Сучасныя навуковыя падыходы ў навучанні дарослых
TRANSCRIPT
Сучасныя навуковыяпадыходы ў навучанні
дарослых
2050 г.Цяпер ў Беларусі кожнаму пятаму жыхаруужо споўнілася больш за 60 год, а на Зямлі
- кожнаму 8-му жыхару.
КОЖНЫ 5Ы ЖЫХАРСВЕТУ БУДЗЕ
СТАРЭЙШЫМ ЗА 60 ГОД
Паводле United Nations, Department of Economic and Social Affairs,Population Division (2015). World Population Prospects: The 2015 Revision
ХАРАКТАРЫСТЫКІ ДАРОСЛАГА НАВУЧЭНЦА
ПАМЯЦЬ - ФУНКЦЫЯНУЕ НЕЗАЗУБРЫВАННЕ , А ЛАГІЧНАЕМЫСЛЕННЕМАГЧЫМЫЯ ПАГАРШЭННІ ЗРОКУ ,СЛЫХУІНШАЕ ЎСПРЫМАННЕ ЧАСУ -АРЫЕНТАВАНЫЯ НА ПРАКТЫЧНАЕВЫКАРЫСТАННЕ ВЕДАЎ ЗАНЕПАКОЕНАСЦЬ ПРАЦЭСАМНАВУЧАННЯ - СТРАХ НЯЎДАЧЫНАЯЎНАСЦЬ МАТЫВАЦЫІ. . . . . . .
ДОСВЕД
Веды, стэрэатыпы,ментальныя мадэлі.Дарослыя слухачыўкладаюць у сваюнавучальную дзейнасцьінтэрпрэтацыі свайгомінулага досведу, якізахоўваецца ў іх памяці і якіможа спрыяць абоперашкаджаць выніковасцінавучання. (Merriam)
.
Здольнасці да навучання дарослых людзей ад 20 да 60 гадоў істотна не змяняюцца,а ў людзей, занятых разумовай працай, яны захоўваюцца яшчэ даўжэй. (Huberman. A.
Some Models of Adult Learning and Adult Change)
ХАРАКТАРЫСТЫКІ ДАРОСЛАГА НАВУЧЭНЦА
(ПАВОДЛЕ MALCOLM KNOWLES)
1)УСВЕДАМЛЯЕ СЯБЕ ЎСЁ БОЛЬШ САМАСТОЙНАЙ ,САМАКІРАВАЛЬНАЙ АСОБАЙ ;
2 ) НАЗАПАШВАЕ УСЁ БОЛЬШЫ ЗАПАС ЖЫЦЦЁВАГА (БЫТАВОГА ,ПРАФЕСІЙНАГА , САЦЫЯЛЬНАГА ) ДОСВЕДУ , ЯКІ СТАНОВІЦЦАВАЖНАЙ КРЫНІЦАЙ НАВУЧАННЯ ЯГО САМОГА І ЯГО КАЛЕГ ;
3 ) ГАТОЎНАСЦЬ ДА НАВУЧАННЯ (МАТЫВАЦЫЯ ) ВЫЗНАЧАЕЦЦА ЯГОІМКНЕННЕМ ПРЫ ДАПАМОЗЕ НАВУЧАЛЬНАЙ ДЗЕЙНАСЦІВЫРАШЫЦЬ СВАЕ ЖЫЦЦЁВА ВАЖНЫЯ ПРАБЛЕМЫ І ДАСЯГНУЦЬКАНКРЭТНЫХ МЭТАЎ ;
4 ) ІМКНЕЦЦА ДА НЕАДКЛАДНАЙ РЭАЛІЗАЦЫІ АТРЫМАНЫХ ВЕДАЎ ,УМЕННЯЎ , НАВЫКАЎ І ЯКАСЦЯЎ ;
5 ) НАВУЧАЛЬНАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ У ЗНАЧНАЙ СТУПЕНІ АБУМОЎЛЕНАЯЧАСОВЫМІ , ПРАСТОРАВЫМІ , ПРАФЕСІЙНЫМІ , БЫТАВЫМІ ,САЦЫЯЛЬНЫМІ ФАКТАРАМІ (ЎМОВАМІ ) .
ДОСВЕД
.
Ад педагогікі да андрагогікі
Андрагогіка - "майстэрства і навука дапамогі дарослым у навучанні". («Сучаснаяпрактыка адукацыі дарослых. Андрагогіка супраць педагогікі », М. Ш, Ноулс, 1970)
Навука, якая раскрывае праблемы навучання, выхавання і адукацыі дарослагачалавека на працягу ўсяго яго жыцця.
ДосведПатрэба ведаць"Я-канцэпцыя" навучэнцаГатоўнасць вучыццаАрыентацыя на навучаннеМатывацыя
АНДРАГАГ ІЧНЫ ПАДЫХОД ДАНАВУЧАННЯ (KNOWLES )
6 ПРЫНЦЫПАЎ
Knowles, Holton, Swanson "The Adult Learner", 2005
Досвед#1
Дарослыя прыступаюць да адукацыйнай дзейнасці звялікім аб 'ёмам досведу: з аднаго боку - рэсурс длянавучання, з іншага - набор перадузятых уяўленняў.
Патрэба ведаць#2
Дарослым неабходна зразумець, чаму ім трэба вучыцьнешта, перш чым пачаць гэтаму вучыцца.
«Я-канцэпцыя»навучэнца
#3
У дарослых «Я-канцэпцыя» заключаецца ў адказнасціза свае рашэнні, незалежнасці, самакіраванні. Як толькіяны прыходзяць да такога разумення, у іх развіваецца
глыбокая псіхалагічная патрэба ў тым, каб іншыяставіліся да іх як да людзей, здольных быць
самастойнымі.
Гатоўнасцьвучыцца
#4
Дарослыя гатовыя вучыць тыя рэчы, якія ім трэбаведаць і ўмець рабіць, каб эфектыўна спраўляцца з
рэальнымі жыццёвымі сітуацыямі.
Арыентацыяна навучанне
#5
Навучанне дарослых «арыентаванае на жыццё», г.зн. засяроджанана заданні або на праблеме. Дарослыя матываваныя вучыцца да
таго часу, пакуль адчуваюць, што навучанне дапаможа ім выконвацьзаданні або вырашаць праблемы, з якімі яны сутыкаюцца ў жыццёвых
сітуацыях. Больш за тое, дарослыя засвойваюць новыя веды,прадстаўленні, уменні, каштоўнасці і адносіны найбольш эфектыўна,
калі яны прадстаўляюцца ў кантэксце рэальных жыццёвыхсітуацый.
Матывацыя #6
Дарослыя адгукаюцца на некаторыя знешнія матывы, або«матыватары» (лепшая праца, больш высокі заробак і г.д.), але
самым моцным матыватарам з 'яўляецца«ўнутраны ціск»
(жаданне атрымаць большае задавальненне ад працы,самаацэнка, якасць жыцця і да т.п.).
Ад андрагогікі да эўтагогікі
Паняцце "хьютагогіка" было ўведзенае ў навуковы абарот Сцюартам Хасэ (StewartHase) і Крысам Кеньон (Chris Kenyon) ў 2000 годзе ў працы «From Andragogy toHeutagogy». Эўтагогіка (Heutagogy) пазіцыянуецца аўтарамі як новы падыход даарганізацыі навучання дарослых, як вучэнне пра самаадукацыю, гэта значыцьвучэнне пра тое, як самастойна вучыцца ў XXI стагоддзі. Мяркуецца, што эўтагогікаслужыць адукацыйным патрэбам “навучэнцаў XXI стагоддзя, у прыватнасці спрыяеразвіццю індывідуальных здольнасцяў ».Так, навучэнец можа прагледзець крытычныя артыкулы, агляды, пытанні і выбраць,тое, што ўяўляе цікавасць і каштоўнасць для яго, а затым абмеркаваць далейшыямагчымыя матэрыялы для чытання і неабходныя заданні з выкладчыкам. Эўтагогікапачынаецца з таго, што навучэнец бярэ на сябе адказнасць за ўласнае навучанне.
Як арганізаваць працэс навучаннядарослага?
1) падрыхтоўка выкладчыка-андрагога
2) устанаўленне клімату, спрыяльнага для навучання;
3) стварэнне механізму для сумеснага планавання;
4) дыягнаставанне патрэбаў ў навучанні;
5) фармуляванне мэтаў праграмы, якія задаволяць гэтыя патрэбы;
6) распрацоўка ўзораў навучання, метадаў;
7) перадача навучальнага досведу
8) ацэнка (на ўсіх этапах навучальнага працэса, рэфлексія).
(Паводле Змяёва С.І.,
СТАНОВЛЕНИЕ АНДРАГОГИКИ: развитие теории и технологии обучения
взрослых (Москва, 2000)
Як арганізаваць працэс навучаннядарослага? Рэкамендацыі
Ствараць камфортныя ўмовы навучання з найменшай рызыкай для навучэнца
"правалу" ў навучанні
Не выкладаць інфармацыю навучэнцам, а вучыць іх думаць, рэфлексаваць,
весці іх у свет інфармацыі.
Развіваць крытычнае мысленне ў навучэнцаў праз рэфлексію. На занятках
заўсёды пакідаць час на аналіз, зваротную сувязь.
Развіваць незалежнасць навучэнцаў і здольнасць кіраваць сваім навучаннем –
павінны вучыцца, а не быць навучанымі (self-directed learning). Выкладчыку
трэба быць гатовым, што не ўсе навучэнцы спачатку будуць гатовыя браць
адказнасць за сваё навучанне.
Як арганізаваць працэс навучаннядарослага?
У працэсе навучання звяртацца да досведа навучэнцаў.
Фарміраваць кампетэнцыі, а не тэарэтычныя веды. Не “я ведаю”, а “я ведаю, як
гэта рабіць”, “ведаю добра, каб рабіць добра”. Тэорыю адразу выпрабоўваць на
практыцы.
Не інтэграцыя сталых людзей у грамадства (“integration”), а інтэракцыя
(“interaction”). Арганізацыя міжпакаленчых мерапрыемстваў, абмен ведамі і
досведам.
Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых украінах Еўразвязу
Lifelong learning (адукацыя на працягу жыцця) і lifewide learning (адукацыя шырынёю ў
жыццё)
Адбываецца трансфармацыя выкладання –усіх выкладчыкаў (а не толькі адукатараў
дарослых) арыентуюць на выкладанне па прынцыпах “адукацыі на працягу ўсяго жыцця
(“lifelong learning”).
Падрыхтоўка даследчыкаў і выкладчыкаў у сферы адукацыі на працягу ўсяго
жыцця.Тэарэтычныя даследаванні ў гэтай галіне ведаў ўзначальваюць Інстытут
адукацыі ЮНЕСКА (Гамбург) і Міжнародны інстытут планавання адукацыі (Парыж).
Буйнымі цэнтрамі з'яўляюцца: Міжнародны педагагічны цэнтр (Францыя); Нацыянальны
інстытут адукацыі дарослых (Вялікабрытанія); Міжнародны інстытут педагагічных
даследаванняў (Германія).
Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых украінах Еўразвязу
Змена фокуса з “пассіўная палітыка, арыентаваная на працу” на “актыўная палітыка,
арыентаваная на чалавека”, з “шукаць працу” на “ствараць працу”. Актывізацыя
патэнцыяла чалавека. (падтрымка ініцыятываў, стартапаў). Нават калі няма працы, я
гатовы да новай працы – аднаўляю веды, вучуся. Валодаю кампетэнцыямі – ведаю,
як рабіць.
"Грамадства, якое пастаянна адукоўваецца”, "актыўнае грамадства" – неабходна не
адаптавацца пад змены, а самім змяняцца, кіраваць праектам свайго жыцця.
"Грамадства лёсу” (“society of destiny”, Edgar Morin, Jack Mezirov). Нават калі мы
хочам спыніцца і не развівацца, мы не можам, не маем выбару, бо застанемся
некваліфікаванымі і адстанем ад прагрэсу. Павінны абнаўляць веды, атрымоўваць
новыя кампетэнцыі.
Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых украінах Еўразвязу
Прымаюцца законы аб падтрымцы адукацыі дарослых, прадастаўленні аплочваемых
адукацыйных адпачынкаў (былі прынятыя ў канцы 80-90-х гадоў у Даніі, Германіі,
Гішпаніі і іншых краінах).
У праекце «Мемарандума бесперапыннай адукацыі» краін Еўропы сфармуляваныя
ключавыя прынцыпы, на аснове якіх плануецца развіваць адукацыю дарослых
(http://adukatar.net/wp-content/uploads/2009/12/Adu_8_Pages_24-27.pdf)
Erasmus+ programme (2014-2020) - Grundtvig for adult education