«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր

Պետական Մանկավարժական քոլեջ

Դիպլոմային նախագիծ

Աուտիկ երեխաների ներառումընախակրթարաններում

Աուտիզմը դիտվում է որպես անձի խանգարում, որի ամենաէականդրսևորումը շփման (հաղորդակցության) պահանջի անկումն է կամբացակայությունը։ Այն արտահայտվում է՝

• խոսքի օրինաչափությունների խանգարումներով:

• լեզվի օրինաչափությունների խանգարումներով:

• ոչ խոսքային շփումների խանգարումներով։

Աուտիզմ

Մանկականաուտիզմը – դա հոգեբանական զարգացմանխանգարման յուրահատուկ ձև է` ուղեկցվող տարբերհոգեկան ֆունկցիաների ձևավորման անհարթությամբ, յուրահատուկ հուզա-վարքային, խոսքային և երբեմն էլինտելեկտուալ խանգարումներով:

Վաղ մանկականաուտիզմի սինդրոմ

• Հուզականփոխհարաբերության մեջ մտնելու, հաղորդակցվելու ևսոցիալիզացիայի կարողությունների իջեցումը:

• Վարքում ստերիոտիպությունը:

• Խոսքի զարգացման հապաղում և խանգարում:

• Նշվածխանգարումների վաղ ի հայտ գալը / մինչև 2,5 տ./

Վաղ մանկական աուտիզմի սինդրոմի առավելվառ արտաքին նշաններն են.

Վաղ մանկական աուտիզմիզարգացման պատճառները

Մեր օրերում կատարվում են ինտենսիվ հետազոտություններ,

սակայն մի ընդհանուր եզրահանգման դեռևս չեն հանգել: Այնկարող է առաջանալ.

• Գենետիկ նախատրամադրվածություն• Քրոմոսոմային անբավարարություն• Կենսաքիմիական նյութափոխանակության խանգարումներ:

• ԿՆՀ-ի օրգանական խանգարում, որն առաջացել է հղիության ևծննդաբերության ժամանակ / նյարդաինֆեկցիաներիարդյունքում/:

Աուտիզմի դասակարգումըԸստ հիվանդության միջազգային 10-րդդասակարգման ,աուտիզմը դասակարգվում էզարգացման ընդհանուր խանգարումներիշարքում: Այն դասակարգվում է հետևյալկերպ`

• Մանկական աուտիզմ• Ատիպիկ աուտիզմ• Ռետտիի համախտանիշ• Մանկական հասակի դեզինտեգրատիվխանգարում

• Գերակտիվ խանգարումէ զուգակցվածմտավոր հետամնացությամբ և ստերեոտիպշարժումներով

• Ասպերգերի համախտանիշ• Ընդհանուր զարգացման այլխանգարումներ

• Ընդհանուր զարգացման խանգարումչճշտված

Վաղ մանկական աուտիզմով երեխաների հոգեկանգործընթացների առանձնահատկությունները

Աուտիզմի ժամանակ դիտվում են`

• Սոցիալական փոխհարաբերությունների խանգարումներ• Հաղորդակցման ունակությունների խանգարումներ• Սահմանափակ, կրկնվող վարք• Երեխան խուսափում է աչքերին նայել• Չի արձագանքում ձայներին• Չի խոսում կամ խոսում է անհասկանալի• Տեղում ճոճվում է ետ ու առաջ, պտույտ է գալիս սեփական

առանցքի շուրջ• Թվում է հետաքրքրված է առարկաների մասերով, օրինակ`

ավտոյի անիվներով:

• Դեմքը չի արտահայտում որևէ զգացմունք, ձայնը միապաղաղէ

• Վտանգավոր իրավիճակներում չունի վախի զգացում• Ցուցաբերում է անհիմն վախ անվնաս առարկաների հանդեպ

Կարող են դիտվել վարքագծի հետևյալդրսևորումները`

• Ճանկռոտում են առարկաներիմակերեսները:

• Կրճտացնում են ատամները• Սևեռուն հետևում է այն ամեն ինչին, ինչ

պտտվում է:• Հիանում է ձայներով և առարկաների

շարժումներով, որոնք կրկնվում ենանընդհատ և կանոնավոր ձևով:

• Արձակում է միևնույն ձայները:

• Որոշ առարկաների նկատմամբցուցաբերում է ուժեղ կապվածություն:

• Դասավորում է առարկաները գծային կամորոշակի կարգով:

Եթեխմբում կան աուտիզմով երեխաներ, ապադաստիարակը պետք է հաշվի առնի մի շարքհանգամանքներ.• Հնարավորինս սահամանափակվեն խմբում

բոլոր տեսակի փոփոխությունները / կահավորում, իրերի դասավորություն ևայլն/:

• Սկզբնական շրջանում խուսափել մարմնիհպումից:

• Հնարավորինս քիչ լինեն հուզականլարվածությունն ու աղմուկը:

• Չստիպել համտեսելու այն տեսակի սնունդը, որից նա հրաժարվում է:

• Կազմակերպել զբոսանքներ, հնարավորիսընդգրկել խաղերի և այլգործունեությունների մեջ:

• Լինել հոգատար, համբերատար:• Որևէ նոր գործողություն անելիս նախապես

նրան ներկայացնել, ծանոթացնել:• Պահանջները լինեն իր

հնարավորությունների սահմանում:

Աուտիզմով երեխաների ներառումը նախակրթարաններում

Զարգացնող խաղեր

« Ով շուտ հավաքի»

Խաղի նպատակը` ձևավորել երեխաներիմոտ գույների ճիշտ ընկալում, նմանըգտնելու կարողություն, արագկողմնորոշվելու կարողություն:Անհրաժեշտ նյութեր` տարբեր գույնիգորգեր, տարբեր գույնի առարկաներ, զամբյուղ:Խաղի ընթացքը` երեխաների առջևսեղանի վրա դնել գունավոր գորգեր` կարմիր, դեղին, կանաչ, կապույտ, ևառաջարկում զամբյուղից հանել և ճիշտհավաքել նույն գույնի խաղալիքներըգորգի վրա:

«Լողա΄ նավակ»

Նպատակը` շնչառականվարժությունների զարգացում, ուշադրության զարգացում, համագործակցմանկարողությունների ձևավորում, դրական հույզերի առաջացում:

«Ճանաչում ենք մրգերը»

Նպատակ` մրգերի տարբերակում, ճանաչում,

անվանում, շոշափողաշարժողական ընկալմանզարգացում:

Անհրաժեշտ նյութեր` բնական մրգեր կամմուլյաժներ, պարկ:

Ընթացք` պարկի մեջ լցված են տարբերմրգեր:Դաստիարակը հերթով մոտենում էերեխաներին, խնդրում հանել որևէ միրգ ևնկարագրել տվյալ միրգը` գույնը, ձևը, չափը,

համը:

Օճառի պղպջակների հետ խաղ

Նպատակ` խոսքային շնչառություն զարգացում, դրական հույզերիարթնացում:

Ուսանողուհիներ` Մարգուշ Թովմասյան,

Մարիա Թամրազյան, Լիլիթ Սարգսյան,

Անահիտ Եղիազարյան

Ղեկավար` ԱննաՕհանյան