1931 ناتسبات/موس هرامش/مراهچ لاس ،ناریا یعامتجا هعسوت...

1931مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال چهارم/شماره سوم/تابستان مجله

Journal of Iranian Social Development Studies 2012 (summer), Vol. 4, No.3

حاشیه نشین های شهر تهران بین آسیب های اجتماعی درگستره بررسی جامعه شناختی علل

1مورد مطالعه منطقه چهار )خاك سفید(

9، سكينه نورمرادي2توسلی باسغالمع

چكيده

نكتهه .شد ساز معضل شهري مديران براي پيش از بيش دوم جهاني جنگ پايان از پس خصوصا آن مشكالت و نشيني حاشيه

اقتصهادي خصوصها و اجتمهاعي معضهالت حاصل و نتيجه كه حال عين در پديده اين كه است اين نشيني حاشيه باره مهم در

از وسهيعي طيه ايهران در اجتمهاعي ههاي .آسهيب گردد مي بزهكاري همچون ديگري مشكالت و مسائل موجب بروز ، است

و پرخاشگري جنايت، و جرم طالق، خودكشي، مخدر، مواد قاچاق و شامل؛اعتياد اقتصادي راكه و سياسي اجتماعي، آسيبهاي

و سرقت اقتصادي – مالي تكدي، جرايم گري، روسپي فراري، دختران و خياباني كودكان از اعم ديده آسيب خشونت، كودكان

عه بوجهود آمهدن دراين تحقيق نيز مساله اصلي محقق بررسي وشناخت علل وعواملي كه بامي باشندرا در برمي گيرد. غيره

هها از پرسهش آسيب هاي اجتماعي مي گردد.روش تحقيق در اين پژوهش از نوع پيمايشي است و محقق براي جمع آوري داده

استفاده كهرده اسهت. حجهم نمونهه بها اسهتفاده از فرمهول SPSSها از نرم افزار نامه و مصاحبه و نيز براي تجزيه و تحليل داده

نفر از سرپرست خانوارهاي حاشيه نشينان خاك سفيد تهران بدست آمده است كه محقهق آن را بها همهين 473كوكران تعداد

نداشهتن دهدكه. انحرافات جنسي ،دزدي ومقايسه كرده است. يافته هاي تحقيق نشان مي 3تعداد غير حاشيه نشين در منطقه

امنيت از مهمترين آسيب هاي اجتماعي خاك سفيد است كه ساكنان اين منطقه با آن مواجه اند. مهمترين پيشنهاد وخواسهته

پاسخگويان استقرار هر چه بيشتر نيروهاي امنيتي وپليس در خاك سفيد واقدامات عاجل مصلحين ومسهوولين جامعهه جههت

اي درمان مدار ومداخالت موثر اجتماعي است .هريزيوكنترل اين آسيب از طريق برنامه كاهش

نسبي، خاك سفيد محروميت ،جاذبه ها،حاشيه نشيني، دافعه ها :کليد واژه ها

نشينان اعي حاشيه مقاله حاضر مأخوذ از پايان نامه كارشناسي ارشد رشته پژوهش علوم اجتماعي تحت عنوان: بررسي جامعه شناختي علل و انواع آسيب هاي اجتم 1

تهران با تأكيد بر منطقه خاك سفيد تهران 3منطقه استادگروه جامعه شناسي دانشكده علوم اجتماعي تهران 2 كارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعي، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقيقات تهران 4

1931مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال چهارم/شماره سوم/ تابستان مجله66

مقدمه

شناسىى باستان و تاريخ جا كه آن تا اجتماعى-قراردادى يا و تاريخى -تصادفى يا اجتماعى طبيعت، حكم به ها انسان

جزئى همواره روابط اجتماعى، نتيجه در .اند زندگى كرده گروهى و جمعى طور به همواره دهد، مي قضاوت اجازه

نيىز تىاريخ طىو در هىا انسىان زنىدگى تكامىل رونىد .اند نبوده غافل آن نيز از ها انسان و بوده اجتماعى زندگى از

ايىن امىروز بىه تىا صىنعت و كشاورزى پيدايش با و اوليه هاى انسان عصر كه باشد مي روابط اجتماعى همين برآيند،

سىا از بعد على الخصوص و دوم جهانى جنگ از پس مخصوصا ما به نزديك دوران در و دهد مي نشان را تكامل

در مهمى ساختارى تغييرات موجب و اجتماعى، سياسى اقتصادى، ، آورى فن بهداشتى، متعدد عوامل م(،(0591هاى

تبىديل جمعيت، شديد افزايش به منجر خود، خودى به و بالطبع به امرخود اين .است گرديده سوم جهان كشورهاى

شىهرها بىى سىاب ه و شىتابان رشد و شهرنشينى گسترش نهايت در و شهرها به روستائيان ومهاجرت به شهرها روستاها

بىار به بسيارى منفى و ناخواسته سوم، پيامدهاى جهان در شهرنشينى رشد نابسامان و گسيخته افسار پديده .است شده

.(00 : 0131 سروستانى، باشد)صديق آن مورد ترين تهديد كننده شايد، نشينى حاشيه مهم مسأله كه آورده

وجود عدم و حاشيه در مهاجران متفاوت فرهنگي و قومي سوابق-ف ر : مانند عوارضي با نشيني حاشيه كه آنجايي از

- ح ىارت ارزشىي بىي و پىويي :ماننىد شخصيتي منفي هاي ويژگي بروز موجب ، است ارتباط در خصوصي حريم

بىروز اصىلي عوامىل از يكىي تواند مي خود و گردد مي خشم مانند احساساتي بروز در توانايي عدم و سرخوردگي

توجىه بىا پس . شود غيره, سرقت و فيزيكي هاي برخورد ،تكدي گري، اعتياد جمله از آسيب ها وبزهكاري ها انواع

توسىط آن بىه توجىه جنايىات و جىرم كىاهش و سازي زيبا ، امنيتي ريزيهاي برنامه در نشيني حاشيه ن ش پررنگ به

. رسد مي نظر به ضروري مديران شهري

طرح و بيان مسأله

آرامىش، :امنيىت از منظور رو، ازاين باشند، داشته امنيت احساس آن در افراد كه است اي جامعه ايمن، و سالم جامعه

از بىودن مصىون بىه امنيت ديگر، عبارت به .است ديگران ازسوي خطر ايجاد خصوص در نگراني عدم و ترس ف دان

تعبيىر نيىز ببىرد، بىين از را انسان آرامش كه عاملي هر كل در و غيرمترقبه حوادث و ف ر مرگ،بيماري، خطر و تهديد

آسيب و امنيت احساس فرسايش باعث كه عواملي از يكي ترتيب همين به) 009: 0131،سروستاني صديق( است شده

بىي مطالعىه شناسىي اجتمىاعي، آسىيب .اسىت آن گيري شكل و زمينه هاي جرم وجود ميشود، ايمن جامعه براي زايي

ايىن حىل و پيشىگيري شامل شيوه هىاي ها، آن پيدايش انگيزه هاي و علل با همراه ، اجتماعي هاي آسيب و ها نظمي

و هىا نابهنجىاري سىاير و تبهكاري اصلي خاستگاه زيرا . باشد مي اجتماعي بيمارگونه شرايط مطالعه همچنين و مسائل

كجىروي راسىتا، ايىن در .كىرد جستجو انساني روابط خاص نوع و اجتماعي حيات كل در بايد را اجتماعي انحرافات

جمعىي عمىل عىام قواعد و اخالقي اصو ياريوب در كه شود مي اطالق جمعي يا فردي عمل نوع هر به اجتماعي

).گىردد) مىي مواجىه اجتمىاعي و اخالقىي قىب و قىانوني منىع با لذا و نميگيرد قرار افراد فعاليت محل جامعه،

.است آن برخالف و نبوده جامعه قبو هنجارهاي مورد با مطابق كه است رفتاري ، نابهنجار رفتار كلي طور به

كىرده و شناسىايي را اجتمىاعي هىاي ميكىروب بايىد اجتماعي علوم متخصصين كار اين (براي1380:178 پور، )رفيع

ميىان در هىم آن باشد، انحرافات؛ مي گسترده ت ريباً آن دامنه كه ما جامعه مهم بيماريهاي از .بپردازند درمان به سپس

مىي تحىو از پىر و گذاشىته سىر پشت را جنگ و دوران ان الب كه ما جامعه كنوني شرايط . باشد مي كشور جوانان

66حاشيه نشين هاي شهر تهرانبين آسيب هاي اجتماعی درگستره بررسی جامعه شناختی علل

77

ميىان در و شده عادي هنجارهاي به تبديل كم كم شد، مي محسوب ارزش ضد از اين پيش كه اعمالي واقع در .باشد

ايىن بىه منجىر كه وعواملي علل ، نيست سادگي اين به مسأله اما (0130) عبداللهي،.شود مي تل ي ارزش با نسل جديد

هىم و خىرد سىط در هىم آن علىل كىه اي اسىت انحرافات مسأله طرفي از . دارد علمي تبيين به نياز است شده مسأله

همچنين . كند مشخص را عوامل مهمترين تواند مي علمي بررسي بنابراين، .داشته باشد وجود تواند مي كالن درسط

كىرده محاسبه را تنها دستگيرشدگاني همگي موجود آمارهاي كه يرا كند مي معلوم دقيق بطور نيز را ميزان انحرافات

جىرايم ارتكىاب كىه پتانسىيل اسىت نشىده توجىه نكتىه به اين اما اند، شده مرتكب را تري سنگين جرايم شايد كه اند

امكىان انحرافىي اعمىا بىه دسىت زدن بىا ولي اند، نشده دستگير هنوز كه كرد كساني جستجو ميان در بايد را سنگين

بيشىتر آن خطىر پرداختىه شىود جىواني سنين در امور اين به اگر واقع در .است فراهم انحرافات زمينه در پيشرفت آنان

ميىان در انحرافىات بررسي لذا .داشت خواهد آينده وجود در جرايم ارتكاب براي بيشتري فرصت يراكه بود، خواهد

درمىاني پرداخىت، بيمىاري اين درمان به بتوان تا كرد كسب اطالعات بايد پس . رسد مي نظر به ضروري جامعه افراد

صىورت ايىن بيمىاري قطعىي درمىان اگىر اسىت شده آن براي اي حساب شده و دقيق ريزي برنامه و موقت نبوده كه

شده تر كمرنگ انساني و مذهبي ارزشهاي .آورد خواهد ارمغان به را زوا و انحطاط و كرده پيشرفت بيماري نگيرد،

يعنىي، ايىن و شىد خواهد جايگزين دارد، همراه به را آني لذتهاي صرفاً كسب كه غيرانساني و مادي ارزشهاي تمام و

علىل شناسىايي كنىوني شىرايط در ح ي ت، ( در 1:0130)ستاريان، .جامعه متالشي شدن سپس و شدن خانواده متالشي

ويىژه ضىرورت از اجتمىاعي مسائل از هاي ناشي بحران و تنشها علي الخصوص درميان حاشيه نشين ها، جرم به ارتكاب

اسىت ، بعىدي نسل و جامعه براي خطري زنگ نابهنجاريها و انواع انحرافات افزون روز شيوع زيرا است، برخوردار اي

در اين ميان اكثر حاشيه نشينان شىهر كىه داراي وضىعيت اجتمىاعي و .است كرده نگاه آن به خاصي زاويه از كس هر و

دهىد. از جملىه ايىن خطر اجتماعي را ميان آنهىا افىزايش مىي پر اقتصادي ضعيفي هستند و همين امر احتما بروز رفتارهاي

توان از محله خاک سفيد در شما شرقي شهر تهران ياد كرد. در محله خاک سفيد به داليل گوناگون جوانىان محالت مي

در و جىوان اي جامعىه كىه سىبب آن به هم محله خاک سفيدمستعد روي آوردن به رفتارهاي پر خطر اجتماعي هستند.

هىاينمونىه بىا اسىت، مواجىه فرهنگي و اجتماعي اقتصادي، تغييرات پر شتاب با كه سبب آن به هم و است گذار حا

دراين تح يق نيز مساله اصلي مح ق بررسي وشىناخت علىل وعىواملي كىه است. به رو رو اجتماعي هايآسيب از فراواني

انواع جرائمي كىه در ميىان ايىن افىراد شىيوع پيىدا كىرده باعث بوجود آمدن آسيب هاي اجتماعي مي گردد ونيز شناسايي

ژوهش حاضر نيز رسيدن به سؤاالت مذكور است.است كه اميد است مح ق به آن دست يابد. هدف از انجام پ

مباني نظري تح يق

راسىتي بىه امىا . نيسىت ممكىن آنهىا آمىدن پديىد نحىوه به علم بدون اجتماعي انحرافات و مشكالت در مفيد مداخله

آراء معركىه آن، بىه پاسىخ كىه اسىت سؤالي اين آيند؟ مي پديد گونه يه اجتماعي )آسيبهاي( انحرافات و مشكالت

زمينىه در عمىدتاً رفتىاري علىوم متخصصىان ديگىر و روانشناسىان . اسىت بوده رفتاري و اجتماعي علوم پردازان نظريه

.اند كرده طرح نظرياتي اجتماعي انحرافات

Coleman JW and Cressey DR,1993,Eitzen DS andBaca-Zinn M,2006, Kornblum and

Julian J,1991, Putwain D and Sammons A, 2002 , Scarpitti FR and Anderson ازML,


هىاي نظريىه در را اقتصىادي وضعيت و اجتماعي انحرافات ارتباط نيز علوم اقتصادي متخصصين ديگر ازسوي (1992

.اند ارايه نموده مختلفي

غالىب در شىده ن ىل(0513 ( بكر نظريه اجتماعي انحرافات درباره اقتصادي نظريه ترين معروف و نظريه بكر:نخستين

به تصميم گرفتن براي افراد آن طبق كه است" مستد انتخاب" به نام ,Thio) 0553جمله زمينه )از اين در معتبر منابع

مىي م ايسىه هم با را كار عمدتاً بهنجار رفتار براي و آن براي متصور ومضار منافع جرم، مثل انحرافي، رفتار ارتكاب

مشين . يابد نيزافزايش جرم رود مي انتظار دستمزدها حداقل بودن پايين و بيكاري شرايط در مثالً اين نظريه طبق .كنند

1996 تىا 1975 سىالهاي فاصىله در هاي پليس انگلىيس ه داد مطالعه با(Machine and Meghir 2004) م ير و

رغىم علىي نيىز Kallem. 2004)) شود. كىالم ) مي منجر جرم به افزايش دستمزد حداقل كاهش كه اند داده نشان

.است ديده آمريكا ههاي داد در را رابطه اين همچنان دستمزدها، بر اثرافزايش بيكاري افزايش كنتر

دسىته سىه در غالبىاً را آنهىا كه اجتماعي است انحرافات و مشكالت درباره شناسان جامعه نظريات تر متنوع اينها از اما

تعامه بهر مبتنه ههاي نظريهه و گرا تعارض هاي نظريه ا، کارکردگر هاي نظريه :دهند مي كلي قرار

انحرافىات اجتمىاعي و مشىكالت با م ابله براي آنها از كه گرفت توان مي درسهايي ها نظريه اين ازنمادين گراي

:كنيم مي درسها اين به اي اشاره ذيل در .جست بهره توان مي

برخىي شىود، مىي و شىده طىرح اجتمىاعي انحرافىات و مشكالت پديدآيي زمينه در كه متنوعي هاي نظريه همه در-0

و مشىكالت موضىوع گسىتردگي گويي . گرفت درسي توان نيزمي نظريه هر از اين بر عالوه . دارد وجود مشتركات

بىا م ابله هنگام در اما برگزينيم، را ها نظريه از يكي صرفاً آنها نظري بررسي در كه كند مي اقتضا اجتماعي انحرافات

.بگيريم كمك آنها همه از ناگزيريم گستردگي همان دليل به هم باز اجتماعي انحرافات و مشكالت

مشىكل هىر بىا مىؤثر م ابله . دارد وجود اي شبكه و اي خوشه صورت به كه منفرد، صورت به نه اجتماعي مشكل -2

.است مشكالت ساير با آن روابط به توجه مستلزم

).روانشناختي( فردي هاي جنبه هم و دارد )اجتماعي( ساختاري هاي جنبه هم اجتماعي، انحراف ويژه به و مشكل -1

.است جنبه دو هر اين به توجه مستلزم مشكل، هر با مؤثر م ابله

جهىت و افىق را نابرابريهىا كىاهش گىرا، تعىار هاي نظريه به توجه با توان مي سامانمند، تلفيق يك به نيل براي -4

و طراحىي ديگر هاي نظريه از آموزي درس با كه داد قرار مدتي كوتاه و مدت ميان مداخالت همه مدت دراز گيري

و طراحي ديگري از متفاوت هاي گيري جهت با را مداخله هر است ممكن مدت، دراز افق آن بدون . شوند مي اجرا

مىدت كوتىاه و مدت ميان مداخالت به اعتنايي بي ديگر، سوي از . كنند خنثي را يكديگر نها آ سرانجام و كنيم اجرا

است، ها نابرابري مطلق محو آنها كنتر و كاهش راه تنها و نابرابريهاست در مشكالت همه ريشه كه تحليل اين با نيز

بىه آنكىه بىي بمىانيم، اجتمىاعي بىاز انحرافىات و مشكالت با م ابله در مفيدي كار هر انجام از شود سبب ممكن است

شويم. نزديك قدمي نيز خود ديرياب آرزوي

زيرا شوند كجروي درگير كه دارد احتما بيشتر تر پايين طب ات افراد فشارمرتون نظريه مطابق : اجتماعي فشار نظريه

در را آن اهىداف بىه رسىيدن ابىزار امىا نمايىد مي ترغيب بزرگ موف يتهاي كسب هدف داشتن به را ها جامعه آن كه

كىه زمىاني نمايىد مىي پيشىنهاد دهىد كىه مىي بسىط صىورت بىدين را نظريىه اين كوهن .دهد نمي قرار ها آن اختيار


76

تشىويق پىايين طب ىات جوانان رود، مي ميان از متوسط به طب ات مربوط محيط در منزلت كسب براي ها آن آرزوهاي

)نمايند) جستجو خود ميان خالفكاري در شركتبا را منزلت كه شوند مي بىدين اوهلىين و كلوارد

خالفكىاري واقعىاً مسىتعد طب ه پىايين جوانان آيا كه اين دارند، مي بيان كه دهند مي گسترش را مرتون نظريه صورت

.خير يا دارند دسترسي قانوني غير فرصتهاي به ها آن كه آيا دارد بستگي اين به موضوع اين نه؟ يا نمايند مي كجروي

طب ىات بىا م ايسىه در اجتماع پايين طب ه كه ندارد وجود مدركي هيچ ؟ است ي در مفيد فشار نظريه اينكه درباره اما

ن ىش نظريىه ، ايىن حىا ايىن بىا .باشىد خالفكاري مستعد بيشتر مشابه موف يت كسب آرزوي يك داشتن با وباال ميانه

طىور همىين و انحىراف براي شناختي روان بجاي توضيحات شناختي جامعه توضيحات نمودن جايگزين در ارزشمندي

) . است) داشته موقعيت - آرزو مورد شكاف در معتبر يك فرضيه ارائه در

مىي منحىرف زمىاني احتمىاالً افىراد دارد، مي بيان ساترلند افتراقي پيوند راستا نظريه اين در اجتماعي: يادگيري نظريه

مىي دارا انحرافي را ضد هاي نظريه كه افرادي تا دارند انحرافي ع ايد كه باشند داشته ارتباط افرادي بيشتر با كه شوند

، غيرقىانوني كارهىاي بىه افتراقىي تبديل پيونىد براي كننده تعيين عامل كه گويد مي نظريه اين بسط در گالسر .باشند

. انىد گرفتىه نظىر در كننىده تعيين عامل بعنوان را افتراقي آكرز ت ويت شدن و برگس درحاليكه . است افتراقي هويت

( تضىادآميز ينىدگون و ، تكثرگرايانىه ماهيىت بىه توجه با والر و فولر ازجمله شناسان جامعه از نظريه تضاد: تعدادي

بودند، سهيم يكسان فرهنگي هاي ارزش در مردم ، ساده سنتي جامعه يك در .نمودند بيان را مبحث اين مدرن جامعه

اجتمىاعي همىاهنگي و ارزشي وفاق مدرن، درجوامع اما ، داشت وجود آنان ميان هماهنگي مناسبات و روابط بنابراين،

. ندارد وجود ، ينيني اين

كىه كنىد تبيىين دارد سىعي و كنىد مىي تلفيىق هىم با را فشار و اجتماعي سازماني بي تأثيرات:فرهنگي كجروي نظريه

.دهند مي نشان كنش وا اقتصادي محروميت و اجتماعي انزواي برابر در سازمان بي محالت در زندگي با مردم يگونه

بىا را مسىت لي فرهنىگ خىرده افسردگي، و ناكامي زندگي، سبك رفتن تحليل دليل به جامعه تر پايين ت طب ا اعضاي

بىه زيىاد، كوشىش و تالش بر متوسط طب ات فرهنگ كه حالي در .كنند مي ايجاد خود هاي ارزش و قوانين مجموعه

خطىر قلدري، هيجانات، بر تر پايين طب ات فرهنگ خرده دارد، تأكيد رسمي ش آموز و نيازها ارضاي انداختن تأخير

متداو هاي ارزش با فرهنگي خرده هنجارهاي اغلب متأسفانه .نمايد مي تأكيد نيازها فوري ارضاي و شجاعت كردن،

طب ىه رفتىاري ت اضىاهاي عهىده از برآمىدن كىه انىد دريافته شهر ف ير افراد كه اين دليل به كند، مي پيدا تضاد جامعه

قوانين از و بگذارند پا زير را قانون شوند مي مجبور ف يرنشين محالت ساكنان درنتيجه .است غيرممكن جامعه متوسط

2001 )زيگل،( .كنند پيروي كجرو فرهنگ

، نسىبي محروميىت از ديگر نظريه هاي مطرح در اين حىوزه كىه مح ىق از آن سىود بىرده نظريىه نسبي: محروميت نظريه

عدالتي بي و احساس ف ر وقتي رابطه اين در و پردازند مي ديگران با خود م ايسه به عموماً ها انسان اين نظريه براساس

ايىن وقتىي دهنىد، مىي انجىام و...( و خودكشىي كارشىكني شىغل، تعىوي عاطفي)مانند شديد هاي واكنش كنند مي

دارد)رفيىع پىي در را شىديدي تعارضىات و انجامد مي اجتماعي تضاد به احساس برسد خود درجه باالترين به احساس

(1380 پور،


است، واقعيت اجتماعي جامعه شناسي پارادايمشناس معروف فرانسوي كه بنيانگذار جامعهدوركيم :تئوري امي دورکيم

كند و در نهايت ع يده دارد كه جرم يك پديده طبيعي و اجتماعي جستجو مي علت همه رفتارهاي غيرعادي را در محيط

اظهار وجود دارد. دوركيم با و همچنين ايشان معت د است كه بين جرم و فرهنگ محل وقوع جرم ارتباط اجتماعي است

زندگي مي كنند هموار كرد و نظرات خويش راه را براي بررسي محيط هاي متفاوت كه در آن مجرمين و غيرمجرمين

بر . خصوص تاثير محيط بر وقوع جرايم صورت پذيرفت تح ي ات گسترده اي توسط جامعه شناسان و جرم شناسان در

ان علل بزهكاري و ارتكاب به جرم در افراد حاشيه نشين را ينين بر شمرد: تغيير اساس نظريه اجتماعي دوركيم مي تو

ناگهاني در استانداردهاي زندگي، قرار گرفتن هنجارها در معر شرايط دائماً در حا تغيير، پيشرفت اقتصادي مبتني بر

.(41: 0134روابط فردي آزاد شده از نظم و تضعيف نيروهاي اخالقي جامعه )احمدي،

پيشينه مطالعات:

اين تاثير تحت خود كه نيز وف ر نابرابري بيكاري، مثل عواملي واسطه به اجتماعي انحرافات بر اقتصادي سياستهاي اثر

سري مطالعه يكدر (Pratt and Lowenkamp, 2002)نكمپ لو و پرت .است مطالعه قابل دارند، قرار سياستها

تح ي ات مركز جرم شناسي پاريس، تح ي ات .اند يافته قتل ميزان و اقتصادي شرايط ميان معكوسي رابطه زماني،

داراي جمعيت زياد بوده درصد جوانان مجرم در مناط ي زندگي كرده اند كه 21متخصصان اين مركز نشان مي دهد كه

.جود داشته استكثرت جمعيت مشكل مسكن نيز و درصد آنها در ساختمانهايي زندگي كرده اند كه عالوه بر 22و

كىرده انىد كىه تح ي اتي در شهر گرانويل فرانسه انجام داده و به روشني مشخص 0531خانم ميشو در سا دكتر الفون و

سىالمتي اخىالق زيىان آور اسىت بىوده انىد . ايىن اطفا بزهكار بيشتر در ساختمانهاي ناسالم و برخي از محالتي كه براي

در اين محىالت و سىاختمانهاي مخروبىه از حىد متوسىط مجمىوع بزهكىاري ي جوانانتح ي ات نشان مي دهد كه بزهكار

درصد بزهكاراني كه جرايم گوناگون مرتكب شده اند اغلب در محله هاي مخىروب 03در واقع شهرها زياد بوده است.

ن بودنىد . ايىن فاسىد سىاك درصد آنهىا كسىاني بودنىد كىه در سىاختمان هىا و محىالت بىدنام و 19و ناسالم ساكن بوده و

نمايند.مي پژوهشگران نهايتا رابط محيط سكونت و بزهكاري را تائيد

همبسىتگي 76 از % 97 كىه دريافتنىد شىناختي بوم مطالعه 34 فراتحليل با( Hsieh and Pugh,. 1993 سيه وپو )

و . اسىت بىوده % 25 از بىيش آنهىا % 80 و مثبىت نىابرابري، و ف ىر متغيرهىاي و جرم متغيرهاي ميان شده گزارش

وضعيت ميشد، نفر 3424آنها نمونه حجم مجموع در كه مطالعه 12 بر ( 1385) گلچين نظامدار مرور در سرانجام،

داشت نوجوانان انحرافي رفتار شناسي سبب در را تأييد تكرارو بيشترين كه بود متغيرهايي جمله از اجتماعي اقتصادي

نشىان نابرابري را بر اقتصادي آزادي درجه و مالياتها ارز، نرخ دولت، اجتماعي مخارج اثر ( 1384 ) ومهرگان احدي

همكىاران صادقي و .اقتصادي سياستهاي از نيز متأثر اقتصادي عوامل با اجتماعي انحرافات رابطه فر ، اين با .اند داده

و بيكىاري ميىزان رابطىه1380تىا 1376 سىالهاي طىي سىرقت و قتىل هىاي داده زماني سري از استفاده با ( 1384 )

از نفىر 670 بىر پيمايشىي در ( 1384 ) وهمكىارانش كالنتىري . انىد داده نشىان جرمهىا ايىن بىا را درآمدي نابرابري

كند . مي فراهم گريزي قانون براي را زمينه ديگر، از عوامل بيش ف ر، كه دريافتند تبريزي شهروندانهاي تحقيق:فرضيه

وحاشيه نشيني رابطه وجود دارد.( بين جنسيت 0

( به لحاظ وضعيت تحصيلي تفاوت معناداري ميان دوگروه)حاشيه نشينان وغير حاشيه نشينان ( وجود دارد.2


71

( به لحاظ وضعيت اقتصادي و اجتماعي خانواده تفاوت معني داري ميان دو گروه ) حاشيه نشىينان وغيىر حاشىيه نشىينان( 1

وجود دارد.

هاي افتصادي محل سكونت قبلي با حاشيه نشيني رابطه معني داري وجود دارد. ( بين دافعه4

( بين دافعه هاي اجتماعي محل سكونت قبلي با حاشيه نشيني رابطه معناداري وجود دارد.9

( بين جاذبه هاي اقتصادي شهربا حاشيه نشيني رابطه معناداري وجود دارد.1

نشيني رابطه معناداري وجود دارد. ( بين جاذبه هاي اجتماعي شهربا حاشيه3

( دوگروه حاشيه نشين وغير حاشيه نشين به لحاظ ميزان احساس محروميت نسبي متفاوت اند.3 شناس :روش

روش هاي مورد استفاده در اين پژوهش روش اسنادي و پيمايشي است. مزيت پيمايش در اين نىوع مطالعىات، كىار آمىد

ويژگي هاي واحدهاي تحليل وم ايسه دقيق خصوصيات آنهىا بىه كمىك اسىتنباطات بودن وقدرت آن درتوصيف مناسب

-ها، مصاحبه و پرسش نامه است. همچنين جهت تجزيه و تحليل دادهعلي است. تكنيك مورد نظر جهت جمع آوري داده

استفاده شده است. SPSSها از نرم افزار

ريف مفهومي وعملياتي متغيرها:اتع

مهاجرت: -1

مهاجرت شكلي از تحرک جغرافيايي يا تحرک مكاني است كه بين دو واحد جغرافياي صورت مي گيىرد. ايىن تحىرک

جغرافيايي تغيير اقامتگاه از مبداء يا محل حركت به م صد يا محل ورود مي باشد. اين گونه مهاجرت ها را مهىاجرت دائىم

ضىمن تغييىر دائمىي محىل اقامىت نمىي باشىد، تفكيىك كىرد) را از اشكا ديگر حركات جمعيت كه مت گويند و بايد آن

(.202: 0131كالنتري،

شاخص سنجش اينكه در اين تح يق مهاجراني را كه بيش از يك سا از محل تولد خود دور بوده اند.

حاشيه نشيني: -2

تعبيىر اسىكارلوئيس، در نىوعي هاي تهيدسىت و غالبىاً مهىاجري هسىتند كىه بىه نشين، خانوادهبه طور كلي منظور از حاشيه

ي آن بىه زنىدگي ي جديد زنىدگي شىهري نشىده و در حاشىيهكنند. آنان بطور كامل جذثب شيوهفرهنگ ف ر زندگي مي

حاشيه نشيني به نوعي شيوه زندگي اطالق مي شود كه نسبت به سىه شىيوه رايى (020: 0133دهند )دراكاكيس، ادامه مي

ايلياتي متفاوت بوده و با ويژگىي هىاي اجتمىاعي و اقتصىادي مخصىوص بىه خىود بافىت زندگي يعني شهري، روستايي و

پارک با اشاره به برخوردهىاي فرهنگىي و نىژادي ناشىي از (.14: 0131فيزيكي معيني را به وجود آورد) حسين زاده دلير،

اجتمىاعي –از عواقىب روانىي كنىد: بىه زعىم او يكىي نشىيني قلمىداد ميمهاجرت، اين پديده را يكي از علل تح ق حاشيه

نژاد مردم جامعه ميزبان باشد، در موقعيت جديد، خىود را در ميىان توقعىات و گريه هم»مهاجرت آن است كه فرد مهاجر

ثنويىت »كننىده موجىب بينىد و ايىن شىرط مىبهم و گي ارزشهاي دو نظام فرهنگىي موجىود، پيوسىته در ت ىال و مبىارزه مي

(330: 0523اي است )پارک، معرف و وجه تميز انسان حاشيه شود كه خوددر او مي« شخصيت

دافعه هاي اقتصادي محل سكونت قبلي: -1


منظور از اين متغير در اين پژوهش در آن دسته از عوامل اقتصادي هستند كه با وجود داشتن يا نماياندن خىود در يىك

(. 001: 0130زاده، منط ه باعث ترک ساكنين آن منط ه مي شوند ) مشهيدي

دافعه هاي اجتماعي محل سكونت قبلي: -4

مي توان گفت: منظىور آن دسىته از عوامىل اجتمىاعي « متغير، دافعه هاي اجتماعي محل سكونت قبلي» در تعريف نظري

(001: 0130مي شوند ) مشهيدي زاده، وجود داشتن و نماياندن خود در يك منط ه باعث ترک ساكنين آن منط هكه با

جاذبه هاي اقتصادي شهر: -9

آن دسته از متغيرهىاي اقتصىادي شىهر مىي باشىند كىه مهىاجرين رانىده شىده از « جاذبه هاي اقتصادي شهر» نظور از متغيرم

(.001: 0130زادگاه خود را به سوي شهر مي كشاند )مشهدي زاده ،

جاذبه هاي اجتماعي شهر: -1

عبارت است از آن از عوامىل اجتمىاعي كىه مهىاجرين رانىده شىده از « اعي شهر جاذبه هاي اجتم» در اين تح يق متغير

(001: 0130محل سكونت قبلي را به سوي خود مي كشاند ) مشهدي زاده،

محروميت نسبي: -3

، نويسندگان كتاب )سرباز آمريكايي( به كار بردنىد.آنها از ايىن مفهىوم0541مفهوم محروميت نسبي را اولين بار، در دهه

براي نشان دادن احساسات فردي استفاده مي كنند كه فاقد منزلت يا شرايطي كه به اعت اد خويش بايد داشىته باشىد. معيىار

)هولنىدر( معت ىد اسىت كىه ايىن . (94:0133ينين شخصي مراجعه به داشته هاي اشخاص يا گروههىاي ديگىر اسىت.)گر ،

ند كه آن را ندارد، خود را مستحق به دست آوردن بدانىد و بىه زماني اتفاق مي افتد كه شخص به ييزي ميل كمحروميت

(. از نظر تدا رابرت گرمحروميىت نسىبي زمىاني 131: 0133خاطر عدم توانايي در تملك آن خود را م صر نداند) هولندر،

يىز را به وجود مي ايد كه فردي ييزي را مشاهده كند كه خودش ندارد اما ديگىري دارد وآن فىرد مايىل اسىت كىه آن ي

( ودر تعريف مفهومي محروميت نسبي عبارت است ازاختالف منفي ميان انتظارات مشروع 44:0133داشته باشد.)رفيع پور،

(. از نظر گىر هريىه امكانىات پيشىرفت وارت ىا در افىراد وگروههىاي مرجىع ديگىر بيشىتر باشىد، 94:0133وواقعيت )گر،

بي عدالتي نسبي به وجود مي آيد .در ضمن هريه امكان دسىت يىابي انتظارات انسان ها بيشتر مي شود ويك نوع احساس

.(44:0133انسان هابه ارزش هاي مورد نظر يا ارت ا اجتماعي كمتر باشد، محروميت نسبي افزايش پيدا مي كنىد)رفيع پىور،

اصىي را بىراي بنابر اين شرايط زندگي در مناطق حاشيه نشين به صورتي است كه سبب به وجود آمدن شرايط فرهنگىي خ

آنان مي شود، به طوري كه از يك سو ف ر فرهنگي و مشكالت مالي واز سىوي ديگىر ديىدن زنىدگي شىهر نشىينان كىه از

زندگي

امروزي بهره مند هستند، سبب ايجاد نارضايتي عميق و گسترش محروميت نسبي در ميان حاشيه نشينان مي شىود.اين امىر

.(45:0130ايجاد آشوب هاي اجتماعي عمل كند)بر آبادي، مي تواند همچون بشكه اي باروت براي

(. بىه عبىارت 21:0131اعتبارميزان انطباق بين تعريف مفهومي متغيىر و تعريىف عمليىاتي آن اسىت)يلبي، :اعتبار و پايايي

كنىد يىا نىه؟ گيري ميگيرد، اندازه كند اندازه ميديگر، اعتبار با اين سؤا سروكار دارد كه آيا فرد ييزي را كه فكر مي

اسىت.يراكه بىدون آن پايايي ابزارهاي سنجش در پژوهش هاي اجتماعي نيز يكي از مهمترين موضوعات روش شىناختي

توان به نتاي مطالعات تجربي اعتماد كافي داشت. پايايي با اعتمادپذيري يك شاخص سروكاردارد.پايايي به خطاهاي نمي


74

كند، يعني خطاهايي كه از مشاهده ديگر براي ندازه گيري وجود داشته باشد اشاره ميگوناگوني كه ممكن است در ابزار ا

شىود. آيد ودر نتاي اندک تفاوتي حاصل مييك واحد تحليل ودو يا يند اندازه گيري با يك وسيله سنجش به وجودمي

.(242: 0130اين خطا ناشي از ابزار اندازه گيري است)نايمياس،

گيريو روش نمونهجامعه آماري، حجم

ئىب ظراآمىاري و جامعىه در اين تح يق حجم نمونه با استفاده از فرمو كوكران، تعيين مي گردد كىه بىا توجىه بىه حجىم

به طور ت ريب تعىداد 9/1 (pدرصد و پيش برآورد ) 9درصد و دقت احتمالي 51يب اطمينان اكوكران و قبو ضر فرمو

نمونه مي باشد.

𝐧 =𝐩. 𝐪. 𝒕𝟐𝐍

𝐍𝐝𝟐 + 𝐩. 𝐪. 𝐭𝟐

بودندكه بر اساس فرمو كوكران ، تعداد نمونىه ،بىراي انجىام ايىن تح يىق 01334تعدادكل، خانوارهاي محله خاک سفيد

نمونىه از نفر 134مي باشد.البته از آنجاييكه كار مح ق حالت م ايسه اي داشته برهمين اساس به همان انىدازه يعنىي نفر134

مىىي باشىىد. نفىىر 343انتخىىاب شىىد.ودر كىىل تعىىداد كىىل جامعىىه آمىىاري مح ىىق 4 ىىه ميىىان غيىىر حاشىىيه نشىىينان منط

واحد نمونه جزئي از جامعه مورد بررسي است كه ممكن است كه اطالعات الزم از طريق آن جمىع آوري مىي گىردد. در

ق سرپرسىت خىانوار حاشىيه هر تح ي ي يك نمونه وجود دارد كه ممكن است فرد، گروه يا سىازمان باشىد. در ايىن تح يى

مح ق، در اين تح يق، با توجىه بىه موقعيىت و وضىعيت اقتصىادي و نشينان واحد نمونه بوده و مورد بررسي قرار مي گير.

اجتماعي يكسان ساكنان منط ه خاک سفيد ، از روش نمونه گيري تصادفي ساده، ولي در جامعه آماري دوم )غيىر حاشىيه

استفاده كرده است.(ppsيندمرحله ايي) خوشه اي نشينان( ازروش نمونه گيري

هاي توصيفي تح يقيافته

ويژگ هاي جمعيت جامعه آماري

وضعيت اسكان جنس فراواني درصد درصد معتبر درصد تجمعي

زن 2 1 1 1

مرد 4 4 حاشيه نشين

كل 4

زن

غيرحاشيه نشين

مرد 3

كل 4


همانطوركه در جدو فوق مشاهده ميشود ،هر دو گروه پاسخگو همه وضعبت فعاليت خود را بيان كرده اند. از كل جامعه

1193برابر بىا نفر از مجموع كه 223مي باشد شاغل بودند .و 1591نفر كه برابر با 043آماري مح ق درمنط ه خاک سفيد،

نفىر 253درصىد از پاسىخگويان غيىر فعىا بودنىد . امىا در گىروه دوم ، 11درصد غير فعا بودند كه در مجموع بيش از

درصد از پاسخگويان را غير فعا بودند4/21نفر برابر با 31درصد فعا ،وتعداد 3/35برابربا

13است .وف ر در اولويىت دوم بىا فراوانىي 034مطابق جداو فوق؛ در حاشيه نشينان ،مهمترين مسئله بيكاري با فراواني

اولويت سوم ويهارم كه 41و40كه نشان از وضعيت نامطلوب اقتصادي ميدهد .انحراف جنسي وعدم امنيت با فراوانيهاي

شده اند. كه نسبت به ديگر آسيب ها شيوع بيشتري در منط ه خىاک سىفيد به عنوان مهمترين آسيب هاي اجتماعي شناخته

در اولويت بعدي قرار دارند.وگزينه بي خانماني كمترين فراوانىي را 24و 29دارد.اعتياد ودزدي نيز هركدام بافراواني هاي

اردرا نىام ببريىد :بيشىتر پىا به خود اختصاص داده است.ودر قسمت دوم همين سوا كه سئوا شده بوده بود لطفا ساير مو

سخگويان و به عنوان مهمترين آسيب معرفي ووضيعت نامطلوب بهداشتي با فراواني انتخاب نموده بودند. .كىه ايىن آمىار

حاكي از آن است كه منط ه مورد مطالعه ،بدليل حاشيه بودن محل مناسبي براي انواع ،جىرايم وآسىيب هىا مىي باشىد.ويه

ي از ساكنان در محله بعضي از طريق خريد وفروش مواد مخدر به امرار معاش مي پردازند.همچنين يكي بسا به ن ل از برخ

از مهمترين خواسته هاي پاسخگويان در تاييد اين مطلب ،خواهان نيروهاي امنيتي وپليس در منط ىه بود.امىا درگىروه دوم

( به عنىوان دوآسىيب مهىم درمنىاطق غيىر حاشىيه 59فراواني ) (ودزدي با033كه غير حاشيه نشينان بودند،اعتياد با فراواني )

( به عنوان سومين آسىيب 45نشين بودند كه طبق پرسشنامه پاسخگويان انتخاب نموده اند.و همچنين عدم امنيت با فراواني )

مت سوا باز دراين مناطق شناخته شد. وبي خانماني و بيكاري كمترين فراواني رابه خود اختصاص داده اند.همچنين درقس

پرسشنامه مهاجرت روز افرون به تهىران وآلىودگي هىوا از مهمتىرين مسىائلي بودنىد كىه پاسىخگويان بىه آن اشىاره كىرده

وخواهان رسيدگي جدي مسئولين به آن بودند.اگر بخواهيم آسيب هاي اجتماعي اين منط ه را با نظريات جامعىه شناسىان

علت همه رفتارهىاي غيرعىادي را در محىيط جتمىاعي جسىتجو ناس معروف وجرم شناسان مرتبط دهيم ،دوركيم جامعه ش

و همچنين ايشان معت د است كىه بىين جىرم و كند و در نهايت ع يده دارد كه جرم يك پديده طبيعي و اجتماعي استمي

وت كىه اظهار نظرات خويش راه را براي بررسي محىيط هىاي متفىا فرهنگ محل وقوع جرم ارتباط وجود دارد.دوركيم با

زندگي مي كنند هموار كرد و تح ي ات گسترده اي توسط جامعىه شناسىان و جىرم شناسىان در آن مجرمين و غيرمجرمين

بر اساس نظريه اجتماعي دوركىيم مىي تىوان علىل بزهكىاري و . خصوص تاثير محيط بر وقوع جرايم صورت پذيرفت در

يير ناگهاني در استانداردهاي زنىدگي، قىرار گىرفتن هنجارهىا در ارتكاب به جرم در افراد حاشيه نشين را ينين بر شمرد: تغ

معر شرايط دائماً در حا تغيير، پيشرفت اقتصادي مبتني بر روابط فردي آزاد شده از نظم و تضىعيف نيروهىاي اخالقىي

از يىن سىاترلندادو همچنين تئوري ادوارد ساترلند نيز در ارتباط جرم ومحيط اجتماعي در اين منط ىه منطبىق اسىتجامعه.

معر عوامل جرم زا قرار گيرد تىا جرم شناسان معروف آمريكاست . او ع يده دارد اگر فردي در محيط مجاور خود در

مي يابد. اش افزايشغير جرم زا، شانس و احتما قانون شكني

يافته هاي تحليلي تح يق

فرضيه او : بين جنسيت وحاشيه نشيني رابطه وجود دارد.

آزمون خي دو رابطه جنسيت وحاشيه نشيني :0جدو


77

است، به عبارت ديگر اين 111/1دهد در اين آزمون از آنجاييكه سط معناداري (، نشان مي1همانطور كه جدو شماره )

شود بدين معنا كىه بىين جنسىيت بنابراين در اين تح يق فرضيه مح ق تاييد و فرضيه صفر رد مياست، 19/1م داركمتر از

و حاشيه نشيني رابطه وجوددارد

.فرضيه دوم:به لحاظ وضعيت تحصيلي تفاوت معني داري ميان دو گروه )حاشيه نشين وغير حاشيه نشين( وجوددارد

نشين و تحصيالت(، آزمون خ دو متغيرهاي حاشيه4جدول شماره )

همانطور كه جدو نشان مي دهد،ازآنجاييكه سط معناداري صفردرصدست .در اين آزمىون بىين دو متغيىر تحصىيالت و

حاشيه نشيني رابطه وجود دارد. بدين معنا كه فرضيه مح ق اثبات و و فرضيه صفر رد مي شود.

حاشيه نشين وغير حاشيه نشين وجود اجتماعي تفاوت معني داري ميان دو گروه –فرضيه سوم: به لحاظ وضعيت اقتصادي

.دارد

اجتماع -نشين و وضعيت اقتصادي (، آزمون خ دو متغيرهاي حاشيه6جدول)

رابطه بين وضعيت اقتصادي و اجتماعي و حاشينه نشيني تاييىد (، نشان مي دهد در اين آزمون 1همانطور كه جدو شماره )

نشان مي دهد. به عبارت ديگر در اين آزمون فرضىيه صىفر رد و 114/1شد، همانطور كه سط معناداري ما در اين تح يق

عىواملي بىود فرضيه مح ق تاييد مي شود. بدين معنا كه وضعيت اقتصادي و اجتماعي نامناسب افراد مورد مطالعه يكىي از

كه بر حاشيه نشيني افراد تاثير گذار بوده و پديده حاشينه نشيني را توجيىه مىي كىرد. ،ونظىر انديشىمندان ديىدگاه نوسىازي

هاي شىغلي و خىدماتي آن هىم در مويد فرضيه مح ق ميباشد. افزايش جمعيت شىهري و ايجىاد شىهرهاي مسىلط بىا جاذبىه

هىاي بخش كشاورزي تحت الشىعاع صىنعت مونتىا و فعاليتار اقتصاد سنتي،شرايطي است كه به دليل بر هم ريختن ساخت

نمايدبخش خدمات قرار گرفته و مازاد نيروي كار روستايي را ناگزير از مهاجرت به شهرها بزرگ مي

هاي اقتصادي محل سكونت قبلي با حاشيه نشيني رابطه معني داري وجود داردفرضيه يهارم: بين دافعه

مقدارآزمون خ دوSig(p) معن

داريوضعيت فرضيه

تاييد1/1/.015جنسيت

مقدارآزمون خ دوSig(p) معنههههه


تاييد293/11/1تحصيالت


داري وضعيت فرضيه

اقتصههههادي وضههههعيت

واجتماع 121./004/0

تاييد


هاي اقتصادينشين و دافعه(، آزمون خ دو متغيرهاي حاشيه8جدول.شماره )

آزمىون خىي مح ق براي آزمون اين فرضيه كه بين دافعه اقتصادي محل قبلي و حاشينه نشيني افىراد رابطىه وجىود دارد از

بىود ، حىاكي از اثبىات معنىاداري 111/1دو، استفاده كرده است. آزمون اين فرضيه، از آنجاييكه سط معناداري برابربا از

هىاي اقتصىادي در رابطه بين دافعه اقتصادي محل قبلي و ميزان حاشينه نشيني است. به عبارت ديگر، وجود عوامىل و دافعىه

سفيد در م ايسه بىا وامل موثر بر حاشيه نشيني در بين افراد مورد مطالعه بود. محله خاکمحل هاي قبل يكي از مهم ترين ع

گردونىه "است. اكثىر اهىالي بىه دليىل عىدم امنيىت شىغلي و غيررسىمي بىودن آن در « كارگرنشين»اي محالت ديگر محله

ها و ارزان بىودن قيمىت يىاد خانىهقراردارند. وجود زمينه هاي جذاب براي ف راي شهري، كويكي بسيار ز "خردكننده ف ر

(. 23، 0134سازد )مهندسين مشاور آمود، پذيرتر مياجاره بها يهره ف ير محله را هريه بيشتر ف يرتر و آسيب

فرضيه پنجم:بين دافعه هاي اجتماعي محل سكونت قبلي با حاشيه نشيني رابطه معنا داري وجود دارد.

هاي اجتماع نشين و دافعهمتغيرهاي حاشيه( آزمون خ دو 10جدول جدول شماره)

(، نشان مي دهددر م ايسه بين حاشيه نشينان وغير حاشيه نشينان ودافعىه هىاي اجتمىاعي كىه 01همانطور كه جدو شماره )

بوده است. از آنجاييكىه ايىن م ىدار كمتىر 1/1نتيجه بدين گونه بود: در اين آزمون سط معناداري مح ق انجام داده،

است. فرضيه صفررد و فرضيه مح ق تاييد مي شود. به عبارت ديگر، در ميان جامعه آماري تفىاوت معنىاداري 19/1از آلفا

محل قبلىي نتوانسىته بىود بىه ميىزان يشىمگيري بىر حاشىيه هاي اجتماعيبه لحاظ اين دو متغير وجود داشته است . و دافعه

نشيني افراد مورد مطالعه تاثير بگذارد.

هاي اقتصادي شهر با حاشيه نشيني زابطه معنا داري وجود داردفرضيه ششم : بين جاذبه

نشين هاي اقتصادي و حاشيه(، آزمون خ دورابطه متغيرهاي جاذبه12جدول شماره)

همانطور كه جدو باالنشان مي دهد در اين آزمون بين دو متغير جاذبه هاي اقتصادي شىهر و حاشىيه نشىيني رابطىه وجىود

دارد. بدين معنا كه فرضيه مح ق اثبات و و فرضيه صفر رد مي شود. به عبارت ديگر وجود جاذيه هاي مختلف موجىود در



تاييد111/1/.031دافعه هاي اقتصادي



تاييد111/1/.030دافعه هاي اجتماعي

مقدارآزمون خ دوSig(p) معن


تاييد111/1/.013جاذبه هاي اقتصادي


77

شيني در منط ه مىورد مطالعىه بىوده اسىت. بيكىاري وف ىر مىالي وديگىر مناطق شهري يكي از عوامل بسيار موثر بر حاشيه ن

عوامل دفع كننده محل سكونت قبلي از يكسو وجاذبه هاي اقتصادي از سوي ديگر ، به عنوان محرک بسيار قىوي سىاكنين

اين منط ه را از مناطق دور دست به اين محله كشانده است.

نشيني رابطه معني داري وجود دارداشيه هاي اجتماعي شهرباحفرضيه هفتم: بين جاذبه

هاي اجتماع نشين و جاذبه(، آزمون خ دورابطه متغيرهاي حاشيه14جدول شماره)

است پس فرضيه مح ق 19/1بوده است و اين م دار كمتر از ميزان آلفا 114/1ازآنجاييكه سط معنا داري در اين آزمون

تاييد و فرضيه صفررد مي شود . بدين معنا كه بين دو متغيير جاذبه هاي اجتماعي شهر و حاشيه نشيني رابطىه وجىود نىدارد.

در شهر توانسته است به عنوان يك عامل تبيين كننده پديىده حاشىينه نشىيني به عبارت ديگر، جاذبه هاي اجتماعي موجود

در منط ه خاک سفيد باشند..

فرضيه هشتم: دردو گروه حاشيه نشيني وغير حاشيه نشيني به لحاظ ميزان احساس محروميت نسبي متفاوت اند.

اس محروميت نسبينشيني واحس(، آزمون خي دو رابطه دومتغيرهاي حاشيه01جدو . شماره)

همانطور كه در جدو فوق نشان داده مي شود در اين آزمون بين دو متغير محروميت نسبي و حاشىيه نشىيني رابطىه وجىود

ميىزان آلفىاي مىورد نظىر اسىت. بىه عبىارت ديگىر، مىي تىوان گفىت بوده و باالتر از 111/1دارد. يرا كه سط معناداري

محروميت نسبي افراد حاشيه نشين در منط ه مورد مطالعه در م ايسه بىا گىروه دوم غيىر حاشىيه نشىين احسىاس محروميىت

د شىده بيشتري كرده اند . واحساس محروميت نسبي يكي از عواملي بود كه تبيين كننده پديده حاشيه نشيني در خاک سفي

به عبارت ديگرساكنين اين منط ه بدليل ف دان امكانات محل زندگي خىود از مهىاجرت كىرده وبىراي دسىتبابي بىه بود.يا

امكانات بيشتر به اين منط ه آمده اند. ودر واقع موقعيت فعلي آنها با مام كمبود هايشان در م ايسه بىا محىل سىكونت قبلىي

شىناختي نىابرابري شىربندي اجتمىاعي، مىد محروميىت نسىبي بيشىتر برابعىاد جرمآنها رضايت بخش تر است. از ديدگاه ق

اجتماعي تاكيد دارد تا بر ف ر مطلق، ايىده اساسىي مىورد تاكيىد در ايىن ديىدگاه آن اسىت كىه افىراد موقعيىت –اقتصادي

ه ديگىران منىابع مطلىوب كنند و زماني كىه افىراد احسىاس كننىد كىبا ديگران ارزياي مياقتصادي خود را در م ام م ايسه

شىود ايىن احسىاس بيشتري را در م ايسه با آنها در اختيار دارند، احسىاس محروميىت و تنفىر و عصىبانيت در انهىا پيىدا مي

گردد كه افراد توزيع نابرابر منابع را ناعادالنه بدانند و خود را نىاتوان از بهبىود اقتصىادي محروميت، بويژه زماني تشديد مي

، احساس كنند. شاناجتماعي–



تاييد114/1/.022جاذبه هاي اجتماعي



تاييد111/1/.005محروميت نسبياحساس


گيرينتيجه

اسىت بىراي اقتصىادي و اجتمىاعي سىاختار در ضىعف دهنىد نكه نشىاباشىد مىي شهري معضل كالن يك نشيني حاشيه

جهت جلوگيري راهكارهايي بايد ساختارها اين اصالح جهت در تالش بر عالوه پديده اين سوء تاثيرات از جلوگيري

نشىينان كاهش مشكالت حاشيه شهر، بر نشيني حاشيه مخرب اثرات به توجه با البته و . نمود آن بي درنگ گسترش از

ازيكىيداشىته باشىد. شهري كالن مديريت در پررنگي ن ش بايد بهداشت و فرهنگ– اشتغا هاي زمينه در خصوصاَ

درمبىانيكىهگونىههماناستبودهنشينانحاشيهبيندرجرمارتكابودرآمدميزانبينرابطهتح يقاينهاييافته

تأكيد دارداوليهمعيشتينيازهايتأمينبرايمكفيدرآمدف دانزايجرمتأثيربرمحروميتديدگاهشد،اشارهنظري

منىاطق حاشىيهدرسىاكنافىراددرآمىدميزانبودنپايينمسئلهنشين،حاشيهمناطقگيريشكلدرمهمعواملازيكي

حاشىيهمنىاطقافىراداستاهميتدارايموضوعايناقتصادي،انديشمندان اجتماعي وديدگاهازبنابرايناستنشين

وخىودبىرايرامعيشىتحىداقلتىاقادرنىدسىختيبىههسىتند،محرومباالدرآمدداشتنازبه داليل مختلفيكهنشين

وغذاييف رمالي،ف رمتوسطه،وابتداييم اطعدرتحصيلترکسوادي،بيهمچونمسائليتأمين كنندشانخانواده

نظىايروسىنتيهايكارگاهومزارعدركارگريوبيكارينامنظم،اشتغا جسمي،هايناراحتيبيماري وتغذيه،سوء

ومهاجرتهايپديدهباكهموضوعاينباشندنداشتهباالييدرآمدنشينحاشيهمناطقتا افراداستشدهباعثاينها،

مي شود."حاشيه"به "متن"ازآنهاسبب ف ر افراد ورانشدارد،ارتباطبيكاري

نداشىتندليىلبىهكىاربىيافىرادبىودبيكىاريداشىت،اجتماعيجرايمارتكابباداريمعنيرابطهكهديگريعامل

افكىارديگىر،سىويازامىرايىنبرمترتبروانيواجتماعيفشارهايوسو،يكازاقتصاديفشارهايتحملدرآمدو

مىيواداشىتهاجتمىاعيجىرايمارتكىابوبزهكارانىهرفتارهايبهآنهانتيجهدروكندميخطورشانبه ذهننادرستي

بهاي اجارهوخريدنرخبودنپايينشهر،ايحاشيهمناطقدراسكانبههاخانوادهگرايشدرمهمعواملازشونديكي

شناخته شد.انحرافات جنسي ؛ ؛دزدي ونداشتن امنيت به عنوان مهميرين آسيب هاي اجتماعي منط ه مىورد مطالعىه مسكن

بودند و از مهمترين دغدغه هاي ساكنان منط ه به شمار مي آيند.اكثريت خواهان نيروهاي امنيتي وپلىيس در منط ىه بىراي

نظريىاتبىاسىوهىمتح يق،اينهاييافتهكهگفتبايدكليديبنجمعدر ايجاد آسايش بيشتر ساكنان منط ه بودند

واقتصىاديمشىكالتداشىتندليىلبهافراداستمدعيكهاستنظريه محروميتويژهبهواجتماعيقشربنديوفشار

رفتىارارتكىاببىهزيىاديتمايلديگر،سويازهستندشهردركهبا ديگرانيخودم ايسهوسويكازدرآمدكمبود

كنندميپيدامجرمانه

پيشنهادات:

هاي آنها در راستاي پيشگيري و م ابله با هاي محلي به منظور هم سو كردن فعاليتها و گروهت ويت تعامل بين تشكل

هاي اجتماعيآسيب

در حفظ امنيت و ايجاد زمينه هاي امنيت در محله، نظير از بين بردن فضاهاي بي دفاع و اطمينان بخشي به شهروندان -2

انتظام محله با جلب مشاركت شهروندان

حمايت از گسترش نشريات محلي به منظور اطالع رساني در خصوص آسيب هاي اجتماعي با تاكيد بر ن ش -1

شهروندان ساكن محله


76

-ق حاشيه نشينايجاد سرمايه گذاري در امور توليدي و صنايع دستي به منظور ايجاد اشتغا براي افراد ساكن در مناط-4

حمايت دولت در بازگشت حاشيه نشينان شهرستاني وروستايي به موطن اصلي خويش.

نظارت بيشترشهرداري به امر ساخت وساز در مناطق حاشيه نشين واز جمله خاک سفيد تهران-9

فعلىي،التبىار مشىكازكاستنوشهريدلخواهمناطقدرمناسبمسكنبهدرآمدكمافرادترآساندسترسيبراي-1

رسدمينظربهضرورينشينياجارهنظامدهيسامانومسكناجارةوخريدنرختعديل

ايجاد كتابخانه فعا جهت پركردن اوقات فراغت جوانان-3

منابع

، تهران: نشر ني.جامعه شناس نظم(؛ 0131يلبي، مسعود )-0

.49-14اقتصادي،شماره-ومفهوم، اطالعات سياسي (حاشيه نشيني در جستجوي معني0131حسين زاده دلير، كريم، )-2

(،شهر جهان سومي،ياب او ،ترجمه فيروز جمالي،تهران،نشرتوسعه.0133دراكاكيس اسميت، ديويد،) -1

.دوم ياپ انتشار، سهامي شركت :تهران ،تضاد و توسعه ،(0131 )فرامرز پور، رفيع -4

تهىران، شىهر آموزان دبيرستاني دانش ميان در آن بر موثر عوامل و اجتماعي انحرافات ( 1381 ) .ستاره ستاريان، -9

بهشتي شهيد اجتماعي دانشگاه علوم پژوهشگري رشته ارشد كارشناسي نامه پايان

.آن انتشارات: تهران او ، ياپ ، اجتماعي شناسي آسيب ( 1383 ) .اهلل رحمت سروستاني، صديق -1

جىرم در بىر اثرگىذار اقتصىادي عوامل تحليل ،( 1384 ) . حسين اصغرپور، وحيد؛ شهري، ش اقي حسين؛ صادقي،-3

63 صص ، 68 ،اقتصادي تحقيقات ايران،

همىايش اولين م االت درمجموعه ، ايران در آن تحو روند و اجتماعي هاي آسيب ،( 1381 ) محمد عبداللهي، -3

.او جلد ايران، شناسي انجمن جامعه انتشارات :تهران .ايران در اجتماعي هاي آسيب ملي

آسىيب گيىري شىكل و گريىزي قانون با ف ر ارتباط ،( 1384 ) . كامران صداقت، رسو ؛ رباني، صمد؛ كالنتري،-5

90-65 صص ، 18 ،اجتماع رفاه اجتماعي،

(، كليات جمعيت شناسي ايران، تهران، نشر هوروسلمان0132كالنتري، صمد،)-01

(طرح محور فرهنگي و فرهنگسراي گلشن0134آمود)مهندسين مشاور -02

، ترجمىه: رضىا فاضىلي و فاضىل ها و ديدگاههاروش تحقيق در علوم اجتماع ، چالش(؛ 0130نايميىاس ) -01

الريجاني، تهران: سروش.

(، روانشناسي اجتماعي، رهبري وقدرت تاثير ارتباط جمعي بىر افكىار عمىومي وفعاليىت 0133هولندر،ادوين.پل،)-09

.سياسي، ترجمه احمد رضواني، مشهد، نشر شركت به نشر

1-Hsieh CC and Pugh MD, 1993, Poverty, Income Inequality, and Violent Crime: A

Meta-Analysis of Recent Aggregate Data Studies,Criminal Justice Review, 18 (2)

;182-202.

- Ebbe, Obi N.I1.989 Crime and Delinqiuency in Metropolitan Lagos:"Astudy of crime

and Delinquency Area theory".Social Forces vol. 67.NO.3


2-Machin and Meghir C, 2004, Crime and Economic Incentives,Journal of Human

Resources, 39 (4): 958-979.

3- Kallam AJ, 2004, Youth Crime and the Minimum Wage, Senior Thesis to Harvard

University, Department of Economics (in partial fulfillment of the requirements for a

degree with honors of Bachelor of Arts).

4-Thio A, 1998, Deviant Behavior, Longman, New York.

5-Pratt TC and Lowenkamp CT, 2002, Conflict Theory, Economic Conditions, and

Homicide: A Time- Series Analysis, Homicide Studies, 6 (1): 61-83.

park, Robert E,(1928), Human migration man, American Journall of sociol


11

1931 ناتسبات/موس هرامش/مراهچ لاس ،ناریا یعامتجا هعسوت...

Documents