1.konceptet baze te ekonomiksit

8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit

http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 1/20

ATA KRAHASOJNE KOSTOT ME PERFITIMET DHE

BAZUAR NE REZULTATET MARRIN VENDIME

TE MENDOSH SI NJE EKONOMIST DO TE

THOTE TE BESH NJE ANALIZE

KOSTO/PERFITIME

EKONOMISTET PRIREN TE MENDOJNE NE

NJE MENYRE SPECIFIKE

ATA ANALIZOJNE GJITHCKA NE MENYRE

KRITIKE



KOSTO TOTALE =

KOSTO FIKSE + KOSTO VARIABEL

KOSTO FIKSE ;

kosto vlera e te cilave nuk ndryshon per nje periudhe te caktuar kohePsh ;blerja godines,tokes,makinerive, laboratoreve etj

KOSTO VARIABEL

kosto qe ndryshojne brenda nje periudhe kohe te caktuar dhe varet nganiveli i prodhimit

Psh,pagat e punonjesve, eergjia elektrike,kosto mirmbajtje

per aparatura godinen laboratoret etj

Kujdes !!! Ne periudhen afatgjate te gjitha kostot jane VARIABEL

KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT…




MARXH :

Shtese,rritje/njesi

KOSTO MARXHINALE :

kosto shtese mbi koston e marre parasysh/njesi

PERFITIMI MARXHINAL:perfitimi shtese mbi ate qe eshte arritur/njesi

KOSTO OPORTUNE

Kosto e alternatives me te mire te mbetur pasi kemi berenje zgjedhje

PERFITIMI I HUMBUR

perfitimi qe mund te merret nese do te zgjidhej njealternative tjeter me e mire



Periudha afatshkurtet

perfshine veprimtarine ekonomike te nje biznesi

brenda 1 viti kalendarik

Periudha afat mesme

perfshin veprimtarine ekonomike te nje biznesi

brenda 2-5 viteve kalendarike

Periudha afatgjate

perfshin veprimtarine ekonomike te nje biznesi ne

periudha mbi 5 vite kalendarike




PARIMI I KOSTOS OPORTUNE MARXHINALE RRITESE

PER TE MARRE ME SHUME PREJ DICKAJE DUHET TE HEQIM DORE

NGA NJE SASI NE RRITJE E NJE DICKAJE TJETER

PARIMI I DOBISE MARXHINALE ZBRITESE

ME RRITJEN E KONSUMIT TE NJE PRODUKTI/SHERBIMI MBI NJEPIKE TE CAKTUAR, KONSUMI I NJESISE TJETER TE

PRODUKTIT/SHERBIMIT DO TE SJELLE DOBI NE RENIE




KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT

DOBIA MARXHINALE-dobia/kenaqesia qe konsumatori merr per nje

njesi shtese te produktit/sherbimit

DOBIA TOTALE – dobia/kenaqesia qe konsumatori merr prej konsumit

total te nje produkti/sherbimi



ROLI KRYESOR I QEVERISE

1. SIGURIMI I MIREFUNKSIONIMIT TE INSTITUCIONEVE

DHE RREGULLAVE TE STANDARTIZUARATE TREGUT

2. NXITJA E KONKURENCES/ SHMANGIA E MONOPOLEVE

3. ELEMINIMIN E EKSTERNALITETEVE NEGATIVE/NXITJEN E

ATYRE POZITIVE

4. SIGURIMIN E STABILITETIT TE VENDIT DHE RRITJEN

EKONOMIKE

5. SIGURIMIN E TE MIRAVE PUBLIKE

6. RREGULLIMIN E TREGUT NE RASTET E NEVOJSHME




Cmimi Tavan<Cmimi tregut

Cmim kufi i cili pengon cmimet e tregut te kalojne mbi te

qeveria ve cmime tavan kur kerkon qe per nje produkt apo sherbim te

caktuar te mbaje cmime me te ulta se ato te tregut

Psh-cmimi i transportit urban, cmimi shitjes apartamenteve etj

Cmimi Dysheme > Cmimi tregut

Cmim kufi i cili pengon cmimet e tregut te ulen nen te

qeveria ve cmime dyshemi kur kerkon qe per nje produkt apo sherbim te

caktuar te mbaje cmime me te larta se ato te tregut

Psh: Paga Minimale.

Me percaktimin e cmimeve nga Tregu i Lire jo te gjithe jemi te kenaqur.

Qeveria nderhyn per te kenaur here interesat e konsumatoreve e here te prodhuesve/ofruesve



TAKSA

Detyrime ekstra qe qeveria vendos mbi mallra/sherbime te caktuar per te rritur

cmimin e tyre dhe ulur sasine e kerkuar.TARIFA

Taksa indirekte qe qeveria vendos mbi mallrat e importit per te frenuar hyrjen e tyre

ne tregun vendas

TVSH, Makinat e perdorura, produktet bujq&blegt etj

AKCIZA

Takse qe qeveria vendos per mallrat te cilave tenton ti ule perdorimin ne shoqeri

Karburantet, pijet alkoolike, duhani, etj

KUOTA

Kufizim i ligjshem mbi sasine e mallrave/sherbimeve

Kuotat e fakulteteve, kuotat nderkombetare te eksportit,

SUBVENCIONI

Mbeshtetje ekonomike qe qeveria i ben nje sektori/industrie te caktuar per ta

zhvilluar dhe rritur ndikimin e tij ne ekonomine kombetare

Bujq/lek/ha ; Bleg/lek/krere; Pemetari/lek/rrenje




TAKSE PROPORCIONALE

Kestet mbeten te njejta

Psh; taksa e sheshte 10%

TAKSE PROGRESIVEKestet rriten me rritjen e te ardhurave/xhiros vjetore

Psh pagat 0-30.000 TAX 0%

Mbi 30.000 TAX > 0%

TAKSE REGRESIVE

Kestet ulen me rritjen e te ardhurave




MONOPOLGrupimi i individeve apo firmave ne nje fuqi te vetme e cila

parandalon/pengon hyrjen ne treg te individeve/firmave te tjera te

ngjashme me to.

Kjo forme pengon konkurencen e lire ne treg

energjia elektrike, ujesjellesi, licencat e anglishtes, licencat e noterise, etj

EKSTERNALITET

Efekte te jashtme, mbi nje pale te trete, te pamarra parasysh nga

vendimarresitPozitive : ndertimi i nje shkolle,parku,biznesi social, arsimimi, etj

Negative: ndertimi i nje uzine prane zonave te banuara, karburanti,

“gerdeci”




MALL/SHERBIM PUBLIK

Ato mallra/sherbime konsumi i te cilave nuk i pengohet askujt,

te gjithe kemi te drejta te barabarta per ti perdorur

parqet,lulishtet,shkollat,rruget,institucionet,mbrojtja kombetare

MALLRA/SHERBIME SHOQERISHT TE VLEFSHME

Ato mallra/sherbime per te cilat shoqeria eshte se tepermi e

interesuar qe te perdoren gjeresishtarsimi, shendetesia, pastrimi rrugeve, etj




DORA E PADUKSHME

Mekanizmi i cmimit (rritja dhe ulja e

cmimit) qe udheheq veprimet tona ne

treg

POLITIKAT EKONOMIKE

Veprime te ndermarra zakonisht nga

qeveria per te influencuar ngjarjet

ekonomike



Rregulli i vendimarrjes ekonomike

NQS Perfitimi Marxhinal nga marrja e nje

vendimi kalon kostot marxhinale atehere

MERRE kete vendim

NQS Kosto Marxhinale nga marrja e nje

vendimi kalon perfitimet marxhinale , atehere

MOS E MERR kete vendim



ALBERTA AJNSHAJN,,,,

“”Teorite duhet te jene sa me te thjeshta qete jete e mundur , POR JO DHE AQ, kur

nje teori ose model behet i veshtire ,NDALU, dhe mendo per ate cka

nenkuptohet, MENDO per ate qe teoriakerkon te transmetoje””

Per te thjeshtezuar kuptimin e teoriveekonomike perdoren shpeshhere modelet

matematikore(grafike,algjebrike)



SISTEMET EKONOMIKE NDER VITE

FEUDALIZMI

Traditat percaktonin gjithcka. Prinderit bujkrober-femijet bujkrober

Shek VIII – XV ne vendet Perendimore

Revolucioni Industrial ne vitet 1700 – teknologjia dhe mekanizmi i shpejte

modernizuan prodhimin industrial dhe produktet e prodhuara ne mase

zevendesuan produktet e bera me dore

KAPITALIZMI (merkantilizem,ekonomi tregu)

Sistem Ekonomik i bazuar ne pronen private dhe tregun,tek i cili, ata vendosin

cfare ,si dhe per ke te prodhojne.Sistem i bazuar ne interesat vetjake te

gjithsecilit. Gjate mesit te viteve 1700

Shperndarja e mallrave/sherbimeve behet ne baze te aftesive,perkushtimit,trashegimise

SOCIALIZMI

Sistem Ekonomik i bazuar ne miresine (bujarine) ndaj te tjereve ,jo ne interesat

vetjake, dhe se shoqeria eshte ajo qe vendos cfare,si dhe per ke te prodhoje.

Gjate viteve 1900

Sistemi Sovjetik- qeveria percaktonte nevojat/objektivat e shoqerise te cilat duhet te arriheshin prej individeve,firmave



KAPITALIZMI FOKUSOHET NE

FORCEN E TREGUT

(PERFSHIRE EDHE FORCEN POLITIKE,SOCIALE,HISTORIKE TE CILAT LUAJNE ROL TE

RENDESISHEM NE VENDIMET EKONOMIKE)

TREGU FUNKSIONON MBI BAZEN E

SISTEMIT TE SHPERBLIMIT DHE PAGESAVE.

NESE DONI TE MERRNI DICKA DUHET TE PAGUANINESE DO BENI DICKA DO PAGUHENI

FUNKSIONIMI SIPAS FORCES SE TREGUT PER MOMENTIN ESHTE

ALTERNATIVA ME E MIRE E EKSPERIMENTUAR

(jo alternativa me perfekte)

DEBATI AKTUAL I EKONOMISTEVE NUK ESHTE PERDORIMI

APO JO I TREGJEVE POR STRUKTURIMI I TYRE DHE MODIFIKIMI

NGA NDERHYRJET QEVERITARE



KURBA E MUNDESISE PRODHUESE

MAT KOMBINIMIN MAKSIMAL TE OUTPUTIT QE MUND TE

MERRET NGA NJE NUMER I DHENE INPUTESH

MJET QE TREGON BALANCIMIN E ZGJEDHJEVE QE NE MUND TE

BEJME (SI INDIVID,SI SHOQERI)

KMP MUND TE PERDORET

- Per te diskutuar zgjedhjet qe shoqeria duhet te beje ne lidhje me

sistemet ekonomike

- Ne vendime te veshtira si :Te zgjerojme sistemin shendetesore apo te

forcojme sistemine mbrojtjes kombetare? Ti kushtojme vemendjepolitikave per konsumin aktual apo apo atij te te ardhmes?

- Ne percaktimin e Avantazhit Konkurues

Aftesia per te prodhuar/ofruar me mire nje mall/sherbim sesa nje

mall/sherbim tjeter



KURBA E MUNDESISE PRODHUESE

INPUT : OUTPUT:

FAKTORET E PRODHIMIT REZULTATI/PRODH I NJE AKTIVITETI

(toke pune kapital kohe) (njesi fizike,monetare,intelektuale etj

Pika Njësi

Ushqimore

Njësi

pajisjesh

ushtarake

A 150 0

B 140 10

C 120 20

D 90 30

E 50 40

F 0 50

1.konceptet baze te ekonomiksit

Documents