3 numaralı mühimme defteri

T.C. BABAKANLIK

DEVLET ARVLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl

Yayn Nu: 12

D v n - H u m y n S i c i l l e r i D i z i s i : I

3 NUMARALI MHMME DEFTER 966968 / 15581560

ANKARA1993

Proje Yneticisi smet BNARK

Devlet Arivleri Genel Mdr

Proje Sorumlular Necati GLTEPE

Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs

Necati AKTA Osmanl Arivi Daire Bakan

Yayna Hazrlayanlar

Nezihi AYKUT dris BOSTAN

Murat CEBECOLU Feridun EMECAN

Mcteba LGREL Mehmet PRL

Cevdet KK zcan MERT Abdlkadir ZCAN lhan AHN Hdai ENTRK Mustafa etin VARLIK

Bilgisayar Dizgi Yaar YILMAZ

Yakup YILDIRIM Sadk KINIK Sevin AKA

Sayfa Dzenleme Nizamettin OUZ

Ycel DALI

Baskya Hazrlama Murat ENER

Metin EN

ngilizce Tercme Necl limen

ISBN 975-19-0787-X

3 NUMARALI MHMME DEFTER 966968 / 15581560

N S Z

Devletlerin her trl hizmet ve faaliyetlerini belgeleyen ve kltr varlklarnn banda gelen arivler, devlet, millet ve birey haklarnn korunmasnda da birinci derecede nemi haizdirler. te yandan tarih ve gncel arivler, gnmz ynetim birimlerinin ilerini kolaylatrc, ynlendirici ve salkl kararlara ulatrc olmalar ynnden vaz geilmez kaynaklardr.

Trkiye Cumhuriyeti, devrald Osmanl dnemi ariv malzemesine ilveten, Mill Mcadele, onu takip eden dnem ve Cumhuriyetin ilnndan bugne kadar teekkl eden ariv malzemesi ile dnya arivleri arasnda zengin bir potansiyele, mstesna bir yere sahiptir. Ayrca geen yzylda Osmanl eyaletleri olan Orta, Yakn Dou, Balkan ve Kuzey Afrika devletlerinin tarihleri iin Osmanl Sadareti'ne ait Hazine-i Evrak'a ba vurmalar, arivlerimizin uluslararas niteliini ortaya koyan zelliktir. Bu lkelere mensup aratrclar, kendi mill arivlerini kurmak, toplum ilimleri asndan var olular ile ilgili meseleleri incelemek, tespit ve deerlendirmek iin Osmanl Arivlerinde aratrmalar yapmak mecburiyetini duymaktadrlar.

Dier taraftan, yurtii ve devletleraras siyas platformlarda ortaya kan sorunlarn zmnde, arivlerden yararlanma yoluna gitmek, bunlar objektif bir kaynak olarak deerlendirmek, gerektiinde nemli belgeleri yaynlamak idar ve kanun bir grev olarak devlet ariv mevzuatmzda yer almtr.

Bilindii zere, modern ariv idarelerinin, sahip olduklar malzemeyi muhafaza ve tasniften sonra nemli bir grevi de tantm ve yayndr. Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi'ndeki muazzam belge ve defter koleksiyonlarnn yerli ve yabanc bilim lemine tantmnda d siyas gelimelere paralel olarak belge yaynna balam, ncelikle Trk Cumhuriyetlerine ve onlarn yaadklar corafyaya ynelik belge neriyat yapmtr.

Bu defa, Osmanl Arivi'ndeki nemli defter fonlarndan Mhimme Defterleri serisi iinde yer alan 3 Numaral Mhimme Defterini yayna hazrlamtr. Osmanl idaresinde st dzey karar organ olan Divn- Hmyun'a ait ferman suretlerini ihtiva eden bu defterin yaynlanmas, dnemin siyas, idar ve kltrel olaylarna k tutacak, kltr ve medeniyet tarihimize ait bir takm yanl yorumlara aklk getirecektir.

Osmanl Devleti, blge siyasetine yn verme asndan dnyann en gl devleti; messeselerin hzl ileyii asndan da dnyann en modern devleti idi. Kurumlarn alma tarzn ve ileri neticelendirmedeki maharetini, belge ve defterleri karlatrarak yaplan ilemlerin seyrinden anlamak mmkndr.

Ayrca, dnemin Avrupa lkeleri Fransa, Avusturya, Portekiz ve dier devletler ile yaplan yazmalarn da yaymlanan defterde yer al, devletleraras mnasebetlerin boyutunu ortaya koymaktadr.

Osmanl Arivi 3 Numaral, 1558-1560 Tarihli Mhimme Def-teri nerinin, bilim tarihine, kltr ve medeniyet tarihimizin zenginliini ortaya koyma hususunda nemli bir katk salayacan mit ediyorum. Eserin hazrlanmasnda emei geenlere teekkr eder, ilgililere yararl olmasn dilerim.

Dr. Ycel EDL Babakanlk Mstear V.

ZET VE TRANSKRPSYON 7

N D E K L E R

Sayfa

NSZ

NDEKLER

DEFTERN TRANSKRPSYONU VE HKM ZETLER.............................................. 1 NDEKS...................................................................................................................................................................723

SELM BBLYOGRAFYA..............................................................................................................815


1 Diyarbekir Beylerbeyi'ne: syan ile ehzade Sultan Selim zerine gelerek cenk

edip firar eden ehzade Byezid'in ele geirilmesi ve Malatya'daki ekynn haklarndan gelinip Malatya nzr Mahmud'un yakalanmas hakknda.

Yazld. B-hatt- erf. Mehmed avu'a virildi. F 13 Ramazn sene 966

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana nie defa ahkm-

erfe gnderilp mnsib olan mahalde cemiyyet zre olup etrf cevnibe nzr olup bir maslahat vk olursa bezl-i makdr eyleyesin diy emrm olm idi. Hliy olum Byezd baz ehl-i fesd cem idp ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu zerine gelp ehl-i slm ile ceng idp firr itmidr. Eyle olsa buyurdum ki:

Vusl buldukda, tehr itmeyp cemiyyet ile Maltyye geidi'ne gelp bir mnsib olan mahalde hzr u mheyy olup etrf cevnibe nzr olup ahvl etvrn dim tetebbu u tecesss idp dah her ne cnibe tevecch iderse arkur yolna varup inyet-i Hakk ile hakkndan

gelesin. Bu bbda mrn-ileyh olum Selm tle bakhu yannda olan beglerbegiler ve asker ile yrimek emr olup vezrm Mehmed Paa dah Rm-ili beglerbegisi ve klliyyen Rm-ili askeri ve silhdrlarum ve ulfecilerm ve garb-yiitlerm ve iki bin mikdr yenieri ile segbnlarum-ba bile irsl olnmdur. Sen dah gerei gibi mukayyed olup, gaflet zre olmayasn. Her ne mahalle gelp ve ne tedrk zre olup ve ne haber aldun yazup bildresin ve Maltyye'de baz ehl-i enat zre oldun sanca begi arz itmidr. Anun gibileri yoklayup ehl-i fesd enat olanlarun erile haklarndan gelp reydan ve gayrdan kimesneye yarak kullandurmayasn. Ve Maltyye Nzr olan Mehmed'i dah her ne tarkla olursa ele getrp mecl virmeyp hakkndan gelesin, ihmlden hazer idesin. Ve mrn-ileyh avu elendrmeyp ber vech-i isticl berye gnderesin.

2

Diyarbekir Beylerbeyi'ne: Siverek beyinin adamlar ve subalarnn fesat ve zulmlerini tahkik iin mid kadsnn grevlendirilmesi hakknda.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 31 Ramazni sene 966

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Siverek kds mektb gnderp Siverek

Sanca Begi Abdullh dme izzuh'nun sbalar bir nie kimesneler ile ittifk idp

kfirlern bed-nm gnleri kefere ile varup her yirde hamr idp baz kimesneyi rencde itdklerinde ikyetcileri gelp dem gnderilp meclisleri trc itdrilp mezkr sbalar mrn-ileyh begn demleri ile kimi klc ve kimi nacak ile mahkemeyi basup er-i erf'e hakret idp nie demlerin mecrh idp mrn-ileyhe ilm olndukda ihml idp:

9 3 NUMARALI MHMME DEFTER

"Mezkrlar firr eyledi" diy cevb virp taht- livsnda er-i erf asl icr olnmayup "Rey, zulmlerinden mevve'l-hl olmlardur" diy arz itdi ecilden bu hussun teftine mid kds gnderilmesin emr idp buyurdum ki:

Vardukda, tehr itmeyp emrm mcebince mevln-y mrn-ileyhi bir yarar dem ile tayn idp irsl eyleyesin ki varup huss- mezbr teft idp, mrn-ileyh sancak-beginn demleri ve sbalar vech-i merh zre fesd enat eyledkleri ve er-i erf'e adem-i inkydlar erile sbit zhir olursa mufassal yazup arz idesin.

3 Krm Han'na: syan eden ehzade Byezid'in ele geirilmesine dair.

Yazld. B-hatt- erf. Mahmd avu'a virildi. F 13 Ramazn sene 966

Hn hazretlerine hkm ki: Bundan akdem olum Byezd, isyn

tugyn eyleyp baz ehl-i fesd cem eyleyp ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu zerine gelp ehl-i slm ile ceng eyleyp bi-inyetillhi tel mnhezim makhr olup bk kalan eirr ile firr itmidr. Eyle olsa muhtemeldr ki, gemi ile Kefe ve yhd erkise taraflarna gitmek mekrinde ola. Eyle

olsa gerekdr ki, stne-i sadet'imze olan vfr-i ihls ihtissnuz muktezsnca bu bbda siz dah dim mukayyed olup ol cevnibi ve yallar ve erkise semtlerini gerei gibi her zamnda tetebbu u tecesssden hl olmayup anun gibi ete ve yhd gemi ile ol cnibe varmalu olursa mecl virmeyp ele getrp hakkndan gelesin ve eger lisidr ve eger dirisidr makbldr. Gaflet ile bir cnibe firr itdrmemek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin, gaflet zre olmayasn. Eger bu hussdan, eger sir ad tarafndan vkf olduun ahbr- sahhay ilmdan hl olmayasn.

4 Yukardaki hkmn bir rneinin Kefe Beyi Sleyman Bey'e gnderildiine dair kayt.

Yazld. B-hatt- erf. Bu dah.

Bir sreti Kefe Begi Sinn Beg'e ve nefs-i Kefe'de ve ol cnibde olan matrabzlarda bulnan ya kimesneye virdrmeyp mahrse-i stanbul'a gn-deresin.

5 Akkirman Beyi Mustafa Bey'e: Memuren Kefe canibine gnderilen avu Mahmud'un, oraya slimen ulatrlmas hakknda.

Yazld. Bu dah.

Akkerman Begi Mustafa Beg'e hkm ki:

Dergh- muall'm avularndan Mahmd zde kadruh Kefe cnibine baz huss in ula ile irsl olnmdur. Buyurdum ki:

Hkm-i erfmle mm-ileyh vardukda, eger derydan ve eger karadan emn slim irsl sl idesin.


6 Tamevar Beylerbeyisi Kasm Paa'ya: Kffrdan zabtolunan ve havss-

hmyn ile baz zemet ve timar sahiplerine tahrir ve tevzi edilen karyelere hariten kimsenin mdahale ettirilmemesine dair.

Yazld. Ksm Paa'nun kethudsna virildi. F 13 Ramazn sene 966

Tmvar Beglerbegisi Ksm Paa'ya hkm ki:

Bundan akdem kuvve-i khire-i husrevnemle feth u teshr olnup, baz havss- hmynuma ve baz begler ve zuam v erbb- timar kullaruma tahrr tevz olnup bi'l-fil tasarruflarnda olan baz kurya, Kral-ol tarafndan dahl olnur imi. Buyurdum ki:

Vardukda, tehr itmeyp beglerbegili-ne varup dah hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i raiyyet ve emn emn- vilyet bbnda env- ikdm ihtimm zuhra getresin. Anun gibi mukaddem alnup tahrr olnup begler kullaruma ve havss- hmynuma tayn olnup ve sir zuam v erbb- timara virilen kurya dah hricden kimesneyi dahl itdrmeyesin. Ad taraflarndan vkf olduun ahbr ilmdan hl olmayasn.

7 Velican Bey'e: Velican Bey'in salverilmesi hakknda Segedin Beyi Dervi Bey'e hkm gnderildiine dair.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. F 13 Ramazn sene 966

Velican Beg'e hkm ki: Mektb gnderp vk olan gnhun afv

olmak bbnda istid-y tfet itmisin. mdi, afv- cerim gnh, det-i hasene-i Sdde-i

sadet-destgh'um olman, cerde-i crmne rakam- afv ekp habsden tlk olman emr idp ol bbda Segedin Begi Derv dme izzuh'ya hkm-i hmynum gnderilp buyurdum ki:

Emrm zre tlk olndunda devm- devletm in duya itigl gsteresin.

8 am beylerbeyine: Sancaklarn, serhatlarn ve reynn korunmasna dikkat edilmesi ve ehzade Byezid'in ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Kethuds Ahmed'e virildi. Fi 18 Ramazn sene 966

m beglerbegisine hkm ki: Sdde-i sadet'mden hkm-i erf varup

beglerbegiline mteallk olan mery yanuna getrp bir mnsib olan mahalde cemiyyet eyleyp etrf cevnibe nzr olup hfz u hrsetde basret zre olup, lkin baz mernun sancaklar serhadd olup Arb- bed-fil fursat bulup memleket ve reyya el uzadup sancaklarnun hfz lzm olman Gazze Sanca Begi Sleymn dme izzuh ol cnibde olan sancaklarun ve kend sancanun

zabt u hfz in iczet virilp eger asker lzm olursa, yedi-sekiz gnde cemiyyet yirine gelp hzr olmak art zre gnderildi diy bildrmisin. mdi, bu emr-i erfmden sonra tekrr fermn- hmynum gnderilp olum Byezd'n isyn zre olup, ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu zerine gelp ehl-i slm ile ceng idp bi-inyetillhi tel mnhezim olup firr itmidr. Bu bbda basret zre olup her cnibe gz-kulak olup tetebbu u tecesssden hl olmayup anun gibi zikr olnan eirr ol cnibe varmalu olursa asker ile yek-dil olup, bir cnibe dah salvirmeyp cmlesinn haklarndan gelesin diy emrm olm idi. Ol


emr-i sbklarum gir kem-kn mukarrer olup buyurdum ki:

Arz itdn zre muhfazaya tayn itdn mrn-ileyhden gayr cmle beg-lerbegiline mteallk olan begler ve sir asker halk ile mretteb mkemmel dmen yaraiyle hzr u mheyy olup dah etrf cevnibe gz-kulak olup dim mrn-ileyhn evz u etvrn ve ne mahalle tevecch

zre idin malm idinp anun gibi ol cniblere varmalu olursa ele getrmek bbnda emr-i sbk zre ikdm ihtimm eyleyp gaflet ile bir cnibe firr itdrmekden ziyde hazer idesin. Ele getrenler her kim olursa env- inyetmle behre-mend olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup dim hzr u mheyy olup gaflet zre olmayasn.

9 Segedin Beyi Dervi Bey'e: Budin Beylerbeyiliine, Tuygun Paa'nn

vefatndan dolay Tamevar Beylerbeyisi Rstem Paa'nn tayin edildiine ve Budin'in korunmasna dikkat edilmesine dair.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. F 31 Ramaznii sene 966

Segedin Begi Derv Beg'e hkm ki: Mektb gnderp Budun Beglerbegisi olan

Toykun'un fevt oldun bildrmisin. mdi, zikr olnan beglerbegilik, Tmvar Beglerbegisi

Rstem dme ikblh'ya tefvz olnup buyurdum ki:

Mrn-ileyh varnca, vilyet-i Budun'un hfz u hrsetinde dakka fevt itmeyp addan memleket vilyete ve rey v beryya zarar u gezend iridrmeyp onat vechile mukayyed olup env mes-i cemle zuhra getresin.

10

Dervi Bey'e: Filek sanca Beyi Velican Bey'in salverilmesi hakknda.

Yazld. Bu dah.

Derv Beg'e hkm ki: Bundan akdem Filek Sanca Begi olup

emr ile habs olnan Velican dme izzuh'nun

habsden tlk olnmasn emr idp buyurdum ki:

Vusl buldukda, tehr itmeyp emrm zre mrn-ileyhi tlk idesin.

11

Budin Beylerbeyisi Rstem Paa'ya: Maa tevzii iinde bulunmak iin yeni memuriyet mahalli olan Budin'e varmas hakknda.

Yazld. Ksm Paa'nun kethudsna virildi. F 13 Ramazn sene 966

Budun Beglerbegisi Rstem Paa'ya hkm ki:

Hliy Budun'da olan erbb- mevcibe mevcibleri virilmek in hazne irsl olnup tevz olmak zredr. Senn dah muaccelen varup irimen lzm olman buyurdum ki:

Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr terh itmeyp ber-vech-i isticl irip mevcibn tevzinde mcidd olup, mstahkk olmayanlara virilmeyp ml isrf telef olmakdan hazer idp knn zre mstahkk olanlara tevz idesin ve memleket vilyetn zabt u rabtnda reynun refhiyyet itminnnda mcidd merdne olup emn emn- vilyetde dakka fevt itmeyp, addan dah gaflet itmeyp dim evz u etvrlarn ve


fikr-i fsid ve hayl-i ksidlerin dim tetebbu u tecesss idp dah ana gre tedrklerin grp

tamm basret zre olasn ve vkf olduun ahbr ilmdan hl olmayasn.

[Yev]m'l-isneyn f 14 Ramazn sene 966 [20.06.1559]

12

Gazze beyine: ehzade Selim'in validesinin Eyle'de olan evkaf mahsulnn Rodos'dan gelecek Mslman gemilerine sattrlmas hakknda.

Yazld. m avularndan Ali avu'a virildi.

Gazze begine hkm ki: Olum Selm vlidesi merhme Sultn'un

Eyle'de olan evkf terekesin Rodos cnibinden varan rencber Mslimn gemilerine virilmesin emr idp buyurdum ki:

Hkm-i erfm vusl buldukda, mrn-ileyhnun anda olan evkf terekesin varan gemilere bey itdresin, ol bbda kimesne mni olmaya. Amm kffr- hksra tereke virilmek memndur. Rodos beginden temessk ile gelenlere viresin, hricden kimesneye virdrmeyesin ve bu bahne [ile] evkf terekesinden gayr kimesneye emre mugyir tereke bey itdrmeyesin.

13 Rodos beyine: ehzade Selim'in validesinin Remle'de olan evkaf mahslnn Mslman gemilerine sattrlmas hakknda.

Yazld. Kapudan kethuds Durak'a virildi. F 24 Zi'l-hicce sene 966

Rodos begine hkm ki: Mrn-ileyhnun Remle'de olan

evkfnun terekesi anda olan rencber gemilerine virilmesin emr idp ol bbda Gazze Begi Sleymn Beg'e hkm-i erf gnderilp senden temessk ile varan gemilere tereke virilmek emrm olmdur. Buyurdum ki:

Hkm-i erfm vardukda, anun gibi Rodos'a tereke getrmek in giden gemilere temessk viresin ki varup tereke alalar. Amm gnderdn gemilere yarar demler koyup bile gnderesin ki terekeyi alup kffra virmek ihtimli olmayup getrp anda ehl-i slma bey itdresin. Bu bahne ile emre mugyir deryya ve kffr- hksra tereke virilmekden ziyde hazer ide[sin]; sonra istim olna, zrn makbl olmaz.

14

Konya kadsna ve dizdarna: Tekeli Beyi Bl Beyin evvelce Konya Kalesi'nde hapsettii Emin Yusuf hakknda siyaset icrasna dair.

Yazld. Durd Beg-ol Hasan avu'a virildi. F 14 Ramazn sene 966

Konya kdsna ve dizdrna hkm ki: Hliy bundan akdem Teke-ili Sanca

Begi olan Bl dme izzuh'nun emr-i erfmle


ele getrp Konya kalas'nda habs itdi Emn Ysuf nm kimesnenn siyset olmasn emr idp buyurdum ki:

Dergh- muall'm avularndan Durd Beg-ol Hasan avu zde kadruh vardukda, asl tehr itmeyp hakkndan gelp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.

15

Sultan Selim'in lalasna: Gnderilen barut ile fitil ve sairenin geldiini bildirmesi hakknda.

Yazld.

Sultn Selm hazretleri lalasna hkm ki:

Hliy mrn-ileyh olum in elli kantr brt- siyh ve bir yk fitil ot ile tfeng

fitili katrlara tahml olnup irsl olnmdur. Buyurdum ki:

Zikr olnan cebehne espb varup teslm oldun ve ne zamnda ve ne mahalde vardun yazup arz idesin.

16

Vezir Mehmed Paa'ya: ehzade Sultan Selim iin gnderilen cephanenin bir an evvel ulatrlmas hakknda.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 16 Ramazn sene 966

Vezr Mehmed Paa'ya hkm ki: Ferzend-i ercmend olum Selm tle

bakhu'ya elli kantr brt- siyh ve bir yk fitil ot ile tfeng fitili katrlara tahml olnup ol cnibe sl in Dergh- muall avularndan Mehmed avu zde kadruh ile irsl olnd. Buyurdum ki:

Alnup sana teslm itdkde alup kabz eyleyp ayn ile irsl olnan cebehneyi sana ne

mahalde teslm itdine eline temessk virp dah zikr olnan cebehneyi asl tehr itmeyp mrn-ileyh oluma irsl [] sl idesin. yle ki, tahml olnan davar yolda dura, kir ile davar bulup ber-vech-i isticl cebehneyi avk itmeyp mm-ileyhe uladurasn. Bu bbda mrn-ileyhn lalasna dah hkm-i erf yazlmdur. Alup an dah bile gnderp teslm idesin. Teslm olduna arz alup gnderesin. Huss- mezbr mahall-i ikdmdur, uladurmakda ihtimm idesin.

17

Mihal olu Hzr Bey'e: Edirne yaknnda softalar tarafndan karlan bir erkek ocuun babasna teslimi ve softalarn ele geirilip hapsedilmesi hakknda.

Yazld. demi Nazar'a virildi. F 14 Ramazn sene 966 Arzda gricek akas tevzi huss olup, hkm yazmak in defterdra gnderildi.

Mihal-ol Hzr Beg'e hkm ki: Mektb gnderp bu bendeye fermn

olnan kdlklarun hfz u hrsetine al-m huve'l-memr r olndukda sir memleket


emn emn zre olup lkin mahmiyye-i Edirne kurbinden birka nefer shtevt tifesi bir kimesnenn oln cebren ekp firr iderler iken kasaba-i Pnar kurbinde slk ideriken kds olan MehmedPnar zikr olnan olan ellerinden alup atasna dah virmeyp, kend yannda hdmetlendrmekle mezkrn shte tifesi kasaba-i mezbrun etrfnda gezp kasabay basmak kasdn eylerler imi diy istim olnup, Kd Mehmed, mezbr olan

atasna virmemekle bir fesda bis olmak fehm olnur diy bildrmisin. mdi, buyurdum ki:

Vardukda, zikr olnan shteleri her ne tarkla olursa ele getrp, dah anun gibi olan ekdkleri sbit olursa habs idp arz idesin ve olan hussnda dah emr-i er neyse grp, eger babasna teslm itmekdr ve eger kend murd itdi yirde durmakdur, ol bbda dah erile lzm geleni icr itdrp hfz u hrsetde dakka fevt itmeyesin.

18

Gnll Reisleri Kapudan Deve Hoca'ya: Derya muhafazas iin gnderilen Kapudan Piyale Paa ile hizmet ve yoldalk etmesi hakknda.

Yazld. demi Hasan Res'e virildi. F 14 Ramazn sene 966

Gnll reslerine kapudan olan Deve Hoca'ya hkm ki:

Hliy mektb gnderp adya mteallk baz ahbr bildrmisin, malm old. Hliy dery muhfazasiyn kapudanum Piyle irsl olnd. Buyurdum ki:

Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp yanna varup vech mnsib grdi zre env- hdmetde ve yoldalkda bulnasn.

Yevm's-sls f 15 Ramazn'l-mbrek sene 966 [21.06.1559]

19

Kocaeli Beyi Ali Bey'e: Sancana giderken beraber gtrd kayk ile batarday ve azaplar alp gelmesi hakknda.

Yazld.

Sbk Rodos Begi olup, hliy Koca-ili Begi olan Ali Beg'e hkm ki:

Hliy gelp sancauna gitmel oldu-unda Cafer Beg'n oullarndan alnan kay bile alup ve kend batardene binp ve Galata

azeblerinden Teberrk ve Hac Kbil-ol Memi ve Kk Hamza ve Ysuf ve Mustafa nm kimesneleri bile alup gelmek emr idp buyurdum ki:

Vardukda, emrm zre zikr olnan kayk ile batardeyi ve mezkrlar alup bile gelesin.

20 Edremid kadsna: Deryaya tereke verilmemesi ve verenlerin hapsedilmesi hakknda.

Yazld. Sret-i sicil getren it ( ) nm karyeden Nash ve abn'a virildi. F 15 Ramazn sene 966

Edremid kdsna hkm ki: Nibn Sdde-i sadet'me sret-i sicil

gnderp Hseyin ve Ahmed nm kimes-neler

ile nm zimm deryya kffra tereke virdklerin ikrr idp sicill itdin bildrmi. mdi, deryya tereke virilmek memndur. Buyurdum ki:

Gresin; vk ise min-bad deryya emr-i hmynuma muhlif tereke virdrmeyesin ve tereke virp ikrr idp mseccel olan


kimesneleri habs eyleyp sbt zuhr oldu zre shhatiyle yazup arz idesin.

21

Diyarbekir beylerbeyine: Krt a'ynndan Hasan Aa'nn mid Kalesi'nde hapsedilmesi ve haslardan kalm maln Halep defterdarna gnderilmesine ve Kablur beyinin kalede deil, ehirde hapsedilmesine dair.

Yazld. demi Kubd'a virildi. F 16 Ramazn sene 966

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Mektb gnderp emr zre Ali Hn hussn

ve Mardin alay-begi ve Mardin-alt'nda cemiyyet zre oldun ve Krd aynndan Hasan nm kimesne ele gelp, habs olnup ve Mahmd Aga hussn ve emr zre Maltyye'de olan hslarun zabtna dem tayn itdn ve Kabur Begi (boluk)iii hussn bildrmisin. Anlardan gayr yukaru cnibe mteallk ahbr ilm itmisin. Her ne arz olm ise malm old. mdi, buyurdum ki:

Mezkr Hasan Aga'y mid kalas'na getrp, anda habs idp ve hslardan dah menda ml bulnm ise Haleb defterdrna gnderp teslm idp ve Kabur Beg'n dah kalada habs itmeyp ehrinde eyleyp amm gaybet itdrmekden hazer idesin ve Maltyye emnlerinden kimesne ele gelmi midr ve ml kabz olnm mdur, nicedr? An dah mufassal bildresin. Amm yle ki, mrn-ileyh Eb-Sad'e senn itimdun olup sonra taleb olndukda ihzrna kdir olursan, vech grdn zre yanunda istihdm eyleyesin. Bu hdmet ber-taraf oldukdan sonra emrm zre icrs grile.

22

Diyarbakr beylerbeyisine: Krdistan beyleriyle dier beylerden halkla birlikte su ileyenlerin ve ehzde Byezid'in ele geirilmesine dair.

Yazld. demi Kubd'a virildi. Fi 16 Ramazn sene 966 Msveddesi nshas yazlup ierye gnderilp yazlsun diy emr olnup hkm-i erf yazlup gnderilmidr.

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Hliy mektb gnderp emr-i erfm

mcebince Krdistn begleri kullarumun yarar cebeleri ile cemiyyet olup her ne hdmet vk olursa sadkat ihls ve gayret hamiyyet ile hzr olup uur- hmynda cidd ihtimm zre olduun ve anlardan gayr beglerbegiline mteallk olan begler kullarum ve sir zuam v erbb- timar, dmen yaraiyle hzr u mde olup ve asker-i zafer-nigrun ve kul tifesinn defterin gnderp eger mer kullarumun ve eger sir askir-i nusret-mesirn sadkat ihls ve ubdiyyet ihtiss zre hdmetde mcidd s olduklarn bildr-misin. mdi, bundan sbk sana tekrr hkm-i

hmynum gnderilp cemiyyet ile Maltyye semtlerine gelp etrf cevnibi tetebbu u tecesss eyleyp dah anun gibi eirrdan ol cnibe varursa ele getrp haklarndan gelmek bbnda ikdm eyleyesin diy emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. mdi, Krdistn begleri kadmden stne-i devlet-iyn'uma sadkat ihls ile hdmet idegelmi yarar kullarumdur. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, bu bbda dim mukayyed olup mer-i Krdistn ve sir yanunda olan begler kullarum ile yek-dil yek-cihet olup mretteb mkemmel dmen yaraiyle emr-i sbk zre ol mahallerde mnsib olan yirde cemiyyet zre olup etrf cevnibe gz kulak tutup anun gibi senn semtnde bir hdmet vk olursa, cmle mer kullarum ve sir askir-i nusret-karinn kebri ve sagri ile kadmden idegeldkleri zre devlet-i hmyn- nusret-makrnuma mteallk olan umrda bezl-i makdr ve say-i


mekr zuhra getrp env yz aklklar tahsline say idesiz ki, in-allh'l-eazz, beglerden ve sir kullarumdan her kimn hdmet ve yoldal sebkat ide, env- inyetmle behre-mend ve ber-murd olmak mukarrer bilp ana gre bu inyetmi begler kullaruma ve sir askir halkna gerei gibi bildrp istimlet eyleyesin ki, her biri mahallinde dakka fevt itmeyp mcidd merdne olup, sir hdmete kys itmeyp, ehl-i fesd enat olanlar ve bu fesda bd olan olum Byezd'i ele getrp haklarndan geleler ki sairlerine mcib-i ibret nashat vk ola. Sen dah bu husslarda env- ikdm ihtimm zre olup ber cnibn ahvl etvrn ve fikr-i fsid ve hayl-i ksidin her ne yzden ise malm idinp dah ana gre tedrkin grp, vech mnsib olup mahall iktiz itdine gre begler kullarum ile hsn-i ittihd ittifk ile ehl-i fesd enatlern ele gelp haklarndan gelmek bbnda ve sir devlet-i ebed-

peyvendme mteallk olan cumhr- umrda env- mes-i cemle zuhra getrp gaflet ile rz u nms- saltanata mugyir vaz sudrndan ziyde hazer idesin ve malmun olan ahbr- sahhay mtevliyen ilmdan hl olmayasn. Bu bbda ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu dah Aksary taraflarna varmak emr olnup ve vezrm Mehmed Paa dah Rm-ili beglerbegisi ve silhdrlarum ve ulfecilerm ve garb-yiitlerm ve iki bin yenieri ile irsl olnmdur. Ve Maltyye begine dah senn yanuna varmak emr olnup ve emr-i sbk zre Maltyye begin dah yanuna getrp merdan ve zuamdan ve erbb- timardan ve reydan mrn-ileyhn her kim lsin [ve yhd] dirisin getrrse env- inyet-i husrevnemle behre-mend klnmak mukarrerdr. Bu hkm-i erfm sana ne trhde varup ve ne mahalde ve ne tedrkde olup ol cnibden ne haber alduun yazup bildresin.

23

stanbul kadsna, Defterdar Kasm Bey'e ve mimara: n olunan camiye getirilen su miktarnn bildirilmesine dair.

Yazld. Arz getren ahur halkndan Mustafa'ya virildi. F 16 Ramazn sene 966

stanbul kdsna ve Defterdr Ksm Beg'e ve Mimra hkm ki:

Hliy sen ki Defterdr'sn, mektb gn-derp bundan akdem cmi-i erf mhimmt in getrilmesi fermn olnan suyol lm tamm olup alkas kalmayup, su dah salvirilp bi'l-fil akdun, lkin lilp

sandua alnmaman, ne mikdr su oldu malm olmadun arz eylemisin. Buyurdum ki:

Vardukda, her birinz bi'z-zt mukayyed olup zikr olnan sunun zerine varup gresin; asl su ne mikdr lle olur ve sonradan ilhk olnan dah ne kadar lle olur, her birin baka grp dah sandua mnsib olan mahalle varup sandua alndukda cmle ka lle oldun yazup bildresin.

24 stanbul kadsna: Ayn hususa dair.

Yazld. Bu dah.

stanbul kdsna hkm ki: Mceddeden bin olnan cmi-i erfe

getrilmesi fermn olnan su, ne mikdr lle oldu malm olmak mhimm olman Hzne-i mire'm Defterdr Ksm dme

ulvvuh ve mimra hkm-i erfm gnderilmidr. Bu hussda sen dah bile olmak emr idp buyurdum ki:

Mrn-ileyhim ile haberlep dah zikr olnan sunun zerine bi'z-zt varup ol hkm-i erf mcebince grp vuk zre arz idesin.


25

Bursa ve Sultann kadlarna: Yrk taifesinde bulunan koyunlarn Bursa kasaplar iin alnmas ve daha ne kadar koyun varsa bildirilmesi hakknda.

Yazld. Mezbra virildi. F 16 Ramazn sene 966

Burusa ve Sultn-ni sancaklar kdlarna hkm ki:

Hliy taht- kaznuzda olan yrk tifesinde bulnan koyun Burusa kassblar in alvirilmesin emr idp buyurdum ki:

avu-ol Mehmed vardukda, bu bbda her birinz mukayyed olup yrk tifesinde baa yarar ne mikdr erkek koyun bulnursa bahsiyle Burusa kassblarna alviresin ve her birinz taht- kaznuzdan ne mikdr koyun bulnup ve kang kassba alvirdnz defter eyleyp Sdde-i sadet'me gnderesin.

26 Ktahya kadsna: Evvelce ehzade Byezid'in hezimete urad srada bindii

at ile zerindeki eerin, Anadolu kethuds adamlarnn elinde ise alnp gnderilmesi hakknda.

Yazld. Hasan eleb'ye virildi. F 16 Ramazn sene 966

Ktahya kdsna hkm ki: Bundan akdem olum Byezd mnhezim

oldukda bindi gm eyer ve bozdoan ile mkemmel at, Aa-ky dimekle maruf

karyede sancaa kan Anadol kethuds demleri elinde imi. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zerine varup bu huss onat vechile dikkat ihtimm ile teft eyleyp zikr olnan kimesneleri ele getrp eger anlardadur, eger hardadur, mezbr at her kimde ise zuhra getrp zerinde olan raht ile yarar demlere koup Sdde-i sadet'me muaccelen irsl idesin.

27

Budin beylerbeyine: Fetih olunarak havss- hmyna ve baz beylerle zemet ve timar sahiplerine verilen ky ve mezraalara, kraln olu tarafndan mdahale olunmamas hakknda.

Yazld.

Budun beglerbegisine hkm ki: Solnok Begi Mahmd dme izzuh Sdde-i

sadet'me mektb gnderp, bundan akdem feth olnup, hn-i tahrrde havss- hmyna ve begler ve zuam ve erbb- timara virilen bi'l-fil bertla mutasarrf olduklar baz kurya Kral-ol tarafndan dahl olndun bildrmi. mdi, kuvvet-i khire-i husrevnemle feth u teshr olnan kur v mezri ki eger havss- hmynuma mteallkdur ve eger begler ve

zuam v erbb- timara, ellerinde olup bi'l-fil bert ile mutasarrflar ola, ol vechile dahl olnmak asl ciz deildr. Buyurdum ki:

Gresin, kazyye arz olndu gibi olup, mukaddem feth olnup tahrr olnup havss- hmynuma ve begler kullaruma ve sir erbb- timara bert- hmyn virilen kur v mezria ve varolara mrn-ileyh tarafndan kimesneyi dahl itdrmeyesin; idenleri men idp memn olmayanlar te cnibe bildresin ki, tenbh tekd idp men ideler.


28

Valide Sultan Vakf mtevellisi Turgud'a: Remle'de olan Valide Sultan Vakf mahsuln Rodos'dan temessk ile gelecek gemilere satp Hristiyanlara satmamas ve vakf olmayan ky ve mezraalara mdahale edilmemesi hakknda.

Yazld. Arz getren Ali avu'a virildi. F 20 Ramazn sene 966

Merhme Sultn mtevellsi olan Turgud'a hkm ki:

Mektb gnderp Remle'de olan tereke hussn ve andan Sayda suy'nun etrfnda beglerbegi hslarndan bir ky ve mezraa dah vakf old diy istim olup amm vakf nm yi olman mahslin zabt itdin bildrmisin. mdi, tereke in varan gemilere virilmek in hkm-i erf gnderilp ve Rodos begine dah hkm-i hmynum gnderilp zikr olnan terekeyi ehl in almak ecliyn

temessk ile gemiler gnderesin diy emr olup buyurdum ki:

Emrm zre Rodos beginden tereke almak in temessk ile gemiler geldkde vakf terekesinden bey idesin. Amm bu bahne ile deryya ve yhd kffr- hksra tereke bey itmekden ve vakf nmna har tereke bey itmekden ve temessk ile varmayan gemilere tereke virmekden ziyde hazer idesin. Sonra sorlup zhir oldukda zrn makbl olmaz. Ana gre emre mugyir i itmeyesin ve elinde olan vakf-nme ve defterde mukarrer vakf kayd olmayan kur v mezria dahl itmeyp vakf-nmede mastr olanlarn, keml-i emnet istikmetle zabt idesin.

29

Tamevar beylerbeyine: Budin taraflarna dman geldiinde yardm istenildii zaman derhal yetiilmesi ve daima dikkatli ve uyank bulunulmas hakknda.

Yazld. Mumc-ol Hzr avu'a virildi. F 28 evvl sene 966

Tmvar beglerbegisine hkm ki: Mektb gnderp emr-i erfle memleket

vilyet muhfazas fermn olnup hdmet-i mezbrede iken Budun cniblerine bir yirde dmen gelmel olup muvenete yetimesi lzm gelrse ne vechile fermn olnur diy arz eylemisin. mdi, buyurdum ki:

Hareket idp varmak lzm gelp varcak gresin; yle ki, Budun tarafna bir cnibden dmen muvenet in seni taleb eyleyeler, bir

n tehr itmeyp yetip dn devlete mteallk meslih u umrda sarf- kudret idp dmen-i bed-yn taraflarndan memleket vilyete zarar u gezend irgrmemek bbnda env- mes-i cemle vcda getresin. Anun gibi fehm olup varmak lzm gelrse, ber cnibi dah hl komak ciz deildr. Onat vechile tedrk idp gidesin ki sonra sen hareket itmek ile bir zarr ihtimli olmaya. Bu bbda tamm basret intibh zre olasn.

30

Tamevar Beylerbeyisi Kasm Paa'ya: Kral Frendu tarafndan ahidnme zere kimsenin geirilmemesi ve serhatlarn muhafazasndan da gafil bulunulmamas ve ahde mugayir harekete meydan braklmamas hakknda.

Yazld. Mumc-ol Hzr avu ile mrn-ileyhimya sl in Semendire muh-fazasnda olan Hseyin Beg'e gnderildi. F 26 evvl sene 966

Tmvar Beglerbegisi Ksm Paa'ya hkm ki:

Mektb gnderp emr zre muhfaza-i memleketde olup, begler ve sir asker halkna


tenbh tekd idp Ferendu Kral tarafna dahl itdrilmeyp anlar tarafndan Memlik-i mahrse'ye imdiye dein dahl taarruz olnmadun bildrmisin. mdi, hliy dah mrn-ileyhn yarar demi ile Sdde-i sadet'me ahd-nmesi gelp fermn- erfm zre virglerin virp stne-i sadet'm ile sulh u salh itmein Sdde-i sadet'mden dah ahd-nme-i hmynum erzn klnup, emr zre, mdmki anlardan vilyet memlekete dahl tecvz olnmaya, ber cnibden dah dahl olnmaya diy ahd olnman buyurdum ki:

Vusl buldukda, bu bbda dim mukayyed olup serhadd-i vilyet-i mamremde olan eger begler kullarumdur, eger zuam v erbb- timar ve sir kl u bik ve nevh v

kurya ve rey v beryya dahl olnmayup ve haydud u harmleri zabt olnup kend hallerinde olalar. Ber cnibden dah ahd emn gerei gibi hfz idp Kral- mrn-ileyhn vilyetine kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp serhadleri onat vechile zabt u rabt eyleyp amm gaflet dah ciz deildr. Dim evz u etvrlarn ve fikr firsetlerin dim tetebbu u tecesss idp tamm malm idp dah ana gre basret zre olup emn emn- vilyet ve refhiyyet itminn- raiyyet bbnda env- mes-i cemle zuhra getrp, anlardan ki ahde mugyir vaz sdr olmaya. Ber cnibden dah ahde mnkz vaz sudrndan hazer idesin, muhtc- arz olan ve sir ahbr- sahhay bildresin.

-30/a- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Budun beglerbegisine gnderildi.

31

Maarra Beyi Sinan Bey'e: Ma'arra'da bulunup fitne ve fesada hazrlandklar bildirilenlere gz atrlmamas ve isyan ettiklerinde haklarndan gelinmesine dair.

Yazld.

Maarra Begi Sinn Beg'e hkm ki: Mektb gnderp nefs-i Maarra'da skin

olan Setli-oullar dimekle marf Muhammed ve Ahmedeyn ve Doanc Hasan nm kimesnelern ahvlin ve iki taraf olup yz mikdr yay alup hzr idp fitne v fesda mberet itmek fikrinde olduklarn bildrmi. mdi, ehl-i fesd enat ele gelp gerei gibi haklarndan gelinmek lzmdur. Buyurdum ki:

Bu bbda onat vechile mukayyed olup anun gibi fesd enate bd olanlar eger mezkrlardur ve eger gayrdur, tehr terh itmeyp arz itdn zre fitne v fesdlar zhir olanlar mecl virmeyp muhkem hakkndan gelesin ki, sirlere mcib-i ibret nashat vk ola ve kimesnenn fesd enat itmee mecli olmaya. Amm bu bahne ile kend hallerinde olanlara dahl olmakdan ve yhd idenlere himyet olnup ahz celb olmakdan ziyde hazer idp, fesd enatleri zhir olan-larun haklarndan gelesin.

[Yev]m'l-cuma f 17 Ramazn sene 966 [23.06.1559]

32 Diyarbekir beylerbeyine: ehzade Byezid'in karlanmas iin uygun bir

ekilde dier beyler ile de haberleilip firarna meydan verilmemesi hakknda.


Yazld. Rm beglerbegisine gnderildi. Rm avularndan Cafer ve veys ve Hseyin ile. F 17 Ramazn sene 966

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hm-ynum

gnderilp Maltyye semtlerine gelp olum Byezd'n ahvl etvrn tecesss idp dah her ne cnibe tevecch iderse yoln alup ele getrmek bbnda say ikdm eyleyp gaflet zre olmayup ve Erzurum beglerbegisi ile haberlep her ne yzden el virirse vech mnsib oldu zre ikdm eyleyesin diy emrm olm idi. Hliy Rm beglerbegisi mektb gnderp mrn-ileyh hufyeten Amsiyye'ye varup ehr[i] ke-bend eyleyp, tekrr dem gnderp davar cem eyleyp ve halka ml salup bir cnibe firr itmek zre oldun bildrmi, ekser ihtiml Grci iinden erkise vilyetine duhl fikrinde olmdur. mdi, ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu cmle Anadol askeri ile ve Karaman ve Dulkdirl askeri ve kend tevbii ile ve vezrm Mehmed Paa dah cmle Rm-ili askeri ve silhdrlarum ve ulfecilerm ve

garb-yiitlerm ve iki bin yenieri mstevf darbzenler ile yriyp irimek zredr. mdi, buyurdum ki:

Vusl buldukda, bu bbda gaflet zre olmayup etrf cevnibi ve mrn-ileyh Byezd'n ahvl etvrn ve fikr-i fsidin tecesss tetebbu idp dah her ne cnibe tevecch-i n-mvecceh iderse Rm ve Erzurum beglerbegileri ile haberlep mrn-ileyh olum Selm tle-bakhu ve vezrm ile dah haberlep mahall iktiz itdine gre her ne vechile vech mnsib ise yek-dil yek-cihet olup mecl virmeyp yoln alup emr-i sbklarum zre haklarn-dan gelp gaflet ile bir cnibe firr itmek ihtimli olmaya. Huss- mezbr sir umra kys ciz deildr. Tamm mertebe teyakkuz u intibh zre olup, eger Grci cnibleridr ve eger Dulkdirl semtleridr ve eger sir mrr u ubr olnacak mahalleri dim yokladup dah ana gre ted-rkin grp gaflet itmeyesin ve ahvl etvr ne yzden oldun malm oldu zre Sdde-i sadet'me arz itmekden hl olmayasn. Anun gibi fursat el virdkde birbirinz ile haberlemee tevakkuf itmeyp vech oldu zre fursat fevt itmeyesin.

33

Erzurum beylerbeyine: ehzade Byezid'in yakalanmas iin yallarn da muhafaza altna alnarak firarna meydan verilmemesi hakknda.

Yazld.

Bir sreti Erzurum beglerbegisine; Maltyye semtlerine gelmek yazlmad. Anun gibi fursat el virdkde birbirinz ile haberlemee tevakkuf itmeyp vech mnsib oldu zre fursat fevt itmeyesin.

Ve Trabzon ve ol cevnibde vk olan yallarun dah hfz lzm olman, bu huss

in Trabzon Sanca Begi Hasan tayn olnup, ol bbda kendye mstakl hkm-i erf gnderilmidr. Emrm zre tayn eyleyp, gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki varup yallarun hfznda env- ikdm ihtimm zre olasn.

34

Rum beylerbeyine: ehzade Byezid'in ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Rm avularndan Cafer ve Hseyin ve veys'e virildi.


F 17 Ramazn sene 966

Rm beglerbegisine hkm ki: Hliy mektb gnderp emr zre irsl

olnan ahkm- erfe yirl yirine irsl olnup ve andan gayr mnhezim olan olum Byezd'n Amsiyye'ye gelp at ve katr ve asker cem eyleyp Amsiyye'yi ke-bend eyleyp ve etrf cevnibe ml salup, yle ki mzyaka ola, irvn cniblerine gitmek ihtimli vardur diy bildrmisin. mdi, ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu cmle Anadol ve Karaman ve Dulkdirl askeriyle ve vezrm Mehmed Paa Rm-ili askeri ve sir silhdrlarum ve ulfecilerm ve garb-yiitlerm ve iki bin mkdr yenieri kullarum ile yrimek zre olup anlardan mad Diyrbekr beglerbegisi Maltyye semtlerine gelmek emr olnup Erzurum beglerbegisi dah

an getrdp ol dah hzr olmak fermn olmdur. Buyurdum ki:

Sen dah gaflet zre olmayup hzr u mheyy olup dah dim mrn-ileyhn ahvl etvrn ve kang cnibe tevecch idecein tamm malm idp dah Diyrbekr beglerbegisi ve Erzurum beglerbegisi ile haberlep ve marn-ileyh olum Selm tle bakhu ile haberlep dah her ne yzden el virirse ele getrmek bbnda yek-dil olup ikdm ihtimmda dakka fevt itmeyp, gaflet ile bir cnibden hals olup firr itmek ihtimli olmaya ve vkf olduun ahvlin mtevliyen arz itmekden hl olmayasn. yle ki, fursat el vire, birbirinz ile haberlemee tevakkuf itmeyp vech mnsib oldu zre fursat fevt itmeyesin ve sana irsl olnan hkmleri muaccelen yirl yirine sl idesin.

35

Trabzon beylerbeyine: ehzade Byezid'in deniz yoluyla erkezistan tarafna kamas ihtimaline kar mteyakkz bulunulmas hakknda.

Yazld. Rm beglerbegisine gnderildi. F 17 Ramazn sene 966

Trabzon begine hkm ki: Hliy olum Byezd isyn zre olup

askir cem idp bundan akdem olum Selm tle bakhu zerine varup ehl-i slm ile ceng itdkde bi-inyetillhi tel mnhezim makhr olm idi. Hliy Amsiyye'ye varup gir reydan aka ve davar cem idp bir cnibe firr itmek zre oldu arz olnup ekser-i ihtiml ol cnibden dery ile erkise ve yhd bir taraf- hara firr itmek [ihtimli] vardur. mdi, eger Trabzon ve eger Canik ve ol cevnibde vk olan Karadeniz yallarnun hfz in seni tayn eyleyp bu bbda Erzurum beglerbe-gisine dah hkm-i erf gnderilmidr. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, asl v kat tehr terh itmeyp mrn-ileyhn ahvlin tecesss tetebbu idp dah anun gibi derydan bir cnibe firr itmek zre ise her ne tarafdan ki tevecch itmek isteye, vech mnsib oldu zre hsn-i tedrk idp yollarn bend idp ele getrmek bbnda env- ikdm ihtimm eyleyesin. Gaflet ile bir cnibe firr itdrmekden ziyde hazer idesin. Yallar ve anun gibi gemi gelp yanaacak yirleri gicelerde ve gndzlerde onat vechile hfz idp bir vechile tedrk idesin ki, yallardan gemi ile bir cnibe gep hals olmak ihtimli olmaya. yle ki, gaflet ile habern olmayup gemi ile bir tarafa firr ide, sonra zrn makbl olmak ihtimli olmayup eedd-i ikb ile mukab olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup dim ahvlin ve fikr-i fsidin malm idp dah ana gre tedrkin gresin ve vkf olduun ahvlin yazup bildresin.


36

Vezir Mehmed Paa'ya: Ankara ve ubuk'daki ekiynn ehzade Byezid'e gidiyoruz diyerek fesat karmaa balamalar zerine o havalinin muhafazas hakknda.

Yazld. Hzr avu'a virildi. F 17 Ramazn sene 966

Vezr Mehmed Paa'ya hkm ki:

Hliy Ankara ve ubuk kdlar mektb gnderp memleket harm-zdesi aya zre kalkup sancak-begi ve yarar demleri olmamala alniyen dem soyup olum Byezd'e giderz diy kyler yam eyleyp yevmen fe-yevmen fesdlar ziyde olup vilyetn hfz lzmdur diy bildr-mein buyurdum ki:

(Boluk) Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikr olnan kasabay ve ol cevnibi hfz in ve ehl-i fesd men u defi in yarar dem tayn eyleyp gnderesin ki, varup ol cevnibi gerei gibi hfz u hrset eyleyp anun gibi ehl-i fesd ele getrp haklarndan gele ve zikr olnan sancak, olum Selm tle bakhu lalas-ol Mehmed'e virilmidr. Tenbh tekid eyleyesin ki sancanun zabt u rabt in yarar demlerin muaccelen gnderp hfz u hrset ide.

37 Vezir Mehmed Paa'ya: ehzade Sultan Selim ile buluup ehzade Byezid'in

bir an evvel hakkndan gelinmesi iin gerekli tedbirlerin alnmasna dair.

Yazld. B-hatt- erf. Bu dah.

Mehmed Paa'ya hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum

gnderilp nigr kprsi'ne dor yriyp ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu'ya mlk olup vech mnsib oldu zre eirrnun ele gelmeleri bbnda say idesin diy emrm olm idi. Hliy olum Byezd-i bg kalkup Amsiyye'ye varup reydan at ve sir davar ve aka cem eyleyp firr itmek zre oldu istim olman buyurdum ki:

Vusl buldukda, eger mrn-ileyh olum tle bakhu ile cem olmalarna haberlep

mnsib olan mahalde arkur gelp seninle cem olup dah eger mm-ileyh Byezd yukaru cniblere tevecch iderse cidd cehd eyleyp nn alup ele getrp ve eger hareket itmeyp oturursa hsn-i ittifk u ittihd ile yriyp zerine varup in-allh tel inyet-i Hakk ile hakkndan gelesin. Bu bbda her ne yzden el virp mrn-ileyhi tedrkin grp atlatmadn irimek ardnca olasn ve Rm beglerbegisinn lgar ile zerine varmak ihtimli vardur. Tetebbu eyleyp vk ise grp muaccelen irip tedrkin gresin ve Rm beglerbegisine bir hkm gnderilmidr, uladurasn.

38 Samsun, Sinop ve Trabzon'a varncaya kadar yol zerinde olan kadlara:

ehzade Byezid'in denizden firarna meydan verilmemesi iin icap eden istihbaratn yaplmas ve firarna sebep olanlarn ceza greceklerinin tekidi hakknda.


Samsun ve Sinob ve Trabzon'a varnca yallarda vk olan kdlara hkm ki:


Bundan akdem size hkm-i hmynum gnderilp olum Byezd isyn idp, ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu zerine varup ehl-i slm ile muktele eyleyp bi-inyetillhi tel mnhezim olup firr itmidr. Taht- kaznuzda olan yallar gerei gibi hfz u hrset eyleyp, anun gibi mrn-ileyh gemi ile bir cnibe firr eyleyp gitmel olursa ele getresin diy emrm olm idi. Ol emr-i hmynum kem-kn mukarrer olman buyurdum ki:

Vusl buldukda, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup mrn-ileyhn ahvlin tetebbu u tecesss idp dah ana gre tedrkin grp yallar, gicelerde ve gndzlerde gerei gibi hfz u hrset idp gemi ile bir cnibe firr itmekden ziyde hazer idesin. yle ki, birinzn taht- kazsnda bir cnibe gidesiz, tutmayasn, sonra zrinz makbl olmayup azl ile iktif olnmayup eedd-i ikb ile mukab olmanuz mukarrer bilp ana gre basret zre olup anun gibi gelmel olursa her ne tarkla olursa ele getrmee say idesin.

39

Rum beylerbeyine: ehzade Byezid'in nerede olduunun, yanna kimlerin geldiinin ve hezimete uradktan sonra ne fikirde ve ne yapmakta bulunduunun bildirilmesi hakknda.

Yazld. Hzr avu'a virildi. F 17 Ramazn sene 966

Rm beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana nie defa ahkm-

erfe gnderilp mnsib olan mahalde cemiyyet zre olasn diy emrm olman ol emr-i hmynum mukarrer olup buyurdum ki:

Vusl buldukda, bi'l-fil ne mahalde olup ve beglerden ve zuam v erbb- timardan yanuna kimler geldin yazup bildresin ve andan mad olum Byezd mnhezim olup varaldan ber ne halde olup ve fikr-i fsid ve hayl-i ksidi nedr? Ne tedrk zredr? Tamm tetebbu u tecesss idp dah malmun olan ahbr ilmdan hl olmayasn.

40

Antalya kadsna: Msr'a gnderilen avu Mehmed'in gemiyle o tarafa gnderilmesi hakknda.

Yazld. Antliyye kdsna hkm ki: Dergh- muall'm avularndan Mehmed

baz mhimm mstacel maslahat in

mahrse-i Msr'a irsl olnmdur. Buyurdum ki:

Vardukda, tehr itmeyp mezbr muaccelen gemiye koyup ol cnibe irsl itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.

[Yev]m's-sebt f 18 Ramazn sene 966 [24.06.1559]

41

Sultan Selim'in Lalas'na: ahhbn Hatun'un merhum Tarsus Beyi Ferruh Bey'den alacandan dolay muhalleftnn zabtedilmesi hakknda.


Yazld.

Sultn Selm lalasna hkm ki: Kdvet'l-havtni'l-mkerremt h Hbn

Htn dme[t] iffeth tarafndan Dergh- muall'ma yle arz olnd ki, bundan akdem Tarsus Sanca Begi olup hliy fevt olan Ferruh Beg'de bi-tark'l-karz sekiz yz yigirmi sikke altun var imi. Mteveff-y merkmun

ne mikdr muhalleft var ise cmlesin deyni in zabt olnmak emr idp buyurdum ki:

Emrm zre mteveff-y merkmun kll ve cz ne mikdr muhalleft var ise cmlesin defter eyleyp vrisleri marifeti ile hfz eyleyp ne mikdr nesnesi hfz oldun yazup bildresin.

42 Vilyet Ktibi Murad elebi'ye: Malatya sanca tahriririnden kan fazlaln mr iin ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Karnda Ali eleb'ye virildi. F 20 Ramazn sene 966

Vilyet Ktibi Murd eleb'ye hkm ki:

Mektb gnderp Maltyye sanca mceddeden yazlup tamm olup emr-i l

mcebince tevch taksm olnup be yz elli bin aka mikdr zevidi zhir olup merd-i mrleri dah beyz olnup gnderilmek zredr diy bildrmisin. Buyurdum ki:

Vardukda, liv-i mezbrun arz itdn zre zhir olan zevidin mr in zabt itdresin.

43 Amasya'ya varp asker toplayarak firar zere bulunan ehzade Byezid'in o

taraflara gelmesi ihtimaline kar, aratrlp rast gelinirse hakkndan gelinmesi hakknda.


Hn hazretlerine hkm ki: Bundan akdem size hkm-i hmy-numuz

gnderilp, olum Byezd isyn idp asker ekp olum Selm tle bakhu zerine varup ehl-i slm ile ceng eyleyp bi-inyetillhi tel mnhezim olup ol taraflara firr itmek ihtimli vardur. Anun gibi ele gelrse hakkndan gelesin diy tenbh olm idi. Hliy Amsiyye'ye varup asker cem eyleyp gir firr itmek zre idi istim olnman, bundan akdem istim olndu gibi, Kefe begine ve kdsna mkerrer hkm-i erfm gnderilp

bir kadrga ve bir kalita irsl eyleyp dim yallar ve gemi gelecek limanlar ve sir mevz yoklayup ve emnlere ve dizdrlara ve sir halka dah tenbh tekd eyleyp yir yir bekledp anun gibi ol cniblere karsa mecl virmeyp ele getrp hakkndan gelesin diy emrm olmdur. Eyle olsa Sdde-i sadet'imze olan vfr- ihls ve fart- ihtissnuz mcebince hkm-i hmyn- sbkum muktezsnca dim mukayyed olup, mrn-ileyh ol yallarda ve erkise semtlerine gidecek mahalleri dah yoklayup tetebbu idp anun gibi rst gelinrse mecl virmeyp hakkndan gelmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin.


44 Yine bu hususda Kefe beyine ve kadsna hkm.

Yazld. Bu dah.

Kefe begine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancak-begisin, bundan akdem sana

hkm-i hmynum gnderilp olum Byezd isyn zre olup, olum Selm tle bakhu ile ceng eyleyp mnhezim olup firr itmidr. Ol cniblere varursa mecl virmeyp ele getresin diy emrm olm idi. Ol emr-i hmynum mukarrer olup buyurdum ki:

Bu bbda dim mukayyed olup tamm basret zre olup, anlarda olan gemilerden bir kadrga ve bir kalita mretteb tayn eyleyp ol cnibde olan yallar ve limanlar ve bi'l-cmle

gemi yanaacak yirleri gerei gibi leyl nehr tetebbu u tecesss itdrp ve yallarda ve sancaunda olan dizdrlara ve men v ummle gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, her biri bu hussda gerei gibi mukayyed olup tetebbu eyleyp gerei gibi ol cnibe varlu olursa mecl virmeyp eger lsid[r], eger dirisidr, ele getresin. yle ki, gaflet ile ol cnibe varup ksa duyulmaya, asl kimesnenn zri makbl olmayup env- ikb ile giriftr olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup yarar gemi ile yallar keml-i dikkat ihtimmla tetebbu u tecesssden hl olmayup gaflet ile bir vaz olmakdan hazer idesin.

45

Akkirman Beyi Mustafa Bey'e: Kefe'ye gidecek olan avu Mehmed'in oraya selmetle ulatrlmas hakknda.

Yazld. Bu dah.

Akkerman Begi Mustafa Beg'e hkm ki:

Haliya Dergh- muall avularndan Mehmed, ulak ile Kefe'ye irsl olnmdur. Buyurdum ki:

Mezbr avk itmeyp, eger karadan, eger denizden emn slim irsl sl eyleyesin.

46

Bursa kadsna: Orduculardan kasap olanlarn orduya gnde-rilmesi ve geri kalanlarn ehirde emre hazr bulunmas hakknda.

Yazld. Arz getren demine virildi. F 18 Ramazn sene 966

Burusa kdsna hkm ki: Mektb gnderp emr-i erf mcebince

orduc ihrc olnup ol zamndan ber ehir kurbinde oturup, amm baznun davar serika olnup ve baznun krlup hasret zre olup bir mahalle varmak emr olncaya dein gir ehre girp hzr olmalarn bildrmisin. mdi, zikr

olnan orduclardan kassb yazlan kimesneler ordu-y hmynuma gelp mads ehre girp hzr olup emr-i erfme mterakkb olmalarn buyurdum ki:

Vardukda, emrm muktezsnca kassb olan koyunlar ile ordu-y hmynuma gnderp, bksin iczet viresin ki ehre girp hzr u mheyy olup emr-i erfmn vrdna nzr olalar. Sonra emrm ne vechile olursa anunla mil olalar.


47

bril kadsna: stanbul'a kayklarla arpa gnderilmesi hakknda.

Yazld. Ahur halkndan Hseyin b. Abdullh ile ehr-emni'ne gnderildi. F 18 Ramazn sene 966

Brayl kdsna hkm ki: Bundan akdem arpa cem idp stanbul'a

gndermen in sana hkm-i erfm gnderilmi idi. Hliy zahre huss ehemm-i mhimmtdan olman taht- kazndan cem

olnan arpa, aykalara tahml olnup dah Hrsova iskelesi'ne gnderilmesin emr idp buyurdum ki:

Vardukda, emr-i sbkum zre tedrk ihzr olnan arpay tehr terh itmeyp aykalara tahml idp zikr olnan iskeleye gnderp ve ne mikdr arpa tedrk olnup gnderildin sret-i defterin Sdde-i sadet'me gnderesin.

48

Hrsova kadsna: bril'den stanbul'a gnderilecek arpalar hakknda.

Yazld. Bu dah.

Hrsova kdsna hkm ki: Brayl kdsna hkm-i erf gnderilp

Brayl'dan mahrse-i stanbul'a irsl olnacak arpay ayka ile Hrsova'ya irsl idp araba ile

Kstence iskelesi'ne irsl olnup, andan ber cnibden varan at gemilerine tahml olmasn emr idp mrn-ileyh emrm zre arpay Hrsova'ya gnderdkde arabalara tahml eyleyp zikr olnan iskeleye iletdresin ki andan varan at gemilerine tahml olnup mahrse-i mezbreye irsl olna.

49

Badad beylerbeyine: Lahsa vilyetindeki evkafn bir senelik fazlaln Hazineye vermeyen Tark avu ile adam katleden gnll kethuds Hasan'n yakalanmalar hakknda emir gnderildiine dair.

Yazld.

Bagdd beglerbegisine hkm ki: Lahs beglerbegisi mektb gnderp

bundan akdem Lahs avularndan Tark avu, vilyet-i Lahs'da vk olan evkfun zevidtn bir sene mikdr zabt idp yz on iki bin Osmn cem idp Lahs haznesi'ne bir aka ve bir habbe teslm itmeyp ve andan gayr ese gnllleri kethuds olan Hasan,

gnlllerden Mustafa nm kimesneyi katl idp mezkr avu ile mezbr Hasan gaybet idp ol cnibde oldun arz itmein buyurdum ki:

Vardukda, tehr itmeyp mezkrlar hufyeten tecesss eyleyp ele getrp kayd bend idp, yarar demlere koup Lahs'ya irsl eyleyesin. Koup gnderdn demlere muhkem tenbh idesin ki, onat hfz idp gaybet itdrmekden hazer ideler.

50

psala kadsna ve Vize yrkleri Subas Piri'ye: Suyolu hizmetine gitmeyen ekincilerden Hseyin'in kree konulmak zere Kavala kaptanna teslim edilmesi hakknda.

Yazld. Sba demi Nash'a virildi.



psala kdsna ve Vize yrkleri Sbas Pr'ye hkm ki:

Sen ki kdsn; mektb gnderp onba olan Ali-ol Nr mahfil-i era gelp eknci tifesi bu sene suyol hdmetine fermn olnup tife-i mezbr-dan kasaba-i mezbrda Abd Halfe mahallesi'nde skin olan Hseyin b.

Koca, mahall-i mezbra fermn- erf mcebince gitmek tenbh tekd olndukda mezbr, emr-i erfe itat itmeyp hdmetine gitmedin arz itmisin. Buyurdum ki:

Vardukda, gresin; arz itdn gibi ise mezbr tutup Kavala kapudanna teslm idesin ki, kree konla.

51 Kilis sanca beyine: ikyeti hvi sunulan arzuhalin kendisine gnderildiine dair.

Klis sanca begine hkm ki: Rikb- hmynuma ruka sunlup senden

ikyet olnman sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olnup sana gnderildi. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, nazar idp gresin; iinde mnderic olan mevdd tamm malm idnp dah her birine cevbun neyse yazup arz eyleyesin.

[Yev]m'l-erbi f 20 Ramazn sene 966 [26.06.1559]

52

Mehmed Paa'ya: ehzade Byezid'in ele geirilmesi iin hizmet edeceklerin terakki ve taltiflere mazhar olacana dair.

Yazld. Beg hazretleri msvedde idp Dvn- l'de yazlup.

Mehmed Paa'ya hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erf

gnderilp isyn u tugyn iden olum Byezd'n ve yannda olan erbb- fitne v fesd ve ashb- akvet indun ele getrilp haklarndan gelinmesi in bile kolan asker halk ile yriyp zerine varmak emr olnmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:

Vardukda, bir n tehr terh itmeyp yanunda olan blk-halk ve yenieri kullarum ile ve sir asker halk ile yek-dil yek-cihet olup erbb- enat tugyn ve ashb- akvet isyn olanlarun muhkem haklarndan

gelinmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Herkesn ecat merdnelii zuhra gelecek zamndur. yle ki, blk-halk ve yenieri kullarumdan ve sir askir-i zafer-mesirden her kimn yoldal zhir olursa in-allh'l-eazz her biri env- inyet-i Pdihne[m] ve asnf- himyet-i ehen-hnem ile behre-mend ve ber-murd olup fevka m yutesavver kll riyetler ve terakkler olnmak mukarrerdr. Ana gre her biri devlet-i ebed-peyvendme mteallk olan umrda bezl-i makdr ve say-i mekr ideler ve bu hkm-i erfmi cmle yanunda olan askir-i nusret-mesirmi cem eyleyp alniyen okudup her birine tenbh tekd eyleyesin ki, def u ref-i ad-y dn devlet bbnda ikdm ihtimm eyleyeler.


53

Rumeli beylerbeyine: Sulularn haklarndan gelinmesi iin Vezir Mehmed Paa'yla bir an evvel grlerek kendisiyle birlikte allmas hakknda.

Yazld. Bu dah. Vech-i merh zre olup.

Rm-ili beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm

gnderilp muaccelen beglerbegiline mteallk olan begler ve zuam v erbb- timar ve sir askir-i zafer-mesir ile varup vezrm Mehmed Paa'ya mlk olup yek-dil yek-cihet olup vk olan hdemtda bezl-i

makdr eyleyesin diy emrm olm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:

Vardukda, bir n tehr terh itmeyp yanunda olan begler ve zuam ve erbb- timar ile mrn-ileyhe mlk olup yek-dil yek-cihet olup erbb- enat tugyn ve ashb- akvet isyn olanlarun haklarndan gelmen bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin.

54

Vezir Mehmed Paa'ya: Vezir Mehmed Paa ile gnderilen blk halkna ve yenierilere datlmak zere gnderilen yz ake hakknda.

Yazld. B-hatt- erf. Kurd'a virildi. F 20 Ramazn sene 966

Vezr Mehmed Paa'ya hkm ki: Hliy sennle irsl olnan blk-halk ve

yenieri kullaruma mahallinde tevz in

mezd-i tfet-i husrevnemden yz aka inyet idp buyurdum ki:

Vusl buldukda, tayn olnan akay mahallinde kullarumun hdmetinde ve yoldalkda bulnanlarn istihkklarna gre tevz u taksm eyleyesin.

55

Vultrn Beyi Sleyman Bey'e: Rusyann memlik-i mahrseye zarar kasdiyle hareket etmesi zerine, aknclarla Akkirman tarafna gidip mteyakkz olmas hakknda.

Yazld. Arz getren Hzr lys nm demsine virildi. F 20 Ramazn sene 966

Vultrn Begi Sleymn Beg'e hkm ki:

Mektb gnderp hkm-i hmyn vrid olup cenb- emret-meb Hn dmet melhi, Rus- menhsun hareketi olup Memlik-i mahrse'ye zarar kasdnda oldu-n arz itmein aknc tifesiyle muaccelen Akkerman cnibine varup mm-ileyh tarafna nzr olasn diy fermn olman, aknc tifesi perkende ve bad vilyetlerde olduklarndan gayr, ekseri

fevt ve bazlar pr-i n-tvn olup eski aknc amele yaramaz isticl zre ihrclar in dem gnderildkde cem olnmalar mmkin olmaycak, yanunda mevcd olnca yoldalarunla Akkerman cniblerine tevecch itdn bildrmisin. Eyle olsa buyurdum ki:

Vusl buldukda, emr-i sbkum zre Akkerman'a vsl olduunda anda oturup etrf cevnibe gz-kulak dutup ve mrn-ileyh Hn'la haberlep muttali olduun ahvli yazup bildresin. Bir emr-i erfm dah vrid olmadn har yire gitmeyesin.


56 Yenieri aasna: Yenierilerden mstahak olanlara tevzi olunmak zere be yk ake verildiine dair.

Yazld.

Yenieri agasna hkm ki: Hliy yenieri kullarum hakknda mezd-i

inyet-i husrevnem zuhra getrp m-beynlerinde tevz in be yz aka inyet idp buyurdum ki:

Zikr olnan akanun yzi segbn-ba ile giden kullaruma virilp, iki yzi bunda olan kullaruma tevz olmak m mnsibdr, yohsa tansf olmak m mnsibdr? Vech mnsib neyse ana gre kullarumun mstahkk olanlarna det knn zre tevz u taksm idesin.

57

am beylerbeyine: ehzade Byezid'n hezimete uradktan sonra Arabistan taraflarna firar edecei duyulduundan, mer, meyih ve Arap kabileleriyle birlikte, ele geirilmeye allmasna dair.

Yazld. Byezd avu ile Kara Ali-ol Mustafa'ya virildi. erye gnderilp irsl olnmdur.

m beglerbegisine hkm ki: Hliy dire-i itatden hurc iden o-lum

Byezd, n- erfinden r-gerdn olup Memlik-i mahrse'mde vk olan ehl-i fesd yanna cem idp anlarun igvsiyle tark- isyn u tugyna slk idp ered-i evldumdan olan ferzend-i ercmend-i ered-i esad-i izzet-ir- devlet-disr- mahz- avtfillhi'l-Meliki'l-alm olum Selm tle bakhu'nun zerine varup anunla ve anun yannda mctemi olan askir-i nusret-mesirm ile muhrebe v muktele idp bi-inyetillhi tela maglb mnhezim olup bakyyet's-syf olan etb u eyayla Arabistn'a firr itmek zredr diy istim olman mrn-ileyhi ele getrp hakkndan gelinmek aks-y maksdum olman, bu huss in cmle vilyet-i m'da olan mer ve sir yh- kabil-i Arb'dan dirlik tasarruf idenler ve itmeyen shib-i aire mstakll ahkm- erfe yazlup sana gnderilp cmlesi kdir olduklar dem ile hzr u mheyy olup anun gibi mrn-ileyh ol cniblere tevecch eyleye, sennle yek-dil olup, cmle yek-dil olup maan m varmak mnsibdr, yohsa her biri mstakl yrimek mi evldur? Vech mnsib

oldu zre ele getrmekde say idp ele getrenlere env- inyetm vade olmdur. Buyurdum ki:

(Boluk) Vusl buldukda, irsl olnan ahkm- erfeyi yirl yirine irsl [] sl idp dah gerei gibi sen dah her birine tenbh tekd eyleyesin ki, her biri Sdde-i sadet'me olan ubdiyyet ihls ve rkkyyet ihtisslar muktezsnca air u kabilinde olan tfeng kullanur ve ok ve yay ve sir lt- harb u ktl istiml ider ne denl demleri var ise yanlarna cem eyleyp hzr u mheyy olup anun gibi hdmet vk oldukda sennle mvere idp ne yoldan ve ne mahalden varup mezbr snn yoln alup ele getrmek bbnda her biri mstakl varmak m mnsibdr, sennle olmak m evldur? Vech mnsib oldu zre ele getrp hakkndan gelmek bbnda env- ikdm ihtimm eyleyp hdmetde bulnmaa say idp yanunda cem olan ust kldan gerp emvl espblarn yam idp hemn kendyi dutup hakkndan gelinmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Ele getren sancak-begi ise beglerbegilik ve zam ise sancak ve sir erbb- timar ise zemet inyet olnup ve rey [ise] avrz- dvniyye ve teklf-i rfiyyeden muf olup behre-mend klnurlar. Ana gre mukayyed olup dakka fevt itmeyeler.


58 Bu hkmn bir suretinin Haleb ve bir suretinin Diyarbekir beylerbeyine

gnderildiine dair kayt.

Yazldiv. Bu dah.

Bir sreti Haleb beglerbegisine yazld.

-58/a-

Mustafa avu'a virildi. Bir sreti Diyrbekr beglerine (boluk) beglerbegine ve Krd beglerine ve Diyrbekr'e tbi olan

yh- Urbna ve Trkmen kethudlarna ve boy-beglerine.

59 syan eden ehzade Byezid'in ele geirilmesine allmasna ve bu ite

yararlklar grleceklerin taltiflerinin kararlatrldna dair.

Yazld. Bu hkmn msveddesi ehzde Sultn Selm hazretlerinden gelp ierye vsl olup bu msveddenn ayn ile hkm-i erf yazlsun diy msveddenn zerinde hatt- erf olman yazlup Byezd avu ve Mustafa avu'a virildi. F 21 Ramazn sene 966

Hliy dire-i itatden bad olan olum Byezd, fermn- erfinden r-gerdn olup Memlik-i mahrse'de vk olan ehl-i fesd yanna cem idp anlarun igvsiyle tark- isyn u tugyna slk idp ered-i evldum olan ferzend-i ercmend-i izzet-ir- devlet-disr olum Selm tle bakhu'nun zerine varup anunla ve anun yannda mctemi olan askir-i nusret-mesirm ile muhrebe v muktele idp bi-avnillhi tel maglb mnhezim olup bakyyet's-syf olan etb u ey ile Arabistn'a firr itmek zredr diy istim olnup mrn-ileyh ele getrdilp hakkndan gelinmesi aks-y maksd- erfm olman, ol huss in m Beglerbegisi Ahmed dme ikblh'ya hkm-i erfm gnderilp gerei gibi smarlanmdur ve an her kim ele getrrse ve ele getrmee dell sebeb olursa eger sancak-begi ise beglerbegilik ve eger zam ise sancak ve eger riyyet ise

ibtiddan ar zemet olmaa emr-i erfm olup ve dirlik rec itmez air ve kabil ise anun gibileri neslen bade neslin avrz- dvniyye ve teklf-i rfiyyeden muf msellem itmee muhede-i hmynum olmdur. Buyur-dum ki:

Sana dah hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, cibilletnde merkz olan gayret hamiyyeti ve ihls u sadkati bu defa zuhra getrp taht- hkmetnde olan air kabilden tfeng kullanur ve sir ok ve yay ve lt- harb ktl istiml ider ne denl demlern var ise cmlesin yanuna cem idp mrn-ileyh beglerbegi ile mvere itdkden sonra ne yolda ve ne mahalde varup mezbr s ve tgnn yoln sedd bend itmek mnsib ise eger beglerbegi ise maan ve eger mstakllen varup bu hussa gerei gibi mberet idp yle ki, bi-avnillhi tel fursat ve nusret size myesser olursa mezkr s ve tgnn demlerin kldan gerp ve ml menlini ve davar ve espbn cmle yam idp hemn kendyi tutup ele getrp hakkndan gelmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. n-allh'l-azz bu hdmet ve yoldalk mukbelesinde muhade-i hmynum zre env- avtf- aliyye-i husrevneme mazhar vk olmaunv


mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup say ikdmda dakka fevt itmeyesin.

-59/a- Yazld. Bu dah.

Bir sreti m beglerbegiliine mteallk olan sancak-beglerine.

-59/b- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Sancak-begi Eb-R Muhammed b. Mdli.

-59/c- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Cebel-i bn-i Sid nhiyesinde zemet tasarruf iden Mr Kansh['a].

-59/d- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i Havran'da zemet tasarruf iden Nam'e.

-59/e- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i mezbrede zemet tasarruf iden Nasrullh'a.

-59/f-

Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i mezbrede zemet tasarruf iden Gazln'a.

-59/g- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i Balbek'de zemet tasarruf iden Begtemr-ol'na.

-59/h- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i mezbrede zemet tasarruf iden Mr Ms'ya.

-59/i- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nhiye-i Cebel-i Kesrevn'da zemete mutasarrf Mr Kayt Beg'e.

-59/j- Yazld.

Bir sreti nhiye-i eref b. Man'da zemet tasarruf iden Emr Muhammed Beg

-59/k- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Sd b. Sad eyhi; nhiye-i Ben-Kenn'da. Dirlii yokdur.

-59/l- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ahmed ve Muhammed; nhiye-i Ben-Cevher eyhi'dr. Dirlii yokdur.


-59/m- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Gazl ve karnda Hayr Beg; eyh-i nhiye-i Havran. Dirlileri yokdur.

-59/n- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ahmed b. Ziyd nhiye-i Urza

()'da eyhdr. Dirlikleri yokdur.

-59/o- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Muhammed ve Ahmed; nhiye-i eyh'de eyhlerdr. Dirlikleri yokdur.

-59/p- Yazld. Bu dah.

Bir sreti dger Muhammed; nhiye-i Da Arablarna eyhdr. Dirlii yokdur.

-59/r- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Cb Beg el-Cr (?); nhiye-i Ceydr'da eyhdr. Dirlii yokdur.

-59/s- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ms-ol; nhiye-i Cevln'da () eyhdr

.

-59/t- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Harb b. Bc; nhiye-i Kunaytara'da (?) eyh. Dirlii yokdur.

-59/u- Yazld. Bu dah.

Bir sreti erefuddn ve Ali; nhiye-i Mercn'l-fev'de (?) mezbrlar eyhdr. Dirlikleri yokdur.

-59/v- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Trrn-oullar; nhiye-i Karalar'a eyhdr. Erbb- timardandur.

-59/y- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Muhammed b. Sad ve mer b. Yalku; nhiye-i Zeydn'de eyh. Dirlikleri yokdur.

-59/z- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ali b. Abdn ve Slim el-Kesrevan; nhiye-i Zebb'de eyhlerdr. Dirlikleri yokdur.

-59/aa- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Mnsr b. erefuddn; nhiye-i Nuhkerek['de] eyhdr. Dirlii yokdur.


-59/ab- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Mr Mansr ve Mr Hseyin;

nhiye-i eyhleridr. Dirlikleri yokdur. -59/ac-

Yazld. Bu dah.

Bir sreti Zeynddn ve Muhammed; nhiye-i evku'l-Ebyz eyhleridr. Dirlikleri yokdur.

-59/ad- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Nsruddn; nhiye-i Hammre eyhidr.

-59/ae- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Alddn b. Abrie; nhiye-i Vdi't-tem (?) eyhidr. Di[r]lii yokdur.

-59/af- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Fik b. Savvf; nhiye-i eyhidr. Dirlii yokdur.

-59/ag- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Mr Korkmaz; nhiye-i bn-i Man'a eyhdr. Dirlii yokdur.

-59/ah- Yazld. Bu dah.

Bir sreti zzddn b. Allf; nhiye-i evk b. Allf eyhidr.

-59/ai- Yazld. Bu dah.

Bir sreti erefuddn ve eyh Bedrddn; nhiye-i Burc-i Mebrd'da eyhlerdr. Mezkr Mr erefddn zamdr. Bedrddn'n dirlii yokdur.

-59/aj- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ali ve Ahmed; nhiye-i Sayd'da eyhlerdr. Dirlii yokdur.

-59/ak- Yazld. Bu dah.

Bir sreti ihbddn; klm-i Zebbe eyh[i]dr. Dirlii yokdur.

-59/al- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Mukaddim Muhammed ve Mukaddim Aleddn; nhiye-i Zebbe eyhleridr. Dirlikleri yokdur.

-59/am- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Gazl; tife-i Msid eyhidr. Liv-i Kerek'e tbidr. Dirlii yokdur.

-59/an- Yazld. Bu dah.

Ynus ve Ysuf b. Asker; tife-i Hasene eyhleridr. Dirlikleri yokdur. Tbi-i liv-i m[ezbr].

-59/ao- Yazld. Bu dah.


Bir sreti Megmiz-oullar; tife-i Kilbiyye eyhleridr. Dirlikleri yokdur. Tbi-i [liv-i] m[ezbr].

-59/ap- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Yergin-oullar; tife-i Dmeyr'da eyhlerdr. Liv-i Aclun'a tbi. Dirlikleri yokdur.

-59/ar- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ahmed b. eyh Ali; Ben-Senh tifesinn eyhidr. Dirlii yokdur. Tbi-i liv-i m[ezbr].

-59/as- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Bedr; tife-i Ben-Mehdiyye eyhidr. Dirlii yokdur.

-59/at- Yazld. Bu dah.

Bir sreti tife-i Ben-Sad. Bunlarun dah dirlikleri yokdur.

-59/au- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Kdir b. Elvn'a.

-59/av- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Mansr b. Derdk (?); tife-i Kzet'l-fevk eyhleridr. Dirlii yokdur.

-59/ay- Yazld. Bu dah

Bir sreti eyh Ecved b. Nussr; eyh-i Kzet'l-eymen eyhleridr. Dirlii yokdur.

-59/az- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ali'ye; eyh-i Ben- . Dirlii yokdur.

-59/ba- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Caber'ye; nhiye-i Hall'l-Rahmn eyhidr. Shib-i timardur. Liv-i Kuds-i erf'de.

-59/bb- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ahmed b. ett; nhiye-i Ben-Zeyd eyhidr. Dirlii yokdur. Der-liv-i mezbr.

-59/bc- Yazld. Bu dah

Bir sreti eyh Muhammed el-Cels; nhiye-i Ben-Hzeyd eyhidr. Dirlii yokdur. Tbi-i liv-i m[ezbr].

-59/bd- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Muhammed b. Tevbe; tife-i Kavdire eyhidr. Liv-i Nablus'a tbi.


-59/be- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ysuf ve eyh brhm. Liv-i mezbrda.

-59/bf- Yazld. Bu dah.

Bir sreti dah Evld- Hasan. Liv-i mezbra tbi.

-59/bg-

Yazld. Bu dah.

Bir sreti Kif-oullar'na. Liv-i Gazze'ye tbi.

-59/bh- Yazld. Bu dah.

Bir sreti eyh Ysuf ve eyh mer'e. Erbb- timardur.

-59/bi- Yazld. Bu dah.

Bir sreti tife-i Ben-Atyye ve Ben-At. Liv-i mezbr tbi.

-59/bj- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Mr Ali b. Turabeg['e]. Liv-i Leccn'a tbi.

-59/bk- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Yrk Trkmenlerinn boy-beglerine. Bu dah s ve bu dah Ms ve bu dah Trk ve bu dah Arab-ol.

-59/bl- Yazld. Bu dah.

Bir sreti dah Haleb beglerbegiliine tbi olan sancak-beglerine.

-59/bm- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ham Begi Byezd Beg'e.

-59/bn- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Hms Begi Hseyin Beg'e.

-59/bo- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Birecik Begi Sinn Beg'e.

-59/bp- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ekrd Begi Canpulad Beg'e.

-59/br- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Maarra Begi Sinn Beg'e.

-59/bs- Yazld. Bu dah.

Bir sreti zeyr Begi Muhammed Beg'e.

-59/bt-

Yazld.


Bu dah.

Bir sreti Blis Begi Ahmed Beg'e.

-59/bu-

Yazld. Bu dah.

Bir sreti Selemiyye Begi Nimetullh Beg'e.

-59/bv- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ane Begi Eb-Re Beg'e.

-59/by- Yazld. Bu dah.

Bir sreti cemat-i Bulaclarlu boynun begi Asl Beg'e ve oullarna. Bunlar Haleb'e mteallk Ekrd airlerdr.

-59/bz- Yazld. Bu dah.

Bir sreti riuvanlu Kethuds Hamza Beg'e.

-59/ca- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Hammzlu Kethuds Durak ve Dvd Beg'e.

-59/cb- Yazld. Bu dah.

Bir sreti merl Kethuds Kubd-oullar'na.

-59/cc- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Sleymnlu Kethuds Drr'ye.

-59/cd- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ulu Kethuds Hacuy'a.

-59/ce- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Det (?) Boyn Begi hdil.

-59/cf- Yazld. Bu dah.

Bir sreti cemat-i Hlid Boyn Emr Sultn.

-59/cg- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Zub Arablarnun eyhleri olan Gurgur'a ve Ahmed'e.

-59/ch- Yazld. Bu dah.

Bir sreti cemat-i Kabere eyhleri Eb-Bekr Nil'e.

-59/ci- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Ben-Ali eyhi Eb-Zeyd'e.

-59/cj- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Cemat'l-Fzl ve ls eyhi Bd-Mu (?) ve Tatan'a.

-59/ck- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Bozulus Trkmenlerine.


-59/cl- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Yeni-Deli Boyn Begi Divne Pr'ye.

-59/cm- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Bozkoyunl Boyn Begi Kl ve Seyd'ye.

-59/cn- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Harfeyn Kethuds Srm ve Cuma'ya.

-59/co-

Yazld. Bu dah.

Bir sreti Harman-dil Boy Begi Mahmd'a.

-59/cp- Yazld. Bu dah.

Bir sreti nallu Boy Begi Ali ve ol Ahmed'e.

-59/cr- Yazld. Bu dah.

Bir sreti dger Kethuds Slim Beg'e.

-59/cs- Yazld. Bu dah.

Bir sreti Slur Kethuds Muhammed Meks['e] (?).

[Yev]m's-sls f 21 Ramazn sene 966 [27.06.1559]

60

Badad beylerbeyine: ehzade Byezid'in Badad havalisine firar ihtimaline binen, dikkatli bulunularak ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Dvn'da vzer ninde okunup makbl olup, Mustafa avu ile gnderildi. F 21 Ramazn sene 966

Bagdd beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana bir-iki defa ahkm-

erfe gnderilp, olum Byezd isyn u tugyn eyleyp ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu zerine varup ehl-i slm ile ceng eyleyp bi-inyetillhi tel mnhezim makhr olup ol cnibe firr itmek ihtimli vardur. Beglerbegiline mteallk olan begler ve sir asker halk ile mretteb mkemmel hzr u mheyy olup bir mnsib mahalde cemiyyet idp etrf cevnibe nzr olup

mezbrun ahvlin tetebbu u tecesss idp, fikrin ne idin bilp ana gre tedrk eyleyp ele getrp hakkndan gelesin diy emrm olm idi. Eyle olsa ol emr-i hmynum mukarrer olman buyurdum ki:

Vusl buldukda, cmle beglerbegline mtellk, eger mer-i Krdistn ve sir begler kullarumdur, mretteb mkemmel dmen yara ile hzr u mde eyleyp kala-i Bagdd'un eger zahresi hussdur ve eger yaradur, keml-i dikkat ihtimmla tedrk idp mretteb mkemmel eyleyp, eger Bagdd ve sir beglerbe-giline mteallk olan yirlern zahrelerin kalalarda hfz idp kalaya karb mahalde cemiyyet ile hzr olup ber cniblere nzr olup, mezbrun ahvlin


tetebbu u tecesss eyleyp malm idp, anun gibi ol cnibe varmalu olursa, eger karu varmak m mnsibdr, eger gice ile baskun itmek mi evldur? Mahall iktiz itdine gre Krdistn begleri kullaruma ve sir merya istimlet virp dah cmlenz yek-dil yek-cihet olup hsn-i ittihd ittifk ile mrn-ileyhi her ne yzden ele getrmek mmkin mutasavver ise dakka fevt itmeyp ele getrp hakkndan gelmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Gaflet ile rz u nms- saltanata mugyir vazdan ve bir cnibe firr itdrmekden ziyde hazer idp, keml-i basret intibh zre olasn. Bu bbda mezbr ele

getren ve ele getrmee dell sebeb olan, eger begler kullarumdan ise beglerbegilik ve eger zam ise ve dirliksz raiyyet ise ibtiddan ar zemet ve dirlik rec itmez air kabil ise anun gibileri, neslen-bade neslin avrz- dvniyye ve teklf-i rfiyyeden muf olmak mukar-rerdr. Ana gre bu inyetmi begler kulla-ruma ve sirlerine bildresin ki mahallinde hdmetde dakka fevt itmeyeler ve mhrli kse ile Rakka beglerbegisine sl in sana hkm-i erf gnderilmidr. Uladurmak ehemm-i mhimmtdandur. hml itmeyp muaccelen uladurasn.

61

Basra beylerbeyine: ehzade Selim zerine varp hezimete urayan ehzade Byezid'in Badad'a firar eylemesi ihtimaline kar mteyakkz bulunularak ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Mustafa avu ile Bagdd beglerbegisine gnderildi. F 21 Ramazn sene 966

Basra beglerbegisine hkm ki: Hliy olum Byezd isyn u tuyn idp

baz ehl-i fesd enati cem eyleyp ferzend-i ercmend olum Selm tle bakhu, zerine varup ehl-i slm ile ceng idp bi-inyetillh mnhezim makhr olup bakyyet's-syf olan ehl-i fesd ile firr idp Bagdd semtlerine ve ol cevnibe gitmek fikrinde oldu istim olman, ol bbda Bagdd beglerbegisine hkm-i hmynum

gnderilp hzr olup anun gibi ol cevnibe varursa ele getrp hakkndan gelesin diy emrm olmdur. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, sen dah beglerbe-giline mteallk olan begler ve sir asker ile hzr u mheyy olup etrf cevnibi tetebbu u tecesss itdrp, anun gibi ber cniblerden hals olup ol taraflara varmalu olursa mecl virmeyp hsn-i ittihd ittifk ile vech mnsib oldu zre her ne yzden mmkin ise ele getrp hakkndan gelesin. Bu hussda mrn-ileyhi her kim ele getrrse env- inyetmle behre-mend olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup gaflet zre olmayasn.

62

Diyarbekir beylerbeyine: ehzade Byezid'n Badad tarafna firar etmek istedii haber alndndan, ele geirilmesi hakknda.

Yazld. Byezd avu'a virildi. F 21 Ramazn sene 966

Diyrbekr beglerbegisine hkm ki: Bundan akdem sana nie defa ahkm-

erfe gnderilp olum Byezd ol cniblere firr itmek [ihtimli] vardur; Maltyye

semtlerine gelp etrf cevnibi tetebbu idp anun gibi ol cnibe tevecch iderse, yoln alup her ne tarkla olursa ele getrp hakkndan gelesin diy emrm olm idi.

Hliy Bagdd cniblerine tevecch murd idi tevtre karb olmdur. Eyle olsa ol evmir-i erf[e]m kem-kn mukarrer olman buyurdum ki:


Vusl buldukda, bu bbda dim mukayyed olup mrn-ileyhn ahvl etvrn tetebbu idp malm idinp dah ana gre tedrkin grp ol cnibe tevecch iderse her ne yzden el virrse ele getrmek bbnda dakka fevt itmeyesin. Gaflet zre olmayup Mardin yollarnda ve Musul cevniblerin ve Cezre taraflarn gerei gibi sedd bend eyleyp ol cnibden firr itmek ihtimli olmaya. Bu bbda tamm basret intibh zre olup gicelerde ve gndzlerde her cnibi tetebbu u tecesss idp her ne tarafa tevecch-i n-mvecceh iderse mecl virmeyp mahall iktiz itdine gre ya-nunda olan begler kullarum ve sir asker ile

yek-dil yek-cihet olup mrn-ileyhn hakkndan gelmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Gaflet ile bir cnibden firr itdrmekden ziyde hazer idesin ve Bagdd'a irsl olnan avuuma yarar demler koup yedek atlar virp mahf u muhtara olan yirlerde emn slim gerdp Bagdd'a uladurasn. Yolda zarar u gezend irmekden ve avk u tehr olmakdan hazer idesin ve beglerbegiline mteallk olan kalalar dah gerei gibi hfz itdresin ve bu hkm-i erfm sana ne trhde vardun ve ne vechile tedrk itdn ve ne haber alduun yazup bildresin.

63

Bursa kadsna: hra olunan ve ehre girmelerine msaade edilen orducularn ordu-y hmyna gnderilmeleri hakknda.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 21 Ramazn sene 966

Burusa kdsna hkm ki: Mektb gnderp emr-i erf muktezsnca

ihrc olnan orduclar, ehir kurbinde hayl zamndan ber oturup ehre girmeleri hussn bildrdn ecilden bir mahalle tayn olnca

ehre gireler diy emr olnmd. El-hlet hzihi zikr olnan orduclar bunda ordu-y hmynuma gnderilmesin emr idp buyurdum ki:

Vardukda, tehr terh itmeyp mu-kaddem emr-i erfm mcebince ihrc olnan orduclar ordu-y hmynuma gnderesin.

64 Gelibolu Muhafz Sinan Bey'e: Seferde stanbul'a gelmeleri emredilen

Dergh- l neferlerinin Gelibolu'dan gemeyip stanbul'dan gemeleri hakknda.

Yazld. Yelken Resi brhm'e virildi. F 22 Ramazn sene 966

Gelibol muhfazasnda olup Silistre sanca virilen Sinn Beg'e, Gelibol kds mektb gnderp sefer-i hmyn in stanbul'a gelmek fermn olnan Dergh- muall kullar Gelibol iskelesi'nden gemek

kasd itdklerinde kalafatlar kethuds mni olup Rm-ili beglerbegisi dah kul tifesinn gelp Gelibol'dan gemelerin ciz grmeyp stanbul'da gemek gerekdr didin arz eylemein buyurdum ki:

Vusl buldukda, Dergh- muall kullarn Gelibol'dan germeyesin ki gelp stanbul'dan geeler.

65

Canik Beyi Ali Bey'e: Seferihisar Kalesi'nde hapsolunan ekiynn sancak subasna teslimi hakknda.


Yazld. Beg'n demi Mahmd'a virildi. F 24 Ramazn sene 966

Mukaddem Canik Sanca Begi olup mehyif teftinde olan Ali Beg'e hkm ki:

Mektb gnderp Begbzr ve Mihalck ve Sefer-hisr kdlnda vk olan ehl-i fesdun teftiyn vrid olan hkm-i erf mcebince mahall-i memra varup, toprak

kds marifetiyle teft olndukda, nefer ehl-i fesd bulnup Sefer-hisr kalas'nda habs olnd diy bildrmisin. Sret-i sicillerin bile gndermisin. mdi, buyurdum ki:

Vardukda, zikr olnan mcrimleri sancak sbasna teslm idesin ki mahallinde erile lzm geleni icr eyleyesin ve sen varup vezrm Mehmed Paa'ya mlk olup hdmetde olasn.

66

Yoros kadsna: Yoros Kalesi Dizdar Sadullah'n kale iindeki evleri otluk ile doldurduu, gece ba ve bahesine gidip, kale muhafazasnda bulunmad hakknda tefti yapmasna dair.

Yazld. Mezbr avua virildi.

Yoros kdsna hkm ki: Hliy Yoros kalas erenleri cnibinden

arz- hl sunlup Yoros dizdr kethuds kala iinde olan evleri otluk ile doldurup ve gice ile ba ve baesine varup kala hfznda olmayup

hl koyup dim hevlarnda olduklarn bildrmein buyurdum ki:

Hkm-i erfmle avuum Mehmed vardukda, onat vechile teft idp grp fi'l-vk kala iinde olan hisr-erenlerinn evlerinde otluk var mdur? Kalay hl koyup tara kup kend hevsnda oldu vk midr, nicedr? Tamm malm idinp vukn ve adem-i vukn yazup bildresin.

67

Yalakbd kadsna: Karamrsel halkndan tedarik olunduu bildirilen zahirenin, lzumunda tayin olunacak mahalle gnderilmek zere yerinde muhafaza edilmesi hakknda.

Yazld.

Yalak-bd kdsna hkm ki: Mektb gnderp kaz-i mezbrdan zahre

ihrc olnmain hkm-i erfm vrid olman Karamrsel halk otuz md arpa ve Yalak-ova halk yigirmi drt md arpa ve yeni terekeden dah krk alt md ve elli araba otluk

ve elli araba saman ve elli araba odun ve yzer re[]s koyun ve md un ve be yz akalk ve elli kantar bal ve ya tedrk olndun arz eylemisin. Buyurdum ki:

Zikr olnan zahreyi yirl yirinde hfz idesin ki, lzm oldu vakit tayn olnan mahalle getrile. yle bilesin.

68 stanbul kadsna ve mimarna: stanbul hisarlarnn d ve ilerine ev ve dkkn yaplmamas hakknda.


Yazld. stanbul Kds'na ve Mimr'a hkm

ki: Mahrse-i mezbrenn hisrnun

tarasndan ve iersinden evler ve dkknlar yaplmasun diy emrm olup, ol cnibde olan evler ve dkknlar dah ykdurlm idi. Ol

emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki:

Vusl buldukda, tehr terh eylemeyp bu hussa bi'z-zt mberet eyleyp ehrn etrf cevnibinde anun gibi emr-i erfme mugyir kimesne hedm olan yirlere nesne bin itmiler ise hedm idp fermn- erfme mugyir bir kimesneye i itdrmeyesin.

69

Sinop kadsna: Sinop Kalesi'nin tamirine ve yallarn muhafazas iin gnderilen kadrgalara dair.


Sinob kdsna hkm ki: Hliy kala-i Sinob'un tamre [muhtc]

yirleri olman avuum Mehmed irsl olnup buyurdum ki:

Vusl buldukda, kala-i mezbrenn tamr termmine muhtc olan yirlerin yoklayup dah muhtc olan yirlerin gerei gibi tamr eyleyp metn hasn eyleyesin. Amm tamrde keml-i basret istikmet zre olup isrf itlfdan hazer idesin. Ne mikdr yiri tamr olnup ve ne kadar harc ile oldun defter idp mhrleyp Sdde-i sadet'me gnderesin ve

dim gicelerde ve gndzlerde kalay ve ehri gerei gibi hfz u hrset itdrp eirr v ekydan kimesneyi getrdmeyp anun gibi gelp (boluk) itmek isteyp ve yhd aka ve sir nesne teklf itmee gelenden mecl virmeyp ele getrp hakkndan gelesin ve ol cevnibi ve yallar hfz in kadrga irsl olmdur. Ol ele gelp habs olan emni, kadrgalar anda geldkde rese teslm idesin. Muhkem kadunaya urup hfz ideler ve kang rese teslm itdn yazup bildresin. yle ki, mrn-ileyh avuumla irsl olnan aka kala tamrine kifyet itmezse dah ne mikdr lzm olursa tedrk eyleyp maslahat itmma irid-resin. Sen ne mikdr aka tedrk itdn yazup Sdde-i sadet'me arz idesin.

70

Kocaeli sanca kadlarna: Dvn- Hmyn ktiplerinden Reis Mehmed'in baz devecileri yaralayan klesi Hseyin'in ve ayn durumdakilerin ele geirilip hapsedilmesi hakknda.

Yazld. Mezbr demine virildi. F 22 Ramazn sene 966

Koca-ili sanca kdlarna hkm ki: Hliy Dvn- Hmyn'um ktibleri-nn

resi olan Mehmed'n Hseyin nm Rsu'l-asl tir bir deveci kul, baz devecileri mecrh idp gaybet itmein buyurdum ki:

Hkm-i erfmle demi Ahmed vardukda, her kangnuzun taht- kazsnda ele gelrse

mukayyed ve mahbs, mezbr demsine teslm idp gnderesin ve taht- kaznuzda olan yavaclara ve halka tenbh idesin ki, dim gzedp anun gibi rst geldklerinde asl mecl virmeyp dutup kayd bend ile hfz idp dah her kangnuzun taht- kazsnda bulnursa habs idp yazup bildreler. yle ki, taht- kaznuzda yavaclar ve gayrlar ele getrp, bildrmeyp ya bey ideler ve yhd gaybet itdreler, zrleri makbl olmayup ana olacak anlara olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olalar.


71

Ktahya kadsna ve subasna: syan eden ehzade Byezid'n adamlarndan elde edilen Behmen olu brahim'in sfendiyar avula gndermesi hakknda.


Kthya kdsna ve sbasna hkm ki:

Hliy olum Byezd demlerinden Behmen-ol brhm ki bi'l-fil ele gelp anda mahbs imi. Buyurdum ki:

Dergh- muall'm avularndan sfendiyr vusl buldukda, mezkr kayd bend ile mezbra teslm eyleyp, sen ki sbasn, Dil-iskelesi'ne dein bile getrp andan ber dah demlern bile koup gnderesin. Amm yolda ve izde gerei gibi hfz idp gaybet itdrmekden ziyde hazer idesin.

72

stanbul kadsyla su basna: stanbul hisarlar dibine ev yaplmamas ve yaplacak evlerin nasl yaplmas lzm gelecei hakknda.

stanbul Kds'na ve sbasna hkm ki:

Bundan akdem sene sitte ve erban ve tisa-mie trhinde hkm-i erfm virilp mahrse-i stanbul hisr'nun i yzinde dvra muttasl ve dvr zerinde baz kimesnelern evleri ve ehninleri olup huss Yehd tifesi tabaktla l evler ve rtklar ihds eyleyp ve dvrun tara yzine dah hisra muttasl dkknlar olup ve aaclar dvra muttasl ve dvra karb mahallere aalar ve tahta ymala her gh harka kbiliyyet gelp Mslimnlara eksksz mazarrat hasret oldu ecilden min-bad bu husslar ref idp bi'z-zt mberet idp ol yirlern zerine varup gresin; mahrse-i mezbrede hisr dvrnun i yzinden hisra muttasl ve hisr dvr zerinde yaplm eger evlerdr ve eger ehninlerdr, bi'l-cmle her neyse ve her kimn ise klliyyen ref idp getrdp, hisr dvr zerinde asl anun gibilerden bin eseri komayasn ve dvrun i yzinden dah benn aruniyle drt arun mikdr hisra karb yirde evler olmaa emrm yokdur. Ol bbda dah tamm ihtimm zre olup, ol kimesnelern ki bi'l-fil yaplm evleri hisr dvrndan rakl drt arun vey drt arundan rak ola, ana mterz olmayup hli zre koyasn. Amm m-beyni drt arundan eksk olan eger evlerdr ve eger dkknlardur, her ne mikdrsa cmlesin vech mnsib oldu zre tedrk idp her vechile [tenbh]

eyleyesin ki hisr dvriyle klliyyen evlern m-beyninde emrm zre drt arun mikdr hl ve auk yir kalup tark- mm ola ve bi'l-fil yanan yirlerden dah anun gibi yaplmalu oldukda kezlik hisr dvrna muttasl ve dvr zerinde kat bir ferde cz ve kll nesne yapdurmayup hisrla m-beynleri yine emrm zre drt arun mikdr yir olup mhim tabaktla l evler ve ardaklar yapdurlmak ciz deildr. ki tabakadan ziyde bin itdrmeyp yukaru tabakada aaadan kan dvrdan zid sokak zerine nesne uzatdurmayup aaanun ve yukarunun dvrlarn beraber itdresin ve evleri saakl yapdurmayup det zre tladan kerpi itdrp buna muhlif bir ferde i itdrmeyesin ve dkknlar dah yaplmalu oldukda dkknun kadm snur ve haddi neyse ana gre yapdurup dkknlar ninde suffalar ve phnlar itdrmeyesin ve dvrun tara dery tarafnda dah emrm bunun zerinedr ki, dvra muttasl min-bad dkknlar olmayup ve hisr dvrna karb mahallerde aa ve tahta cinsinden bir nesne konlmaya; ol bbda dah tamm ihtimm zre olasn. Bi'l-fil hisr dvrna muttasl her ne mikdr dkkn var ise ref idp ve hisra karb yklm aalar ve tahtalar giderdp ve gerei gibi tenbh idesin ki yanan yirlerden yaplmalu oldukda dah hisra karb yirde bir ferde dkkn yapdurmayup ve aa ve tahta bindrmeyp her ne mikdr tevs itdrmek mmkin ise itdrp bir vechile tedrk


eyleyesin ki, ngh te oldukda dah dvra ulamaa kbiliyyet kalmayup tamm emr-i erfm yirine vara. Bu bbda benm ziyde ihtimmum vardur. yle ki, min-bad emrme muhlif hisr dvrnun i yzinde ve tarasnda ve yhd dvr zerinde cz ve kll evler ve ehninler ve dkknlar oldu istim olna, asl kimesnenn zri makbl olmak ihtimli yokdur. Emr-i erfme muhlefet idenler her kimler ise siyset olnmak mukarrerdr, bilmi olasn ve bu hkm-i erfmn sretin sicilltuna kayd itdresin ki senden sonra gelen kudt dah dim mazmn- hmyniyle mil

olup asl v kat hilfna cevz gstermeyeler diy emrm olm idi. Hliy ol emr-i hmynuma mugyir baz yirlere gir bin yaplup ve kapular olup ve bu hkm-i hmynumun sreti, sicilde mukayyed oldu bulnman tekrr yazlup buyurdum ki:

Vusl buldukda, sretin sicill-i mahfza kayd eyleyp dah bi'z-zt bu hussa mberet idp emr-i erfme mugyir olan yirleri men u def idp hliy fermn- cill'l-kadrm ile mil olasn.

73 Eskiehir ve Seyitgazi kazalarnda Seydi Gazi klarndan sulu olanlarn tutuklanmalar hakkndaki tekiden yazlan hkm.

Yazld.

Eskiehir kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp hkm-i erf vrid

olup mazmn- hmynnda Eskiehir ile Seyd Gz kazlarnda skin olan Seyd Gz klarnun baz ehl-i fesd olup anun gibilerin kayd bend ile yarar demlere koup Kthya kalas'nda habs idesin ve espblarn defter idp arz idesin diy fermn olnm idi. Emr-i l mcebince teft olndukda Eskiehir

kdlnda iki nefer k bulnup biri yigirmi yldan ve biri on be yldan Ehl-i Snnet Cemati trkna slk idp ve ikisi dah teehhl idp bi'l-fil ehl iylleri olup kend hllerinde olduklarndan mad h bir vechile thmet-i sbkalar dah olmayup, eylklerine ol kaznun halk ahdet eyledklerin bildrmisin. mdi, buyurdum ki, emr-i sbk ile amel idp anun gibi ehl-i fesda ruhsat virmeyesin.

[Yev]m'l-cuma f 24 Ramazni'l-mbrek sene 966 [30.06.1559]

74

Ktahya kadsna: Gnderilen avu Seydi Ali'nin toplad koyunlarn ordu-y hmyn iin gnderilmesi hakknda

Yazld. Ktahya kdsna hkm ki: Bundan akdem ordu-y hmynum in

taht- kazndan koyun ihrc in irsl olnan Dergh- muall'm avularndan Seyd Ali zde kadruh imdiye dein ne mikdr koyun

cem itmise ordu-y hmynuma getrmesin emr idp buyurdum ki:

Hkm-i erfm vardukda, cem olnan koyun ne mikdr ise muaccelen ordu-y hmynuma yarar demler ile gnderesin ki getrp teslm ideler ve mrn-ileyh anda kalup emr-i sbk zre dah koyun cem ide.

75

rgn Beyine: Sancana evvelce mutasarrf olan kimsenin ehzade Byezid'in yannda olduu ve airet halkn da saptraca haber alndndan, bunlara frsat verilmeyip haklarndan gelinmesine dair.

Yazld. demlerinden Budak'a virildi.



rgn Sanca Begi s Beg'e hkm ki: Bundan akdem lk-i mezbrda mutasarrf

olan (boluk) hliy isyn zre olan olum Byezd'n yannda olup areti halkn dah dll itmek zre olup anlardan dah baz ind muhlefet zredr diy istim olnman buyurdum ki:

Vardukda, tehr terh eylemeyp zikr olnan areti gerei gibi hfz u zabt eyleyp ehl-i fesd enat olanlarn erile haklarndan gelp anun gibi fursat el virrse begleri olup mrn-ileyh olum yanna varan dah mecl virmeyp hakkndan gelesin.

[Yev]m's-sebt f 25 Ramazn sene 966 [01.07.1559]

76

Maarra sanca beyine: Maarra sancanda havss- hmynda yakalanan haramzdenin su iledii yerde kanuna gre hareket edilmesi hakknda.

Yazld. Maarra sanca begine hkm ki: Mektb gnderp liv-i mezbrda olan

havss- hmynda baz kuttu't-tark harm-zdeler ele gelp siyset olnmalu olduklarnda men v umml tifesi el altndan baz nesne ekl itmekle: "Havss- hmyn itiyddur" diy harm-zdeyi ele virmeyp siyset olmaa tbi olurlar ve baz eri-balar dah: "Bizm timarmuz serbestdr, elimzde emrimz vardur" diy karyelerine dem koyup harm-

zdeyi yanlarnda saklayup niz iderler diy arz eyledn ecilden buyurdum ki:

Varcak, arz itdn zre erile siysete mstahkk olanlar eger havss- hmynumdadur ve eger zuam ve eri-ba ve alay-begi ve gayrdadur, taalll bahne itdrmeyp toprak kdlar marifeti ile fesd enati sbit zhir olan harm-zdeyi gnh itdi mahalde erile siyset idp havss- hmyn raiyyetleridr ve serbest timarlardur diy hilf- er u knn taalll niz itdrmeyesin.

77

Defterdar Kasm Bey'e: Su yolu hizmetine tayin olunan msellemlerin hangi tarihte ie baladklarnn bildirilmesi hakknda.

Yazld. Hseyin avu-ol Abbs'a virildi. F 25 Ramazn sene 966

Defterdr Ksm Beg'e hkm ki: Hliy suyol hdmetine tayn olnan

msellem tifesinn ne trhde gelp hdmete

mberet itdkleri malm olmak lzm olman buyurdum ki:

3 numaralı mühimme defteri

Documents