21. Гаспадарчыя адносіны ў ХІІІ ст
TRANSCRIPT
Гаспадарчыя адносіны ў ХІІІ ст.
Суседская (сельская) абшчынаЛепш прылады працы
Больш прадукцыйнасць працы(колькасць вырабленай прадукцыі за
адзінку часу)
Асобныя сем’і маглі сябе пракарміць
Суседская абшчынаВыбірала старасту.
Зямля у абшчыне
• Абшчына валодала зямлёй;• Сем’і карысталіся
зямельнымі надзеламі,
Але!Сем’і валодалі
прыладамі працы
Назва абшчыныНазва абшчыны – “верв”.Ад слова “вяроўка”(ёй адмяралі зямлю).
Развіццё земляробстваЛяднае
Двухполле ці трохполле:• 1 частка – адпачывае;• 2 частка – азімыя/яравыя;• (3 частка –азімыя/яравыя).Частка – агародныя культуры.
Прылады працы:
Драўляная саха з металічным наканечнікам;
Рала з металічнымі нарогамі;
Рыдлёўкі;Жалезныя матыкі і г.д.
Вырошчвалі культуры:
Жыта;Ячмень;Грэчка;Боб;Сачавіца;Капуста;Рэпа і г.д.
Іншыя заняткіЖывёла- і птушкагадоўля;Паляванне(дае мяса і футра);Збіральніцтва;Рыбалоўства;Бортніцтва(мёд замест цукру і воск на свечкі; на імпарт у Візантыю).
Рамёствы
Хатнія промыслы → спецыялізаваныя рамёства.• Асабліва вылучаліся
кавалі;• З Х ст. – ганчарства.
Забеспячэнне князя і дружыны
Князь і дружына не выраблялі прадукцыю
Але!Ім патрэбны прадукты, у т.л.:
Прадметы раскошы;Сродкі для войнаў і г.д.
Князь збіраў даніну
Збор даніны Палюддзе – збор даніны князем.Спачатку – асабістая прысутнасць князя, ён адначасова вяршыў суд.
Але!Развіццё дзяржавы
Больш абавязкаў у князя
Даніну сталі прывозіць у спецыяльныя месцы – пагосты.З прыняццем хрысціянства частка даніны – царкве.
ГрошыШлях «з вараг у грэкі»
Актыўны гандаль
Выкарыстанне грошаў:• IX – X стст. – срэбны арабскі дырхем
(2,5-4 г, скарбы ў Падзвінні і Падняпроўі);• Кан. Х – кан. ХІ стст. – срэбны
заходнееўрапейскі дэнарый (1,8-1,9 г, у асноўным – з Англіі і Германіі).
Больш за ўсё скарбаў – на Полаччыне.
Безманетны перыядХІІ – ХІІІ стст. – безманетны перыяд.Замест манет – срэбныя зліткі (грыўні):oЛітоўскія (заходнерускія) – 100 г;oКіеўскія – 165 г;oНаўгародскія – 200 г (радзей у нас).
З грыўнямі нязручныя дробныя аперацыі
Прамы тавараабмен/выкарыстанне шкурак пушных звяроў.
Феадальныя адносіныРаспад першабытнага грамадства
Князь і знаць захопліваюць больш земляў
Свабодныя земляробы – у залежнасць
Развіццё феадальных адносін (найбольш актыўна – у ХІІ ст.)
Катэгорыі залежных сялян:Чэлядзь – спачатку – рабы, пасля –
усе залежныя, якія жылі ў сядзібе свайго гаспадара;
Халопы – поўнасцю страцілі асабістую свабоду;
Смерды – мелі асабістую свабоду, але працавалі на зямлі князя;
Закупы – сяляне, якія ўзялі пазыку (купу) у багатага чалавека і сталі ад яго залежныя.