2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช...
TRANSCRIPT
![Page 1: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/1.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
บนทกทางกฎหมายของคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล
การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย ตอการชมนมประทวงในป 2563
22 ตลาคม 25631 ______________________________________________________________________
1. ความเปนมา
เมอวนท 15 กรกฎาคม 2548 พระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (พ.ร.ก.ฉกเฉน)2 ไดถกบญญตขนโดยฝายบรหาร (ภาคผนวก 1) และมผลบงคบใชเมอวนท 17 กรกฎาคม 2548 หลงจากถกประกาศในราชกจจานเบกษา3 ในเดอนสงหาคม 2548 พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกเสนอตอและไดรบการอนมตจากรฐสภา4
ในชวงแรก พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกปรบใชในบรเวณพนทจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย 5 โดยพนทดงกลาวนนประสบกบความรนแรงในระดบตาง ๆ จากการเผชญหนากบฝายขบวนการตดอาวธ โดยในหวงทศวรรษทผานมา พ.ร.ก.ฉกเฉนนนไดถกใชเพอควบคมสถานการณความไมสงบและการชมนมประทวงในหลายครงหลายคราในประเทศไทย
พ.ร.ก.ฉกเฉนนนมบทบญญตทเปดทางใหมการประกาศใชอำนาจในสถานการณฉกเฉน ภายใตมาตรา 5 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉน นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอำนาจประกาศ “สถานการณฉกเฉน” และ
1 ขอมลในบนทกทางกฎหมายฉบบน มความเทยงตรง ณ วนท 22 ตลาคม 2563 2 ฉบบภาษาองกฤษ ดไดท: http://210.246.148.76/thaiquest/getFileProxy/comment.aspx?url=%2Fdata%2Fdocument%2Fext810%2F810259_0001.pdf 3 ตพมพในราชกจจานเบกษาเลม 122 ตอนท 58ก วนท 16 กรกฎาคม 2548 4 บรรหาร กำลา, ‘บทวเคราะหการบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ. 2548 กบปญหาความชอบดวยรฐธรรมนญ’, จลนต, พ.ย.-ธ.ค.2551, ท 34, ดไดท: https://www.senate.go.th/assets/portals/93/fileups/272/files/S%E0%B9%88ub_Jun/3journal/b100%20jul_5_6.pdf 5 ICJ, ‘การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย (Implementation Of Thailand’s Emergency Decree)’, กรกฎาคม 2550, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2012/06/Thailand-emergency-decree-report-2011-eng.pdf
![Page 2: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/2.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
“ใชกำลงเจาหนาทฝายปกครองหรอตำรวจ เจาทหนาฝายพลเรอน หรอเจาหนาทฝายทหารรวมกนชวยเหลอ ระงบยบยง ปรามปราม ฟนฟ หรอ จดใหมการชวยเหลอประชาชน” นอกจากนภายใต มาตรา 11 ยงกำหนดวานายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอำนาจประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” ในสถานการณท “มการกอการราย การใชกำลงประทษรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน หรอมเหตอนควรเชอไดวามการกระทำทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล และมความจำเปนทจะตองเรงแกไขปญหาใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงท”
ในป 2548 คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล ( International Commission of Jurists หรอ ICJ) ไดออกบนทกทางกฎหมายแสดงขอหวงกงวลตอการตราพ.ร.ก. ฉกเฉน รวมทงเรยกรองใหรฐบาลทบทวนพ.ร.ก. ดงกลาว โดยเฉพาะเหตท พ.ร.ก. นนมบทบญญตทเพ มอำนาจมากขนแตการตรวจสอบ/ความรบผดนอยลง6 ในป 2550 คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดออกบนทกทางกฎหมายทรวบรวมขอมลและวเคราะหทเกยวกบการปรบใชพ.ร.ก.ฉกเฉนในจงหวดชายแดนภาคใต ภายใตกรอบกฎหมายระหวางประเทศ7 ในบนทกทางกฎหมายทงสองฉบบน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดแสดงความกงวลวาบางมาตราของพ.ร.ก.ฉกเฉนโดยเฉพาะมาตรา 4 9 11 12 16 และ 17 และการปฏบตตามบทบญญตเหลานนนไมเปนการสอดคลองกบพนธกรณของไทยภายใตกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ
คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลยงไดเรยกรองใหรฐบาลไทยแกไขพ.ร.ก. ฉกเฉนเพอประกนวาการปรบใชพ.ร.ก.จะเปนไปตามหลกสทธมนษยชนซงไดรบการรบรองภายใตรฐธรรมนญไทย รวมถงพนธกรณทางดานสทธมนษยชนระหวางประเทศของไทย ซงรวมถงกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights หรอ ICCPR) ทประเทศไทยเปนภาค สทธตาง ๆ ทอาจถกลดรอนไป ไดแก สทธทจะไมถกควบคมตวโดยพลการ เสรภาพในการแสดงออก การชมนม และการเคลอนยาย คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลยงเรยกรองใหรฐบาลยกเลกการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉน ในพนททกำลงถกปรบใชโดยทนท เนองดวยกฎหมายภายในประเทศนนเพยงพอ และสามารถนำมากำหนดมาตรการตาง ๆ ภายใตกรอบกฎหมายปกตโดยไมจำเปนตองกระทำการระงบซงสทธใด ๆ ได8
ในวนท 15 ตลาคม 2563 นายกรฐมนตรประเทศไทยไดทำการประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” ในเขตทองทกรงเทพมหานครจนถงวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ. 25639 พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกประกาศใชหลงจากมการชมนมใหญตอตานรฐบาลทนำโดยกลมเยาวชน เกดขนระหวางวนท 13 ถง 15 ตลาคม 2563 ใน
6 ICJ, ‘อำนาจมากขน รบผดชอบนอยลง: พระราชกำหนดสถานการณฉกเฉนฉบบใหมของประเทศไทย (More Power, Less Accountability: Thailand’s New Emergency Decree)’, สงหาคม 2548, ท 9, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2005/08/Thailand-accountability-advocacy-2005.pdf. 7 ICJ, การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย, อางแลว 5 8 เพงอาง; ICJ, อำนาจมากขน รบผดชอบนอยลง: พระราชกำหนดสถานการณฉกเฉนฉบบใหมของประเทศไทย, อางแลว 6, หนา 9. 9 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10227&filename=index
![Page 3: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/3.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
กรงเทพมหานคร หลงจากการรวมพลชมนมประทวงเปนชวง ๆ เปนเวลาหลายเดอน สถานการณฉกเฉนทมความรายแรงนนไดถกยกเลกเมอวนท 22 ตลาคม 256310
บนทกทางกฎหมายฉบบนไดทำการสรปขอมลและทำการวเคราะหขอมลโดยคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลเกยวกบการบงคบใชพ.ร.ก. ฉกเฉน ซงถกประกาศใชตงแตวนท 15 ตลาคม 2563 โดยรฐบาลไทยตอการชมนมประทวงตอตานรฐบาล ภายใตกรอบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ บนทกทางกฎหมายฉบบนไดยกขอหวงกงวลอยางยงใน 4 ประเดน ในหวงระยะเวลา 8 วนทพ.ร.ก.ฉกเฉนนนถกบงคบใช ไดแก (ก) อำนาจสถานการณฉกเฉน (ข) การตรวจสอบอยางจำกดของศาล (ค) คมครองทางกฎหมายจากการถกดำเนนคด และ (ง) มาตรการทออกตามพ.ร.ก.ฉกเฉน โดยบทวเคราะหดงตอไปนนนอาจจะเปนประโยชนตอเจาหนาทรฐบาลหรอภาคประชาสงคมทตองการพฒนาการเคารพซงสทธมนษยชนระหวางสถานการณฉกเฉน
2. อำนาจในสถานการณฉกเฉน
ตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง ICCPR สทธบางประเภทจำเปนตองไดรบความคมครองเตมรปแบบ ในขณะทสทธบางประเภทอาจสามารถจำกดหรอลดทอนไดในสถานการณพเศษ โดยการจำกดหรอลดทอนนนกระทำได 2 วธ ประการแรก ขอบทแหงสทธบางประการนนไดเปดชองใหมการจำกดสทธไดโดยชดแจง รวมถงกำหนดสถานการณซงสทธเหลานนอาจถกจำกดได ตวอยางเชน ภายใต ICCPR นน เสรภาพในการแสดงออก การสมาคม การชมนม การโยกยาย สามารถถกจำกดไดเมอมการกำหนดไวในกฎหมาย และเปนไปเพอวตถประสงคทถกกำหนดไวอยางจำกด เชน ความมงคงของชาต หรอการสาธารณสข อยางไรกตามการจำกดดงกลาวจะตองกระทำเมอมความจำเปนอยางเครงครด และไดสดสวนตอวตถประสงคแหงการจำกดสทธ อกทงการปรบใชและผลกระทบจะตองปราศจากการเลอกปฏบต
ประการทสอง คอโดยวธการทเปนไปตามมาตรา 4 ของ ICCPR คอเมอเกดภาวะฉกเฉนสาธารณะอยางรายแรงซงคกคามความอยรอดของชาต ทำใหสทธบางประการนนอาจถกจำกดได แตมาตรการในการเลยงพนธกรณดงกลาวจะถกปรบใชไดเทาทจำเปนตอภยคกคามโดยเฉพาะเจาะจง สภาวะฉกเฉนจะตองถกประกาศอยางเปนทางการ และมาตรการเลยงพนธกรณใด ๆ จะตองแจงใหรฐภาคอนทราบผานเลขาธการสหประชาชาต
มาตรา 4(1) ของ ICCPR บญญตวา
“ในภาวะฉกเฉนสาธารณะซงคกคามความอยรอดของชาต และไดมการประกาศนนอยางเปนทางการแลว รฐภาคแหงกตกานอาจใชมาตรการทเปนการเลยงพนธกรณของตนภายใตกตกานไดเพยงเทาทจำเปนตามความฉกเฉนของเหตการณ ทงน มาตรการเชนวานนจะตองไมขดแยงตอพนธกรณอนๆ ของตนภายใตกฎหมายระหวางประเทศ และไมเปนการเลอกปฏบตเพยงเหตแหงเชอชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา หรอเผาพนธทางสงคม”
10 ยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร ประกาศ ขอกำหนด และคำสงทเกยวของ, 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/mobile_detail.php?cid=4&nid=10280
![Page 4: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/4.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
แมวาบทบญญตดงกลาวจะยอมรบใหรฐแตละรฐสามารถใชมาตรการทเปนการเลยงพนธกรณภายใตกตกาได แตกตกาฉบบนอธบายโดยชดแจงวาการเลยงพนธกรณไมสามารถกระทำไดในกรณมาตรา 6 (สทธในชวต) มาตรา 7 (หามทรมานหรอการปฏบตทโหดราย) มาตรา 8 (หามถกเอาตวลงเปนทาส การคาทาส และการถกบงคบใหตกอยในภาวะเยยงทาส) มาตรา 11 (หามถกจำคกเพยงเพราะเหตวาไมสามารถชำระหนตามสญญาได) มาตรา 15 (หลกความชอบดวยกฎหมาย) มาตรา 16 (บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการยอมรบวาเปนบคคลตามกฎหมาย) และมาตรา 18 (เสรภาพทางความคด มโนธรรม และศาสนา) ยงไปกวานน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเคยระบไววา
“หลกกฎหมายบงคบเดดขาด (peremptory norm) ขยายรายการสทธทไมอาจเลยงพนธกรณตามทกำหนดไวในมาตรา 4 วรรค 2 รฐภาคไมวากรณใดไมอาจใชมาตรา 4 ของกตกามาเปนเหตเพออางความชอบธรรมจากการละเมดกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศหรอกฎหมายบงคบเดดขาดภายใตกฎหมายระหวางประเทศได เชน การจบตวประกน การกำหนดโทษแบบเหมารวม การลดรอนเสรภาพโดยพลการ หรอการเบยงเบนหลกการพนฐานวาดวยการพจารณาคดทเปนธรรม ซงรวมถงหลกการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ”11
ยงมสทธอกหลายประการทแมวาจะมไดถกกำหนดใหเปนสทธทรฐภาคมอาจเลยงพนธกรณไดภายใตกตกาฯ แตกลบไดรบสถานะดงกลาว หากจะกลาวโดยเฉพาะเจาะจง ไดแก สทธในการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว (Harbeas Corpus) ซงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางวาเปนสทธทรฐไมสามารถเลยงพนธกรณได12 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตยงไดกลาววาสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยคณะตลาการทเปนอสระและเปนกลาง “เปนสทธสมบรณทไมอาจจะยกเวนได” 13 อกทงองคประกอบตาง ๆ ของสทธในการไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมยงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในฐานะสทธทรฐภาคมอาจเลยงพนธกรณได14
สทธอน ๆ นนรฐภาคอาจเลยงพนธกรณไดเฉพาะภายใตสถานการณจำเพาะบางประการ อกทงยงตองเขาเงอนไขตามทกำหนด ดงทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวไววา “แมปรากฏตามขอเทจจรงวาบทบญญตบางประการถกบญญตไวในมาตรา 4 (วรรค 2) ในฐานะสทธทรฐภาคไมสามารถเลยงพนธกรณได กไมเปนเหตใหสามารถตความไดวารฐภาคสามารถเลยงพนธะกรณภายใตมาตราอนแหงกตกาฯ ไดตามอำเภอใจ แมจะปรากฏวามภยซงคกคามความอยรอดของชาตกตาม” 15 ซงเปนผลใหการใช “มาตรการซงเปนการเลยงพนธกรณตามกตกา
11 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 29: มาตรา 4: Derogations during a State of Emergency’, 31 สงหาคม 2001, CCPR/C/21/Rev.1/Add.11, วรรค 11, ดไดท: https://www.refworld.org/docid/453883fd1f.html 12 เพงอาง, วรรค 15-16. 13 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, M. Gonzalez del Río v. Peru, UN Doc CCPR/C/46/D/263/1987, 2 พฤศจกายน 2535, วรรค 5.2. 14 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 16. 15 เพงอาง, วรรค 6.
![Page 5: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/5.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
กตกาฯ จำตองมลกษณะเปนขอยกเวนและสามารถบงคบใชเปนการชวคราวเทานน”16 นอกจากนแลว เมอมการประกาศสถานการณฉกเฉนโดยชอบแลว การใชมาตรการตาง ๆ ซงเปนการเลยงพนธกรณภายใตบทบญญตของกตกา ตองไมเปนการทำลายสาระสำคญของสทธนน ๆ การเลยงพนธะกรณเชนวานนจงหมายถงการลดขอบเขตของการบงคบใชสทธเทาทมความจำเปนอยางยงสำหรบการแกไขภยซงคกคามความอยรอดของชาต ตามทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเนนยำวา
“เพยงขอเทจจรงทวาการเลยงพนธกรณภายใตบทบญญตบางประการนนอาจมความชอบธรรมตามความจำเปนเรงดวนของสถานการณ มไดทำใหรฐภาคพนจากหนาทในการอธบายวาเหตใดมาตรการตาง ๆ ซงเปนการเลยงพนธกรณจงถกนำมาใชโดยมอาจหลกเลยงไดตามความจำเปนเรงดวนของสถานการณ ในทางปฏบต หลกการนจะชวยประกนวาไมมบทบญญตใดภายใตกตกาทรฐภาคจะไมตองปฏบตตามโดยสมบรณ ไมวาจะมการเลยงพนธกรณโดยชอบแลวกตาม” 17
นอกจากน ยงดเหมอนวา จนถงปจจบน ประเทศไทยยงมไดทำการแจงแกเลขาธการสหประชาชาตเกยวกบการจำกดสทธทเปนผลมาจากการประกาศสถานการณฉกเฉนในเดอนตลาคม
ในวนท 3 กรกฎาคม 2557 หลงจากทมการประกาศใชกฎอยการศกในวนท 20 พฤษภาคม 2557 รฐบาลไทยไดทำการแจงแกเลขาธการสหประชาชาตวาประเทศไทยจะจำกดสทธภายใต ICCPR บางประการ
“ราชอาณาจกรไทยใชสทธในการเลยงพนธะภายใตวรรคหนงของมาตรา 4 ของ ICCPR โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบพนธกรณภายใตมาตรา 12(1) โดยการประกาศเคอรฟวซงถกยกเลกเมอวนท 13 มถนายน 2557 มาตรา 14(5) เมอคดตามมาตรา 107-112 ของประมวลกฎหมายอาญาและความผดตอความมนคงของรฐตกอยภายใตเขตอำนาจของศาลทหาร มาตรา 19 โดยการหามมใหมการเผยแพรหรอตพมพเนอหาบางประการ โดยเฉพาะเนอหาทยยงใหเกดความแตกแยกและการแบงฝกแบงฝายภายในสงคม เนอหาทไมเปนความจรง หรอมลกษณะเปนการยยงปลกปน และมาตรา 21 โดยการจำกดการรวมตวทางการเมอง”18
ในวนท 24 ธนวาคม 2562 รฐบาลยงไดทำการแจงกบเลขาธการสหประชาชาตวารฐบาลไดยกเลกการจำกดสทธทงหลายแลวนบตงแตวนท 16 กรกฎาคม 256219
16 เพงอาง, วรรค 2. 17 เพงอาง, วรรค 4. 18 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.479.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.479.2014-Eng.pdf 19 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.629.2019.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2019/CN.629.2019-Eng.pdf
![Page 6: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/6.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
นอกจากน ในวนท 15 มถนายน 2563 รฐบาลยงไดทำการแจงกบเลขาธการสหประชาชาตวาประเทศไทย จะทำการจำกดพนธกรณภายใต ICCPR บางประการโดยเฉพาะอยางยงมาตรา 12 (เสรภาพในการเคลอนไหว) เนองจากเปนมาตรการฉกเฉนเพอปองกนโรคโควด20
ประเทศไทยยงไดเคยทำการจำกดสทธหลายประการโดยการประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงเพอทจะควบคมการชมนมประทวง รวมถง ในชวงระหวางวนท 7 เมษายน ถง 22 ธนวาคม 255321 และในวนท 22 มกราคม ถง 19 มนาคม 255722
อนง ดวยเหตทวาประเทศไทยมไดทำการแจงตอเลขาธการสหประชาชาตเกยวกบสถานการณฉกเฉนในเดอนตลาคม จงจำตองอนมานวาประเทศไทยนนมไดประสงคทจะทำการจำกดสทธใด ๆ ภายใต ICCPR
ภายใตกฎหมายไทย นายกรฐมนตรสามารถประกาศสถานการณฉกเฉนเปนการช วคราวไดโดยการประกาศใชพ.ร.ก. ฉกเฉน อยางไรกตาม ในมาตรา 4 นนคำวา “สถานการณฉกเฉน” ไดถกนยามไวอยางกวางขวางใหหมายถง
“สถานการณอนกระทบหรออาจกระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชน หรอเปนภยตอความมนคงของรฐ หรออาจทาใหประเทศหรอสวนใดสวนหนงของประเทศตกอย ในภาวะคบขน (...) ซ งจาเปนตองมมาตรการเรงดวนเพอรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต ผลประโยชนของชาต การปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภยของประชาชน การดารงชวตโดยปกตสขของประชาชน การค มครองสทธเสรภาพ ความสงบเรยบรอยหรอประโยชนสวนรวม หรอการปองปดหรอแกไขเยยวยาความเสยหายจากภยพบตสาธารณะอนมมาอยางฉกเฉนและรายแรง”
ภายใตมาตรา 4 ของ ICCPR นนเหตทจะถกใชเพอนำมาจำกดสทธคอสถานการณฉกเฉนทคกคามความอยรอดของชาต แตทวาเหตทถกระบไวในกฎหมายไทยนนมความกวางขวางเปนอยางมากและไมสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ
20 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.194.2020.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2020/CN.194.2020-Eng.pdf 21 Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.375.2010.TREATIES-13 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2010/CN.375.2010-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.105.2011.TREATIES-2 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2011/CN.105.2011-Eng.pdf 22 Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.49.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.49.2014-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.121.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.121.2014-Eng.pdf
![Page 7: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/7.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
เมอเรวๆน อำนาจดงกลาวนไดถกนำมาใชโดยนายกรฐมนตรของประเทศไทย หลงจากการรวมพลชมนมประทวงเปนเวลาหลายเดอน ในวนท 15 ตลาคม 2563 พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดใชอำนาจตามมาตรา 5 9 และ 11 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนประกาศ “ประกาศสถานการณฉกเฉนท ม ความรายแรง” ในทองทกรงเทพมหานคร ” จนถงวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ. 256323 อนเนองมาจากการชมนมตอตานรฐบาลทไดเกดขนระหวางวนท 13 ถง 15 ตลาคม 2563 “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” มาจากความในมาตรา 11 ของพ.ร.ก.ฉกเฉน24 โดยหลงจากการประกาศแลว จงมการประกาศขอกำหนดซงประกอบดวยมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉนโดยอาศยอำนาจทระบไวในมาตรา 9 และ 11 ของพ.ร.ก.ตามมาเปนลำดบ (ดตวอยางในภาคผนวก 2 และ 3) 25
การรวมพลชมนมประทวงเกดขนเปนชวง ๆ เปนเวลาหลายเดอน ขอเรยกรองของผประทวงตอตานรฐบาลซงนำโดยเยาวชนประกอบดวย 3 ขอเรยกรองหลก อนประกอบดวย ขอเรยกรองใหนายกรฐมนตรลาออก ใหมการรางรฐธรรมนญใหม และใหมการปฎรปสถาบนกษตรย26
ในวนท 13 และ 14 ตลาคม 2563 ระหวางการชมนมใหญนน มการเผชญหนากบเจาหนาทตำรวจในหลายโอกาส แตมรายงานวาการชมนมโดยรวมนนถอวาเปนการชมนมโดยสงบ โดยในชวงจงหวะหนง ผชมนมไดตะโกนและชสามนวในขณะทขบวนเสดจของพระราชนเคลอนทผานกลมผชมนม ซงตอมาเหตการณดงกลาวถกอางองถงในฐานะหนงสาเหตในการประกาศสถานการณฉกเฉน27 พ.ร.ก.ฉกเฉนทถกประกาศออกมาเพอระงบการชมนมมผลตงแตเวลา 4.00 น. ของวนท 15 ตลาคม 2563 และทนทหลงจากการประกาศใชพ.ร.ก.ดงกลาวนนผประทวงอยางนอย 22 คน รวมถงแกนนำ ถกจบกมตว28
23 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10227&filename=index 24 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร (ฉบบท 2), 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/903035 25 เชน ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index (ภาคผนวก 2) และประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index (ภาคผนวก 3) 26 Bangkok Post, ‘Protesters reiterate 3 key demands’, 9 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1998947/protesters-reiterate-3-key-demands 27 Aljazeera, ‘Thai protesters clash with police, shout at king’s motorcade’, 14 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.aljazeera.com/news/2563/10/14/thai-protesters-clash-with-police-call-out-kings-motorcade; Aljazeera, ‘Clashes at Thailand anti-government protests in Bangkok’, 14 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.aljazeera.com/news/2563/10/14/thailand-protesters-set-off-on-มนาคม-in-bangkok; BBC, ‘Thai protests: Tens of thousands gather again in mass defiance of government’, 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bbc.com/news/world-asia-54548988 28 Thai PBS, ‘ใครบาง? ถกจบมอบ 13-14 ตลา’, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://news.thaipbs.or.th/content/297402
![Page 8: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/8.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร ลงวนท 15 ตลาคม 2563 ไดอางองถงสถานการณทม “บคคลหลายกลมไดเชญชวน ปลกระดม และดำเนนการใหมการชมนมสาธารณะโดยไมชอบดวยกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะขนในกรงเทพมหานคร โดยใชวธการและชองทางตาง ๆ กอใหเกดความปนปวนวนวายและความไมสงบเรยบรอยของประชาชน มการกระทำทกระทบตอขบวนเสดจพระราชดำเนน มเหตอนควรเชอไดวามการกระทำทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล อนมใชการชมนมโดยสงบทไดรบการรบรองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทงยงกระทบโดยตรงตอสมฤทธผลของมาตรการควบคมการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 อนสงผลกระทบโดยตรงตอความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศทอยในภาวะเปราะบาง” ดวยเหตน นายกรฐมนตรจงไดประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ดวยเหนวามความ “จำเปนอยางยงทจะตองมมาตรการเรงดวนเพอแกไขกรณดงกลาวใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงทเพอใหมการปฏบตตามกฎหมายและรกษาความสงบเรยบรอยและประโยชนสวนรวม” 29
ตามทระบไววาไมมตวชวดทแนชดวารฐบาลมเจตนาทจะเลยงพนธกรณของตนอยางเปนทางการจากพนธกรณในการเคารพสทธใด ๆ ภายใต พ.ร.ก.น เนองจากรฐบาลมไดแจงการเลยงพนธกรณดงกลาวใหแกเลขาธการสหประชาชาตทราบ ตามทรฐเคยกระทำภายใตสสถานการณในชวงทศวรรษทผานมา30 สงผลใหเกดขอสงสยวาการเลยงพนธกรณพนฐานภายใตการประกาศสถานการณฉกเฉนเมอวนท 15 ตลาคม ทผานมานน เขาขายมาตรฐานการ “คกคามความอยรอดของชาต” ตามทไดถกระบไววาเปนเงอนไขการเลยงพนธกรณตามมาตรา 4 ของ ICCPR หรอไม อยางไรกตาม ถอยคำหรอภาษาทใชในประกาศมคำวา“ความสงบเรยบรอยของประชาชน” และ “ความม นคงของชาต” ซงเปนพนฐานสำคญในการปรบใชมาตราการพเศษอนไปสการจำกดการใชสทธมนษยชนได แตทวา ตามหลกการจำนวนมากซงอธบายเกยวกบสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานตาง ๆ ตอการจำกดการใชสทธนน คำวาความสงบเรยบรอยของประชาชนและความมนคงของชาตตางถกกำหนดโดยชดแจงวาการจำกดสทธดานตาง ๆ จะกระทำไดกแตอาศยหลกความจำเปน ความไดสดสวน และถกกำหนดโดยกฎหมายดวย การจำกดดงกลาวอยภายใต ICCPR มาตรา 12(3) เสรภาพในการโยกยาย มาตรา 18 (3) เสรภาพในการแสดงออกทางศาสนาหรอความเชอของบคคล มาตรา 19 (2และ3) เสรภาพแหงการแสดงออกและเผยแพรขอมลขาวสาร มาตรา 21 เสรภาพในการชมนมโดยสงบ และ มาตรา 22 (2) เสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม ทงน นอกเหนอจากทตองพจารณาวาการจำกดสทธใด ๆ นนจำตองทำโดยความจำเปนอยางยงยวดเพอวตถประสงคทถกกำหนดไวโดยชอบดวยกฎหมาย เชน ความสงบ
29 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, อางแลว 23 30 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.479.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.479.2014-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.194.2020.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2020/CN.194.2020-Eng.pdf ; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.375.2010.TREATIES-13 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2010/CN.375.2010-Eng.pdf; and Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.49.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.49.2014-Eng.pdf.
![Page 9: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/9.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
เรยบรอยของประชาชนและความมนคงของชาตแลว การจำกดเหลานนยงจำตองไดสดสวนและยดโยงกบหลกความชอบดวยกฎหมายรวมถงการปราศจากการเลอกปฏบตดวย31
3. การตรวจสอบอยางมขอจำกดของศาล
ไมวามาตรการฉกเฉนซงมผลเปนการจำกดหรอแทรกแซงสทธมนษยชนจะไดทำการเลยงพนธกรณอยางเปนทางการหรอไมกตาม มาตรการเหลานนตองถกตรวจสอบไดโดยฝายตลาการ32 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวยำอยเสมอวาศาลควรมอำนาจตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของประกาศสถานการณฉกเฉน รวมทงมาตรการทบงคบใช33 ทงน อำนาจของตลาการในดานนมความสำคญอยางยงเนองดวยอำนาจพเศษบางประการตามมาตรา 9 และมาตรา 11 นนไดถกกำหนดไวอยางกวางขวางจนทำใหสามารถนำไปสการใชอำนาจโดยพลการไดอยางงายดาย
แตทวา มาตรา 16 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนไดจำกดสทธในการยนคำรองตอศาลปกครอง โดยกำหนดวา:
“ขอกาหนด ประกาศ คาสง หรอการกระทาตามพระราชกาหนดนไมอยในบงคบของกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง และกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง”
ศาลปกครอง ซงมเขตอำนาจครอบคลมการกระทำของเจาหนาทและหนวยงานท ใชอำนาจทางปกครอง ไดตความพ.ร.ก.ฉกเฉนในทางทจำกดมใหหนวยงานของตนนนสามารถทบทวนความชอบดวยกฎหมายของมาตรการทถกบงคบใชตามพ.ร.ก.ได ยกตวอยางเชน ในวนท 26 มนาคม 2563 มนกกจกรรมไดทำการฟองรองตอศาลปกครองโดยเรยกรองใหมการดำเนนคดกบรฐบาลไทยเนองจากการบงคบใชกฎผานแดนฉบบใหมทเรยกรองใหผมสญชาตไทยจำตองมเอกสารจากสถานทตและใบรบรองแพทยสำหรบเดนทางทางอากาศมายงประเทศไทย โดยเปนสวนหนงของมาตรการทใชสำหรบการควบคมโรคโควด-19 และทำใหพลเมองชาวไทยจำนวนมากนนไมสามารถทจะเดนทาง
31 ดเพมเตม: หลกการ Siracusa เกยวกบการจำกดและการลดรอนมาตรการในกตกาสากลวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (the Siracusa Principles on the Limitation and Derogation of Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights), Annex, UN Doc E/CN.4/1984/4, 1984, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/1984/07/Siracusa-principles-ICCPR-legal-submission-1985-eng.pdf 32 ICJ, ‘Geneva Declaration on Upholding the Rule of Law and the Role of Judges and Lawyers in Times of Crisis’, หลกการท 1, and Commentary, หนา 1-15, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2011/05/ICJ-genevadeclaration-publication-2011.pdf 33 ไดแก ในขอสงเกตเชงสรปตอประเทศโคลมเบย คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเนนยำวา “บทบญญตในรฐธรรมนญและในกฎหมายควรจะประกนวาการปฏบตตามหลกการในมาตรา 4 ของกตกาสากลนน ตองไดรบการตดตามทบทวนโดยศาล” เชนเดยวกนในกรณประเทศศรลงกา คณะกรรมการไดแสดงความกงวลวา “ศาลนนไมมอำนาจทจะตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการประกาศสถานการณฉกเฉน รวมถงมาตรการตางๆทถกใชในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉน” ด: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอสงเกตเชงสรปon Colombia, CCPR/C/79/Add. 76, วรรค38 and วรรค 23; คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอสงเกตเชงสรปตอประเทศศรลงกา, CCPR/C/79/Add.56, วรรค 13.
![Page 10: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/10.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
กลบมายงประเทศได ในวนท 2 เมษายน 2563 ศาลปกครองกลางไดปฏเสธทจะรบคดดงกลาวไวพจารณาโดยใหเหตผลวา ภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉน34 มาตรการทถกกำหนดนนไมอยภายใตอำนาจของศาล35 อนง เปนทนาสนใจวาในป 2553 ศาลรฐธรรมนญไดมคำวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 9/2553 วนจฉยวามาตรา 16 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนนนไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ อกทงยงชวาแมวาจะไมสามารถนำคดมาฟองรองยงศาลปกครองได แตผไดรบความเสยหายยงสามารถนำคดเขาสกระบวนการพจารณาของศาลยตธรรมได36
เหตนนกกจกรรมดงกลาวจงแสวงหาชองทางอนในการดำเนนคดและไดนำคดไปฟองยงศาลแพง อยางไรกตามในวนท 5 เมษายน 2563 ศาลแพงกรงเทพไดยกฟองคดดงกลาวดวยเหตทวาคำสงนนไดถกออกโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ฉกเฉนทใหอำนาจแกจำเลยในฐานะนายกรฐมนตร โจทกไมไดถกโตแยงสทธ37 แนวคำพพากษาดงกลาวนนไมเหมอนกบคำพพากษาของศาลแพงในชวงป 2557 นก โดยในคดระหวางรฐบาลและคณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงปฏรปประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบรณแบบอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (กปปส.) นน ศาลแพงมคำพพากษาวา แมวารฐบาลจะมอำนาจในการบงคบใชพ.ร.ก.ฉกเฉน ศาลมอำนาจทจะกำหนดมใหรฐบาลบงคบใชขอกำหนดบางประการทไดออกโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ดงกลาวตอผชมนมตอตานรฐบาล เนองจากขอกำหนดดงกลาวนนละเมดสทธของผชมนม ขอกำหนดเหลานรวมถงการหามชมนมตงแต 5 คนขนไป และการใหผชมนมสามารถจราจรบนเสนทางคมนาคมได นอกจากน ศาลยงชวารฐบาลนนจะตองไมออกคำสงใหมการใชกำลงหรออาวธเพอทจะสลายการชมนมโดยสงบ38
ในวนท 20 และ 21 ตลาคม 2563 นกการเมองรวมถงผชมนมจำนวนหนงไดทำการยนเรองตอศาลแพงเพอขอใหศาลทำการเพกถอนการประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในทองทกรงเทพมหานคร เพกถอนประกาศและคำสงทเกยวของ รวมถงขอคมครองชวคราว39 ในวนท 22 ตลาคม 2563 ศาลแพงรบคำฟองโดยไดกลาวถงมาตรา 16 แหงพ.ร.ก. ฉกเฉนและอำนาจของตนภายใตรฐธรรมนญในการทจะพพากษาคดทงปวงเวนแตคดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอำนาจของศาลอน40อยางไรกตามสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงนนไดถกยกเลกกอนท
34 แรกเรมกฎดงกลาวออกโดยสำนกงานการบนพลเรอนแหงประเทศไทย ในประกาศลงวนท 19 มนาคม 2563 ดไดท: http://www.mfa.go.th/main/contents/files/news3-20200329-164122-910029.pdf ตอมาในวนท 20 มนาคม 2563 พ.ร.ก.ฉกเฉนนนไดออกมาตรการทกำหนดเงอนไขในลกษณะเดยวกนไว 35 กรงเทพธรกจ, ‘ศาลปกครองกลาง ไมรบฟองปมประกาศ Fit to Fly สกดโควด-19 สำนวนสอง’, 21 เมษายน 2563, ดไดท: https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/874190. 36 วนจฉยศาลรฐธรรมนญท 9/2553, ดไดท: https://english.constitutionalcourt.or.th/occ_web/download/article/file_import/center-law9_53.pdf 37 ไทยโพสต, ‘ศาลแพงยกฟอง รองขามประเทศ รฐทำได FitToFly’, 5 เมษายน 2563, ดไดท: https://www.thaipost.net/main/detail/62089. 38 Bangkok Post, ‘Court rules to protect protesters’, 20 February 2014, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/395975/court-rules-to-protect-protesters 39 Voice Online, ‘'เพอไทย' ยนศาล หวงเพกถอน 'พ.ร.ก.ฉกเฉน' ไรความชอบธรรม ละเมดผชมนม’, 20 ตลาคม 2563, ดไดท: http://www.voicetv.co.th/read/e-2nAURQQ 40 ศาลแพง, คดหมายเลขดำท พ 5363/2563, 22 ตลาคม 2563.
![Page 11: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/11.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ศาลจะไดทำการไตสวนคำขอคมครองชวคราว แตทวาทนายความของผฟองขางตนยงคงยนยนวาจะมการฟองรองดำเนนคดตอศาลตอไปเพอเพกถอนผลของสถานการณฉกเฉนและเพอใหไดรบการเยยวยาอนเนองมาจากการถกละเมดสทธมนษยชนในระหวางทมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉนถกบงคบใช41
สทธในการเขาถงการเยยวยาเมอถกละเมดสทธมนษยชนอยางมประสทธภาพถอเปนหลกกฎหมายทวไป (General Principle of Law) และถกรบรองไวในมาตรา 2(3) ของ ICCPR การเยยวยาอยางมประสทธภาพตองสามารถเขาถงไดทกเวลา แมกระทงระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉน42 ตามทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดยนยนในคำประกาศเจนวา (Geneva Declaration) และตามทไดมการรบรองไวตามมาตรฐานสากลวา
“ฝายบรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการไมควรอางเอาวกฤตการณไมวาในกรณใด ๆ เปนเหตแหงการจำกดสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรม การเยยวยาโดยองคกรตลาการอยางมประสทธภาพ และการไดรบการชดเชยอยางเตมทของเหยอ และ/หรอ ญาตของของเหยอการละเมดสทธมนษยชน การใชมาตรการใด ๆ อนมผลเปนการตดเขตอำนาจของศาลทวไปในการพจารณาคดหรอในการเยยวยากรณการละเมดสทธมนษยชนถอเปนการทำลายหลกความเปนอสระของฝายตลาการและหลกการพนฐานของหลกนตรฐ/นตธรรม (Rule of Law)”43
คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวในขอสงเกตทวไปท 29 เกยวกบสถานการณฉกเฉนวา
“แมวารฐภาคจะอยในระหวางสถานการณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนทจะตองกำหนดมาตรการอยางเขมงวด แตกอาจจะปรบเปลยนขนตอนการไดรบการเยยวยาจากศาลหรอการเยยวยาแบบอน ๆ ได แตรฐภาคดงกลาวยงคงตองปฏบตตามพนธกรณพนฐานภายใตมาตรา 2 วรรค 3 ของ ICCPR ในการใหการเยยวยาอยางมประสทธภาพ”44
41Bangkok Post, ‘Prayut lifts state of emergency’, 23 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2006623/prayut-lifts-state-of-emergency; The Active, ‘ทนาย นศ.ยน เดนหนาฟอง แมยกเลกประกาศฯ’, 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://theactive.net/news/20201022-5/?fbclid=IwAR2l47k22F5Tx-uK7vNJHTqb1_4g3oIa2-JvsFqPev9AdCuLqYHgXE_nhQs 42 ด ICJ, ‘Practitioners Guide no. 2: the Right to Remedy and Reparation, ดไดท: at https://www.icj.org/the-right-to-a-remedy-and-reparation-for-gross-human-rights-violations-2018-update-to-practitioners-guide-no-2/; Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law, E/CN.4/Res/2005/35, หลกการท 1-3; UN Human Rights Committee, ขอคดเหนทวไปท 29, U.N. Doc. CCPR/C/21/Rev.1/Add.11, 2001, วรรค 14. 43 ICJ, Geneva Declaration on Upholding the Rule of Law and the Role of Judges and Lawyers in Times of Crisis, หลกการท 11, and Commentary หนา 181-196, https://www.icj.org/wp-content/uploads/2011/05/ICJ-genevadeclaration-publication-2011.pdf 44 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 14
![Page 12: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/12.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
4. การงดเวนโทษในทางกฎหมายจากการถกดำเนนคด
หากการละเมดสทธมนษยชนเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรงหรอเปนอาชญากรรมภายใตกฎหมายระหวางประเทศ รฐตาง ๆ มหนาทในการสบสวนสอบสวนอยางรวดเรว รอบคอบ และเปนกลาง และนำผกระทำความผดเขาสกระบวนการพจารณาคดทเปนธรรม45 หนาทดงกลาวถกระบไวใน ICCPR46 อนสญญาตอตานการทรมาน (มาตรา 7) และไดมการใหรายละเอยดในเรองนไวในหลกการตอตานการยกเวนโทษชดปรบปรงลาสดของส หป ร ะ ช าช าต ( UN Updated Set of Principles for the protection and promotion of human rights through action to combat impunity)47 หนาทเหลานจะตองไดรบการเคารพโดยเฉพาะอยางย งในกรณการทรมาน และการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอยำยศกดศร การบงคบใหบคคลสญหาย การวสามญฆาตกรรม และอาชญากรรมรายแรงอน ๆ เชนเดยวกบทระบในหลกการตอตานการยกเวนโทษขางตน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดอธบายไววา
“หากการสบสวนสอบสวน (...) เผยใหเหนถงการละเมดสทธบางประการทไดมการรบรองไวในกตกาสากลฯน รฐภาคมหนาทตองประกนวาผกระทำใหเกดการละเมดจะไดรบโทษอยางเปนธรรม เชนเดยวกบความลมเหลวในการสบสวนสอบสวน ความลมเหลวในการนำตวผกระทำความผดมาลงโทษสามารถเปนการละเมดกตกาฯฉบบนไดในตวของมนเอง หนาทในการนำตวผกระทำความผดมารบโทษนเปนหนาทของรฐ โดยเฉพาะอยางยงในกรณมการกระทำสงทเปนความผดทางอาญาทงตามกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ เชน การทรมาน และการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำยศกดศร (มาตรา 7) การสงหาร[โดยเจาหนาทรฐ]โดยรวบรดตดตอนหรอตามอำเภอใจ (มาตรา 6) และการบงคบใหบคคลสญหาย (มาตรา 7 และ 9 และบอยครงกรวมถงมาตรา 6 ดวย) (...) ดวยเหตน ในการทเจาหนาทราชการหรอตวแทนของรฐกระทำการละเมด (สทธดงกลาว) นน จงไมอาจปลอยใหผกระทำความผดใหหลดพนจากความรบผดสวนบคคลได เชนทไดกระทำผานการนรโทษกรรม และการใหความคมครองทางกฎหมาย และการชดใชคาเสยหายตามกฎหมายกอนหนาน นอกจากน ยงไมมสถานภาพทางการใด ๆ ทให
45 สำหรบคำอธบายโดยละเอยดเกยวกบกฎหมายและแหลงของกฎหมายการยกเวนโทษ ด: ICJ Practitioners Guide Number 7, ‘International Law and the Fight against Impunity’, 2015, ดไดท: https://www.icj.org/international-law-and-the-fight-against-impunity-icj-practitioners-guide-no-7-now-available-in-english/ 46 มาตรา 2(3) ของ ICCPR เชนทไดถกอธบายไวโดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 31: The Nature of the General Obligations Imposed on State Parties to the Covenant’, CCPR/C/21/Rev.1/Add.13, พฤษภาคม 2004, วรรค 18, ดไดท: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CCPR%2fC%2f21%2fRev.1%2fAdd.13&Lang=en 47 หลกการตอตานการยกเวนโทษชดปรบปรงลาสดของสหประชาชาต (Updated Set of Principles for the protection and promotion of human rights through action to combat impunity), UN DOC E/CN.4/2005/102/add 1, 8 กมภาพนธ 2005, recommended by the UN Commission on Human Rights, Resolution 2005/81, ดไดท: https://undocs.org/E/CN.4/2005/102/Add.1.
![Page 13: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/13.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ความชอบธรรมในการใหความคมกนความรบผดตามกฎหมายแกบคคลทถกกลาวหาวากระทำการละเมดสทธเหลานน อกทงอปสรรคทางกฎหมายอน ๆ เชน บทบญญตทเกยวกบความรบผดตามกฎหมาย ไดแก การกลาวอางถงการปฏบตตามคำสงของผบงคบบญชา หรอการกำหนดอายความทสนอยางไมสมเหตสมผล กสมควรทจะถกตดออก (...)”48
อยางไรกตาม มาตรา 17 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนกลนจำกดความรบผดของเจาหนาท ไมวาจะเปนเจาหนาททหารหรอพลเรอน ระหวางสถานการณฉกเฉนเปนอยางมาก มาตรา 17 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนระบวา:
“พนกงานเจาหนาทและผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เนองจากการปฏบตหนาทในการระงบหรอปองกนการกระทาผดกฎหมาย หากเปนการกระทาทสจรต ไมเลอกปฏบต และไมเกนสมควรแกเหตหรอไมเกนกวากรณจาเปน แตไมตดสทธผไดรบความเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายจากทางราชการตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท”
แมวาจะมการยนยนสทธในการเรยกรองคาเสยหายจากการกระทำความผดทางละเมดโดยหนวยงานของรฐ ซงเปนสวนหนงของสอทธในการไดรบการเยยวยาอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม เปนทชดเจนวามาตรา 17 นนจำกดความรบผดของบคคลทปฏบตหนาทภายใตกฎหมายฉกเฉนและขอกำหนดตาง ๆ โดยวธการใหการงดเวนโทษทางกฎหมาย
เทาทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลรบทราบนนพบวาในคดสวนใหญซงรวมถงคดทผเสยหายและหรอครอบครวของผเสยหายนนไดรบคาชดเชยในรปแบบของคาชดเชยทเปนตวเงนจากหนวยงานรฐบาล จะพบวาเจาหนาทของรฐทถกกลาวหาวากระทำการละเมดสทธมนษยชนนนมกจะมไดถกนำตวมาเขาสกระบวนการยตธรรม49
48 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 31, The Nature of the General Obligations Imposed on State Parties to the Covenant’, CCPR/C/21/Rev.1/Add.13, พฤษภาคม 2547, วรรค 18, ดไดท: http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2FPPRiCAqhKb7yhsjYoiCfMKoIRv2FVaVzRkMjTnjRO%2Bfud3cPVrcM9YR0iW6Txaxgp3f9kUFpWoq%2FhW%2FTpKi2tPhZsbEJw%2FGeZRASjdFuuJQRnbJEaUhby31WiQPl2mLFDe6ZSwMMvmQGVHA%3D%3D หลกการท 8 ของแนวทางพนฐานสหประชาชาตวาดวยการใชกำลงและอาวธปน (United Nations Basic Principles on the Use of Force and Firearms) ยงระบวา: “ในกรณทเปนขอยกเวนเชนความไมมนคงทางการเมองภายในประเทศหรอกรณทมสถานการณฉกเฉนอนใดนนอาจจะสามารถนำมาใชเปนเหตในการไมปฏบตตามแนวทางพนฐานฉบบนได” 49 ตวอยางเชน ในเขตจงหวดชายแดนภาคใตซงมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงตงแตป 2548 เมอวนท 16 ตลาคม 2559 ศาลปกครองสงสดมคำสงใหกองทพไทยและกระทรวงกลาโหมจายคาเสยหายแกโจทกทงสอง ไดแก นายอสมาแอ เตะ กบนายอามซ มานาก เนองจากศาลพพากษาวาโจทกทงสองถกเจาหนาททหารทำรายรางกายในระหวางถกควบคมตวโดยมชอบดวยกฎหมายเปนเวลาเกาวน -- ซงเกนกวาเจดวนตามทกฎอยการศกอนญาต ในป 2551 ทงสองคนถกจบกมภายใตกฎอยการศกและมการรองเรยนวาถกซอมทรมานเพอใหรบสารภาพในคดเกยวกบความมนคงแหงชาต จนถงปจจบน ยงไมมการนำตวผกระทำความผดมาลงโทษ ด ประชาไท ‘ศาลปกครองสงสดพพากษาจายเงนทดแทน น.ศ. ยะลา หลงถกจบกมเกนกำหนด-ซอมทรมาน’ 19 ตลาคม พ.ศ. 2559 ดไดท: http://prachatai.com/journal/2016/10/68437 ในอกคดหนง ศาล
![Page 14: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/14.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ในป 2548 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตระหวางทกำลงทำการพจารณารายงานการปฏบตตามพนธกรณของประเทศไทยในรอบแรกตามมาตรา 40 ของ ICCPR ไดแสดงความหวงกงวล “โดยเฉพาะอยางยงความกงวลทพ.ร.ก.ฉกเฉนซงใหเจาหนาทบงคบใชสถานการณฉกเฉนไดรบยกเวนจากการรบโทษตามขนตอนในทางกฎหมายและทางวนย ซงเปนการใหปญหาการลอยนวลพนผดรนแรงขน”50 ในป 2560 คณะกรรมการยงไดแสดงความกงวลตอ “การสบสวนสอบสวนทดำเนนไปอยางลาชา (....) รวมถงกรณการยงพลเรอนระหวางความรนแรงทางการเมองในป 2553” ซงอยในพนททมการประกาศใชสถานการณฉกเฉน51
5. มาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉน
มาตรา 9 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉนใหอำนาจนายกรฐมนตรในการออกขอกำหนดในกรณทมความจาเปน “เพอแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรว หรอปองกนมใหเกดเหตการณรายแรงมากขน” ในบรบทของการชมนมประทวงนน ไดมการออกขอกำหนดภายใตมาตรา 9 ไดแก การหามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ ตงแต 5 คนขนไป การหามการทำใหแพรหลายซงสออนใดทมขอความอนอาจทำใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสาร และการหามใชเสนทางคมนาคมหรอยานพาหนะ52
เมอมการประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” เพอควบคมการชมนมประทวง นายกรฐมนตรและเจาหนาททไดรบมอบหมายนน53 จะไดรบอำนาจมากขนในการออกขอกำหนดภายใตพ.ร.ก. ฉกเฉนตามทถกกำหนดไวในมาตรา 11 และ 12 ซงเปนอำนาจทมากกวามาตรการทถกกำหนดในมาตรา 9 การจำกดสทธทสามารถนำมาบงคบใชไดภายใตมาตรา 11 และ 12 ไดแก อำนาจในการจบกมและควบคมตวบคคลทสงสยวาจะเปนผรวมกระทำใหเกดสถานการณฉกเฉน หรอเปนผใช ผโฆษณา ผสนบสนนการกระทำเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทำใหเกดสถานการณฉกเฉน อำนาจในการออกคำสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาท การออกคำสงยดหรออายดอาวธ สนคา เครองอปโภคบรโภค เคมภณฑ หรอวตถอนใด และการประกาศหามมใหกระทำการใด ๆ
ปกครองมคำสงใหสำนกนายกรฐมนตรชดใชคาเสยหายใหแกครอบครวของนายอสฮาร สะมาแอ เปนเงน 500,000 บาท หลงจากทมการรองเรยนวาเขาถกซอมทรมานและสงหารในขณะทถกควบคมตวโดยเจาหนาททหารในเดอนกรกฎาคม 2550 อยางไรกด จนถงปจจบนยงไมมเจาหนาททหารหรอบคคลอนใดถกฟองคดจากเหตการการเสยชวตของนายอสฮาร สะมาแอ ด ประชาไทย ‘Compensation but no prosecution over death of Deep South torture victim’ 22 สงหาคม 2558 ดไดท: https://prachatai.com/english/node/5408?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+prachataienglish+%28Prachatai+in+English%29 50 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต: ประเทศไทย’, CCPR/CO/84/THA, 8 กรกฎาคม 2548, วรรค 13. 51 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปจากการทบทวนรายงานตามรอบของแระเทศไทย รอบท 2’, 25 เมษายน 2560, วรรค 21. 52 ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 53 มาตรา 7, วรรค 3-6, พ.ร.ก.ฉกเฉน
![Page 15: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/15.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
หรอสงใหกระทำการใด ๆ เทาทจำเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน54
อนง ขอมลจากศนยทนายความเพอสทธมนษยชนพบวา ตงแตวนท 13 ถง 22 ตลาคม 2563 มผถกจบกมเปนจำนวนอยางนอย 90 ราย สวนใหญนนถกจบกมในขอหาละเมดพ.ร.ก. ฉกเฉนวาดวยการหามชมนม ผถกจบกม 6 รายถกปลอยตวโดยไมแจงขอกลาวหา55
ทงน ผ ใดฝาฝนขอกำหนด ประกาศ หรอคำส งท ออกตามพ.ร.ก.ฉกเฉนนนสามารถถกลงโทษไดตามบทบญญตในมาตรา 18 ซงระวางโทษจำคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน 40,000 บาท หรอทงจำทงปรบ
ดวยเหตน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลจงใหขอแสดงและเนนยำถงความกงวล รวมทงขอเสนอแนะทไดใหแกรฐบาลไทยมาตงแตป 2548 เกยวกบพ.ร.ก.ฉกเฉน โดยเฉพาะตอมาตรา 9 11 และ 12 ทเกยวกบมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉน ซงสามารถถกนำมาใชโดยนายกรฐมนตรในชวง “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง”ได
5.1 คำจำกดความทคลมคอและอำนาจอยางกวางขวาง
หลกความชอบดวยกฎหมาย (Principle of Legality) ถอเปนพนฐานของหลกกฎหมายทวไปและหลกนตธรรมซงสามารถปรบใชไดกบทกระบบกฎหมายทวโลก โดยหลกดงกลาวประกอบดวยหลายขอยอย ซงรวมถง หลกความแนนอนและความชดเจนทางกฎหมาย (lex certa) หลกกฎหมายไมมผลยอนหลงของความผด ซงหมายความวาความผดตองถกกำหนดไวโดยชดเจนและถกอธบายในกฎหมายกอนทบคคลจะถกลงโทษตามความผดดงกลาว (lex previae) รวมถงหลกการปรบใชกฎหมายอาญาโดยเครงครด (lex stricta) หลกการทงหมดถกสะทอนในมาตรา 15 ของ ICCPR รวมถงแหลงอน ๆ หากหลกความชอบดวยกฎหมายไมไดรบการเคารพ บคคลทกฎหมายบงคบใชจะไมสามารถประพฤตตนใหสอดคลองตอกฎหมายซงไมไดถกบญญตไวโดยชดเจนได และทนายความรวมถงผมสวนเกยวของอน ๆ อาจมาสามารถประเมนกฎหมายเหลานนเพอประกนวาไดมกฎหมายดงกลาวสอดคลองกบกฎหมายในภาพรวม
อำนาจในสถานการณฉกเฉนนนมลกษณะทไมเปนไปตามหลกการขางตนในทกรปแบบ
พ.ร.ก.ฉกเฉนประกอบดวยบทบญญตหลายประการซงคลมเครอและกวางขวางมากจนดเสมอนวามอบอำนาจทไมมขอบเขตจำกดแกนายกรฐมนตร มาตรา 11(6) ใหอำนาจนายกรฐมนตรในการ “ประกาศหามมใหกระทาการใด ๆ หรอสงใหกระทาการใด ๆ เทาทจาเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน”
เนองจากกฎหมายมไดกำหนดการกระทำใด ๆ ทมาตรานจะครอบคลมอนไว มาตรานยงอาจรวมถงการกระทำทอยนอกเหนอจากอำนาจของนายกรฐมนตร ขอบทนจงมลกษณะคลมเครอและกวางจนเกนไป อกทงละเมด
54 ประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index 55 ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน, ‘สถตผถกจบกม-ดำเนนคด ตงแตการชมนม #คณะราษฎร 13 ต.ค.’, ขอมล ณ วนท 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.tlhr2014.com/?p=22156
![Page 16: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/16.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
หลกความชอบดวยกฎหมาย และเนองจากการไมปฏบตตามนนเปนความผดทางอาญา การปรบใชบทบญญตนจงอาจนำไปสการลงโทษฐานความผดทไมถกกำหนดในกฎหมายมากอน อนเปนการละเมดมาตรา 15 ของ ICCPR
ตามประกาศลงวนท 15 ตลาคม พ.ศ. 2563 (ภาคผนวก 3) ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง สามารถใชอำนาจตาง ๆ ตามทไดกลาวมาขางตนในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงเพอหยดยงการประทวงในเขตกรงเทพมหานครได56
5.2 การจบกมและคมขงโดยพลการ
สทธในเสรภาพและสทธทจะไมถกควบคมตวตามอำเภอใจไดรบการคมครองไวในมาตรา 9 ของ ICCPR ซงบญญตวาบคคลจะถกจบกมหรอคมขงตามอำเภอใจ/โดยพลการมได
มาตรา 11 และ 12 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนและประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563 (ภาคผนวก 3)57 ไดใหอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการจบกมและควบคมตวบคคลใดไดเปนในเบองตนเปนเวลา 7 วนซงอาจตอเวลาตอไปไดอกรวมทงสนไมเกน 30 วน
การควบคมตวโดยไมมการตงขอหาถอเปนการควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครอง (administrative detention) และโดยปกตถอวาตองหามตามกฎหมายระหวาง แมวาจะมขอยกเวนอยบางในกรณทจำกดเปนอยางยง การควบคมตวดงกลาวเปนมาตรการพเศษขนมาแทนทระบบยตธรรมทางอาญาปกต จากประสบการณคณะกรรมการนตศาสตรสากลเหนวาการควบคมตวโดยอำนาจทางปกครองนนมกนำไปสการละเมดในรปแบบอน ๆ ไดแก การทรมาน การประตบตทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอยำยศกดศร และการบงคบใหสญหาย เนองจากการควบคมตวเชนวาน นมไดมการกำหนดหลกประกนทางกฎหมายเพ อการค มครองผ ถ กควบคมตวเหมอนเชนในกรณปกต คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลเหนวา การควบคมตวบคคลโดยอาศยอำนาจของฝายปกครองจะถอวาชอบดวยกฎหมายกตอเมอการกระทำดงกลาวนนถกใชในลกษณะเปนมาตรการชวคราวระหวางทมการเลยงพนธกรณโดยชอบภายใตการประกาศสถานการณฉกเฉน และตองกระทำเพยงเทาทจำเปนอยางยงเพอแกไขภยคกคามพเศษ สอดคลองกบทระบไวในมาตรา 4 ICCPR ซงหมายความถงกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญาทวไมสามารถจดการตอภยคกคามความมงคงทกำลงเกดขนจรงได ในหลายกรณสวนใหญ ลำพงความผดทางอาญาปกต เชนการพยายามหรอการสมคบคดกนกระทำความผด กถอวาเพยงพอแลวในการปกปองความมนคง
คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ในความเหนทวไปท 35 ชวาในบรบทของการควบคมตวโดยอำนาจทางปกครอง
“ในขณะทรฐภาคใชวธการคมขงเพอความมนคง (บางครงรจกภายใตชอ การควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครอง หรอการกกขง) โดยมไดมการมไดมการใครครวญเกยวกบการดำเนนคดตอขอหาทางอาญา คณะกรรมการพจารณาวาการควบคมตวดงกลาวนนแสดงถงความเสยงอยางรายแรงของการถกจำกด
56 ขอ 5, ประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index (ภาคผนวก 3) 57 เพงอาง, ขอ 1
![Page 17: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/17.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
เสรภาพตามอำเภอใจ นอกจากนการควบคมตวดงกลาวมกนำไปสการควบคมโดยอำเภอใจ เนองจากมมาตรการอนมประสทธภาพอน ๆ รวมถงกระบวนการยตธรรมทางอาญา ทถกใชเพอแกไขภยเชนวา ถา ภายใตสถานการณทเปนขอยกเวน ภยคกคามในปจจบน ทเกดขนโดยตรง และหลกเลยงไมไดถกหยบยกขนมาเปนเหตในการสรางความชอบธรรมแกการควบคมตวผทกอภยดงกลาว ภาระการพสจนตองตกอยกบรฐภาคในการทจะตองแสดงใหเหนวามบคคลเปนผกอภยคกคามดงกลาว และไมสามารถหามาตรการอนมาปรบใชเพอแกไขได นอกจากนภาระการสจนจะเพมขนเรอย ๆ ไปพรอมๆ กบระยะเวลาของการควบคมตว”58
นอกจากน คณะกรรมการสทธมนษยชนยงไดยนยนวา
“การจบคมหรอคมขงเพอจะลงโทษดวยเหตแหงการใชสทธโดยชอบตามทไดรบการรบรองโดยกตการะหวางประเทศนนถอวาเปนการจบคมหรอคมขงโดยพลการ การใชสทธในทน รวมไปถง เสรภาพในการแสดงความคดเหนและการแสดงออก (มาตรา 19) เสรภาพในการชมนม (มาตรา 21) (….)”59
เหตในการจบกมและควบคมตว
มาตรา 11(1) ของพ.ร.ก.ฉกเฉน กำหนดให บคคล “ทสงสยวาจะเปนผรวมกระทาการ” หรอเปน “ผใช ผโฆษณา ผสนบสนนการกระทาเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทา” ใหเกด “สถานการณฉกเฉน” อาจถกจบกมและควบคมตว ถาการควบคมตวดงกลาวนนจาเปนเพอปองกน “เหตการณรายแรง” หรอเพอให “เกดความรวมมอในการระงบเหตการณรายแรง”
คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลมความกงวลวาเหตเหลานถกบญญตโดยใชขอความทกวางขวางและคลมเคลอซงอาจเปดโอกาสใหเกดการละเมดได เหตเหลานอาจสงผลใหมการจบกมและควบคมตวบคคลทไมมความเชอมโยงใกลชดกบภยคกคามทเกดขน และอาจถกนำไปใชเพอปราบปรามการใชสทธตามกฎหมายทเกยวกบเสรภาพในการแสดงออก สมาคม และชมนม
ในความเปนจรงแลว นอกจากผ นำการชมนมและผ ชมนมโดยสงบแลว บคคลผ ถกควบคมตวในเขตกรงเทพมหานครเนองจากกระทำการฝาฝนพ.ร.ก.ฉกเฉนยงรวมถงบคคลผมสวนเกยวของนอยมากกบ “ภยความมนคง” ทกลาวอาง เชนลกจางกจการใหเชาเครองขยายเสยงและผสอขาว
วนท 15 ตลาคม 2563 ลกจางหกคนของกจการใหเชาเครองขยายเสยงซงมการรายงานวาเปนผใหเชาเครองขยายเสยงแกผจดการชมนม ไดถกควบคมตวฐานกระทำการฝาฝนพ.ร.ก.ฉกเฉน พวกเขาถกนำตวไปทกองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดน ภาค 1 ในจงหวดปทมธานซงเปนสถานททถกกำหนดใหใชในการควบคมตวตามพ.ร.ก.ฉกเฉน และเปนสถานทเดยวกบทผชมนมคนอน ๆ ถกควบคมตว
58 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 35: มาตรา 9 (Liberty and security of person)’, CCPR/C/GC/35, 16 ธนวาคม 2557, วรรค 15 59 เพงอาง, วรรค 17
![Page 18: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/18.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
วนท 16 ตลาคม 2563 ผสอขาวจากสำนกขาวประชาไท ซงเปนสอออนไลน ถกควบคมตวในขณะทเขากำลงถายทอดสดเหตการณการสลายการชมนมในกรงเทพฯ แมวาเขาจะไดสวมใสปลอกแขนทออกโดยสมาคมผสอขาวแหงประเทศไทยแสดงตววาเขาเปนสอมวลชน ในเทปการถายทอดสดไดแสดงใหเหนวาผสอขาวทานนได ถามเจาหนาทตำรวจวาเขาสามารถยนทจดไหนเพอรายงานขาวกอนทเขาจะถกควบคมตว เขาถกนำตวไปท กองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดน ภาค 1 ในจงหวดปทมธานซงเปนสถานททถกกำหนดใหใชในการควบคมตวตามพ.ร.ก.ฉกเฉน อยางไรกด เขาไดรบการปลอยตวไมกชวโมงหลงจากการจบกม โดยเขาถกเปรยบเทยบปรบเปนเงนจำนวน 300 บาทในขอหา “ขดขนคำสงเจาพนกงาน” ตามมาตรา 368 ประมวลกฎหมายอาญา60
การกำกบควบคมโดยตลาการ
ICCPR กำหนดใหมการตรวจสอบการใชอำนาจควบคมตวผถกจบโดยฝายตลาการทงภายหลงการจบกม (มาตรา 9(3)) หรอเมอใดกตามทไดรบการรองขอโดยผถกจบกมผานกระบวนการนำตวผถกจบกมมาปรากฏตอหนาผพพากษา (Habeas Corpus) หรอกระบวนวธพจารณาทคลายกน (มาตรา 9(4))
บทบญญตในมาตรา 12 กำหนดใหพนกงานเจาหนาทตองทำการรองขอตอศาลเพอดำเนนการจบกม แตภายใตพ.ร.ก.นนยงไมชดเจนวาผถกจบกมจะตองถกนำตวไปปรากฏตอศาลหรอไม ในทางปฏบต ในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยซงอย ภายใตประกาศสถานการณฉกเฉนมาต งแตป 2548 นน แมวาจะมการกำหนดใหศาลมอำนาจตรวจสอบทกขนตอนของกระบวนการ ซงรวมถงการขอขยายระยะเวลาในการควบคมตว แตตามกฎของกองอำนวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร หรอ กอ.รมน. ภาค 4 กำหนดวาไมจำเปนตองนำตวผถกควบคมตวไปยงศาลเวนเสยแตวาศาลมคำสงใหกระทำเชนนน61 ซงถอเปนการละเมดสทธของผถกควบคมตวในการถกนำตวไปยงศาลโดยพลน ตามทถกรบรองไวในมาตรา 9 (3) ของ ICCPR เชนทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดอธบายวา
“บคคลผถกควบคมตวจะตองถกนำตวมาปรากฏตอหนาศาลหรอพนกงานเจาหนาทอนทกฎหมายกำหนดใหเปนผใชอำนาจตลาการ การมาปรากฏตวของผถกควบคมตวในการพจารณาคดนนเปดโอกาสใหมการไตสวนเกยวกบการดแลผทถกควบคมตวในระหวางถกคมตวและอำนวยความสะดวกแกการสงตวไปยงสถานทฝากขงหากมคำสงเชนนน ดงนนมาตรการนจงมประโยชนในการปกปองสทธในความปลอดภยของบคคลและสทธทจะไมถกกระทำทรมานหรอและการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำยศกดศร ในการพจารณาคด[ภายหลกการจบกมหรอควบคมตว]หรอการพจารณาคดนดหลงจากนนซงผพพากษาจะมโอกาสตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายและความจำเปนของการควบคมตว บคคลผถกควบคมตวยอมมสทธไดรบ
60 Prachatai, ‘Prachatai reporter arrested while covering police crackdown’, 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://prachatai.com/english/node/8848 61 ขอ 6.3, Regulation of ISOC Region 4 Concerning Guidelines of Practice for Competent Official as per Section 11 Of the Emergency Decree on Government Administration in States of Emergency B.E. 2548 (2005), 17 มกราคม 2562.
![Page 19: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/19.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
การชวยเหลอทางกฎหมาย ซงโดยหลกแลวตองกระทำโดยบคคลทผถกควบคมตวเปนผเลอก (counsel of choice)”62
สทธของผถกควบคมตวทจะตองถกนำตวไปปรากฏตอศาลหรอพนกงานฝายตลาการโดยทนทน นเปนหลกประกนวาการควบคมตวนนชอบดวยกฎหมายและมความจำเปน การไมนำตวผถกควบคมตวไปปรากฏตอศาลจะสมเหตสมผลกตอเมออยในสถานการณรายแรงทไมอาจไปพบศาลได เชน เพราะกระบวนการตลาการลมสลายลงเนองจากสถานการณฉกเฉนทเกดขน แตสถานการณดงกลาวนนมไดเกดขนในประเทศไทย
คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตวางหลกไวอยางชดเจนวาระยะเวลา 48 ชวโมงคอระยะเวลาสงสดของการคมตวโดยปราศจากการตรวจสอบทางตลาการ ในป 2548 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตจงไดกลาวไวในขอสงเกตเชงสรปเกยวกบประเทศไทยระหวางการพจารณาพ.ร.ก.ฉกเฉนวา “การควบคมตวใดๆเกน 48 ชวโมงโดยปราศจากความคมครองภายนอกนนไมสามารถกระทำได” 63
ตามขอมลทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบ สทธท จะถกนำตวไปศาลโดยพลนยงคงไดรบการคมครองในบรบทของการชมนมในเขตกรงเทพมหานคร ซงแตกตางจากสถานการณในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต อยางไรกด คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบขอมลจากทนายความวานอกจากการควบคมตวผตองหาตามหมายจบตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาทวไปแลว ผถกควบคมตวบางสวนถกควบคมตวเนองจากมการกระทำความผดซงถกชวาเปนความผดซงหนา ทำใหถกควบคมตวโดยไมมหมายจบ และ/หรอ ไมไดมการแจงขอกลาวหา กอนทผถกควบคมตวจะถกนำตวไปศาลเพอไตสวนความชอบดวยกฎหมายของการจบกมตวภายใน 48 ชวโมง อยางไรกตาม คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลขอเรยกรองใหรฐบาลประกนวาบคคลผถกจบกมภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนทกคนมสทธทจะถกนำตวไปศาลโดยพลน ทงนรวมถงการควบคมตวในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ซงตามกฎของกอ.รมน.ภาค 4 นนไมบงคบใหตองกระทำดวย64
นอกจากขอบททกำหนดใหตองนำตวผถกจบคม/คมขงมาตอปรากฏตวตอหนาศาลหลงจากถกจบกมตวโดยอตโนมตแลว ผถกจบกมตวทกคนยงมสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมตลอดเวลาเพอตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตวโดยวธการขอใหศาลนำตวผถกควบคมตวมาปรากฏตวตอหนาศาลหรอโดยผานทางกระบวนการอนภายใตมาตรา 9(4) แหง ICCPR65 สทธดงกลาวปรบใชกบการควบคมตวหรอกกขงทกประเภทโดยการกระทำของเจาหนาทรฐหรอตามทรฐใหอำนาจไว ไดแก การควบคมตวอนเกยวเนองกบคดอาญา การคมขงทางการทหาร การควบคมตวเพอความปลอดภย การควบคมตวเพอตอตานการกอการราย การกกขงในโรงพยาบาลโดย
62 ดเพมเตม: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 35, วรรค 34 และ 15 63 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต: ประเทศไทย’, CCPR/CO/84/THA, 8 กรกฎาคม 2548, วรรค 13. ในขอคดเหนทวไปท 37 นน คณะกรรมการระบวา “48 ชวโมงนนโดยทวไปแลวเพยงพอตอการเดนทางและเพยงพอตอการเตรยมการใหมการรบฟงโดยฝายตลาการ ความลาชาใดๆเกนกวา 48 ชวโมงจะตองเปนไปในกรณทเปนขอยกเวนเทานนและนำมาใชไดภายในสถานการณจำกด” 64 ระเบยบกอ.รมน.ภาค 4, supra note 61. 65 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 35, วรรค 40
![Page 20: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/20.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ไมสมครใจ การกกกนคนเขาเมอง การควบคมตวเพ อสงผ รายขามแดน หรอการจบกมโดยปราศจากเหต66 กระบวนการดงกลาวตองไดรบการประกนแมในระหวางเวลาทมสถานการณฉกเฉนทกระทบตอความดำรงอยของชาต67 หลกการนไดรบการบญญตไวในมาตรา 90 แหงประมวลวธพจารณาความอาญา ซงควรถกนำมาบงคบใชโดยอนโลมภายใตการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉน
อยางไรกด หลกการดงกลาวไมไดถกบญญตไวโดยชดแจงในมาตรา 12 พ.ร.ก.ฉกเฉน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบรายงานวาไดมการรองขอใหใชมาตรา 90 ในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย แตมการรายงานวาในคดสวนใหญทมการรองขอตอศาลใหไตสวนความชอบดวยกฎหมายของการควบคมต วภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนหรอกฎอยการศกเจาหนาททรบผดชอบมกจะปลอยตวผถกจบกมหรอควบคมตวทนททมการรองขอตอศาล ทำใหศาลมไดตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายตามทรองขอ และจำตองมคำสงยกคำรองเนองจากบคคลดงกลาวไมไดถกควบคมตวโดยเจาหนาทรฐแลว68 ทงน กระบวนการดงกลาวยงไมเคยถกรองขอใหบงคบใชในบรบทของการชมนมในเขตกรงเทพมหานครในครงน
สถานทควบคมตว
มาตรา 12 พ.ร.กฉกเฉนกำหนดอยางชดเจนวาบคคลทสญเสยเสรภาพภายใตพ.ร.ก. ฉกเฉนนจะไมถกควบคมตวใน “สถานตำรวจ ทคมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจำ” ปกต บทบญญตนนากงวลอยางมาก และเพมความเสยงการถกละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง หากบคคลถกควบคมตวไวในสถานทซงไมไดรบการรบรองอยางเปนทางการและไมมการกำหนดขนตอนและความคมครองสำหรบผถกควบคมตว การกระทำดงกลาวยงไมสอดคลองกบพนธกรณของประเทศไทยตามมาตรา 7 และ 10 ของ ICCPR อนสญญาตอตานการทรมาน และมาตราฐานตาง ๆ ทถกระบในขอกำหนดมาตรฐานขนตำขององคการสหประชาชาตในการปฏบตตอผตองขงหรอขอกำหนดแมลเดลา ทถกรบรองโดยขอมตสมชชาใหญแหงสหประชาชาตในป 255869
วนท 16 และ 17 ตลาคม พ.ศ. 2563 ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ไดออกประกาศเพอกำหนดสถานททสามารถใชกบตวบคคลทสงสยวาจะเปนผ
66 เพงอาง 67 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 14 และ 16: “(…) เพอทจะปกปองสทธอนไมสามารถหลกเลยงพนธกรณได สทธในการดำเนนคดในศาลเพอทจะเปดโอกาสใหศาลพจารณาโดยไมลาชาเกยวกบความชอบดวยกฎหมายของการคมขงจะตองไมถกลดทอนโดยการตดสนใจของรฐทจะหลกเลยงพนธกรณตามกตกา” 68 ทวพร คมเมธา, ‘10 ปกบการซอมทรมาน 10 ปของความยตธรรมทหายไป’, ประชาไท, 8 มกราคม 2558, ดไดท: https://prachatai.com/journal/2015/01/57307; ประชาไท, ‘ศาลปตตาน ยกคำรองขอไตสวน ตม.จบกมแรงงานพมาอาสาสอนเดกไมชอบดวยกฎหมาย’, 24 สงหาคม 2561, ดไดท: https://prachatai.com/journal/2018/08/78418 69 มตท 70/175, 17 ธนวาคม 2558, ดไดท: https://undocs.org/A/RES/70/175. กฎขอท 122 กำหนดไวชดเจนวาการคมครองสวนใหญภายใตกฎแมนเดลานนบงคบใชกบผถกจบกมหรอคมขงโดยไมไดมการตงขอหา
![Page 21: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/21.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
รวมชมนม ไดแก 1. กองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 จงหวดปทมธาน 2. กรมทหารราบท 21 รกษาพระองค คายนวมนทราชน จงหวดชลบร และ 3. กองบญชาการชวยรบท 1 คายพนสบดศรอทย จงหวดชลบร70
ไดมการรายงานวามอยางนอยมหนงกรณทสทธในการเขาถงทนายความทตนเองเลอกในทนท ตามทถกรบรองไวในมาตรา 9 และ 14 ของ ICCPR และสทธทจะไดรบการเขาเยยมโดยญาต ไดถกละเมดในสถานทควบคมตวทถกกำหนดขางตน โดยเมอวนท 17 ตลาคม 2563 โครงการอนเตอรเนตเพอกฎหมายประชาชน (iLaw) ซงเปนองคกรพฒนาภาคเอกชนทสงเกตการณการชมนมและผลกดนการปฏรปกฎหมายในประเทศไทย รายงานวา หลงจากทมการสลายการชมนมทสแยกปทมวนซงเปนยานการคาในเขตกรงเทพมหานครชนในเมอวนท 16 ตลาคม 2563 นน ผชมนมหลายคนถกควบคมตวและถกนำตวไปทกองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 โดยพนกงานเจาหนาททประจำอย ท สถานท ควบคมตวไมอนญาตใหทนายความหรอญาตเขาพบผถกควบคมตว หลงจากมการเจรจาทนายความจงไดรบอนญาตใหเขาพบกบลกความของตน แตมรายงานวาญาตไดรบอนญาตใหเขาพบผถกควบคมตวไดเฉพาะในเวลาทำการเทานน71
อำนาจในการออกคำสงเรยกบคคลมารายงานตว
มาตรา 11(2) มอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการ “ออกคาสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาทหรอมาใหถอยคาหรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดทเกยวเนองกบสถานการณฉกเฉน” คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดเคยแสดงความหวงกงวลวาการออกคำสงเรยกบคคลใด ๆ จะตองมเหตอนควรและจะตองไมเกดมาจากการเพงเลงคนกลมใดกลมหนงเนองจากลกษณะจำเพาะของพวกเขา เชน เชอชาต ศาสนา ความเหนทางการเมอง อกทงควรมแตเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายและเจาหนาทตลาการทวไปเทานนทจะสามารถออกคำสงเรยกประชาชนทวไปมาสอบถามได
ทงน ในวนท 16 ตลาคม 2563 ผ บญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกประกาศมอบหมายใหเจาหนาททหาร ตำรวจ หรอเจาพนกงานทางปกครองทมตำแหนงตามทกำหนด มอำนาจในการออกคำสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวหรอมาใหถอยคำกบตน72 เปนผลใหในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงในเขตกรงเทพมหานคร เจาหนาททหารหรอเจาพนกงานทางปกครองซงอาจมใชเจาหนาททถกฝกอบรมการบงคบใชกฎหมายหรอเจาหนาทฝายตลาการสามารถออกหมายเรยกบคคลมาสอบปากคำได
70 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 1/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563; ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 6/2563, ลงวนท 17 ตลาคม 2563 71 iLaw, โพสตตอสาธารณชนบน Twitter, 17 ตลาคม 2563, ดไดท: https://twitter.com/iLawFX/status/1317167762578366466 (accessed on 22 ตลาคม 2563) 72 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 5/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563
![Page 22: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/22.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
5.3 เสรภาพในการแสดงออก ชมนม และสมาคม
พ.ร.ก.ฉกเฉนมอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาท ในการออกขอกำหนดเพอจำกดสทธในเสรภาพในการแสดงออก อนรวมถงการแสวงหา การรบมา และการสงตอขอมลขาวสาร และความคดเหนทกชนด อนถกรบรองในมาตรา 19 ของ ICCPR และสทธเสรภาพในการชมนม ซงไดรบการประกนไวในมาตรา 21 ของ ICCPR
เสรภาพในการแสดงออก
มาตรา 19 ของ ICCPR คมครองเสรภาพในการแสดงออกและขอมลขาวสาร เหตสำหรบการจำกดสทธทระบในมาตรา 19(3) นนมอยอยางจำกด โดยกำหนดวาการจำกดสทธดงกลาวไมวากรณใดตองมความจำเปนและไดสดสวนตอการเคารพตอสทธของบคคลอน หรอตอความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอย หรอการสาธารณสข หรอศลธรรมอนด73 ถงกระนน “เมอรฐภาคจำกดเสรภาพในการแสดงออก มาตรการจำกดสทธองกลาวตองเปนการไมทำลาย[สาระสำคญของ]สทธดงกลาวเสยเอง”74 โดยจะตองมการสนนษฐานวาสทธในเสรภาพการแสดงออกยงคงดำรงอยเวนเสยแตวามความเชอมโยงโดยตรงระหวางคำพดทกลาวออกมาหรอเขยนกบขอกงวลอนชอบธรรมเกยวกบความมนคง รวมทงไมมวธการอนทเพยงพอนอกจากการจำกดสทธดงกลาว
หลกการโยฮนเนสเบรกเกยวกบความมนคงของชาต เสรภาพในการแสดงออกและการเขาถงขอมลขาวสาร (Johannesburg Principles on National Security, Freedom of Expression and Access to Information) ไดกำหนดแนวทางทมประโยชนเกยวกบความสมพนธระหวางเสรภาพในการแสดงออกกบความมนคงของชาต ไววา
“ขนอยกบ (…) การแสดงออกอาจถกลงโทษในฐานะทเปนภยตอความมนคงของชาตไดถารฐบาลสามารถแสดงใหเหนวา
ก. การแสดงออกมจดประสงคเพอยยงปลกปนความรนแรงทใกลจะเกดขน
ข. มความเปนไปไดในการยยงปลกปนความรนแรงดงกลาวและ
ค. มความเชอมโยงโดยตรงและทนทระหวางการแสดงออกนนกบความเปนไปไดทจะเกดหรอการเกดความรนแรงดงกลาว”75
73 ขอ 19 ของ ICCPR: “การใชสทธ (…) ของขอนตองมหนาทและความรบผดชอบพเศษควบคไปดวย การใชสทธดงกลาวอาจมขอจำกดในบางเรอง แตทงนขอจำกดนน ตองบญญตไวในกฎหมายและจำเปนตอ (ก)การเคารพในสทธหรอชอเสยงของบคคลอน (ข) การรกษาความมนคงของชาต หรอความสงบเรยบรอย หรอการสาธารณสข หรอศลธรรมของประชาชน” ดเพมเตมไดท: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 34: มาตรา 19: Freedoms of opinion and expression’, CCPR/C/GC/34, 12 กนยายน 2554, วรรค 34. 74 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 34, วรรค 21 75 หลกการท 5 ของหลกการโยฮนเนสเบรก ดเพมเตมบทนยามในหลกการท 2 “การจำกดใดใดทอางหลกการของความมนคงของรฐนน จะถอวาไมชอบนอกเสยจากวาเปาหมายทแทจรงและผลกระทบทพสจนไดนนเปนไปเพอทจะปกปองบรณภาพแหงดนแดนจากการใชกำลงหรอการขเขญวาจะใชกำลง หรอประสทธภาพในการตอบโตการใชกำลงหรอการขเขญวาจะใชกำลง
![Page 23: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/23.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
มาตรา 9 (3) แหงพ.ร.ก.ฉกเฉนใหอำนาจแกรฐบาลในการ
“หามการเสนอขาว การจาหนาย หรอทาใหแพรหลายซงหนงสอ สงพมพหรอสออนใดทมขอความอนอาจทาใหประชาชนเกดความหวาดกลวหรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทาให เกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงในเขตพนททประกาศสถานการณฉกเฉนหรอทวราชอาณาจกร”
เพอควบคมการชมนมประทวง เมอวนท 16 ตลาคม พ.ศ. 2563 ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผ ร บผ ดชอบในการแกไขสถานการณฉ กเฉ นท ม ความรายแรงไดออกประกาศหามใช “วทยโทรคมนาคม โทรศพทเคลอนท เครองมอสอสาร อปกรณอเลกทรอนกส หรออปกรณใด ๆ ทสามารถเสนอขาวหรอทำใหแพรหลายซงภาพเสยงหรอขอความอนอาจทำใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสาร ทำใหเกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนในทวราชอาณาจกร”76 หากพบวากระทำผดผกระทำผดอาจตองรบโทษจำคก คำสงเชนวานนละเมดอยางชดเจนตอหลกการทวาการจำกดสทธไมวาในกรณใดจะตองมความจำเปนและไดสดสวนตอวตถประสงคเพอรกษาความสงบเรยบรอย เนองจากมาตรการดงกลาวอาจถกใชเพอการหามการสงตอขอมลขาวสารหรอการแสดงออกทงหมดอยางเดดขาดโดยไมคำนงถงเนอหา ทงน การหามการใชอปกรณสอสารทงหมดอยางรวบรดไดจงมอาจกระทำได
อนทจรงแลว ไดมกรณทเจาหนาททำการเตอนผชมนมวาการใชสอโซเชยลมเดยเพอกระตนหรอชกชวนใหบคคลอนเขารวมการชมนม การถายเซลฟ หรอการเชคอน และโพสตลงสอสงคมออนไลนนนถอเปนการละเมดกฎภายใตสถานการณฉกเฉน ในขณะทผคนมากมายไดใชวธการอพโหลดรปภาพของตนเองหรอรปภาพการชมนมบนสอสงคมออนไลนเพอแสดงความเหนหรอจดยนของพวกเขา77 เมอวนท 16 ตลาคม พ.ศ. 2563 หวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกคำสงใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต และกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมทำการตรวจสอบสำนกขาวสสำนกขาวและใหระงบการออกอากาศรายการ หรอระงบการทำใหแพรหลาย หรอลบขอมลคอมพวเตอรในกรณพบวามการละเมด พ.ร.ก. ฉกเฉน78 เม อวนท 19 ตลาคม พ.ศ. 2563 รฐมนตรวาการกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมไดให
ไมวาจะเปนภยจากบคคลภายนอกไดแกภยทางการทหาร หรอภยจากภายใน ไดแกการยวยใหใชความรนแรงเพอทจะลมลางรฐบาล” 76 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 4/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563; ขอ 2, ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 77 Nikkei Asia, ‘Thailand imposes 'selfie rules' to discourage young protesters’, 18 ตลาคม 2563, ดไดท: https://asia.nikkei.com/Politics/Turbulent-Thailand/Thailand-imposes-selfie-rules-to-discourage-young-protesters 78 Khaosod English, ‘Gov’t Orders Censorship Of 4 Media Sites, Reports Say’, 19 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.khaosodenglish.com/politics/2563/10/19/govt-orders-censorship-of-4-media-sites-reports-say/
![Page 24: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/24.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
สมภาษณแกส อมวลชนวาทางกระทรวงจะดำเนนการรองทกขกลาวโทษแกเจาพนกงานตำรวจตอผใชสอสงคมออนไลนซงละเมดคำสงภายใตสถานการณฉกเฉน รวมถงสำนกขาวบางสำนก รฐมนตรกลาวตอวามผกระทำผดตอพ.ร.ก.ฉกเฉนเกอบสามแสน URL79 เมอวนท 20 ตลาคม 2563 ยงมรายงานวาศาลอาญาไดมคำสงใหวอยซทวระงบการเผยแพรขอมลทางทกชองทางออนไลน เนองจากพเคราะหแลวเหนวาวอยซทวไดเผยแพรขอมลเทจเกยวกบการชมนม ซงละเมดพ.ร.ก.ฉกเฉน80 แตตอมา วนท 21 ตลาคม 2563 คำสงดงกลาวนนถกยกเลกโดยศาลเดยวกน โดยใหเหตผลวาผรองใหขอมลไมครบถวน ไมแสดงใหชดเจนวาเปนการขอปดสอทงชองทางทำใหศาลไมรขอเทจจรงอนถกตอง และเขาใจวาเปนการปดกนเฉพาะเนอหาบางสวนทคดนำเสนอตอศาล81
คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลมความเหนวาประกาศดงกลาวไมสอดคลองกบมาตรา 19 แหง ICCPR เนองจากไมไดสดสวนและอาจถกนำไปใชเพอลดรอนการแสดงออก การแลกเปลยนความคดเหนผานสอ และการสอสารมวลชน ทกระทำโดยชอบและไดรบการคมครองตาม ICCPR
เสรภาพในการชมนมและสมาคม
เสรภาพในการรวมชมนมโดยสงบไดรบการคมครองภายใตมาตรา 21 ของ ICCPR และเหตแหงการจำกดสทธนกเปนเหตเดยวกนกบเหตตาง ๆ ทระบไวในมาตรา 19 ขางตน ในการน คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนยำในความเหนทวไปเกยวกบสทธในการชมนมโดยสงบ วา
“ในขณะทสทธในการชมนมโดยสงบอาจถกจำกดไดในบางสถานการณ ภาระความรบผดชอบในการแสดงเหตผลอนสมควรตอการจำกดสทธนนยอมตกอยกบเจาหนาทรฐ เจาหนาทรฐตองแสดงวาการจำกดสทธเชนวานนชอบดวยหลกความชอบดวยกฎหมาย ความจำเปนและไดสดสวนตอเหตแหงการจำกดสทธ เหตใดเหตหนงตามทไดระบไวในมาตรา 21 (...) หากรฐไมสามารถอธบายความชอบธรรมในการจำกดสทธดงทไดกลาวมา ยอมตองถอวาเปนการละเมดมาตรา 21 ทงน การจำกดสทธไมวาในกรณใด ๆ ควรพจารณาถงวตถประสงคในการอำนวยความสะดวกในการใชสทธ มใชเพอการจำกดสทธโดยไมจำเปนและไมไดสดสวน การจำกดสทธตองไมเลอกปฎบต ไมทำใหทำลายสาระสำคญของสทธ หรอตองไมถกใชหามปรามหรอกอใหเกดความกลวในการใชสทธ”82
79 Nation, ‘Social media users violating emergency orders will be reported to police: ministry’, 19 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.nationthailand.com/news/30396428 80 Thai PBS, ‘Court orders Voice TV shut down’, 20 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.thaipbsworld.com/court-orders-voice-tv-shut-down/ 81 Benar News, ‘Thai Court Revokes Order to Shut Down Voice TV: Lawyer’, 21 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.benarnews.org/english/news/thai/more-protest-10212020180758.html 82 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 37: Article 21: right of peaceful assembly’, CCPR/C/GC/37, 17 September 2563, วรรค 36. มาตรา 21 ของ ICCPR บญญตวา สทธในการชมนมโดยสงบยอมไดรบการรบรอง การจำกดการใชสทธนจะกระทำมไดนอกจากจะกำหนดโดยกฎหมายและเพยงเทาทจำเปนสำหรบสงคม
![Page 25: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/25.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
นอกจากน
“การจำกดสทธในการชมนมโดยสงบตองอยบนพนฐานของการพจารณาการกระทำของผชมนมและการชมนมโดยแยกตางหากจากกน หรอโดยพจารณาเปนรายกรณไป การวางขอจำกดตอการชมนมโดยสงบอยางกวางขวางเพอใหครอบคลมทกกรณจะถกสนนษฐานไวกอนวาเปนการกระทำทไมไดสดสวน”83
นอกจากน หากรฐประกาศเลยงพนธกรณในระหวางทไดมการประกาศสถานการณฉกเฉน ซงประเทศไทยยงมไดกระทำตามตามขนตอนตามทไดกลาวไปแลวนน
“รฐภาคตองไมเลยงพนธกรณเกยวกบสทธในการชมนมโดยสงบหากวารฐภาคสามารถบรรลถงวตถประสงคเชนเดยวกนไดโดยใชเพยงการจำกดสทธ (restriction) ตามบทบญญตมาตรา 21 ในกรณรฐเลยงพนธกรณของตนตามทกตกา ฯ กำหนดไว เชน ในการชมนมใหญทมการใชความรนแรง การเลยงพนธกรณดงกลาวตองสามารถแสดงใหเหนไดวาเหตการณดงกลาวกอใหเกดภยคกคามตอความอยรอดของชาตอกทงมาตรการตาง ๆ ทสงผลเปนการเลยงพนธกรณภายใตกตกา ฯ นน จำเปนตองนำมาบงคบใชอยางเครงครดเนองจากเหตแหงความจำเปนเรงดวนของสถานการณและสอดคลองกบเงอนไขทงหลายตามมาตรา 4”84
มาตรา 9(2) ของพ.ร.ก.ฉกเฉนมอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการออกขอกำหนดหามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ หรอกระทำการใด ๆ อนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย ในการใชอำนาจเชนวาน ควรจะตองมขดเสนแบงทชดเจนระหวางการชมนมโดยชอบและโดยสงบ และการชมนมซงอาจยยงปลกปนใหเกดความรนแรงหรอเปนภยคกคามตอความมนคง แตในความเปนจรงแลว อำนาจตามมาตรานกลบถกใชเพอหามการชมนมสาธารณะอยางสงบของประชาชนทงหมด โดยเฉพาะการชมนมทมผแสดงความคดเหนขดแยงกบรฐบาลหรอวพากษวจารณรฐบาล
เพอยบยงการชมนมประทวงเพอตอตานรฐบาล ไดมการประกาศโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ฉกเฉนหามมใหมการมวสมกน ณ ทใด ๆ ตงแต 5 คนขนไปหรอกระทำการใดอนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย85 เมอพจารณาประกอบกบประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงแลว การกระทำขางตน หมายรวมถงการรวมตวกนซงขดขวางการจราจร การขดขวางทางเขาออกอาคารใด ๆ การใชความรนแรง การฝาฝนคำสงเจาพนกงานเกยวกบการชมนม หรอการใชเครองเสยง86
ประชาธปไตย เพอประโยชนแหงความมนคงของชาต หรอความปลอดภย ความสงบเรยบรอย การสาธารณสข หรอศลธรรมของประชาชนหรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน” 83 เพงอาง, วรรค 38 84 เพงอาง, วรรค 36. 85 ขอ 1, ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 พ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 86 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 4/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563.
![Page 26: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/26.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ประกาศเหลานนาจะมเนอหาทไมสอดคลองมาตรา 21 แหง ICCPR ซงคมครองการชมนมโดยสงบไมวาจะเกดขนทใด รวมถงการชมนมเพอแสดงออกซงความเหนหรอเรยกรอง “สงทยงมความเหนขดแยง” และการชมนมท “โดยขนาดและธรรมชาตแลวการชมนมจะมกกอใหเกดความไมสะดวก เชนกนกดขวางยานพาหนะหรอทางเทา หรอกจกรรมทางเศรษฐกจ เปนตน”87
อยางไรกด การชมนมในประเทศไทยยงคงเกดขนอยางตอเนองภายหลงการประกาศหามรวมถงความพยายามในการหามปรามโดยเจาหนาท ไดมการออกประกาศตามพ.ร.ก.ฉกเฉนเพอหามการใชถนนบางสาย ระบบการขนสงทางรางไฟฟาทงหมด สถานรถไฟฟา BTS และสถานรถไฟฟาใตดน MRT บางสถาน ทาเรอ และทางเดนลอยฟา (Skywalk) ในบรเวณทมการวางแผนชมนม การกระทำเหลานเปนการขดตอพนธกรณทประเทศไทยจำตองอำนวยความสะดวกในการใชสทธในเสรภาพในการชมนมโดยสงบ88 อกทงผบญชาการตำรวจแหงชาตยงออกประกาศหามไมใหนำยานพาหนะทมลกษณะเปนเวท หรอมการตดตงเครองเสยง รถสขา และรถขนสงสงอปโภคบรโภคเขาไปยงสถานทชมนม89
คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตอธบายวารฐภาคเชนประเทศไทยมหนาทในการอำนวยความสะดวกการใชเสรภาพในการชมนมโดยสงบไมเพยงเฉพาะแตในสถานทชมนมเทานนแตยงรวมไปถงการอำนวยความสะดวกใหแกกจกรรมอน ๆ ทเกยวของกบการชมนมโดยสงบ ความวา
“พนธกรณของรฐภาค จงขยายไปถงการคมครองการกระทำตาง ๆ เชน การเคลอนยายทรพยากรของผชมนมหรอผจดการชมนม การวางแผน การเผยแพรขอมลเกยวกบกจกรรมทกำลงจะเกดขน การเตรยมการหรอการเดนทางไปยงสถานทจดกจกรรม การสอสารระหวางผชมนมกอนหรอระหวางการชมนม การแพรภาพแพรเสยงของการชมนมหรอจากสถานทชมนม และการเดนทางกลบจากการชมนม”90
ระหวางวนท 13 ถง 22 ตลาคม พ.ศ. 2563 มผชมนมอยางนอย 90 คนถกจบกม โดยสวนมากเปนการจบกมในขอหาฝาฝนคำสงหามการชมนม91 ในวนท 16 ตลาคม 2563 ตำรวจไดใชกำลงเขาสลายการชมนมโดยสงบของผชมนมหลายพนคนซงรวมถงเดกนกเรยนจำนวนมาก ณ บรเวณแยกปทมวนในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชปนนำแรงดนสงฉดนำผสมสฟาและสารกอใหเกดการระคายเคองทไมเปดเผยชนด92
87 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 37, วรรค 6-7 88 เชน คำสงหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ท 2/2563 และ 3/2563 ลงวนท 16 ตลาคม 2563 89 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 2/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563. 90 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 37, วรรค 33. 91 ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน, ‘สถตผถกจบกม-ดำเนนคด ตงแตการชมนม #คณะราษฎร 13 ต.ค.’, ขอมล ณ วนท 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.tlhr2014.com/?p=22156 92 Human Rights Watch, ‘Thailand: Water Cannon Used Against Peaceful Activists’, 17 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.hrw.org/news/2563/10/17/thailand-water-cannon-used-against-peaceful-activists
![Page 27: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/27.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
5.4 ความเปนสวนตวและเสรภาพในการโยกยาย
สทธในความเปนสวนตวไดรบการรบรองไวในมาตรา 17 ของ ICCPR เสรภาพในการในการโยกยายยอมไดรบการคมครองภายใตมาตรา 12
มาตรา 11(4) ใหพนกงานเจาหนาท “ออกคาสงตรวจคน รอ ถอน หรอทาลายซงอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจาเปนในการปฏบตหนาทเพอระงบเหตการณรายแรงใหยตโดยเรวและหากปลอยเนนชาจะทาใหไมอาจระงบเหตการณไดทนทวงท” ในวนท 15 ตลาคม 2563 หวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกประกาศใหอำนาจแกพนกงานเจาหนาท ซงมทงเจาหนาทฝายพลเรอนและฝายทหาร ในการ “ตรวจคนอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจำเปนในการปฏบตหนาท”93
มาตรา 11 (5) ยงขยายอำนาจของพนกงานเจาหนาทในการออกคาสงตรวจสอบจดหมาย หนงสอ สงพมพ โทรเลข โทรศพท หรอการสอสารดวยวธการอนใด
ทงน อำนาจบางประเภทเชนอำนาจในการตรวจคน ยด ทำลายบานเรอน และตรวจสอบชองทางการสอสารนนถอเปนการแทรกแซงลวงลำอยางรายแรงตอสทธในความเปนสวนตว รวมถงครอบครว ทอย อาศย หรอการตดตอสอสาร ทบญญตในมาตรา 17 ของ ICCPR อกทงการลวงลำเหลานยงไมจำเปนทจะตองไดรบอนญาตจากตลาการตามทกำหนดโดยรฐธรรมนญ หรอโดยผมอำนาจอสระอน ๆ
พ.ร.ก.ฉกเฉนยงมอบอำนาจอยางมากมายไวในมาตรา 9 และมาตรา 11 ใหพนกงานเจาหนาทสามารถจำกดและระงบสทธบางสวนของเสรภาพในการโยกยายไดโดยอนญาตใหรฐบาลอพยพประชาชนออกจากพนท มอบอำนาจใหนายกรฐมนตรหามมใหพลเมองผใดเดนทางออกไปนอกราชอาณาจกร รวมถงสงการใหคนตางดาวออกไปนอกราชอาณาจกรซงถอเปนการละเมดมาตรา 12(2) ของ ICCPR ซงประกนสทธของบคคลทกคนในการเดนทางออกนอกประเทศของตน ทงน รฐจะมภาระหนกหนวงในการอธบายการจำกดสทธดงกลาวดวยเหตผลดานความมนคงทเกยวของและกำลงจะเกดขน อกทงมาตรการดงกลาวจำตองอยภายใตกลไกทมประสทธภาพทสามารถถกใชในการโตแยงการตดสนใจเชนนนดวย
ขอเสนอแนะ
1. ประกาศ ขอกำหนด การตดสนใจ หรอการกระทำของเจาหนาทท ใชอำนาจภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนระหวางสถานการณฉกเฉนรายแรงควรจะไดรบการทบทวนโดยศาล ซงรวมถงศาลปกครอง เพอประกนวาผท รบผลกระทบนนจะมสทธในการเขาถงการเยยวยาทมประสทธภาพ
2. เจาหนาททงหลายททำหนาทในการบงคบใชกฎหมายไมควรทจะไดรบการคมครองมใหถกดำเนนคดทางกฎหมายได หากไดกระทำความผดทางอาญาในระหวางทปฏบตหนาท
93 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 3/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563.
![Page 28: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/28.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
3. ผประทวงทถกดำเนนคดหรอมความเสยงวาจะถกดำเนนคดภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนเนองจากบคคลเหลานใชสทธในเสรภาพการแสดงออกและการชมนมตามทไดรบการรบรองไวในกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายไทยนน ตองไมถกดำเนนคดหรอปลอดจากความเสยงวาจะถกดำเนนคดอนเนองมาจากการกระทำดงกลาว
4. ทำการยกเลกหรอแกไขพ.ร.ก.ฉกเฉนเพอประกนวาพ.ร.ก.นนจะมความสอดคลองกบพนธกรณทางกฎหมายระหวางประเทศของประเทศไทย ซงรวมถง
▪ ใหมการประกนวาการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉนนนจะตองเปนไปตามมาตรฐานการคกคามความอยรอดของชาต
▪ ประกนวาการจำกดการใชสทธซงไดรบการประกนในทางระหวางประเทศใด ๆ นนจะตองมไดถกทำในลกษณะทเปนการเลอกปฏบต ทำแคในหวงเวลาทจำกด อกทงมความจำเปนและไดสดสวนอยางเครงครดตอภยนอนตรายทเกดขน
▪ หลกเลยงการใชอำนาจตามมาตรา 11(6) ซงใชคำทเปดกวางและคลมเคลอโดยใหอำนาจนายกรฐมนตรในการออกคำสงใหบคคลใด ๆ กระทำการอยางหนงอยางใดได
▪ เคารพกลไกการปองกนตามมาตรา 9 ของ ICCPR และยตการควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครองในทกรปแบบ
▪ ยนยนวาบคคลใดทถกจบกมตวจะตองถกนำตวไปปรากฏตวตอหนาผพพากษาโดยเรว และผถกควบคมตวทกคนรวมท งตวแทนของพวกเขามสทธท จะโตแยงความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว (habeas corpus) ตอศาลปกต
▪ ผถกควบคมตวจะตองถกควบคมตวไวในสถานททไดรบการรบรองอยางเปนทางการใหเปนสถานทควบคมตว และมการกำหนดขนตอนและความคมครองใหกบผถกควบคมตวตามมาตรา 7 และ 10 ของ ICCPR และขอกำหนดแมลเดลา
▪ ประกนวาผถกควบคมตวมสทธท จะเขาถงทนายความทตนเลอกไดในทนท มสทธทจะบอกกลาวกบครอบครวเกยวกบการถกจบกม และไดรบความชวยเหลอทางการแพทย รวมถงไดรบการเยยมเยยนจากครอบครว
▪ ประกนวาหนวยงานบงคบใชกฎหมายเทานนทควรมอำนาจในการออกคำสงเรยกบคคลมารายงานตวไดภายใตพ.ร.ก. โดยตองเคารพสทธของบคคลนนในการทจะไมใหการใด ๆ
▪ หลกเลยงการใชอำนาจภายใตบทบญญตของพ.ร.ก.ฉกเฉนซงกำหนดไวอยางกวางขวางและคลมเครอในเรองของการจำกดสทธเสรภาพในการแสดงออกและการชมนม และ
▪ ทบทวนอำนาจพเศษทกระทบตอเสรภาพในการโยกยายและสทธในความเปนสวนตวและในทรพยสน
![Page 29: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/29.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ภาคผนวก 1
พระราชกาหนด
การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘ ____________________________
ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๘
เปนปท ๖๐ ในรชกาลปจจบน
พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา
โดยทเปนการสมควรปรบปรงกฎหมายวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน
พระราชกาหนดนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของ บคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๑ มาตรา ๓๕ มาตรา ๓๖ มาตรา ๓๗ มาตรา ๓๙ มาตรา ๔๔ มาตรา ๔๘ มาตรา ๕๐ และมาตรา ๕๑ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
อาศยอานาจตามความในมาตรา ๒๑๘ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชกาหนดขนไวดงตอไปน
มาตรา ๑ พระราชกาหนดนเรยกวา “พระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘”
มาตรา ๒ พระราชกาหนดนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป
มาตรา ๓ ใหยกเลกพระราชบญญตวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ. ๒๔๙๕
มาตรา ๔ ในพระราชกาหนดน
“สถานการณฉกเฉน” หมายความวา สถานการณอนกระทบหรออาจกระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชนหรอเปนภยตอความมนคงของรฐหรออาจทาใหประเทศหรอสวนใดสวนหนงของประเทศตกอยในภาวะคบขนหรอมการกระทาความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา การรบหรอการสงคราม ซงจาเปนตองมมาตรการเรงดวนเพอรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต ผลประโยชนของชาตการปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภยของประชาชน การดารงชวตโดยปกตสขของประชาชน การคมครองสทธเสรภาพ ความสงบ
เรยบรอยหรอประโยชนสวนรวม หรอการปองปดหรอแกไขเยยวยาความเสยหายจากภยพบตสาธารณะอนมมาอยางฉกเฉนและรายแรง
“พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ผซงนายกรฐมนตรแตงตงใหปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดน
![Page 30: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/30.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
มาตรา ๕ เมอปรากฏวามสถานการณฉกเฉนเกดขนและนายกรฐมนตรเหนสมควรใชกาลงเจาหนาทฝายปกครองหรอตารวจ เจาหนาทฝายพลเรอนหรอเจาหนาทฝายทหารรวมกนปองกน แกไข ปราบปราม ระงบยบยง ฟนฟหรอชวยเหลอประชาชน ใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศสถานการณฉกเฉนเพอบงคบใชทวราชอาณาจกรหรอในบางเขตบางทองทไดตามความจาเปนแหงสถานการณในกรณทไมอาจขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรไดทนทวงทนายกรฐมนตรอาจประกาศสถานการณฉกเฉนไปกอน แลวดาเนนการใหไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรภายในสามวน หากมไดดาเนนการขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรภายในเวลาทกาหนด หรอคณะรฐมนตรไมใหความเหนชอบ ใหการประกาศสถานการณฉกเฉนดงกลาวเปนอนสนสดลง
การประกาศสถานการณฉกเฉนตามวรรคหนง ใหใชบงคบตลอดระยะเวลาทนายกรฐมนตรกาหนด แตตองไมเกนสามเดอนนบแตวนประกาศ ในกรณทมความจาเปนตองขยายระยะเวลา ใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศขยายระยะเวลาการใชบงคบออกไปอกเปนคราว ๆ คราวละไมเกนสามเดอน
เมอสถานการณฉกเฉนสนสดลงแลว หรอเมอคณะรฐมนตรไมใหความเหนชอบหรอเมอสนสดกาหนดเวลาตามวรรคสอง ใหนายกรฐมนตรประกาศยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉนนน
มาตรา ๖ ใหมคณะกรรมการบรหารสถานการณฉกเฉนคณะหนง ประกอบด วยรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม เปนรองประธานกรรมการ ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวงการตางประเทศ ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงยตธรรม ผอานวยการสานกขาวกรองแหงชาตอยการสงสด ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ ผบญชาการตารวจแหงชาตอธบดกรมการปกครอง และอธบดกรมปองกน และบรรเทาสาธารณภย เปนกรรมการ และเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตเปนกรรมการและเลขานการ มอานาจหนาทตดตามและตรวจสอบเหตการณทเกดขนทงภายในและภายนอกประเทศท อาจเกดสถานการณฉกเฉนเพอเสนอแนะตอนายกรฐมนตรในกรณทมความจาเปนตองประกาศสถานการณฉกเฉนตามมาตรา ๕ หรอสถานการณทมความรายแรงตามมาตรา ๑๑ และในการใชมาตรการทเหมาะสมตามพระราชกาหนดนเพอการปองกน แกไขหรอระงบสถานการณฉกเฉนนน
ความในมาตราน ไมกระทบกระเทอนการใชอานาจของนายกรฐมนตรตามมาตรา ๕ ในการประกาศสถานการณฉกเฉนเมอมเหตการณจาเปนเรงดวนอนอาจเปนภยตอประเทศหรอประชาชน
มาตรา ๗ ในเขตทองทท มการประกาศสถานการณฉกเฉนตามมาตรา ๕ ใหบรรดาอานาจหนาท ของรฐมนตรวาการกระทรวงใดกระทรวงหนงหรอหลายกระทรวง หรอทเปนผรกษาการตามกฎหมายหรอทมอยตามกฎหมายใดกตาม เฉพาะในสวนทเกยวกบการอนญาต อนมตสงการ บงคบ บญชา หรอชวยในการปองกน แกไข ปราบปราม ระงบยบยงในสถานการณฉกเฉนหรอฟนฟหรอชวยเหลอประชาชน โอนมาเปนอานาจหนาทของนายกรฐมนตรเปนการชวคราว เพอใหการสงการและการแกไขสถานการณเปนไปโดยมเอกภาพ รวดเรว และมประสทธภาพ
![Page 31: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/31.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
การกาหนดใหอานาจหนาท ของรฐมนตรตามกฎหมายใดท งหมดหรอบางสวนเปนอานาจหนาท ของนายกรฐมนตรตามวรรคหนง ใหเปนไปตามประกาศทคณะรฐมนตรกาหนด
ใหนายกรฐมนตรมอานาจแตงตงบคคลเปนพนกงานเจาหนาท เพอปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนและเพอปฏบตงานตามกฎหมายทไดรบโอนมาเปนอานาจหนาทของนายกรฐมนตรตามวรรคหนง โดยใหถอวาบคคลทไดรบแตงตงเปนพนกงานเจาหนาทเปนผมอานาจตามกฎหมายนน ในการนนายกรฐมนตรอาจมอบหมายใหสวนราชการหรอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายนนยงคงใชอานาจหนาทเชนเดมตอไปกไดแตตองปฏบตงานตามหลกเกณฑทนายกรฐมนตรกาหนด
ในกรณทนายกรฐมนตรแตงตงขาราชการพลเรอน ตารวจหรอทหารซงมตาแหนงไมตากวาอธบดผบญชาการตารวจ แมทพ หรอเทยบเทาเปนพนกงานเจาหนาทและกาหนดใหเปนหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉน ในพนทและบงคบบญชาขาราชการและพนกงานเจาหนาท ในการนใหการปฏบตหนาทของสวนราชการและขาราชการทเกยวของ รวมทงพนกงานเจาหนาทเปนไปตามการสงการของหวหนาผรบผดชอบนน เวนแตการปฏบตหนาททางทหารใหเปนไปตามกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบเกยวกบการใชกาลงทหารแตจะตองปฏบตใหสอดคลองกบแนวทางการดาเนนการทผซงไดรบแตงตงเปนหวหนาผรบผดชอบกาหนด
ในกรณทมความจาเปน คณะรฐมนตรอาจใหมการจดตงหนวยงานพเศษเปนการเฉพาะเพอปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนเปนการชวคราวไดจนกวาจะยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉน
นายกรฐมนตรอาจมอบหมายใหรองนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรคนหนงหรอหลายคนเปนผใชอานาจตามวรรคหนง วรรคสาม หรอวรรคสแทน หรอมอบหมายใหเปนผกากบการปฏบตงานของสวนราชการทเก ยวของ พนกงานเจาหนาทตามวรรคสาม หวหนาผรบผดชอบตามวรรคส และหนวยงานตามวรรคหาไดและใหถอวาเปนผบงคบบญชาหวหนาผรบผดชอบ ขาราชการและพนกงานเจาหนาททเกยวของ
มาตรา ๘ เพอประโยชนในการประสานการปฏบตงานในพนททประกาศสถานการณฉกเฉนใหเปนไปดวยความเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพเหตการณและความเปนอยของประชาชนในเขตพนท นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายอาจมคาส งแตงตงคณะบคคลหรอบคคลเปนทปรกษาในการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาทหรอเปนผชวยเหลอพนกงานเจาหนาท ในการปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนได
ใหบคคลทไดรบการแตงตงตามวรรคหนงไดรบความคมครองเชนเดยวกบการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท ทงนตามขอบเขตการปฏบตหนาททไดรบแตงตง
มาตรา ๙ ในกรณทมความจาเปนเพอแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรวหรอปองกนมใหเกดเหตการณรายแรงมากขน ใหนายกรฐมนตรมอานาจออกขอกาหนด ดงตอไปน
(๑) หามมใหบคคลใดออกนอกเคหสถานภายในระยะเวลาทกาหนด เวนแตจะไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท หรอเปนบคคลซงไดรบยกเวน
(๒) หามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ หรอกระทาการใดอนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย
![Page 32: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/32.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
(๓) หามการเสนอขาว การจาหนาย หรอทาใหแพรหลายซงหนงสอ สงพมพหรอสออนใดทมขอความอนอาจทาใหประชาชนเกดความหวาดกลวหรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทาให เกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงในเขตพนททประกาศสถานการณฉกเฉนหรอทวราชอาณาจกร
(๔) หามการใชเสนทางคมนาคมหรอการใชยานพาหนะ หรอกาหนดเง อนไขการใช เสนทางคมนาคมหรอการใชยานพาหนะ
(๕) หามการใชอาคาร หรอเขาไปหรออยในสถานทใด ๆ
(๖) ใหอพยพประชาชนออกจากพนททกาหนดเพอความปลอดภยของประชาชนดงกลาว หรอหามผใดเขาไปในพนททกาหนด
ขอกาหนดตามวรรคหนง จะกาหนดเงอนเวลาในการปฏบตตามขอกาหนดหรอเงอนไขในการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท หรอมอบหมายใหพนกงานเจาหนาทกาหนดพนทและรายละเอยดอนเพมเตม เพอมใหมการปฏบตทกอใหเกดความเดอดรอนแกประชาชนเกนสมควรแกเหตกได
มาตรา ๑๐ เพอประโยชนในการแกไขปญหาในพนททเกดสถานการณฉกเฉนใหสามารถกระทาไดโดยรวดเรว นายกรฐมนตรอาจมอบอานาจใหพนกงานเจาหนาทผซงไดรบการแตงตงเปนหวหนาผรบผดชอบตามมาตรา ๗ วรรคส เปนผ ใช อานาจออกขอกาหนดตามมาตรา ๙ แทนกไดแตเม อดาเนนการแลวตองรบรายงานใหนายกรฐมนตรทราบโดยเรว และถานายกรฐมนตรมไดมขอกาหนดในเรองเดยวกนภายในสสบแปดชวโมงนบแตเวลาทพนกงานเจาหนาทออกขอกาหนดใหขอกาหนดนนเปนอนสนผลใชบงคบ
มาตรา ๑๑ ในกรณทสถานการณฉกเฉนมการกอการราย การใชกาลงประทษรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน หรอมเหตอนควรเชอไดวามการกระทาทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล และมความจาเปนทจะตองเรงแกไขปญหาใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงทใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศใหสถานการณฉกเฉนนนเปนสถานการณทมความรายแรง และใหนาความในมาตรา ๕ และมาตรา ๖ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม
เมอมประกาศตามวรรคหนงแลว นอกจากอานาจตามมาตรา ๗ มาตรา ๘ มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐ ใหนายกรฐมนตรมอานาจดงตอไปนดวย
(๑) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจจบกมและควบคมตวบคคลทสงสยวาจะ เปนผรวมกระทาการใหเกดสถานการณฉกเฉน หรอเปนผใชผโฆษณา ผสนบสนนการกระทาเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉน ทงนเทาทมเหตจาเปนเพอปองกนมใหบคคลนนกระทาการหรอรวมมอกระทาการใด ๆ อนจะทาใหเกดเหตการณรายแรง หรอเพอใหเกดความรวมมอในการระงบเหตการณรายแรง
(๒) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาทหรอมาใหถอยคาหรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดทเกยวเนองกบสถานการณฉกเฉน
![Page 33: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/33.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
(๓) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงยดหรออายดอาวธ สนคา เครองอปโภคบรโภค เคมภณฑหรอวตถอนใด ในกรณทมเหตอนควรสงสยวา ไดใชหรอจะใชสงนนเพอการกระทาการหรอสนบสนนการกระทาใหเกดเหตสถานการณฉกเฉน
(๔) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงตรวจคน รอ ถอน หรอทาลายซงอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจาเปนในการปฏบตหนาทเพอระงบเหตการณ รายแรงใหยตโดยเรวและหากปลอยเนนชาจะทาใหไมอาจระงบเหตการณไดทนทวงท
(๕) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงตรวจสอบจดหมาย หนงสอ สงพมพโทรเลข โทรศพทหรอการสอสารดวยวธการอนใด ตลอดจนการสงระงบหรอยบยงการตดตอ หรอการสอสารใด เพอปองกนหรอระงบเหตการณรายแรง โดยตองปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดไวในกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษโดยอนโลม
(๖) ประกาศหามมใหกระทาการใด ๆ หรอสงใหกระทาการใด ๆ เทาทจาเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน
(๗) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงหามมใหผใดออกไปนอกราชอาณาจกร เมอมเหตอนควรเชอไดวาการออกไปนอกราชอาณาจกรจะเปนการกระทบกระเทอนตอความมนคงของรฐหรอความปลอดภยของประเทศ
(๘) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจสงการใหคนตางดาวออกไปนอกราชอาณาจกร ในกรณทมเหตอนควรเชอไดวาเปนผสนบสนนการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉนทงนโดยใหนากฎหมายวาดวยคนเขาเมองมาใชบงคบโดยอนโลม
(๙) ประกาศใหการซอ ขาย ใชหรอมไวในครอบครองซงอาวธ สนคา เวชภณฑเครองอปโภคบรโภค เคมภณฑหรอวสดอปกรณอยางหนงอยางใดซงอาจใชในการกอความไมสงบหรอกอการรายตองรายงานหรอไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทหรอปฏบตตามเงอนไขทนายกรฐมนตรกาหนด
(๑๐) ออกคาสงใหใชกาลงทหารเพอชวยเจาหนาทฝายปกครองหรอตารวจระงบ เหตการณรายแรง หรอควบคมสถานการณใหเกดความสงบโดยดวน ทงนในการปฏบตหนาทของทหารใหมอานาจหนาทเชนเดยวกบอานาจหนาทของพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนโดยการใชอานาจหนาทของฝายทหารจะทาไดในกรณใดไดเพยงใดใหเปนไปตามเงอนไขและเงอนเวลาทนายกรฐมนตรกาหนด แตตองไมเกนกวากรณทมการใชกฎอยการศก
เมอเหตการณรายแรงตามวรรคหนงยตลงแลว ใหนายกรฐมนตรประกาศยกเลกประกาศตามมาตรานโดยเรว
มาตรา ๑๒ ในการจบกมและควบคมตวบคคลทตองสงสยตามประกาศในมาตรา ๑๑ (๑) ใหพนกงานเจาหนาทรองขอตอศาลทมเขตอานาจหรอศาลอาญาเพอขออนญาตดาเนนการ เมอไดรบอนญาตจากศาลแลว ใหพนกงานเจาหนาทมอานาจจบกมและควบคมตวไดไมเกนเจดวนและตองควบคมไวในสถานททกาหนดซงไมใชสถานตารวจ ทคมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจา โดยจะปฏบตตอบคคลนนในลกษณะเปนผกระทาความผดมไดในกรณทมความจาเปนตองควบคมตวตอเพอประโยชนในการแกไขสถานการณฉกเฉน ใหพนกงานเจาหนาทรองขอตอศาลเพอ
![Page 34: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/34.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ขยายระยะเวลาการควบคมตวตอไดอกคราวละเจดวน แตรวมระยะเวลาควบคมตวทงหมดตองไมเกนกวาสามสบวน เมอครบกาหนดแลว หากจะตองควบคมตวตอไป ใหดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา
ในการดาเนนการตามวรรคหนง ใหพนกงานเจาหนาทจดทารายงานเกยวกบการจบกมและควบคมตวบคคลนนเสนอตอศาลทมคาสงอนญาตตามวรรคหนง และจดสาเนารายงานนนไวณ ททาการของพนกงานเจาหนาท เพอใหญาตของบคคลนนสามารถขอดรายงานดงกลาวไดตลอดระยะเวลาทควบคมตวบคคลนนไว
การรองขออนญาตตอศาลตามวรรคหนง ใหนาบทบญญตเกยวกบวธการขอออกหมายอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาใชบงคบโดยอนโลม
มาตรา ๑๓ สงของหรอวสดอปกรณทประกาศตามมาตรา ๑๑ (๙) หากเปน เครองมอหรอสวนหนงของเครองมอทใชในการสอสาร นายกรฐมนตรอาจประกาศใหใชมาตรการดงกลาวทวราชอาณาจกรหรอในพนทอนซงมไดประกาศสถานการณฉกเฉนเพมขนดวยกได
มาตรา ๑๔ ขอกาหนด ประกาศ และคาสงตามมาตรา ๕ มาตรา ๗ มาตรา ๘ มาตรา ๙ มาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๕ เมอมผลใชบงคบแลว ใหประกาศในราชกจจานเบกษาดวย
มาตรา ๑๕ ใหพนกงานเจาหนาทหรอผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา และมอานาจหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอตารวจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทงนตามทนายกรฐมนตรประกาศกาหนด
มาตรา ๑๖ ขอกาหนด ประกาศ คาสง หรอการกระทาตามพระราชกาหนดนไมอยในบงคบของกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง และกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง
มาตรา ๑๗ พนกงานเจาหนาทและผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เนองจากการปฏบตหนาทในการระงบหรอปองกนการกระทาผดกฎหมาย หากเปนการกระทาทสจรต ไมเลอกปฏบตและไมเกนสมควรแกเหตหรอไมเกนกวากรณจาเปน แตไมตดสทธผ ไดรบความเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายจากทางราชการตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท
มาตรา ๑๘ ผใดฝาฝนขอกาหนด ประกาศ หรอคาสงทออกตามมาตรา ๙ มาตรา ๑๐ มาตรา ๑๑ หรอมาตรา ๑๓ ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจาทงปรบ
มาตรา ๑๙ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชกาหนดน
ผรบสนองพระบรมราชโองการ
พนตารวจโท ทกษณ ชนวตร
นายกรฐมนตร
![Page 35: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/35.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ภาคผนวก 2
![Page 36: 2563 1....ในช วงแรก พ.ร.ก.ฉ กเฉ นได ถ กปร บใช ใน บร เวณพ นท จ งหว ดชายแดนภาคใต](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071603/613de8702809574f586e435c/html5/thumbnails/36.jpg)
(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)
ภาคผนวก 3