1

6. Asesiad effaith rheoleiddiol

6.1 Mae asesiad effaith rheoleiddiol wedi'i gwblhau ar gyfer y Bil, a gellir ei weld

yn Rhan 2.

6.2 Nid yw’r asesiad effaith rheoleiddiol wedi’i osod mewn ffordd sy’n cyfateb i

strwythur y Bil. Yn hytrach, mae’r asesiad effaith rheoleiddiol yn cyflwyno’r

costau fel y maent yn berthnasol i’r prif newidiadau a gyflwynir gan y Bil, gan

ddwyn ynghyd y darpariaethau perthnasol. Enghraifft o hyn yw’r amcangyfrif

o’r gost o ailenwi’r tribiwnlys o Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig

Cymru i Dribiwnlys Addysg Cymru. Mae’r ddarpariaeth i ailenwi’r tribiwnlys

wedi’i amlinellu yn rhan tri y Bil, ond mae’r amcangyfrif o’r gost yn cael ei

drafod fel rhan o’r diwygiadau i gyflwyno CDUau statudol i bobl ifanc ag

anghenion dysgu ychwanegol, sydd wedi’u cynnwys yn y darpariaethau yn

rhan dau y Bil (gweler paragraff 8.258).

6.3 Er mai’r arfer safonol yw amlinellu’r amcanestyniadau cost dros gyfnod o bum

mlynedd, yr hyn a wneir yn yr asesiad effaith rheoleiddiol hwn yw amlinellu’r

costau dros gyfnod o bedair blynedd yn unol â thymor cyfredol Cynulliad

Cenedlaethol Cymru.

Crynodeb – asesiad effaith rheoleiddiol

Y Bil Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg

(Cymru)

Yr opsiwn a ffefrir: cyflwyno deddfwriaeth i wella’r system bresennol ar gyfer

anghenion addysgol arbennig i leihau’r gwrthdaro sydd o fewn y system ar hyn o

bryd, a gwella canlyniadau i bobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY).

Mae’r opsiynau penodol yn cynnwys cyflwyno:

cynlluniau datblygu unigol statudol (CDUau) i bobl ifanc ag ADY. Gweler

tudalennau 94 a 131

gofyniad i awdurdodau lleol osgoi a datrys anghytundebau. Gweler

tudalennau 101 a 219

cyfrifoldeb ar awdurdodau lleol i asesu anghenion pobl ifanc ôl-16 a

sicrhau darpariaeth addysg bellach arbenigol. Gweler tudalennau 103 a

234

newidiadau i gofrestru a chymeradwyo ysgolion annibynnol mewn

perthynas ag anghenion addysgol arbennig. Gweler tudalennau 107 a

248

newidiadau i’r sail statudol dros gydlynwyr anghenion addysgol arbennig

mewn addysg. Gweler tudalennau 110 a 269

2

newidiadau i’r sail statudol dros gydlynwyr anghenion addysgol arbennig

mewn iechyd. Gweler tudalennau 115 a 281

Cam: cyflwyno Cyfnod arfarnu: 2017-

18 i 2020-21

Blwyddyn y sail brisiau:

2016-17

Cyfanswm y gost

Cyfanswm: £8,519,900 Gwerth presennol: £7,856,860

Cyfanswm y manteision Cyfanswm: £4,272,740 Gwerth presennol: £3,923,530

Gwerth presennol net: £3,933,330

Costau gweinyddol

Costau

Costau rheolaidd: Yn gyffredinol, mae disgwyl i’r bil arwain at arbedion cost. Fodd

bynng, mae yna bedwar sefydliad sy’n debygol o wynebu costau rheolaidd

ychwanegol:

Byrddau iechyd: £825,600 (£206,400 y flwyddyn)

Sefydliadau addysg bellach: £92,800 (£23,200 y flwyddyn)

Estyn: £172,000 (£43,000 y flwyddyn)

Llywodraeth Cymru: £680 (£170 y flwyddyn)

Costau pontio: mae’n debygol y bydd naw o gyrff y sector cyhoeddus yn wynebu

costau pontio, sef gwasanaethau addysg awdurdodau lleol, gwasanaethau

cymdeithasol awdurdodau lleol, TAAAC, ysgolion y brif ffrwd, byrddau iechyd,

sefydliadau addysg bellach, Estyn, unedau cyfeirio disgyblion a Llywodraeth Cymru.

Cyfanswm y costau pontio yw £11,528,460. Costau pontio Llywodraeth Cyru yw

£1,972,510, sy’n gadael £9,555,950 o gostau pontio i weddill y sefydliadau sector

cyhoeddus.

Mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi gweithredu’r Bil drwy grantiau pontio.

3

Pontio:

£11,528,460

Rheolaidd:

£1,091,080

Cyfanswm:

£12,619,540

Gwerth Presennol: £11,621,330

Arbedion costau:

Yn gyffredinol, gallai’r bil sicrhau arbedion rheolaidd o tua £4,766,340 dros y cyfnod

pedair blynedd rhwng 2017-18 a 2020-21. Mae hwn yn arbediad o tua £1,191,585 y

flwyddyn.

Gallai gwasanaethau addysg awdurdodau lleol arbed tua £2,750,740 dros y cyfnod

pedair blynedd; gallai Gyrfa Cymru arbed tua £1,954,400 a gallai TAAAC arbed

£61,200 dros y cyfnod pedair blynedd.

Disgwylir i’r arbedion ddeillio o ddarpariaethau yn y bil sy’n ceisio cael gwared â

natur wrthwynebol y broses bresennol o greu datganiad.

Yn ogystal â chydnabod yr arbedion posibl a allai ddeillio o gyflwyno’r opsiynau a

ffefrir, mae’r asesiad effaith rheoleiddiol yn cydnabod na wyddom i ba raddau y caiff

yr arbedion eu cyflawni. Wrth gyfrifo’r arbedion, felly, defnyddiwyd ffigurau canol yr

ystod yn gyffredinol i osgoi gorddatgan yr arbedion posibl.

Lle na fu’n bosibl nodi’r arbedion posibl oherwydd arferion amrywiol sy’n debygol o

gael eu sefydlu wrth weithredu darpariaethau’r bil, cyflwynir arbedion enghreifftiol yn

y testun, ond ni chaiff y rhain eu cynnwys yng nghrynodeb Tabl 69 a Thabl 70.

Pontio: £0

Rheolaidd: £4,766,340

Cyfanswm: £4,766,340

Gwerth Presennol:

£4,376,790

Y gost weinyddol net a arbedir: £7,853,200

4

Costau cydymffurfio

Bydd ysgolion annibynnol, rhieni a darparwyr gwasanaethau datrys anghydfod yn

wynebu costau ychwanegol dros y cyfnod pedair blynedd. Fodd bynnag, mae yna

fanteision net i rieni a darparwyr gwasanaethau – gweler isod.

Bydd ysgolion annibynnol yn wynebu costau ychwanegol o tua £17,300 dros y

cyfnod pedair blynedd, sef £2,100 o gostau pontio a £15,200 o gostau rheolaidd.

Amcangyfrifir cost reolaidd ychwanegol bob blwyddyn o £3,800.

Bydd cost ychwanegol i reini o £592,400 dros y pedair blynedd yn sgil hawliau

estynedig i apelio, sef £148,100 y flwyddyn.

Bydd darparwyr gwasanaethau datrys anghydfod yn wynebu costau ychwanegol o

£57,000 dros y cyfnod pedair blynedd yn sgil hawliau estynedig i apelio, sef £14,250

y flwyddyn.

Pontio:

£2,100

Rheolaidd:

£664,600

Cyfanswm:

£666,700

Gwerth Presennol: £612,310

Costau eraill

Nid yw’r dadansoddiad effaith rheoleiddiol wedi nodi unrhyw gostau economaidd,

cymdeithasol nac amgylcheddol sy’n gysylltiedig â chyflwyno’r opsiynau a ffefrir.

Pontio: £0 Rheolaidd: £0 Cyfanswm: £0 Gwerth

Presennol: £0

5

Costau ac anfanteision na chyfrifwyd

Mae yna nifer o gostau, anfanteision a risgiau’n gysylltiedig â chyflwyno’r bil na fu

modd cyfrifo eu gwerth, ac nid yw’r costau’n hysbys, ee:

Cost gweinyddu cyhoeddus

costau rheolaidd a chostau yn y dyfodol i ysgolion yn sgil cwynion am

gynlluniau a darpariaeth

costau rheolaidd a chostau yn y dyfodol i sefydliadau addysg bellach yn sgil

cwynion am gynlluniau a darpariaeth

costau sy’n gysylltiedig â throsiant staff mewn perthynas â chymhwyster

sylfaenol Cydlynwyr ADY

costau sy’n gysylltiedig â datblygu cymhwyster sylfaenol Cydlynwyr ADY

y gost reolaidd gyfredol i fyrddau iechyd lleol yn sgil cydgysylltu darpariaeth

iechyd i blant a phobl ifanc ag ADY

Mae’r rhain wedi’u nodi yn ôl darpariaeth a sefydliad drwy gydol yr asesiad effaith

rheoleiddiol.

Manteision

Mae’r dadansoddiad effaith rheoleiddiol wedi nodi arbedion posibl o tua

£3,921,900 dros y cyfnod pedair blynedd i rieni pobl ifanc ag anghenion dysgu

ychwanegol. Mae hwn yn arbediad posibl o £980,475 y flwyddyn.

Gallai darparwyr gwasanaethau datrys anghydfod wneud arbedion o

£350,840 dros y cyfnod pedair blynedd. Amcangyfrifir bod hwn yn arbediad

posibl o £87,710 y flwyddyn.

Mae’r manteision na chyfrifwyd wedi’u nodi yn yr adran ar opsiynau.

Pontio: £0 Rheolaidd: £4,272,740

Cyfanswm: £4,272,740

Gwerth Presennol:

£3,923,530

Manteision na chyfrifwyd

Mae yna nifer o fanteision yn gysylltiedig â chyflwyno’r bil na fu modd cyfrifo

eu gwerth, ee:

6

Manteision o ran gweinyddu cyhoeddus

arbedion posibl i sefydliadau addysg bellach yn sgil peidio â gorfod

cynnal cynlluniau colegau ar gyfer pob person ifanc ag ADY yn sgil y

ddarpariaeth i gyflwyno cynlluniau datblygu unigol a gynhelir gan

awdurdodau lleol ar gyfer rhai pobl ifanc ag ADY sy’n mynd i addysg

bellach

arbedion posibl i awdurdodau lleol sy’n gysylltiedig ag unrhyw

ostyngiad yn nifer yr anghytundebau yn sgil y ddarpariaeth sy’n ei

gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol osgoi a datrys anghytundebau

arbedion posibl i wasanaethau cymdeithasol a gwasanaethau iechyd

sy’n deillio o gael gwared â’r gofyniad presennol iddynt ddarparu

cyngor ym mhob achos asesu statudol, pa mor berthnasol bynnag y

bo.

Manteision i sefydliadau eraill

arbedion posibl i ddarparwyr gwasanaethau datrys anghydfod yn sgil y

ddarpariaeth sy’n ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol osgoi a

datrys anghydfodau

Manteision i blant, pobl ifanc a rhieni

arbedion posibl i rieni sy’n gysylltiedig ag unrhyw ostyngiad yn nifer yr

anghytundebau yn sgil y ddarpariaeth sy’n ei gwneud yn ofynnol i

awdurdodau lleol osgoi a datrys anghydfodau

Manteision cymdeithasol

manteision cymdeithasol o ganlyniad i blant a phobl ifanc ag ADY yn

cyflawni eu potensial, gan gynnwys cyrhaeddiad uwch, mynd i’r coleg,

byw’n annibynnol a chyflogaeth yn y dyfodol

Mae’r rhain wedi’u nodi yn ôl darpariaeth a sefydliad drwy gydol yr

asesiad effaith rheoleiddiol.

Tystiolaeth allweddol, rhagdybiaethau ac ansicrwydd

Mae’r dystiolaeth allweddol, y rhagdybiaethau a’r elfennau o ansicrwydd wedi’u nodi

yn y cyflwyniad. Mae mwy o fanylion i’w gweld yn y trafodaethau ar gostau a

manteision y cynigion unigol.

7

RHAN 2 - ASESIAD EFFAITH

7. Yr opsiynau

7.1 Mae'r bennod hon yn amlinellu'r opsiynau sy'n gysylltiedig â phob un o'r

darpariaethau canlynol a amlinellir yn y Bil:

Cynlluniau i gefnogi plant a phobl ifanc sydd ag anghenion dysgu

ychwanegol

Datrys anghydfodau

Cyfrifoldeb dros asesu anghenion pobl ifanc sy'n hŷn nag 16 oed a thros

sicrhau darpariaeth addysg bellach arbenigol

Cofrestru a chymeradwyo ysgolion annibynnol mewn perthynas ag

anghenion addysgol arbennig

Sail statudol i gydlynwyr anghenion addysgol arbennig mewn addysg

Sail statudol i gydlynwyr strategol anghenion addysgol arbennig ym maes

iechyd

Cynlluniau i gefnogi plant a phobl ifanc sydd ag anghenion dysgu

ychwanegol

7.2 Ar hyn o bryd, bydd gan bobl ifanc sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (y

cyfeirir atynt hefyd fel anghenion addysgol arbennig) un neu fwy o'r cynlluniau

canlynol:

Datganiad statudol o anghenion addysgol arbennig (AAA)

Cynllun addysg unigol anstatudol

Cynllun dysgu a sgiliau statudol

Cynllun anstatudol eu coleg.

7.3 Bydd y cynllun sydd gan blentyn neu berson ifanc yn dibynnu ar sail statudol

ei ddarpariaeth addysg arbennig ac ar ba gam y mae'r person ifanc o ran ei

yrfa ysgol. Bydd gan blant a phobl ifanc sydd â'r anghenion mwyaf cymhleth,

er enghraifft, ddatganiad anghenion addysgol arbennig a chynllun addysg

unigol tra byddant yn mynychu ysgol a bydd ganddynt gynllun dysgu a sgiliau

8

tra byddant yn mynychu addysg ôl-16 mewn sefydliad addysg bellach. Bydd

gan blant a phobl ifanc sydd â mân anghenion dysgu ychwanegol (ADY) neu

anghenion cymhedrol gynllun addysg unigol tra byddant yn mynychu'r ysgol, a

chynllun gan y coleg tra byddant mewn addysg bellach ôl-16.

7.4 Yn ogystal â chynlluniau amrywiol, mae gan blant a phobl ifanc hawliau

amrywiol ar hyn o bryd. Gall plant a phobl ifanc sydd â datganiad anghenion

addysgol arbennig herio penderfyniadau a wneir gan yr awdurdod lleol

ynghylch darpariaeth, drwy apelio i Dribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig

Cymru (TAAAC). Ni all plant a phobl ifanc sydd â chynllun addysg unigol

apelio i TAAAC i herio penderfyniadau a wneir gan ysgolion ynghylch

darpariaeth.

Opsiwn 1: gwneud dim

7.5 O dan opsiwn 1, byddai'r arfer presennol o greu cynlluniau addysg i gefnogi

plant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol yn parhau.

Manteision

7.6 Nid yw opsiwn 1 yn golygu unrhyw gostau ychwanegol.

Anfanteision

7.7 Nid yw'r system bresennol yn trin pawb ar yr un sail. Darperir gwasanaeth

sydd wedi'i warchod gan y gyfraith ar gyfer plant a phobl ifanc sydd â'r

anghenion mwyaf difrifol ac sy'n cyrraedd y trothwy i gael datganiad

anghenion addysgol arbennig. Ar y llaw arall, nid oes darpariaeth na hawliau

statudol sydd wedi'u gwarchod ar gyfer plant a phobl ifanc y mae eu

hanghenion yn llai difrifol ac nad ydynt yn cyrraedd y trothwy i gael datganiad

anghenion addysgol arbennig.

7.8 Nid yw'r trothwy cymhwysedd presennol ar gyfer datganiad anghenion

addysgol arbennig wedi'i ddiffinio yng Nghod Ymarfer Anghenion Addysgol

Arbennig Cymru1. O ganlyniad, gall awdurdodau lleol ddehongli pwy sy'n

1 http://learning.gov.wales/docs/learningwales/publications/131016-sen-code-of-practice-for-wales-

en.pdf

http://learning.gov.wales/docs/learningwales/publications/131016-sen-code-of-practice-for-wales-en.pdfhttp://learning.gov.wales/docs/learningwales/publications/131016-sen-code-of-practice-for-wales-en.pdf

9

gymwys mewn amrywiol ffyrdd, gan arwain at anghysondeb rhwng

awdurdodau lleol.

7.9 Mae'r arferion a'r prosesau presennol sy'n gysylltiedig â datganiadau

anghenion addysgol arbennig yn aneffeithlon ac anhyblyg, a gallant arwain at

ddarpariaeth aneffeithiol i blant a phobl ifanc.

7.10 Mae'r trefniadau presennol ar gyfer adolygu a diwygio cynlluniau statudol yn

llafurus yn weinyddol, ac mae ysgolion yn gorfod gwahodd set benodol o

broffesiynolion, p'un a oes angen iddynt fod yno a ph'un a oes angen eu

mewnbwn i sicrhau effeithiolrwydd yr adolygiad ai peidio. Mae'n cymryd cryn

amser i drefnu a pharatoi ar gyfer adolygiadau statudol. Gall diwygio cynllun,

felly, fod yn broses hir a gall arwain at oedi cyn i ddysgwyr dderbyn y cymorth

mwyaf priodol.

7.11 Yn ogystal, nid oes llawer o hyblygrwydd wrth adolygu'r ddarpariaeth ar gyfer

plant a phobl ifanc sydd ar y trothwy ar gyfer derbyn cymorth statudol. Lle, er

enghraifft, bydd canlyniadau cynllun statudol wedi'u cyflawni yn achos plentyn

neu berson ifanc, gallai pryder rhieni ynghylch colli hawliau statudol arwain at

bwysau i gadw'r cynllun a'i ddarpariaeth, er nad dyma o reidrwydd y

ddarpariaeth fwyaf effeithiol ar gyfer y person ifanc.

7.12 Nid yw'r system bresennol yn hwyluso'r broses bontio rhwng gwahanol gamau

addysg, hynny yw rhwng y blynyddoedd cynnar a'r ysgol a rhwng yr ysgol ac

addysg ôl-16. Gall hyn gael effaith negyddol ar addysg dysgwyr.

7.13 Yn ogystal, nid yw'r system bresennol yn rhoi hawl i bob plentyn a pherson

ifanc ag ADY apelio i Dribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig Cymru. Yn

wahanol i blant a phobl ifanc o oed ysgol gorfodol, ar hyn o bryd nid yw pobl

ifanc sydd mewn addysg ôl-16 yn cael apelio i Dribiwnlys Anghenion Addysgol

Arbennig Cymru.

10

Opsiwn 2: disodli'r cynlluniau cymorth presennol ag un cynllun ar gyfer

plant a phobl ifanc sydd ag anghenion dysgu ychwanegol

7.14 O dan opsiwn 2, byddai'r cynlluniau statudol ac anstatudol presennol ar gyfer

dysgwyr ag anghenion addysgol arbennig ac anawsterau a/neu anableddau

dysgu yn cael eu disodli ag un cynllun datblygu unigol (CDU) statudol ar gyfer

pob plentyn a pherson ifanc ag ADY.

7.15 Ysgolion, sefydliadau addysg bellach neu awdurdodau lleol fydd yn cynnal y

CDUau. Y disgwyl yw y bydd y plant a'r bobl ifanc sydd â chynllun anstatudol

ar hyn o bryd yn cael CDU a gynhelir gan yr ysgol/sefydliad addysg bellach,

ac y bydd y rheini sydd â chynlluniau statudol yn cael un a gynhelir gan yr

awdurdod lleol.

7.16 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.17 Ar ôl rhoi'r CDUau ar waith, ni fyddai unrhyw gostau rheolaidd ychwanegol yn

gysylltiedig â’u datblygu a’u hadolygu2. Mae'r diffiniad arfaethedig ar gyfer

ADY yn debyg i'r diffiniadau presennol ar gyfer anghenion addysgol arbennig

ac anawsterau a/neu anableddau dysgu3. Dylai nifer y dysgwyr a fyddai ag

ADY, felly, fod yr un fath â'r rheini sydd ag anghenion addysgol arbennig neu

sydd ag anawsterau a/neu anableddau dysgu ar hyn o bryd.

7.18 Byddai defnyddio'r term 'ychwanegol' mewn perthynas ag anghenion dysgu

yn helpu i osgoi'r stigma sy'n gysylltiedig â'r term 'arbennig' ac yn symud y

ffocws i'r cymorth ychwanegol y mae ei angen ar blant a phobl ifanc i gael

addysg.

7.19 Byddai pob plentyn a pherson ifanc ag ADY yn cael eu trin yn yr un ffordd, pa

mor ddifrifol bynnag yw eu hangen. Byddai hawl gan bob dysgwr yn

lleoliadau'r blynyddoedd cynnar, ac mewn ysgolion (gan gynnwys ysgolion

arbennig, unedau cyfeirio disgyblion a meithrinfeydd a gynhelir) a sefydliadau

2 Fodd bynnag, mae’n bosibl y gallai fod yna gostau rheolaidd ychwanegol o £23,200 i sefydliadau

addysg bellach yn sgil ymateb i apelau gan bobl ifanc ag anawsterau a/neu anableddau dysgu ac

anawsterau dysgu dwys a lluosog o ganlyniad i ehangu’r hawl i apelio i TAAAC i gynnwys pobl ifanc

hyd at 25 oed sydd ag ADY sy’n mynychu addysg bellach. 3 Gweler yr adran ar gyflwyno’r term Anghenion Dysgu Ychwanegol yn y memorandwm esboniadol.

11

addysg bellach, y mae angen darpariaeth ddysgu ychwanegol arnynt, i gael

cynllun statudol, y CDU.

7.20 Byddai cyflwyno cynlluniau statudol ar gyfer pob person ifanc ag ADY yn ei

gwneud yn bosibl canolbwyntio'n fwy ar nodi angen dysgwr a'i gefnogi yn

gynnar. Gallai ymyrraeth gynnar arwain at arbed costau drwy, er enghraifft,

gadw'r anghenion rhag cynyddu.

7.21 Yn ogystal, bydd gan bob plentyn a pherson ifanc ag ADY hawl i apelio i

Dribiwnlys Addysg Cymru (Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig Cymru ar

hyn o bryd). Byddai opsiwn 2, drwy ymestyn yr hawl i apelio i bob dysgwr, gan

gynnwys y rheini mewn darpariaeth ôl-16, yn cyflwyno hawliau apelio tecach i

blant, eu rhieni a phobl ifanc.

7.22 Dylai'r prosesau a'r arferion a gyflwynir i gefnogi CDUau helpu i gyflwyno dull

mwy effeithlon a hyblyg o asesu ac adolygu. Byddai hyn yn cynnwys, er

enghraifft, ei gwneud yn ofynnol i ymarferwyr iechyd a gwasanaethau

cymdeithasol gymryd rhan mewn asesiadau ac adolygiadau dim ond lle

byddai eu mewnbwn o fudd i'r dysgwr4. Mae yna botensial, felly, i arbed

costau o ran amser proffesiynol a'r amser mae'n ei gymryd i drefnu a chydlynu

cyfarfodydd asesu ac adolygu.

7.23 Dylai dysgwyr a'u teuluoedd hefyd fod ar eu hennill yn sgil llai o oedi wrth

gynllunio a/neu adolygu cynlluniau, gan y bydd yn haws trefnu cyfarfodydd lle

gwahoddir llai o broffesiynolion.

7.24 Bydd cael un cynllun ar gyfer pob plentyn a pherson ifanc ag ADY yn cael

gwared ar y pwysau sy'n dod gan rieni ar hyn o bryd i gadw'r ddarpariaeth

mewn datganiad anghenion addysgol arbennig ar ôl i amcanion y cynllun gael

eu cyflawni a bod dim gwarant am yr un lefel o ddarpariaeth bellach. Mae'r

pwysau hyn yn deillio o bryder ynghylch colli hawl i gynllun statudol os lleiheir

y ddarpariaeth. Bydd cael gwared ar y rhaniad presennol rhwng darpariaeth

4 Ar hyn o bryd, wrth gynnal asesiad, rhaid i awdurdod lleol ofyn am gyngor rhiant y plentyn, y

pennaeth (neu'r unigolyn cyfatebol), yr awdurdod iechyd. Mae'r rheini, yn eu tro, yn gorfod cael cyngor

ymarferwr meddygol sydd wedi'i gofrestru'n llawn, seicolegydd addysg, awdurdod gwasanaethau

cymdeithasol ac unrhyw gyngor arall y mae'r awdurdod yn ei ystyried yn briodol at ddiben cynnal

asesiad boddhaol (gweler Rheoliadau Addysg (Anghenion Addysgol Arbennig) (Cymru) 2002 (2002

Rhif 152)).

12

statudol ar gyfer yr anghenion mwyaf cymhleth a darpariaeth anstatudol ar

gyfer dysgwyr ag anghenion llai cymhleth yn goresgyn y pryder hwn.

7.25 Y disgwyl yw y bydd cael gwared ar y gwahaniaeth rhwng darpariaeth statudol

ac anstatudol yn arwain at ddull mwy hyblyg o gynllunio, a allai leihau'r gost a

chynyddu effeithiolrwydd gan y gellid targedu'r gwasanaethau yn well yn ôl

anghenion y dysgwr.

7.26 Bydd cael un cynllun ar gyfer plant a phobl ifanc yn hwyluso mwy o gysondeb

o ran arferion a phrosesau ADY, a bydd pob ymarferwr yn gweithredu o fewn

un system, ar draws y blynyddoedd cynnar, ysgolion ac addysg bellach.

7.27 Yn ogystal, gallai creu un cynllun wella'r gwaith cynllunio o ran y broses bontio

rhwng gwahanol gamau addysg - y blynyddoedd cynnar, yr ysgol ac addysg

bellach - gan mai'r disgwyl yw y bydd un cynllun yn hyrwyddo dilyniant y

broses gynllunio. O dan y system bresennol, ceir amryw o gynlluniau sy’n

adlewyrchu gwahanol gamau addysg. Dylai un cynllun hwyluso darpariaeth

lyfn, ddi-dor.

7.28 Dylai proses bontio lyfn rhwng camau addysgol eglur helpu i atal canlyniadau

pontio gwael, lle caiff y manteision a gafodd dysgwyr yn ystod eu plentyndod

eu tanseilio wrth iddynt dyfu'n oedolion.

Risgiau

7.29 Gallai cynyddu nifer y plant a'r bobl ifanc sydd â hawl statudol i ddarpariaeth

arwain at fwy o bwysau am ddarpariaeth.

7.30 O dan opsiwn 2, bydd nifer y bobl ifanc sydd â chynllun statudol yn cynyddu o

13,218 i 107,6685. Gallai cyfran o'r 94,350 o blant a phobl ifanc ychwanegol

a/neu eu rhieni ddisgwyl mwy gan gynllun statudol nag yr oeddent yn ei

ddisgwyl gan eu cynllun anstatudol blaenorol, a herio penderfyniadau

ynghylch y ddarpariaeth.

7.31 Gallai hyn arwain at fwy o anghytuno ynghylch y ddarpariaeth a nodir yn y

CDUau a gynhelir gan ysgolion a sefydliadau addysg bellach. Yn yr achosion

5 Ar sail ffigurau 2015/16 a'r rhagdybiaeth y caiff pob person ifanc y nodwyd ar hyn o bryd bod

ganddynt anghenion addysgol arbennig eu nodi wedyn fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.

13

hynny, bydd yna oblygiadau o ran cost6. Fodd bynnag, rydym yn ystyried bod

y risg yn isel am ddau reswm. Yn un peth, cyflwynir cynllunio sy'n

canolbwyntio ar yr unigolyn.7 Yn ail, fel rhan o'r cynnig dysgu proffesiynol,

mae datblygu'r gweithlu yn cynnwys hyfforddiant ar nodi'r addysg sydd ei

hangen ar blant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol, ac ar

wahaniaethu rhwng elfennau'r addysgu hwnnw.

6 Nid oes disgwyl apeliadau ychwanegol i dribiwnlysoedd gan fod y Bil yn sefydlu darpariaethau ynghylch datrys anghytundebau sy'n sicrhau, lle ceir anghytundeb ynghylch CDU neu ei ddarpariaeth,

y caiff y mater ei ystyried a'i ddatrys ar y lefel fwyaf leol bosibl. 7 Mae adran 6 y Bil yn cynnwys darpariaeth sy'n pennu bod sylwadau, dymuniadau a theimladau plant

a phobl ifanc yn elfen graidd o'r system newydd ac mae'n pwysleisio pwysigrwydd sicrhau bod plant a

phobl ifanc, a'u rhieni, yn chwarae rhan mor lawn â phosibl yn y penderfyniadau a wneir mewn

perthynas â'u ADY a'r ddarpariaeth ddysgu ychwanegol a gânt.

14

Datrys anghydfodau

7.32 Ar hyn o bryd, mae'n ofynnol i awdurdodau lleol sefydlu trefniadau ar gyfer

osgoi neu ddatrys anghydfodau mewn perthynas â phenderfyniadau am

ddatganiadau.

7.33 Yn fwy cyffredinol, mae'n ofynnol i awdurdodau lleol wneud trefniadau ar gyfer

osgoi neu ddatrys anghydfodau am ddarpariaeth addysgol arbennig rhwng

ysgolion a phlant a phobl ifanc a'u rhieni.

Opsiwn 1: gwneud dim

7.34 O dan opsiwn 1, byddai'r dull presennol o ddatrys anghydfod yn parhau.

Manteision

7.35 Nid oes costau ychwanegol yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Anfanteision

7.36 Efallai nad yw'r trefniadau presennol mor effeithlon ag y gallent fod gan nad

yw'n ofynnol ar hyn o bryd i awdurdodau lleol ganolbwyntio ar osgoi

anghydfodau. O'r herwydd, gallai anghytundeb y gellid bod wedi'i osgoi greu

gwrthdaro a chymryd amser diangen.

15

Opsiwn 2: ehangu cwmpas y trefniadau presennol

7.37 Mae opsiwn 2 yn wahanol i opsiwn 1 mewn dwy ffordd. Yn gyntaf, caiff y

trefniadau presennol eu hehangu i gynnwys pob person ifanc sydd ag

anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys y rheini mewn addysg bellach.

7.38 Yn ail, bydd yn ofynnol i awdurdodau lleol sefydlu trefniadau ar gyfer osgoi a

datrys anghydfodau. Ar hyn o bryd, mae gofyn i awdurdodau lleol sefydlu

trefniadau ar gyfer osgoi neu ddatrys anghydfodau.

7.39 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.40 Dylai canolbwyntio ar osgoi a datrys anghytundeb wneud y broses o ddatrys

anghydfod yn fwy effeithlon, a dylai leihau'r costau i wasanaethau addysg

awdurdodau lleol ac i blant a phobl ifanc a'u rhieni drwy leihau'r achosion lle

mae anghytundeb yn gwaethygu, gan gynnwys osgoi sefyllfaoedd lle bydd yn

rhaid mynd i'r tribiwnlys.

7.41 Mae un awdurdod lleol sydd wedi creu rôl ar gyfer swyddog cymorth teuluol ar

gyfer anghenion dysgu ychwanegol fel ffordd o osgoi anghytundebau wedi

gweld cwymp sylweddol yn nifer yr apeliadau i'r tribiwnlys.

7.42 Mae'r swyddog cymorth teuluol hwn yn gyfrifol am roi cyngor a chymorth

gydag asesiadau, datganiadau ac adolygiadau blynyddol, gan gynnwys

paratoi ar gyfer cyfarfodydd a chefnogaeth yn y cyfarfodydd hynny8.

7.43 Dylai plant a phobl ifanc hefyd elwa yn sgil dull mwy effeithlon a llai ffurfiol o

ddatrys anghytundeb.

Risgiau

7.44 Gallai'r gofyniad i sefydlu trefniadau ar gyfer osgoi yn ogystal â datrys

anghydfod gynyddu'r costau. Lle na weithredir hyn yn effeithiol, mae yna risg

y bydd yna gynnydd yn y costau heb yr arbedion disgwyliedig yn sgil osgoi

trefniadau drud datrys anghydfod neu dribiwnlys.

8 http://fis.carmarthenshire.gov.uk/eng/aln_support_e.htm

http://fis.carmarthenshire.gov.uk/eng/aln_support_e.htm

16

Cyfrifoldeb dros asesu anghenion pobl ifanc sy'n hŷn nag 16 oed a thros sicrhau darpariaeth addysg bellach arbenigol

7.45 Ar hyn o bryd, cyfrifoldeb Gweinidogion Cymru yw asesu'r ddarpariaeth ar

gyfer dysgwyr dros 16 oed sydd ag anawsterau dysgu a/neu anableddau, a

sicrhau darpariaeth addysg ôl-16 arbenigol i ddysgwyr sydd â'r anghenion

mwyaf difrifol. Mae Gyrfa Cymru yn cynnal asesiadau ar ran Gweinidogion

Cymru ac mae swyddogion Llywodraeth Cymru yn sicrhau lleoliadau ar ran

Gweinidogion Cymru.

7.46 Pan fydd person ifanc yn gadael yr ysgol ac yn mynd i addysg ôl-16, mae'r

canlynol yn digwydd:

fel rhan o'r broses adolygu a phontio flynyddol, bydd ysgolion, sefydliadau

addysg bellach a/neu golegau arbenigol annibynnol yn darparu

gwybodaeth am y dysgwr i Gyrfa Cymru

mae Gyrfa Cymru yn defnyddio'r wybodaeth wrth asesu anghenion

addysgol arbennig y dysgwr ac wrth lunio'r cynllun dysgu a sgiliau

lle bydd gan berson ifanc anghenion cymhleth a bod angen cymorth

darpariaeth ôl-16 arbenigol, bydd Gyrfa Cymru yn gwneud cais i

Weinidogion Cymru ei ystyried

mae Gweinidogion Cymru yn gyfrifol am sicrhau a chyllido darpariaeth

arbenigol ôl-16.

Opsiwn 1: gwneud dim

7.47 O dan opsiwn 1, byddai'r cyfrifoldebau presennol o ran asesu anghenion a

sicrhau addysg ôl-16 arbenigol yn parhau.

Manteision

7.48 Ni fyddai unrhyw gostau ychwanegol yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Anfanteision

7.49 O dan y trefniadau presennol, yr awdurdodau lleol sy'n gyfrifol am asesu

anghenion ac am sicrhau darpariaeth addysg arbenigol ar gyfer plant a phobl

ifanc hyd at 16 neu 19 oed lle mae gan y person ifanc ddatganiad. Yna, mae

17

swyddogion Gyrfa Cymru a Llywodraeth Cymru yn ymgymryd â'r cyfrifoldeb ar

ran Gweinidogion Cymru.

7.50 Mae risg i'r wybodaeth y mae awdurdod lleol wedi'i chasglu am y dysgwr yn

ystod ei yrfa ysgol gael ei cholli yn ystod y cyfnod pontio. Yn wahanol i

awdurdodau lleol, nid yw swyddogion Llywodraeth Cymru a swyddogion Gyrfa

Cymru wedi datblygu perthynas gyda'r person ifanc ac felly mae'r wybodaeth

sydd ganddynt i seilio penderfyniadau arni yn gyfyngedig.

7.51 Yn ogystal, fel y mae pethau ar hyn o bryd, mae perthynas y naill ochr a'r llall

yn dod i ben ac mae'n rhaid datblygu perthynas newydd. Gall hyn fod yn

rhwystredig i bobl ifanc a'u rhieni.

18

Opsiwn 2: pennu bod awdurdodau lleol yn gyfrifol am gynllunio a sicrhau darpariaeth addysg bellach arbenigol ar gyfer dysgwyr ag ADY

7.52 O dan opsiwn 2, lle mae gan ddysgwyr CDU a gynhelir gan yr awdurdod lleol,

byddai'r cyfrifoldeb dros asesu anghenion a sicrhau darpariaeth arbenigol ôl-

16 yn cael ei drosglwyddo i awdurdodau lleol. Byddai'r gyllideb bresennol a

ddefnyddir gan Weinidogion Cymru i gynllunio a sicrhau darpariaeth ôl-16

arbenigol yn cael ei throsglwyddo i awdurdodau lleol wrth iddynt ysgwyddo'r

cyfrifoldebau hyn. Ni fydd costau ychwanegol i awdurdodau lleol, felly.

7.53 Yn ogystal, byddai'n ofynnol i Weinidogion Cymru gynnal a chyhoeddi rhestr o

golegau ôl-16 arbenigol annibynnol.

7.54 Byddai gwasanaethau addysg awdurdodau lleol yn gweithio'n uniongyrchol

gydag ysgolion a darparwyr ôl-16 i nodi'r ddarpariaeth y mae ei hangen i

fodloni anghenion y dysgwr, ac i sicrhau ei bod ar gael. Ni fyddai awdurdodau

lleol yn gallu rhoi person ifanc mewn coleg nad yw ar y rhestr o golegau

arbenigol annibynnol a gynhelir gan Weinidogion Cymru.

7.55 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.56 Byddai'r cydberthnasau presennol yn cael eu cadw ac ni fydd yr wybodaeth y

mae'r awdurdod lleol wedi'i chasglu am y person ifanc yn cael ei cholli pan aiff

i addysg bellach.

7.57 Byddai trosglwyddo'r cyfrifoldeb i awdurdodau lleol yn galluogi adrannau

addysg awdurdodau lleol ac adrannau gwasanaethau cymdeithasol

awdurdodau lleol i gydweithio wrth ddatblygu'r ddarpariaeth a negodi'r gost.

Yn y ffordd hon, mae'r awdurdod lleol mewn sefyllfa well na swyddogion

Llywodraeth Cymru i hyrwyddo datblygu pecynnau cymorth lleol.

7.58 Yn ogystal, byddai ymgymryd â rôl uniongyrchol yn caniatáu i'r awdurdod

lleol gydweithio â sefydliadau addysg bellach lleol wrth ddatblygu darpariaeth

leol ar gyfer pobl ifanc ag anghenion cymhleth. Gallai hyn leihau'r arfer o'u

lleoli mewn sir arall, gan sicrhau arbedion yn sgil hynny. Byddai pobl ifanc a'u

teuluoedd yn elwa ar opsiwn darpariaeth leol.

19

7.59 Byddai rhestr Gweinidogion Cymru o golegau arbenigol annibynnol yn rhoi

sicrwydd i awdurdodau lleol ac i bobl ifanc ynghylch safonau ac ansawdd yr

addysgu.

Risgiau

7.60 Ar hyn o bryd, caiff y prosesau asesu a chyllido eu cynnal gan gyrff gwahanol

- Gyrfa Cymru a Llywodraeth Cymru. O dan opsiwn 2, yr awdurdodau lleol

fyddai'n cyllido ac yn asesu. Mae yna risg y bydd gwrthrychedd yr asesu yn

llai sicr nag ar hyn o bryd; hynny yw, gallai'r gost fod yn ffactor pwysicach yn y

penderfyniad nag y mae ar hyn o bryd.

7.61 Mae'r risg hon yn isel, gan fod modd dal awdurdodau lleol yn atebol am

benderfyniadau a wnânt o ran darpariaeth ar gyfer pobl ifanc ag anghenion

addysgol arbennig.

7.62 Yn ogystal, bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud y meini prawf ar gyfer

lleoliadau addysg bellach arbenigol yn glir.

7.63 Mae yna risg y caiff yr wybodaeth y mae Gyrfa Cymru wedi'i chasglu am

golegau arbenigol annibynnol ei cholli, o ran y cymorth y gallant ei ddarparu i

grwpiau penodol o bobl ifanc ag anghenion ychwanegol. Disgwylir i'r risg hon

fod yn isel a gellir ei chadw'n isel drwy sicrhau bod Gyrfa Cymru yn

trosglwyddo gwybodaeth i awdurdodau lleol.

20

Cofrestru a chymeradwyo ysgolion annibynnol o safbwynt anghenion addysgol arbennig

7.64 Ar hyn o bryd, mae yna ddwy system ddeddfwriaethol wahanol ar gyfer

cofrestru a chymeradwyo ysgolion annibynnol yng Nghymru o safbwynt

anghenion addysgol arbennig9.

7.65 Rhaid i unrhyw sefydliad sydd am weithredu fel ysgol yn y sector annibynnol

gael ei gofrestru gyda Gweinidogion Cymru. Dylai'r ysgol annibynnol hefyd

gofrestru os yw'n bwriadu derbyn dysgwyr ag anghenion addysgol arbennig.

7.66 Yn ogystal, rhaid i Weinidogion Cymru gymeradwyo ysgol annibynnol i gael

derbyn plant â datganiad anghenion addysgol arbennig yn gyffredinol. Lle

cymeradwyir ysgolion annibynnol i gael derbyn plant a phobl ifanc sydd â

datganiad anghenion addysgol arbennig yn gyffredinol, cânt eu monitro bob

blwyddyn gan Estyn.

7.67 Lle nad yw ysgol annibynnol wedi'i chymeradwyo i dderbyn plant â datganiad

anghenion addysgol arbennig, mae modd i awdurdod lleol geisio cydsyniad

Gweinidogion Cymru i leoli un plentyn sydd â datganiad anghenion addysgol

arbennig o fewn yr ysgol. Ni fydd Estyn yn monitro'r lleoliadau hynny bob

blwyddyn.

7.68 Mae modd i rieni wneud eu trefniadau eu hunain i dalu am le i blentyn neu

berson ifanc mewn ysgol annibynnol, nad yw wedi'i chymeradwyo gan

Weinidogion Cymru, cyhyd ag y bydd yr awdurdod sy'n cynnal y datganiad yn

fodlon bod y trefniadau yn addas.

Opsiwn 1: gwneud dim

7.69 O dan opsiwn 1, bydd y trefniadau presennol ar gyfer cofrestru a

chymeradwyo ysgolion annibynnol sydd am dderbyn plant a phobl ifanc sydd

â datganiad anghenion addysgol arbennig yn parhau.

Manteision

9 Mae adran 160 o Ddeddf Addysg 2002 yn ei gwneud yn ofynnol i ysgolion gofrestru mewn perthynas

ag anghenion addysgol arbennig, ac mae adran 347 o Ddeddf Addysg 1996 yn ei gwneud yn ofynnol i

ysgolion gael cymeradwyaeth Gweinidogion Cymru er mwyn derbyn plentyn sydd â datganiad AAA.

21

7.70 Nid oes costau ychwanegol yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Anfanteision

7.71 Bydd y ddwy system ddeddfwriaethol wahanol sydd, i ryw raddau, yn

cyflawni'r un gwaith â'i gilydd mewn perthynas ag anghenion addysgol

arbennig, yn parhau.

7.72 O dan y trefniadau presennol, caiff ysgolion annibynnol, sydd wedi'u

cymeradwyo gan Weinidogion Cymru i dderbyn plant a phobl ifanc sydd â

datganiad anghenion addysgol arbennig yn gyffredinol, dderbyn unrhyw

blentyn neu berson ifanc sydd â datganiad, beth bynnag yw lefel benodol y

ddarpariaeth sy'n ofynnol.

7.73 Yn ogystal, byddai'n dal i fod yn bosibl i blant a phobl ifanc ag anghenion

addysgol arbennig gael eu lleoli mewn ysgol annibynnol nad yw'n cael ei

monitro gan Estyn. Byddai hyn yn digwydd lle nad oedd gan ysgol

gymeradwyaeth Gweinidogion Cymru i dderbyn plant a phobl ifanc yn

gyffredinol sydd â datganiad anghenion addysgol arbennig, ond lle roedd yr

awdurdod lleol wedi cael caniatâd i leoli plentyn â datganiad anghenion

addysgol arbennig yn yr ysgol.

22

Opsiwn 2: diwygio'r system ar gyfer cofrestru a chymeradwyo ysgolion annibynnol o safbwynt anghenion addysgol arbennig

7.74 Byddai opsiwn 2 yn cyflwyno gofyniad i Weinidogion Cymru gynnal a

chyhoeddi cofrestr o ysgolion annibynnol.

7.75 Fel rhan o'r broses gofrestru, bydd gofyn i ysgolion nodi'r mathau o angen

ychwanegol y gallant ddarparu ar eu cyfer. Cyn rhoi plentyn neu berson ifanc

mewn ysgol annibynnol, mae'n rhaid i'r awdurdod lleol fod yn fodlon y gall yr

ysgol gynnig y ddarpariaeth ddysgu ychwanegol sy'n ofynnol er mwyn bodloni

anghenion dysgu ychwanegol y person ifanc, fel yr amlinellir yn ei CDU.

7.76 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.77 Byddai cyhoeddi cofrestr ar gyfer ysgolion annibynnol, ynghyd â newid y

system gofrestru, yn sicrhau y byddai'r ddarpariaeth ddysgu ychwanegol y

mae'r ysgol yn gallu ei chynnig yn cael ei nodi'n glir er mwyn i wasanaethau

addysg awdurdodau lleol a rhieni dysgwyr sydd ag ADY ei gweld.

7.78 Byddai gwybodaeth gliriach ynghylch yr hyn y gall ysgol ei ddarparu yn

lleihau'r risg y gallai dysgwyr ag ADY gael eu lleoli'n amhriodol mewn ysgol

annibynnol.

7.79 Mae opsiwn 2 yn sicrhau lefel o sicrwydd ar gyfer yr awdurdod lleol a rhieni o

ran gallu'r ysgol annibynnol i fodloni anghenion y dysgwr, yn unol â'r hyn a

nodir yn ei CDU. Yn ogystal, bydd pob ysgol annibynnol sydd wedi cofrestru

eu darpariaeth ddysgu ychwanegol yn cael eu monitro bob blwyddyn gan

Estyn, gan roi sicrwydd i bob plentyn, person ifanc a'u rhieni am ansawdd a

safonau addysgu a darpariaeth yr ysgol.

Anfanteision

7.80 Nid oes unrhyw anfanteision i opsiwn 2.

23

Sail statudol i gydlynwyr cymorth anghenion addysgol arbennig mewn addysg

7.81 Ar hyn o bryd, drwy gydlynydd anghenion addysgol arbennig yr ydym yn

cydlynu cymorth i blant a phobl ifanc ag anghenion addysgol arbennig yn

lleoliadau'r blynyddoedd cynnar ac mewn ysgolion. Mae'r Cydlynydd

Anghenion Addysgol Arbennig yn gyfrifol am gydlynu darpariaeth anghenion

addysgol arbennig i blant, gan gynnwys hyfforddi staff eraill, cydlynu ag ystod

o asiantaethau ac â theuluoedd, addysgu a chefnogi plant a phobl ifanc, a

chynnal cofnodion.

7.82 Mae casgliadau'r ymchwil yn dynodi bod darpariaeth anghenion addysgol

arbennig sy'n cael ei chydlynu'n effeithiol mewn ysgol brif-ffrwd yn un o'r prif

ffactorau o ran pa mor effeithiol yw darpariaeth i blant a phobl ifanc ag

anghenion addysgol arbennig10.

7.83 Er bod rôl Cydlynydd Anghenion Addysgol Arbennig yn rôl gydnabyddedig, ar

hyn o bryd nid yw'n ofynnol i leoliadau'r blynyddoedd cynnar, ysgolion y brif

ffrwd, unedau cyfeirio disgyblion na sefydliadau addysg bellach ddynodi aelod

o'u staff i gyflawni'r rôl.

7.84 Nid oes sail orfodol i God Ymarfer Anghenion Addysgol Arbennig Cymru, ac

nid yw Gweinidogion Cymru felly yn gallu rhagnodi ar hyn o bryd sut y dylid

mynd ati i gyflawni rôl Cydlynydd Anghenion Addysgol Arbennig. Mae'r cod yn

amlinellu prif gyfrifoldebau posibl rôl Cydlynydd Anghenion Addysgol

Arbennig, ond nid oes llawer o gyfarwyddyd am yr amser a'r gefnogaeth y

dylid eu rhoi i'r rôl. Nid oes diffiniad clir o'r rôl, felly, ar lefel leol na

chenedlaethol, a chyflawnir y rôl mewn sawl ffordd.

7.85 Nid oes gan sefydliadau addysg bellach Gydlynwyr Anghenion Addysgol

Arbennig. Yn hytrach, mae gwasanaethau cymorth penodol i sefydliadau

addysg bellach ar gael i bobl ifanc sydd ag anawsterau a/neu anableddau

dysgu mewn addysg bellach.

10 http://www.assembly.wales/laid%20documents/gen-ld7255%20-

%20written%20response%20to%20the%20enterprise%20and%20learning%20committee,%20rapporte

ur%20group%20report%20on%20support%20for%20-08102008-100412/gen-ld7255-e-english.pdf

http://www.assembly.wales/laid%20documents/gen-ld7255%20-%20written%20response%20to%20the%20enterprise%20and%20learning%20committee,%20rapporteur%20group%20report%20on%20support%20for%20-08102008-100412/gen-ld7255-e-english.pdfhttp://www.assembly.wales/laid%20documents/gen-ld7255%20-%20written%20response%20to%20the%20enterprise%20and%20learning%20committee,%20rapporteur%20group%20report%20on%20support%20for%20-08102008-100412/gen-ld7255-e-english.pdfhttp://www.assembly.wales/laid%20documents/gen-ld7255%20-%20written%20response%20to%20the%20enterprise%20and%20learning%20committee,%20rapporteur%20group%20report%20on%20support%20for%20-08102008-100412/gen-ld7255-e-english.pdf

24

Opsiwn 1: gwneud dim

7.86 O dan opsiwn 1, byddai'r dull presennol o gydlynu'r ddarpariaeth ar gyfer plant

a phobl ifanc sydd ag Anghenion Addysgol Arbennig ac anawsterau a/neu

anableddau dysgu yn parhau; hynny yw, ni fyddai unrhyw ofyniad statudol i

ysgolion, na lleoliadau addysg eraill, benodi Cydlynydd Anghenion Addysgol

Arbennig nac unrhyw ofyniad i sefydliadau addysg bellach sefydlu

gwasanaethau cymorth.

Manteision

7.87 Nid oes costau ychwanegol yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Anfanteision

7.88 Ar hyn o bryd, nid yw'n ofynnol i leoliadau addysg benodi Cydlynwyr

Anghenion Addysgol Arbennig. Er bod yna rai mewn ysgolion, nid oes

gweithdrefn gyson ledled Cymru o ran pwy ddylai fod yn Gydlynydd

Anghenion Addysgol Arbennig, pa gymwysterau ddylai fod ganddo, a sut y

dylid cyflawni'r rôl. Er bod Cydlynwyr Anghenion Addysgol Arbennig yn

athrawon sydd wedi cymhwyso yn gyffredinol, mae hefyd yn bosibl i

Gydlynwyr beidio â bod yn athrawon sydd wedi cymhwyso. Er enghraifft,

gallai fod yn gynorthwy-ydd addysgu lefel uwch neu'n aelod o'r staff nad ydynt

yn addysgu.

7.89 Er mwyn cyflawni'r rôl yn effeithiol, mae angen hyfforddiant penodol ar

Gydlynwyr Anghenion Addysgol Arbennig ym maes asesu ac addysgu pobl

ifanc sydd ag anghenion addysgol arbennig. Fodd bynnag, ar hyn o bryd mae

yna ddiffyg hyfforddiant penodol a diffyg cyfatebol, felly, yn y Cydlynwyr

Anghenion Addysgol Arbennig sydd â'r sgiliau angenrheidiol.

7.90 Mae yna gwestiwn ynghylch i ba raddau y mae athrawon wedi'u hyfforddi i

asesu ac addysgu pobl ifanc ag anghenion addysgol arbennig (gweler, er

enghraifft, Rose, 2010). Mewn astudiaeth ddiweddar a gomisiynwyd gan

Lywodraeth Cymru, daeth Holtom et al (2010)11 i'r casgliad bod staff ym maes

addysg yn gyffredinol hyderus yn eu sgiliau a'u gwybodaeth mewn perthynas

11 http://dera.ioe.ac.uk/22888/1/150330-sen-en.pdf

http://dera.ioe.ac.uk/22888/1/150330-sen-en.pdf

25

ag anghenion addysgol arbennig. Mae'r dystiolaeth o'r astudiaeth yn

awgrymu, er bod asesu a gwahaniaethu yn eithriadau pwysig,12, fod yna sail

weddol dda i'r hyder hwn.

7.91 Gall diffyg hyfforddiant ar gyfer Cydlynwyr Anghenion Addysgol Arbennig ac

athrawon olygu nad oes gan rai ysgolion ddigon o gapasiti i ddelio ag

anghenion addysgol arbennig, gan arwain at asesiadau diangen gan yr

awdurdod lleol (gweler, er enghraifft, Rose, 2010).

7.92 Yn ogystal, mae rhieni wedi mynegi pryderon ynghylch anghysondeb yn

effeithiolrwydd ac ansawdd gwasanaeth Cydlynwyr Anghenion Addysgol

Arbennig ysgol eu plant13.

12 Dull addysgol yw gwahaniaethu sy'n ei gwneud yn ofynnol i athrawon deilwra eu dysgu, eu

haddysgu a'u hasesu, gan addasu'r cwricwlwm yn ôl anghenion y plant, gan gynnwys y rheini ag

anghenion addysgol arbennig, yn hytrach na disgwyl i'r disgyblion addasu i'rcwricwlwm (Cole, R,

(2008), Educating Everybody's Children: diverse strategies for diverse learners, Cymdeithas

Goruchwylio a Datblygu'r Cwricwlwm, Google Books, http://books.google.co.uk/books?id=ixmW-porsOAC; Rogers, C. (2007), Experiencing an Inclusive Education: parents and their children with

special educational needs, British Journal of Sociology of Education, 28, 1, tud 55-68). 13

Llywodraeth Cymru (2008) Datganiadau neu Rywbeth Gwell?: crynodeb o'r cynnydd a wnaed hyd

yma a'r camau nesaf. Ewch i:

http://gov.wales/dcells/publications/publications/guidanceandinformation/ellscomitteerecommendation

s/summaryprogressenglish?lang=en

http://books.google.co.uk/books?id=ixmW-porsOAChttp://books.google.co.uk/books?id=ixmW-porsOAChttp://gov.wales/dcells/publications/publications/guidanceandinformation/ellscomitteerecommendations/summaryprogressenglish?lang=enhttp://gov.wales/dcells/publications/publications/guidanceandinformation/ellscomitteerecommendations/summaryprogressenglish?lang=en

26

Opsiwn 2: cyflwyno rôl cydlynydd cymorth ADY statudol

7.93 O dan opsiwn 2, byddai rôl statudol yn cael ei chyflwyno ar gyfer cydlynydd

ADY. Byddai'n ofynnol i bob lleoliad addysg, ac eithrio ysgolion arbennig,

benodi Cydlynydd ADY.

7.94 Mewn ysgolion a lleoliadau blynyddoedd cynnar a gynhelir,14 bydd y

Cydlynydd ADY yn athro sydd wedi cymhwyso. Mewn sefydliadau addysg

bellach, bydd yn ymarferydd addysgu.

7.95 Yn ogystal, bydd yn rhaid i bob Cydlynydd ADY fod wedi dilyn rhaglen

hyfforddiant ar lefel meistr.

7.96 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.97 Bydd y gofyniad i benodi Cydlynydd ADY yn ehangu arfer sydd eisoes yn

digwydd. O dan opsiwn 2, bydd gofyn i bob lleoliad addysg, gan gynnwys

unedau cyfeirio disgyblion a sefydliadau addysg bellach, benodi Cydlynydd

ADY.

7.98 Byddai gwneud rôl y Cydlynydd ADY yn un statudol yn sicrhau bod y rôl wedi

ei diffinio'n glir yn y cod, a bod y rôl gydlynu yn cael ei chyflawni mewn ffordd

gyson ledled Cymru.

7.99 Bydd cymhwyster penodol ar lefel meistr yn darparu'r hyfforddiant sydd ei

angen er mwyn i'r Cydlynydd ADY gyflawni cyfrifoldebau'r rôl yn effeithiol, gan

gynnwys hyfforddi a chefnogi staff eraill.

7.100 Dylai rôl statudol y Cydlynydd ADY, ynghyd â mentrau polisi eraill, gan

gynnwys datblygu'r gweithlu drwy'r cynnig dysgu proffesiynol, gynyddu

capasiti ysgolion i ddelio ag ADY ac osgoi asesiadau diangen gan yr

awdurdod lleol.

14 Ni fydd yn ofynnol i leoliadau annibynnol y blynyddoedd cynnar benodi Cydlynydd ADY, ond bydd

yn ofynnol iddynt gyfeirio pobl ifanc ag ADY i'r awdurdod lleol.

27

Anfanteision

7.101 Nid oes unrhyw anfanteision i opsiwn 2.

Risgiau

7.102 Mae yna risg y gallai'r gofynion newydd o ran Cydlynwyr ADY gael eu

hystyried yn rhy feichus. Gallai hyn wneud i bobl deimlo nad ydynt am barhau

i fod yn Gydlynydd ADY neu ymgymryd â'r swydd o gwbl.

7.103 Fodd bynnag, ystyrir mai risg fach yw hon gan y bydd Llywodraeth Cymru yn

mynd ati i sicrhau na fydd y rôl yn rhy feichus. Er enghraifft, bydd yn gweithio

gydag awdurdodau lleol ac athrawon i ddatblygu rôl y Cydlynydd ADY; bydd

yn ymgynghori ar fanylion y rôl sydd wedi'u nodi yn y rheoliad; a bydd yn

darparu hyfforddiant a chymorth i athrawon mewn perthynas â'r cynnig dysgu

proffesiynol.

28

Sail statudol i gydlynwyr strategol ym maes iechyd

7.104 Ar hyn o bryd, nid yw'n ofynnol i fyrddau iechyd benodi un prif unigolyn neu un

pwynt cyswllt i fod â chyfrifoldeb strategol dros ddarpariaeth iechyd ar gyfer

plant a phobl ifanc ag anghenion addysgol arbennig.

Opsiwn 1: gwneud dim

7.105 O dan opsiwn 1, byddai'r ddarpariaeth bresennol yn parhau; hynny yw, byddai

byrddau iechyd yn parhau i fabwysiadu amrywiol ddulliau o ddatblygu

darpariaeth i blant a phobl ifanc sydd ag anghenion addysgol arbennig yn

strategol, eu cydlynu a'u goruchwylio.

Manteision

7.106 Nid oes costau ychwanegol yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Anfanteision

7.107 Er bod byrddau iechyd yn sicrhau darpariaeth anghenion addysgol arbennig

ar hyn o bryd, a oruchwylir ac a gydlynir i ryw raddau, nid oes yna rôl arwain

ffurfiol. Ni chiff ei goruchwylio'n gyson nac yn strategol, felly, ledled GIG

Cymru, ac nid yw o reidrwydd yn cael blaenoriaeth ar lefel ganolog, strategol.

Nid oes un rôl glir ac felly nid oes yna deitl swydd na chyfres o gyfrifoldebau

sy'n gyffredin i bob bwrdd.

29

Opsiwn 2: cyflwyno rôl statudol ar gyfer swyddog meddygol neu glinigol dynodedig

7.108 Byddai opsiwn 2 yn cyflwyno rôl statudol ar gyfer swyddog arweiniol clinigol

addysg dynodedig. Byddai gofyn i fyrddau iechyd benodi prif swyddog o'r fath.

7.109 Byddai'r swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig yn gyfrifol am sefydlu

systemau effeithlon i sicrhau bod gan y gwasanaethau iechyd sy'n ymwneud

ag asesu ADY (gan gynnwys therapi iaith a lleferydd, therapi galwedigaethol,

ffisiotherapi, gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed, pediatreg

gymunedol a gwasanaethau anabledd dysgu, timau gofal sylfaenol gan

gynnwys meddygon teulu, ymwelwyr iechyd a nyrsys ysgol) y sgiliau i gynnal

asesiadau priodol, amserol; llunio argymhellion, ar sail tystiolaeth, ar gyfer

ymyriadau effeithiol; monitro canlyniadau; sicrhau ansawdd cyngor a

meincnodi ar draws byrddau iechyd er mwyn cyfyngu ar unrhyw amrywiaeth o

ran arfer neu ddisgwyliadau.

7.110 Bydd y swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig yn weithiwr proffesiynol

iechyd cofrestredig sydd â chymwysterau clinigol a phrofiad helaeth mewn

agwedd ar ofal iechyd sy'n berthnasol i ADY, gan gynnwys ond heb fod yn

gyfyngedig i nyrsio meddygol (gofal sylfaenol neu eilaidd), bydwreigiaeth,

proffesiynau perthynol i iechyd neu iechyd cyhoeddus.

7.111 Y disgwyl yw y caiff un diwrnod yr wythnos ei neilltuo i'r rôl am bob 200,000

o’r boblogaeth neu am bob 40,000 o blant a phobl ifanc. Mae hyn yn cyfateb i

dair swydd lawnamser ar draws y saith bwrdd iechyd.

7.112 Opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Manteision

7.113 Byddai penodi swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig o fewn y byrddau

iechyd yn hwyluso'r gwaith o gydlynu darpariaeth ADY y byrddau iechyd yn

effeithiol a chydweithio effeithiol rhwng byrddau iechyd a gwasanaethau

addysg awdurdodau lleol wrth ddarparu gwasanaethau i ddysgwyr ag ADY.

Byddai'r swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig hefyd yn bwynt cyswllt

ar gyfer awdurdodau lleol ac eraill o fewn y byrddau iechyd ar gyfer materion

30

ADY. Yn ogystal, dylai penodi swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig

sicrhau bod darpariaeth ADY yn dod yn flaenoriaeth strategol i fyrddau iechyd,

a allai wella effeithiolrwydd y ddarpariaeth.

7.114 Mae disgwyl i'r swyddog arweiniol clinigol addysg dynodedig ddod â

manteision i'r dysgwr gan y byddai'n goruchwylio'r broses o sefydlu arferion a

systemau effeithiol mewn perthynas ag ADY ac yn sicrhau bod unrhyw

ddarpariaeth iechyd y cytunwyd arni gan y bwrdd iechyd yn cael ei gwireddu.

7.115 Y disgwyl yw y bydd cyflwyno rôl y swyddog arweiniol clinigol addysg

dynodedig yn arbed costau i fyrddau iechyd gan y bydd yna gydweithio ar

ddarpariaeth ddysgu ychwanegol, a gallai hynny leihau gwaith ofer.

Risgiau

7.116 Er bod byrddau iechyd yn cyflawni cyfrifoldebau'r swyddog arweiniol clinigol

addysg dynodedig ar hyn o bryd, mae yna risg y gallai cyflwyno'r rôl yn ffurfiol

greu costau.

31

8. Costau a manteision

Cyflwyniad

8.1 Mae'r bennod hon yn nodi'r costau a'r manteision sy'n gysylltiedig â'r opsiynau

a amlinellwyd ym mhennod 6. Mae'r costau a'r manteision hyn wedi'u seilio ar

sylwadau prif randdeiliaid15, gwaith a wnaed gan Holtom et al (2012)16 a

Deloitte (2015)17, a dadansoddiad gan swyddogion Llywodraeth Cymru.

8.2 Yn 2012, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ymchwil dros dro (Holtom et al,

2012) i gostau a manteision diwygio anghenion addysgol arbennig yn

statudol. Roedd y gwaith ymchwil yn ystyried cost mentrau a gynhelir yn ystod

cyfnod treialu'r diwygiadau. Lle bo'n bosibl, mae'r costau wedi'u tynnu o'r

gwaith hwn fel sail i gostau a manteision y cynigion a nodir yn y Bil.

8.3 Yn 2014, comisiynodd Llywodraeth Cymru Deloitte i gynnal adolygiad er

mwyn ymchwilio i'r costau sydd ynghlwm wrth gefnogi dysgwyr ag anghenion

addysgol arbennig neu anawsterau a/neu anableddau dysgu o dan y

fframweithiau deddfwriaethol presennol yng Nghymru. Roedd hyn yn cynnwys

cyfanswm y costau a'r costau unigol sy'n gysylltiedig ag:

asesu angen;

darparu cefnogaeth;

cynnal adolygiadau;

anghydfodau ac apelau.

8.4 Aeth Deloitte ati i ddadansoddi'r data a oedd ar gael i'r cyhoedd ac i gasglu

data gan brif randdeiliaid megis awdurdodau lleol, sefydliadau addysg bellach,

ysgolion a Gyrfa Cymru (gweler tabl 1 islaw).

15 Gan gynnwys rhanddeiliaid o TAAAC, Estyn, Gyrfa Cymru, CLlLC a SNAP Cymru. 16 Holtom et al (2012) Programme of Action Research to Inform the Evaluation of the Additional

Learning Needs Pilot: interim report on the costs of the statutory reform of special educational needs

provision. 17 Deloitte (2015) Archwiliad o ddarparu cyllid ar gyfer dysgwyr ag anghenion addysgol arbennig neu

anawsterau a/neu anableddau dysgu(Llywodraeth Cymru: Caerdydd).

http://gov.wales/docs/dcells/publications/150706-final-report-en.pdf

http://gov.wales/docs/dcells/publications/150706-final-report-en.pdf

32

8.5 Mae’r data ariannol a gasglwyd gan Deloitte yn cyfeirio at 2011-12 i 2013-14.

Defnyddiwyd y ffigurau hyn drwy gydol yr asesiad effaith rheoleiddiol hwn, lle

mai dyna’r wybodaeth ddiweddaraf sydd ar gael. Mae prisiau 2013-14 hefyd

wedi’u nodi ar sail prisiau heddiw (2016-17) gan ddefnyddio’r datchwyddydd

CMC. Ac er mwyn cymharu, mae’r costau i gyd wedi’u nodi ar sail prisiau

2016-17.

Tabl 1: ffynonellau data

Corff Ffynhonnell y data

Byrddau iechyd Gwariant cyllideb rhaglen y GIG18

Gwasanaethau addysg awdurdodau lleol

Gwariant alldro refeniw19 Data arolygon a gasglwyd gan Deloitte

Gwasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol

Gwariant alldro refeniw20

Sefydliadau addysg bellach

Cyfanswm dyraniadau cyllid sefydliadau addysg bellach Cyfanswm dyraniadau cyllid y brif ffrwd a chyllid ar wahân Data arolygon a gasglwyd gan Deloitte

Ysgolion

Datganiadau alldro Adran 5221 Cyfrifiad ysgolion blynyddol ar lefel disgyblion (CYBLD)22 Data arolygon a gasglwyd gan Deloitte

Gyrfa Cymru Data arolygon a gasglwyd gan Deloitte

Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig Cymru Adroddiadau blynyddol TAAAC23

8.6 Yn ogystal â'r ffynonellau uchod, defnyddiwyd data o gofnod dysgu gydol oes

Llywodraeth Cymru24.

18 http://gov.wales/statistics-and-research/nhs-expenditure-programme-budgets/?skip=1&lang=cy 19 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Outturn 20 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Outturn 21 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Delegated-School-

Outturn 22 http://gov.wales/statistics-and-research/schools-census/?skip=1&lang=cy 23 http://sentw.gov.uk/about/areports/?lang=en 24 Ystadegau ar ddysgwyr mewn addysg a hyfforddiant ôl-16, ac eithrio'r rheini mewn ysgolion, ond

gan gynnwys y rheini sydd mewn sefydliadau addysg bellach, darpariaeth arall dysgu seiliedig ar waith

a darpariaeth dysgu cymunedola gasglwyd drwy gofnod dysgu gydol oes Llywodraeth Cymru.

https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-

Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Lifelong-Learning-Wales-Record

http://gov.wales/statistics-and-research/nhs-expenditure-programme-budgets/?skip=1&lang=cyhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Outturnhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Outturnhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Delegated-School-Outturnhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Local-Government/Finance/Revenue/Delegated-School-Outturnhttp://gov.wales/statistics-and-research/schools-census/?skip=1&lang=cyhttp://sentw.gov.uk/about/areports/?lang=enhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Lifelong-Learning-Wales-Recordhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Lifelong-Learning-Wales-Record

33

8.7 Fodd bynnag, nid oedd modd i Deloitte gasglu'r holl ddata sy'n ofynnol i asesu

costau a manteision y cynigion a nodir yn y Bil. Y rheswm am hyn, i raddau

helaeth, oedd nad yw'n ofynnol i ysgolion, colegau na byrddau iechyd yng

Nghymru adrodd ar y symiau sy'n cael eu gwario ar anghenion addysgol

arbennig a/neu ar anawsterau a/neu anableddau dysgu.

8.8 Yn ogystal, er bod awdurdodau lleol yn adrodd ar wariant anghenion addysgol

arbennig ar hyn o bryd drwy adroddiadau alldro refeniw i Lywodraeth Cymru

(a bod gwariant anghenion addysgol arbennig yn is-gategori o fewn y rheini),

nid yw'r gwariant wedi'i rannu yn ôl gwaith asesu, adolygu, darpariaeth ac

anghydfodau.

8.9 Lle nad yw'r union ffigurau ar gael neu lle na chawsant eu hamcangyfrif o'r

blaen, mae swyddogion wedi amcangyfrif y costau a'r manteision.

8.10 Dylid ystyried, felly, mai'r costau a nodir yn yr asesiad effaith rheoleiddiol hwn

yw'r amcangyfrifon gorau ar sail y casgliadau a nodwyd gan Holtom et al

(2012), Deloitte, amcangyfrifon swyddogion a'r dystiolaeth a oedd ar gael. Yn

achos nifer o’r elfennau, bu’n rhaid rhagdybio er mwyn llunio amcangyfrifon.

Yn gyffredinol, lle gwnaed hyn, mae’r costau wedi’u talgrynnu i’r £100 agosaf

er mwyn lleihau’r perygl o ffigurau annilys.

8.11 Mewn rhai achosion, nid oedd yn briodol talgrynnu’r gost a amcangyfrifwyd i’r

£100 agosaf, ee lle mae’r gost a amcangyfrifwyd yn llai na £50 a byddai ei

thalgrynnu i’r £100 agosaf yn cael gwared ar y gost. Ni thalgrynnwyd

cyfanswm costau opsiynau 1 a 2, felly, fel y maent wedi’u nodi yn Nhabl 69 a

Thabl 70, i’r £100 agosaf.

8.12 Mae Tabl 2 islaw yn dangos, yn 2015-16, fod yna 477,549 o blant a phobl

ifanc yng Nghymru mewn ysgolion a gynhelir25, ysgolion annibynnol neu'n

cael eu haddysgu gan yr awdurdod lleol (addysg heblaw yn yr ysgol). O'r

rhain, roedd gan 94,350 (20%) anghenion addysgol arbennig a oedd yn cael

eu cefnogi drwy gynllun anstatudol (gweithredu yn y blynyddoedd cynnar,

25 Gan gynnwys ysgolion meithrin a gynhelir.

34

gweithredu gan yr ysgol, gweithredu yn y blynyddoedd cynnar a mwy neu

gweithredu gan yr ysgol a mwy); ac roedd gan 13,318 (3%) anghenion

addysgol arbennig a oedd yn cael eu cefnogi drwy gynllun statudol (datganiad

anghenion addysgol arbennig). Yn 2015-16, roedd anghenion addysgol

arbennig ar gyfanswm o 107,668 o blant a phobl ifanc mewn lleoliadau

addysg yng Nghymru.

35

Tabl 2: Nifer y plant a'r bobl ifanc ag AAA mewn lleoliadau addysg yng Nghymru

2011-12 2012-13 2013-14

2015-16

Lleoliadau a gynhelir

Cyfanswm nifer y disgyblion mewn lleoliad a

gynhelir26

465,943 464,868 465,081

466,555

Gweithredu yn y Blynyddoedd

Cynnar/Gweithredu gan yr Ysgol a Gweithredu

yn y Blynyddoedd Cynnar a Mwy/Gweithredu

gan yr Ysgol a Mwy 89,940 91,053 92,773

92,709

 datganiad 13,098 12,738 12,530 12,434

Cyfanswm nifer ag AAA mewn lleoliadau a

gynhelir 103,038 103,791 105,303 105,143

Annibynnol

Cyfanswm nifer y disgyblion mewn lleoliad

annibynnol27

8,929 8,862 8,603

8,880

Gweithredu gan yr Ysgol a Gweithredu gan yr

Ysgol a Mwy28

1,009 1,043 1,092

813

 datganiad29

343 386 388 412

Cyfanswm nifer ag AAA mewn lleoliadau

annibynnol 1,352 1,429 1,480

1,225

Addysg heblaw yn yr ysgol30

Cyfanswm nifer y dysgwyr yn derbyn eu

haddysg heblaw yn yr ysgol 2,577 2,577 2,367

2,114

Gweithredu gan yr Ysgol a Gweithredu gan yr

Ysgol a Mwy 557 589 635

828

 datganiad 365 443 424 472

Cyfanswm nifer ag AAA yn derbyn eu

haddysg heblaw yn yr ysgol 922 1,032 1,059

1,300

Cyfanswm nifer y disgyblion 477,449 476,307 476,051

477,549

Cyfanswm yn derbyn cefnogaeth gan

Gweithredu gan yr Ysgol a Gweithredu gan yr

Ysgol a Mwy 91,506 92,685 94,500

94,350

Cyfanswm â datganiad 13,806 13,567 13,342 13,318

Cyfanswm nifer sy’n cael Darpariaeth AAA 105,312 106,252 107,842

107,668 Ffynhonnell: StatsCymru31

26 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-

Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Pupils/pupils-by-localauthorityregion-agegroup 27 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Pupils/number-by-localauthorityregion-agegroup 28 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-

Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senbutnostatement-by-year 29 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-

Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senstatement-by-year 30 http://gov.wales/statistics-and-research/pupils-educated-other-than-school/?skip=1&lang=cy

https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Pupils/pupils-by-localauthorityregion-agegrouphttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Pupils/pupils-by-localauthorityregion-agegrouphttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Pupils/number-by-localauthorityregion-agegrouphttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Pupils/number-by-localauthorityregion-agegrouphttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senbutnostatement-by-yearhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senbutnostatement-by-yearhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senstatement-by-yearhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Independent-Schools/Special-Educational-Needs/senstatement-by-yearhttp://gov.wales/statistics-and-research/pupils-educated-other-than-school/?skip=1&lang=cy

36

8.13 Mae nifer y plant a'r bobl ifanc y cofnodwyd bod ganddynt anghenion

addysgol arbennig rhwng 2011-12 a 2015-16 wedi bod yn gymharol sefydlog

ar 23% o'r boblogaeth disgyblion. Yn ystod y cyfnod hwn, parhaodd nifer y

plant a'r bobl ifanc yng Nghymru sydd â datganiad anghenion addysgol

arbennig hefyd yn gymharol sefydlog ar ryw 3% o'r boblogaeth disgyblion.

8.14 Mae Tabl 3 isod yn dangos, yn 2014-15, fod yna 73,195 o blant a phobl ifanc

hyd at 25 oed wedi'u cofrestru yn sefydliadau addysg bellach y brif ffrwd. O'r

rhain, roedd 9,025 (12%) yn nodi bod ganddynt anawsterau a/neu

anableddau dysgu32 ac roedd 120 (0.2%) o’r rheini yn nodi bod ganddynt

anawsterau dysgu dwys a lluosog33. Yn ogystal, roedd yna 298 o bobl ifanc

mewn colegau arbenigol annibynnol a gafodd ddarpariaeth arbenigol i

ddiwallu eu hanghenion o ran anawsterau a/neu anableddau dysgu. Roedd

cyfanswm o 9,323, felly, o bobl ifanc mewn addysg bellach yng Nghymru yn

ystod 2014-15 a nododd eu hunain, neu y nodwyd gan rywun arall, fod

ganddynt anawsterau a/neu anableddau dysgu. Gan nad oes rhaid i bobl

ifanc mewn addysg bellach ddatgan anawsterau a/neu anableddau dysgu,

mae'n bosibl bod union nifer y bobl ifanc mewn addysg bellach a oedd ag

anawsterau a/neu anableddau dysgu yn uwch.

31 https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-

Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Special-Educational-Needs/pupilssen-by-

localauthorityregion-provision 32 Gan gynnwys anawsterau dysgu dwys a lluosog. 33 Yn 2014-15, roedd cyfanswm o 9,025 o bobl ifanc mewn sefydliadau addysg bellach, o dan 25 oed, oedd ag anhawster a/neu anabledd dysgu, gan gynnwys y bobl ifanc hynny ag anawsterau dysgu dwys a lluosog. Gellir rhannu’r bobl ifanc sydd ag anawsterau a/neu anableddau dysgu, ag eithrio anawsterau dysgu dwys a lluosog, yn ôl grŵp oedran fel a ganlyn: o dan 16 oed – 270, 16 oed – 2,300, 17 oed – 2,055, 18 oed – 1,295, 19 oed – 945, a 20-24 oed – 2,040. Gellir rhannu’r bobl ifanc sydd ag anawsterau dysgu dwys a lluosog yn ôl grŵp oedran fel a ganlyn: o dan 16 oed – 0, 16 oed – 30, 17 oed – 20, 18 oed – 15, 19 oed – 20, a 20-24 oed – 35. Roedd gan 8,905 o bobl ifanc anawsterau a/neu anableddau dysgu, felly, ac roedd gan 120 anawsterau dysgu dwys a lluosog – sy’n creu cyfanswm o 9,025. Gweler https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-gender

https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Special-Educational-Needs/pupilssen-by-localauthorityregion-provisionhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Special-Educational-Needs/pupilssen-by-localauthorityregion-provisionhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Schools-and-Teachers/Schools-Census/Pupil-Level-Annual-School-Census/Special-Educational-Needs/pupilssen-by-localauthorityregion-provisionhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-genderhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-genderhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-gender

37

Tabl 3: Nifer y bobl ifanc hyd at 25 oed mewn darpariaeth addysg bellach ag anabledd dysgu a/neu anabledd corfforol

2012-13 2013-14 2014-15

Cyfanswm y dysgwyr wedi'u cofrestru mewn lleoliad addysg bellach prif ffrwd 81,460 78,920

73,195

Ag anawsterau a/neu anableddau dysgu mewn lleoliad addysg bellach prif ffrwd (yn cynnwys anabledd corfforol) 7,695 8,220 9,025

Mewn coleg arbenigol annibynnol 250 278

298

Cyfanswm y Dysgwyr ag anawsterau a/neu anableddau dysgu 7,945 8,498

9,323

Ffynhonnell: Stats Cymru34

8.15 Fel y mae Tabl 4 islaw yn ei ddangos, amcangyfrifir mai cyfanswm cost

darpariaeth anghenion addysgol arbennig ac anawsterau a/neu anableddau

dysgu yng Nghymru, ar sail prisiau 2016-17, yw £365.4m. Gwasanaethau

addysg awdurdodau lleol ac ysgolion ysgwyddodd y rhan fwyaf o'r costau -

£324.6m (89%).

34 Dysgwyr unigryw wedi'u cofrestru mewn sefydliadau addysg bellach yn ôl prif anabledd a/neu

anhawster dysgu a rhyw

https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-

Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-

Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-gender

https://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-genderhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-genderhttps://statscymru.llyw.cymru/Catalogue/Education-and-Skills/Post-16-Education-and-Training/Further-Education-and-Work-Based-Learning/Learners/Further-Education/uniquelearnersenrolledfurthereducationinstitutions-by-primarydisability-gender

38

Tabl 4: amcangyfrif o gost y system AAA/anawsterau a/neu anableddau dysgu bresennol yng Nghymru fesul sector, 2011-12 i 2013-14

Sector 2011-12

(£m) 2012-13

(£m) 2013-14

(£m)

Cyfanswm 2011/12 - 2013/14

2016-1735 (£m)

Llywodraeth Cymru36 8.9 9.7 10.4 29.00 10.7

Gwasanaethau Addysg Awdurdodau Lleol 167.5 155.7 138.4 461.6 142.8

Gwasanaethau Cymdeithasol Awdurdodau Lleol 5.6 5.8 6.1 17.5 6.3

Ysgolion 157.1 178.3 176.2 511.6 181.8

Sefydliadau Addysg Bellach 7.3 7.4 7.5 22.2 7.7

Byrddau Iechyd 13.7 14.1 14.7 42.5 15.2

Gyrfa Cymru 0.8 0.7 0.7 2.2 0.7

TAAAC37 0.1 0.2 0.1 0.4 0.2

Cyfanswm 361.0 371.9 354.1 1087.0 365.4 Ffynhonnell: Deloitte (2015)

35 Prisiau 2013-14 wedi’u haddasu ar sail prisiau 2016-17 36

Cost gweinyddu a chyllido lleoliadau arbenigol ôl-16. 37 Mae’r costau i TAAAC a nodir yn yr adran hon yn cyfeirio at gostau gwrando apelau, gan gynnwys

y llywydd, yr aelodau a’r lleoliad. Mae treuliau a hyfforddiant aelodau hefyd wedi’u cynnwys. Nid

yw’r costau yn cynnwys costau gweinyddol.

39

Crynodeb gweithredol

8.16 Mae’r crynodeb gweithredol yn darparu trosolwg o gost gwneud dim a chost

gweithredu’r opsiynau a ffefrir. Ym mhob achos, opsiwn 2 yw’r opsiwn a ffefrir.

Mae mwy o fanylion i’w gweld yn y crynodeb o’r costau a’r manteision (gweler

tudalen 213).

8.17 Yn gyffredinol, mae’r asesiad effaith rheoleiddiol yn awgrymu y gallai fod yna

gost ychwanegol o £7,853,200 dros y cyfnod pedair blynedd rhwng 2017-18 a

2020-21 (gweler Tabl 69), o ystyried pob cost gweinyddu cyhoeddus. Ar

gyfartaledd, mae hyn yn gost o tua £1,963,300 y flwyddyn.

8.18 Mae yna botensial i ddarpariaethau’r bil arbed costau rheolaidd i’r gwaith

gweinyddu cyhoeddus o £3,675,260 dros y cyfnod pedair blynedd 2017-18 i

2020-21 (gweler Tabl 69). Amcangyfrifir arbedion costau rheolaidd bob

blwyddyn o 2017-18 o £918,815. Disgwylir i’r rhan fwyaf o’r arbedion a

amcangyfrifir ddeillio o’r darpariaethau yn y bil sy’n ceisio gwneud i ffwrdd â

natur wrthwynebol y broses o lunio datganiad. Fel y nodir isod, mae yna

risgiau sy’n gysylltiedig â’r graddau y caiff yr arbedion posibl eu sicrhau.

8.19 Yn ogystal â’r costau a’r manteision a ddaw yn sgil gwaith gweinyddu

cyhoeddus, disgwylir i ysgolion annibynnol, rhieni a darparwyr gwasanaethau

datrys anghydfod wynebu costau a gweld manteision. Fel y mae Tabl 71 yn ei

ddangos, amcangyfrifir y bydd ysgolion annibynnol yn wynebu costau

ychwanegol o £17,300 dros y cyfnod pedair blynedd (£4,325 y flwyddyn);

amcangyfrifir y bydd rhieni yn elwa ar arbedion o ryw £3,329,500 (£832,375 y

flwyddyn); ac amcangyfrifir y bydd darparwyr gwasanaethau datrys anghydfod

yn elwa ar arbedion o £293,840 dros y cyfnod pedair blynedd (£73,460 y

flwyddyn). Mae’r arbediad hwn yn gyfuniad o arbedion ariannol ac arbedion

cyfle. Caiff arbedion eu gwneud o ran amser gwirfoddolwyr ar ddatrys

anghytundebau sydd, yn ei dro, yn caniatáu i wirfoddolwyr ymgymryd â

gweithgareddau eraill.

40

8.20 Mae'r drafodaeth isod yn ystyried yn fanylach gostau a manteision

gweithredu’r opsiynau a ffefrir. Nid yw'r Bil yn cynnwys unrhyw ddarpariaeth

sy'n codi gwariant ar Gronfa Gyfunol Cymru.

41

Costau pontio Llywodraeth Cymru

8.21 Fel y mae Tabl 5 isod yn ei nodi, mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl costau pontio o tua £1,972,510 rhwng 2017-18 a 2020-21 wrth helpu i weithredu'r newidiadau a gynigir yn y Bil. Yn ogystal â’r costau a nodir isod, mae Llywodraeth Cymru wedi darparu nifer o grantiau i gefnogi rhanddeiliaid i weithredu’r bil.

Tabl 5: Costau pontio Llywodraeth Cymru

2017/18 2018/19 2019/20 2020/21 Cyfanswm

Grwpiau Arbenigol y Grŵp Gweithredu Strategol ynghylch ADY 5,000 5,000

10,000

-

Datblygu sgiliau craidd, codi ymwybyddiaeth ac adnoddau 100,000 50,000 135,000 105,000 390,000

Cydymffurfio a monitro effaith 80,000 130,000

210,000

Rheoli'r prosiect gweithredu 217,600 217,600 123,000

558,200

Datblygu cod ymarfer 76,220 76,220

Adolygu polisi a chanllawiau 18,000 18,000

Gyrfa Cymru 354,700 354,700 709,400

Lleoliadau arbenigol ôl-16 320 320

Cofrestru ysgolion annibynnol 370 370

- - -

Cyfansymiau 497,510 757,300 612,700 105,000 1,972,510

42

8.22 Mae Llywodraeth Cymru yn cyllido nifer o weithgareddau i gefnogi

gweithredu’r Bil. Mae hyn yn cynnwys dyrannu £10,000 i'r broses o gefnogi

gwaith rheolaidd y grŵp gweithredu strategol ynghylch ADY a grwpiau

arbenigol wrth baratoi ar gyfer gweithredu'r Bil Anghenion Dysgu Ychwanegol

a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) rhwng 2017-18 a 2020-21.

8.23 Disgwylir i £210,000 gael ei wario rhwng 2017-18 a 2020-21 ar waith i fonitro

cydymffurfiaeth â'r gofynion deddfwriaethol newydd ac i asesu i ba raddau y

mae'r newidiadau deddfwriaethol wedi'u sefydlu ac yn effeithio ar ganlyniadau

dysgwyr.

8.24 Rhwng 2017-18 a 2020-21, amcangyfrifir y bydd Llywodraeth Cymru yn

gwario tua £390,000 ar ddatblygu adnoddau hyfforddi, datblygu sgiliau craidd

a gweithgareddau codi ymwybyddiaeth i helpu i weithredu'r bil. Bydd y

gweithgareddau codi ymwybyddiaeth hefyd yn canolbwyntio ar ymgysylltu â

rhanddeiliaid am eu dyletswyddau deddfwriaethol newydd, ac esbonio a

hyrwyddo'r system a'r hawliau y mae'n eu rhoi i blant, pobl ifanc a rhieni.

8.25 Bydd yna rai costau i Lywodraeth Cymru a fydd yn gysylltiedig â rheoli'r

rhaglenni gwaith uchod i gefnogi gweithredu'r bil. Bydd hyn yn cynnwys rheoli

codi ymwybyddiaeth, gweinyddu grantiau a rheoli'r gwaith o fonitro a

gwerthuso'r bil. Amcangyfrifir y bydd hyn yn costio £558,200 rhwng 2017-18 a

2020-21.

8.26 Yn ogystal, bydd yna gostau pontio i Lywodraeth Cymru sy'n gysylltiedig â

datblygu cod Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd i ategu'r broses o

weithredu'r fframwaith deddfwriaethol newydd. Cost llunio'r cod fydd tua

£46,220. Mae hyn yn seiliedig ar waith un HEO llawn amser am flwyddyn a

phennaeth cangen am bythefnos. Byddai angen ymgynghori ar y cod hefyd, ei

gyfieithu a'i hyrwyddo ar gost o tua £30,000. Cyfanswm y gost o lunio'r cod,

felly, fyddai tua £76,220.

8.27 Bydd yna gostau pontio i Lywodraeth Cymru sy'n gysylltiedig â diweddaru

canllawiau a deunyddiau polisi. Amcangyfrifir y bydd hyn yn costio £18,000.

43

8.28 Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gyllido Gyrfa Cymru yn ystod y cyfnod

dwy flynedd rhwng 2018-19 a 2019-20. Mae yna gost bontio i Lywodraeth

Cymru, felly, o tua £709,400.

8.29 Bydd yna gostau pontio o £320 yn sgil newidiadau i leoliadau arbenigol ôl-16,

a £370 yn sgil newidiadau i gofrestru ysgolion annibynnol.

44

Cynlluniau i gefnogi plant a phobl ifanc sydd ag anghenion dysgu ychwanegol

8.30 Fel y nodwyd uchod, mae'r data ariannol a gasglwyd gan Deloitte yn cyfeirio

at 2011-12 i 2013-14. Defnyddiwyd y ffigurau hyn yn yr adran hon mewn

perthynas â chynlluniau i gefnogi pobl ifanc sydd ag anghenion dysgu

ychwanegol lle mai dyna'r wybodaeth ddiweddaraf sydd ar gael. Mae prisiau

2013-14 hefyd wedi'u nodi ar sail prisiau heddiw (2016-17) gan ddefnyddio'r

datchwyddydd CMC. Ac er mwyn cymharu, mae'r costau i gyd wedi'u nodi ar

sail prisiau 2016-17.

Opsiwn 1: gwneud dim

8.31 O dan opsiwn 1, byddai'r arfer presennol o ran cynlluniau addysg i gefnogi

plant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol yn parhau.

8.32 Yn dibynnu ar sail statudol eu darpariaeth ddysgu ychwanegol a lle mae'r

plentyn neu'r person ifanc arni o ran ei addysg, bydd gan blentyn neu berson

ifanc un o'r cynlluniau canlynol: datganiad statudol o anghenion addysgol

arbennig, cynllun addysg unigol anstatudol, cynllun dysgu a sgiliau statudol

neu gynllun anstatudol gan y coleg.

8.33 Nid oes costau ychwanegol rheolaidd yn gysylltiedig ag opsiwn 1.

Y costau bras

8.34 Mae Tabl 6 isod yn nodi cost y prosesau a'r arferion presennol sy'n

gysylltiedig â chynlluniau i gefnogi pobl ifanc sydd ag anghenion dysgu

ychwanegol. Yn 2016-17, amcangyfrifir mai cyfanswm rheolaidd y gwaith

gweinyddu cyhoeddus yw £28,536,850. Mae Tabl 7 yn nodi'r gost reolaidd a

amcangyfrifir i rieni yn 2016-17, sef £3,678,600, ac amcangyfrifir cost reolaidd

o £320,510 i ddarparwyr gwasanaethau datrys anghydfod. Amcangyfrifir, felly,

bod cyfanswm costau rheolaidd o £32,526,460 i opsiwn 1 yn 2016-17.

45

Tabl 6: costau rheolaidd bras opsiwn gwneud dim, o ran gweinyddu cyhoeddus yn ôl sefydliad, prisiau 2016-17

2016-17

(£)

Cyfanswm

(£)

Gwasanaethau addysg awdurdodau lleol Asesiadau statudol 7,980,700

Adolygiadau statudol 4,023,600

Gwasanaethau datrys anghytundebau awdurdodau lleol – anghytundebau 384,950

Ymateb i anghytundebau 1,633,100

Gwasanaethau datrys anghytundebau awdurdodau lleol – apelau 5,300

Ymateb i apelau 1,083,300

Cyfanswm 15,110,950

Gwasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol Asesiadau statudol 307,800

Adolygiadau statudol 182,100

Cyfanswm 489,900 15,600,850

Ysgolion y brif ffrwd Asesiadau statudol 1,410,100

Adolygiadau statudol 1,547,000

Asesiadau anstatudol 2,959,300

Adolygiadau anstatudol 2,158,300

Cyfanswm 8,074,700

Ysgolion arbennig Asesiadau statudol 0

Adolygiadau statudol 938,700

Cyfanswm 938,700 9,013,400

Byrddau iechyd Asesiadau statudol 1,829,100

Adolygiadau statudol 1,082,600

Cyfanswm 2,911,700

Gyrfa Cymru

Asesiadau - Cynlluniau Dysgu a Sgiliau 354,700

Adolygiadau 274,800

Cyfanswm 629,500

TAAAC 152,000

Cyfanswm 152,000

Sefydliadau addysg bellach

Adolygiadau 228,600

Anghytundebau 800

Apelau – Anawsterau Dysgu Dwys a Lluosog 0 Apelau – AAD 0

Cyfanswm 229,400

Cyfanswm 28,536,850

46

Tabl 7: costau rheolaidd bras opsiwn gwneud dim i rieni ac i ddarparwyr gwasanaethau datrys anghytundeb, prisiau 2016-17

2016-17

(£)

Rhieni

Apelau 817,550

Anghytundebau 2,861,050

Cyfanswm y gost i rieni 3,678,600

Darparwyr gwasanaethau

Gwasanaethau datrys anghydfod –

anghytundebau – cymhorthdal 288,710

Gwasanaethau datrys anghydfod –

apelau – cymhorthdal 31,800

Cyfanswm y gost i ddarparwyr

gwasanaethau

320,510

8.35 Gellir rhannu costau'r system bresennol rhwng y canlynol:

asesiadau ac adolygiadau statudol

asesiadau ac adolygiadau anstatudol

anghytundebau ac apelau sy'n ymwneud â'r datganiadau.

8.36 Tabl Mae Tabl 8 yn dangos mai'r amcangyfrif o gost cynnal asesiadau ac

adolygiadau statudol oedd tua £19,931,200 ar sail prisiau 2016-17. O'r swm

hwn, gwariwyd tua £11,882,400 ar asesu ac £8,048,800 ar adolygu.

Tabl 8: costau bras cynnal asesiadau ac adolygiadau statudol, prisiau 2016-17, yn ôl sefydliad

Asesiadau statudol

(£) Adolygiadau statudol (£)

Cyfanswm (£)

Gwasanaethau addysg

awdurdodau lleol 7,980,700

4,023,600 12,004,300

Gwasanaethau

cymdeithasol

awdurdodau lleol 307,800 182,100 489,900

Ysgolion y brif ffrwd 1,410,100 1,547,000 2,957,100

Ysgolion arbennig38

0 938,700 938,700

Byrddau iechyd 1,829,100 1,082,600 2,911,700

Gyrfa Cymru 274,800 629,500

38 Mae Deloitte (2015) yn nodi na amcangyfrifwyd faint sy'n cael ei wneud i asesu anghenion. Nid yw

hyn yn golygu nad oes camau yn cael eu cymryd i asesu anghenion, ond bod ysgolion arbennig wedi'i

chael yn her dadelfennu 'asesu anghenion' a'r cymorth a roddir bob dydd i ddysgwyr, gan eu bod yn

asesu anghenion dysgwyr yn barhaus yn hytrach na gwneud hynny fel gweithgarwch penodol (tudalen

20).

47

354,700

Cyfanswm 11,882,400 8,048,800 19,931,200

48

Tabl 9: costau bras cynnal asesiadau ac adolygiadau anstatudol, prisiau 2016-17

Asesiadau anstatudol

(£)

Adolygiadau anstatudol

(£) Cyfanswm

(£)

Ysgolion y brif ffrwd 2,959,300 2,158,300 5,117,600

8.37 Mae Tabl 9 uchod yn nodi'r amcangyfrif o gostau cynnal asesiadau ac

adolygiadau anstatudol39. Yr amcangyfrif o gost cynnal asesiadau anstatudol

oedd tua £5,117,600 ar sail prisiau 2016-17. O'r swm hwn, gwariwyd tua

£2,959,300 ar asesiadau anstatudol a thua £2,158,300 ar adolygiadau

anstatudol.

8.38 Yn ogystal â chostau cynnal asesiadau ac adolygiadau statudol, mae yna

gostau i awdurdodau lleol, TAAAC a rhieni yn sgil anghytundebau ynghylch

penderfyniadau am asesiadau ac adolygiadau statudol, ac apelau yn erbyn y

penderfyniadau hynny.

8.39 Mae Tabl 10 isod yn nodi'r amcangyfrif o'r costau sy'n gysylltiedig â datrys

anghytundebau am ddatganiadau. Amcangyfrifir mai cyfanswm cost datrys

anghytundebau bob blwyddyn yw tua £5,167,810 (ar sail prisiau 2016-17).

Amcangyfrifir bod awdurdodau lleol yn gwario tua £2,018,050 y flwyddyn ar

ddatrys anghytundebau. O'r swm hwn, amcangyfrifir bod £1,633,100 yn cael

ei wario ar ymateb i anghytundebau a £384,950 ar wasanaethau datrys

anghydfodau i gefnogi plant, pobl ifanc a rhieni sy'n anghytuno ag

awdurdodau lleol. Amcangyfrifir costau o ryw £288,710 i ddarparwyr

gwasanaethau datrys anghydfodau yn sgil eu cymhorthdal ar gyfer cost

gwasanaethau datrys anghydfodau ar gyfer anghytundebau. Yn ogystal,

amcangyfrifir costau o £2,861,050 i rieni yn sgil anghytundebau ag

awdurdodau lleol am ddatganiadau.

39 Fel y gwelwch, dim ond ar ysgolion y brif ffrwd y mae'r costau yn disgyn. Er y gallai asiantaethau

eraill fod wedi cymryd rhan, i ryw raddau, mewn asesiadau ac adolygiadau anstatudol, ni wnaeth

Deloitte (2015) gasglu data yn ôl cynlluniau statudol a chynlluniau anstatudol. Mae'r holl gostau sy'n

disgyn ar wasanaethau addysg, gwasanaethau cymdeithasol a gwasanaethau iechyd awdurdodau lleol

yn ymwneud â chynlluniau statudol.

49

Tabl 10: costau bras datrys anghytundebau am ddatganiadau, prisiau 2016-1740

Y gost bob

blwyddyn

(£)

Y gost i awdurdod lleol wrth ymateb i anghytundebau 1,633,100

Gwasanaethau datrys anghydfod, anghytundebau – y

gost i awdurdod lleol 384,950

Gwasanaethau datrys anghydfod, anghytundebau – y

gost i ddarparwyr gwasanaethau 288,710

Y gost i rieni ar gyfartaledd 2,861,050

Cyfanswm 5,167,810

8.40 Fel mae Tabl 11 yn ei nodi, yr amcangyfrif o gost anghytundebau am

ddatganiadau a fydd yn cael eu cyfeirio i Dribiwnlys Anghenion Addysgol

Arbennig Cymru (TAAAC) yw £2,089,950. Amcangyfrifir bod awdurdodau lleol

yn gwario tua £1,088,600 y flwyddyn ar gostau sy'n ymwneud ag apelau, sef

tua £1,083,300 ar gostau sy'n ymwneud ag amddiffyn a £5,300 ar

wasanaethau datrys anghydfodau i gefnogi plant, pobl ifanc a rhieni.

Amcangyfrifir costau o ryw £31,800 i ddarparwyr gwasanaethau datrys

anghydfodau yn sgil eu cymhorthdal at gost y gwasanaeth. Amcangyfrifir bod

rhieni yn gwario tua £817,550 y flwyddyn ar gostau sy'n ymwneud ag apelau.

Tabl 11: costau bras apelau i TAAAC, prisiau 2016-17

prisiau 2016-17 (£)

TAAAC41 152,000

Cost amddiffyn apêl i awdurdod lleol 1,083,300

Gwasanaethau datrys anghydfod – apelau – y gost i awdurdodau lleol 5,300

Gwasanaethau datrys anghydfod – apelau – y gost i ddarparwyr gwasanaethau 31,800

Rhieni42 817,550

Cyfanswm 2,089,950

40

Gweler Tabl 16 i gael costau awdurdodau lleol a darparwyr gwasanaethau,