ระบบยา

ระบบยา

ภก.รชานนท หิรัญวงษ

คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัด

1.นพ.ณรงคศักดิ ์ เอกวัฒนกุล ประธานกรรมการ2.นพ.ชาญชัย ลิ้มธงเจริญ กรรมการ3.นพ.อิสเรศ อัศวเมธาพันธ กรรมการ4.พญ.ศิริลักษณ พนมเชิง กรรมการ5.พญ.พัชรินทร สุเมธวทานิย กรรมการ6.นพ.ณัฐพล วงศวิวัฒน กรรมการ7.ทพ.บุญชัย วงษไทยวรรณ กรรมการ8.นางนันทวัน จิตตแยม กรรมการ9.ภญ.พรรณเพ็ญ วัจนเจริญ กรรมการ10.ภก.รชานนท หิรัญวงษ กรรมการ11.ภญ.สุกัญญา สวัสดิ์พานิช กรรมการและเลขานุการ12.ภก.ปรัชญา พัชรวรกุลชัย กรรมการและผูชวยเลขานุการ

คณะกรรมการพัฒนาระบบยา

1.นพ.ชาญชัย ลิ้มธงเจริญ ประธานกรรมการ2.นพ.ณัฐพล วงศวิวัฒน รองประธานกรรมการ3.ภญ.พรรณเพ็ญ วัจนเจริญ กรรมการ4.ภก.ปรัชญา พัชรวรกุลชัย กรรมการ5.ภก.รชานนท หิรัญวงษ กรรมการ6.น.ส.กรชนก สหเจนสีดา กรรมการ7.นางเกษรา รุงโรจน กรรมการ8.นส.ขวัญฤทัย พึ่งผล กรรมการ9.นส.สธีกานติ์ ตันติราพันธ กรรมการ10.นางอังคนา โมแซง กรรมการ11.นส.อุมาพร นพตากุล กรรมการ12.น.ส.อรณภา เกตุมาลัย กรรมการ13.นางสุมาลี เชื้อพันธุ กรรมการ14.นส.ประยงค ทับทิม กรรมการ15.นางกชภัท วงศทองเกื้อ กรรมการ16.นางนาติยา พลละคร กรรมการ17.นางธัญพร ทําเนียบ กรรมการ18.ภญ.สุกัญญา สวัสดิ์พานิช กรรมการและเลขานุการ

ภาพรวมระบบยา

การคัดเลือกและจัดหายา

การสั่งใชยา การเตรียมยาและการจายยา

การบริหารยา การติดตามการใชยา

คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัดทําหนาที่กาํหนดบัญชียา และสงเสริมให

มีการใชยาอยางสมเหตุสมผล

คณะกรรมการพัฒนาระบบยาทําหนาที่ดูแล และวางระบบยาใหเกิดความปลอดภัย

ปองกันความคลาดเคลื่อนทางยา และเหตุการณไมพึงประสงคจากยา

บทบาทและหนาที่

รวมกันวางแนวทางปฏิบัติงาน กําหนดขอตกลง และนําไปถายทอดสูผูปฏิบัติงาน

สงเสริมการรายงานอุบัติการณที่เกิดข้ึนในหนวยงาน

รวมกันทบทวนอุบัติการณ หรือเหตุการณไมพึงประสงคจากยาที่เกิดขึ้น เพื่อกําหนดแนวทางการปองกัน

รวมกันแกไขปญหาท่ีเกี่ยวของกับระบบยา

ระบบงานสําคัญของระบบยา

Adverse drug reactions (ADRs)High Alert Drugs (HAD)Drug use evaluation (DUE)Medication Error (ME)การควบคมุวัตถุออกฤทธิ์และยาเสพยติดใหโทษ

ระบบงานอื่นๆ ของระบบยา

การสํารองยาที่หอผูปวยการบันทึกใบ MARLook Alike Sound Alike (LASA) DrugsAC DrugsMedication Reconcile

Adverse drug reactions (ADRs)

1. พบผูปวยที่เกิดอาการนาสงสัยวาแพยา

2. สงพบเภสัชกรเพื่อซักประวัติ หรือ Notify ใหเภสัชกรมาซักประวัติ (ในกรณีที่ผูปวยเดินไมได)

พยาบาล ณ แผนกฉุกเฉนิ หรือผูปวยนอก


1. พบผูปวยที่เกิดอาการนาสงสัยวาแพยา 2. แจงแพทย > แพทยพิจารณาวานาจะเกิดการแพยา 3. Notify ใหเภสัชกรมาซักประวัติ > รับ Sticker แพยา

จากเภสัชกร จํานวน 4 ใบ (หากผูปวยแพยา)4. พยาบาลนํา Sticker ดังกลาวไปติดที่ Doctor Order

Sheet, หนา Chart, ใบ MAR (ยากิน และยาฉีด)

พยาบาล ณ หอผูปวย


1. ซักประวัติ 2. ออกบัตรแพยา 3. ลงขอมูลในระบบคอมพิวเตอร 4. เขียนผลสรุปลงใน Progress Note หรือ ใบนําสง 5. สงเคส และแจก Sticker แพยาใหกับพยาบาล 4 ใบ

(สําหรับผูปวยใน)

เภสัชกร


ตัวอยางการติดสติ๊กเกอรแพยาที่ Doctor order sheet

High Alert Drugs (HAD)

ยาที่มีความเสี่ยงสูง (High Alert Drugs) คือ กลุมยาท่ีมีโอกาสที่จะเกิดอันตรายแกผูปวยเพราะมีดัชนีการรักษาที่แคบ หรือมีผลขางเคียงรายแรง ตออวัยวะสําคัญ เชน สมอง หัวใจ ไต ฯลฯ


รายการยา High Alert


การเก็บรักษายา High Alert

ตองแยกเก็บจากยาชนิดอื่น มีสติ๊กเกอรสีแดงสะทอนแสง ติดที่ผลิตภัณฑ โดยไมติดทับวันหมดอายุของยา (ติดที่คอขวด)

มีใบ Monitor สีชมพ ู(ใบ Monitor จะมี 2 จุด คือ ที่หองยาโดยถูกจายไปพรอมกับยา และที่หอผูปวยสํารองไว)


การสั่งจายยา High Alert ไมมีการสั่งยาทางโทรศัพท การสั่งจายตองเขียนโดยลายมือแพทย ไมใชตัวยอในการสั่งจายยา ตองเขียนดวยตัวเต็มเสมอ


การจายยา High Alert

มีการตรวจสอบซ้ํากอนจายยาใหกับหอผูปวย (Independent check)

ฝายเภสัชกรรมจะจายยาพรอมใบ Monitor แกหอผูปวย

ใบ Monitor จะมีรายละเอียดของชื่อยา, Dose ยา, ขอหามใช, การติดตามขณะใหยาและหลังใหยา


การเก็บใบ Monitor (ใบสีชมพู)

ใบ Monitor ที่ใช Monitor อยู : ใหเก็บไวที่หนาชารตหรือ ไวที่เตียงผูปวย หรือบริเวณที่สะดวกในการทํางานของพยาบาล

ใบ Monitor ที่ Monitor เสร็จแลว : ใหเก็บไวในชารตหลังใบ MAR

จะมีการสุมตรวจการ Monitor ทุก 1 เดือน

Drug use evaluation (DUE)

การประเมินการใชยา (Drug Use Evaluation: DUE) เปนระบบติดตาม เฝาระวัง และประเมินการใชยา เพื่อประกันคุณภาพ การรักษาผูปวย ใหมีความถูกตอง เหมาะสม ตามเกณฑมาตรฐาน

กลุมยาบัญช ีง. ยาบัญช ีจ.(2) และยาที่ปริมาณการใชยาสูงหรือยาราคาแพง


การติดตามใบ DUE

ฝายเภสัชกรรม สงใบ DUE ขึ้นไปพรอมยาในการสั่งยาที่ตองประเมินความเหมาะสมในการสั่งจายยาในวันแรกของการสั่งจายยา วันตอมาดึงขอมูลจากคอมพิวเตอรและเปรียบเทียบกับใบ DUE ที่ไดตอบรับกลับมา และติดตามใหม

ถาพบวาหากนานกวา 48 ชั่วโมงยังไมไดผลตอบรับ ใหแจงคุณออ (เลขาองคกรแพทย) ดําเนินการตามแพทยผูสั่งใชยาเพื่อใหเขียนใบ DUE ตอไป


รายการยาที่ตองทํา DUE

เพิ่มใหมในป 2556 อีก 2 รายการคือ 1. Ertapenem sodium 1 g inj 2. Levofloxacin 500 mg tab


ใบ DUE

Medication Error (ME)

เมื่อพบเหตุการณความคลาดเคลื่อนทางยาทั้งจากหนวยงานอื่น และจากบุคลากรในหนวยงานเอง ใหบันทึกในแบบฟอรมที่กําหนดไว

รวบรวมรายงานทุกสิ้นเดือนสงที่หองจายยาผูปวยใน ภายในวันที่ 5

เมื่อพบความคลาดเคลื่อนทางยาระดับ E ขึ้นไป ใหเขียนแบบรายงานอุบัติการณความเสี่ยงสงคุณปนัดดาภายในวันรุงขึ้นหลังจากพบเหตุการณ


แบบฟอรมบันทึกความคลาดเคลื่อนทางยา


แบบรายงานอุบัติการณความเสี่ยง


โครงการสงเสริมการรายงานความคลาดเคลื่อนทางยาในหนวยงาน

ดําเนินการไปแลว 2 ครั้ง ครั้งที ่1 กรกฎาคม 2555 ถึง กันยายน 2555 ครั้งที ่2 ตุลาคม 2555 ถึง มกราคม 2556


ครั้งที่ 1 กรกฎาคม 2555 ถึง กันยายน 2555 หนวยงานที่มีการรายงานสูงสุด 3 อันดับแรก อันดับ 1 อายุรกรรมหญงิ (Ward 3) จํานวน 50 รายงาน อันดับ 2 Ward เด็ก/เด็กแรกเกิด จํานวน 20 รายงาน อันดับ 3 ศัลยกรรมหญิง (Ward 1) จํานวน 19 รายงาน


ครั้งที่ 2 ตุลาคม 2555 ถึง มกราคม 2556 หนวยงานที่มีการรายงานสูงสุด 3 อันดับแรก อันดับ 1 ศัลยกรรมหญิง (Ward 1) จํานวน 56 รายงาน

(อัตราสวนเทียบกับวันนอน 21.51) อันดับ 2 ศัลยกรรมชาย (Ward 2) จํานวน 54 รายงาน

(อัตราสวนเทียบกับวันนอน 14.83) อันดับ 3 อายุรกรรมหญิง (Ward 3) จํานวน 51 รายงาน

(อัตราสวนเทียบกับวันนอน 14.18)

การควบคุมวัตถุออกฤทธิ์และยาเสพยติดใหโทษ

ยาเสพติดจะมีการสํารองไว 3 จุด ที่หองยาผูปวยใน, หองฉุกเฉิน และหอผูปวย

ยาเสพติดทกุชนิดจะตองอยูในลิ้นชักที่มีแมกญุแจล็อก ในลิ้นชักยาเสพติด ตองไมมีวัสดุ สิ่งของอื่นอยูดวย

นอกจาก สมุดควบคุม/ตรวจสอบปริมาณยา (สมุด OK) ใบ ยส.5 และใบ Monitor

การสั่งยาเสพติดในหอผูปวยจะตองเปน order for one day เทานั้น


ลิ้นชักเก็บยาเสพยติด


กุญแจตูยาเสพติดจะตองเก็บรักษาโดย In Charge (หอผูปวย, หองฉุกเฉิน) หรือ เภสัชกร (หองยา) เทานั้น

การเบิกยาเสพติดจากหองยา ตองใช Amp ที่ใชแลวรวมกับใบ ยส.5 เทานั้น

ใบ ยส.5 จะตองมีการเซ็นชื่อ 3 จุด คือ แพทยผูสั่ง, พยาบาลผูบริหารยา/ทิ้งยา และพยาน โดยผูใหยาจะตองเขียนวา ใชยาไป.....mg ทิ้ง....mg พรอมเซ็นชื่อกํากับทั้งผูใหยาและพยาน ผูเห็นเหตุการณ


ใบ ยส.5 จะใช 1 ใบตอจํานวนการสั่งใช ฉีดกี่ครั้ง ก็ตองมีใบ ยส.5 เทากับจํานวนครั้งที่ฉีด โดยในแตละใบจะตองระบุชื่อ สกุล, HN และขอมูลอื่นๆ ใหครบถวน


แนวทางการดําเนินการกรณียาเสพติดหายหรือแตกแลวเก็บซากไมได เขียนรายงาน RM (มีการสอบสวนเหตุการณ) บันทึกลงในใบ OK ทางหองยาจะตองรอคําตัดสินจากคณะกรรมการพัฒนา

ระบบยาหรือ PTC ในการดําเนินการตอไป


แนวทางการดําเนินการกรณียาเสพติดแตกแลวเก็บซากได เก็บซาก Amp ที่แตก แจงแพทยผูสั่ง > แพทยเขียนใบ

ยส.5 ใหมให นําใบ ยส.5 ใหม + ซาก Amp ยา

ที่แตก ไปขอยาที่หองยา

การสํารองยาที่หอผูปวย

มีการกําหนดรายการยาสํารองของหนวยงานตางๆ ใหมีเฉพาะรายการยาที่จําเปน

หอผูปวยศัลยกรรมหญิง ศัลยกรรมชาย

หอผูปวยอายุรกรรมหญิง อายุรกรรมชาย

หอผูปวยพิเศษ 5, 6 และ 7

หองคลอด หองหลังคลอด

หอผูปวยเด็ก เด็กแรกเกิด

หองผาตัด

หองฉุกเฉิน

หอง treatment OPD


เมื่อใชแลวใหนํายาที่ไดจากหองยามาใสคืน

มีการตรวจสอบจํานวนคงเหลอืทุกเวร

หองยาทําการเยี่ยมสํารวจการสํารองยาทุก 2 เดือน เพื่อเปลี่ยนยาที่ใกลหมดอายุ หรือพบวาเสื่อมสภาพ และตรวจสอบสถานที่เก็บรักษายาใหเปนไปตามมาตรฐาน

การสํารองยาที่หอผูปวยกลองยาฉุกเฉินสําหรับใชภายในโรงพยาบาล

การสํารองยาที่หอผูปวยกลองยาฉุกเฉินสําหรับใชที่รถ EMS/refer


บันทึกการบรรจุและเบิกกลองยาฉุกเฉิน


เมื่อเปดใชแลวใหนํามาแลกกลองใหมที่หองจายยาผูปวยในทันที หรือภายในเวรนั้น

สําหรับหอผูปวยใหระบุใน order วาเปนการใชยาจากกลองฉุกเฉินเพื่อที่หองยาจะไดไมจัดยาไปใหอีก

ตรวจสอบวันหมดอายุที่หนากลองยาฉุกเฉินทุกเดือน เมื่อใกลหมดอายุใหนํามาแลกกลองใหมไดที่หองจายยาผูปวยใน

การบันทึกใบ MAR

ใบ MAR สําหรับยารับประทานและยาใชภายนอก ใชหมึกสีน้ําเงิน ใบ MAR สําหรับยาฉีด ยาพน และน้ําเกลือ ใชหมึกสีแดง (ยกเวนหองคลอดไมตองแยกใบ MAR)

การลงเวลาใหยาใหลงในชองลงชื่อผูบริหารยา โดยเขียนหลักชั่วโมงไว เมื่อบริหารยาแลว จึงเขียนหลักนาทีเปนเวลาที่บริหารจริง

ยาที่ตองใหทางหลอดเลือดควรใหภายใน 30 นาที ยารูปแบบรับประทานควรใหภายใน 1 ชั่วโมง ยาที่จําเปนตองใหตรงตามเวลา (real time) คือ กลุมยา

ตานไวรัส (Antiretroviral drugs)

การบันทึกใบ MAR

ใบ Medication administration record (MAR)

Look Alike Sound Alike (LASA) Drugs

ยาที่มีลักษณะคลายกัน ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน ยาที่มีหลายความแรง


ยาที่มีลักษณะคลายกัน (Look Alike)

Ranitidine กบั Simeticone


ยาที่มีลักษณะคลายกัน (Look Alike)

Tolperisone กับ Naproxen


ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน (Sound Alike)

Lorazepam กับ Loratadine


ยาที่มีชื่อเรียกใกลเคียงกัน (Sound Alike)

Dopamine กบั Dobutamine


ยาที่มีหลายความแรง (Sound Alike)

ASA 300 mg VS ASA 81 mg

Ampicillin 250 mg VS Ampicillin 1 g

Propranolol 10 mg VS Propranolol 40 mg


แนวทางการปองกันโดยหองยา

รายการยารับประทานกอนอาหาร (AC Drugs)

รายการยาที่กําหนดใหรับประทานกอนอาหาร 30 –60 นาที

หากแพทยสั่งใน Doctor Order Sheet เปนหลังอาหาร ใหฝายเภสัชกรรมแกไขในระบบคอมพิวเตอรเปนรับประทานกอนอาหาร

สวนหอผูปวยใหบันทึกในใบ MAR และบริหารยา 14 ชนิดนี้ เปนกอนอาหาร

AC Drugs

Medication Reconcile

แนวทางการจัดการยาเดิมผูปวย


Medication Reconciliation form


ใบบันทึกและสงตอการทํา Medication reconcile


รายการยาเดิมใน MITNET


ครั้งที่ 3 กุมภาพันธ 2556 ถึง พฤษภาคม 2556 หนวยงานที่มีอัตราการเพิ่มการรายงานสูงสุด 3 อันดับแรก อันดับ 1 อายุรกรรมชาย (Ward 4) รายงานเพิ่มขึ้น

104.75% อันดับ 2 เด็ก/เด็กแรกเกิด รายงานเพิ่มขึ้น 36.42% อันดับ 3 ศัลยกรรมชาย (Ward 2) รายงานเพิ่มขึ้น 20.30%

ระบบยา

Health & Medicine