№34-38 (27977)19 ҚАҢТАР

СЕНБІ2013 ЖЫЛ

Жақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан».

Президент дипломатиялық мис-сия басшыларымен биыл да дəстүрлі түрде кездесіп тұрғанын айта отырып, олардың жұмыстарына келген жаңа жылда игілікті істер тілеп, Қазақстанмен екіжақты қатынастарды дамытудағы қызметтерінің табысты жəне өнімді бо-латынына сенім білдірді. Сонымен бірге, Президент кездесу барысында өткен жыл қорытындыланып, еліміздің ішкі жəне сыртқы саясатындағы қол жет-кен табыстар таныстырылатыны жəне «Қазақстан-2050» Стратегиясының шетелдермен қарым-қатынастардағы маңызы қарастырылатынын атап өтті.

Өткен жылды қорытындылаған сөзінде Нұрсұлтан Назарбаев 2012 жыл дың еліміздің сыртқы саясаты тарихындағы ең табысты жылдардың бірі болғанын айта келіп, қол жеткен жетістіктер туралы қысқаша айтты. Біріншіден, Қазақстан осы жылда өзінің аймақтағы жəне əлемдегі пози-циясын едəуір нығайтты. Бүкілəлемдік экономикалық форумның рейтингі бойынша еліміз 51-ші орын алды. Іс жүзінде, бəсекеге қабілетті 50 елдің қатарына енуіміз керек деген 2006 жылы алға қойған тапсырмам орын-далды, деді Елбасы. Егер естеріңізде болса, бұл міндетке көптеген сарап-шылар дүдəмалмен қараған еді. Бірақ біз бар болғаны алты жылда, əлемдік экономикалық дағдарысқа қарамай, бұл міндетті абыроймен орындап шықтық. Бүкілəлемдік банктің бағасына қарағанда, бүгінгі күні Қазақстан шетелдік инвестиция тарту жөнінен ең алдыңғы қатарлы елдердің бірі бо-лып отыр. Сауда жəне даму индексі

бойынша Қазақстан 140-тан астам елдің арасында 23-орын алды. Тек былтыр ғана біздің елімізге 20 млрд. доллардан артық шетелдік инвестиция тартылды. Бүкіл əлемде тəуелсіздік алғанына аз ғана уақыт болған бірде-бір мемлекет осындай өсімді көрсете алған жоқ. Қазір Қазақстан Қытай Халық Республикасы жəне Катар мемлекеттерімен бірге əлемнің ең серпінді дамыған экономикаларының тізімін бастап отыр.

Одан əрі Президент еліміздің халық-аралық ұйымдардағы позиция лары ның нығая түскеніне тоқталды. 2012 жылы Қазақстан БҰҰ Адам құқықтары жө-нін дегі кеңесінің мүшелігіне сайланды. Бұл – біздің еліміздің адам құқы мен бос -тандығын сақтауда жеткен ілгерілеуін көр сететін факт. Біздің бастамамыз-бен құрылып, аймақтық қауіпсіздікті сақ тауда беделді құрылымдарға айна-ла білген АӨСШК-нің 20 жылдығын атап өттік. Сонымен бірге, Қазақстан Ислам Ынтымақтастығы Ұйымы мен Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйы-мындағы төрағалығын абыроймен ат-қа рып шықты. Біздің бастамамызбен БҰҰ мен ЮНЕСКО 2013-2022 жылдар-ды Мəдениеттер жақындасуының ха-лықаралық онжылдығы деп жариялады.

Елбасы Қазақстан спортшыларының Лондон Олимпиадасындағы табыста-рын да айрықша мақтанышпен атап өтті. Біздің құрама командамыз 205 мемлекеттің арасында 12-ші орын алып, əлемдегі спорттық державалардың қатарына енді, деді Президент.

Екіншіден, Сеулде өткен ядролық қауіпсіздік мəселелері жөніндегі сам-митте Қазақстан іс жүзінде аждаһалық қаруды таратпау жөніндегі жаһандық қозғалыстың көшбасшысы болып

танылды. Менің АҚШ жəне Ресей секілді ядролық державалардың көшбасшыларымен бірге үшжақты кездесуге қатысуым Қазақстанның жаһандық ядролық қаруға қарсы қозғалысқа қосқан үлесінің маңызын көрсететін тарихи сəт екені даусыз.

Үшіншіден, былтырғы жылдың шымылдығы жабыларда Астанада ЕХРО-2017 Халықаралық көрмесі өтетіндігі туралы шешім қабылданды. Біздің еліміз үшін Халықаралық көрмелер бюросына мүше 154 елдің 104-і дауыс берді. Бұл – біздің жас

еліміздің халықаралық беделінің аспандаған сəтін көрсететін салтанат. Мен Астана үшін дауыс берген барлық мемлекеттердің басшыларына өзімнің алғысымды білдіремін жəне сіздерден өз басшыларыңызға осыны жеткізуімді сұраймын, деді Президент. Одан əрі Елбасы көрме өткізуге Қазақстан бүгінгі күннен қызу кірісіп кеткенін жеткізді.

Төртіншіден, былтырғы жылы Қазақстан, Ресей жəне Беларусь ара-сындағы Кеден одағы мен Біртұтас эко номикалық кеңістік толықтай жол-ға қойылды. Қазір Жоғары Еура зия-лық экономикалық кеңес пен Еура-зиялық экономикалық комиссия өз жұмысына кірісті. Өткен жыл дың желтоқсан айында болған кездесуде үш мемлекеттің басшысы Еура зия-лық экономикалық одақ құру жо-лындағы жұмыстарды тұрақты түрде жалғастыра беретіндіктері туралы келіскен шешімді бекітті.

Осы арада, Елбасы Еуразиялық экономикалық одақтың келмеске кеткен КСРО-ны қайта жаңғыртуды көздемейтінін айрықша атап өтті. Бұл мəселеде барлық қатысушылардың ұстанымдары бірдей, деді ол. Еуразия-лық интеграция – Үшінші жаһандық индустриялық революцияның сын-қа-тер лері алдындағы біздің стратегиялық артық шылығымыз. Біз жаңа тех но ло-гия лық қалыптарға бірлесе отырып қарсы шығатын боламыз. Бірақ үш мемлекет те өзінің ұлттық мүдделерін сақтайтын тəуелсіз мемлекеттер ретінде

қала береді. Еуразиялық интеграцияның негізгі мақсаттарына кез келген шүбə келтірулер – бүгінгі əлем туралы түсініктері «қырғиқабақ соғыс» жыл-дарында қалып қойған сарапшылар мен саясаткерлердің негізсіз қорған рефлекстері, деді Президент.

Бесіншіден, өткен жыл Қазақстан-ның əлемнің көптеген елдерімен қарым-қатынасының мерейтойлық жылы болды. Отандық дипломатияның 20 жылдығы көптеген халықаралық серіктестермен екіжақты ынтымақтастықты дамытуға жаңа серпін берді. Өткен жылы мен 20-ға жуық шетелге сапар шектім. Қазақстанға 15-ке жуық əлем елдері мен халықаралық ұйымдардың жетекшілері келді. Менің əлемдік жəне аймақтық жетекші державалардың – АҚШ, Қытай, Ресей, Франция, Ұлыбритания, Германия , Түркия , Индонезия , Малайзия, Біріккен Араб Əмірліктерінің жəне басқа елдердің көшбасшыларымен кездесулерім мен келіссөздерім өтті. Қазақстанның сыртқы саясатының азиялық векторы күшейе түсті. Оңтүстік Америкадағы алғашқы дипломатиялық өкілдік – Бразилиядағы елшілік ашыл-ды. Біз Əлемдік жəне дəстүрлі діндер көшбасшыларының ІV съезін жоғары деңгейде өткіздік. Мен Астанада жұмыс істеп жатқан барлық дипломаттарға осы жемісті кездесулерді, сапарлар мен форумдарды ұйымдастыруға қосқан үлестері үшін алғысымды білдіремін, деді Мемлекет басшысы.

Қазақстан Республикасы Президентінің ЖарлығыА.С.Айдарбаевты Маңғыстау облысының

əкімі қызметіне тағайындау туралы Алик Серікұлы Айдарбаев Маңғыстау облысының əкімі болып

тағайындалсын.Қазақстан Республикасының Президенті

Н.НАЗАРБАЕВ.Астана, Ақорда, 2013 жылғы 18 қаңтар. №477.

Алик Серікұлы АЙДАРБАЕВ1963 жылы туған. Қазақ политехникалық

институтын, Ресей Федерациясы Үкіметінің жанындағы Халық шаруашылығы академиясын бітірген. Техника ғылымдарының кандидаты ғылыми дəрежесі бар.

Институтты бітіргеннен кейін «Жеты-бай нефть» мұнай-газ өндіру басқармасында ма мандығы бойынша жұмыс істеді. «Юж-каз нефтегаз» МАҚ бас директоры, бірінші вице-президенті, «Торғай-Петролеум», «Маң-ғыстаумұнайгаз» акционерлік қоғамдарының бас директоры, «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компа-ниясы» АҚ барлау жəне өндіру жөніндегі басқарушы директоры болды.

2011 жылғы желтоқсаннан – «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамының бас директоры.

ХроникаМемлекет басшысының Жарлығымен басқа жұмысқа ауысуына бай-

ланысты Бауыржан Əлімұлы Мұхаметжанов Маңғыстау облысының əкімі қызметінен босатылды.

* * *Мемлекет басшысының Өкімдерімен:Нұрлан Базаргелдіұлы Жылқайдаров Қазақстан Республикасы

республикалық Ұланы қолбасшысының орынбасары қызметінен;Гүлжахан Амангелдіқызы Бимендина Қазақстан Республикасы

Жер ресурстарын басқару агенттігінің жауапты хатшысы қызметінен;Салауат Маханбетұлы Дембай Қазақстан Республикасы Құрылыс

жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің жауап-ты хатшысы қызметінен босатылды.

Уаєдаластыќтарды орындау маѕызды

Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Түркияның Сауда палатасы жəне тауарлар биржасы одағының президенті Рифат Хисарчиклыоғлыны қабылдады, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

Кездесуде екі елдің сау да-экономикалық жəне инвес ти ция-лық ынтымақтастығын тереңдету жəне дамыту мəселесі талқыланды.

– Сіздер жоғары деңгейге көтерілген Қазақстан мен Түркия арасындағы қарым-қатынасқа зор маңыз беріп отырғанымызды білесіздер. Менің Түркияға өткен жылғы сапарым кезінде бірқатар мəселелер жөнінде уағдаластыққа қол жеткізілді. Енді оларды орын-дау маңызды. Сондай-ақ оларды іске асырудың негізгі бағыттарын талқылау жөніндегі жұмысты жалғастыру қажет деп санаймын, – деді Қазақстан Президенті.

Р.Хисарчиклыоғлы Нұр сұл-тан Назарбаевқа қабылдағаны үшін алғысын айтты жəне өзі нің Қазақстанға бұл сапа-ры екі елдің іскер топтарының ын тымақтастығын одан əрі нығайтуға бағытталғанын атап өтті.

– Сізді Түркияда қабылдау біз үшін зор құрмет болды. Сіздің басшылығыңызбен Қазақстан зор табыстарға қол жеткізді жəне біз достас ел ретінде мұны мақтан етеміз. Біз Қазақстанның экономикалық жетістіктеріне қанағат сезіммен қараймыз жəне «Стратегия-2050» Жолдауында

баяндалған мақсаттарға қол жеткізуге үлесімізді қосуға дай-ынбыз, – деді Түркияның Сауда палатасы жəне тауарлар биржасы одағының басшысы.

Бұдан бөлек, Р.Хисарчиклы-оғлы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев пен Түрік Республикасының Пре-мьер-министрі Р.Ердоғанның таяу уақытта екіжақты сауда дең гейін 10 миллиард долларға жеткізу туралы алға қойған мақ-саты іске асатынын атап өтті. Ол бірқатар инвестициялық жо баларды жүзеге асыру үшін Түркияның іскер топ өкіл-дерінің Қазақстанға сапары жоспарланғанын мəлімдеді.

Сонымен қатар, екі елдің іскер топтарының индустриялық-инновациялық аймақты дамыту жөніндегі бірлескен жұмысы, сондай-ақ «Атамекен» ұлттық-экономикалық палатасымен көлік жəне логистика саласындағы жо-баларды іске асыру жөніндегі жұмыс жоспарланып отыр. (Соңы 2-бетте).

(Соңы 2-бетте).

Кеше Ақордада Елбасы Нұрсұлтан

Назарбаев Қазақстанда тіркелген

шетелдік дипломатиялық

миссиялар басшыларымен

кездесті. Кездесуге шетелдік елшілермен

қатар, Президент Əкімшілігінің, Сыртқы

істер министрлігінің жауапты

қызметкерлері, дипломаттар,

саясаткерлер қатысты.

Бїгінгі Ќазаќстан бўдан 15 жыл бўрынєыдан мїлдем басќа ел

Облысќа жаѕа басшы келді

Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Премьер-Министр С.Ахметов пен Президент Əкімшілігінің Басшысы К.Мəсімов Маңғыстау облысында болып, облыстық мəслихаттың кезектен тыс

сессиясына қатысты жəне об-лыс активімен кездесті. Іссапар мен кездесу мақсаты – Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен тағайындалған облыстың жаңа əкімі А.Айдарбаевты таныстыру.

19 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz2

Нұрсұлтан Назарбаев, сонымен қатар, сыртқы саясаттағы табыстарға қол жеткізу қазақстандық қоғамдағы бейбітшілік пен келісім, экономикалық өсім, қазақстандықтардың өмір сүру сапасының жақсаруы болмайын-ша мүмкін еместігін атап өтті. Бұл – біздің еліміздің заңды түрде мақтан тұтатын жетістіктері. Өткен жылдың қорытындысы бойынша əлемдік экономиканың рецессиясы жағдайында Қазақстанның ІЖӨ-сі 5,8 пайызды құрады. Сыртқы сауда айналымы 12 пайызға артып, оның көлемі 115 млрд. доллар болды. 2012 жылдың қорытындысы бойынша жұмыссыздық деңгейі 6 пайыздан асқан жоқ. Ал жоғары дамыған елдерде қазір жұмыссыздық деңгейі 10-нан 20 пайызға дейін жетіп отырғанын айта кетейін. Қазір біздің еліміздің қаржылық резерві 87 млрд. доллардан асты, соның ішінде Ұлттық қорда 57,5 млрд. доллар болса, алтын валюта активіміз 29,6 млрд. долларға жетіп отыр.

Қазір біз басқа да түбегейлі мүмкіндіктер мен перспективалар аша-тын жаңа тарихи кезеңге аяқ бастық, деді одан əрі Президент. Тəуелсіздіктің 21 жылдығында жария еткен Қазақстан халқына Жолдауымда 15 жылдан бері іске асырылып келе жатқан 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясының көптеген мақсаттары мерзімінен бұрын орындалғаны жөнінде қорытынды жа-салды. Мен енді «Қазақстан-2050» Стратегиясын жарияладым. Бұл қадамға баруымыз Қазақстанның осыдан 15 жыл бұрынғыға қарағанда басқа мем-лекетке айналғанына байланысты. Біздің мүлде бөлек, мейлінше салмақты халықаралық ұстанымдарымыз бар. Бұл жаһандық экономикаға да, геосаясатқа да қатысты. «Стратегия-2050» түрлі сындар мен қауіп-қатерлердің өткен ғасыр соңындағыға қарағанда мүлде өзге сипаттарына төтеп береді. Ол ел мен қоғам дамуының инновациялық экономикалық жəне əлеуметтік принциптері бойынша іске асырылатын

болады. Қазақстанның ХХІ ғасыр ор-тасына дейінгі Жаңа саяси бағытының бас ты мəні осында. Қазақстан əлемнің ең дамыған 30 елінің біріне айналуы үшін мен орасан зор міндеттер қойдым. Бұл – біздің стратегиямыздың басты мақсаты, деді Қазақстан Президенті.

Біз бұл мақсатқа жету жолында ең жоғары дамыған елдердің тəжірибесін қолданатын боламыз. Сонымен бірге, аймақтағы жəне жаһандық саясаттағы əріптестеріміздің жетістіктерін де жоққа шығармай алға жылжимыз. «2050 –Стратегиясы» Қазақстанның ХХІ ғасырдағы жаһандық дамудың қатерлеріне қарсы жасайтын жауа-бы болмақ. Мен онда əлем дамуының п е р с п е к т и в а л а р ы м е н к ү р д е л і жақтарына өзімнің көзқарасымды толық келтірдім, дей келіп Мемлекет басшы-сы стратегияның жеті басымдығына толық тоқталып өтті. Біріншіден, жаңа қадамның экономикалық сая-саты толығымен жалпыны қамтитын прагматизмге негізделген. Бұл – мемлекеттің сыртқы экономикалық іс-əрекеттерінде таза пайда алу, инве-стицияны қайтару жəне бəсекелестікке төтеп бере алу қағидаттарын ескеру деген сөз. Біз экономиканы жаңғырту мен оны инновациялық индустриялан-дыру бағытындағы жұмыстарымызды одан əрі жалғастыра беретін бола-мыз. Осы орайда Елбасы Қазақстанда инновациялық кластерлердің 6-8 түрлі жаңа буынын дамыту мүмкіндігі барын атап өтті. Олар материалдық өндіріс, ту-ризм, тамақ өнеркəсібі жəне биотехно-логиялар, баламалы энергетика, мұнай жəне газды өңдеу технологиялары, өмір туралы ғылымдар, компьютерлік тех-нологиялар мен дизайндер перспекти-валары, логистика жəне машина жасау.

Екіншіден, мемлекеттің кəсіпкерлікті жан-жақты қолдауы. Жекешелендірудің жаңа бағдарламасы əзірленіп, іске асырылатын болады. «Халықтық ІРО» тəжірибесі кеңейтіліп өткізіледі. Алдымыздағы 15 жылдың ішінде біздің экономикамыздағы шағын жəне орта бизнестің үлесі кем дегенде екі есе өсетін болады.

Үшіншіден, жаңа əлеуметтік с а я с а т т ы ң н е г і з і б і р ж а ғ ы н а н мемлекеттің əлеуметтік кепілдігі б о л с а , е к і н ш і ж а ғ ы н а н ə р б і р қазақстандықтың өзінің жақсы тұрмыс жолындағы жауапкершілігі болады. Сіздер менің өткен жылы Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамын құру туралы идея қозғағанымды білесіздер, деді Президент. Нарықтық қатынастардан тек қана тез баю көзін немесе бітпейтін несие ала беру мүмкіндігін көрмеу ке-рек. Əлеуметтік жаңғырту міндеттерін іске асыру жолында біз бұрынғы дəуірден қалған əлеуметтік инфан-тилизм мен масылдықтың инерция-сынан арыламыз. Біз қоғамымыздың жаңашыл рухын дамытуды көздейміз.

Төртіншіден, білім беру саласын дамытуда жəне кадрлар дайындауда сапалы секіріс болады. Сонымен бірге, ұлттық инновация жүйесі құрылады. Біз қазақстандықтардың бойында ең жетілдірілген жарақтар мен ең заманауи өндірістерде істеуге деген құлшынысын шыңдаймыз. Біздегі кəсіптік білім беру жүйесі мемлекет пен жекеменшік əріптестігіне, оқуға көп сатылы грант-тар беру жүйесінің тиімді тетіктеріне негізделетін болады.

Бесіншіден, «2050-Стратегиясының» маңызды бағыты мемлекетшілдікті нығайту мен Қазақстандағы демокра-тияны дамытуға байланысты.

Алтыншыдан, Қазақстанның сыртқы саясаты аймақтық жəне жаһандық қауіпсіздікті сақтауға бағытталған күйінде қала беретін болады. Сондай-ақ Нұрсұлтан Назарбаев Алматы қаласында Өңірлік көпжақты дип-ломатия орталығын құру жөніндегі жұмыстардың басталғаны туралы ха-барлады.

Онда ұйымдардың, бағдарла ма лар-дың, қорлардың жəне Біріккен Ұлт-тар Ұйымының мамандандырылған мекемелерінің өңірлік жəне субөңірлік мəртебеге ие 16 өкілдігі жұмыс жасайды. Қазір Халықаралық дамуға жəрдемдесу жөніндегі агенттік (KAZAID) құру жұмыстары жүріп жатыр. Ол біздің көршілерімізге жəне өзге мемлекеттерге

техникалық көмек көрсететін бола-ды. Жалпы, біз Еуразияның жүрегі тұрақты өңірлік жəне жаһандық да-мумен үндесіп, оның игілігі жолында бірқалыпты соғуы үшін өзімізге байла-нысты нəрсенің бəрін жасаймыз, деді Мемлекет басшысы.

Жетінші бағыт қазақстандық патриотизмді нығайтуға бағытталады. Мұндағы негізгі тапсырма біздің қоғамымыздағы кез келген этностық жəне діни теңдіктің сақталуы негізінде бейбітшілік пен келісімді арттыруды көздейді. Біз тілдердің үштік бірлігі сая сатын одан əрі дамытамыз. Сонымен бірге, мен 2025 жылға дейін қазақ тілін жаңғырту мақсатымен латын əліпбиіне көшу бағдарламасын əзірлеу жөнінде міндет қойдым. Бұл қадам мемлекеттік тілді дамыту ғана емес, Интернеттегі ақпараттық технологияны емін-еркін пайдаланудың шарты.

Одан əрі Елбасы өзінің халықаралық G-GLOBAL ұсынысына тоқталды. Мен оны Астана экономикалық форумы мен IV Əлемдік жəне дəстүрлі діндер көшбасшыларының съезі барысында былтыр жазда баяндадым. G-GLOBAL – əлемге біз ұсынып отырған жаһандық үнқатысудың жаңа пішіні. Тек G-8 не-месе G-20-ны ғана емес, түгел қамтитын пішін – ХХI ғасырдың жоғары «геосая-си математикасы» осы. Бүкіл жаһандық қоғамдастықтың əлемдік экономика мен саясаттың барлық мəселелері жөніндегі жалпыға ортақ үнқатысуы қажет, деді Қазақстан Президенті.

Мемлекет басшысы «G-GLOBAL пішіні – көпполярлылық жағдайындағы əлемдік құрылымның 5 принципі» екеніне тоқталды. Олар саясаттағы эволюцияны жəне революциялық өзгерістерден бас тартуды; əділеттілікті, теңдікті, консенсусты; жаһандық толеранттылықты жəне сенімді; жаһандық транспаренттілікті; сындарлы көпполярлылықты қамтиды. Олардың негізінде ХХI ғасырда жаһандық түйткілдердің көбісін шешудің оңтайлы жолдарын іздеуге мүмкіндік туады. Оған қоса, бұл идея ХХІ ғасырдағы қауіпсіз жəне өркендеуші əлемнің

құрамдас бес бөлігін қамтиды. Жүйелі түрде олар Қазақстанның барлық негізгі халықаралық бастамаларын көрсетіп береді.

Нұрсұлтан Назарбаев бұлардың бəрі бүкілəлемдік үнқатысудың бөлігіне айналғанын, Біріккен Ұлттар Ұйымында жəне басқа да халықаралық ұйымдарда, өзге елдермен көпжақты жəне екіжақты келіссөздерімізде талқыланып жатқанын атап өтті. Көбі іс жүзіне асырылып та жатыр. Бұл бастаманы қолдайтындарын Нобель сыйлығының көптеген лау-реаттары, саяси көшбасшылар жəне жаһандық саясаттың ардагерлері, сарап-шылар жария етті.

С і здер БҰҰ-ның Жаһандық д а ғ д а р ы с қ а қ а р с ы ж о с п а р ы н əзірлеу үшін Астанада Бүкілəлемдік дағдарысқа қарсы конференция шақыру туралы ұсыныс білдіргенімді білесіздер. Біздің жас еліміз тағдырына бейжай қарай алмайтын əлемнің қазіргі дамуы осы идеяның өзектілігін білдіреді. Бастан кешіп отырған дағдарыстың жаһандық ауқымда екенін бəрі мойындайды. Бірақ ешкім де жаһандық деңгейде қорытынды жасамай отыр. Қабылданып жатқан шаралар қараңғыда жоғалған 1 центті іздеймін деп 100 долларлық ақшаны жағу əрекетін көбірек еске салады. Жаһандық дағдарыстан шығу əлемнің барабар жəне тиімді қаржы архитекту-расына өтпейінше мүмкін емес. Бұл ту-ралы, ең алдымен, БҰҰ жəне əлемдік қаржылық ұйымдары аясында əңгіме жүргізу қажет. Мен біздің шетелдік серіктестерімізді биылғы маусымда өтетін кезекті Астана экономикалық форумына қатысуға шақырамын. Жалпы, G-GLOBAL – əлемнің даму жолын жаһандық тұрғыдан іздестіруге Қазақстанның қосқан үлесі, деді Қазақстан Президенті.

Сондай-ақ, Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның елордасы – Астананың халықаралық тұсаукесері өткеніне 15 жыл толатынын атап өтті. Қысқа мерзім ішінде Астана халықаралық дипломатияның жаңа орталықтарының біріне айналды. Осында мемлекеттердің

саммиттері, əлемдік ауқымдағы ірі іс-шаралар өткізіледі. Өткен ғасырдың соңында осындай бір кездесуде сіздердің алдарыңыздағы əріптестеріңізді б іздің жаңа астанамызға батыл түрде қоныс аударуға шақырғаным есімде. Қазақстанда тіркелген 66 дипломатиялық миссияның 65-і қазір Астанада жұмыс істейді. Олардың толыққанды жұмысы жəне дипломат-тар отбасыларының өмір сүруі үшін біз барлық қажетті жағдайды жасадық жəне жасай береміз. Қазақстан тарапы сіздердің өтініштеріңіз бен тілектеріңізге əрдайым ықыласпен қарайды. Себебі, Қазақстанның сіздердің елдеріңізбен екіжақты қатынасының даму қарқыны сіздер атқаратын жұмыстың сапасына байланысты болмақ, деді Президент.

Дипломатиялық миссиялар бас-шылары атынан оның дуайені , Ресей Федерациясының Қазақстан Республикасындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Михаил Бочарников сөйлеп, барлық дипломат əріптестері атынан Президентке толымды ақпараты үшін алғыс білдірді. Одан əрі елші дипломаттар «Қазақстан-2050» Стратегиясында баяндалған жаңа міндеттермен таныс екенін атап өтті. Ол Қазақстан əлемдегі ахуал мен жаһандық сын-қатерлердің жай-күйін терең жəне тыңғылықты талдайтынына, шетелдік мемлекеттермен серіктестікке қатысты басымдықтардың өзгермейтіні жəне қазіргі заманғы сын-қатерлерге жа-уап беруге сындарлы дайындалу қажеттігі атап өтілгеніне тоқталды. Осында отырған дипломатиялық мис-сиялар басшылары Қазақстандағы дипломатиялық жұмыс аса мазмұнды жəне қызықты екендігі туралы фактіні қуаттайды деп сенемін. Екі жаққа да маңызды болуы өз алдына, ол өте байсалды қатысушылары бар көптеген халықаралық жəне ұлттық іс-шараларымен ерекшеленеді, деді дипломатиялық корпустың дуайені.

-----------------------------------------Суреттерді түсіргендер

С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 18 қаңтардағы № 479 Жарлығына қосымша

Астана қаласының Ақмола облысының шекарасына қосылатын жерлері бөлігінің жəне Ақмола облысының Астана қаласының шекара-

сына қосылатын жерлері бөлігінің экспликациясыР/с №

Əкімшілік-аумақ–

тық бірліктің атауы

Барлығы жерлер (гектар)

Оның ішінде Ауыл-шаруа- шылық

алқапта-рыныңжиыны

Басқа да жерлерегістік көп-

жыл-дық

кө шет-тер

ша-бын-дық

жайы-лым

1 Астана қаласы

17,1000 (Ақмола облысының шека-

расына қосыла-тын)

- - - - - 17,1000

2 Ақмола облысының Целиноград

ауданы

17,1000 (Астана қаласының ше-

карасына қосыла-тын )

17,1000 - - - 17,1000 -

Депутаттардың талқылауына «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне төреліктің жəне аралық соттың қызметін жетілдіру мəселелері б о й ы н ш а ө з г е р і с т е р м е н толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бірінші оқылымға шығарылатын болды.

Сонымен бірге , «2010 жылғы 21 мамырдағы Кедендік транзиттің кедендік рəсіміне с ə й к е с т а с ы м а л д а н а т ы н тауарларға қатысты кедендік баждарды, салықтарды төлеуді қамтамасыз етуді ұсынудың кейбір мəселелері, кедендік баждарды, салықтарды өндіріп

алудың ерекшеліктері жəне осындай тауарларға қатысты өндіріп алынған соманы ау-дару тəртібі туралы келісімге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы хаттаманы ра-тификациялау туралы» жəне «2000 жылғы 19 мамырдағы Қазақстан Республикасының Ү к і м е т і м е н У к р а и н а М и н и с т р л е р К а б и н е т і н і ң арасындағы азаматтардың өзара сапарлары туралы келісімге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы хаттаманы ра-тификациялау туралы» заң жо-балары депутаттар қарауына ұсынылады.

А л д а ғ ы ө т е т і н ж а л п ы отырыстың күн тəртібінің жоба-сына палата қорытынды əзірлеу мерзімін нақтылайтын: «Оңалту жəне банкроттық туралы», «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне астық нарығын реттеу мə се ле-лері бойынша өзгерістер мен толық ты рулар енгізу туралы», «Қазақстан Рес публикасының кейбір заңнамалық акті леріне жер қатынастарын реттеу мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу тура-лы» заң жобалары қосылды.

Парламент Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Нығматулин Мəжілістің тиісті комитеттеріне алдағы болатын жалпы отыры-ста осы заң жобаларын сапалы қамтамасыз етуді тапсырды.

Облыстық мəслихат депутаттары 1 жылдан астам уақыт ішінде өңірде елеулі қызмет атқарған Бауыржан Мұхаметжановтың жұмысын оң бағалап, 1985 жылы алғашқы еңбек жолын «Жетібаймұнайда» бастап, күні кешеге дейін «Маңғыс тау мұ-найгаз» АҚ-та еңбек еткен, мұнай саласының тəжірибелі маманы А.Айдарбаевтың кандидатурасын бірауыздан қолдады.

Облыс активі алдында Премьер-Министр С.Ахметов «Өздеріңіз білесіздер, Бауыржан Əлімұлы облысқа күрделі кезеңде келді. Аз уақыт ішінде біраз жұмыстар атқарылды. Моноқалаларды да-мыту, жаңа жұмыс орындарын құру, экономиканы əртараптандыру бағытында нəтижелі жұмыстар жүргізіліп, бір сөзбен айтқанда, Елбасы тапсырмалары орындалды», деп Б.Мұхаметжанов жұмысын оң бағалап, алғыс айтты.

– Мен үшін Маңғыстаудың орны бөлек. Осында қарапайым мұнайшылықтан бастап, бүгінгі күнге жеттім. 362 əулиенің, Пір Бекет атаның мекеніне қызмет ету – үлкен парыз, абырой. Маған сенім артқан Елбасына алғыс айтып, бар тəжірибем мен күшімді сенімді

ақтауға жұмсайтын боламын», – деді А.Айдарбаев.

– Маңғыстау облысына басшы-лық қызметке келгенімде Елбасы бір аз тапсырмалар берген болатын. Солардың бірі – құқықтық тəр-тіпті жолға қою, тұрғындар құ қық-тарының тапталмауы. Өзіме жүк-те лген міндеттерді атқардым деп ойлаймын. Жаңаөзен қаласы, Ақтау қаласы қаншалықты өзгергендігіне өздеріңіз куəсіздер. Облыс эконо-ми калық даму жағынан респуб ли-ка бойынша 12-ші орында болатын, соңғы көрсеткіштер бойынша 5-6-шы орындарға жылжыды. Менің өтінішімді қабылдап, Маңғыстау облысы əкімдігінен босатқан Ел-басы Нұрсұлтан Назарбаевқа, қол-дау көрсетіп, қасымнан табылған маңғыстаулықтарға үлкен ризашы-лы ғым ды білдіремін, – деген Б.Мұ-ха метжанов А.Айдарбаевқа алда ауқымды жоспарлары тұрған қазыналы өлкеде басталғалы тұрған басшылық қызметіне сəттілік тіледі.

Облыс əкімі жанындағы ар-дагерлер кеңесінің төрағасы Ө.Озғанбаев, Ақтау қаласының əкімі Е.Жаңбыршин Б.Мұхаметжановқа ақ жол тілеп, А.Айдарбаев қыз ме-тіне оң болсын айтты.

АҚТАУ.

Қазақстан Республикасы Президентінің ЖарлығыАстана қаласының жəне Ақмола облысының

шекараларын өзгерту туралы«Қазақстан Республикасының əкімшілік-аумақтық құрылысы тура-

лы» 1993 жылғы 8 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабына сəйкес қаулы етемін:

1. Осы Жарлыққа қосымшаға сəйкес Астана қаласы жерлерінің жалпы алаңы 17,1 гектар бөлігін Ақмола облысының Целиноград ауданының шекарасына жəне Ақмола облысы Целиноград ауданы жерлерінің жалпы алаңы 17,1 гектар бөлігін Астана қаласының шекарасына қосып, Астана қаласының жəне Ақмола облысының шекаралары өзгертілсін.

2. Осы Жарлық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.НАЗАРБАЕВ.

Астана, Ақорда, 2013 жылғы 18 қаңтар. №479

Басым баєыттар айќындалдыКеше Ұлттық қауіпсіздік ко митетінің басшысы Нұртай Əбіқаевтың төрағалық етуімен ко-

митеттің құрылымдық бө лім шелері, ведомстволары жəне аумақтық органдары бас шыларының қатысуымен ке ңей тілген алқа мəжілісі болды.

Онда Ұлттық қауіпсіздік комитетінің жұмыс нəтижесі қорытындыланып, сондай-ақ Президенттің «Қазақ стан- 2050» Стратегиясы – қалыптасқан мем лекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жол дауын іске асыру аясындағы ұлттық

қауіпсіздік органдарының 2013 жылға арналған басым міндеттері айқындалды. Алқа жұмысына Қауіпсіздік Кеңесі Хат шысының міндетін атқарушы Қ.Жаң быршин қатысты, деп хабарлады ҰҚК баспасөз қызметі.

(Соңы. Басы 1-бетте).

Бїгінгі Ќазаќстан бўдан 15 жыл бўрынєыдан мїлдем басќа ел

(Соңы. Басы 1-бетте).

Сапалы ќамтамасыз ету тапсырылды Облысќа жаѕа басшы келдіКешегі Парламент Мəжілісінің бюросында алдағы өтетін

жалпы отырыста қаралатын мəселелер нақтыланды, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі.

19 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 3

Серік АҚЫЛБАЙ, Парламент СенатыныңКонституциялық заңнама, сот жүйесі жəне құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы.

Халыққа жаңа Жолдауында Пре-зи дент дамудың 7 басым бағы тын анықтады. Олар əлеуметтік-эко но ми ка-лық жаңғыртудың басты міндетін шешу-ге – экономика өсімі мен қоғамдық игі-ліктердің ұлғаюы арасындағы оң тай лы тепе-теңдікке қол жеткізуге ба ғытталған.

Мемлекет басшысы жариялаған не-гізгі бағыттардың бірі мемлекеттілікті одан əрі нығайту жəне мемлекеттік бас-қарудың жаңа түрін қалыптастыру үшін қазақстандық демократияны дамыту бо-лып табылады.

Аталған бағыттың алғашқы ас пек-тілері қатарында мемлекеттік жоспарлау жəне болжау жүйесін одан əрі жетілдіру белгіленген. Мəлім болғандай, 2009 жылы Президент Н.Ə.Назарбаев Жар-лығымен түпкі нəтижеге бағытталған Мем лекеттік жоспарлаудың жаңа жүйе-сі бекітілген. Қолданыстағы стра те -гиялар, тұжырымдамалар, док три на-лар, мемлекеттік, аймақтық жəне са-ла лық бағдарламалар 2010 жыл дың желтоқсанында осы құжатқа сəйкес-тендірілді. «Қазақстан-2050» Стратегия-сының жаңа міндеттерін ескере оты-рып, стратегиялық құжаттардың «қайта жүктелуі» мемлекеттік орган дардың мемлекеттік бағыттарды іске асырудағы жауап кершілігін күшейтуге, нақты нəти-желерге қол жеткізуге бағытталған. Осы міндетке мемлекеттік аудитті енгізу де бағынған.

Мемлекеттік басқаруды одан əрі орталықсыздандыруға келетін болсақ, биліктің орталық жəне жергілікті деңгейлері арасындағы қызметтерді анықтап айыру бойынша мақсатты жұмыс 2003 жылдан бастап жүргізіліп келе жатқанын атап өткен жөн. Белгілі болғандай, 2004 жəне 2006 жылдары осы саладағы заңнамаға тиісті толықтырулар енгізілді. Жаңа Бюджет кодексінің нор-малары биліктің барлық деңгейлеріне дербестікті қамтамасыз етті.

2009 жылы жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзін өзі басқару мəселелері бойынша заңнамалық актілерге енгі-зілген түзетулерге байланысты Қазақ-стандағы жергілікті өзін өзі басқарудың негізі мəслихаттар болды. Осылайша, жергілікті өзін өзі басқарудың жаңа тетігі құрылды, жергілікті маңызға ие мəселелерді тікелей шешуге азамат-тарды неғұрлым кең тартуға мүмкіндік берілді. Ауыл əкімдерінің мəслихаттар арқылы сайлануы қоғамдық бақылауды жəне тұрғындардың жергілікті жердегі жағдайға ықпалын, жергілікті маңызға ие мəселелерді шешуге тұрғындардың қосылуын арттырады. Бұл үдерістердің барлығы құқықтық қолдауды қажет етеді, оны алдағы жылда іске асыру көзделген. Жергілікті өзін өзі басқаруды дамы-ту саласындағы заңнаманы жетілдіру Парламент қызметінің аса маңызды бағыты болып табылады.

Сонымен қоса, халықтың жергілікті өзін өзі басқару конституциялық құқы-ғын іске асыру тиімділігі қажетті құқық тық негіздің болуына ғана емес, жер гі лік ті өзін өзі басқаруды іске асырудағы құ қықтар мен мүмкіндіктерді

Тəуелсіздік жетістіктерін Тəуелсіздік жетістіктерін еселеу жолындаеселеу жолында

Тəуелсіздіктің 21 жылдығы қарсаңында Президент Н.Ə.Назарбаев жариялаған «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауы жаңа сын-қатерлерге жауап қана емес, республиканың таяу жар-ты ғасырларға саяси жəне экономикалық дамуының пішіндері мен стратегиялық мақсаттары анықталған құжат та бол-ды. Мемлекет басшысы ұлттың 2050 жылға дейінгі жаңа сая-си бағыт қажеттілігін негіздеді, себебі, өткен ғасырдың 90-шы жылдарының соңында қабылданған «Стратегия-2030»-дың негізгі ережелері іске асырылды.

пайда лануды адамдардың түсінуі мен ұмтылысына да тəуелді. Осы саладағы міндеттерді жүзеге асыру кең түсіндірме жұмыстарына, ақпараттық жаппай оқытуға байланысты. Бұл азаматтарға жергілікті маңызға ие мəселелерді шешу үдерісіне қосылуға көмек көрсетеді.

Бұл бағыттың үшінші аспектісі кə-сіби мемлекеттік аппаратты қалып-тастыруға, мемлекеттік басқару жүйесі тиімділігінің артуына байланысты. 2007 жылы Мемлекет басшысының Жарлығымен əкімшілік реформаны одан əрі жалғастыру, мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру бойынша шаралар қабылданған. «Мемлекеттік қызмет ту-ралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы» заңдар, Мемлекеттік қызметшілердің Ар-намыс кодексі қабылданды. Мемлекеттік қызметке қабылдаудың конкурстық жүйесі енгізілді. Мемлекетке тəн емес қызметтердің жартысы бəсекелі ортаға берілді.

Ағымдағы жылы мемлекеттік ап -па ратты кəсібилендіру мен оның тиім-ділігін арттыру, мансапты жоспарлау мен бағалау жүйесін енгізу, «А» басқа-ру шылық корпусын құру, сондай-ақ, кадр қызметтерінің рөлін көтеру, мем-лекеттік қызметшілерді көтермелеу жə не уəждеме шараларын жетілдіру бойын ша Мемлекеттік қызмет туралы заң ға түзетулер қабылданды.

Мемлекеттік қызмет көрсету жүйе-сі нің негізгі кемшілігі оның көбінесе қызметтерді жеткізуші мүдделеріне бағытталатындығында. Нақтырақ айт-қан да, тұтынушыға емес, шенеунікке. Осыған байланысты Мемлекет басшы-сы «мемлекеттік аппараттың халықпен өзара қарым-қатынастарында біржақты-өктем көзқарастардан арылып , азаматтарға мемлекеттік қызметтерді тиімді жəне жедел түрде көрсетуге көшу» міндетін қойды. Бұл жерде азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау бойынша мемлекеттік тетіктерді одан əрі жетілдіру ерекше маңызға ие болады. Соттар, прокура-тура, адам құқықтары бойынша уəкіл институты жəне басқа мемлекеттік ор-гандар заңдылықты қамтамасыз етудің тиімді құралына айналуы тиіс.

Мемлекеттік аппараттың бизнес-қоғамдастықпен өзара əрекеттестігінің жаңа жүйесін құру осы бағыттың негізгі аспектілері қатарында белгіленген. Шағын жəне орта бизнестің дамуы мемлекеттік саясаттың басты құ-рамдас бөліктерінің бірі десек, биз-неске əкімшілік ауыртпалықты төмен-дету мақсатында заңнамаға рұқсат беру жүйесін жеңілдету бойынша то лық-тырулар қабылданды. 1015 рұқсаттың 348-і жойылды.

Тəуелсіздік жылдары ішінде қа-лыптасқан заңнамалық база Қазақстанға толымды құқықтық мемлекет құруға мүмкіндік берді. Тəуелсіздік жылдары ішінде 2000-нан астам заң қабылданды. Қазақстан Конституциясы негізгі құқықтық құжат ретінде елдегі құқықтық реформа барысына, қазақстандық заңнаманың негізгі салаларының код-талуын қамтамасыз етуге тікелей ықпа-лын тигізді. Заңнамалық деңгейде азаматтардың конституциялық құқық-тары мен бостандықтарын құқық қорғау жүйесін реформалау жəне сот-тар тəуелсіздігін нығайту арқылы қорғалуын одан əрі қамтамасыз ету

қадамға айналады. Алайда, əрбір қазақстандық тіпті ең кішігірім құқық бұзушылықтарға жол беріп, оған көз жұмуға болмайтынын ұғыну керек.

Жемқорлықты өмірдің əртүрлі са-лаларында туындататын жəне мем-лекеттік қызметшіні жемқорлық əре-кет терін жасауға итермелейтін себеп-тер мен жағдайларды барынша азайту жөніндегі жүйелі шараларды іске асы-руды көздейтін жаңа жемқорлыққа қарсы саясатқа айрықша маңыздылық берілуде. ТМД елдері ішінде Қазақстан жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың заң намалық негізі мен жүйесін əзір-леу де жетекші орын алып отыр. Осы сала дағы құқықтық база мемлекеттің жем қорлыққа қарсы күреске бірізді жəне кешенді сипат беруді көздейтінін көрсетеді.

Алдағы уақытта мемлекеттілікті ны-ғайту жəне демократиялық үдерістерді дамытуда құқық қорғау органдары мен арнайы қызметтердің реформа-лануына елеулі орын берілетін бола-ды. Соңғы жылдары елде қылмыстық қол сұғушылықтардан азаматтардың конституциялық құқықтарын қорғауды нығайту, қоғамдық тəртіпті қорғау жəне қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шаралар кешені іске асырыл-ды. Заңнамалық негіз жасалды – бұл «Жедел-іздестіру қызметі туралы», «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы», «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары туралы», «Əділет органда-ры туралы», «Терроризммен күрес ту-ралы», «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы» заңдар жəне басқалары. Барлық күш құры-лым дарының қызметкерлерін өз ауқы-мы бойынша теңдесі жоқ аттестаттау өткізілді. Келесі жылы құқық қор ғау органдарының қызметкерлерін ақ-шалай қаражат жəне зейнетақымен қамсыздандыру өседі. Құқықтық база жетілдірілуде.

Тек соңғы 10 жылда Қылмыстық, Əкімшілік, Қылмыстық іс жүргізу кодекстеріне өзгерістер мен толық-ты ру лар енгізілді. Қылмыстық жаза-лар жəне қылмыстық атқару жүйесін одан əрі жетілдіру, азаматтарды ұстау, өлім жазасы негіздері мен тəртібін бекіту, есірткінің заңсыз айналымы саласындағы жауапкершілікті күшей-ту, əскери қызметкерлердің жауап-кершілігін күшейту мəселелері бойынша заңнамалық актілерге елеулі түзетулер қабылданды, олар құқық қорғау ор-гандары жұмысының нысандары мен əдістерін өзгертуге бағытталған. 2011 жылы Құқық қорғау қызметі туралы заң қабылданды, Ішкі істер органдары ту-ралы жаңа заң Парламентте 2013 жылы қаралатын болады.

Бұл жерде шекара қызметін реформа-лау мақсатында Парламент «Қазақстан Республикасының мемлекеттік шека-расы туралы» жаңа Заң қабылдағанын атап өту қажет. Осыған байланысты, «Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі туралы» Заң күшін жоюға қойылғанын еске сала кетейін. Қабылданған заңға сəйкес Шекара қызметінің командалық құрамын кезектен тыс аттестаттау өткі-зі летін болады.

«Қазақстан-2050» Стратегиясының ауқымды міндеттерін іске асыру заңна-ма лық сүйемелдеуді қажет етеді, сон-дықтан, Парламент Үкіметпен бірлесе отырып оң еуропалық тəжірибені пайда-ланумен бірге, институттық-құқықтық базаны жетілдіру бойынша жұмысты жалғастыратын болады. Осыған байла-нысты халықтық өкілдік институты жəне қоғам мен мемлекеттің аса маңызды билік-басқарушылық құрылымы болып табылатын Парламентке Мемлекет бас-шысы Жолдауда ал ға қойылған жоғары мақсаттарға қол жет кізу жөніндегі ерек-ше жауапкершілік жүктеген.

мəселелері шешілді. Азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын қамтамасыз етудің жаңа тетіктері енгізілуде, яғни медиация жəне сот актілерін жеке негізде орындау, қамауды соттық санк-циялау, қылмыстық сот ісін жүргізуге алқабилер институты енгізілді. Жыл са-йын соттардың мамандануы тереңдеуде. Сөз жоқ, ұлттық заңнаманы адамның негізгі құқықтары мен бостандықтары саласындағы ха лық аралық құқықтық актілерге сəйкес тендіруге де маңызды орын берілген.

Жақын арада Парламентке Қыл-мыстық, Қылмыстық іс жүргізу, Қыл-мыстық атқару кодекстерінің жəне Əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекстің жобалары енгізілетін болады. Олардың сапалы түрде қабылдануы қылмыстық сот ісін жүргізуді реформа-лауды қамтамасыз етеді.

Тəртіпсіздікке нөлдік төзімділік қағидаты жөнінде. «Нөлдік төзімділік» əдісі елеусіз құқық бұзушылықтар үшін де қатаң жазаларды көздейді. Осылайша, мемлекет кез келген тəртіпсіздіктерді бұлтартпауға бел байлағанын көрсетеді. Президент жариялаған бұл қағидат қоғамдық қауіпсіздікті нығайту жəне қылмыстылықпен күресудегі маңызды

Серік ПІРƏЛИЕВ,Абай атындағы Қазақ ұлттықпедагогикалық университетінің ректоры, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі,педагогика ғылымдарының докторы, профессор.

Елбасы жаңа Жолдауында «Қазақ-стан-2030» Стратегиясының негізгі қоры-тын дыларына тоқталып өтті. Атап айтқанда, стратегиялық бағдарламада негізгі міндет болып саналған ұлттық қауіпсіздігіміз нығайды. 14 мың шақырым мемлекеттік ше-карамызды белгілеп алдық. Каспий теңізіне жəне басқа да аумақтық мəселелерге байла-нысты даулардың қаупі сейілді. Ішкі саяси тұрақтылық пен ұлттық бірлік күшейді. Демократия дамып келеді. Шетелдік инвес-тициялар мен ішкі салымдардың деңгейі жоғары ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу қамтамасыз етілді. Қазақстан азаматтарының денсау-лығы, білімі мен əл-ауқаты жақсарды. Энергетикалық ресурстарымыз көбейді, инфрақұрылым, əсіресе, көлік пен бай-ланыс саласы қарқынды дамыды. Кəсіби мемлекет қалыптасып келеді. Осылайша, 2030 Стратегиясында белгіленген негізгі міндеттер мерзімінен көп бұрын жүзеге асырылды. «Бүгін біздің əрқайсымыз «2030 Стратегиясы іске асты, заманауи Қазақстан орнықты деп айта аламыз», – деді Елбасы жаңа Жолдауында. – Бұл біздің бірлігіміздің, табанды да қажырлы еңбегіміздің нəтижесі, ұмтылыстарымыз бен үміттеріміздің жанды көрінісі».

Ал енді «Қазақстан-2050» Стра те-гиясын қабылдаудағы біздің басты мақ-сатымыз – 2050 жылға қарай мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың жəне жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру. Мықты мемле-кет экономикалық жедел өсу жағдайын қамтамасыз ету үшін аса маңызды болмақ. Мықты мемлекет күнкөріс саясатымен емес, жоспарлау саясатымен, ұзақ мерзімді дамумен жəне экономикалық өсумен ай-налысады. Осыған байланысты Елбасы өз Жолдауында еліміздің 2050 жылға дейінгі кезеңге арналған негізгі стратегиялық жаңа саяси бағытын айқындап берді. Соның ең бастысы – экономикалық сая-сат, яғни оның басты мəні – түгел қамти-тын экономикалық прагматизм. Ол – экономикалық жəне басқару шешімдерін түгелдей экономикалық мақсаттылық жəне ұзақ мерзімді мүдделілік, экономикалық дамудың жаңа тіректерін құру, қолайлы инвестициядан алынатын қайтарымды молайту, экономиканың тиімді жеке сек торын құру жəне мемлекеттік жеке-мен шіктік серіктестіктерді дамыту, экс-портты мемлекеттік ынталандыру деген сөз. Елбасы Жолдауында экономикалық саясаттың барлық бағыттары айқын көр-се тілген. Сондай-ақ, жаңа стратегияда əлеу меттік саясаттың жаңа принциптері мен қағидалары, мемлекеттілікті одан əрі нығайту жəне қазақстандық демократия-ны дамыту мəселелеріне айрықша орын берілген. Ұлт денсаулығын нығайту, за-манауи білім беру жүйесінің, кадр даяр-лау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары айқындалған.

Осыған байланысты біздің педагог-тар қауымы жаңа стратегияның білім саласындағы бағыттарына айрықша на-зар аударуда. Жолдауда айтылғандай, бəсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары ел-ге айналуымыз керек. ХХІ ғасыр – бі лім мен ғылым ғасыры, инновациялық тех-но логияның, электрондық-ақпараттық техниканың шырқау көкке самғайтын дəуірі. Сондықтан, жастарды бұрынғыша оқыту жеткіліксіз. Олар болашақта əлемдік озық технологиямен жабдықталған зама-науи өндірістерде дағдылануы, үйренуі керек. Бұл кезеңде жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына айрықша көңіл бөлінеді.

Абай атындағы Қазақ ұлттық педа-го ги калық университетінің профессор-оқытушылары Елбасының Қазақстан хал-қына Жолдауын қанағаттанған сезіммен қарсы алып, бүгінде оны қызу талқылау үстінде. «Қазақстан-2050» Стратегиясына орай біз де өз мүмкіндіктерімізді сара-лап, болашақ міндеттерімізді айқындау үстіндеміз. Біздің қазіргі жəне болашақтағы басты міндетіміз – бəсекеге қабілетті білім-ді де білікті педагог кадрларын даярлау.

Бұл білім беру сапасын арттыру, мұ-ғалім мамандарын даярлау деңгейін жо -ғарылату, инновациялық ғылыми жоба-ларды көбейту, оқу үдерісін автомат тан-дырылған ақпараттық технология лармен қамтамасыз етуді жақсарту, орталық тан-дырылған тестілеу жүйесін дамыту, акаде-миялық ұтқырлықты жетілдіру, оқыту-шы лардың сапалық деңгейін көтеру, уни-вер ситет жағдайында интеллектуалды тұлға қалыптастыру жобаларын жүзеге асыру, ұлттық тəрбиені өрістету болып табылады. Болашақ педагогтарымыздың интеллектуалдық деңгейін көтеру – басты мақсатымыз. Өйткені, біздің мамандарымыз

əлемдік инновациялық технологиялар-ды жан-жақты меңгерген, білімді, білікті, адамгершілік сапасы жоғары, Отанын, елін, жерін сүйетін, тілін, ді лін, дінін, ұлттық мəдениеті мен салт-дəс түрлерін қастерлейтін, өз халқына шын берілген, мемлекетіміздің дамуы үшін жан аямай еңбек ететін интеллектуал ды тұлға болып қалыптасуы үшін бар лық мүмкіндікті қарастырудамыз. Универ си тетімізде жаңа ашылған «Ғылыми зерт теу жəне жаңартпа технологиялар», «Ин теллектуалды ұлт қалыптастыру», «Абай тану», «Жамбылтану», «Тұлғатану» сияқты ғылыми-зерттеу институттары мен орталықтары, «Инновациялық тех-нологиялар» зертханасы жəне басқа да құрылымдар болашақ педагог кадрларының интеллектуалдық деңгейін көтеруге қызмет етеді.

Біздің университетіміз əлемдік рейтин-гілік ұйымдарға ену үшін «Вебометрикс», «Кью-Эс» сияқты əлемдік рейтингтік та-лаптарға сай жүйелі жұмыс істеп келе-ді. Арнайы білім беру бағдарламасы дайын далды. 19 мамандық бойынша шетел дік серіктестермен бірге 3 деңгей-де жəне 3 тілде 71 білім жəне 120 тип тік бағдарлама əзірленді. Бүгінде профес-сор-оқытушыларымыз электронды оқу құралдарын жасаумен айналысуда. Қазір-дің өзінде 109 электронды оқу құралы қолданысқа енді.

Болашақ мұғалімдеріміз бəсекеге қабі-летті мамандар болып шығуы үшін кей пəндерді ағылшын тілінде оқытуға ден қойып отырмыз. Биылға дейін физика жəне информатика, халықаралық қатынастар мамандықтары ағылшынша оқытылса, алдағы уақытта бұл тілдің ауқымы кеңей-мек. Осы мақсатпен көптілділікті енгізу жөнінде арнайы кеңес құрылды. 7 факуль-тетте пəндерді ағылшын тілінде оқытатын 15 арнайы топ жасақталды.

Əлемдік білім кеңістігіне ену, халық-аралық стандарттарға сəйкес келу үшін бүгінде дүние жүзінің 115 үздік универ си-тет терімен ынтымақтаса жұмыс істеу деміз.

Бүгінде оқу орындарының халықаралық ынтымақтастығы мемлекет тарапынан қолдауға ие болып отыр. Соның бірі – шетелдік білікті мамандарды Қазақстанның

жоғары оқу орындарына шақыруға мем-лекет есебінен қаржы бөлінуі дер едім. Мəселен, 2010-2011 оқу жылында біздің университетке шетелден 35 оқытушы шақырылып, олар арадағы келісім-шарт бойынша тегін қызмет атқарса, 2011-2012 оқу жылында министрліктен 27 миллион теңге бөлініп, сол арқылы шетелден 44, ал үстіміздегі оқу жылында 55 шетелдік профессор шақыртуға мүмкіншілік алдық.

«Жоғары оқу орындары білім беру қызметімен шектеліп қалмауы тиіс. Олар қолданбалы жəне ғылыми-зерттеушілік бөлімшелерін құруы жəне дамытуы қажет», делінген Елбасы Жолдауында. Бұл мəселе де жұмысымыздың негізгі бағыты бо-лып саналады. Айталық, іргелі жəне қолданбалы зерттеулер бойынша 2011 жылы жалпы 107 млн. теңгеден астам қаражатқа 96 ғылыми жоба игерілсе, 2012 жылы ғылыми жұмыстарға 141 млн. 450 мың теңге бөлінді. Соның ішінде 74 млн. 200 мың теңге көлемінде 18 жоба игерілсе, университеттің бюджеттен тыс қаржысы есебінен (67 млн. 250 мың теңге) 31 жоба жүзеге асырылды. Өткен жылы ғалымдарымыз 6 инновациялық патентке, 3 авторлық куəлікке ие болды.

Былтырғы оқу жылында қызмет-керлеріміздің 3037 ғылыми еңбегі жария-ланса, оның 45-і монография , 373-і оқулық жəне оқу құралдары. Басқалары отандық жəне шетелдік басылымдарда жарияланған ғылыми жарияланымдар. Шетелдік кон-ференцияларда, симпозиумдарда жəне

конгрестерде 30 профессорымыз ғылыми баяндамалар жасады. 166 студентіміз бен магистрантымыз халықаралық жə не рес публикалық байқаулар мен олимпиа-даларының жеңімпаздары атанды.

Бүгінгі таңда біз ғылыми-зерттеу уни-вер ситеті атану үшін ғылыми-зерттеу шара-ларын барынша өрістетуге күш жұмсау-дамыз.

Біздің заманымыз – ақпараттық техно-логиялар заманы. Осыны ескере отырып біз білімді ақпараттандыруға айрықша көңіл бөлудеміз. Үстіміздегі оқу жылынан бастап университеттің ақпараттандыру жүйесін жаңартуға кірістік. Осы жүйенің «Білім порталы» модулі мен «Оқу жетіс тіктері нəтижелерінің мониторингі», «Кафед-ралар», «Деканаттар», «Тіркеушілер офисі» бөліктерін бағдарламалық қамтамасыз етудің бірінші кезеңі аяқталды. Олардың университет қызметін жеделдетуге ықпалы мол. Өйткені, университеттің оқу-тəрбие үдерісіне байланысты барлық студенттер, оқытушылар туралы мəліметтер, дека-нат, кафедра, оқу-əдістемелік кешендер, пəндерді кредиттерімен қоса еркін таңдау үрдісі, оқу үлгерімін автоматтық жүйеде бағалау, сынақ кітапшасын толтыру, қорытынды бақылау, оқу жүктемесін есеп-теу – міне, осының бəрі автоматтандырылған жүйеде жүзеге асырылады.

Электрондық мультимедиалық оқу-əдістемелік басылымдар жасау мен оны пайдалану үшін «Силлабус», «Оқулық», «Оқу басылымы», «Пəндер бойынша оқу-əдістемелік кешендердің қолданбалы бағдарламалары» оқу үдерісіне енгі зіл ді. Сол сияқты, «Оқу жетістіктері нəти же-лерінің мониторингі» ұдайы жүргізілуде.

Елбасы Жолдауында: «Бізге оқыту əдістемелерін жаңғырту жəне өңірлік мек-теп орталықтарын құра отырып, білім берудің онлайн-жүйелерін белсене да-мыту керек болады. Біз қалайтындардың барлығы үшін қашықтықтан оқытуды жəне онлайн режімінде оқытуды қарқынды енгізуге тиіспіз», – делінген. Біздің оқу ор-нымызда онлайн режімінде оқыту жүйелі түрде қолға алынды. Əсіресе, шалғайдағы шағын жинақты мектептердің мұғалімдерін онлайн арқылы оқыту, олардың біліктілігін көтеру, интернет-дəрістер беру, əдістемелік көмектер көрсету ісімен төрт жылдан бері үзбей айналысып келеміз.

Жолдауда жастар саясатын одан əрі дамыту мəселесіне де ерекше мəн беріл-ген, бұл жөнінде мемлекеттік жас тар саясатының тұжырымдамасы əзірленіп жат қаны айтылған. Президент осы ара-да өз сөзін жастарға арнай отырып бы-лай деді: «Сіздердің табыстарыңыз – ата-аналарыңыздың табысы, отбасы-ла ры ңыз дың табысы, барлық отандас-тарыңыздың табысы, туғандарыңыз бен туыс тарыңыздың табысы, біздің Отаны-мыздың табысы».

Біздің оқу орнымызда «Студенттердің этикалық кодексі», «Тəрбие жұмысының тұжырымдамасы» қабылданды. Универ-ситет түлектерінің қауымдастығы құрылды. Эсте тикалық тəрбиені жетілдіруге бағыт-тал ған «Мəдениет бөлімі» ашылды. «Пікір-талас клубы» іске кірісті. Қоғамдық тəртіпті күшейту үшін «Студенттік шұғыл жасақ» ұйымдастырылды. Университетаралық «Ақынмын сөзі жетер сан ғасырға» атты ақындар айтысы, республикалық əн фес-тивалі өткізілді. Студенттер ассам блея сы жұмыс істеуде. Жастар арасында салауат-ты өмір салтын қалыптастыру мақсатымен спорт пен мəдени шараларды өрістетіп отырмыз. Жастарды ұлы Абайдың «толық адам» іліміне тəрбиелеуге баса назар аударылуда. Оқу үрдісіне «Абайтану», «Əдептану», «Ұлттық тəрбие» пəндерін енгізудегі мақсатымыз да осы жастар саяса-тына байланысты. Сондай-ақ, студенттерді отаншылдыққа, патриотизмге тəрбиелеу, мемлекет саясатына баулу жөніндегі іс-шаралар кешені жүзеге асырылуда. Жолдау талаптарына сəйкес жастар саясатын жоғары деңгейге көтеру жоспарлануда.

«Қазақстан-2050» Стратегиясында аналарға, балаларға қамқорлық жаңа міндеттер деңгейінде қарастырылады. Тіл мəселесі жаңа өрісін тауып отыр. Меніңше, осының бəрі мықты мемлекет құрудың негізгі алғышарттары болып табылады. Ал мықты мемлекет құру – халқымыздың болашағын баянды етудің бірден-бір кепілі.

Мыќты мемлекет – Мыќты мемлекет – нўрлы болашаќ кепілінўрлы болашаќ кепілі

Қазақстан тарихында жаңа дəуір басталды. Осыдан 15 жыл бұрын қабылданған «Қазақстан-2030» Стратегиялық бағдарламасының негізгі міндеттері ойдағыдай орындалды. Бұл бағдарлама, Елбасы айтқандай, «осы жылдар ішінде біздің басты мақсатымыздан ауытқымай, шамшырақ сияқты біздің жолымызға сəуле шашып, алға басуға жігерлендірді». Шын мəнінде, ол кезде біздің еліміз жаңа қалыптасып жатқан, болашағы əлі айқындалмаған тым жас мем-лекет болатын. «Қазақстан-2030» Стратегиясы алдағы болашақты, оған барар жолды, мемлекетті нығайтудың негізгі міндеттерін айқындап берді. Соның арқасында Қазақстан аз уақыт ішінде экономикалық əлеуеті толысқан, өзіндік ұстаған жолы бар, əлем таныған мемлекетке айналды.

19 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz4

ПАРЛАМЕНТПАРЛАМЕНТ

Кездесулерде Президент Н.Ə. Назар баевтың «Қазақстан-2050» Страте гиясы – қалыптасқан мем-лекеттің жаңа саяси бағыты» Жол дауында белгіленген елімізді дамыту бағдарламаларын

заң намалық тұрғыда қамтамасыз ету жөніндегі Сенаттың жұмыс жос пары туралы айтылды.

Депутаттар локомотив депо-сында, вагон жөндеу жəне ауыр машина жасау зауыттарында

болып, Алматы əуежайының қызметкерлерімен кездесті . Ұжым дарда еліміздің транзиттік əлеу етін, қазақстандық өнім өндірушілердің бəсекеге қабілет-тілігін арттырудың, көлік сала-сының өндірісін дамыту, ғы-лыми ауқымды жəне жоғары тех нологиялық желілерді енгізу мə селелері талқыланды.

Кездесулер барысында эко но-микалық жаңғыртуды көз дейтін жаңа бағыттағы эко но микалық саясаттың қағидаларына баса

назар аударылды. Осыған бай-ланысты эконо миканың жеке секторын қолдау, жеке меншік-мемлекет əріптестіктігін дамыту, тартымды экономикалық ахуал, инвестицияның пайдалылығы мен қайтымдылығын қалып тас-тыру туралы сөз болды. Сондай-ақ мемлекеттік секторға менеджмент жəне басқарудың қазіргі заманғы құралдарын енгізу, жоғары білікті мамандар даярлау үшін жағдай қалыптастыру қажеттігі аталып өтілді.

ДЕПУТАТТАР ДАУЫСЫДЕПУТАТТАР ДАУЫСЫсайлаушылар жїрегіне жетуде

Кездесу барысында Пре зи-дент Н.Ə.Назарбаевтың бағ-дарламалық құжатта алға қойған міндеттерін заңнамалық тұрғыда қамтамасыз ету мəселелеріне ерек ше назар аударылды. Атап айтқанда, сенаторлар сыбайлас жемқорлық, жаңа əлеуметтік саясат, жергілікті өзін өзі бас-қа ру, ауыл шаруашылығын да-мыту, шағын жəне орта биз нес ті қолдау салаларындағы құ қықтық негіздерді жетілдіру туралы айт-ты.

Депутаттар сондай-ақ Арыс қаласының тұрғындарымен, Түр-кістандағы Халықаралық қа-зақ-түрік университетінің оқы-тушыларымен жəне студент-терімен кездесті.

Парламент Сенатының депутаттары Оралбай Əбдікəрімов пен Орынбай Рахманбердиев Мемлекет бас-шысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа сая-си бағыты» атты ел халқына Жолдауының негізгі ережелерін түсіндіру мақсатында Оңтүстік Қазақстан облысына сапары ба-рысында Отырар жəне Ордабасы аудандарының тұрғындарымен кездесті.

Сенат жəне Мəжіліс депутаттары Болат Жылқышиев, Мұрат Бақтиярұлы, Қожах мет Баймаханов, Алмас Тұртаев Шиелі ауда-нының жұртшылығымен жүздесті.

– Биылғы Жолдаудың өзіндік ерекшелігі – өткен жылдардың əлеуметтік-экономикалық дамуына қорытынды жасауымен қатар, алдағы жылдары орындалуға тиіс бағдарламалар мен басым бағыттарды белгілеп берді,– деді Болат Жылқышиев. Сонымен қатар, Жолдаудағы же ті бағыт турасында кеңінен əңгімелеп берді. Жи налысқа қатысқан өзге депутаттар да стра тегиялық құжаттың артықшылықтарын атап өтті.

Сенат депутаттары Икрам Адырбеков, Мұрат Бақтиярұлы, Қожахмет Баймаханов

одан кейін Арал, Қазалы, Қармақшы, Жалағаш, Сырдария аудандарын аралап, кездесулер өткізді.

Ал Мəжіліс депутаттары Гүлмира Исім баева, Гүлнəр Сейітмағамбетова, Құттықожа Ыдырысов Қорқытата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің профессор -оқытушылар құрамымен кездесті. Бақытбек Смағұл болса қаладағы 20/19 əскери бөлімнің жеке құрамымен жүздесті. Депутат Елбасы Жолдауындағы жас ұрпақты елжандылыққа баулу тура-сында əңгімеледі. Бүгінгі жас жеткіншектің ертеңгі елін қорғар ер екенін, олардың тəрбиесін осы бастан мықтап қолға алу керектігін де қозғады.

Мəжіл і с депутатта -ры жұ мыс сапарларын Те-рек ті ауданында жал ғас-тырды. Қазақстан Респуб-ли касының Президенті – Ел басы Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стра те-гиясы – қалыптасқан мем-лекеттің жаңа саяси бағыты» атты халыққа Жолдауын ауыл тұрғындары арасында түсіндіру мақсатындағы сапар

алдымен аудан əкім дігінен бас талды. Содан кейін Елбасы Жолдауын кең көлемде наси-хаттап, ауданның активімен жақын жүздесу мақсатында аудан активіне қатысты. Елбасының жыл сайынғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауы қазақстандықтардың же місті еңбек етулеріне күш бе ріп келеді. Нұрсұлтан Əбішұлының 1997 жылғы

Жолдауында қабылданған «Қазақстан-2030» Стра те-гиясы кешегі күндері іске ас пас алыс елестер секілді кө рінген еді, ал бүгінгі таң-да еліміз осы Жолдауда көр-сетілген жеті бағыт бойынша зор табыстарға жетті, деді де-путаттар.

Тəуелсіздік мерекесі қар саңында жарияланған «Қазақстан-2050» Стра те-гия сы – қалыптасқан мем ле-кеттің жаңа саяси бағыты» тақырыбындағы Елбасы Жолдауы біздің қоғамның өзекті қажеттілігінің көрінісі іспетті жəне қазіргі кезеңде көпшіліктің талқысындағы басты құжат» деген ойлар ай-тылып, екі жақты пікір алмасу жүрді. Өңір активі тарапынан қойылған сұрақтарға жауап-тар берілді.

Парламент Мəжілісінің депутатта-ры Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы туралы тари-хи Жолдауының негізгі бағыттарын халыққа түсіндіру жəне насихаттау бары-сында аймақтарға аттанған болатын.Аталған мақсатпен Мəжіліс депутаты Жексенбай

Дүйсебаев Ақмола облысының Шортанды

ау да нындағы Научный ауылында болып, А.Бараев атындағы ғылыми-зерттеу институтының ұжымымен кездесу өткізді.

Сондай-ақ, депутат сол күні аудан орталығы – Шортандыда аудандық мəслихат депутаттарымен жəне сайлаушылармен жүздесіп, Елбасы Жолдауындағы жергілікті өзін өзі басқару мен жұмыспен қамту мəселелеріне қатысты мемлекеттік бағдарламалардың қалай жүзеге асырылып жатқандығы жайындағы ой-ларымен бөлісті.

Парламент Мəжілісінің депутатта-ры, «Нұр Отан» ХДП парламенттік фракциясының мүшелері Нұртай Сабильянов пен Төлеген Ибраев Шығыс Қазақстан облысының орталығы – Өскемен қаласында, облыстағы Ұлан ауданының Қ.Қайсенов кентінде, Жарма ауданының Үшбиік, Қалбатау ауылдары мен Шар қаласында, Аягөз қаласында, Көкпекті ауданының Көкпекті ауылын-да, шекарамен шектес Үржар ауданының Таскескен, Үржар, Мақаншы, Науалы ауылдарында сайлаушылармен барлығы 20 кездесу өткізді. Аягөзде теміржолшылармен, Көкпекті жəне

Науалы балалар үйінде, Қалбатау, Үр жар, Ма қан-шы жəне Көкпекті ауылдарында дəрі гер лермен, мұғалімдермен, Өскемен қала сында «Нұр Отан» партиясының облыстық филиалында жастармен кездесулер болды.

Бұл кездесулерде Н.Сабильянов пен Т.Ибраев Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауының негізгі бағыттарына тоқталып, Парламент Мəжілісінің заң шығару қызметі мен «Нұр Отан» партиясы тарапынан атқарылып жатқан жұмыстар туралы баяндап берді.

Кездесулер барысында сайлаушылар тарапы-нан əртүрлі əлеуметтік-экономикалық мəселелерді шешу жөнінде көптеген ұсыныс-тілектер де айтыл-ды. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін кəсіпорындар ашу, кəсіпкерлікті қолдауға берілетін шағын несие көлемін арттыру жəне олардың қолжетімділігін қамтамасыз ету, жастарды жұмыспен қамту, тұрғын үй салу, ең төменгі зейнетақы мөлшерін арттыру, жер мə се-лесі, медициналық көмектің сапасын арттыру, ше-карамен шектес елді мекендерді дамыту, бұрынғы Мақаншы ауданын қайта қалпына келтіру, Аягөз жəне Шар қалаларын шағын қалаларды дамы-ту бағдарламасына кіргізу жəне т.б. мəселелер көтерілді. Өскеменде болған жастармен кездесу-де жастар, қоғамның бүгінгі проблемалары, оны шешу жолдары туралы ашық пікір алмасу болды.

Шығыс Қазақстан облысының сайлаушылары Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстанның 2050 жыл ға дейінгі даму стратегиясын, жүргізіп отыр ған саясатын толық қолдайтындықтарын жеткізді.

Президент Жолдауын түсіндіру жəне насихат-тау мақсатында Батыс Қазақстан өңірінде жүрген Парламент Мəжілісінің депутаттары Шавхат Өтемісов, Самиғолла Оразов, Елена Тарасенко «Нұр Отан» ХДП БҚО филиалы жанынан құрылған «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасының жүзеге асуы бойынша мониторинг жасау жөніндегі жұмыс тобының отырысына қатысты. Отырыста бағдарламаның өңірімізде жүзеге асырылуы бой-ынша өткен жылдың есебі тыңдалып, алдағы бағыттарын жүзеге асыру жоспары тыңдалды.

Парламент Сенаты мен Мəжілісінің депутаттары Қызылорда облысының тұрғындарымен кездесулер өткізді. Мақсат – «Қазақстан-2050» Стратегиясының маңызын елге түсіндіру, Жолдаудан туындайтын мақсат-міндеттерді халыққа жеткізу. Бүгінде арнайы топтарға бөлінген депутаттар облыстың барлық аймақтарында осындай қызу кездесулер өткізуде.

Фотокүнделік

Ыстық ықылас пен ақ пейілге толы шарада интеллигенцияның танымал өкілдері, ғалымдар, өнер қайраткерлері, журналистер бас қосса, олардың қатарында жазу-шы-драматург Дулат Исабеков, жазушы Смағұл Елубай, Пар-ла мент Мəжілісінің депутаты Мұрат Ахмадиев, Сейдахмет Құт тықадам, Айдос Сарым жəне басқалар болды.

Мерейтой иесін Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасарлары Ералы Тоғ-жанов, Зиятдин Касанов, Ассам-блея Кеңесінің мүшелері, рес-публикалық этномəдени бірлес-тіктер жетекшілері құттықтады.

Бейресми жағдайда өткен кез-десу барысында қатысушылар М.Əуезовтің рухани жəне мəдени-гуманитарлық қызметінің, оның Орталық Азия елдері эт нос-тарының тарихи жəне мəдени даму үдерістерінің бірлігі, Қазақстанның тұтастығын, егемендігін сақтау жəне нығайту үшін барлық қо-ғамдық күштердің келісімі мен сындарлы үнқатысуын үнемі іздеу қажеттілігі, біздің еліміздің рухани жəне интеллектуалдық дамуы туралы идеяларының тек Қазақстан үшін ғана емес, Ор-талық Азия өңірі үшін де ерекше құнды екені төңірегінде əңгіме қозғады.

Қатысушылар Мұрат Мұх-тар ұлының ғылымды, əдебиетті жəне ағартушылық ақыл-ойды

дамытудағы рөлінің маңызын, оның Тəуелсіз Қазақстанның мə дениеті мен қоғамдық адам-гершілік-этикалық нормаларын қалыптастыруда сіңірген өлшеусіз үлесін атап өтті.

Ералы Тоғжанов Қазақстан халқы Ассамблеясының «Мұхтар Əуезов қоры» қоғамдық қоры-мен белсенді əріптестік орнат-қанына тоқталды. 2007 жыл-дан бері Ассамблеяның қол-дауы мен «Қазақстан халқы Ассамблеясының əлеуметтік кон-сорциумы» қоры М.Əуезовтің же текшілігінде тұрақты негізде Орталық Азия өңірінің интел-лектуалдық ортасында кеңінен танылған «Жібек жолы бойындағы үнқатысу» атты халықаралық мə-дени жобаны іске асырып келеді. Жоба аясында этномəдени жə не мемлекетаралық қарым-қаты-настарды үйлесімді ету жөнінде өзекті ілгерішіл идеялар, Орталық Азия халықтарының мə дени қарым-қатынаста, бауыр ластықта бірге өмір кешуінің көп ғасырлық тарихи дəстүрлері қарастырылуда.

Жоба Қазақстанның, Ресейдің, Қырғызстанның, Тəжікстанның, Түркіменстан мен Өзбекстанның жетекші шығармашылық жə-не гуманитарлық интелли ген-циясының, қоғамдық инсти тут-тарының кеңінен қатысуымен жүзеге асырылып келеді. Оның ая сында конференциялар, пі-кір таластар, үнқатысулар мен

бейресми жағдайда кездесу-лер, баспасөз конференцияла-ры мен мəдени бағдарламалар ұйымдастырылуда.

Салтанатты шараға қаты су-шылар осы халықаралық жобаның елдер арасындағы өнімді руха-ни байланыстарды нығайтуға жəне жаңғыртуға, өңір елдері халықтары арасындағы екіжақты байланыстарды дамытуға , жоғары зияткерлік деңгейде мə-де ни-гуманитарлық қарым-қа-ты настар үшін сенімді үнқатысу алаңын қалыптастыруға ықпал етіп отырғанын мақұлдады.

Мерейтой иесінің атына құт-тықтау сөздері мен ізгі тілек тер айтылды, өз кезегінде Мұрат Мұх-тарұлы Қазақстан халқы Ассам-блеясына ілтипатын білдіріп, бұл біздің халқымыздың бірлігі мен Отанымыздың тəуелсіздігін нығайту жолында нақты істер жасап келе жатқан институт деп атап өтті.

Шараға қатысушылар Мұрат Мұхтарұлының жылы шуақты жан дүниесі мен жоғары адамгершілік пайымы мемлекет пен ұлттық шығармашылық интеллигенциясы арасындағы үнқатысуды жоғары деңгейде ұйымдастыруға себеп болғанын атап өтті.

Қазақстан халқы Ассамблеясы құттықтау сөздерінде айтылған барлық жылы лебіздерге шын жүректен қосылады жəне мерей-той иесі – Мұрат Мұхтарұлына денсаулық, шығармашылық ша-быт, ұзақ ғұмыр тілейді.

«Егемен-ақпарат».

Ќўрметке лайыќ азаматЌўрметке лайыќ азаматЌазаќстан халќы Ассамблеясы белгілі ќоєам ќайраткері, мəдениеттанушы Мўрат Əуезовті ќўттыќтады

Алматыда Қазақстан халқы Ассамблеясы қазақ интеллигенциясының көрнекті өкілі, белгілі қоғам қайраткері, мəдениеттанушы Мұрат Мұхтарұлы Əуезовтің 70 жасқа толуы-на орай салтанатты шара өткізді.

Облыс əкімі Қанат Бозымбаев дауыл апатынан зардап шеккен аудандардағы электр жəне жылумен қамтамасыз етуді қалпына келтіру жұмыстарына көңілі толмайтынын білдірді.

Көсемəлі СƏТТІБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

– Екі күн ішінде Қаратау қаласындағы орталық қазандықты жəне қосымша екі қазандықты іске қосу қажет. Пəтерлердегі 17 градус жылылықты жақсы деп айта алмаймын.

Өткен бейсенбі күні апат болған аймаққа барған облыс əкімі Қ.Бозымбаев төтенше жағдай жөніндегі штаб кеңесінде осылай деп мəлімдеді.

Облыс басшысы, сонымен бірге, Талас ауда-нын дағы атқарылып жатқан құрылыс жұмыстарына қажетті құжаттарды жинау мен дайындауды да жеделдетуді тапсырып, жақын тəуліктерде Қаратау қаласына жақын жердегі əлі күнге дейін жарықсыз отырған поселкелер мен қаланың жеке секторларын электр қуатымен жедел қамтамасыз етуді талап етті.

Облыс əкімі Жуалы ауданындағы дауылдан зар-дап шеккен 13 елді мекеннің бірнешеуі ғана электр

қуатымен қамтамасыз етілгендігін де сынға алып, осы аудан бойынша энергетиктерден құралған жөндеу бригадасын көбейтуді жəне оларға электр желілерін қалпына келтіру үшін қосымша техника беруді тап-сырды. Ал Сарысу ауданында 79 көп қабатты үй электр қуатымен жəне жылумен қамтамасыз етіліпті.

–Дауыл салдарынан малдары өлім-жітімге ұшыраған тұрғындардың шығыны да жабылады. Бірақ бюджет қаражатынан емес. Өйткені, ол заңға сəйкес келмейді. «Тараз» əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясының жанында бюджеттен тыс қор бар. Сондай-ақ Тараз қаласының қорында да біршама қаржы жинақталған. Шығын болған малдардың нарықтық құнын осындағы ақша арқылы өтеуге ты-рысамыз. Бұдан бөлек, бұзылған қора-қопсыларды да жөндейтін боламыз, – деді Қ. Бозымбаев.

Облыс бойынша 5 аудан мен Тараз қаласында 61 жылқы, 29 ірі қара жəне 1090 қой шығынға ұшырапты.

Ел Үкіметі дауылдың зардаптарын жою үшін облысқа 800 миллион теңге қаржы бөлді. Ал табиғат апатынан болған шығынның көлемі 2,8 миллиард теңге деп болжанып отыр.

Жамбыл облысы.

Талап жəне тəртіп

Ќалпына келтіру ќарќынына Ќалпына келтіру ќарќынына əкімніѕ кґѕілі толмадыəкімніѕ кґѕілі толмады

Омбудсмен жанында жəне оның бастамасымен құрылған то-бының қызметі əлеуметтік жəне еңбек құқықтарын қамтамасыз ету ге, əлеуметтік өмірдегі қай шы-лықтарды ескертуге бағытталған.

Жұмыс тобының негізгі мін-дет тері əлеуметтік жəне еңбек құқық қатынастары саласындағы ахуалды талдау, азаматтардың арыз дарын қарастыру, қажет-ті ұсыныстарды əзірлеу, қай-шы лықтарды шешуге жəне

жан жал дардың туындауының алдын алуға жəрдемдесу, сондай-ақ ағартушылық қызметті жүзеге асыру болып табылады.

Жұмыс тобының құрамына Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің, Бас про-ку ратураның, Қазақстан Респуб-ликасы Кəсіподақтар федера-циясының, «Самұрық-Қазына» Ұлттық əл-ауқат қоры» АҚ-тың, «Атамекен» Одағы» Қазақстанның ұ л т т ы қ э к о н о м и к а л ы қ

па ла та сының өкілетті өкілдері, аза маттық қоғамның өкілдері мен ғалымдар кіреді.

Отырыс шеңберінде Жұмыс тобының қызметін ұйымдастыру мəселелері, соның ішінде оның жұмыстарының нысанда ры, əдіс-тері жəне бағыттары талқы лан ды.

Жұмыс тобының қызметі еңбек қатынастары саласындағы қайшылықтарды реттеудің көп деңгейлі тетігіне интеграцияла-нады. Аталған тетікті құру қажет-тігін Мемлекет басшысы белгілеп берген болатын.

Отырыс қорытындысы бой-ынша таяу уақытта республика өңірлеріндегі əлеуметтік жəне еңбек салаларындағы объектілерге алғашқы мониторингтік бару-ды ұйымдастыру туралы шешім қабылданды.

Жўмыс тобыныѕ алєашќы отырысыЖўмыс тобыныѕ алєашќы отырысыКеше Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уəкілдің (Омбудсмен) төрағалығымен əлеуметтік жəне еңбек салаларындағы мониторинг бойынша Жұмыс тобының бірінші ұйымдастыру оты-рысы өтті, деп хабарлады Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөніндегі уəкіл аппаратының баспасөз қызметі.

Палата Төрағасының орынбасары Александр Судьин бастаған Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттары Алматыдағы еңбек ұжымдарымен кездесті. Сайлаушылармен кездесулер-ге сенаторлар Жұмабек Төрегелдинов пен Людмила Полторабатько қатысты, деп хабарлады Парламент Сенатының баспасөз қызметі.

19 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 5

Жұмыс күні аяқталып, ауруханадағы абыр-сабыр бəсеңсігелі қашан. Ол ка-бинетінде əлі отыр. Күндегі əдеті осы. Бүгін де ота жасалған сырқаттарға со-ғып, хал-жағдайларын білгеннен кейін, хатшы қыз алдына қойып кеткен құ-жаттарды қарап шықты. Енді үйге қайт-са да болар еді. Бірақ, оны жіпсіз байлап отырған тағы бір жағдай бар. Ертең со-зылмалы жүрек ауруына шалдыққан, дерті əбден асқынып ота жасаудан бас қа амал қалмаған сырқаттың тағды ры ше-шілмек. Иə, қостанайлық Жəнібек Оспа-новтың тағдыры шын мəнінде қыл үс-тінде тұр. Оны ажал аузынан арашалап қалу үшін жүрегін ауыстыру керек. Мұн дай ота Қазақстанда бұрын-соңды жа сал маған. Ертеңгі отаға дайындық ба-рысын минут сайын дерлік қадағалап отыр ғаны содан. Былай алып қарағанда, тиіс ті дайындық жасалды, бəрі еске ріл-ген сияқты. Отаға қатысуға тілек білдір-ген чехиялық əріптесі келді. Донор жүрегі бар. Сəтін салса, бəрі ойдағыдай болуға тиіс. Дегенмен, көңілде қобалжу да жоқ емес. Оның ойына осыдан екі ай бұрын ота жасау барысында орын алған төтен ше жағдай оралды. Сол жолы ол əріп тестеріне жүрек талмасына ұшыра-ған, бұрын да жергілікті жерде ота жа-сал ғанмен, нəтижесі көңілдегідей бол-маған он тоғыз жасар азаматты ажал ау-зынан алып қалудың бір-ақ жолы бар екенін, кешіктірмей жүрегіне бір мез-гілде екі көмекші құралды ауыстырып қондыру қа жет тігін айтқанда, өзімен көптен бері бір ге келе жатқан, талай сындардан бірге өткен сырмінез жандар осының арты қалай болар екен дегендей үнсіз қал ған. Оларды да түсінуге бола-ды. Бұрын-соңды мұндай ота Тəуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінде ғана емес, Шығыс Еуропада да жасал -маған. Аме риканың өзі мұндай тəуе кел-ге таяуда ғана бар ғаны белгілі. Кардио-хирургия саласында əзірше осы мүм-кіндікті пай даланған алты ел ғана. Бəрі ойдағыдай аяқталса, Қазақстан же тінші болады. Бес сағатқа созылған да йын-дық тан кейін дəрігерлер ота жа сау ға кірісті. Міне, осы арада ота үстелінің маңындағыларды əбігерге сал ған жағ дай орын алды, сыр қаттың оң жақ қа-рыншасы жыртылып кетті. Дереу дене тоңазытылып, қан айналымын тежеу арқылы жараның аузы тігілді. Сөй тіп, ота сəтті аяқталды.

Ал ертеңгі отаның жөні бөлек. Оның сəтті аяқталатынына ешкім кепілдік бе-ре алмайды. Оны бірден келісім бере қой мағанына қарағанда, сырқаттың өзі де түсі нетін сияқты. Мүмкін, оған өзі нің сыр қаттан ештемені жасырмайтыны да əсер еткен шығар. Жəнібекке де бəрін жасырмай айтқан: өте күрделі ота. Бұ-рын Қазақ станда мұндай ота жасал ма-ған. Қазақстан ды айтасыз, бұл əзірше дамыған елдердің өзі қолға алмаған іс. «Солай екен деп үрейленудің де жөні жоқ, бəрі ойдағыдай болады. Қорық па-ңыз». Ақыры Жəнібек: «Қайтейін, тағ-дыр дың жазуы сол болса, көнемін», деп келісімін берді.

Юрий Владимирович «бəрі ойдағы-дай болады» деген сөздерді сырқаттың көңілі үшін тектен-текке айта салған жоқ. Өз ісіне сенімі зор болғандықтан айтты. Қа зір өзі басқарып отырған Ұлт-тық ғылыми кардиохирургиялық орта-лық та небір күр делі оталарды жасауға барлық мүмкіндік тер бар. Орталық ашыл ған күннен бастап жүрек-қан та-мырларында патологиясы бар науқас-тарды емдеуде инновациялық медици-налық технологиялар белсенді түрде қол данып келеді. 2011 жылдың қараша-сында алғаш рет ауыр созылмалы жүрек жетіспеушілігі бар науқастарды емдеуде бірегей жоғары технологиялық кардио-хирургиялық отаның түрі енгізіл ді. Ол сол жақ жүрек қарыншасына меха ни-калық қолдау қондырғысын импланта-циялау деп аталады. Яғни, қарапайым тілмен айтар болсақ, еліміз медицина-сында алғаш рет механикалық зат ар-қылы жүрекке қан айдау мүмкін болып отыр. Бұл инновациялық технология ның мүм кіндігін бүгінгі күнде жүрек транс-план тациясының жалғыз баламасы əрі созылмалы жүрек жетіспеуші лігі мен ау-ыратын науқастарға көмек тесудің бір ғана амалы деуге болады. Орталық 2011 жылдың желтоқсанында соңғы үлгідегі Heart Ware Ventricle Assist Device (VAD) қондырғы ларын имплантациялауды жү-зеге асырды. Осы арқылы Қазақ стан жүрекке ашық түрде бірегей жоға ры

тех нологиялық оталар жасайтын əлем-нің 22 жетекші елінің қа тарына қо сыл ды. Мұндай оталар жа сауға Ресей дің өзі жаңа ғана бетбұрыс жасап отыр. Ал, Украина, сол сияқты, Ор талық Азия ел де рінде əзір-ше бұл жө нінде əңгіме де жоқ.

Иə, бүгінде Қазақстанда медицина саласы қауырт даму үстінде. Бұлардың аортокоронарлық шунттеуге кіріскен-дері кеше ғана сияқты еді. Қазір мұндай ота күн сайын бірнеше адамға жасала-ды. Ол кешікпей жасанды жүрек қон-дырудың да үйреншікті жайға айналаты-нына сенімді. Дегенмен, дəрігердің қол жеткенге тоқ мейілсуге, отаға да йындық кезінде, жасау барысында бір сəтке де босаңсуға құ қы жоқ. Ол жү рекке ғана емес, кез келген органға ота жасауда күтпеген оқи ғалардың орын алуы мүмкін екенін жақ сы біледі. Ондай жай-лар өз басынан да талай өткен. Кейде

техника сыр беріп жатады. Ота үстінде жарықтың өшіп қа латын кездері де бо-лады. Бұл дегеніңіз, дəрігер ағза ның маңызды функцияла рының жұмы сын бақылау мүмкіндігінен айырылады де-ген сөз. Сол сияқты, диаг ностикалық қызмет қателіктерге жол беруі мүмкін бе? Мүмкін. Ота жасау барысында кез-десетін басқа да тосын жайлар аз емес. Солардың алдын алу керек. Кез келген отаны жалғыз адам жасамайды. Жүрек алмастыруды былай қойған ның өзінде, қазір үйреншікті іске айналып кеткен аортокоронарлық тамырластыру кезінде де тұтас бригада: төрт оташы дəрігер, жасанды қан айналымын қам тамасыз ете тін екі маман, екі анестезиолог, же-дел диагноз қоятын лаборант-дəрігер, қан құюмен айналысатын маман, мейір-би келер жұмыс істейді. Міне, солардың бар лығының үйлесімді қызме тін қамта-масыз еткенде ғана жақсы нəтижеден үміттенуге болады.

Тəубе, жаңа кардиохирургиялық ор-та лық іске қосылғаннан бері жағдай ай-тарлықтай жақсарды. Қазіргі орталық бар лық халықаралық стандарттарға сай деп нық сеніммен айтуға болады. 37 мың шаршы метр аумақты алып жатқан ауруханада бір мезгілде 180 адам ем алады, 6 ота жасау блогы бар. Мұның өзі жыл сайын жүрекке 3000 ашық ота жасауға, сол сияқ ты, кеуде клеткаларын кеспей-ақ жүрек тамырларының қалып-ты жұмы сын қамта масыз ететін шара-лар қолда нуға жол ашып отыр. Қолда-нылатын жаб дықтардың бəрі жаңа, «Си-менс», «Дрегер» сияқты еуропалық өн-діру ші лердің өнімдері.

Оның ойына осы орталық салынып жатқанда арнайы келіп істің жайымен танысқан Елбасының сөздері оралды. «Біз үшін басты байлық – халықтың ден сау лығы. Одан ешнəрсені аямаймыз. Мі не, та ғы бір үлкен бағдарлама жүзеге ас қалы тұр. Енді бəрі өздеріңізге байла-нысты», деген Нұрсұлтан Əбішұлы. Сөз реті келгенде, ол да өзінің қуанышын жа сыра ал маған, мамандандырылған ор-талық іске қо сылғаннан кейін кардио хи-рургия саласын жаңа деңгейге көте руге жол ашылатынын айтып, Елбасын бел-гіленген шара лардың сөзсіз орындала-тынына сендірген.

Іші-сыртына қараған сайын көз той-майтын орталық қазақстандық кардио-хирургтердің жүзеге асқан арманы десе, артық айтқандық емес. Оған дейінгі ел-дегі жағдай мəз емес-ті. ХХ ғасыр дың екінші жартысынан бастап бүкіл əлемді шарпыған жүрек-қан тамырлары аурула-ры біздің елімізде де жылдан-жылға өр-шіп келеді. Медициналық деректер бой-ынша, жүрек-қан тамырлары аурулары салдарынан жыл сайын əлем де 15 мил-лиондай адам өмірмен қош айтысса, Қа-зақстанда жүрек ауру ла рынан бір жыл-да 80 мыңдай адам көз жұмады. Бұлардың бəрі де 35-60 аралығындағы еңбекке қа білетті адамдар. Жалпы, рес-

публикада өлім-жітім бойынша жүрек аурулары бірінші орында тұр. Ғалым-дардың бола шаққа жасаған болжамдары да қуанар лықтай емес, олардың айтула-рына қара ғанда, таяудағы отыз жылда жүрек-қан тамырлары аурула ры ның беті қайта қой майды. Оны қазір дің өзінде республика тұрғын дарының 1 миллион 800 мыңда йының жүрек, қан-тамырлары ауруларына байланысты есепте тұрға-ны нан да аңғаруға болады. Ал дəрігерге көрінбей жүрген дер қаншама?! Жағдай-ды жақ сарту үшін жыл сайын жүрекке кем дегенде 15-16 мың ота жасалуға тиіс. Ол үшін, əрине, жақсы база, білік-ті дəрігер лер, қаржы, бір сөзбен айтқан-да, кардиохирургия саласын дамыту қа-жет. Осы мəсе лені өзі болған шетелдер-дегі жағ дайды алға тарта отырып талай рет əріптестері арасында, алқалы жиын-дарда көтерген. Бұл Елбасының да кө ке-

йінде жүрген мəселе екен. Сөйтіп, Мем-лекет басшысы Үкіметке елімізде кар-диохирургия саласын дамытудың 2007-2009 жылдар ға арналған бағдарламасын жасап, жүзеге асыруды тапсырды. Ай-тыл ған сөз жерде қалған жоқ. Кардио-хирур гиялық орталықтар Астанада ғана емес, облыстарда да салынуда. Елде бұл сала ның өскендігі соншалық, қазір əлем де қолданылатын барлық жоғары тех нологиялар қазақстандықтардың игі-лігіне айналып отыр.

Орталықтың негізгі қызметі иннова-ция лық медициналық технологияларды пайдаланып, тұрғындарға білікті кар-дио логиялық, кардиохирургиялық кө мек көр се ту болса, бұл орайда тындырылып жат қан істер аз емес. Орталық дəрігер-лерінің əрқайсысы жеткілікті жұмыс тəжірибесі мен кəсіби даярлық тың жо-ғары деңгейіне ие мамандар. Олар АҚШ, Германия, Израиль, Түркия, Лит-ва, Ресей жəне Белорус сияның же текші клиникаларында оқыған. Ол Махаббат Бекбосынова, Тимур Лесбеков, Тал ғат Ыбыраев, Тимур Қапышев, Се рік Бекбо-сынов, Ермағамбет Қуат баев, Мұ радым Оралбаев, Светлана Новикова, Владис-лав Ачкасов, Еділ Ботабаев, Дарқан Сүй генбаев, Азамат Құр малаев, Арайгүл Ыды рышова сынды əріптестеріне өзіне қалай сенсе, солай сенеді.

Жаңа орталық іске қосылғаннан бері мыңдаған науқастарға көмек көрсетілді, соның төрт жарым мыңға жуығы ере-сектер болса, бір жарым мыңы балалар. 2000-ға жуық науқастың жүрегіне ашық оталар жасалды, соның 500-і балалар мен нəрес-телер. Жалпы, осы уақытқа дейін орталық та жүректің қосалқы қан айналымы қон дырғысының 50 түрі им-плантацияланды. Бұл көрсеткіш жыл са-йын өсе беруге тиіс.

Иə, қазіргі жағдайды осыдан бір-екі жыл бұрынғымен мүлде салыстыруға бол майды, айырмашылық жер мен көк-тей. Мұнымен қоса, орталықта ROC Safe жүйесін қолдану арқылы кардиохи-рур гиялық оталарды жүргізу технологи-ясы енгізілді. Бұл емделушілер үшін жа-ңа, тиімді жəне қауіпсіз технология са-налады. Осы жүйені қолдана отырып ота жа салғанда уақытша жасанды вен-тиляция қысқартылып, отадан кейінгі қанның азаюы (мерцат аритмиясы жəне қан кету) салдарынан ота кезінде жəне одан кейінгі уақытта қан құю қажет тілігі төмендейді. Аортокоронар лық тамыр-лас тыру жəне жүрек қақпақшаларын протездеу барысында жүрек ырғағының бұзылуы бар сырқаттарды емдеуде Cardioblate жүйе сінің интра-опера цион-дық радиожиілік ті аблациясы – ин но ва-циялық технологияларымен оталар жа-сала бастады. Бұ дан басқа, эндоваску-лярлық хирургтармен бірлесе отыра, па-циенттерге қиын гиб ридті оталар жаса-луда. Орталықтың та ғы бір жетістігі – жү рекке ашық операция жасау барысын-да экстракорпоральды мембранды от-тектеу əдісі енгі зіл ді. Сөйтіп, дем алысы қиындаған жандарға ота жасау бары-сында егу ар қы лы қанына оттегі жіберілетін болды. Сондай-ақ, ин-

тервенциялық кардиология дəрігерлері-нің бастамасымен туа біт кен жүрек ақауы бар науқастардың жүрек қарын-шасындағы «көпірдің» ақа уын транска-тетер арқылы жабуға арнал ған техноло-гия енгізілді. Бүгінде Қазақ стан да алғаш рет бір жасқа дейінгі бала лар ға, туабітті жүрек ақауы бар сəби лерге, сонымен қатар, бір ғана қарын ша сы бар жүрек-терге жоғары технология лық, көп са-тылы кардиохи рур гиялық оталар жаса-луда. Болашақта жүрегінде ақау бар науқас тарға жүрек трансплантациясы бойынша оталар, жү рек клапанында ақауы бар науқастарға қолқалы қақ пақ-шаны тері арқылы протездеу, артериал-ды гипертензия терапиясына интер вен-ция лық емдеу, жүректе аз инвазивті эндоско пия лық оталар, аритмиясы бар балаларға жоғары мамандан дырылған көмек көр сету, аз инвазивті эндоваску-лярлы араласулар жоспарлануда. Орта-лықта жүрек ырға ғының бұ зылуы, жү-ректің кенеттен тоқ тап қа луының гене-тикалық үрдістері туралы ғылыми-тех-никалық жобаны жү зеге асыру бойынша жұмыс басталды. Осы жобаның жүзеге асырылуы жүрек тің кенеттен тоқтап қалу қаупі жоғары мерцат аритмиясы бар тұлғалардың жүрек ыр ғағы бұзы-луының даму меха низмі мен себептерін анықтауға мүмкін дік береді жəне диаг-ностика сының жаңа əдістерін əзірлеуге көмектеседі.

Аса бір жауапты сəтте осылай ой же-тегіне ерген ол өзінің тікелей қатысуы-мен жүзеге асырылған ұлан-ғайыр іс-терді шолып шыққанын аңғармай да қалды. Соңғы жылдары кардиохирургия саласында Қазақстанда революция жа-салды деуге болады. Астаналық клини-каның Халықаралық зерттеу бағдар-ламасына қосылуы осының дəлелі. Де-мек, ертеңгі отаның да ойдағыдай өте-тініне оның сенімі мол.

Жүректі трансплантациялау жөнін-дегі алғашқы ота 1967 жылы Америкада жа салған. Қазақстан оған жаңа ғана кірі-сіп жатыр. Өйткені, бұл дəрігер лер дің білі мі мен біліктілігіне ғана қатысты мəселе емес. Оған ең алдымен тиісті ма-те риал дық база, мол қаржы керек. Ел ба-сының тікелей қамқорлығының арқа-сын да бұл мəселелер толық шешілді. Сол сияқ ты, мұндай қадам жасарда қо-ғамды дайын даудың да маңызы зор. Айталық, жол апатынан қайтыс бол ған адамның жүрек, бүй рек, бауыр басқа да органдарын пайдаланып, талай адамды ажал аузынан ара шалап қалуға болар еді. Əрине, оған туған-туысқан дарының ке лісімі керек. Ол арнайы заңда қарас-тырылуға тиіс. Қа зақстан бұл мəсе лені де шешті. Депу таттар ұзақ талқылау дан кейін 2009 жылы тиісті заңға трансплан-тация туралы арнайы норма енгізді. Он-да қайтыс бол ған адамның ағзасы оның жазып кеткен келі сімімен миы қыз метін толық тоқ тат қан нан кейін алы натыны, ал аяқастынан қай тыс бол ған адамдар-дікі туыс тарының рұқсаты мен пайдала-нылатыны айтыл ған. Со ның негізінде қазіргі таңда жү ректі, бауырды, бүйректі ауыстырып са лу ға аз да болса, жол ашы-

лып отыр. Бі рақ, əлі заң нормасы толық жұмыс істеп кетті деуге болмайды.

Қазіргі таңда Қазақстанда өмірі ті-келей осы ағзаларға тəуелді 5 мыңға жуық адам есепте тұр. Өйткені, шетел-дерде трансплантация жасату өте қым-бат. Мысалы, бүйрек – 30-35 мың дол-лар, бауыр – 250-280 мың доллар, жүрек – 300 мың доллар тұрады. Оны қара-пайым адамдардың қалтасы көтер мей-тіні жай да түсінікті. Ал өз елімізде бұл оталардың қолжетімділігі қамтама сыз етілген жəне тегін жасалады. Ең қиыны донор мəселесі еді, бұл орайда да ілге-рілеушілік байқалып отыр. Рас, Игорь Воротников та миына қан құйы лып ке-неттен қайтыс болған анасының жүрегін Жəнібек Оспановқа салуға бірден келісе қойған жоқ. Ойланды. Қи налды. Бірақ, сол арқылы жас жігіттің өмірін сақтап қала тынын түсінгеннен кейін келісімін

берді.Адам дəрігер болып тумайды. Таң-

даған мамандықтың қыр-сырын толық меңгеріп, өз ісіңнің нағыз шебері атану үшін күн сайын еңбектеніп, тер төгу, кездескен қиындықтарды жеңе білу ке-рек. Ал егер өз мамандығыңды сүймей күн көріс үшін осында сүйретіліп жүр-сең сол қайғы. Қазір елде медицина қыз-меткерлерін даярлайтын жоғарғы оқу орындары аз емес. Соның өзінде көп-теген аймақтарда дəрігерлер жетіс пейді. Америкада, Еуропа елдерінде кардиохи-рургия саласының мамандарын даяр-лауға орта есеппен он жыл ке теді екен. Шеберлік іс үстінде шың далуға тиіс. Ол үшін хирург бір жылда кем дегенде 130 ота жасауы керек. Республика бойынша жыл сайын 15 мың ота жаса луға тиіс. Қазіргі көрсеткіш – 4 мың. Бұл аз... Бəрі Астананы, Алматыны төңі ректейді. Адам қайда тұрса да сапалы қызметке қолы жетімді болуы керек. Жақсы хи-рург өзін дік «мені» бар адамнан ғана шығады... Ол өзінің білімін, тəжіри-бесін, күш-жігерін осы мақсатқа жұмыл-дырып ке леді. Шəкірттері де жоқ емес... Адам жанының арашашысы – дəрігер болуды бала кезінен армандамаса да оның өз таңдауына өкінген кезі болған жоқ. Дəл қазір бəрін қайта бастаса да осы жолды, дəрігерлікті, оның ішінде хи рург тікті қалайтыны күмəнсіз.

Сырт-сырт соққан сағат тілі тоқтау-сыз алға жылжыған сайын түн қараң-ғылығы да қоюлана түскендей. Ол əлі отыр. Бір сəт ертеңгі ота жайын ойлап мазасызданса, енді бір сəт өткен күндер, жастық шақ елесіне еріп, тəтті күй ке-ше ді. Кеңес заманында жоғары оқу орын дарын тəмамдаған жас мамандар қызмет орындарына жолдамамен жібе-рілетін. Осылай, Мəскеудегі Екінші ме-дицина институтын тəмамдаған Юрий Владимирович пен жары, ол да дəрігер, Тула облысынан бір-ақ шықты. Бірақ, мұндағылар жас дəрігерлердің тұрақтап қалуларына ықылас таныта қойған жоқ. Ақыры, олар жарты жылдан кейін əйе лі-нің туған жері Қырғызстанға қоныс аударуға мəж бүр болды. Ол ота жасау-ды осында бастады. Көп кешікпей қолы жеңіл хирург атанып, ауызға ілікті. Осы лай жас маман алаңсыз өзінің сү йік-ті ісімен айналыса бастаған кезде жағ-дайдың күрт өз геруі, Одақтың ыды-рап, күнкөрістің қиындап кетуі бұларға да аз салмақ сал ған жоқ. Кездескен қи-ындықтарға тө зе алмаған кейбір əріп-тестері бизнеске ауыса бастады. Осы-ның алдында ғана Кореяға бір ай лық стажировкаға барып, біліктілігін жетіл-діріп қайтқан оған да болашағын ой-лауға тура келді. Өйт кені, жүрекке ота жасау үшін көп қаржы керек еді. Ондай қаржы Қырғызстанда қай дан табылсын. Осыдан кейін ол өзінің еңбек жолы ту-ралы шағын ғана түйіндеме жасап ше-тел клиникаларына жолдады. Жауап көп күттірген жоқ, Түр киядан шақыру алды. 1994 жылдан бастап ол осында он жыл-дай тек ота жасаумен айналысты, 3000-нан астам адам ға өмір сыйлады. Замана-уи клиника, бар лық жағдай жасалған,

еңбекақысы да жа ман емес. Алайда, күтпеген жағдай оның өміріне тағы бір өзгеріс əкелді. Бір де Мəскеуге ғылыми конференцияға келген ол кезінде Қыр-ғызстанның астанасы – Фрунзеде (қазір-гі Бішкек) бірге еңбек еткен əріптесі Серік Елембаевпен кез десіп қалды. Жастық жақ ты, туып-өс кен елді еске ал-ды. С.Елембаев қазір өзінің Қа зақстанда тұра тынын, онда заманауи кар дио хирур-гиялық орталық салу мəсе лесі көтеріліп жатқанын айтты. Оның қызығушылы-ғын туғызды. Қанша дегенмен, туған жердің аты туған жер ғой, ол Қазақ стан-ға оралуға ұйғарды, осы ниетін білдіріп іле сала басшы лы ғының атына хат жол-дады. Кешікпей жауап келді. Осылай, 2004 жылдың басында Отанына оралды. Сөй тіп, 2004 жыл дың 7 сəуірінде жаңа жұ мыс орнында ал ғашқы отасын жаса-ды. Аорто коронар лық тамырластыру алты са ғатқа созылды. Қазір орта есеп-пен ал ғанда, дəрігерлер күн сайын ота столы ның басына үш рет тұрады. Ол тəртіпті, жүйе лілікті жақсы көреді. Қазір ота лардың 90 пайыздайы жоспар-лы түрде жүр гізіледі.

Ол бір сəтке ойдан сергіп, алдында жатқан газетке үңілді. «Республиканың Бас хирургі Юрий Владимирович Пя гер маниялық əріптестерімен бірге сыр-қатқа жасанды жүректі имплантацияла-ды. Посткеңестік кеңістікте мұндай ота тұңғыш рет жүзеге асырылып отыр. Осын дай тұңғыш ота Германияда жасал-са, екінші ота АҚШ та жасалған. Қа-зақстан үшінші. Жасанды жүрек 61 жа-сар Астана тұрғынына қондырылды. Қон дырғы минут сайын 10 литр қан ай-дайды. Орталықта осы іс қолға алынған 2011 жылдан бері 37 сырқатқа жасанды жүрек орнатылды. Мұндай инновация-лық технология терминалдық жүрек же-тімсіздігіне ұшырағандарды емдеудің бірден-бір жолы», делінген тілші мақа-ласында. Жүрекке ота жасау оның күн-делікті ісіне айналды. Жақын да бір жур-налист Ю.В. Пя 5000 ота жасады деп жазыпты. Соны санап жатқан бұл жоқ. Оның басты мақсаты – адамдарды аман алып қалу. Бұл ретте көрсеткіштердің бірте-бірте жақсарып келе жатқаны сөзсіз. 2006 жылы жүрек-қан тамырлары ауруларынан өлім көрсеткіші республи-ка бойынша 100 мың адамға шақ қанда 526 адамнан келсе, 2011 жылы 319 адамға ке міген. Бұған, əрине, өзің нің де үлес қосып жүргеніңді сезіну зор бақыт.

* **Əдетте, медицина қызметкерлері

жай лы əңгіме қозғала қалса, ойға бір ден ақ халатты абзал жандар, адам жа ны ның арашашысы деген сөздер оралады. Иə, күн демей, түн демей халық тың, елдің басты байлығының күзе тінде тұр ған жандар туралы не айтсақ та артық емес. Десек те, дəрігерлердің бəрінің бір дей күн сайын ажалмен бетпе-бет ке ліп, ар-палысып жатпағаны да шын дық. Сондай санаулы маман дардың бірі – «Ұлттық ғылыми кардиохирургия ор талығы» АҚ басқарма төр ағасы, медицина ғылымда-ры ның докторы Юрий Владимирович Пя. Соңғы жыл дардың оның өміріне əкелген өз геріс тері аз емес. Ең бастысы – əлем дік озық əдістерге сүйе не отырып бір неше күрделі ота жасады. Жүрегін ауыс тырған Жəнібек Оспанов аман-есен ортасына оралды. Сəби сүй ді. Өткен жылы Тəуелсіз дік мерекесі қарса ңында Прези ден ттің өз қолынан «Парасат» ор-денін алды. Жыл аяғында тағы бір қуа-нышқа бөленді. Дəстүрлі «Алтын адам-2012» байқауының қоры тындысы бойынша жылдың үздік дəрі гері атанып, Алтын жауынгердің мүсіні мен сер -тификатын еншіледі. Осынау бедел ді сыйлықтың иесін анықтауда таңдау дың атақты оташыға түсуі тегін емес. Юрий Владимирович Пя көптеген сырқаттар-ды ажал аузынан алып қалған білікті дəрігер ғана емес, əлемдік озық меди-цина же тістік терін енгізу арқылы Қа-зақстанның кардиохирургия саласын дамытуға зор үлес қосып келе жатқан іскер ұйымдас тыру шы. Оның тынымсыз еңбегінің нəтиже сінде Ұлттық ме ди-циналық хол дингтің құрамына кіре тін Ұлттық ғы лыми кар диохирур гия лық ор-талығы ең жас құры лым бол ғанмен, Ор-талық Азия аймағын да ғы қыз меті əлем-дік сапа стандарттарына сай көш бас-таушы ұйымға айналды.

Иə, ол – қолы ғана емес, жүрегі де, өзі де алтын адам!

АСТАНА.

Мемлекет мақтанышы

ДОКТОР ПЯЖарасбай СҮЛЕЙМЕНОВ,«Егемен Қазақстан».

19 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz6 Ойласу

Жағымды жаңалық

Жазылған жайдың жалғасы

Мемлекеттік мəселеАтыраудағы ең ірі ауданның

бірі де бірегейі – Жылыой. Хал-қы ның саны өзгелерінен едəуір көп ауданның экономикасы мұ-най-газ өнеркəсібінің өркенде уі-мен кең қанат жайып келеді. Ал жалақы мөлшері мұнайшылар та-бысының есебінен басқа аудан-дарға қарағанда əлдеқайда жоға-ры саналады. Аудан орталығы – Құлсарыға аудандық маңыздағы қала мəртебесі берілгеніне биыл он екі жыл толмақ. Шағын қала болғанмен, Құлсарының өз бюд -жеті қалыптаспаған. Аудандық

бюд жет арқылы қаржыланды ры-латын қалалық əкімдік аппара-тында 10 мемлекеттік қызметкер бар. Қалалық əкімдік деген атауы ғана болмаса, ауылдық округтер-ден еш айырмашылығы жоқ. Де-генмен, аудан орталығы, оның үстіне аудандық маңыздағы қала мəртебесі бар Құлсарыға қоныс-та нушылар қатары өсіп келеді. Қала əкімі Шəкір Кейкиннің ай-туынша, тəуелсіздік алғаннан бе-рі Құлсарының тұрғындары 30 мыңнан 53 мыңға дейін көбейген.

Дəл қазір Құлсары қаласын 54 мың тұрғын мекендейді. Бұл Жы-лыой ауданы тұрғындарының 73 пайызын құрап отыр. Осылардың арасынан 9301 адам 5278 шағын жəне орта бизнес субъектісінде жұ мыс істейді. Қолдағы мəлімет-ке қарағанда, 2011 жылы Құл са-ры қаласының 1483 адамы жұ-мыссыз ретінде тіркеуге алынған. Нақ сол жылы 372 адам 46,2 мил-лион теңгені құрайтын шағын не-сиеге ие болған. Ал өткен жыл-дың бірінші жартысында 9 ш а-ғын кəсіпкерлік нысаны іске қо-сылып, 30 адамды жұмыспен қам туға мүмкіндік табылыпты. Жалпы, былтыр Құлсарыда 1241 жұмыс орны ашылған.

Əрине, қай өңірде де халық саны көбейген сайын мектеп, ба-лабақша секілді əлеуметтік ны-сан дардың қажеттігі сезіліп тұ-рады. Құлсарыда да «Балапан» бағдарламасымен бой көтерген 3 балабақша іске қосылған. Бұған қоса 250 адам қабылдайтын ем-хана, 624 оқушыға арналған мек-теп пен 280 орындық балабақша құрылысы салынып жатыр. Өт-кен жылы Құлсарыны дамыту үшін 210 миллион 389 мың теңге бөлініпті. «Бұл қаражат қаладағы 6 мектептің жылу қазандарын ауыстыруға, 5 мектептің, соны-мен бірге, көп қабатты 87 тұрғын үйдің жылу жүйесін жөндеуге жұмсалды», дейді Шəкір Кейкин.

Енді, міне, биыл еліміздегі өз-ге де шағын шаһарлар секілді Құл сары да моноқалаларды да-мыту бағдарламасына енгізіліп отыр. Осыған орай 2013-2015 жыл дары Құлсары қаласының əлеуметтік-экономикалық өркен-деуіне 8 миллиард 762 миллион 742 мың теңге бөлінетіндігі жос-парланыпты. Осынау мол қара-жаттың 7 миллиард 408 миллион 824 мың теңгесі республикалық бюджеттен босатылатын болса, ал 839 миллион 418 мың теңге облыстық бюджеттен қарасты-рыл мақ. Моноқалаларды дамыту бағдарламасы аясында бөлінетін мол қаржы нендей жұмыстарға жұмсалады? Үш жылдық бағдар-ламада Құлсарының келбетін өз-герту үшін нендей мəселелер ес-керілгені жөн?

– Моноқалаларды дамыту бағ-дарламасын іске асыру бойынша Құлсары қаласын дамытудың ке-

шенді жоспары бекітілді, – дейді қала əкімі Шəкір Кейкин. – Осы жоспарға сəйкес биыл 2 милли-ард 306 миллион 592 мың теңге бөлінеді. Кешенді жоспарда 12 спорттық, 20 балалар алаңын са-лу, 45 аялдама сатып алып, орна-ту, сонымен бірге, көгалдандыру, абаттандыру жұмыстары жоспар-ланып отыр. Қаладағы бес шағын ауданның электр желісін жаң ғыр-туға, трансформаторлар орнатуға 407 миллион 410 мың теңге қа-растырылды. Сонымен бірге, 2014-2015 жылдары республика-

лық бюджеттен бөлінетін 65 мил-лион теңге қаланың өз бетімен ағатын лас су құбырын күрделі жөндеуге жұмсалады. Осы жұ-мысқа жергілікті бюджеттен қо-сым ша 6,5 миллион теңге бөліне ді.

Моноқалаларды дамыту бағ-дар ламасы аясында атқарылатын жұмыстардың қатарында 2015 жылы 2 балабақшаның ғимара-тын салу жоспарланған. Өйткені, қазір Құлсары қаласында 10 ба-ла бақша бар. Бұл, балабақша ке-зе гіне тіркелген балалардың 54 пайызын ғана қамтып отыр. Со-нымен қатар, Құлсарыдағы 184 шақырым жолдың 27 шақыры-мын жөндеуге республикалық бюджеттен 2 400 миллион теңге бөлінеді деп жоспарлануда. Бұ-лар дан өзге қатты қоқыс полиго-нын, ішкі істер бөліміне жедел басқару орталығын, өрт сөндіру депосын, судан құтқару станса-сын салуға, білім беру жəне ден-саулық сақтау салаларының ма-териалдық-техникалық базасын нығайтуға қаражат қарастырыл-мақ екен. Алайда, Құлсары қала-сын кешенді дамыту жоспарына енгізілмеген, əлі де ескерілуі тиіс мəселелер бар.

Осыған орай Құлсары қала сы-ның əкімі Шəкір Кейкин өз ұсы-ныстарымен бөлісті. Оның пі кі-рінше, қазір Құлсары қала сын да өткен ғасырдың 50-жылдарында бой көтерген екі жəне үш қа бат ты 78 үй бар. Қазір бұл тұр ғын үй -лердің əбден тозығы же тіп, енді оларды күрделі жөндеу жүр гізу арқылы жаңарту мүмкін емес тігі анықталып отыр. Бұл – бір.

Екіншіден, Құлсары қаласы-ның экологиялық ахуалы нашар-лап барады. Климаттың құрғақ-ты ғы мен жаздың аптап ысты-ғына ұдайы болып тұратын шаң-ды қосыңыз. Аудан жұртшылығы арасында экологияның нашарлау-ын «Теңіз» кенішінің қарқынды игерілуімен байланыстыратындар да бар. Сол себептен Құлсары қа-ласының экологиясын жақсарту үшін «Қамыскөл» аталатын көлді сумен толтыру қажет, деп есеп-тейді қала əкімі Ш.Кейкин. Ал «Қамыскөлге» толтырылатын су Жем өзенінен «Құрсай» өзегі ар-қылы құйылады. Əрине, мұны іске асыру үшін көл мен өзектің

ішін қамыстан тазартып, «Құр-сайдың» табанын тереңдетіп, жа-ғалауын бекіту қажет. Жем өзені бойынан су сақтау қоймасы мен Құлсарыдан демалыс паркін салу да кезек күттірмейтін мəселеге айналып отыр.

– Моноқалаларды дамыту бағ-дарламасымен Құлсарыдағы то-зы ғы жеткен үйлерді бұзып, тұр-ғын үй құрылысын жүргізу ке-шен ді дамыту жоспарына енгізіл-генін қалаймыз, – дейді қала əкі-мі. – Өйткені, ке шенді дамыту жос парында тұр ғын үй құры лы-

сы қарастырыл маған. Егер осы ұсынысымыз жос пар ға енгізілсе, салынатын тұр ғын үйлер үш қа-батты болуын ойластырып отыр-мыз. Ал эколо гиялық ахуалды жақсарту мақса тындағы жұмыс-тар осы кезге дейін аудандағы кəсіпорын дар дың демеушігімен ғана атқары лып ке леді. Демеу-шілік жасап отыр ған кəсіп-орындар ұдайы қолұшын соза береді деу қиын. Сол себептен, осы мəселеге де ке шен ді дамыту жоспарымен қар жы бө лу ше ші-мін тапқаны жөн. Бұ ған қоса қалаға мұражай, АХАЖ, мұ рағат ғимараттарын салу жоспарланса, нұр үстіне нұр болар еді.

Құлсарының келбетін кешенді өзгерту үшін шешімін табуы тиіс жəне бір мəселе бар. Мұны Құл-сарыға қала сипатын беріп тұр-ған бес қабатты 87 үйдің сұрық-сыз келбетіне байланыстыра ай-тып отырмыз. Əрине, 87 үйдің келбетін жаңарту терможаңғыр-тусыз мүмкін емес. Алайда, қала əкімі Ш.Кейкиннің айтуына қара-ғанда, бес қабатты үйлерде тұра-тын тұрғындар əзірге терможаң-ғыртуға келісімін бере қойған жоқ. Демек, Құлсарыдағы осын-ша биік үй баяғыша жанынан өт-кен адамның еңсесін езіп, көңілін құлазытатын сұрықсыз кейпінде тұра беретіні анық.

Қалай дегенде де, моноқа ла-лар ды дамыту бағдарламасына ен гі зілген Құлсарыда жол, электр, су жүйелері секілді өмір лік ма-ңызы бар инфрақұрылымдардың жаңғыртылатыны құптарлық жайт. Дегенмен, Құлсарыда тұр-масақ та көп қабатты үйлерінің үлкен шаһарлардағыдай жарқы-рап тұрғанын көргіміз келеді. Өйт кені, мұндағы көп қабатты үйлердің келбеті жаңғыртылса, бұл тұрғындардың көңіл-күйіне оң əсер етер еді. Құлсарыға ке-шенді келбет керек деуіміз де сол себептен.

Үкімет моноқалаларды дамы-ту бағдарламасының шарапаты Құл сарыға кешенді түрде тисін десе, жоғарыдағы ұсыныстарды ескереді деп сенеміз.

Атырау облысы,Жылыой ауданы.

Атамыз қазақ: «Тегін құл мен қу жасыра-ды», дейді. Бұған қосып аларымыз жоқ. Дұп-дұрыс. Кешегі Кеңес Одағы деген алып импе-рия тегің түгілі ұлтыңды да аузыңа алсаң басыңа бұлт үйіре қоятын. Содан бəріміз «ин-тернационалист» болып шыға келдік емес пе.

Қазақ елі тəуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін жан-жағымызға қарап, тегіміздің кім екенін білуге талпына бастадық. Осы жерде бірқатар асығыстыққа барып, тарихқа қиянат жасап, қолында билігі мен қаржысы барлар ата-бабасының атын шығару мақсатында бол-мағанды болдыға саятын мысалдар келтірді. Сөйтіп, біреудің құдіретін біреуге теліп, ертегідегідей кейіпкерлер жасады. Онсыз да аз тарихи деректерімізді ұқыппен жинап, мұ-қият болудың орнына, білімді тарихшылары-мы з дың бірде-бір еңбегін оқымастан (олар-дың да қателіктері бар) шала сауатымызбен «дейді екенді» басшылыққа алдық. Алдық та кейінгі жас ұрпақтың миын ашытып, атала көжедей бəрін араластырып жібердік. Бұл, ғұмырында өз еңбегімен бір бет мақала жазып көрмегендер өзі туралы кітап шығаратын, ше-жіре жазатын болды. Осы күні ел-жұрт кітап оқымайтын болды дейміз. Несін оқысын, жоғарыдағыдай мақтауға толы «шығарма лар-ды» ма? Біреудің біреумен дастарқандас бол -ға ны кімге қажет? Ағылшындар ирониямен күледі ғой, бұндайларға кеңес бергенде. «Ой-бай, мынауыңды екі-ақ дана қылып шығар. Біреуін ең жақын досыңа бер, біреуі өзіңнің үйіңде тұрсын», дейді екен.

Бұны сөз орайы келгесін айтып жатыр-мын, менің де өз ақылым өзіме жетпей жүріп, кітап шығарғандарды сынайтыным бір түрлі. Əйтпесе, соңғы кезде ақыл айтушылар көбейіп кетті. Бұл енді орысша айтқанда «лирический отступление» ғой. Айтайын деген ұсынысым мүлде бөлек нəрсе. Биылғы жылы Арал ауда-нында үш бірдей бабамызға белгі қойылып, ұрпақтары жиналып ас берілді. Бəрі дұрыс де-йік, шараны ұйымдастырушылар аянып қал-ған жоқ, ешкімге де кінə артудан аулақпын. Бірақ, осы шара маған аса қатты ұнай қойған

Көсемəлі СƏТТІБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Ел экономикасы дамып, өңірлерде алып зауыттар мен кəсіпорындардың көбейгені сонша, электр қуатына деген сұраныс бұрынғыдан бірнеше есе арта түсті. Үкімет те қол қусырып, қарап отыр ған жоқ. Соның нəтижесінде, электр қуатын үнемдеу мақсатында бір кездері еріксіз қолдануға мəжбүр еткен «кезекпен өшіру» тəжірибесі де ел есінен ұмытыла бастады.

Дегенмен, электр қуатына деген тапшылық əлі де жоқ емес. Бірақ ондай тапшылықтан құтқаратын балама қуат көздері бар. Ол – Табиғат-ананың өзін-

де. Бұл тиімді тəсілді өркениетті елдер-дің кəсіпкерлері ілгеріден пайдалануда. Міне, шетелдік шаруалардың тұрмы-сын шалқытқан осы тəжірибе менед-жер-əкімнің арқасында Жамбыл облы-сына да жетті.

Осыдан екі жыл бұрын облыс əкімі Қанат Бозымбаев, «Visor» холдинг ком-па ниясының директорлар кеңесінің төр ағасы Алмас Чукин, «KEGOK» АҚ вице-президенті Бақытжан Қажиев жəне «Жамбыл электр жүйесі» АҚ ди-ректоры Юрий Ким жаңғыртылған қуат көздерін дамыту туралы құжатқа қол қойды. Өңір экономикасына қаржы са лу ға келген инвесторларға жер телім-де рі де бе ріл ді. Əлбетте, жұмыстарына

сəт тілік те тілеген. Міне, биыл, «Central Asia Gre en Power» компаниясы Жаңатас қа ласынан қуаты 100 МВт бо-латын жел электр стансасының құры-лысын бастамақ.

Ал қуаттылығы 1500 кВт Қордай жел электр стансасы – еліміздегі жел қуатының алғашқы жобаларының бірі жəне желді пайдалану арқылы электр қуатын өндіретін бірінші өнеркəсіптік нысан деп айтуға толық негіз бар. Қор-дай ЖЭС бірінші кезегінің құрылы-сына «Изен-Су» компаниясы 370 мил-лион теңге инвестиция салып, құры -лыс жұ мы сына 40 адам тартты. Ал бо-лашақта 500-ден астам отбасы мен олар дың жеке шаруашылық тары ның

электр қуа тына деген сұранысын өтей-тін стансада небары 9 адам жұмыс істейтін болады.

Баламалы қуат көздерін өркендету туралы мемлекет саясаты мен еліміз-дегі тиімді инвестициялық ахуал об -лысқа отандық жəне шетелдік инвес-торларды көптеп əкелуде. Соның нəти-жесінде, алдағы уақытта жаңғырты-латын энергия қуат көздерінің оншақты жобасы жүзеге асырылмақшы.

Жел электр стансасы – экологиялық жағынан таза, қоршаған орта мен ха-лыққа жəне жан-жануарларға зиянды əсері жоқ кəсіпорын. Сонымен бірге, ол өңірдегі электр қуатына деген сұра ныс-ты азайтып, баға саясатын тұрақ тан ды-руға да септігін тигізеді.

Жамбыл облысы,Қордай ауданы.–––––––––––

Суретте: Қордай асуындағы жел электр стансасының қалақшалары.

МоноќалаЌўлсарыєа кешенді келбет керек

Желді «жўмысќа жеккен» əкімоблысќа миллиардтан астам АЌШ доллары кґлемінде инвестиция тартты

Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Осы орайда өздерінің кесек қимылдары ар-қылы кейінгі толқын інілеріне ұмытылмас үлгі қалдырған алдыңғы толқын ағалардың болған -дығы да көңілге медеу. Сонау бір тоқсаныншы жылдардың басы болатын. Партия құлап, Одақ ыдырап, көпшілік əрі-сəрі күй кешкен өлара кезең еді. Ақмола облыстық «Арқа ажары» га зе -тін ұзақ жылдар басқарған редактор Октябрь Əлібеков зейнеткерлік жасына тақап жүрді. Сол кезеңде əртүрлі алыпқашпа сөздердің гулеп кеткені де есімізде. Өкеңнің табаны күрек тей 16 жыл орынбасары болған Жомарт Əбді халыққа кейбір «жанашырлары» «тəртібі те мір дей пар-тия болса бір сəрі, мынау əркім өзінше би болған өтпелі кезеңде Əлібеков зейнеткерлікке шығып, жайлы орнын тастап кетпейді», деген-дей мүсіркеу білдіріп, кеңес те айтып жатты.

Алтыншы маусымда тура 60 жасқа толған Өкең жұмысқа шықпай қалды. Жарты сағат жұ -мысқа кешікпейтін редактор 7 маусымда да жұ -мысқа келмеді. Тек үшінші күні ғана сол кездегі Целиноград облыстық əкімшілігінің басшысы А.Браунның облыстық «Арқа ажары» газетінің жаңа бас редакторын бекіткен бұй ры ғын алып келіп, 17 жылға жуық өзінің орынбасары болған Жомарт Əбдіхалықты орнына отырғызып, 40 жыл қызмет атқарған ұжымы мен қоштасқан еді.

Қай кезеңде болмасын мемлекеттік қызмет

этикасының өлшемі бола алатын ағамыздың осы бір азаматтығы қанша жылдар өтсе де са-намызда сақталып, алдыңғы толқын тəлімгер -леріміздің болмысын жылылықпен еске алуға тұғыр болып тұрады. Осынау бір ертеңің түгілі бүгінің бұлыңғырланып тұратын тиянақсыз за-манда күйбең тіршіліктің арзан артықшы лық-тарына емексіп, кісілікке көлеңке түсіріп ал-маудың өзі үлкен жетістік. Алдыңғы толқын аға лар уақыт келгенде аттан түсіп, ізбасарл а-ры на жол сілтесе, кейінгі толқын інілер ағалар ұлағатын əспеттеп, ілтипатын ілгерілетсе, ұрпақ сабақтастығы лайықты жалғаспақ.

Автор осы мақаласында мемлекеттік қыз мет этикасының өлшемі бола алатын биік сана, ада-ми ар-ождан, кішіпейілділік, біліктілік сияқ ты кісілік қасиеттерді бүгінде мемлекеттік қыз -меткерлер бойынан кездестіру қиын екенін өкі-нішпен алға тартады. Шындығында да, қазір за-мандастарымыз мемлекеттік қызметкер ұғы мын билік етуші лауазыммен ауыстырып ал ған. Қарап отырсаң, қызмет сатысымен жап-жақсы жылжып келе жатқан адам əкімдік тер дегі əлде-бір департамент тізгінін ұстаса немесе министр-ліктердің бөлімін басқарса, «қарға ау на ған түл-кідей» өзгеріп, төңірегіне төбеден қа рай қалады. Бара-бара билігінің буына пісіп, көпшіліктен де, олардың мүддесінен де қол үзеді.

Қазір төңірегімізге қарасаңыз, біздегі мем-ле кеттік қызметшілердің біразы халықтан алыс тап барады. Көпшілікпен қоян-қолтық

жұмыс істеудің орнына мекемелеріне қарулы күзет қойып, қара пайым халықтан қорғана бастаған. Ел мүд десінің ең жанашыры деген қай мекемеге бас сұқсаңыз да мұздай киінген қарауылға тап боласыз. Өз халқынан өзі қорғанған бұл қан дай мемлекеттік мекеме, халыққа қызмет көрсете тін орындарға күзет қою қандай дəстүр екенін білмей, дал боласыз. Мемлекеттік қыз метшілер айтқандай, көптеп жұмыспен қамты лып жат қан қазақтың қақ жартысы қарауылға айналғандай.

Əлмисақтан-ақ əмбеге аян ақиқат бойынша қандай да үкімет халық атынан сайланып, тек қана сол халықтың көкейкесті мүддесі үшін қызмет қылса керек еді. Үкіметтік мекемеде қызмет атқаратын əрбір мемлекеттік қызметкер алдына келген адамдарды кішіпейілділікпен қа -былдап қана қоймай, оларды барынша тыңдап, қолынан келген көмегін көрсетуге тиіс. Бүгінде осы мəселе əлі де дүдəмал күйге көміліп, көп ретте керісінше болып жатады. Ақиқатын айт-сақ, мемлекеттік қызметшіге қандай лауазымда болмасын кісілігінен көз жазбау парыз.

Ќызмет баспалдаєында да кісілік керек«Егемен Ќазаќстан», 15 ќаѕтар, 2013 жыл

«Су түбінде жатқан тас жел толқытса шығады, ой түбінде жатқан сөз шер толқытса шығады» демекші, жақында газетімізде жарияланған оқырман М.Қашқынбаевтың «Қызмет этикасы да ар өлшемімен өлшенеді» атты мақаласы («Егемен Қазақстан» 15.01.2013 ж.) көңіл түкпіріндегі көмескі тартқан көп ойларға қозғау салды. Автор тілге тиек етіп отырғанындай «мемлекеттік қызмет неғұрлым жоғары болған сайын патша тағы сияқты солғұрлым тəтті бола түсетіні күмəнсіз». Ондай жаныңа қуат, өзіңе абырой əкелетін лəззаттан өз еркіңмен бас тарту əркімнің қолынан келе бермейтін кісілік. Зейнет жасынан асса да, жылы орнына желімдей жабысып, кейінгіге кезек бермей жүрген ағаларымыздың баршылығы да жасырын емес.

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ,«Егемен Қазақстан».

Ас беру бəсеке ме?жоқ. Себебі, ас беру үшін тікелей руына қарай тізім жасалады. Бұл бөлінудің басы ма деп ой-лаймын (Қазақ болып бірігейік деген ұсыныс болған жоқ). Одан кейін асқа кімдерді шақы-рамыз деген сұрақ туындайды. Тағы да бірін-ші кезекте тізімде өз руласың тұрады, мейлі ол осы жерде тұрсын, мейлі ол Қазақстанның басқа қаласында тұрсын, қалдыруға болмай-ды. Сөйтіп: «Алыстағы ағайыннан күнде ара-ласып отырған көршің артық», дей жүріп бөлектенесің. Өйткені, ол сенімен рулас емес. Асқа шақырылмай қалған басқа ағайындар-дың өкпесі демей-ақ қояйын, аздаған реніші, бөлектенуі болады. Рас па, рас.

Келесі мəселе белгі қоюға қаржы жұм са ла-ды, бұған да руласың араласады. Белгіні қай жерге қоямыз деген сұрақ туындайды. Мін -детті түрде бір белгінің жанына екінші белгіні қоймаймыз, оңаша жер қажет. Бұл жерде тағы бөлінеміз, өзіміз бөлініп қана қой маймыз өлі аруақты бірінен-бірін бөлеміз. Осылай бөліне берсек бір-бір төбеге ие болады екенбіз.

Енді қаржы жинауға бір кісідей жұмыла-мыз. Сөйтеміз де, жұмсауға келгенде ағайын арасында бір-біріне деген күмəн пайда бола-ды. «Əй, анау ішіп қойды, анау жеп қойды» деген сөз туады. Ақыры, «Ел алдында есеп берсін» деген сөз басталады. Есеп берейін де-се қаржы жұмсаған бір адам емес, бірнеше адам, ағайын бұрынғыдай жинала қоймайды. Қаржы жұмсаған адам кімнің алдына барып ақталарын білмейді. Осыдан кейін туыстар-дың арасында алауыздық пайда болады.

Жалпы, бір рулы елді ұйымдастырған бо-лып белсеніп жүрген кім? Мақсаты не, ұлты -мызға не берді, идеологиялық тұрғыдан қолы-мыз неге жетті? Бұл да белгісіз. Ағайынды араластыру, бірімен-бірін таныстыру десек, онсыз да рулас ел үлкендер арқылы сырттай таниды ғой. Бұл жерде төменгі қызметте жүр-гендер жоғары лауазымда жүрген ағайынмен, бизнесмен бизнесменмен жақынырақ танысып араласуы мүмкін. Ал жай қатардағы жұ мыс шы міндеті «ассалаумағəлейкум», «əлəй ку масса-ламмен» аяқталған шығар деп ойлаймын.

Бабаға ас беріп, құран бағыштау үшін ру болып жиналудың қажеті қанша, əрқайсымыз отымыздың басында күнделікті астан соң құран оқып, рухына бағыштасақ болмай ма?! Балаларымызға үлкендеріміздің өнегесін, ар-тында ұрпақтарына қалдырған өсиетін дұрыс-тап түсіндірсек те жетпей ме? Көп жағдайда шамасының келгенінше еліне қорған болған, жетімін жылатпауға, жесірін далада қалдыр-мауға, қаріп-қасірге пана болуға үлесін қос-қан адам еді деудің орнына, жаудың басын бір өзі шауып алған, қалған жұрт бұғып жатқан дегендей мағынада ұрпағымызға түсіндірген боламыз. Ел басына күн туған заманда қолы-нан келгенінше ер азаматтармен қатар анала-рымыз да омырауынан сүт, көзінен жас ағып жүріп құлындарының амандығы үшін жаумен жағаласқанын, ұрпағын аман алып қалу үшін ең соңғы қиын қадамдарға барғанын қайда қоямыз! Біз осыны зерттеп болдық па? Ұрпақ-қа айтатындай қандай тарихи деректер тап-тық? Ру басылары (ру аты берілгендер) жай адамдар болмаған ғой. Ол өзінің ғана руына мақтаныш емес, бүкіл қазақтың мақтанышы емес пе?! Бұл үшін тарихи деректерді, ауыз-дан-ауызға айтылып келе жатқан əңгіме лерді бір ізге, бір жүйеге түсіріп, мүмкіндігіне қарай оқулықтарға енгізіп, дұрыс мағлұмат алатындай етіп жасауымыз керек. Болмаса ана ру жиналып бабасына ас берді, біз кімнен кембіз деп қалған ағайындар бұны жарыс қылудың ешқандай қисыны жоқ.

Берілген астың кемдігі жоқ. Ел мұндайда намыс үшін барын салады ғой. Бірақ осы жер-ден тоқтамасақ ертең төртқара, арғы күні жақайым, онан соң қарасақал болып бөлініс басталады. Ақыр түбі біріміздің асымызға бі-рі міз қатыспайтын дəрежеге жетеміз бе деп қауіптенемін. Бұл менің жеке пікірім. Артық айт қан десеңіздер, кешірім сұраймын, ал сіз -дер дің пікірлеріңіз қалай, ағайын.

Көлбай ДАНАБАЙ,Арал аудандық мəслихатының хатшысы.

АРАЛ.

19 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 7Дґѕгеленген дїние їйіѕізде

Дүйсенбі, 21 қаңтар Сейсенбі, 22 қаңтар Сəрсенбі, 23 қаңтар Бейсенбі, 24 қаңтар Жұма, 25 қаңтар Сенбі, 26 қаңтар Жексенбі, 27 қаңтар

7.00 «Саяхатшы Дара». Мультхикая.

7.25 «Кайлəн». Мультхикая.7.55 «Алдар көсенің

басынан кешкен хикаялары». Мультфильм.

8.05 «Келін». Телехикая.10.00 «Ас мəзірі».10.30 «Толағай». 11.20 «Ақсауыт».11.55 «Сыр-сұхбат».12.30 «Көкпар». Ұлттық

ойын.13.15 «Телеғұмыр».13.50 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.14.40 «Əке серті». Телехикая.15.30 «Уақыт жүрегі». Бақыт

Беделханның шығармашылық кеші.

16.25 «Жүзден жүйрік». 17.00 «Алтын таға».

Халықтық лотерея. 17.30 «Ғажайыпстанға

саяхат». Мультфильм.17.40 «Дениз». Телехикая. 19.20 «Бақытты əйел».

Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт.

20.30 «Апта.kz».21.35 «Қазақстан КВН

Одағы». «Кіші финал 2012». Астана. Арнайы жоба.

23.10 «Телқоңыр».23.50 «Жаңалық

жаршылары». Кино.02.00 «Дениз». Телехикая.03.40 «Көкпар».04.20 Аңдатпа, əнұран.

7.00 Мультфильм.8.00 «Менің де атым Қожа».

Кино.9.15 «Бірлігіміз жарасқан!».

Ұлт ынтымағы.10.00 «Айбын». 10.30 «Топжарған».11.00 «Халықтық сарапшы». 11.15 Олимпийский журнал.11.40 «Ас-арқау».12.00 Əскери іс. 12.30 «Муки совести». Кино. 15.30 Тікелей эфирде – ТВ

Бинго. 16.30 «Хабар stars». Музы-

калық бағдарлама.17.20 «Əзіл-кеш». 18.30 «Аймақтар аламаны». 20.00 «Жеті күн».21.00 «Жеті күн».22.00 «Бюро расследований». 22.30 «Дом летающих

кинжалов». Кино. 00.10 «Жұмбақ жауынгерлер

– Ажал тауы». Кино. 01.40-03.10

«Қатерлі ойын». Кино.

9.00 «Маша и Медведь». Мультфильм.

9.15 Ауа райы.9.20 «Бакуган: Жанкешті

жауынгерлер». Мультсериал.

10.45 Ауа райы.10.50 «Жанама əсер». 11.10 «FreshmanЫ». 11.30 «Н20 жəй ғана су қос».

Жастар телехикаясы.12.00 «Орыс жолбарысы».

Деректі фильм.13.00 «ХХІ ғасыр

көшбасшысы».13.50 «Суперпапа». Реалити-

шоу. 14.30 «Маша и Медведь».

Мультсериал..15.00 «Жаным». Телехикая.16.00 «Бəрі есімде». Тамара

Асармен бірге. 16.40 Олимпиадалық

журнал. 17.00 «Бала күтуші мұртты

ағай». Кино.18.30 Əнші, сазгер Гауһар

Əлімбекованың «Анаға сағыныш» атты əн кеші.

19.30 «Əзіл-Tubе» бағдарламасы.

20.00 «Мүмкін емес…».21.00 «Пусть ангелы

хранят». Телехикая.22.30 «Короли игры». Кино. 23.20 Ауа райы.23.35 «Қияли Бетти». Кино.01.00 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Мирас». 9.20 «Қазақстанның

жиырма кереметі». 9.35 «Леонардо». Кино.10.05 «Сурет-ғұмыр».10.10 «Мэри Райли». Кино.12.00 «Əлі есімде».12.30 Мəдениет

жаңалықтары.12.50 «Əн-айтыс». 13.30 «Алдар көсенің

басынан кешкен таңғажайып оқиғалары». Мультфильм.

13.40 «Атақты жазушылар». Деректі фильм.

14.40 «Даниэль Деронда». Кино.

15.30 «Саз толғау».16.20 «Леонардо». Кино.16.50 «Қазақтың қолөнері».17.00 «Мəжит Бегалин».

Деректі фильм.18.00 Мəдениет

жаңалықтары.18.20 «Қазақтың қолөнері». 18.30 «Сағындырған əндер-

ай». Ретроконцерт.19.00 «Өркениет».19.40 «Даниэль Деронда».

Кино.20.30 «Сол жылдар...».21.10 «Тибеттегі жеті жыл».

Кино. 23.25 Концерт.23.55 «Атақты жазушылар».

Деректі фильм.01.00 Аңдатпа, əнұран.

Сағат 15.00-ден 17.00-ге дейін үзіліс17.00 Əнұран, аңдатпа.17.05 «Бала тілі – бал».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Өзекжарды».18.10 «Джеспен бірге

табайық!». Мультхикая.

18.35 «Қылмыс пен жаза».18.55 «Жиһанкез».

Телесаяхат.19.20 «Қазақстан-2050» –

Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің саяси бағыты.

19.30 «Кешір мені». Телехикая.

20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Алаң» ток-шоуы.21.50 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.22.40 «Келін».

Телехикая.23.30 Жаңалықтар.00.05 «Sport.KZ».00.25 «20/30/40».

Кино.02.20 «Өзекжарды».02.35 «Кітапхана».03.05 «Алдап көр».

Телехикая.03.55 Аңдатпа, əнұран.

Сағат 17.00-ге дейін профилактика17.00 Жаңалықтар.17.15 «Топжарған». 17.40 «Шешім қабылданды». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар».

Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 Индустрияландыру

күнделігі. 20.50 «Профессионал».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Слепая вера».

Деректі фильм. 22.10 «Долина волков».

Телесериал.23.45 Футбол.00.15 Жаңалықтар00.45 «След». Кино.01.25 Жаңалықтар.01.55 «Қатерлі су».

Деректі фильм.03.00-04.00

Жаңалықтар.

Сағат 17.00-ге дейін профилактика17.00 «Триумф любви».

Телесериал. 17.50 «49 күн».

Телехикая.19.00 «Той көйлегін таңдай

біл». Реалити-шоу.19.30 «Жарайсың».20.00 «Судьбы сестер».

Телесериал.21.40 «Бастықты қорғау

керек». Телехикая.

22.50 «Закрытая школа». Телесериал.

23.40 «Жарайсың».00.10 Ауа райы.00.15 «Сүйінші».00.45 Ауа райы.

17.00 Əнұран, аңдатпа.17.05 «Алтын көмбе».17.35 Телеафиша.17.40 «Сүйкімді Доррит».

Телехикая.18.40 «Қолтаңба». 19.20 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.19.50 «Жас нояндар».

Телехикая.20.40 «Шаңырақ». 21.00 «Қазақ даласының

құпиялары». Жаңакент. Деректі топтама.

21.30 «Поле Айсулу». Кино.

22.45 «Қазақтың қолөнері». 22.55 Концерт.23.50 «Құмсағат».23.55 «Сүйкімді Доррит».

Телехикая.01.00 Аңдатпа,

əнұран.

7.00 “Таңшолпан”. 9.30 Жаңалықтар.9.45 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.10.35 «Айтуға оңай...».11.25 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая.12.30 Жаңалықтар.12.45 «Sport.kz». 13.05 «Алаң».13.55 «Кешір мені».

Телехикая.15.00 «Сөнбес сəуле».15.30 «Хайуанаттар əлеміне

саяхат». Деректі фильм.16.00 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая.17.00 «Бала тілі – бал».17.30 Жаңалықтар.17.50 «Еңбек түбі – береке».18.05 «Джеспен бірге

табайық!». Мультхикая.18.30 «Таутұлға».19.00 «Даму».19.30 «Кешір мені».

Телехикая. 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай…»21.50 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая.23.30 Жаңалықтар.00.05 «Ұшқын». Кино. 01.50 «Еңбек түбі – береке».02.05 «Даму».02.35 «Алдап көр».

Телехикая.03.25 Аңдатпа, əнұран.

7.00 Іске сəт! 9.00 Жаңалықтар.9.10 «Қайта оянған

махаббат». Телехикая.10.00 Жаңалықтар.10.10 «Біз».11.00 Жаңалықтар.11.10 «Балаларға өмір

сыйлаңыз». 11.30 «Долина волков».

Телесериал.13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.40 Индустрияландыру

күнделігі.16.00 Футбол.17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Футбол

жанкүйерлері». Деректі сериал.

17.40 Үкімет пен əлеумет.18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар».

Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Казахстан: социальные

проекты».20.50 «Профессионал».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Долина волков».

Телесериал.23.00 Жаңалықтар.23.30 «След». Кино.00.30 Жаңалықтар.01.00 «Жер сілкінісі». Деректі

фильм.02.00-04.00

Жаңалықтар.

8.30 «Сүйінші». 8.55 Ауа райы. 9.00 Мультфильм.9.15 «Мүмкін емес...».

Өзекті де өткір проблема көтеретін ток-шоу.

9.55 Ауа райы.10.00 «Цена жизни».

Телесериал. 11.40 «Лос-Анджелестің

дау-дамайлары». Деректі сериал.

12.00 «Жарайсың».12.30 «Желіккендер».

Телехикая.13.20 «Адамзаттың ұлы

жетістіктері». Деректі сериал.

16.00 «Сүйінші».16.30 «Триумф любви».

Телесериал.17.30 «49 күн». Телехикая.18.40 «Мұқабадағы бейне».

Реалити-шоу.19.00 «Платье моей мечты».

Реалити-шоу.19.30 «Жарайсың».20.00 «Судьбы сестер».

Телехикая.21.40 «Аңыз етіп айтар мені

де». Телехикая.22.50 «Закрытая школа».

Телесериал.23.40 «Жарайсың».00.10 Ауа райы.00.15 «Сүйінші».00.45 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Өркениет». Ток-шоу. 9.45 «Шаңырақ». 10.05 «Телеафиша». 10.10 «Поле Айсулу». Кино.11.25 Концерт.11.55 «Құмсағат».12.00 «Сол жылдар...». 12.40 «Таутұлға».13.05 «Жас нояндар».

Телехикая. 13.55 «Сегіз қырлы».14.45 «Сурет-ғұмыр». 14.50 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.15.20 «Дала даусы». 15.35 «Келбет».16.00 «Крэнфорд». Кино.17.00 «Алғашқы Роза».

Деректі фильм.17.30 «Көкжиек».18.15 «Қазақстанның жиырма

кереметі». 18.30 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.19.00 «Жас нояндар».

Телехикая. 19.50 «Қазақтың қолөнері».20.00 «Легенды и мифы

оперного...». 20.30 «Қазақ даласының

құпиялары» Қоялық. Деректі топтама.

20.55 «Құмсағат». 21.00 «Гамлет из Сузака или

Мамая Керо». Кино.22.30 «Ақсарай». 23.55 «Крэнфорд». Кино. 01.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 “Таңшолпан”.9.30 Жаңалықтар.9.45 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.10.35 «Айтуға оңай...».11.25 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая. 12.30 Жаңалықтар.12.45 «Иман айнасы».13.20 «Сыр сұхбат».13.50 «Кешір мені». Телехикая.14.55 «Сөнбес сəуле». 15.25 «Хайуанаттар əлеміне

саяхат». Деректі фильм.15.55 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая. 17.00 «Бала тілі – бал».17.30 Жаңалықтар. 17.50 «Өзекжарды». 18.10 «Джеспен бірге та-

байық!». Мультхикая.18.30 «Таутұлға». 19.05 «Өрлеу. Астана».19.30 «Кешір мені». Телехикая. 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай…». 21.50 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.22.40 «Келін». Телехикая. 23.30 Жаңалықтар.00.05 «Мықты əйел». Кино.02.15 «Өрлеу. Астана».02.35 «Өзекжарды».02.50 «Өркениет».03.30 «Алдап көр». Телехикая.04.20 Аңдатпа, əнұран.

7.00 Іске сəт! 9.00 Жаңалықтар.9.10 «Қайта оянған

махаббат». Телехикая.10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Біз». Ток-шоу.11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Балаларға өмір

сыйлаңыз».11.30 «Долина волков».

Телесериал.13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.40 «Казахстан: социальные

проекты». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Сүю өнері». Телехикая. 15.25 «Секреты в раю». Кино.16.05 «Бармысың, бауырым!»17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Футбол жанкүйерлері».

Деректі сериал.17.50 «Профессионал».18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар».

Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 Индустрияландыру

күнделігі.20.50 «Профессионал».21.00 Жаңалықтар.21.30 «Долина волков».

Телесериал.23.00 Жаңалықтар.23.30 «След». Кино. 00.30 Жаңалықтар.01.00 «Дауылдар». Деректі

фильм. 02.00-04.00

Жаңалықтар.

8.30 «Сүйінші». 8.55 Ауа райы. 9.00 Мультфильм.9.15 «ХХІ ғасыр

көшбасшысы». 9.55 Ауа райы.10.00 «Цена жизни».

Телесериал. 10.40 «Лос-Анджелестің дау-

дамайлары». Деректі сериал.

12.00 «Жарайсың».12.30 «Желіккендер».

Телехикая. 13.20 «Что наша жизнь...».14.00 «Закрытая школа».

Телесериал.14.50 «Жарқын бейнелер».

Деректі фильм.15.40 «Н20 жəй ғана су қос».

Жастар телехикаясы.16.10 «Сүйінші».16.40 «Триумф любви».

Телесериал. 17.30 «49 күн». Телехикая.18.40 «Мұқабадағы бейне».

Реалити-шоу.19.00 «Платье моей мечты».

Реалити-шоу.19.30 «Жарайсың».20.00 «Судьбы сестер».

Телехикая.21.40 «Аңыз етіп айтар мені

де». Телехикая. 22.50 «Закрытая школа».

Телесериал.23.40 «Жарайсың».00.10 Ауа райы.00.15 «Сүйінші». 00.45 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Кітапхана». 9.35 «Неслучайные встречи». 10.05 «Құмсағат». 10.10 «Гамлет из Сузака или

Мамая Керо». Кино.11.40 «Музыка əлемінде».12.00 «Ыдырыс Ноғайбаев».

Деректі фильм.12.25 «Сурет-ғұмыр».12.30 «Легенды и мифы

оперного...». 13.00 «Жас нояндар».

Телехикая.13.50 «Сегіз қырлы».14.40 «Құмсағат». 14.45 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.15.10 «Жетісаз».15.40 «Шығармашылық

қиғаштығы». 16.00 «Крэнфорд». Кино.17.00 «Сурет-ғұмыр». 17.05 «Қайран, Шəмші!».

Деректі фильм.17.30 «Кітапхана».18.00 «Қазақтың қолөнері».18.10 «Музыка əлемінде». 18.30 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.19.00 «Жас нояндар».

Телехикая.19.50 «Қазақтың қолөнері».20.00 «Раскрытая партитура».20.30 «Қазақ даласының

құпиялары». Ақыртас. Деректі топтама.

21.00 «Таксист». Кино. 22.30 Қазақстан өнер

шеберлерінің концерті.22.40 «Айналдым сенен,

Атамекен-ай». Ақын Ш.Сариевтің шығармашылық кеші.

23.55 «Крэнфорд». Кино.01.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Таңшолпан». 9.30 Жаңалықтар.9.45 «Туған елдің түтіні».

Телехикая. 10.35 «Айтуға оңай...». 11.25 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая. 12.30 Жаңалықтар. 12.45 «Толағай». Отбасылар

сайысы. 13.35 «Ғажайыпстанға

саяхат». 13.50 «Кешір мені». Телехикая.14.50 «Сөнбес сəуле». 15.20 «Хайуанаттар əлеміне

саяхат». Деректі фильм. 15.55 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая.17.00 «Бала тілі – бал». 17.30 Жаңалықтар.17.50 «Еңбек түбі – береке». 18.05 «Джеспен бірге

табайық!». Мультхикая. 18.30 «Таутұлға». 19.00 «Өрлеу. Жаңа

Қазақстан».19.30 «Кешір мені». Телехикая.20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай…». 21.50 «Əке серті». Телехикая. 22.40 «Келін». Телехикая.23.30 Жаңалықтар.00.05 «Ханша мен теңізші».

Кино.01.35 «Өрлеу. Жаңа

Қазақстан».02.00 «Еңбек түбі – береке».02.15 «Əлі есімде».02.45 «Алдап көр». Телехикая.03.35 Аңдатпа, əнұран.

7.00 Іске сəт! 9.00 Жаңалықтар. 9.10 «Қайта оянған

махаббат». Телехикая.10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Біз».11.00 Жаңалықтар.11.10 «Балаларға өмір

сыйлаңыз».11.30 «Долина волков».

Телесериал.13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.40 «Индустрияландыру

күнделігі». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Сүю өнері». Телехикая. 15.15 «Секреты в раю». Кино.16.05 «Азық-түлік мəселесі».16.30 «Ұлт саулығы». 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Үкімет пен əлеумет».17.35 «Профессионал». 18.00 Жаңалықтар.18.15 «Белгісіз аймақтар».

Телехикая.19.15 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Қазақстан: əлеуметтік

жобалар».20.50 «Профессионал».21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Долина волков».

Телесериал.23.00 Жаңалықтар.23.30 «След». Концерт.00.30 Жаңалықтар.01.00 «Жанартаулар». Деректі

фильм.02.00-04.00

Жаңалықтар.

8.30 «Сүйінші». 8.55 Ауа райы. 9.00 Мультфильм. 9.20 «Əзіл-Tube»

бағдарламасы.9.55 Ауа райы.10.00 «Цена жизни».

Телесериал.11.40 «Сенім. Білім.kz». 12.00 «Жарайсың». 12.30 «Желіккендер».

Телехикая. 13.20 «ХХІ ғасыр

көшбасшысы». 14.00 «Закрытая школа».

Кино. 14.50 «Жарқын бейнелер».

Деректі фильм.15.40 «Н20 жəй ғана су қос».

Жастар телехикаясы.16.10 «Сүйінші». 16.40 «Триумф любви».

Телесериал.17.30 «49 күн». Телехикая.18.40 «Эшли Пейдждің

ғажайып сəн киімі». Реалити-шоу.

19.00 «Платье моей мечты». Реалити-шоу.

19.30 «Жарайсың». 20.00 «Судьбы сестер».

Телехикая.21.40 «Аңыз етіп айтар мені

де». Телехикая.22.50 «Закрытая школа».

Телесериал.23.40 «Жарайсың».00.10 Ауа райы. 00.15 «Сүйінші».00.45 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Көкжиек». 9.50 «Раскрытая партитура».10.20 «Таксист». Кино.11.50 «Тек қана қыздар».

«Айгүл» ансамблінің концерті.

13.00 «Жас нояндар». Телехикая.

13.50 «Сегіз қырлы».14.40 «Құмсағат».14.45 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая.15.10 «Жетісаз».15.35 «Келесі аялдама». 16.00 «Крэнфорд». Кино.17.00 «Қазақтың қолөнері».17.10 «Барып қайт балам

ауылға». М.Өзтүрік. Деректі фильм.

17.30 «Қылқалам». 17.50 «Дала дауысы». 18.00 «Сөнбес сəуле».18.25 «Сурет-ғұмыр». 18.30 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая. 19.00 «Жас нояндар».

Телехикая. 19.50 «Қазақтың қолөнері».20.00 «Ғасырлар пернесі». 20.30 «Қазақ даласының

құпиялары». Испиджап. Деректі топтама.

21.00 «Телеафиша».21.05 «Выстрел на перевале

Караш». Кино.22.40 «1000 əн». Концерт. 00.00 «Крэнфорд». Кино.01.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 “Таңшолпан”. 9.30 Жаңалықтар.9.45 «Əке серті». Телехикая.10.35 «Айтуға оңай...». 11.25 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая.12.30 Жаңалықтар.12.45 «Менің Қазақстаным».13.20 «Жарқын бейне».13.50 «Кешір мені». Телехикая.14.50 «Даму». 15.20 «Хайуанаттар əлеміне

саяхат». Деректі фильм. 15.55 «Ұлы əмірші Куаң Ге

То». Телехикая.17.00 «Бала тілі – бал».17.30 Жаңалықтар. 17.50 «Өзекжарды». 18.05 «Өрлеу. Парламент». 18.30 «Таутұлға». 19.00 «Иман айнасы».19.30 «Кешір мені». Телехикая. 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Айтуға оңай» 21.55 «Телеғұмыр».22.30 «Келін». Телехикая. 23.20 Жаңалықтар.23.55 «Эрин Брокович». Кино.02.10 «Өрлеу. Парламент».02.30 «Өзекжарды». 02.55 «Ғасырлар пернесі».03.25 «Алдап көр». Телехикая.04.15 Аңдатпа, əнұран.

7.00 Іске сəт! 9.00 Жаңалықтар.9.15 «Қайта оянған

махаббат». Телехикая.10.00 Жаңалықтар.10.10 «Біз».11.00 Жаңалықтар.11.10 «Балаларға өмір

сыйлаңыз».11.30 «Долина волков».

Телесериал.13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.40 «Қазақстан: əлеуметтік

жобалар». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Сүю өнері». Телехикая. 15.15 «Секреты в раю». Кино.16.10 «Əскери іс». 17.00 Жаңалықтар. 17.15 Шешім қабылданды17.35 «Профессионал».18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар».

Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу.20.00 Жаңалықтар. 20.30 Арнайы репортаж.21.00 Жаңалықтар.21.30 «Долина волков».

Телесериал.23.00 Жаңалықтар.23.30 «След». Кино.00.30 Жаңалықтар.01.00 «Акуладан қорғану

жолдары». Деректі фильм.

02.00-04.00

Жаңалықтар.

8.30 «Сүйінші». 8.55 Ауа райы. 9.00 Мультфильм.9.20 «Адамзаттың ұлы

жетістіктері». Деректі сериал.

9.55 Ауа райы.10.00 «Цена жизни».

Телесериал.10.40 «Лос-Анджелестің

дау-дамайлары». Деректі сериал.

12.00 «Жарайсың».12.30 «Желіккендер».

Телехикая.13.20 «FreshmanЫ».13.40 «Жанама əсер».14.00 «Закрытая школа».

Телесериал.14.50 «Жарқын бейнелер».

Деректі фильм.15.40 «Н20 жəй ғана су қос».

Жастар телехикаясы.16.10 «Сүйінші».16.40 «Триумф любви».

Телесериал.17.30 «49 күн». Телехикая.18.40 «Бесінші бұрыш». 19.30 «Жарайсың».20.00 «Судьбы сестер».

Телесериал.21.40 «Аңыз етіп айтар мені

де». Телехикая.22.50 «Закрытая школа».

Телесериал.23.40 «Жарайсың». 00.10 Ауа райы.00.15 «Сүйінші».00.45 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Қылқалам».9.25 «Өркениет». 10.05 «Выстрел на перевале

Караш». Кино.11.40 «Сурет-ғұмыр».11.45 «Ғасырлар пернесі». 12.15 «Таутұлға». 12.40 «Музыка əлемінде».13.00 «Жас нояндар».

Телехикая.13.50 «Сегіз қырлы».14.40 «Құмсағат». 14.45 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая. 15.10 Концерт.16.00 «Крэнфорд». Кино.17.00 «Жетісаз».17.20 «Қазақтың қолөнері».17.30 «Əлі есімде».18.00 «Шаңырақ». 18.20 «Қазақтың қолөнері». 18.30 «Таңғажайып табиғат».

Деректі хикая. 19.00 «Жас нояндар».

Телехикая. 19.50 «Қазақтың қолөнері».20.00 «Иман айнасы».20.25 Телеафиша.20.30 «Ақсарай».21.15 «Мария Антуанетта».

Кино.23.20 «Мəдениет» концерт

залынан.00.45 «Қазақтың қолөнері».01.00 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Саяхатшы Дара». Мультхикая.

7.25 «Кайлəн». Мультхикая.7.55 «Алдар көсенің ба-

сынан кешкен хикая-лары». Мультфильм.

8.00 «Келін». Телехикая.10.00 «Жиһанкез». 10.30 «Футбол королі Еуропа

кубогі». Кино.12.00 Мультфильмдер.12.20 «Телқоңыр».13.05 «Қазақтың қолөнері». 13.20 «Алаш алыптары».

Деректі фильм.13.50 «Туған елдің түтіні».

Телехикая.15.25 «Ас мəзірі».15.55 «Дауа». Телеемхана.16.25 «Жүзден жүйрік».17.00 Жаңалықтар.17.20 «Қылмыс пен жаза».17.40 «Дениз». Телехикая.19.20 «Жан жылуы».19.40 «Ғибратты ғұмыр».20.05 «Арнайы репортаж». 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Бақ құсы». Сазгер Д.

Сыздықовтың шы-ғармашылық əн кеші.

22.40 «Жайдарман».23.10 Жаңалықтар.23.45 «Бір рыцарьдің

тарихы». Кино.02.05 «Алаш алыптары».

Деректі фильм.02.35 «Дениз». Телехикая.04.15 Аңдатпа, əнұран.

7.00 «Көгершіндер». Кино.8.40 «Бір, екі, жасыма бекі».

Балаларға базарлық.9.55 «Балаларға өмір

сыйлаңыз». 10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Народный эксперт».10.30 «Ұлт саулығы». Ден-

саулық бағдарламасы.11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Ас мəзірі». 11.40 «Азық-түлік мəселесі».12.10 «Контуры на карте».12.30 «Сəби жүрек».

Телехикая.13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Əзіл-кеш». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Екі езу» театрының

мерейтойлық қойылымы.

15.30 «Аймақтар аламаны».17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Бармысың, бауырым?». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Капуцин гүлза-

рындағы адам». Кино.20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Аймақтар аламаны».

Күнделік. 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Хабар stars». Музы-

калық бағдарлама. 22.20 «Линкольн для

адвоката». Кино.00.15 Жаңалықтар.00.45 Жаңалықтар.01.15-03.00

«Айман-Шолпан». Спектакль.

9.00 «Маша и Медведь». Мультсериал.

9.25 Ауа райы.9.30 «Бакуган: Жанкешті

жауынгерлер». Мультсериал.

9.55 Ауа райы.10.00 «Сенім.Білім.kz». 10.20 «Адамзаттың ұлы

жетістіктері». Деректі сериал.

10.50 «Суперпапа». Реалити-шоу.

11.30 «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы.

13.00 «ХХІ ғасыр көшбасшысы».

13.40 «Кернейші аққу». Мультфильм.

15.00 «Жаным». Телехикая.16.00 «Жасырмай». 16.50 «Ганг сенің суың

лайланды». Кино.19.50 «Бағдаршам».20.30 «Что наша жизнь...». 21.00 «Пусть ангелы

хранят». Телехикая. 22.30 «Короли игры». Кино.23.20 Ауа райы.23.25 «Қияли Бетти». Кино.01.10 Ауа райы.

9.00 Əнұран, аңдатпа. 9.05 «Мирас». 9.20 «Леонардо». Кино. 9.50 «Мария Антуанетта».

Кино. 11.35 «Иман айнасы». 12.00 «Неслучайные

встречи». 12.30 Мəдениет

жаңалықтары. 12.50 «Əн-айтыс».13.30 «Алдар көсенің ба сы-

нан кешкен таңға-жайып оқиғалары». Мультфильм.

14.40 «Даниэль Деронда». Кино.

15.30 «Дала-думан».16.20 «Леонардо». Кино.16.50 «Қазақтың қолөнері».17.00 «Мəжит Бегалин».

Деректі фильм. 18.00 Мəдениет

жаңалықтары.18.20 «Қазақтың қолөнері».18.30 «Сағындырған əндер-

ай». Ретроконцерт.19.00 «Алтын көмбе». 19.30 «Даниэль Деронда».

Кино.20.20 «Қазақтың қолөнері».20.30 «Жүздесу».21.20 «Мэри Райли». Кино. 23.10 «Болашаққа нұрлы

көзбен қараймын». Ком-позитор Ж. Ке ңе сов тің шығармашылық кеші.

23.55 «Атақты жазушылар». Деректі фильм.

01.00 Аңдатпа, əнұран.

Содырлардыѕ кґзі жойылды Алжир армиясына Əл-Каидаға қатысы бар террорлық топ басып алған кен орны мен оған жақын жатқан аумаққа бақылау орнатудың сəті түсті.

Əскерилер он бір содырдың көзін жой-ды, олардың арасында «Ислам əділеттілігі жолындағы шөл дала ұлдары» террорлық тобының лидері, сондай-ақ «Əбу əл-Бараа» алжирлік топтың басшысы ретінде танымал Абдулла Ульд Ахмида болған. Кепілдікке алынғандар ішінде де шығындар бар. Əзір-ге отыз адам қаза тапты деген мəлімет бел-

гілі болып отыр. Бірақ құрбан болғандар санының өзгеруі мүмкін. Қаза тапқандар ішінде екі британдық, екі филиппиндік, екі жапон мен француз бар, АҚШ-тың бір азаматы із-түзсіз жоғалғандар санатында тұр. Жалпы, кепілдікке алынған 600 адам құтқарылған, олардың ара-сында бірнеше шетелдік бар.

Еуроодаќтан шыєу жолын ќарастырудаБританияның егер Брюссель Лондонмен қарым-қатынас формуласын қайта қарауға келіспейтін болса, Еуроодақ құрамынан шығуы мүмкін. Бұл туралы осы ел премьері Дэвид Кэмерон өзінің ЕО-ға қатысты бағдарламалық сөзінде мəлімдеуге тиіс болатын. Британдықтар Алжирде адамдардың кепілдікке алынуына байла-

нысты кейінге қалдырылған Д.Кэмеронның Лондон мен Брюссель арасындағы қарым-қатынастар туралы сөзін өткен жылдың жазынан бері күтуде. Апта басында премьердің өкілдері оның ЕО-ның болашағына қатысты өз көзқарастарын егжей-тегжейлі баяндайтынын хабарлаған. Бірақ Алжирдегі оқиғаға байланысты премьер Гаагаға ба-руды кейінге қалдырды. Дегенмен, премьердің баспасөз қызметі оның айтпақ болған сөздерінен үзінді келтірген. Сөйтсе, ол егер Брюссель Лондонға қатысты көзқарасын өзгертпесе, Британияның Еуроодақтан шығуы мүмкін екенін айтпақ болыпты.

Малиге ўшаќтар мен нўсќаушылар жібердіАҚШ Малиге əскери-көлік ұшақтары мен ұшқышсыз ұшатын барлаушы ұшақтарын, сондай-ақ əскери нұсқаушылар жібермек. Сонымен бірге, АҚШ-тың əскери басшылығы нақты əскери операцияларға олардың қатыспайтынын да атап көрсетіп отыр.

Америкалық əскери тасымалдау шылар-дың өңірге сапарлары 18 қаңтарда бастал-мақ. Операцияға С-17 жəне С-5 ұшақтары тартылатын болады. Сонымен бірге, АҚШ-тың штабтар бастығы комитетінің басшысы генерал Мартин Демпси Францияның əске-ри операцияларға тікелей көмек көрсету жөнінде өтініш жасамағанын да атап өтті.

Америкалық əскери нұсқаушылар Мали аумағында емес, көрші африкалық елдер аумағында жұмыс істейтін болады деп күтілуде. Еуроодақ пен Малидың көршілері де содырлармен күресте осы елге көмек көрсету ниеттерінің бар екенін мəлімдеп отыр.

Əскерилер зейнетаќысын ґсіруді ўсындыГрузия президенті Михаил Саакашвили таяу уақыттарда Грузия парламенті мен үкіметіне əскери қызметшілерге қатысты əлеуметтік кепілдіктер туралы жаңа заң жобасын ұсынбақ ниетте. Мен Ауғанстанда қаза табатын əскери қызметшілердің отбасы

мүшелерінің, əскери қызметшінің отбасын асыраушы болғанына неме-се болмағанына қарамастан, зейнетақы алуы жөнінде ұсыныс жасай-мын. Бүгінде бір реттік өтемақы төленеді, бірақ мен мұндай отбасыла-рына зейнетақы төлеуді ұсынамын, қазіргі күні біздің мемлекеттің жəне бюджеттің ондай мүмкіндігі бар, деп хабарлаған Саакашвили журналистерге. Осы заң жобасы арқылы президент əскери зейнет-ақыларды екі есе ұлғайтуды жəне əскери зейнетақының ең төменгі мөлшерін ең төменгі мемлекеттік зейнетақының екі еселенген мөлше-рі көлемінде белгілеуді ұсынбақ.

АЌШ Сомали їкіметін мойындадыАҚШ Сиад Барре режімі құлағаннан кейін мемлекеттілік белгісін жоғалтып, бей-берекеттік тұңғиығына батқан Сомали үкіметін мойындады.

Бұл туралы Сомали президенті Хасан Шейх Мохаммедпен Вашингтонда өткен кездесуде АҚШ мемлекеттік хатшысы Хил-лари Клинтон мəлімдеді. Мемлекеттік хат-шы америкалық дипломаттар мен маман-дардың Сомалиге жиі бара бастағанын ай-тып, өзінің АҚШ-тың Могадишодағы тұрақ ты дипломатиялық қатысуының

қайта қалпына келуін асыға күтетінін атап көрсетті. Сөз ретінде Аме-рика Құрама Штаттарының 1991 жылдан бері Сомали үкіметін алғаш рет мойындап отырғанын айта кету қажет.

Америкалыќ сарапшылар Жапонияєа келдіBoeing компаниясының, АҚШ-тың көліктегі қауіпсіздік жөніндегі ұлттық кеңесі мен азаматтық авиация федеральдық басқармасының сарапшылары Boeing-787 ұшағының шұғыл қону себебін анықтау үшін Жапонияның Такамацу əуежайына келді. «Арман лайнері» саналатын ұшақпен жыл басынан бері алтыншы

рет орын алып отырған оқиға сəрсенбі күні Жапония əуежайында орын алған болатын. Ақауға литий батареяларындағы температураның көтерілуі себеп болды, соның салдарынан оның сыртқы қабаты балқып кеткен деп санайды жапондық сарапшылар. Көлік министрлігі болған жəйтті «елеулі оқиға» ретінде бағалап отыр. Осы оқиғадан кейін ең жаңа саналатын Boeing-787 ұшақтарының ұшуына тыйым са-лынды. Олар егжей-тегжейлі техникалық инспекциялаудан өтетін бо-лады.

Ќытай экономикасы ґсу їстіндеҚытайдың ІЖӨ-сі 2012 жылдың қорытындысы бойын-ша өткен жылмен салыстырғанда 7,8 пайызға өсіп, 51,93 трлн. юаньды құрады. Мұндай ақпаратты ҚХР ұлттық статистика бюросы таратып отыр.

Бұл 1999 жылдан бергі ең төменгі көрсеткіш болып саналады. Соны-мен бірге, Дүниежүзілік банк 2013 жылы қытай экономикасы 8,4 пайызға өседі деген болжам жасап отыр. Бұл банктің осыдан бірнеше ай бұрын күткенінен 8,1 пайызға жоғары. Сөз орайында 2011 жылы ел экономикасының 9,3 пайызға өскенін де айта кету керек.

Интернет материалдары негізінде əзірленді.

ШАРАЙНАƏлем жаѕалыќтары

19 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz8

«Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ұжымы газет тілшісі Айгүл Сейіловаға апасы

САҚЫПЖАМАЛДЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Жаны жайсаң тамаша адам өмірден өт кенде қимай қоштаса тын дар-дың көп бола тындығы, əрине, анық. Сондай жан дардың бі рі – Лəззат Кəкім қызы Омарова көп шіліктің құр метіне бөленген аяулы ана жə-не ұстаз еді. Сұм ажал оны ортамыздан алып кеткеніне де қырық күн болып қалыпты. Асыл жарым, өмірлік серігім, ақыл шым, бала-ларым ның ардақты ана сы еді. Өмір өз дегенін істеп, тірі пен-денің ыр қына көнбей тіндігін та-ғы дəлел деді. 1961 жылы 22 жел-тоқсанда Талдықорған облысы, Алакөл ауданы, Көктума ауылын-да дүние келген Лəззат Кəкім-қызы мек тепті осы жерде тə-мамдады. 1978 жылы мектепті бітірісімен Алма тыға келіп, Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтының тарих факульте-тіне түсіп, оны 1983 жылы бі-тірді. Арнайы жолдамамен өз ау-ылы Көктумадағы Г.Безродных атындағы орта мектепке келіп та-рих пəнінің мұғалімі болып бас-тады. Отбасылық жағ дайымызға байланысты 1984 жылы Лəззат Кəкімқызы Қапал ауда нының Қа-пал ауылындағы мектепке мұ ға-лім болды. 1995 жылға дейін осы мектепте жұмыс істеді. Содан кейін жұмыс барысымен Алма-тыға ауыстық. Лəззат Алма ты да-ғы №19 гимназия мектебінде та-

рих пəнінен өмірінің соңына дейін сабақ бер ді. Əрқашанда өз ісі не сергек, ұжымда абыройлы болды. Жо-ғары дəрежелі мұғалім ре тінде қалалық, рес-пуб ликалық білім сала-сы ның дипломдары мен грамоталарына ие бол-ды. Алматыдағы мұ ға-лімдердің білімін жо-

ғарылату институтында білімін же тілдірді. Оның тарих мəселесі туралы жазған еңбек тері «Ұстаз» журналында жəне газеттерде жа-рияланды. Көптеген шə кірттері бұл күндері еліміздің түкпір-түк-пірінде еңбек етуде. Лəззат Кə-кімқызы төрт баланы өнегелі тəр-биелеген абзал ана еді. Оларға білім беріп, ізгілікті бойларына сіңірді. Өмірінің соңына дейін шəкірттерге білім беру жолында аянбай еңбек етіп, туған-туыс та-рына тірек, ел-жұртына қадірлі, дос-бауырына пана бола білді. Мар құмның жаны жəннатта бо-лып, нұры пейіште шалқысын. Біз балалары мен туған-туыстары Лəззатты əрдайым жадымыздан шығармаймыз. Көзі тірісінде аяу-лы ана, асыл жар, ұлағатты ұстаз атанған Лəззат Кəкімқызының то-пырағы торқа, иманы өзіне жол-дас болсын.

Еске алушылар: жұбайы – Кеңшілік, балалары – Жұпар,

Мадина, Нұрпейіс, Сүндет.

«Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы 2013.ЦП-264 баға ұсыныстарын сұрау арқылы 2013 жылғы 17 қаңтарда, Ақтау қала сы, 12-ш/а, 74-ғимарат, 114-бөлмеде өткізілген мына лотты сатып алудың қорытын дысын хабарлайды:

Лот №1 – Тұйықталған телевизиялық жүйені бөлшектеу, қайта көшіру, монтаждау жəне реттеу – Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 1139 қаулысына 2010 жылдың 1 сəуіріндегі № 267 қаулысымен бекітілген тауарлар, қызмет көрсету жəне жұмыс-тарды сатып алу Ережелерінің 98 тармағына сəйкес сатып алу орындалғандығы тура-лы хабарлайды. Лот №1 - «СпецЭлектроМонтаж» ЖШС жеңімпаз деп танылды.

Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г.Актау, настоящим объявляет итоги закупа способом запроса ценовых предложений 2013.ЦП-264, про-ве денного 17 января 2013 года по адресу: г. Актау, 12-микрорайон, здание 74, в каби-нете 114 по следующему лоту:

Лот №1 – Демонтаж, передислокация, монтаж и наладка замкнутой телевизионной системы - закуп признан состоявшимся, согласно пункту 98 Правил приобретения то-варов, работ и услуг при проведении операций по недропользованию № 1139 поста-новлению Правительства Республики Казахстан №267 от 1 апреля 2010 г. Победите-лем признан: по Лоту №1 - ТОО «СпецЭлектроМонтаж».

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі010000, Астана қ, Орынбор көшесі, 8, Министрліктер үйі, анықтама үшін телефон 8 (7172) 74-

24-23, мына мекен-жайда орналасқан: 110000, Қостанай қ., А.Байтұрсынов көшесі, 47, тел: 8(7142) 51-11-95, тел/факс 51-11-95, Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорын ректоры бос лауазымына конкурс жариялайды.

Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті қызметінің негізгі іс-əре-кеті жоғары жəне жоғары білім беруден кейінгі білім беру оқу бағдарламаларын орындау, қол-данбалы зерттеулерді жүзеге асыру болып табылады.

Қызметтің мақсаты ұлттық жəне жалпы азаматтық игіліктер, ғылым мен тəжірибе табыстары негізінде тұлғаның кəсіби қалыптасуына жəне дамытуға бағытталған сапалы білім алуға қажетті жағдайлар туғызу

Конкурсқа қатысушылар мынадай біліктілік талаптарға сəйкес келуі керек:1) Жоғары (немесе жоғары білім беруден кейінгі) білімі болуы;2) Ғылыми дəрежесінің болуы;3) Білім беру ұйымдарында немесе білім беру басқармасы органдарында кем дегенде бес жыл

жұмыс өтілі болуы;4) Білім беру менеджменті бойынша мамандық жетілдіру курстарынан өткені туралы сертифи-

каттың (куəлік) болуы;5) Мамандық бойынша мамандық жетілдіру курстарынан өткені туралы сертификаттың

(куəлік) болуы;6) Білім жəне ғылым саласында нормативті құқықтық актілерді білуі.Конкурсқа мынандай тұлғалар қатыса алмайды:1) Бұрын сыбайластық қылмыс жасаған; 2) ҚР заңнамасында белгіленген сотталған мерзімі өтелмеген немесе соттан босатылмаған.Конкурсқа қатысу үшін мынадай құжаттар қажет:1) Конкурсқа қатысу туралы өтінім;2) Мемлекеттік жəне орыс тіліндегі түйіндеме;3) Еркін үлгіде жазылған өмірбаян;4) Үміткердің тұлғасына куəлік ететін құжаттың көшірмесі;5) Белгіленген тəртіп бойынша куəландырылған білімі туралы құжаттардың көшірмелері;6) Білім беру менеджменті бойынша мамандық жетілдіру курстарын өткені туралы сертификат (куəлік);7) Белгіленген тəртіп бойынша куəландырылған еңбек кітапшасының көшірмесі;8) Сотталмағаны жəне сыбайластық құқық бұзудың болмағаны туралы ҚР Бас прокуратурасы

Құқықтық статистика жəне арнаулы есепке алу жөніндегі комитетінің аумақтық бөлімшелері бер-ген құжаттар;

9) Белгіленген форма бойынша денсаулық жағдайы туралы анықтама;10) Кадрларды есепке алу туралы жеке парақша;11) 3 х 4 см. көлемінде екі фотосурет.Конкурсқа қатысушы біліміне, еңбек өтіліне, кəсіби даярлық деңгейіне (мамандығын

жетілдіргені, ғылыми дəрежелер жəне атақтар алғандығы туралы құжаттар көшірмесі, ғылыми еңбектер, сонымен бірге бұған дейін қызмет атқарған жұмыс орнынан ұсыныстар, т.б.) байла-ныс ты қосымша ақпараттарды жолдауына болады.

Конкурсқа қатысу туралы өтінім мен өтінімге қосымша тіркелген құжаттарды қабылдау хабар-ландыру жарияланған күннен бастап 15 күнтізбелік күн ішінде жүзеге асырылады.

ХАБАРЛАМА2013 жылғы 20 ақпанда 12.00 сағатта Атырау қаласы, Қабдолов көшесі, №1 үй мекен-

жайындағы «АтМӨЗ» ЖШС-ның орталық əкімшілік ғимаратында (мəжіліс залы) «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС қатысушыларының кезектен тыс жалпы жиналысы шақырылады.

Қатысушыларды тіркеу 2013 жылғы 20 ақпанда 10.45 сағаттан бастап 11.45 сағатқа дейін «АтМӨЗ» ЖШС-ның мəжіліс залында жүргізіледі.

«АтМӨЗ» ЖШС-ның орналасқан жері: индексі 060001, Атырау қаласы, Қабдолов көшесі, №1 үй.

Күн тəртібіндегі мəселелер бойынша материалдарды танысу үшін «АтМӨЗ» ЖШС-ның активтерді басқару бөлімінен алуға болады. Анықтама телефондары: 8 (7122) 259-699/265.

Кворум болмаған жағдайда жиналысты қайта өткізу сол күн тəртібімен жоғарыда көрсетілген мекен-жай бойынша 2013 жылғы 28 ақпанда 12.00 сағатқа тағайындалады.

Күн тəртібі:1. «АтырауМӨЗ» ЖШС Қадағалаушы кеңесінің төрағасын жəне мүшелерін сайлау.2. «АтырауМӨЗ» ЖШС Тексеру комиссиясының мүшелерін сайлау.3. 400 миллион теңгеден асатын сомадағы мəмілелерді жəне/немесе мəмілелердің

маңызды шарттарының өзгерістерін, сондай-ақ, «АтМӨЗ» ЖШС міндеттемелерін көрсетілген жəне одан жоғары сомаға ұлғайту туралы шешімді бекіту туралы.

4. «АтМӨЗ» ЖШС-ның ішкі қызметін реттейтін кейбір ережелер мен қағидаларды бекіту туралы.

«АтМӨЗ» ЖШС басқармасы.

«Акушерлік, гинекология жəне пери-натология ғылыми орталығы» ша-руашылық жүргізу құқығындағы РМК №1 лот - адами менопаузалдық гонадо-тропин с ФСГ и ЛГ белсенділігі 75/75МЕ. 1234 ампула. Жалпы сомасы – 8 056 786 теңге. №3 лот - фоллитропин бета 300МЕ. 246 ампула. Жалпы сомасы – 6 910 344 теңге сатып алу бойынша ашық сайыс өткізуі туралы хабарлайды, мына сатып алу жұмыстарының толық тізімі, көлемі сайыс құжаттарында көр сетілген. Жұмыс-тардың орындалу орны “АГЖПҒО” РМК, Алматы қаласы, Дос тық даңғылы, №125. Жұмыстарды орын дау мерзімі 2013 жылғы 31 жел тоқсанға дейін. Сайысқа, сатып алу ту ралы ҚР Үкіметтің қаулысы №1729 30.10.2009 ж. көрсетілген санатты та лап тарға жауап беретін барлық əлеуетті жеткізушілер жіберіледі.

Сайыс құжаттарының пакетін 2013 жылы 7 ақпан күні сағат 10.00-ге дейін алу ға болады. Мекен-жайы: 050020, Ал ма-ты қаласы, Достық даңғылы, 125, АГЖПҒО, мемлекеттік сатып алу бөлі-мінде. Соңғы сайыс өтінімдерін беру соң-ғы мерзімі 2013 жылы 8 ақпан күні сағат 10.00-ге дейін. Сайыс өтінімдері бар кон-верттер 2013 жылы 8 ақпан күні сағат 12.00-де ашылады. Барлық əлеует ті жеткі-зуші тендерлік өтінімдерінің ашылуына қатысуға құқылы. Мекен-жайымыз: Алма -ты қаласы, Достық даңғылы, 125, АГЖПҒО кіші конференц залында. Заңды мекен-жайымыз: индекс: 050020 Алматы қаласы, Достық даңғылы, 125, АГЖПҒО. Қосымша құжаттар мен анықта маларды мына телефондар арқы лы білуге болады 8-(727)-300-45-01, сағат 9.00-ден 17.00-ге дейін жұмыс уақытында, факс: 300-45-03. Е-mail: a.altynbekova@mail.ru

ТОО «Sinooil» объявляет о про-ведении конкурса по определению Генподрядной организации по строи тельству Автозаправочной стан ций по адресу:

Алматинская область, г.Капша-гай, ул.Алматинская, 3.

К конкурсу допускаются участ-ники, имеющие лицензию I-ой или II-ой категории на строительно-монтажные работы.

Необходимую информацию мож но получить по телефону: 8 (727) 3000-252.

«AMF Group» АҚ, Астана қ., Тұран д-лы, 7-үй, БИН 960640000091, ИИК KZ489650000070497870, “Альянс Банкі” АҚ Астана қ., БИК IRTYKZKA, «Акцио нерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Рес публикасы Заңына сəйкес, жарғының 9-бабының негізінде, қоғамның 2012 жылғы артықшылықты акциялары бойынша диви дендтер төлеу туралы өз акционер леріне хабарлайды. Бір акцияға дивиденд мөлшері – 120 теңге. Дивидендтерді төлеудің басталу күні – 2013 жылғы 1 ақпанда. Дивидендтер төлеу – банктік аударыммен.

Жаќсыныѕ аты ўмытылмайды

РГП «Научный центр акушерства, гинекологии и перинатологии» объявля-ет о проведении тендера закупкам следу-ющих товаров: Лот №1 –человеческий ме-нопаузальный гонадотропин с ФСГ и ЛГ активностью 75/75МЕ. В количестве 1234 ампул. Общая сумма выделанная – 8 056 786 тенге. Лот №2 – фоллитропин бета 300МЕ. В количестве 246 ампул. Об-щая сумма выделанная – 6 910 344 тенге.

Полный перечень закупаемого товара, объемы и их подробная спецификация ука заны в тендерной документации. Место поставки: РГП «НЦАГиП», г.Алматы, пр.Достык, 125.

Требуемый срок поставки: до 31 декабря 2013 года. К тендеру допускаются все по-тенциальные поставщики, отвечающие ква-лификационным требованиям, указанным в ПП РК от 30.10.2009 г. за №1729 «Об ут-верждении Правил организации и проведе-ния закупа лекарственных средств, профи-лактических (иммунобиологичес ких, диа-гностических, дезинфицирующих) препара-тов, изделий медицинского назначения и медицинской техники, фармацевтических услуг по оказанию гарантированного объе-ма бесплатной медицинской помощи».

Пакет тендерной документации можно получить в срок до 10.00 часов 7 февраля 2013 года включительно по адресу: 050020, г.Алматы, пр.Достык, 125, НЦАГиП, в отде-ле государственных закупок с 9.00 до 17.00. Тендерные заявки на участие в тендере, за-печатанные в конверты, представляются по-тенциальными поставщиками в НЦАГиП, г.Алматы, пр.Достык, 125, в отдел государ-ственных закупок. Окон чательный срок представления тендерных заявок до 10.00 часов 8 февраля 2013 года. Конверты с тен-дерными заявками будут вскрываться в 12.00 часов 8 февраля 2013 года. по следу-ющему адресу: г.Алматы, пр.Достык, 125, НЦАГиП, в малом конференц зале. Потен-циальный поставщики могут присутство-вать при вскрытии конвертов с тендерными заявками. Юридический адрес: г.Алматы проспект Достык, №125, индекс: 050020. Дополнительную информацию можно по-лучить по телефонам: 8-(727)-300-45-01 с 9.00 по 17.00 час в рабочие дни. факс: 300-45-03. Е-mail: a.altynbekova@mail.ru

Еске алу

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға

хабарласыңыз:Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49.

Электронды пошта: egemen_adv@mail.ru.Алматы 273-74-39, ф. 273-73-97.

Электронды пошта: gulnurekkz@mail.ru.

«Айыртау-Алиби» ЖШС өз қаты-су шы ларына 2013 жылғы 04 ақпанда сағат 10.00-де СҚО, Айыртау ауд., Ай-ыртау ауылы мекен-жайында мынадай күн тəртібімен жиналыс болатындығы туралы хабарлайды:

1. «DeltaBank» АҚ-тан айналым дағы қаржыны толықтыру үшін займдар не-месе кредиттік желілер алу, сондай-ақ қолданыстағы кредиттік желіні ұзарту.

2. «Айыртау-Алиби» ЖШС мүлкін, атап айтқанда өз міндеттемелерін қам-тамасыз етуді жəне «DeltaBank» АҚ-ға кепілге, міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлікті беру.

3. «Delta Bank» АҚ алдындағы өз мін деттемелерін орындамау немесе тиіс ті орындамау жағдайында кепіл-дегі мүлікті соттан тыс жүзеге асыруға ке лісім беру.

4. «Айыртау-Алиби» ЖШС атқару-шы органына жоғарыда көрсетілген шарт пен кепілге берудің банктік зай-мын немесе кредиттік желі алу бойын-ша мəмілелер жасауға барлық өкілет-тіктерді беру.

«Кутузовское-Алиби» ЖШС өз қа-ты сушыларына 2013 жылғы 04 ақ пан-да сағат 10.00-де СҚО, Айыртау ауд., Каменный Брод ауылы мекен-жайын-да мы надай күн тəртібімен жиналыс бола тындығы туралы хабарлайды:

1. «DeltaBank» АҚ-тан айналым да-ғы қаржыны толықтыру үшін займдар немесе кредиттік желілер алу, сондай-ақ қолданыстағы кредиттік желіні ұзарту.

2. «Кутузовское-Алиби» ЖШС мүл-кін, атап айтқанда өз міндеттемелерін қамтамасыз етуді жəне «DeltaBank» АҚ-ға кепілге, міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлікті беру.

3. «Delta Bank» АҚ алдындағы өз мін-деттемелерін орындамау немесе тиіс ті орындамау жағдайында кепілдегі мү лікті соттан тыс жүзеге асыруға келісім беру.

4. «Кутузовское-Алиби» ЖШС атқа-ру шы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің банктік зай-мын немесе кредиттік желі алу бойын-ша мəмілелер жасауға барлық өкілет-тіктерді беру.

Теледидар терезесі

Айнаш ЕСАЛИ,«Егемен Қазақстан».

Күн сайын жарық көретін ба-сылым қызметкеріне теледидар көріп жату қайда?! Дегенмен, Жа-ңа жылдың демалысында да мыл-дағандай болып, мерекелік бағ дар-ламалардың бірқатарын та ма-шалауға мүмкіндік туды. Телеар-наларды ары-бері ауыстырып оты-рып, «Қазақстан» ұлт тық арнасы көрсетіп жатқан «Ай туға оңай» ток-шоуы көзге оттай ба сылғаны. «Өнердегі «жиен дік» та қыры бы-мен мəселе көтерілген екен. Өзі міз «Егемен Қазақ стан да» («Жаңа «жиендер» жайында...», 18 ақпан, 2012 жыл) қозға ған кө кейкесті мəселені əріп тес теріміз де жерде қалдыр май қайта қаузап жатқа-нына қуанып-ақ қалдық.

Былтырғы ақпанда біздің га-зетте жарияланған мақалада бү-гінде өмірде де, өнерде де «жи ен-дік» өріп жүргені айтылатын. Бұл дерт, əсіресе, отандық шоу-бизне-сте белең алғаны, шетелдік орын-даушылардың репертуарларынан ала салу, танымал компо зитор-лардың ноталарынан қым қырудан қымсынбау əдетке айналып бара жатқаны талқыланған еді.

Плагиаттықты ауыздық тау мен айналысатын ұйымдар бізде жеткілікті болғандықтан, мақа ла-мызда қаламымыздың қарымы жеткенше барлық тарапты да сөзге тартқанбыз.

Алдымен осы мəселемен ай-налысады, мəнісін егжей-тег-жейлі біледі деген Қазақстан ав-торлар қоғамының төрағасы, жа-зушы Марал Ысқақбаймен хабар-ласып, сұхбат алғанбыз. Ұлт тық арна студиясында Марал Ысқақ-бай да отыр.

Ол кісі: «Өз басым соңғы 10-15 жылда Хасен Қожахметов тың «Қазақ музыкасы қалай марги-налданды» дейтін мақала сынан өзге ештеме оқыған емес пін. «Ай дейтін ажа, қой дейтін қожа» болмағасын, еркінсімей қайтсін жаңа «жиендер» деген болатын.

Студияға Хасен Қожах мет те келіпті.

Бұл мəселені əнші Рамазан Стамғазиев та бұқаралық ақпа рат құралдарында біраз көтерге нінен хабардар болып, Стамға зиевпен де сұхбаттасқан едік. Студияда Стамғазиев та отыр.

Əнші Рамазан Стамғазиевтің көзімен көріп, қолымен ұстап қайт қан жəйтін «Жас қазақ» га-зетінде Қытайдан келген əнші-сазгер Шаба да қуаттаған бола-тын. Сондықтан Шабамен де те-лефон арқылы тілдесіп, мақа лада көтерілген мəселеге тарт қанбыз. «Айтуға оңайға» Шаба да келіпті.

Өнердегі жиендікке қатысты не білгеніңіз бар деп, Қазақстан Композиторлар одағының төр-айымы Балнұр Қыдырбектің де алдынан өткенбіз. Студияда ол кісі де отыр.

Хабарға газет мақаласындағы адамдар түгелге жуық шақырыл-ғанынан-ақ оған қандай жария ла-нымның ойтүрткі болғаны аң-ғарылып тұр. Бірақ, хабар автор-

ларын ол үшін кінəламақ емес-піз. Олардың дəл сол адамдарды шақыруға құқы бар.

Біз «Егемен Қазақстан» газе-тінің мақа ласының идеясына жар-масты деп əріптестерді жаз ғыр мақ емес піз. Бір тақырыптың өзіне əртүрлі мақалалар арнала бере тіні де, неше қилы хабарлар жасала бере тіні де белгілі. Жур на лис тер-дің маңызды тақырып тар ды терең-дете зерттегені жақ сы-ақ. Бірақ...

Тележурналистер мақаламыз-дың мəтініне де жиендік жасап жібергені жанға батады. Мыса-лы, «Егемен Қазақстан» газеті нің 2012 жылы 18 ақпанда жа рия-ланған мақаласында: «Мəсе лен, авторлық құқық мəселесі рет-телген өркениетті елде ту ған Элвис Пресли өліп қалғанына 30 жыл өтсе де, жыл сайын бір-неше миллион доллар табыс та-бады. Сүйегі қурап кеткен əнші-нің авторлық құқығы əбден заң-дастырылған. Сатылған күйта-бақтарынан, үнтаспаларынан түс кен қаражаттың қызығын

соңында қалған ұрпағы көріп отыр» деген жолдар бар.

Ал мұны телевизиядағы жи -ендеріміз жолма-жол: «Ал автор-лық құқық мəселесі қатты қара-латын Америкада туған Элвис Пресли өліп қалғанына 30 жыл өтсе де, жыл сайын бір неше мил лион доллар табыс табады. О дүниелік əншінің ав тор лық құ-қығы əбден заңдас ты рыл ған. Са-тылған күйтабақтары нан, үн-тас паларынан түскен қа ражат-тың қызығын соңында қал ған ұрпа ғы көріп отыр» деп пай-даланды. Бар еңбегі – «ав торлық құқық мəселесі реттелген өр-кениетті елде туған» деген тір-кесті «ав торлық құқық мəселесі қатты қа ралатын» деп, «Сүйегі қурап кет кен əншінің» деген тір-кесті «о дүниелік əншінің» деп редак ция лағаны ғана. Қалғаны – сөз бе-сөз.

Мақаладағы: «Ал керісінше, біздің халық сүйіп тыңдайды де-ген əншілердің өзі тыраштанып концерт беріп, қарызданып-қау-ғаланып клип түсіріп жатса да байып жатқандары шамалы. Үн -таспа шығарса пираттық жол-мен көбейіп шыға келеді, саты-лып жатқан өнімдердің қай сысы өзі нікі, қайсысы өнердегі қарақ-шы лардікі екенін ажыратып алу ға айласы да, уақыты да жет пейді» деген жолдарды да «Ай туға оңай» ток-шоуы түгелі-мен ба рым талап кетті.

Егер əріптестеріміз сол арада «деп жазады «Егемен Қазақ стан» газеті десе, құда да, құдағи да ты-ныш емес пе? Əрі бұл əділдіктің ақ жолынан аттама ғандық болып табылар еді.

Ұлттық арна – ұлтымыздың бет-бейнесін танытатын арна. «Қа-зақстан» арнасының толық тай мемлекеттік тілде хабар та ра туға ауысқалы бергі игілікті ізденістері жұртшылық көңілі нен шығып келе жатқаны тіпті де талас тудырмай-ды. Солардың бірі – талантты жур-налист Бейсен Құранбек жүргі-зетін «Айтуға оңай» хабары. Біздің айтпағы мыз жұрт тұшынып көріп жүр ген хабардың, əсіресе, автор-лық құқық мəселесіне ар налған шы ғарылымында өрке ниетті жур-на лис тикаға қойылар талаптар сақ талуы қамдалса деген əріп-тестік тілек қана.

АЛМАТЫ

Жиендік жайында... жиендікпен

Еліміздің 2050 жылға дейінгі саяси жəне идеялық бағытын белгілеп берген Стратегиясында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев отандастарымыздың бойында жаңа қазақстандық патриотизмді қалыптастыру қажеттігін айтты. Оның жолдары мен үлгілері қандай болмақ? Орал өңірінде тұсауы кесілген «Дана.kaz» журналы осы орайда жасалған нақты қадам десек қателеспейміз.

Жаѕа басылым

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

– Біз тарихи-танымдық сипат-тағы журнал шығаруды қолға алған кезде алдымызға қандай да бір болмасын, табыс, пайда табу ниетін қойған емеспіз. Бұл мақ-сат, ең алдымен жастарға па-триот тық тəрбие беру ісіне үлес қосу ниетінен туындады. Жаңа журнал шығару идеясы туған жердің тарихына, оның кешегісі мен бүгінгісіне жəне болашағына селқос қарай алмайтын перзент-тік махаббат пен ізгі ниеттен бас-тау алды, – деді газет тілшісіне есімі республикаға танымал қа-ламгер, журналдың бас редакто-ры Қазыбек Құттымұратұлы.

Оған «Дана.kaz» атауы қо йыл -ғаны неліктен? Газет редак торы-ның айтуынша, қазақ халқы ежел-ден сын сағаттарда ашуын ақылға жеңгізе білген дана ха лықтың бірі. Халқы мыздың арасынан шық қан дана ұл дары да, дара ұл-дары да жетерлік. Жур нал дың ба-сты ұстанымының бірі – елдің осындай біртуар перзент терінің көпшілікке беймəлім бет терін ашып жазу болғандық тан оны «Дана.kaz» деп атағанды жөн көр-дік дейді Қазыбек бауырымыз. Бүгінгі əлемдік журнал шығару үрдісі мен ерекшелігіне сай оған kaz жалғауын қосуды орынды деп таптық. Бұл қазақ стандық журнал деген ұғымды білдіреді. Өйткені, өнімімізді Ре сей дің көршілес об-лыстарын дағы аға йын дарға тара-ту да ойымызда бар.

ОРАЛ.

Содан көліктегі ІІД желілік бөлімінің жеке құрамы аяғынан тік тұрды. Оған қоса Астана қаласы ішкі істер департамен-тінің, Ұлт тық қауіпсіздік коми-тетінің, Төтен ше жағдайлар де-партамен тінің, Бас көлік проку-ратурасы ның, жедел медици на-

лық жəрдем қызметтері де оқиға орнына келіп жетті.

Олар 88 жолаушы мен 8 экипаж мүшесін қауіпсіз жерге көшірді. Бұдан соң, əуе кемесі жолаушылар терминалынан қа-уіпсіз аралыққа жеткізілді. «Ар лан» арнайы бөлімшесінің

қыз меткерлері ұшақтың борты мен жолаушылар жүктерін тек-серді.

Алайда, жарылғыш зат та-былған жоқ. Жедел-іздестіру шараларын жүргізу барысында кө лік полициясының қызмет-кер лері өзінің ұялы телефоны-нан жарылғыш зат туралы хабар лаған Астана қаласының 42 жас тағы тұрғынын анықтап, ұстады жəне оған көрінеу жал-ған ақпа рат бергені үшін қыл-мыстық іс қозғалды, деп хабар-лады ІІМ Көліктегі ІІД бас-пасөз қызметі.

Жалєан айтып... ќамалдыƏдеттегідей полицияға белгісіз біреуден телефонмен хабарлама түсті. Онда Ыстамбұлға ұшатын əуе кемесінің бортында өзімен бірге жарылғыш затты алып бара жатқан адамның бар екендігі айтылды.

Беларусь, Ресей жəне Қазақстан Кеден одағының құрылуына байланысты үштік ел ішінде ішкі кедендік шекара-лар жойылды.

Мемлекет басшыларының деңгейінде ЕурАзЭҚ мемлекетаралық кеңесінің 2010 жылғы 5 шілдедегі №52 шешіміне сəйкес Беларусь, Қазақстан жəне Ресей аумағында экспорттық бақылау саласында тиісті келісімдерді қолда-нысқа енгізгенге дейін экспорттық бақылауға жа-татын тауарларды жəне технологияларды, оның ішінде əскери мақсаттағы өнімдерді бақылау бойынша ұлттық заңнама қолданылады. Осылай-ша, өткізілетін өнімнің басқа түрлерінен айыр-машылығы экспорттық бақылауға жататын өнім-дер үшін, «Кеден одағы тауары» ұғымы қолда-нылмайды. Мəселе жөнелтілетін елдерге байла-нысты шешіледі.

Қазақстанда Кеден одағының мемлекеттері арасында тауарларды өткізу кезінде кедендік рəсімдеуді қоса алғанда, экспорттық бақылау режімдерінің бақылау тізіміне енгізілген өнім-дерді əкелу, шығару жəне транзиттеу тəртібі сақталған.

Заңға сəйкес бақылау мəні кеден арқылы өткізу емес, Қазақстан Республикасының мемле-кет тік шекарасынан өткізу болып табылады. Осы лайша, шаруашылық субъектісіне Кеден одағы ішінде өнімді өткізу үшін «Лицензиялау туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жыл-ғы 11 қаңтардағы Заңына, «Экспорттық бақы-лауға жататын өнiмнiң номенклатурасын (тiзi-мiн) бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкi метiнiң 2008 жылғы 5 ақпандағы №104 қау-лысына жəне «Тауарлардың, оның iшiнде экс-порттық бақылауға жататын өнiмнiң, экспорты мен импортын, сондай-ақ, жекелеген тауар-лардың импортын автоматты түрде лицензиялау

кезiндегi қызметтi лицензиялау ережесiн, лицен-зиялау жөнiндегi қызметке қойылатын бiлiктiлiк талаптарын жəне экспорты мен импорты лицен-зиялануға тиiс тауарлардың тiзбесiн бекiту тура-лы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2008 жылғы 12 маусымдағы № 578 қаулысына сəйкес лицензия алуы қажет.

Ресей жəне Беларусь мүдделерінде, Қазақ-станның аумағы арқылы транзитті жүзеге асыру-шы тасымалдаушылар Қазақстан Республи касы-ның экспорттық бақылау жөніндегі уəкілетті ор-ган берген, транзитке рұқсат беру кұжаттарының бар болуы қажет.

Экспорттық бақылау ережелерін бұзған жағ-дайда Қылмыс кодексінде жəне əкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексте қылмыс тық-құқықтық жəне əкімшілік ықпал ету шаралары белгіленген.

ҚР ИЖТМ Өнеркəсіп комитеті.

Кеден одаєы шеѕберiндегі экспорттыќ баќылауєа жататын ґнiмдерді ґткізу тəртібі туралы

19 қаңтар 2013 жыл www.egemen.kz 9 Əріптес туралы əңгіме CӨЗ СОЙЫЛ

СЎРАЌ-ЖАУАП

Екі жігіт бір зəулім үйдің маңынан өтіп бара жатады: – Мынау өзі бір керемет, қымбат үй екен. Иесіне қанша берер едің? – Кемінде 10 жыл...***

– «Серi мiнездi еркектер, яғни нағыз джентельмендер жоғалып кеттi» деген пiкiрмен келiспеймiн. – Неге?

– Мен, мəселен, бүгiн мынадай жайтты өз көзiммен көрдiм. Бiр еркек ауыр қол шатырды əйелiнiң төбесiне үлкен төзiмдiлiкпен екi сағат бойы ұстап тұрды. – Ал əйелi не iстедi? – Машинаның жарылып қалған балонын ауыстырды.

*** Əріптестер əңгімесі:– Əйелім үйленгенде «екеуіміз ұр ысқан сайын тиын жи нағышқа ақша салып тұ райық» деп еді.– Осы уақытқа дейін миллионер болып кеткен шығарсың?..

*** Əріптестер əңгімесінен: – Сен əйеліңе де карта ойнауды үйретіп қойыпсың деп естідім. – Қайта жақсы болды, кеше əйелімнен өткендегі жа лақымның жартысын ұтып алдым.

Сенбінің кешінде Коноплянкиндер отбасы түгел жиналды.

Сергей Петрович – əкесі, Елена Петровна – шешесі, Саша – жоғары оқу орнының 5-курсын-да оқитын ұлдары.

Саша үстел үстіне парақшаларды жайып тастады да, шетінен алып оқи бастады.

Саша: – Міне, мынаны қараңыз-даршы, былайынша жаман емес сияқты: үш бөлмелі пəтер, бөлмелері қума емес, бөлек-бөлек орналасқан. Тоғыз қабатты үйдің тоғызыншы қабаты.

Сергей Петрович: – Тоғызыншы?! Былай келісейік, балам. Бірінші қабат пен ең жоғарғы қабат қабылданбайды.

Саша: (бірнеше парақшаны аударыстырып, тағы бір парақшаны алып оқиды ) – Керемет екі бөлмелі пəтер. Ауқымы 30 шаршы метр. Едені паркеттелген.

Сергей Петрович: – Бес қабатты үйдің қажеті жоқ. Мұндай үйлер жақында бұзылады деген сыбыс бар. Əрі қарай кеттік.

Елена Петровна: – Сережа, есіңде ме, біздің алғаш үй болған кезіміз? Жатақханада, ешқандай жағдай жоқ жерде тұрған жоқпыз ба? Соның өзінде қандай бақытты едік!..

Сергей Петрович: – Ол кезең мен бұл кезең екі басқа. Ендеше, сенің арғы əжеңнің “крепостнойлық право” кезінде қалай өмір сүргенін еске түсіріп көрелік!

Саша: – Жарайды, салғыласпаңдар. Мына жақта əлі басқа да нұсқалар көп. Бəлкім, мынаны көрерміз? (оқиды) “Орманға жақын жерде орналасқан, екі бөлмелі пəтер...”

Елена Петровна: – Балам-ау, алыс емес пе?

Саша: – Есе сі не санузелі бөлек. Сергей Петрович: – Мəселе санузелде емес,

не гіз гі мəселе – пəтерде! Сондықтан біз діттеген пəтерге жетуіміз керек!

Саша: (парақ ша -ны алып) – Міне, мы-нау меніңше нағыз біз ге лайықтысы си яқ-

ты. «Кірпіш үй. Екі бөлмелі пəтер. Қазіргі заманға ла -йықтап жақсар-тыл ған. Он екі қа-бат үйдің бесінші қабаты. Лифт, лод-жиясы бар».

Сергей Петрович: – Қоқыс төгетін жəшігі бар ма екен?

Саша: – Əрине бар. Ас бөлмесі он шаршы метр.

Сергей Петрович: – Міне, бізге лайықтысы осы! Қане, берші, көрейін. (парақшаның артқы бетін аударып қарай бастады) Мынау сол пəтердің фотосы ғой? Иə-ə... онша емес екен. Ал ол қыз келісімін берді ме?

Саша: – Берді, əке, берді.Елена Петровна: – Балам, сен өзі ол қызды

сүйесің бе?Сергей Петрович: – Сен де айтады екенсің,

Лена. Мынадай пəтері бар қызды қалайша сүймейді? Бара ғой, Сашатай, болашақ келінге телефон соқ.

Саша: – Құп болады, əкетай. Мен қазір оған: “Көп қыздардың ішінен сені таңдадым!” дейін.

Аударған Үміт ЗҰЛХАРОВА.

АЛМАТЫ.

ЕшкіБір жас жігіт газеттерден үзінді, цитаталар жинап, соларына

мақтанып жүреді. Отырыстарда ана газетте олай, мына газетте былай деген деп, бөсе береді екен.

Сол туралы жазушы Əбіш Кекілбаев айтыпты:– Түу, шіркін мына жігіт газет жеген ешкіден айнымайды екен!

Тіпті шайтан жґніндеƏбіштің асқан ғұламалылығы баршаға мəлім. Оның кез келген та -

қы рыпта адамдардың таңдайын қаққызып, кəусар білімдарлық, терең

ойшылдық, теңдесі жоқ шешендікпен сөйлейтіні аңызға айналған.Бірде ол Еуразия университетінде жаһандану туралы лекция

оқыпты. Аумақты зал толы жастар, оқытушы, профессор, ғалымдар шыбынның ызыңы естілгендей тынып қалыпты. Лекция біткен кезде залды кернеген қол шапалақ, ризалықпен қошемет көрсету болған. Соңында тіл білімінің профессоры Мырзатай Серғалиев Əбіштің лек-циясына өте жоғары баға беріп, тарихтағы нелер дуалы ауыз шешендерді еске алып:

– Ал біздің Əбекең, қажет болса, тіпті шайтан жөнінде де бір-екі сағаттық лекция оқитын шығар! – деп залдағыларды ду күлдіріп, мəз-мейрам қылған екен.

Сержан ШƏКІРАТ.Маңғыстау облысы.

Бүгін түнде түс көрдім,Түсімде тəуір іс көрдім.Кісі айтса сенгісіз,Куəсі болдым істердің...

Базардағы дүниелер,Қызықтырмай халықты,Түйеден бастап түймелер,Су тегін болып қалыпты.

Даланы тұман басып тұр,Тас қараңғы түсімде.Дүкендер түнде ашық тұр,Сатушы жоқ ішінде.

Ұрылар жоқ құныққан,Ұрлықты адам ұмытқан.Бір тентек жоқ көшеде,Түнде халық тыныққан.

Түсімдегі пенделер,Пара алуды білмейді.Ісің түсіп ұсынсаң,Қайта өзіңді тілдейді...

Осының бəрі өмірде,Орын алса жұртым-ай!Осы түсім өңімде,Орындалса шіркін-ай!..

Қазыбек ƏШІРБЕКҰЛЫ.

ҚЫЗЫЛОРДА.

Ќўс болып ўшпаймын ба?

Жүкеңді фермада қызмет істеп жүргенде астық тапсыруға байланысты бюрода қарайды. Артта қалғандығын бетіне басып:

– Қалған егінді екі-үш күнде шауып бітіріп, бастырылған би-дайды тездетіп өткізесің. Іске бүгіннен бастап кіріс, – дейді рай-ком хатшысы зілденіп.

– Баратын жерім 90 шақырым. Астымдағы атым жарамсыз. Ертең болмаса, бүгін жұмысқа кірісе алмаймын, – дейді Жүкең жағдайын айтып.

– Оны біз білмейміз. Құс болып ұшсаң да ауылыңа тез жет, егін оруды кешіктірме,– деп қадалады хатшы.

Сонда Жүкең шапанының екі етегін жайып жіберіп, өзі отырған орындықтың үстіне шығып, ұшатын құстай қимыл жа-сай бастайды.

Онысына хатшы:– Бұл қай басынғаның, не істеп тұрсың? – деп дауыс көтереді. Өзіңіз жаңа құс болып ұш демедіңіз бе, бұйрығыңызды

көзіңізше орындап жатырмын, – дейді Жүкең орындығынан жəйлап түсіп...

Сволоч капитанСоғыс жылдары «Труд» армияда болған Жүкең орыстың

боқтампаз командирінің озбырлығын көп көрген-ді. Қалай өш алсам-ау деп үнемі оңтайлы сəтті күтеді екен.

Бірде əскери бөлімшені тексеруге жоғары жақтан үлкен бастықтар келетінін естиді. Дайындық жан-жақты жүріп жатады. Жүкең өзінше «əзірленеді».

Айтылған уақытта генерал бастап, бір топ əскери шенді бастықтар казармаға кіреді. Рота командирі, боқтампаз капитан «Смирно!» деп əмір етеді. Отырғандар орындарынан тұрып, түп-түзу тұра қалады. Жүкең əдейі жайбарақат отыра береді.

Мұны байқап қалған капитан:– Рядовой Базарбаев, ко мне! – дейді.– Сволоч капитан, қатардағы жауынгер сіздің əміріңіз бойын-

ша келіп тұр, – деп честь береді. Не дерін білмеген капитан абыржып, бастықтарына қарайды.

Генералдың назары еріксіз Жүкеңе ауады.– Мынау неге капитанды боқтап тұр, – дейді генерал қасын-

дағы көмекшісіне.Жүкеңмен аудармашы арқылы тілдескен ол:– Капитан мені жұмысқа үнемі «Сволоч қазақ» деп

жұмсайды. Оны мен «айналайын қазақ» деп ұғам, деген Жүмекеңнің сөзін гене-ралға баяндайды.

Мұны естіп ұққан генерал капитанға ала көзбен ата қарайды. Капитан кірерге тесік таппай қипақтайды. Осы оқиғадан кейін ол «Сволоч қазақ» деп айтуын тоқтатыпты.

Ґзіѕді атќан немісті білесіѕ бе?

Жүкеңнің баласы əскерден жаралы болып, аман-есен орала-ды. Ауыл адамдары қайырлы болсын айтысып, қуанысып жатса:

– Балам, өзіңді атқан немістің адресін білесің бе? – деп сұрайды Жүкең, абыр-сабыр басылған кезде:

– Жапа-тармағай атысып жатқанда, қай немістің атқанын қайдан білем жəне ол сізге не үшін керек, – дейді баласы кейіп.

– Əттеген-ай, сені өлтірмей, жаралап қана жіберген қайырымды неміске құрт, ірімшік, майдан посылка жіберіп, рах-мет айтайын деп едім, – депті Жүкең қатты «өкініп».

Манар ҚҰРМАНБЕКҰЛЫ.АЛМАТЫ.

Сот бўл істі салмаќтап

кґріп еді...

«Вокруг смеха» журналынан алынды.

CӨЗ СОЙЫЛ Дейділер тынбай десіп дүр,Сыбайластар бір-бірін –Жанын салып жебеп жүр.Мəселенки, оларды –Жазда келіп, қыс кетер –Жыл құсына теңеп жүр.Бірі таққа қонса,Қырқы атқа қонады...

Ғайыптан тайып көсеміЕрден ауа қалса,Аралары ашылады,Табанда тарыша шашылады.Сонау бір жылыҚұрышбек АянұлыБіздің өңірге əкім боп қонжиды,Дереу команда құрып, қол жиды.Жұмыссыз жүрген балдызын,Енесінің жалғызын, Көрісімен төбесін,Көкесінің бөлесін.Асыра мақтап бағасын,Борықтыдағы бажасын,Диірментөбедегі Дəкірді,Қуаңдағы Кəкірді.Жосалыдағы ЖотандыАлдына суыт шақырды.Жиып түгел достарын,Жарылқаудың қамына кірісті.Бастап кетті «ұлы» істі,Жаңалауды ұжымнан бастады.“Бөгде” мен “басқаны”Көзге ілмей тастады.Алдымен орынбасар таңдады,Мəслихат хатшысы да,Назардан тыс қалмады.Аппараттың бастығынӨзгерту еді арманы,

Ол орынды табандаЖерлесіне бұйырды.Кадрларды осылайҰршықтайын үйірді.Ішкі саясатқа даМөрханды əкеп қадады.Тағы бір істі ойға алып,Күні-түні ойланып,Денсаулыққа бауырынƏкелуді қамдады.Талайларды таңдады,Сай келмеді бəрініңСыбайластық салмағы.Түсті ақыры жанбауырЖұбандыққа қармағы.Бұл айтылған көптің бірі,Айтылмағаны бұдан да ірі....Қала əкімі ДəйімбетОл да көштен қалмады.Облыстан көзақы апКомандасын жаңалай бастады.“Бөтендер” мен “бөгделер”Бірі іске аспады.Икемсіз деп санадыЖерлесінен басқаны.Қаладан адам таппай,Тапқанменен жақпай,Тасбөгет кентін басқаруға,Қимай оны басқа ауылғаКүні кеше əкімді Қазалыдан алып келді.

* * *Сыр бойында осылай,Сыбайластық қозып тұр,Бұл шылыққа шыдамай,Жүйкесі жұрттың тозып тұр.Сыбайластар аймақтаБірін-бірі жебейді,Билік басындағыларМұның қалай демейді.

Өтеген ЖАППАРХАН.

ҚЫЗЫЛОРДА.

Шартты фельетон

Жыл ќўсы Махаббат пен пәтер

ƏЗІЛ - ОСПАЌ, СЫН - СЫЌАЌ

Еркектер «еркелігі»

Тїс – тїлкініѕ...

Ауылдың айтқыштарыЖұмакүлбай Базарбаевтың əзіл-оспақтары ел арасында көптеп айтылатын. Жүкеңмен қартайған шағында арнайы

жолығып, күлкілі əңгімелерін өз аузынан естіген едім, соның есімде қалғандарын қағазға түсірдім.

Мїйісті жїргізетін Берік САДЫР

Юрий РИХТЕР.

– Сіз кім болып жұмыс істейсіз?– Мен бас ауруын емдеп, адамдардың көңілін

көтеріп, қайғыларын бөлісемін.– Сонда дəрігерсіз бе?

– Жоқ, арақ-шарап дүкенінің сатушысымын.

*** – Адамға саңырауқұлақтың барлық түрін

жей беруге бола ма? – Əрине. Бірақ кейбір түрлерін өмірінде

бір-ақ рет жейді...***

– «Шын ғашықтарды ажал ғана айырады» деген бекер екен...

– Неге? – Біздің Алтынбек пен

Жанарды көршінің Айгүлі ажырастырып жіберді ғой...

*** – Əйелді қалай қатты ашуландырып, есінен

тандыруға болады? – Қолына қыруар ақша ұстатып, супермар-

кеттер мен базарлардың бəрін бір аптаға жауып тастау керек.

***– Үйленген қиын емес пе осы?

– Түк те қиындығы жоқ. Алғашқы екі-үш жылдағы ұрыс-керіске шыдасаң болды, кейін

үйреніп кетесің...

*** Көшеде бір қайыршы тұр.

– Қайырымды адамдар, мен «Баюдың мың бір түрі» деген кітаптың авторы едім.

Көмектесіңіздерші. – Сіз сондай кітап жазған болсаңыз, неге

өзіңіз мұндай халге түсіп кеттіңіз? – Қайыр сұрау да баюдың бір

түрі емес пе?

Бірде...

Əзілің жарасса...

Ойыл өңірінде Қараой деп ата-латын мектеп бар. Сол білім орда-сынан талай арманшыл жас қанат қағып, жетіліп, алыс қия ларға ұш-ты. Солардың қатарында біздің қа -ламдас досымыз, бүгінде рес пуб-ликалық «Егемен Қазақ стан» газе-ті нің Ақтөбе облысын дағы мен шік -ті тілшісі болып қыз мет ат қа ра тын Сатыбалды Сəуір бай да бар.

Отыз жылдан астам уақыт бойы баспасөз саласында тұрақты еңбек етіп келе жатқан оның қа-лам қайраты бір сəтке де суыған емес. Оның себебі, Сəкеңнің айна-ласындағы адамдар тағдырына сергек қарап, көпшілік ортасында жиі болып, көңіліне əсер еткен жайларды жүрек жылуымен жедел түрде қағаз бетіне түсіруінде, соған дағдылануында.

Негізінде қалам ұстағандардың көпшілігінің алғашқы қадамы ба-лаң кезде өлең жазудан өріс алады. Сатыбалды да сол дəстүрден ауытқып кете алмаған. Алғашқы туындыларының бірі күн көсем — Ленин атаға арнаған шумақтары га зет бетіндегі шолуға ілігіп, содан əрі ілгерілеп кете алмағанын өзі де əзілдеп отырып айтатыны бар.

Мектептің жоғары сыныпта ры-ның бірінде оқып жүргенінде ауыл-ға көрші Гурьев облысының Қы-зыл қоға аудандық газетінің редакто-ры болып қызмет атқаратын Төлеу-бай Ысқақов аға келеді. Жү ріс-тұ-рысынан, сөйлеген сөзінен зиялы-лық лебі білінетін, ақ көйле гіне дейін көз алдында сақталып қалған сол кісімен кездесуден ке йін «шір-кін-ай, мен де сондай болсам» деген балаң арман алғаш оянып еді. Сөй-тіп, бірге өскен жолда сы Оразбай Жұматов екеуі қа лам дарын қатар сілтеп, аудандық газетке алғашқы хабар-ошарларын жі бере бастады. Аудандық га зет тегі Нұрымжан Жұ-мағалиев, Аман ғос Орынғалиев се-кілді аға лары балаң қаламға қамқор болып, ақылдарын айтып отырды.

Айтпақшы, мектепте жүріп өзі үлгі тұтқан Төлеубай Ысқақов аға-сы беріректе «Социа ли с тік Қазақ-стан» (қазіргі «Егемен Қа зақстан») газетінің Ақтөбе өңірін дегі мен-шікті тілшісі болып қыз мет атқар-ды. Бір кезде «сол кісі дей болсам-ау» деген арман енді алдынан шық-қандай, Сатыбалды жақсы ағаның жолын жалғасты рып жүр геніне бүгінде ішінен тəу бе етеді.

Мектеп бітірген соң ол бірден Алматыға тартты. Бірақ, ол кезде өн дірісте бірер жыл жұмыс істеп келгендерге ғана жол ашық бола-тын. Оның үстіне журналист бол-ғысы келетін талапкерлер де көп екен. Универ ситеттің есігі Саты-бал дыға бірер жыл еңбек етіп, ар-мия қатарында болып келген соң ғана ашылды. Темірбек Қожакеев, Қа йыр жан Бекхожин, Тауман Амандосов, Қа би жан Құсайынов, Əбіл фа йыз Ыды рысов секілді журналис ти ка ның майын ішкен ұстаздар кə сіп тің қыр-сырын те-рең ұғындыра түсті.

Университетте бес жыл оқу қалай болғанда да қаламы жүйрік журналист атануға кепілдік бер-мейді. Мұның бəрін өз еңбегің-мен, төзіммен, ұмтылыспен алуың қажет. Кейіпкерлеріңмен тіл табы-су, оның жүрек түкпіріне ене білу де бір өнер. Əдетте, адам баласы-мен тіл табысқыш Сатыбалды əр іссапарға шыққан сайын талай жолдас тауып қайтатын.

Облыстық «Коммунизм жолы» газетінің жас тілшісі белгілі жур-налистер Көмекбай Оразниязов, Кəдірбай Бекмағамбетов ағалар-дан көп тəлім алды. Олардың ауыл шаруашылығының өзекті мəсе ле-лерін қозғаған сан алуан тақырып-тағы проблемалық мақалалары, ма мандармен сұхбаттасудағы өзін-дік тəсілдері талай жерде жол нұсқағандай болды.

Облыста оның аяғы жетпеген жер бəлкім аз болар. Өмірдегі ең ұтқан тұстарының бірі де осы сияқты көрінеді кейде. «Атың бар-да жер таны желіп жүріп» — қа-лам ұстаған ағайынға берілетін осы мүмкіндікті ол ұтымды пайда-ланып келеді. Бүгінде «Егемен Қа-зақстанның» əр санында дерлік Ақ төбе облысынан жарияланып жататын əр түрлі жанрдағы мате-риалдар – оның осындай тыным-сыз еңбегінің жемісі.

« Егемен Қазақстанның» Ақтө-бедегі тілшісінің телефонында қай кезде де тыным жоқ. Оқырман дар-дың бірі газетке шыққан мақала-ларға пікірін білдіріп жатса, енді бірі арыз-шағымын айтып, көмек-тесуді сұрайды. Сатыбалды солар-дың қай-қайсысымен де салиқалы əңгіме қозғап, көңілдерін тынды-руға тырысады.

«Жігітке жеті өнер де аз» деген бар. Былайғы көлденең жұртқа қаламнан басқа алаңы жоқ адам-дай көрінетін Сатыбалдының тұла бойы тұнып тұрған қазына. Ол күмбірлетіп күй тартқанда, əуеле-тіп əн салғанда маңайда жым-жырт тыныштық орнай қалады.

Шарасында қаншама тұнып жастың,

Жүректегі жырыммен құлыпты аштым.

Сəуір таңы секілді сол бір кездің Сəуірбаев Саташты ұмытпаспын.

Өмір желі өтінде жүрдік бұла,Жастық шақтан шадыман

сырды ұқтыра.Күйіменен Саташтың

күмбірлейтін,Үзілмейтін үміттей тірлік мына.

Бұл – қазақтың белгілі ақыны Аманхан Əлімовтың «Жазушы» баспасынан 1989 жылы жарық көр -ген «Жанымның жапырағы» атты жыр жинағынан алынған үзінді. Студент кезгі достықтың кейінгі уақыт көзімен қарағандағы көрі ні сі бұл. Арқалы ақын мұнымен тын -байды. Бірі күйші, бірі ақын – екі достың кейпін былай бейнелейді:

Арулар тəтті үмітпен,Қарайтын бізге құмартып.Күйі артық өзге жігіттен,Жігіттен өзге жыры артық...«Өзге жігіттен күйі артық»

Сатыбалдының бір кездері универ-ситетте дəулескер күйші Сə дуа қас Балмағамбетов жетекшілік еткен оркестр құрамында болға нын бү-гін де көп адам білмеуі де мүмкін. Өйткені, өзіне қатыстыны жұртқа мақтан ғып жария ете бермейтін оның басқа да көп қырларын білу үшін арнайы ізге түсуіңіз керек.

Анасы Айшадан үш жасында қалған Сатыбалды нағашылары – Базарбай, Жұмабайдың тəрбиесін-де болады. Ауылдың қатардағы, қанағатшыл шаруа адамы Қабаш бұған қызғаныш білдірмей, қайта баласының шын жанашыр, қамқор қолға түскеніне қуанып, тілектес-тігін білдіріп жүреді.

Жұртшылықтың айтуынша, өз анасы ауылдағы əдемі даусы бар, сызылтып əн салатын өнерпаз бол-ған екен. Нағашы əжесі Ағиланың бауырында тəрбиеленіп, аталған екі ағасының қоңыр домбы ра сы ның са-зына бөленіп өскен бала кө кірегі қалайша əсемдікке құмартпасын?!

Үлкен сахнаға ұмтылмағаны-мен, оның өз тыңдаушылары, өз аудиториясы бар. Көбінесе дос-жа ран дары одан «Қоғалы-ай» əнін айтуды сұрап жатады. Ойыл, Те-мір өңірінің жұртшылығы көбірек біле тін Қызыл ақынның жырлары-на да жан кіргізіп, бүгінгі күннің тыңдар мандарына жеткізіп жүрген санаулы насихатшылардың бірі де осы Сатыбалды.

Кейінгі кездері «Алтайдың ар жағынан келген ару» əнін көбірек айтатын болып жүр. Бұған бір жа -ғынан Алтайдың тұсынан – Семей өңірінің аруы Зоя ханымды Алма-ты дағы сұлулар галереясы – ЖенПИ-де оқып жүрген кезінен жүрегін жаулап алып, Ақтөбеге қарай алып келуі де əсер ететін болса керек. Зоя Омарғазықызы қазір Ақтөбе педагогика институ-тының тəжірибелі оқытушылары-ның бірі, əулетке Гүлнұр, Жадыра, Арнұр секілді əсем перзенттер сыйлаған аяулы ана.

Кей кездері арындап кеткенде аттылыға сəлем бермейтін Сатыбал-ды досымыздың енді бірде аңқыл -дақ көңілімен алты жасар балаға да төр ұсынатын мейірімді мінезі екі-нің бірінде кездесе бер мейтіні ақи-қат. Оның досқа адал, жолдасты жолда қалдырмайтын кі сілік келбеті біздер үшін қа шанда қымбат.

Нұрмұханбет ДИЯРОВ,журналист.

АҚТӨБЕ.

Біздің бүгінгі əңгімеміздің кейіпкері — бір кездері Көкжар жəрмеңкесімен атағы жайылған тарихи Ойыл өңірінен шыққан журналист Сатыбалды Сəуірбай. Алпыс атты алқалы ауылға қадам басқан бұл азаматтың қалам қайраты, сөз саптасы жұртшылық тарапынан өзінің лайықты бағасын алып үлгерді десек те болады. Біздікі – мерейтой тұсындағы лебіз реті...

Сґз сəулесін тїсірген

19 қаңтар 2013 жылwww.egemen.kz10 www.egemen.kz10

Газет мына қалалардағы:010008, Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы,070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМКбаспаханаларында басылып шықты.

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

ПрезидентСауытбек АБДРАХМАНОВ

Вице-президент – бас редакторЖанболат АУПБАЕВ

Вице-президентЕркін ҚЫДЫР

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kzАлматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – (717-2) 37-61-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728) 27-05-70;Атырау – (712-2) 32-94-07;

Көкшетау – (716-2) 25-76-91;Қарағанды – (721-2) 43-94-72;Қостанай – (714-2) 39-12-15;Қызылорда – (724-2) 27-00-85Орал – (711-2) 28-80-35;Өскемен – (723-2) 25-28-41;

Павлодар – (718-2) 57-18-09;Семей – (722-2) 52-26-86;Тараз – (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 404-36-29;Петропавл – (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru

материалдың жариялану ақысы төленген. “Егемен Қазақстанда” жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы200 601 дана.

Нөмірдің кезекші редакторы

Əлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. “Егемен Қазақстан” республикалық газеті” АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 11 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. Тапсырыс 8921Газет Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС-те басылды, тел. 93-98-25. Тапсырыс №152 ek

Айтайын дегенім...

Бəрекелді! Біз – қазақстандықтармыз!Білім жəне ғылым министрлігі 2005 жылдан бері үздіктерді анықтау мақсатында жоғары оқу орындары оқытушылары арасында конкурс өткізіп келеді.

Бір университеттен – тґрт їздік оќытушы

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

Соңғы байқауға республикадағы 97 жоғары оқу орнынан 500-ден астам үміт-кер қатысса, солардың 200-і жеңімпаз атанды. Солардың арасында Махамбет Өте місов атындағы Батыс Қазақстан мемле кет тік университетінің профессоры, пе даго гика ғылымдарының докторы Абат Қыдыршаев пен университет доценттері Роза Есболова, Зейнолла Мүтитегі жəне Владимир Мельников те бар. Олар «2012 жылғы жоғары оқу орнының үздік оқы ту-шысы» мəртебесіне ие болды.

Енді олардың əрқайсысына рес пуб-ли калық конкурстың шарты мен тала-бына сəйкес 3,5 миллион теңгеге жуық грант бөлінбек. Конкурс жеңімпаздары оны ғылыми ізденістері мен оқу-əдіс-темелік шеберліктерін одан əрі жетіл ді-руге жұмсай алады. Сондай-ақ, грант ие-лері аталған көлемдегі қаражатты инно-вациялық жаңаша əдістерді меңгеруге, таяу жəне алыс шет елдерде сынақ мер-зім дерінен өтіп, өздерін өздері шыңдауға бағыттамақ.

ОРАЛ.

Қанат ЕСКЕНДІР,«Егемен Қазақстан».

КСРО Кинематографистер жəне Жур-налистер одағының мүшесі, Халық ара лық ақпараттандыру академиясының академигі Ғайнижамал Байғарақызының 60 жасқа то-луына орай ұйымдастырылған бұл шараға отандық киноиндустрия саласының ма-мандары мен белгілі журналистер, Алматы қалалық ардагерлер ке ңесінің мүшелері мен белгілі өнер қай раткерлері қатысты.

Өзінің еңбек жолында қазақ өнері мен руханиятының Шəмші Қалдаяқов, Нұрғиса Тілендиев, Ақселеу Сейдімбек, Сахи Романов, Қалтай Мұхамеджанов секілді нар ұл да ры ның бейнесін таспаға түсіріп, ал тын қорға қалдырған Ғайнижамал Əбіл -динаны Қазақстан Республикасы Кине-матографистер одағының арнаулы меда-лімен, Журналистер академиясының Құр-мет грамотасымен жəне Алматы қалалық ардагерлер кеңесінің Алғыс хатымен ма-рапаттады.

Шығармашылық жолын «Жаңа фильм» журналы мен Кинематография коми тетіндегі қиын да күрделі еңбек май данынан бастаған

Ғайнижамал Əбіл дина – жүзге жуық деректі жəне анимациялық фильмдердің, телеар на-ларға шыққан екі жүзге жуық телебағ дар-ла малардың редакторы жəне сценарий ав-торы. «Күнтізбек», «Ниет», «Ғайнижамал сырласуға шақы рады», сондай-ақ, «Портрет» тележо ба ларының авторы əрі режиссері. Ол жиырмаға тарта көркем, анимациялық əрі деректі фильмдерді, Ибн Хишамның «Мұхаммед пайғамбардың өмір баяны», Ху да Хаттабтың «Мұсылман əйелінің анық тамалығы» кітаптарын қазақ тіліне тəржімалаған. «Режиссура», «Операторлық өнер» мамандықтары бойынша Мемлекеттік стандарттау авторларының бірі. «Ақпа рат-тық бағдарламаның жасалуы» атты оқу-əдістемелігін жазған.

Қазақ кинематографиясына еңбек сіңір ген тележурналистің шығармашылық ке шінде Ғайнижамал Байғарақызының жуыр да жарық көрген «Телевизия өнері: теория сы мен технологиясы» атты жа ңа оқу лық кітабының тұсауы кесілді. Кеш Қ азақстан өнер қайраткерлерінің концер-тіне ұлас ты.

АЛМАТЫ.

Оқушыларды ұрлыққа да, зор лық-қа да итермелейтін осы ұялы телефон болып отыр. Сондықтан да Білім жəне ғылым министрлігі бар мүмкіндікті қарастырып, ұялы телефондарды мек-тепке алып келмеу жөнінде арнайы ереже қабылдап, сабақ үстінде оны пайдалануға үзілді-кесілді тыйым салса дұрыс болар еді.

Тағы бір айтайын дегенім, қазір мектеп пен ата-аналар арасындағы байланыс нашар. Ертеде мектеп ди-ректоры, ұстаздар ата-аналармен бірлесе отырып жұмыс істейтін. Қазір мектеп директорларының бұл сияқты игі істерді атқарып жүргендерін көрмейміз де, естімейміз. Оған

дəлел: менің отыздан астам немере-шөберелерім Түркістан қаласындағы 4 мектепте оқыды, əлі де оқып жүр-гендері бар. Ал сол мектептерден күні бүгінге дейін бір сынып жетекшісінің үйімізге келіп, жоғарыда айтылған іс-шараларды атқарып немесе өздерінің оқытып жүрген шəкірті жайлы ескерт-пе айтып жүргендерін кездестірген емеспін.

Өмір көрсетіп отырғанындай, ата-ана мен мектеп байланысы өте тығыз болмаса, оқу-тəрбие жұмысы да ақсап, ұл мен қыз бетімен кетеді. Оның айқын мысалы ата-анасының бетіне келіп, арақ ішіп, кісі тонап, адам өлтіріп, ар-намыстан жұрдай

болып темір торда отырған жас-тар. Ал кейбір қыздар болса ашық-шашық жүріп ішкілікке беріліп, соңы жезөкшелікке салынуда. Бұған жастардың өзіне-өзі қол жұмсау қасіреті қосылып отыр. Міне, осының бəрі ата-аналар қолдарындағы ұл-қыздарын ертелі-кеш қадағаламай, бетімен жібергендіктерінен жəне жастардың ұлттық əдет-ғұрып пен салт-дəстүрлерімізді аяқ асты етуінің «жемісі». Əсіресе, соңғы кездері қазақ қыздарының батысқа еліктеп бара жатқандары жанды ауыртады. Кіндігінен төмен тізесіне жетпейтін тыртиған шалбар, омырауы ашық көйлектер кию əдетке айналды.

Бүгінде қалалық, аудандық бі-лім бөлімдерінде барлық пəндер мен бастауыш сыныптар бойынша əдіскерлер бар. Бертін олардың қата-ры на инновация мен информатика жөніндегі əдіскерлер қосылды. Ал, тəрбиенің ошағы ата-аналармен жұ-мыс жүргізетін əдіскер неге жоқ?!

Қай жерде болмасын, тəрбие –бас ты құрал. Тəрбие мен тəртіп – егіз. Бұл екеуі жоқ жерде оқу да,

жұмыс та ақсайды. Оны «тəрбиесіз берген білім – адамзаттың қас жауы» деп Əбу Насыр əл-Фараби бабамыз да айтып кеткен. Өкініштісі сол, ата-аналармен жұмыс жүргізетін маманға (əдіскер) қалалық немесе аудандық білім бөлімдерінде ар-найы штат қаралмаған. Осының сал-дарынан ата-аналармен жүргізілетін жұмыстардың жоқтығынан оқушы жастар арасындағы тəрбие жұмысы өз дəрежесінде емес. Сондықтан Білім жəне ғылым министрлігі осы мəселелерді жан-жақты қарап, 2013-2014 оқу жылына дейін шешуді өмір ауадай қажет етеді.

Біздің ойымызша, жоғарыда айтылған мəселелер ескеріліп, сөз бен ісіміз сай болса, еліміз бай болады. Жастарымыз ибалы болса, көңіліміз жай болмақ. Осыны есте мықтап ұстайық, ағайын!

Елтай БИМАХАНБЕТҰЛЫ,Түркістан қаласының

құрметті азаматы, Қазақстан Жазушылар, Журналистер

одақтарының мүшесі.

Ќапастаєы мїсіндерЖаңа жыл қарсаңында жазасын өтеушілердің арман-қиялынан туындаған ертегі кейіпкерлерінің, алуан түрлі жануарлардың мүсіндерін мекеме аумағында сомдау ерекше көрініс берді. Ақ қардан, мұздан жасалған мүсіндер келген қонақтардың,

сондай-ақ, мекеме əкімшілігінің жəне қызметкерлердің жоғары бағасына ие болды. Жазасын өтеушілердің қолымен жасаған мүсіндерін бағалау үшін мекемеден комиссия құрылды. Байқау бойынша бірінші жүлделі орынды – 1 жасақ иеленсе, екінші орынды – 6 жасақ, ал үшінші орын-ды – 8 жасақ қанжығасына байлады.

Сотталғандардан құралған көркемөнерпаздар күшімен дайындалған концерттік бағдарламаға жалғасты. Концерттік бағдарламада қойылымдармен қатар, би биленіп, əн де шырқалды, шағын көріністер де қойылды. Жалпы мекемедегі жаңа жылдық мереке өте қызықты, тартымды жəне жоғары дəрежеде өтті.

Осындай шаралардың сотталғандар үшін тəрбиелік мəні зор. Себебі, жазасын өтеушілердің өмірге деген көзқарастарын өзгертіп, бостандықта жасаған теріс іс-əрекеттерінің дұрыс еместігін сезінулеріне, баға берулеріне септігін тигізеді деп ойлаймын.

Қайрат БАСАҒАРИНОВ,Ішкі істер министрлігі қылмыстық

атқару жүйесі комитетінің «ЕС-164/3 мекемесі» бастығының орынбасары.

Ўялы телефон – ўрпаќ сорыСоңғы кездері жастар тəрбиесі кімді де болса қатты ойландырып жүргені рас. Бұл жайында аз айтылып, кем жазылып жүрген жоқ. Алайда, ауызша қанша айтып, сан рет жазғанымызбен одан шығып жатқан нəтиже шамалы. Өйткені, ұл болсын, қыз бала болсын, есі кіре бастағаннан баяғыдай асықпен немесе ойыншықпен ойнамайды. Таңның атысынан күннің батысы-на дейін олардың ермек ететіндері – теледидар мен компьютер. Енді ол аз болғандай, сабақтың үстінде де, төсекте жатқанда да оқушылардың қолдарынан ұялы телефон түспейтін болды.

Алматы қаласындағы Кинематографистер үйінде тележурналист, Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының про-фессоры Ғайнижамал Əбілдинаның «Талтүстегі тебіреніс» атты шығармашылық кеші болып өтті.

Талтїстегі тебіреніс

Шымбўлаќ

Суреттерді түсірген Сəрсенбек ҚЫЗАЙБЕКҰЛЫ.

Семей педагогика институты тəрбие бөлімінің маманы Лиза Арнольдовна Готман бұрынғы Абыралы ауданының Қайнар ауы-лында 1975 жылы дүниеге келген. Ұлты – неміс. Бірақ, қазақшаға судай. Өзінің айтуынша, жас-тайынан қазақ ауылында өсіп, қазақ мектебінде білім алуы оның осы тілге деген құрметін бала күнінен бойына сіңіруге əсер еткен көрінеді.Қазақтықтың қаймағы бұзылмаған

Абыралы өңірі – Төлеужан сынды талай ақындар мен əн атасы Əміре, бұлбұл көмей Бибігүлді дүниеге əкелген киелі жер. Осындай құт дарыған мекенде дүниеге келіп, қазақ де-ген кеңқолтық ұлттың қасында өмір сүрген жанның қазақ тілінде сөйлемеуі мүмкін де емес тəрізді. 1992 жылы Қайнар ауылындағы С.Бегалин атындағы орта мектепті Алтын белгімен бітірген Л.Готман жоғары білім алу мақсатымен Семейдің сол кездегі сүт жəне ет өнеркəсібі технологиясының институтына оқуға түседі.

1997 жылы аталған оқу орнын ойдағыдай аяқтаған жас маман өзі тəмамдаған оқу ор-нында машықтанушы-оқытушы болып жұмыс істейді. Сол кездегі нарықтың қатал заңына орай қаладағы жоғары оқу орындары Семей мемлекеттік университетіне біріктіріледі. Көп уақыт өтпей педагогикалық институт өз алды-на бөлініп шығады. Міне, сол кезде Л. Готман да мұғалімдер институтына аға оқытушы бо-лып келеді.

– Мектеп қабырғасында жүрген кезімде қоғамдық жұмыстарға қатысып, мектеп өміріне

тікелей араласатынмын. Көркемөнерпаздар үйірмесінің белсенді мүшесі болдым. Осы жəйттер институт қабырғасында жүргенде де өз пайдасын тигізді. Жастар арасында жарқырай көзге түсіп, жастайымнан құмар болған өнерге деген жақындық мені қоғамдық шаралардан тыс қалдырмайтын, – деген Лиза Арнольдовна қазақ тілін білгендігінің де көп пайдасы тигенін қуана əрі мақтанышпен жеткізді.

– Мемлекеттік тілді насихаттауда жəне өзге ұлт өкілдерінің қазақ тілін меңгеруіне байланысты өткізілетін конкурс-жарыстарға қатысатынмын. Жəне үнемі жеңімпаз ата-нып жүрдім. Жүлдеге алған сыйлықтарым

жетерлік. Мəселе сыйлық алуда емес, өзімнің ана тілім деп есептейтін қазақ тілін насихаттауға өзге ұлт өкілі бола тұра, үлес қосқанымды мəртебе санайтынмын.

2007 жылдан педагогика институтының тарих-филология факультеті деканының орынбасары қызметін 2011 жылға дейін атқарған Л. Готман бүгінде аталған оқу орнының тəрбие бөлімінің бастығы болып істейді. Болашақ ұстаздарды тəрбиелеу ісінде ұсақ-түйек болмайды деп есептейтін Лиза Арнольдовна Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында айтылған мемлекеттік тілді дамыту туралы пікірін толық қолдайтындығын, өзі де бұл мəселеге үлес қоса беретіндігін жеткізді.

– Германиядағы жиен туыстарым та-рихи отаныма шақырған. Бірақ, мен үшін кіндік қаным тамған қазақ жерінен артық жер, ана тілім деп есептейтін қазақ тілінен артық тіл жоқ деп есептеймін. 130 ұлттың басын қосып, татулық пен достықтың үлгісі, тұрақтылықтың тұтқасы болып отырған ата- мекенім – Қазақстанды басқадай ешқандай жерге айырбастамаймын. Көп ұлтты демекші, біздің отбасымыздың өзінде бірнеше ұлттың өкілі бар. Жезделерімнің арасында орыс пен қазақ, татар да бар. Бірақ, басымыз қосылғанда бəріміз бір үйдің баласындай, бөліну дегенді білмейміз. Тілегіміз де, жүрегіміз де бір, – деген Лиза Арнольдовна өз бойындағы отансүйгіштік қасиеті мен мемлекеттік тілге деген құрметін жас ұрпақ бойына сіңіру жо-лында жемісті еңбек ете бермек.

Нариман ЖАНҒАСКИН.

СЕМЕЙ.

Мемлекеттік тілді білу – азаматтыќ парызымыз– дейді неміс ќызы Лиза Готман