ค ำนยม

หนงสอคมอการสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจจดท าขน

เพอรณรงคและสรางเสรมสขภาพจตทดใหกบขาราชการต ารวจใน “โครงกำรสงเสรมสขภำพจตและปองกน

ภำวะเสยงตอกำรฆำตวตำยของขำรำชกำรต ำรวจ” ซงนบเปนนมตหมายอนดทผบรหารใหความส าคญ และใสใจ

ในการดแลสขภาพทงกายและจตใจของขาราชการต ารวจ

ทงนเนองจากภาระงานของต ารวจเปนงานทหนกและไดรบแรงกดดนอยางมากในสถานการณปจจบน

นอยคนทจะเขาใจบรบทงานของต ารวจ และประเดนปญหาตางๆในทกดาน ซงจะสงผลใหต ารวจเกดความเครยด

และหากยงไมไดรบการแกไข อาจเสยงตอการฆาตวตายไดในทสด

หนงสอเลมนไดรวบรวมประเดนส าคญทเกยวกบความรเบองตนเกยวกบสขภาพจต ปญหาสขภาพจตทพบ

ในเจาหนาทต ารวจ การปฐมพยาบาลจตใจเบองตน วธการใชแบบประเมนและคดกรองสขภาพจตทเขาใจงาย

มประโยชนตอผอานและสามารถน าไปใชไดจรง

ขอขอบคณคณะท างานและเจาหนาททเกยวของในการด าเนนงาน โครงกำรสงเสรมสขภำพจตและปองกน

ภำวะเสยงตอกำรฆำตวตำยของขำรำชกำรต ำรวจ ทกทานทไดสละเวลาและความสขสวนตวมาดแลสขภาพจตใจ

ของต ารวจ และขออวยพรใหโครงการนด าเนนไปดวยความเรยบรอยส าเรจตามวตถประสงคทตงไวทกประการ

พลต ารวจโท วฑรย นตวรางกร

นายแพทยใหญ โรงพยาบาลต ารวจ

ขอฝนใฝในฝนอนเหลอเชอ

ขอสศกทกเมอไมหวนไหว

ขอทนทกขรกโรมโหมกายใจ

ขอฝาฟนผองภยดวยใจทะนง

จะแนวแนแกไขในสงผด

จะรกชาตจนชวตเปนผยผง

จะยอมตายหมายใหเกยรตด ารง

จะปดทองหลงองคพระปฏมา

ไมทอถอยคอยสรางสงทควร

ไมเรรวนพะวาพะวงคดกงขา

ไมเคองแคนนอยใจในโชคชะตา

ไมเสยหายชวาถาสนไป

นคอปณธานทหาญมง

หมายผดงยตธรรมอนสดใส

ถงทนทกขทรมานนานเทาใด

ยงมนใจรกชาตองอาจครน

โลกมนษยยอมจะดกวานแน

เพราะมผไมยอมแพแมถกหยน

คงยนหยดสไปใฝประจญ

ยอมอาสญกเพราะปองเทดผองไทย

ความฝนอนสงสด

ท านอง : พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลเดชฯ

ค ารอง : ทานผหญงมณรตน บนนาค

บทน ำ

อาชพต ารวจถอวาเปนอาชพหนงทมความมนคง เนองจากเปนการรบราชการ แตขณะเดยวกนกถอเปนอาชพ

ทตองท างานหนกมากและตองใหบรการประชาชนซงตองการไดรบบรการจากต ารวจในเรองความปลอดภยของชวต

และทรพยสนแบบไมจ ากดเวลา ดงนนต ารวจจงเปนเจาหนาทของรฐเพยงฝายเดยวทตดตอสมพนธกบประชาชน

ทกระดบตลอด ๒๔ ชวโมงเปนประจ าแลวยงตองเปนผทมคณธรรม จรยธรรม จตส านก อดมการณ อดมคต

และการเสยสละ เมอถกตงความหวงไวสง ต ารวจจงหนไมพนแรงกดดนทตองเผชญอยตลอดเวลา นอกจากนยงตอง

เผชญแรงกดดนจากวงสงคมต ารวจดวยกนอก เชน การไมไดรบความเปนธรรมในชวตราชการ ความเปนอยของตนเอง

และครอบครว เปนตน แรงกดดนเหลานท าใหต ารวจเกดภาวะเครยด ซงปญหาสขภาพจตของขาราชการต ารวจ

คอ ปญหาการฆาตวตาย จากรายงานขอมลขาราชการต ารวจทฆาตวตายระหวางป พ.ศ.๒๕๕๑ - ๒๕๕๙ มขาราชการ

ต ารวจฆาตวตายจ านวน ๒๙๙ นาย (ขอมลจากส านกงานต ารวจแหงชาต ณ เดอน กมภาพนธ ๒๕๖๐) ชวงระยะเวลา

๙ ปทผานมา มต ารวจฆาตวตายเฉลยปละ ๓๓ คน ในป พ.ศ.๒๕๕๘ พบวาต ารวจไทยฆาตวตายเทยบเปนสดสวน ๑๙

นายตอแสนนาย สวนประชากรไทยนนฆาตวตายเพยง ๖.๔๗ คนตอประชากรแสนคนเทานน จะเหนไดวาต ารวจไทย

มอตราการฆาตวตายมากกวาคนไทยปกตถง ๓ เทา และจากการวเคราะหสาเหตเบองตนทท าใหขาราชการต ารวจ

ฆาตวตาย ไดแก ปญหาครอบครว ปญหาสขภาพ ปญหาสวนตว ปญหาหนสนและปญหาเกยวกบหนาทการงาน

(ส านกงานต ารวจแหงชาต,คณะท างานแกไขปญหาความประพฤตของขาราชการต ารวจและการพฒนาก าลงพล

,๒๕๕๖) รวมกบการศกษาจากการสมภาษณเชงลกของพ.ต.อ.วนย ธงชยและคณะ (๒๕๕๘) เรองสาเหตการฆาตวตาย

กรณศกษาการฆาตวตายของขาราชการต ารวจ พบวาสาเหตส าคญเปนเรองสขภาพจต โดยขาราชการต ารวจทกราย

กอนฆาตวตาย ๒ สปดาหมภาวะซมเศราเปนส าคญ

ดงนนเรองสขภาพจตของขาราชการต ารวจจงถอวาเปนสวนส าคญทควรดแลเอาใจใสทงตวขาราชการต ารวจ

เอง และผบงคบบญชากควรดแลเอาใสตอปญหาสขภาพจตของผ ใตบงคบบญชาดวย สามารถประเมนได

วามปญหาสขภาพจตรนแรงในระดบใดและใหการชวยเหลอไดอยางทนทวงท สามารถสงตอใหไดรบการแกไข

อยางเหมาะสมตอไป ดงนนกลมงานจตเวชและยาเสพตด โรงพยาบาลต ารวจ จงจดท าคมอการสงเสรมสขภาพจต

และปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ซงในคมอนไดน าเสนอปญหาสขภาพจตทเกดขนกบ

ขาราชการต ารวจ ไดแก ปญหาการฆาตวตาย การมพฤตกรรมกาวราว ความออนลาและความเครยดอนเนองจาก

การท างานในภาวะกดดน เพอใหบคคลทจะใชคมอนเขาใจปญหาสขภาพจต สาเหต การสงเกตความผดปกต

และการจดการทเหมาะสม ตลอดจนสามารถใหการชวยเหลอทางจตใจเบองตน (Psychological first aids)

นอกจากนหากประเมนแลวพบวามความผดปกตระดบรนแรงกสามารถสงตอผเชยวชาญได โดยในคมอฉบบน

มการน าเสนอแบบประเมนความผดปกตทางสขภาพจต ซงเปนแบบประเมนประเภทแบบคดกรองทไมใชแบบทดสอบ

เพอการวนจฉย ไดแก แบบคดกรองสขภาพจตโดยทวไป แบบคดกรองภาวะซมเศรา ความวตกกงวล ความเครยด

แบบคดกรองภาวะเสยงการฆาตวตาย เปนตน เพอใหผเขาอบรมสามารถเขาใจวธการใชและแปลผลไดอยางถกตอง

“จงอยาลมวา ทานเปนต ารวจ จงท าตนใหสมกบทเปนต ารวจ จงเปนต ารวจทด...ไมวา

จะเปนต ารวจชนใด จะเปนนายต ารวจสญญาบตรกด ชนนายสบหรอพลต ารวจกด นบเปนผมเกยรต

เสมอเหมอนกนหมด คอเกยรตแหงลกผชายทจะรกษาความสงบเรยบรอยภายในบานเมองของตน

ใหสมกบค าสตยปฏญาณทไดกลาวไว โดยไมค านงถงประโยชนของตวเอง แตใหนกถงประโยชน

ของชาตบานเมองเปนทตง ฉะนน ขาพเจาจงขอใหทานทงหลาย จงตงใจปฏบตราชการตามหนาท

ของตนตามต าแหนงชนอยางเตมท เพอชาตบานเมองของเราจะไดยงยนถาวรเหมอนอยาง

บรรพบรษของเราไดกระท ามาแตกอน"

พระบรมราโชวาท พระบาทสมเดจพระเจาอยหวในพธพระราชทานธงชยประจ าหนวยต ารวจ

และพธสวนสนามเนองในวนต ารวจ ณ ลานพระราชวงดสต วนท 13 ตลาคม 2495

สำรบญ

หนำ

ค านยม

บทน า

บทท ๑ ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจต ๑

บทท ๒ ปญหาสขภาพจตทพบในกลมเจาหนาทต ารวจและแนวทางการชวยเหลอเบองตน ๔

บทท ๓ การปฐมพยาบาลจตใจเบองตน (Psychological First Aid) ๑๐

บทท ๔ การประเมนและคดกรองภาวะสขภาพจตและแนวทางวธการใชเครองมอคดกรอง ๑๘

บรรณานกรม ๒๕

“…การท าความดนน โดยมากเปนการเดนทวนกระแสความพอใจและความตองการ

ของมนษย จงท าไดยาก และเหนผลชา แตกจ าเปนตองท าเพราะหาไม ความชวซงท าไดงาย

จะเขามาแทนทแลวจะพอกพนขนอยางรวดเรว โดยไมทนรตว. ต ารวจแตละคนจงตองตงใจ

และเพยรพยามยามใหสดก าลง ทจะสรางเสรมและสงสมรกษาความด ใหสมบรณอยเสมอ

และส าคญทสด จะตองกระท าดงนใหพรอมทวกนทกฝายทกคนดวย จงจะบงเกดประสทธผล

ชวยใหบานเมองมความสงบเรยบรอยและเปนปรกตสขมนคงได ตรงขามถาปฏบตไมพรอมเพรยง

กน หรอพากนละเลยไมรกษาความดแลว ความยงยากระส าระสายกจะมตามมา จงใครขอ

ใหนายต ารวจทกคนน าไปคดพจารณาใหเหนถองแท เพอจกไดประพฤตปฏบตตน ปฏบตหนาท

ใหถก ใหสมควร และใหเปนก าลงสรางสรรคสนตราษฎรอยางแทจรงไดตลอดไป…”

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานกระบและปรญญาบตรแกวาทรอยต ารวจตรทส าเรจการศกษาชนสงสด

จากโรงเรยนนายรอยต ารวจ ประจ าปการศกษา ๒๕๒๘ ณ อาคารใหมสวนอมพร เมอวนท ๑๐ มนาคม ๒๕๒๙

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑

สขภาพจตคออะไร? องคการอนามยโลก ไดนยามวา สขภาพจต (Mental health) หมายถงความสามารถของบคคลทจะปรบตว

ใหมความสข อยกบสงคมและสงแวดลอมไดด มสมพนธภาพอนดงามกบผอน และด ารงอยไดอยางสมดล อยสขสบาย รวมทงสามารถสนองตอบความตองการของตนเองไดในโลกทก าลงเปลยนแปลง โดยไมมความขดแยงภายในจตใจ (กมลรตน หลาสวงษ, ๒๕๒๔, หนา ๑)

ศ.นพ.ฝน แสงสงแกว (๒๕๒๒, หนา ๕๗) บดาแหงจตเวชศาสตรและสขภาพจตไทย ใหความหมาย ของสขภาพจต คอสภาพของชวตทเปนสข อารมณมนคง สามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทเปลยนแปลงมากๆได มสมรรถภาพในการท างาน และอยรวมกบผอนดวยความพอใจ

สายสร จตกล (๒๕๑๑, หนา ๑๒) ใหความหมายของคนทมสขภาพทางจต คอคนทยอมรบความเปนจรง และมองเหนความสมพนธทถกตองระหวางตนเองและสงแวดลอม

สรางค จนทนเอม (๒๗๒๗, หนา ๒) ไดอธบายวา สขภาพจต หมายถง สขภาพของจตใจทดของมนษย หรอการมสภาพจตทด เชน มจตใจเบกบานแจมใสอย เสมอ ไมมความวตกกงวลใดๆ มแนวความคดถกตอง สวนบคคลทสขภาพจตเสอม ยอมหมายถง บคคลทมสขภาพจตผดปกต มความกงวลทกขรอนอยเสมอ ตลอดจน มแนวความคด พฤตกรรมผดไปจากปกตธรรมดา

จากนยามและค าอธบายทกลาวมาขางตน จงพอสรปไดวา สขภาพจตด หมายถง สภาพของบคคล ทมความมนคงทางอารมณ สามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางเปนสข ปรบตวเขากบบคคลหรอสงแวดลอมไดด ตามความเปนจรง เมอมปญหาทางอารมณเกดขนกสามารถเผชญปญหาไดอยางมเหตผลและมความเหมาะสม

ซงจะเหนไดวาลกษณะของผทมสขภาพจตดจะเปนลกษณะของผทสามารถรกษาความมนคงทางอารมณไดด ไมวาจะตกอยในสถานการณทมแรงกดดนมากเพยงใดกจะมความสงบ ไมหงดหงด หรอมความวนวายทางจตใจ รวมทงมความสามารถจดการกบปญหาทเกดขนไดอยางเหมาะสม ยดหยน รวมถงมองสงตางๆตามความเปนจรง จนท าใหสามารถอยในสงคมและสงแวดลอมไดอยางเปนสข โดยการปรบตวตามความเปนจรงทเหมาะสมนน หมายถง การปรบตวตามสงทดงาม ไมใชการปรบตวไปตามกระแสสงคมหรอสงคมรอบตว แตบคคลนนตองร ตว วาอะไรถกอะไรผด ถาสงคมทเขาอยเปนสงคมทยกยองในสงผด สงทไมถกตองนน บคคลทมสขภาพจตดตองไมปรบตวไปเปนคนไมด ท าในสงไมด เพอใหตนเองอยรอดในสงคมนน ซงบคคลทสขภาพจตดตองรบรความไมถกตอง และไมท าตนเองเปนคนไมด รกษาตนดวยความไมประมาท รวมถงรวาจะอยกบความทกขอยางไรใหใจมความความทกขนอยทสด

บทท ๑ ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจต

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒

โดยบคคลทจะสามารถท าตนตามนไดทางหลกจตวทยาและแนวทางพทธศาสนามแนวคดคลายๆกนวา

บคคลนนควรด าเนนชวตตามแนวทาง ๓ ขอ ดงน ๑. การรและยอมรบตนเอง ๒. การรและยอมรบผอน ๓. การยอมรบความเปนจรงของธรรมชาต

บคคลควรมความเขาใจ รจกตนเองอยางแทจรง และยอมรบตนเองได ไดแก การรจกตนเองวาชอบหรอ ไมชอบอะไร เกงหรอมความช านาญดานไหน และมความไมเกงหรอไมช านาญดานไหน มจดเดนในตนเองดานใด มจดดอยของตนเองดานใด รวาตวเองตองการอะไร มเปาหมายชวตอะไร รแนวทางวธการทจะน าไปสจดหมายของชวตไดอยางไร เปนตน จากทกลาวมาจะเหนไดวาการรและการยอมรบตนเองมอยสองลกษณะใหญๆ คอ

การรและยอมรบตนเองดานบวก เพอใหบคคลสามารถใชความสามารถทตนเองม รวมถงสงทตนเองเดน เกง ช านาญไปในทางสงเสรมใหชวตมความเจรญกาวหนา ฝกฝนสงเสรมสงทเกง สงทช านาญใหดยงขน และสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนและความเจรญแกหนาทการงาน ตลอดจนการด าเนนชวต ซงจะน าไปสความส าเรจ และความสขในชวต

การรและยอมรบตนเองดานลบ เพอใหบคคลรจกระมดระวงตนเอง หาทางแกไขในดานทตนเองดอย ไมช านาญ ดวยความเชอทวาไมมสงใดทมนษยท าไมได ขอเพยงมความพยายามตอสและฝกฝนอยางตอเนอง ไมทอแท ถงแมจะมดานลบบางอยางทเราไมสามารถแกไขได เชน ประสบการณขมขนในอดต , การเกดมามบดามารดาทไมด เปนตน โดยสงเหลานแมเราจะกลบไปแกไขไมได แตเราสามารถเรยนรและน ามาเปนบทเรยนแกตนเอง เพอทเราจะไดไมเผลอไปท าใหเกดขนกบบคคลอนอก

บคคลควรมความเขาใจ และรถงธรรมชาตของคนอน เชน รวาเขาชอบอะไร ไมชอบอะไร เปนตน รวมทงยอมรบในสงทเขาเปน และสามารถจดการไดอยางเหมาะสมดวย ส าหรบค าวา “คนอน” หมายถง ใครกตาม ทไมใชตวเรา แตเปนคนอนๆ โดยเฉพาะคนทเราใกลชด ไดแก คนในครอบครว คนในทท างาน ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ลกนอง เปนตน

ทาน ว. วชร เมธ กลาวไวว า “บคคลทส ำคญทสดของคนเรำ คอบคคลท เรำก ำล ง เผชญหนำ อยในขณะปจจบน เพรำะวำถำเรำพดไมด หรอท ำอะไรไมด ท ำใหบคคลทเรำก ำลงเผชญหนำอยมควำมโกรธ เกลยดมำกๆ อำจมผลใหเกดอนตรำยตอชวตเรำได”

๒. การรและยอมรบผอน

๑. การรและการยอมรบตนเอง

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๓

ดงนนการรจกและยอมรบผอนแลวสามารถจดการไดอยางเหมาะสมนนจงมความส าคญมาก เนองจากมนษย เปนสตวสงคม เรายงจ าเปนตองพงพาอาศยกน โดยผลทตามมาของการรจกและยอมรบผอนนนยอมกอใหเกดประโยชนแกตวเราเองมากทสด ไมใชเพอคนอนเลย

นอกจากนเรองส าคญอกประการหนงเกยวกบการรจกผอน คอการเขาใจถงสามญนสยของบคคล ซงเปนเรองธรรมชาตของบคคลทวไปมกน ไดแก

๒.๑ มนษยทกคนไมชอบใหใครต าหน ๒.๒ มนษยทกคนอยากมชอเสยง ๒.๓ มนษยทกคนจะส าเรจในสงทตองการ ๒.๔ มนษยทกคนสนใจตนเองมากกวาคนอน ๒.๕ มนษยทกคนชอบคนยมแยมมากกวาคนหนาบง ๒.๖ มนษยทกคนสนใจชอของตนเอง ๒.๗ มนษยทกคนตองการใหคนอนฟงเมอเขาพด ๒.๘ มนษยทกคนชอบใหคนอนพดเรองทเขาสนใจ ๒.๙ มนษยทกคนไมชอบใหใครโตแยง ๒.๑๐ มนษยทกคนอยากใหคนอนเหนดวยกบความคดของเขา ๒.๑๑ มนษยทกคนชอบเหนการยอมรบผดเมอท าผด ๒.๑๒ มนษยทกคนตองการความเปนกนเอง ๒.๑๓ มนษยทกคนมความปรารถนาวาสงทเปนผลดนนเปนความคดของเขา

ความเปนจรงของธรรมชาต คอ การทสงตางๆในธรรมชาตนนมการเปลยนแปลงอยเสมอ ไมมสงใดทจะคงทนถาวรไปไดตลอดกาล คงอยในสภาพเดมไมได รวมทงอาจมความบกพรองและไมสมบรณ หรอไมสามารถควบคมไดเลย และไมมใครเปนเจาของไดตลอดเวลา

การยอมรบความเปนจรงตามธรรมชาต จงหมายถงการทบคคลมความเขาใจตอความเปนจรงของธรรมชาต และยอมรบไดวาไมมสงใดเลยทจะคงอยไดอยางถาวร ทกสงทกอยางในชวตยอมตองมการเปลยนแปลง รวมทงอาจ มความบกพรอง ไมสมบรณ ไมมใครทจะควบคมและเปนเจาของไดตลอดเวลา ดงนนเมอบคคลมความเขาใจ และยอมรบตอความจรงเหลานไดกจะวางตนไมประมาท ด าเนนชวตอยางรอบคอบ ท าหนาทของตนเองใหดทสด ไมปลอยเวลาใหสญเปลา และเมอมเหตใหตองสญเสยหรอพลดพรากจากสงทรกกสามารถท าใจไดเรว แลวสามารถ ใชชวตตอไปได และอยอยางมความทกขใจไดนอยทสดเปน ตลอดจนมความคาดหวงในชวตตามความเหมาะสม และยดหยนได

๓. การยอมรบความเปนจรงตามธรรมชาต

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๔

ปจจยกระตนใหเกดปญหาสขภาพจตในกลมเจาหนาทต ารวจ คอ

๑. โรคทางกาย พบวาเมอเกดความตงเครยด ฝกหนก หรอตองปฏบตภารกจอาจกระตนใหเกดอาการ จากโรคทางกายไดงายขน เชน โรคลมชก โรคกระเพาะ โรคหอบหด รางกายไมแขงแรง เปนตน ซงอาการเหลาน มความล าบากในการแยกแยะวาเกดจากปญหาทางกายหรอทางจตใจ

๒. บคลกภาพ เชน เปนคนไมอดทน มทาทตอตาน ไมเคารพ ขาดความมนใจ ๓. วธการปรบตวกบภารกจตางๆ เชน เครยด เกบกด เศรา แกลงปวย ปรบตวตามกฎเกณฑ ระเบยบวนยไมได

เลยงการฝก ท ารายตนเอง หรอมพฤตกรรมกาวราวรนแรง ๔. ความสามารถทางสตปญญาต า ๕. โรคทางจตเวช เชน โรคจต โรคซมเศรา โรคอารมณแปรปรวน ๖. ใชสารเสพตด ๗. ผดปกตทางเพศ เชน แสดงทาทางคลายผหญง

ซงปญหำเหลำนเจำหนำทต ำรวจบำงนำยมอำกำรกอนเขำประจ ำกำร สวนบำงนำยมควำมเสยงทจะเกดอำกำรอยเดม โดยกระบวนกำรฝกต ำรวจใหมหรอกำรปฏบตภำรกจภำยใตควำมกดดนนน เพยงเสรมใหเหนปญหำชดเจนขน

แนวทางการแกไข

๑. คดกรองผทมปญหาสขภาพจตแลวหาขอมลและสาเหตของปญหา ๒. ดแล ใหเวลา และความใกลชดกบบคคลทมความเสยงมากขน พดคยเปนกลมใหญ เพอใหเกดความเขาใจ

ในแนวทางเดยวกน ๓. จดกจกรรมนนทนาการมาชวยเสรม เพอลดความตงเครยด ๔. สงเสรมใหมความใกลชดกบครอบครว หรอญาต หรออนญาตใหลาไปเยยมญาตได ๕. จดประชมทมทดแลเจาหนาทต ารวจในบงคบบญชาอยางสม าเสมอ เพอใหเกดการดแลดานสขภาพจต

ทเหมาะสม ๖. ท าความเขาใจกบครอบครว โดยเฉพาะในกรณทตองสงตวไปรกษาทโรงพยาบาลใกลเคยง ๗. ผทปวยทางจตเวช ซงไดเขารบการรกษาและมยาจตเวชกนเปนประจ า ควรมผดแลใกลชด และก าชบ

ใหทานยาอยางสม าเสมอ ไมควรหยดยาเอง โดยตองดแลอยาใหขาดยา เนองจากจะท าใหอาการก าเรบและดอยาได ๘. จดใหมระบบเพอนคห คอยดแลชวยเหลอ เฝาระวงปญหา และรายงานผบงคบบญชาทนททพบสงผดปกต ๙. หากพบผทมปญหาทางกายหรอทางจตทรนแรง ใหรบน าสงสถานพยาบาลทอยใกลเคยง

บทท ๒ ปญหาสขภาพจตทพบในกลมเจาหนาทต ารวจ

และแนวทางการชวยเหลอเบองตน

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๕

ซงปญหาสขภาพจตทพบไดบอยในเจาหนาทต ารวจ มดงน

๑. การพยายามท ารายตวเองและฆาตวตาย ๒. พฤตกรรมกาวราว ๓. ปฏกรยาออนลาและเครยดจากการปฏบตงานเปนเวลานานหรออยในภาวะกดดน

ลกษณะผทมแนวโนมท ารายตวเอง มดงน

๑. มปญหาทกขใจ ประสบเหตการณรายในชวต ทอแทหมดหวง ไมมท พง หมดหนทางในชวต คดวา ชวตไมมความหมาย มความวตกกงวลสง มพฤตกรรมหนหนพลนแลนอยในชวงเวลาน

๒. เคยมประวตเปนผปวยจตเวช โดยเฉพาะพวกหวาดระแวง หรอหแวว มเสยงคนสงใหฆา ๓. เคยมประวตพยายามฆาตวตายมากอน ๔. ใชสารเสพตด เชน สรา ยานอนหลบ ยาบา ๕. มบคลกภาพออนแอ ใจนอย ตองพงพงคนอน

หากสงสยวาเขาจะคดฆาตวตายหรอไม เราควรท าอยางไร?

เราควรถามเกยวกบการฆาตวตาย ซงการถามเรองนเปนสงส าคญ เพราะจะสามารถชวยรกษาชวตเขาไวได โดยวธการถามเรองฆาตวตายควรใชชดค าถามแบบขนบนได ดงน

๑. เมอพบบคคลทมอารมณซมเศรา ใหถามเขาวา “ควำมเศรำนนมำกจนท ำใหเบอชวตหรอไม” ๒. ถาตอบรบ ใหถามตอไปวา “ควำมรสกเบอชวตนนท ำใหคดอยำกตำยหรอไม” ๓. ถาตอบรบ ใหถามตอไปวา “เมอคดอยำกตำยแลว เคยคดจะท ำหรอไม” ๔. ถาตอบรบ ใหถามตอไปวา “คดจะท ำอยำงไร” ๕. ถาตอบรบ ใหถามตอไปวา “เคยท ำหรอไม” ๖. ถาตอบรบ ใหถามตอไปวา “เคยท ำอยำงไร” ๗. สดทาย ใหถามตอไปวา “มอะไรยบยงใจ หรอหยดควำมคดนได จนท ำใหไมไดท ำ”

ค าถามสดทายไมวาจะตอบอยางไรยอมแสดงถงปจจยบวกทชวยใหเขายงคด และปองกนไมให เกด การฆาตวตาย ดงนนควรชมและชวยเสรมสรางก าลงใจในขอดท มอย เพอใหเปนปจจยในการปองกนการฆาตวตาย ครงตอๆไปได

นอกจากนบางคนอาจมความเชอผดๆวาการถามเรองการฆาตวตายจะไปกระตนใหคนทยงไมคดฆาตวตาย ใหเขาคดเรองน หรอคนทคดอยากตายอยแลวจะเปนการกระตนใหเขาลงมอท า ซงความเชอเหลานเปนความเชอทผด ไมเปนความจรง ความจรงคอการถามเกยวกบเรองนไมไดชกจงหรอกระตนใหลงมอท า แตกลบชวยใหคนทคด จะลงมอท าอยแลวรสกดขนจนไมลงมอท าจรง

๑. การพยายามท ารายตวเองและฆาตวตาย

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๖

หากพบบคคลทมสญญาณเตอนตามขอใดขอหนงจากขอความตอไปน ใหดแลและเฝาระวงอยางใกลชด เนองจากเปนผทมความเสยงตอการฆาตวตาย

๑. พดถงความตาย หรอการฆาตวตาย หรอบนวาอยากตาย ไมอยากเปนภาระใคร รสกวาตนเองไมมคา ไมรจะอยเพอใคร

๒. มการเตรยมตวลวงหนา เชน ไปเยยมเพอน เยยมญาต จดท ามรดก พดบอกลา หรอเขยนขอความสงเสย ๓. เคยพยายามฆาตวตาย ๔. นสยเปลยนแปลงไปจากเดมอยางชดเจน โดยอาจกลายเปนคนทมลกษณะหงอยเหงา เศราซม แยกตวเอง

หมดอาลยตายอยาก รองไหบอยๆ โดยไมทราบสาเหต มความรสกผด และดถกตนเอง ๕. มอาการทางจต เชน หแวววามคนมาสงใหไปตาย หลงผดคดวาจะมคนมาฆา จงอยากตายใหพนๆ

มความคดแปลกๆ วาถาตายแลวจะชวยไมใหโลกแตก เปนตน ๖. มพฤตกรรมเสยงอนตราย เชน ขบรถเรวหรอขบโดยประมาท ใชสารเสพตด ตดสรา หรอมพฤตกรรมเสยง

อนๆทแสดงถงการไมเหนคณคาของชวต ๗. ทกขทรมานจากโรคประจ าตวรายแรง โรคเรอรง และโรคทรกษาไมหาย เชน โรคเอดส มะเรง ฯลฯ ๘. เกดความสญเสย เชน สญเสยอวยวะ บคคลส าคญในชวต ของรก ความสมพนธ ทรพยสน ๙. มปญหาดานการงาน การเงน หนสน ๑๐. มปญหาการนอนหลบ เชน นอนไมหลบหรอหลบมากเกนไป หากพบบคคลทมลกษณะดงกลาว ใหแนะน าหรอชกชวนไปขอค าปรกษาจากผบงคบบญชา แลวสงตวไปรกษา

ทโรงพยาบาลใกลเคยงโดยดวน เพราะความเจบปวยทางจตใจสามารถรกษาได โรคบางอยางจ าเปนตองอาศยยาในการรกษา รวมถงตองไดรบการดแล และเฝาระวงอยางใกลชด

มดงน

พยายามใหเขาตระหนกถงจตใจของตนเองทยงตองการมชวตอย

ชใหเหนวาเขาก าลงเกดความลงเลภายในใจ ระหวางความอยากมชวตอยตอไปกบความอยากตาย ดงนนชวตยงมคา ปญหายงมทางออก ซงเขาไมไดโดดเดยว ยงมคนพรอมทจะชวยเหลอ และยนเคยงขางเขาอย

ท าใหเขารสกวาปญหาของเขามทางออก และผบงคบบญชาเองกยนดทจะเปนผชวยเหลอในการหาทางออกของปญหานนๆ

แจงญาตใหทราบถงพฤตกรรมท ารายตวเอง และการดแลของหนวยงาน

จดใหมเพอนคหคอยดแลอยางใกลชด ไมควรทงใหอยตามล าพง

งดการเขาเวรยาม รวมถงการถออาวธปน แตไมควรปลอยใหอยตามล าพง

น าสงของทอาจจะใชเปนเครองมอในการฆาตวตายเกบไวใหมดชด เชน อาวธปน เชอก มด ของมคมตางๆ น ายาท าความสะอาด เปนตน

สญญาณเตอนถงความเสยงในการฆาตวตาย

วธด าเนนการชวยเหลอเบองตน

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๗

เมอพบเหนผทมแนวโนมทจะคดท ารายตนเอง ควรพดใหก าลงใจดวยน าเสยงทนมนวล เปนมตร ดงน

ยงมหนทางแกไขปญหาได ตวอยางเชน “ปญหาทกอยางมทางแกไข บางปญหาตองใชเวลา เราลองมาชวยกน

คดหาหนทางทจะแกไขปญหากนดกวา”

สรางความมนใจวายงมคนคอยชวยเหลออย ตวอยางเชน “ลองปรกษาหารอกบเพอน ผบงคบบญชา

(หรอญาตพนอง สาม หรอภรรยา ลกทเตบโตเปนผใหญแลว)” แตถาไมมใครจรงๆ กยงมหนวยงานอกหลาย

แหงทยงคอยใหความชวยเหลออย เชน สมาคมสะมารตนส โทร.02-713-6793 (ทกวน เวลา 12.00-22.00),

สายดวนสขภาพจต โทร.1323 (ทกวน 24 ชวโมง)

พดใหหวงคนขางหลง ตวอยางเชน “ถาขาดคณไปทงคนลกๆจะท าอยางไร” หรอ “ถาขาดคณแลว พอแม

จะอยอยางไร ใครจะชวยดแลทาน”

พดใหเหนขอดของการมชวต ตวอยางเชน “คณยงมอะไรดๆอยอกมาก เชน มลก ภรรยาทด ทคอยหวงใย

ใหก าลงใจ” หรอ “คณยงมงานท ามทรพยสนเงนทอง” หรอ “การมชวตอยยงไดท าบญ ท าประโยชน

ใหครอบครว ใหสงคม ประเทศชาตได”

ในกรณทเวลาผานไประยะหนง ผคดท ารายตนเอง สามารถมสตรบฟงเหตผลได ใหพดถงบาปบญคณโทษ

ตวอยางเชน “คดท ารายตวเองไมดหรอกบาปกรรมเปลาๆ กวาจะเกดมาเปนคนนนแสนยาก”

ลกษณะของพฤตกรรม

สหนาบงตง แววตาไมเปนมตร แสดงทาทางไมพอใจ กระวนกระวายอยนงไมได พดโตตอบดวยน าเสยงหวน

เสยงดงขนเรอยๆ ใชค าพดกระแทกกระทน วาจาหยาบคาย ต าหนตเตยน ขตะคอก ทะเลาะววาท ชกตอย ทบต ท าลาย

ขาวของ ละเมดสทธผอน และลกษณะอนๆ เชน มกลนสราจากลมหายใจ มรอยฉดยาตามรางกายเหมอนผตดยาเสพตด

ขอควรระวงเมอพบเจาหนาทต ารวจทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง

๑. ระวงอาวธทตดตวเจาหนาทต ารวจทมพฤตกรรมกาวราว เชน ปน วตถระเบด มด ฯลฯ

๒. ไมควรเขาหาเพยงล าพงคนเดยว

๓. ไมควรน าเขาไปอยในหองทปดหรอแคบ

๔. ไมควรพดดวยเสยงทดง ดดนหรอขมข

เทคนคการพดชวยเหลอทางจตใจ

๒. การดแลเจาหนาทต ารวจทมพฤตกรรมกาวราว

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๘

แนวทางปฏบตกบเจาหนาทต ารวจทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง

๑. แยกตวเจาหนาทนายนนออกจากสถานการณตงเครยดหรอเหตกระตน ๒. ผบงคบบญชาตองเผชญสถานการณดวยความมนใจอยางมแผน ระมดระวงและมทาทสงบ ยอมรบ

พฤตกรรมกาวราวพดดวยน า เสยงออนโยน ไมต าหน โดยเรยกชอเจาหนาทต ารวจผนนใหถกตองและชดเจน และเตอนสตใหเจาหนาทต ารวจผนนรวาเขาก าลงท าอะไร และตองการอะไร เจรจาขอปลดอาวธดวยความระมดระวง

๓. ใชค าถามปลายเปดใหเจาหนาทต ารวจทมพฤตกรรมกาวราวไดระบายความไมพอใจ ๔. เมอเจรจาไมส าเรจใหเตรยมก าลงพลพรอมในการจ ากดพฤตกรรม ๕. ขนตอนในการจ ากดพฤตกรรม

๕.๑ เตรยมอปกรณ เชอก ผกมดใหพรอม ๕.๒ ใหก าลงพลทจะรวมปฏบตการผกมดวางแผนวาใครจะจบมอหรอขา ผทเปนผจบควรเกบอาวธ ทตดตวหรอสงของทจะเปนอนตรายตอตวเองขณะจบ ๕.๓ เมอผกมดเรยบรอยแลว น าไปแยกออกจากพนทปฏบตงานและพดคยใหสงบ ๕.๔ ประสานกบหนวยงานรกษาพยาบาลใกลเคยง และสงตอเพอใหไปรบการรกษา

เปนปฏกรยาทางจตใจทเกดขนกบเจาหนาทต ารวจทปฏบตงานเปนเวลานานๆ ท าใหไมสามารถปฏบตหนาทงานไดอยางสมบรณ ซงปฏกรยาทเกดขนมความสมพนธกบความกดดน (Stress) จากงานอยางเหนไดชด เมอความกดดนจากงานผานพนไปสวนมากจะหายเปนปกต โดยปฏกรยาทงหมดทเกดจากการท างานทมภาวะกดดนนานๆ จะแบงเปน

ปฏกรยาดานบวก เชน เจาหนาทต ารวจมความฮกเหม มความตนตว ระแวดระวงตวตลอดเวลา มความอดทนมากขน มพฤตกรรมกลาหาญเยยงวรบรษ

ปฏกรยาดานลบ เชน หนราชการ ใชสารเสพตด พยายามท ารายตนเอง หรอผอน

อาการแสดงทพบไดบอยของความออนลาจากการท างานทกดดนนานๆ และยงคงจดอยในเกณฑปกต คอ

๑. อาการแสดงทางรางกาย เชน ปวดศรษะคลายมเขมขดรดรอบศรษะ ปวดหลง ตวสน พดตะกกตกก สะดงตกใจงาย, หวใจเตนแรง หายใจล าบาก, ปนปวนในกระเพาะอาหาร ทองรวง ปสสาวะบอย, ออนลา เพลยแรง เหนอยงาย เหมอลอย

๒. อาการแสดงทางจตใจและอารมณ เชน วตกกงวล กลมใจ หงดหงด ขบน สมาธบกพรอง ความจ าไมด ตกใจตนเพราะฝนราย เศราเสยใจ รสกวาตนเองท าผด โกรธและไมเชอมนหนวยงานของตน ขาดความเชอมนในตนเอง หมายเหต : แมจะมอาการดงกลาวมาแตยงคงสามารถปฏบตงานทมภาวะกดดนไดเปนอยางด และสามารถปฏบตตามหนาทไดครบถวนจงจดอยในเกณฑปกต

๓. ปฏกรยาออนลาและเครยดจากการปฏบตงานเปนเวลานานหรออยในภาวะกดดน

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๙

อาการแสดงออกของความออนลาจากการปฏบตงานทมากเกนเกณฑปกตและรนแรง คอ

๑. อาการแสดงทางรางกาย เชน ไมสามารถอยอยางสงบได ตองเคลอนไหวตลอดเวลา สะดงตกใจ หรอกมหลบในทนททไดยนเสยงดง หรอมองเหนการเคลอนไหว แขนขาสน รางกายบางสวนท าหนาทไมได ทงๆทอวยวะนนปกต เชน ไมสามารถใชมอ แขน หรอขาได ไมสามารถมองเหนหรอไดยนหรอรสกได (ซงอาจเปนบางสวนหรอทงหมด) ตวแขงเกรงในขณะตกอยในภาวะอนตราย อาจเปนมากถงขนเคลอนไหวไมไดเลย และอาจมอาการ อยนานกได รางกายหมดแรง ท าอะไรเชองชา หรอท าไดเพยงแตยนหรอนงเทานน ตาเหมอลอยมองไปทใดทหนง โดยไรจดหมาย รสกสมองวางเปลา ไมสามารถควบคมอะไรได เดนโซเซ ยนไมมนคง

๒. อาการแสดงทางจตใจและอารมณ เชน พดเรว ใหค าแนะน าผ อนตลอดเวลา โตเถยง ทะเลาะววาท เปนการกระท าทหนหนพลนแลนอยางมเจตนา ขาดความสนใจในการดแลตนเองดานสขอนามย ความจ าไมดเกยวกบระเบยบวนย ทกษะการท างาน วน เวลา สถานท เหตการณทก าลงเกดในปจจบน หรอลมทกสงทกอยาง พดตดอางรนแรง พดพมพ า หรออาจถงขนไมพดเลย กลวการนอนหลบเพราะกลววาจะฝนราย หรอกลวอนตราย ไมสามารถ นอนหลบได แมแตจะอยในบรเวณทปลอดภย มองเหนหรอไดยนสงทไมปรากฏมอยจรง (ประสาทหลอน) อารมณเปลยนกลบไปกลบมารวดเรว รองไหเปนพกๆ อยากตาย แยกตนเองจากสงคม ไมพดจากบใคร เศราเสยใจ เปนระยะเวลายาวนาน อารมณเฉยเมย ไมกนอาหาร ไมสนใจสงอนใด โวยวาย แสดงกรยาบาๆบอๆ แปลกๆ วงอยางตนตระหนกเมอตกอยในสถานการณทเผชญอนตราย

ความออนลาจากการการท างานทมภาวะกดดนเปนเวลานานๆ มสงทควรเฝาระวง คอ

๑. เปนอาการแสดงแจงเตอนใหตองมการดแลเปนพเศษ แตไมใชหมายถงวา “รนแรงมากปกต” ถงขนตองสงไปรบการประเมนรกษาตวทหนวยงานพยาบาล

๒. พวกทมอาการแสดงแบบ “ปกต” กอาจถอไดวาเปนพวก “รนแรงกวาปกต” ได ถาผบงคบบญชาด าเนนการชวยเหลอแลวแตเจาหนาทต ารวจนนยงคงปฏบตหนาทไมได หลงจากไดรบการพกผอนทดแลว อาการตางๆ กยงไมดขน และเจาหนาทต ารวจนนมพฤตกรรมทแตกตางไปจากธรรมดาทเขาเคยเปนมาก

กลยทธจดการกบความเครยด

๑. แยกแยะและจดล าดบความส าคญของปญหาและความเครยด ๒. รจกปลอยวางในปญหาเลกนอย เพอวางแผนแกไขปญหาทส าคญกวา ๓. รตวใหไดกอนวาตอนนตวเองก าลงเครยดแลว ๔. พดระบายความเครยด ๕. มอารมณขน ๖. รจกใหก าลงใจและปลอบใจตนเองเปน ไมทอถอยงาย ๗. ออกก าลงกาย ๘. นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๐

การชวยเหลอจตใจเบองตน (Psychological First Aid)

การชวยเหลอจตใจเบองตน เปนการรบเขาไปใหความชวยเหลอแกผทเผชญภาวะวกฤตในชวตอยางเรงดวน

ซงเปนสงททกคนสามารถท าได ไมจ าเปนตองเปนผเชยวชาญ เพอลดหรอบรรเทาความเจบปวดทางจตใจ

ภาวะวกฤตในชวต ไดแก การทกขทรมานจากโรคประจ าตวรายแรง โรคเรอรง และโรคทรกษาไมหาย เชน

โรคเอดส มะเรง ฯลฯ , การสญเสยอวยวะ สญเสยบคคลส าคญ หรอของรก เชน การตายจาก หยาราง หรอ

แยกทางกน รวมถงการสญเสยทรพยสน เชน ไฟไหมบาน น าทวม, ปญหาการงาน การเงน หนสน เชน ถกเรงรดหนสน

จนหาทางออกไมได, มปญหาความสมพนธ เชน การโตเถยง ทะเลาะววาทกบคนในครอบครว เพอนฝง หรอคนในท

ท างาน เปนตน

๑. E : Engagement หมายถง การเขาถงผทเผชญภาวะวกฤตอยางถกตองและเหมาะสม สรางสมพนธภาพ

จนไดรบความไววางใจ

๒. A : Assessment หมายถง การประเมนอยางครอบคลม ทงดานรางกาย จตใจ และสงคม

๓. S : Skills หมายถง ทกษะในการชวยเหลอ เพอลดความแปรปรวนทางอารมณ และสรางศกยภาพในการ

จดการปญหา

๔. E : Education หมายถง การใหสขภาพจตศกษาและขอมลทจ าเปน เพอชวยใหเขาสามารถด ารงชวตได

ตามปกตโดยเรว

บทท ๓ การปฐมพยาบาลจตใจเบองตน (Psychological First Aid)

หลกการ EASE ประกอบดวย

การปฐมพยาบาลทางจตใจแกผทเผชญภาวะวกฤตในชวตดวยหลกการ EASE

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๑

การเขาถงผทเผชญภาวะวกฤตอยางถกตองและเหมาะสม สรางสมพนธภาพจนไดรบความไววางใจ ซงประกอบดวยหลก ๓ ส. ไดแก

เชน สหนา แววตา ทาทาง พฤตกรรม และอารมณของผท เผชญ

ภาวะวกฤต

โดยผชวยเหลอควรมทาทสงบนง เปนหลกทางใจ รบฟงดวยทาททสงบ มองหนาสบตา

สมผสอยางเหมาะสม ซงควรเหมาะกบเหตการณ อารมณ ความรสก และสภาพสงคม วฒนธรรมดวย เชน ไมยม

ในขณะทอกฝายเศรา แมวาจะเปนการยมเพอใหก าลงใจกตาม ไมบงคบหรอฝนความรสกเมอผเผชญภาวะวกฤต

ยงไมพรอม เชน เมอเขาอยในภาวะชอค นงนง ไมควรฝนความรสก โดยการพยายามใหเขาลกไปทอน แตควรนงอยเปน

เพอนจนกวาจะรสกผอนคลายลง

ควรเรมพดคยเมอผทเผชญภาวะวกฤตมความพรอม เชน สบตา มทาทผอนคลาย โดยการพดคย

เบองตนโดยใชค าถามปลายเปด เชน การถามถงอารมณ ความรสกทเกดขนในขณะนน แตไมควรซกถามถงเหตการณ

ทเกดขน นอกจากผทเผชญภาวะวกฤตอยากเลา

ส.๑ สงเกตภาษาทาทางและพฤตกรรม

วธการสรางสมพนธภาพและเขาถงจตใจ ผทเผชญภาวะวกฤต (Engagement)

ส.๒ สรางสมพนธภาพ

ส.๓ สอสาร

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๒

วธการประเมนผทเผชญภาวะวกฤต (Assessment)

การประเมนผประสบเหตการณวกฤตอยางครอบคลม ทงดานรางกาย จตใจ และสงคม ประกอบดวย ๓ ป. ไดแก

เชน ปจจยส (ยา อาหาร เครองนงหม น า ทพกพง)

ความปลอดภย และบรการทางการแพทย

ประเมนวาผเผชญภาวะวกฤตก าลงอยในระยะอารมณใด โดยปฏกรยาทางจตใจ

ทเกดขนหลงเกดภาวะวกฤตในชวต มดงน

ผทอยในภาวะชอค และปฏเสธ (Shock & Denial) คอมลกษณะมนงง สบสน หลงลม จ าอะไรไมได ความคดแตกแยก ไมสามารถเชอมโยงความคด การรบรสงแวดลอมเปลยนไป ปฏเสธไมยอมรบเหตการณ ทเกดขน ควบคมตนเองไมได เกดอารมณทางกาย เชน ใจสน มอสน ตวสน หายใจถและแรง เปนตน โดย คนทอยในระยะนมกจะพดวา “ไมจรง” “เรองนเปนเรองโกหก” “เปนแคขาวลวง” “ก าลงเลนมกอยใชไหม”

ผทอยในภาวะโกรธ โมโห เกรยวกราด (Anger) เชน ตะโกน ดาทอ ก ามอ กดฟน เกรง ตาขวาง กระวนกระวาย กระสบกระสาย ท ารายตนเอง หรอท าลายสงของ โทษไดทกคนไมวาจะเปนเพอน หมอ ครอบครว ไมเวนแมแตฟาดน เทวดา หรอพระเจา โดยมกเปนการโทษเพอหา “แพะรบบาป” ซงเปนกลไกหนงในการเยยวยาความรสกทเกดขน สงทส าคญคอเมอเราเจอคนทอยในระยะนมาโกรธเรา โทษเรา เรากอยาไปโกรธตอบ ในทางกลบกนเราควรพยายามรบฟงและเข าใจความรสกของเคาเหลานน เพอชวยใหเคาผานระยะนไปไดโดยเรว เชน ญาตคนไขเกดการดาทอหมอ ฟองรองหมอ เมอผดหวง กบผลการรกษา

ผทอยในภาวะตอรอง (Bargaining) มกมอาการพดซ าๆ เรยกรองหรอตอรองเพอใหไดในสงทตองการ ซงเปนสงทไมสามารถตอบสนองไดจรงในเวลานน เนองจากไมสามารถยอมรบความจรงท เกดขนได อาจแสดงออกหรอพดในลกษณะหลอกตวเอง เปนการตอรองกบตวเองในอดต ซงสวนใหญจะมความรสกผดแฝงอยดวย โดยเฉพาะความรสกผดทยงไมไดท าอะไรกอนหนานน เชน

“ถายอนเวลากลบไปได ฉนจะไปท า...” “ถาตอนนนไดท า... วนนกคงไมเปน...” “ฉนยอมท าทกอยาง เพอใหสงทเกดขนเปนแคฝนราย” “ถาวนนนฉนตดสนใจไปตรวจ วนนกคง...” “ถาตอนนนตงใจกวาน วนนกคงไมเปนแบบน” “อยากท า...ใหเสรจกอน” “ถาไดรบโอกาสอกครง ฉนจะ...”

ป.๑ ประเมนและตอบสนองความตองการอยางเรงดวน

ป.๒ ประเมนสภาพจตใจ

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๓

ผทอยในภาวะซมเศรา เสยใจ (Depression) เชน รองไห คร าครวญ คอตก ทาทางเลอนลอย แยกตว

หมดเรยวแรง ไมอยากท าอะไร โทษตวเอง มองไมเหนทางออก มองโลกในแงลบ เบออาหาร นอนไมหลบ

อยากตาย เนองจากชวงนเกดการรบรวาสงทเกดขนนนไมสามารถหลกเลยงได และตองเผชญความจรง

อนโหดราย อารมณและความรสกซมเศราจงเกดขน ซงแตละคนจะมอาการไมเทากน ขนอยกบภมหลง

ประสบการณ และความเขมแขงของแตละบคคล โดยการแสดงออกอาจมหลากหลายรปแบบ เชน

หลกหนสงคม เกบตว รองไห หงดหงด ครนคดเกยวกบความตาย ซงเปนกระบวนการปกตทจะเกดขน

ในการเยยวยารกษาจตใจ

อยางไรกตามหากไมสามารถหลดออกจากชวงนได แสดงวากระบวนการทางจตใจเรมมปญหาแลว

ถาปลอยทงไวนานเกนไปกอาจเปนโรคทางจตเวชได ดงนนการใหก าลงใจและประคบประคองจากคนรอบขาง

มความส าคญมาก เพอชวยใหไมใหเขาตดอยในระยะนนานจนเกนไป

ผทอยในภาวะยอมรบ (Acceptance) ระยะนอาการซมเศราจะคอยๆดขนตามล าดบ ผทในระยะนจะเรม

ยอมรบสภาพและภาวะตางๆไดแลว สามารถยอมรบความจรง และพรอมทจะเผชญสงทเกดขน อยางไรกตาม

การสามารถยอมรบความจรงไดแลว ไมไดหมายความเรารสกดกบสงทเกดขน เพยงแตหมายความวาเรา

สามารถยอมรบสงรายๆทเกดขนนนไดแลว

ซงปฏกรยาทางจตใจทเกดขนหลงเกดภาวะวกฤตในชวตไมจ าเปนตองเกดขนตามล าดบ จะเกดภาวะใด

กอนกได และไมจ าเปนตองเกดทกขนตอน

โดยเฉพาะการตดตอประสานญาต ผใกลชด แหลงชวยเหลอทางสงคม

ป.๓ ประเมนความตองการทางสงคม

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๔

ทกษะในการชวยเหลอ ผทเผชญภาวะวกฤต (Skills)

การมทกษะในการชวยเหลอนนจะชวยลดความแปรปรวนทางอารมณ และสรางศกยภาพในการจดการปญหา

ซงประกอบดวยหลกการ ดงน

ไดแก

การฝกก าหนดลมหายใจ (Breathing Exercise) เชน หายใจเขานบ ๑ ถง ๔ หายใจออกนบ ๑ ถง ๔

หรอหากนบถอศาสนาพทธ กใหหายใจเขานบวา พธ หายใจออกนบวา โธ

การสมผส (Touching Skill) เชน การแตะบา แตะมอ บบนวดเบาๆ โดยตองค านงถงความเหมาะสม

ทางเพศ วย สงคมและวฒนธรรม เนองจากบางครงอาจไมสามารถสมผสเพศตรงขามได ดงนนในกรณน

อาจใชการขออนญาตนงเปนเพอนใกลๆ เพอเปดโอกาสใหอกฝายตดสนใจ ท าใหรสกปลอดภย

และมทพงพา

ประกอบดวย

การฟงอยางใสใจ (Active Listening) คอการตงใจฟงอยางตอเนองถงเนอหา สาระ และอารมณ

ของผเผชญภาวะวกฤตทแสดงออกมา ซงการฟงอยางตงใจ คอ การมองตา ตงใจฟง และจบประเดนส าคญ

โดยไมแทรกหรอขดจงหวะ ถากรณทผเผชญภาวะวกฤตพดมากและวกวน ใหใชการสรปประเดนปญหา

เปนชวงๆ เพอใหเกดความเขาใจตรงกน โดยแสดงทาทเปนมตรและอบอนใหอกฝายรบรผานทางสหนา

ทาท และค าพด การฟงอยางใสใจนจะชวยใหผทเผชญภาวะวกฤตสงบ ลดความรนแรงทางอารมณ

รสกมนคงปลอดภย และเกดความไววางใจ

การสะทอนความรสก เปนเทคนคหนงทจะสะทอนอารมณความรสกของผเผชญภาวะวกฤตออกมา

ดวยภาษาทเรยบงาย สงบ ปราศจากการตดสน โดยจะท าใหเกดการฉกคด และวเคราะหอารมณทเกดขน

ของตนเองวาก าลงรสกอะไร ลดอารมณทรนแรง พลงพลานลงได

การเงยบ เปนชวงเวลาทไมมการสอสารดวยวาจา ซงอาจเปนไดสองลกษณะ คอ

เงยบแบบไมมเสยงใดๆจากทงสองฝาย โดยการเงยบนนแสดงให เหนวาผพดตองการเวลาเพอคด

หรอไมตองการพดถงเรองนน

เงยบแบบมเสยงบางอยาง เชน อม..., เสยงพดทขาดๆหายๆ ไมตอเนอง, พดตะกกตะกก

ซงอาจแสดงถงความวตกกงวล

ดงนนตองรจกสงเกตและพจารณาวาการเงยบทเกดขนนนเกดจากสาเหตใด

๑. เทคนคเรยกขวญคนสต

๒. การลดความเจบปวดทางใจ

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๕

การทวนซ า เปนการพดในสงทเขาพดซ าอกครงหนง โดยไมเปลยนแปลงภาษา ทาท หรอความรสก

ทแสดงออก เพอชวยใหเขาไดเขาใจชดเจนขน สอถงความใสใจ เขาใจของผใหการปรกษา และชวยใหเขา

เกดความรสกวาตนเองเปนทเขาใจ ยอมรบ และเกดความอบอนใจ รวมถงยอมเปดเผยตนเองมากขน

นอกจากนยงเปนการตรวจสอบวาสงทผใหการปรกษาไดยนนนเขาใจถกตองตรงกนหรอไม

เปนการเสรมสรางทกษะในการแกปญหา ชวยลดความกงวล และปฏกรยาทจะเกดขน

เมอตองเผชญภาวะวกฤต โดยมวธการจดการ ดงน

พบปะสงสรรคกบเพอนฝง ใชเวลารวมกบผอน เพอแลกเปลยนความคดและเปนก าลงใจใหกนและกน

รวมถงหาคนทไวใจคอยใหค าปรกษา

พกผอนใหเพยงพอ

พยายามท ากจวตรประจ าวนใหไดตามปกต แมจะรสกเบอหนาย ไมอยากท าอะไร

จดตารางกจกรรมใหกบสงทชอบหรอมความสข เชน เลนกฬา งานอดเรก อานหนงสอ ฟงเพลง เลนดนตร

ท ากจกรรมทมความสข ปลอยวางและผอนคลายจากเรองเครยด

รบประทานอาหารทมประโยชนและมคณคาครบทงหาหม

ใชวธการฝกคลายกลามเนอ ฝกการหายใจ และวธคลายเครยดอนๆ

ใชวธพดกบตนเองใหสงบ

ออกก าลงอยางสม าเสมอ เชน วายน า วง ถบจกรยาน กระโดดเชอก เปนตน

จดบนทกลงในสมด

หดมอารมณขนอยเสมอ

กจกรรมทควรหลกเลยง ไดแก การดมสรา, รบประทานอาหารมากหรอนอยเกนไป สบบหรจด ใชสารเสพตด

ท ากจกรรมทมความเสยงหรอใชความเรว เปนตน

๓. เสรมสรางทกษะ

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๖

การใหสขภาพจตศกษา และขอมลทจ าเปน (Education)

การใหสขภาพจตศกษาและขอมลทจ าเปน จะชวยใหผเผชญเหตการณวกฤตสามารถด ารงชวตไดตามปกตโดยเรว ประกอบดวยหลก ๓ ต. ไดแก

โดยการไตถามขอมล ตรวจสอบความตองการชวยเหลอทจ าเปนและเรงดวน

ใหความรเบองตนเกยวกบอาการทเกดขนจากความเครยด และผลกระทบทางจตใจ ทอาจเกดขน พรอมบอกวธการปฏบตตวเพอลดความเครยด เนองจากความเครยดและรสกกงวลเปนสงทพบไดบอย เมอตองเผชญเหตการณวกฤต และอาจขดขวางการปรบตวตอสงตางๆในการด าเนนชวต ท าใหฟนตวชา ไมมทางออกในการจดการกบปญหาทเกดขน ซงการฝกผอนคลายเบองตนเปนส งทสามารถท าได แลวชวยใหหลบงายขน มสมาธ มพลงงานทจดการกบชวต ซงการผอนคลายนนรวมถงการคลายกลามเนอ ฝกหายใจ ฝกสมาธ วายน า ฝกยดกลามเนอ โยคะ สวดมนต ออกก าลงกาย ฟงเพลงเบาๆ และใชเวลากบธรรมชาต ฯลฯ นอกจากนยงมแนวทางการฝกผอนคลาย ทสามารถน ามาฝกไดในชวตประจ าวน ดงน

การฝกหายใจ เมอหายใจเขาทองปอง หายใจออกทองแฟบ เรมจากการใหนงทาทสบาย หลบตา เอามอประสานไวททอง โดยใหนวชอยบรเวณสะดอ คอยหายใจเขาชาๆนบ ๑ ถง ๔ ในใจ ทองจะพองออก กลนหายใจนบ ๑ ถง ๔ ในใจ จากนนคอยๆหายใจออก นบ ๑ ถง ๘ (ควรฝกวนละประมาณ ๔๐ ครง)

การฝกผอนคลายกลามเนอ (ใชเวลา ๑๕ นาท) ใหนงในทาทสบาย หลบตา ฝกเกรงและคลายกลามเนอ เรยงตามล าดบ ดงน

๑. มอและแขนขวา ใหก ามอ เกรงแขน แลวคลายออก ๒. มอและแขนซาย ใหก ามอ เกรงแขน แลวคลายออก ๓. หนาผาก เลกควใหสง แลวคลายออก ขมวดคว แลวคลายออก ๔. ตา แกม จมก โดยหลบตาใหแนน ยนจมก แลวคลายออก ๕. ขากรรไกร ลน รมฝปาก โดยใชการกดฟน เอาลนดนเพดานปาก แลวคลายออก ๖. คอ ใหกมหนา คางจรดคอ แลวผอนคลาย เงยหนาจนสด แลวผอนคลาย ๗. อก ไหล และหลง ใหหายใจเขาลกๆกลนไวแลวหายใจออก ยกไหลใหสง แลวคลายออก ๘. หนาทอง แขมวทอง แลวคลาย ๙. เทา และขาขวา เหยยดขา กดปลายนวเทา แลวคลาย กระดกปลายนวเทา แลวคลาย ๑๐. เทา และขาซาย เหยยดขา กดปลายนวเทา แลวคลาย กระดกปลายนวเทา แลวคลาย

นอกจากนยงมแหลงทสามารถใหความชวยเหลอทางดานจตใจ ไดแก โรงพยาบาลทกแหงทมจตแพทย สายดวนสขภาพจต โทร.1323 (ทกวน 24 ชวโมง) สมาคมสะมารตนส โทร.02-713-6793 (ทกวน เวลา 12.00-22.00)

ต.๑ ตรวจสอบความตองการ

ต.๒ เตมเตมความร

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๗

รวมกนวางแผนและหาแนวทางในการชวยเหลอตางๆเพมเตม เพอดแลและตดตาม

อยางตอเนอง เชน การโทรศพทตดตามความคบหนา, การนดหมายมาพบกนทโรงพยาบาล, การไปเยยมบาน เปนตน

นอกจากนยงมวธการอนทจะชวยดแลสภาพจตใจตนเองเบองตนได ดงน

๑. นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ

๒. รบประทานอาหารใหเพยงพอ

๓. เปลยนไปท างานอยางอนบาง

๔. ออกก าลงกายเบาๆ

๕. ท าในสงทสรางความเพลดเพลน

๖. ใหความส าคญกบสงทคณท าไดด

๗. เรยนรจากสงทผดพลาด

๘. เลาเรองข าขนสกนฟง

๙. สวดมนต ท าสมาธ หรอละหมาด

๑๐. ถามความรสก และชวยเหลอทางจตใจแกกนและกน

๑. มการรวมกลมปรกษาหารอ

๒. รบฟงความรสกซงกนและกน

๓. สงเกต ใสใจในการเปลยนแปลงของเพอน

๔. ท ากจกรรมตางๆรวมกน

๑. การฝกหายใจ

๒. การผอนคลายกลามเนอ

๓. การจนตนาการ

๔. Safe place

วธการดแลตนเองในชวตประจ าวน

การดแลจตใจเพอนรวมงาน

เทคนคการจดการกบความเครยด

ต.๓ ตดตามตอเนอง

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๘

เครองมอทตองใชในการคดกรอง แบงเปน ๔ สวน ดงน สวนท ๑ : แบบประเมนความเครยด ๕ ค าถาม (ST-๕) สวนท ๒ : แบบคดกรองโรคซมเศรา ๒ ค าถาม (๒Q) สวนท ๓ : แบบประเมนโรคซมเศราดวย ๙ ค าถาม (๙Q) สวนท ๔ : แบบประเมนการฆาตวตาย ๘ ค าถาม (๘Q)

ขอแนะน า ถามดวยภาษาทสอดคลองกบทองถนหรอเหมาะสมกบผถกสมภาษณ ควรถามใหไดค าตอบทละขอ ถาไมเขาใจใหถามซ า ไมควรอธบายขยายความเพมเตม พยายามใหไดค าตอบทกขอ จากนนรวมคะแนน และ แปลผลตามชวงคะแนนในสวนการแปลผล โดยแจงผลตามแนวทางอยางเหมาะสม พรอมใหค าแนะน าในการปฏบตตว หรอการดแลรกษาในขนตอนตอไป

กอนการประเมนควรมการเตรยมสภาพจตใจของผรบการประเมน รวมทงจดสงแวดลอมใหมความเหมาะสม และผอนคลาย เพอใหการประเมนสขภาพจต เจาหนาทต ารวจท เผชญภาวะวกฤตนนเกดประสทธภาพสงสด โดยมแนวทาง ดงน

๑. ผด าเนนการประเมนควรเตรยมตวและท าความเขาใจแบบประเมนตางๆ กอนทจะเรมประเมน ๒. จดเตรยมระยะเวลาในประเมน โดยใชเวลาประมาณ ๓๐ นาท ซงไมควรประเมนในชวงทมสถานการณกดดน ๓. จดเตรยมสถานทใหมความเหมาะสม ไมมเสยงรบกวน แสงสวางพอเหมาะ โตะ เกาออยในสภาพพรอมใชงาน

โดยมระยะหางระหวางผเขารบการประเมนแตละคนประมาณ ๑ ชวงแขน ๔. ผด าเนนการประเมนควรแนะน าแบบประเมน และวธการตอบแบบประเมนใหชดเจน ๕. ผด าเนนการประเมนตองมความเขาใจเกยวกบผลทไดวาเปนการประเมนสขภาพจตในขณะทดสอบเทานน

ไมสามารถน าไปพยากรณความผดปกตทางจต ปญหาดานการปรบตว หรอปญหาอนๆในอนาคตได ๖. ประโยชนทไดจากการประเมน สามารถน าไปใชการเฝาระวง ดแล และใหค าแนะน าแกเจาหนาทต ารวจทเผชญ

ภาวะวกฤตในแตละรายตอไป ผด าเนนการสามารถพดชแจงวตถประสงคของการประเมน เพอใหผเขารบการประเมนเกดความผอนคลาย

และใหความรวมมอ โดยใชแนวทางการพดดงตอไปน “เนองดวยผบงคบบญชาระดบสงของส านกงานต ารวจแหงชาตไดแสดงความหวงใยถงสภาพจตใจและความสข

ของเจาหนาทต ารวจทกนายทปฏบตหนาท เนองจากตระหนกดวาเจาหนาทต ารวจนนมหนาท ภารกจทมความกดดน ตองใชความคดและการตดสนใจ รวมถงบางครงยงตองเผชญกบสถานการณทเสยงอนตรายอกดวย สงผลใหเจาหนาทต ารวจทกนายมความเสยงทจะเกดภาวะเครยดได

บทท ๔ การประเมนและคดกรองภาวะสขภาพจต

และแนวทางวธการใชเครองมอคดกรอง

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๑๙

ผบงคบบญชาจงมความประสงคทจะใหมการชวยเหลอ ดแลภาวะเครยดทเกดขน จงขอใหเจาหนาทต ารวจทกนายตอบแบบสอบถามตอไปนตามความเปนจรง เพอใหททานจะไดรบค าแนะน าและชวยเหลออยางเหมาะสม ซงสงททานตอบจะไมสงผลตอต าแหนงหนาทการงาน และจะถกเกบไวเปนความลบในทมเจาหนาททชวยเหลอทานเทานน”

สวนท ๑ แบบประเมนความเครยด (ST-๕)

ขอ อาการหรอความรสกทเกดในระยะ ๒ - ๔ สปดาห แทบ ไมม

เปนบางครง

บอยครง เปน

ประจ า

๑ มปญหาการนอน นอนไมหลบหรอนอนมาก ๐ ๑ ๒ ๓

๒ มสมาธนอยลง ๐ ๑ ๒ ๓

๓ หงดหงด/กระวนกระวาย/วาวนใจ ๐ ๑ ๒ ๓

๔ รสกเบอ เซง ๐ ๑ ๒ ๓

๕ ไมอยากพบปะผคน ๐ ๑ ๒ ๓

คะแนนรวม

หมายเหต ระดบอาการแทบไมม หมายถง ไมมอาการหรอเกดอาการเพยง ๑ ครง ระดบอาการบอยครง หมายถง มอาการเกดขนเกอบทกวน ระดบอาการเปนบางครง หมายถง มอาการมากกวา ๑ ครง แตไมบอย ระดบอาการเปนประจ า หมายถง มอาการเกดขนทกวน

การแปลผล ๐ - ๔ คะแนน หมายถง เครยดนอย ๕ – ๗ คะแนน หมายถง เครยดปานกลาง ๘ - ๙ คะแนน หมายถง เครยดมาก ๑๐ - ๑๕ คะแนนขนไป หมายถง เครยดมากทสด

วธการแปลผลและการด าเนนการตอไป

ความเครยดระดบ ๐ – ๗ คะแนน (นอยถงปานกลาง) เปนความเครยดในระดบปกตทเกดขนไดกบทกคน แตบางครงอาจตองเฝาระวงไมใหเครยดมากเกนไป โดยอาจแนะน าวธการจดการความเครยดทสามารถน ามาประยกตใชไดในชวตประจ าวน

ความเครยดระดบ ๘ – ๑๕ คะแนน (มากถงมากทสด) เปนความเครยดในระดบทสงผลกระทบตอรางกาย เชน ปวดหว ปวดหลง นอนไมหลบ ฯลฯ ซงความเครยดในระดบนตองท าการประเมนเพมเตมดวย แบบคดกรองโรคซมเศรา ๒ ค าถาม (๒Q) โดยชแจงวตถประสงคในการประเมนดงน

“เนองจำกทำนทมภำวะเครยดอยำงมำก และอำจเกดเปนภำวะซมเศรำได ดงนนจงขอใหทำนตอบค ำถำม ๒ ขอตอไปน เพอเปนกำรประเมนวำทำนมภำวะเครยดอยในระดบทอำจเปนโรคซมเศรำหรอไม”

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๐

สวนท ๒ แบบคดกรองโรคซมเศรา (๒Q)

ขอแนะน า ถามดวยภาษาทสอดคลองกบทองถนหรอเหมาะสมกบผถกสมภาษณ โดยถามใหไดค าตอบทละขอ

ถาไมเขาใจใหถามซ า ไมควรอธบายขยายความเพมเตม และใหผประเมนเขยนเครองหมาย “ ” ในชองทตรงกบค าตอบของผรบบรการ

วธการแปลผลและด าเนนการตอไป

ถาตอบ “ไมม” ทง ๒ ค าถาม ถอวาปกต ไมเปนโรคซมเศรา

ถาตอบ “ม” ในขอใดขอหนง หรอทง ๒ ขอ (มอาการใดๆในค าถามท ๑ และ ๒) แสดงวาเปนผท มความเสยง หรอมแนวโนมทจะเปนโรคซมเศรา ใหด าเนนการแจงผลและแนะน าความรเรองโรคซมเศราจากนนใหประเมนเพมเตมดวยแบบประเมนโรคซมเศรา ๙ ค าถาม (๙Q) โดยชแจงวตถประสงคของการประเมนดงน

“จำกกำรประเมนพบวำทำนมแนวโนมทจะเกดโรคซมเศรำ เนองจำกภำวะซมเศรำทเปนนำน และรนแรงจะสงผลใหกำรท ำงำนในรำงกำยเสยสมดลไป จนเกดอำกำรตำงๆทสำมำรถสงเกตได รวมถง มประสทธภำพในกำรท ำงำนลดลง และอำจเกดเปนโรคซมเศรำ ดงนนแบบสอบถำมตอไปนจะเปน กำรประเมนวำทำนมแนวโนมทจะเกดโรคซมเศรำมำกนอยแคไหน จงขอใหทำนทบทวนวำในชวง ๒ สปดำหทผำนมำรวมวนน ทำนมอำกำรเหลำนเกดขนบอยแคไหน”

ขอ ค าถาม ม ไมม

๑ ใน ๒ สปดาหทผานมารวมทงวนน ทานรสกหดห เศรา หรอทอแทสนหวงหรอไม

๒ ใน ๒ สปดาหทผานมารวมทงวนน ทานรสกเบอ ท าอะไรกไมเพลดเพลนหรอไม

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๑

สวนท ๓ แบบประเมนโรคซมเศรา ๙ ค าถาม (๙Q)

การแปลผล

คะแนน <๗ หมายถง ไมมอาการของโรคซมเศรา

คะแนน ๗ – ๑๒ หมายถง มอาการของโรคซมเศราระดบนอย

คะแนน ๑๓ –๑๘ หมายถง มอาการของโรคซมเศราระดบปานกลาง

คะแนน ≥๑๙ หมายถง มอาการของโรคซมเศราระดบรนแรง

วธการแปลผลและการด าเนนการตอไป

ถาไดคะแนนรวมตงแต ๗ คะแนนขนไป แสดงวาเปนผทมความเสยงตอการฆาตวตาย จ าเปนตองไดรบ

การประเมนเพมเตมดวยแบบประเมนการฆาตวตาย ๘ ค าถาม (๘Q) โดยชแจงวตถประสงคของการประเมน ดงน

“ใครกตำมทเปนโรคซมเศรำ เขำอำจรสกวำมนไมคมคำ หรอไมมประโยชนทจะตองทนมชวตอยตอไป

ดงนนขอใหทำนท ำแบบประเมนตอไปนเพอชวยใหทำนไดทรำบวำตวทำนเองมควำมเสยงตอกำรฆำตวตำยอยใน

ระดบใด”

ล าดบค าถาม

ในชวง ๒ สปดาหทผานมารวมทงวนน ทานมอาการเหลานบอยแคไหน

ไมมเลย

เปนบางวน ๑ - ๗ วน

เปนบอย > ๗ วน

เปนทกวน

๑ เบอ ไมสนใจอยากท าอะไร ๐ ๑ ๒ ๓

๒ ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท ๐ ๑ ๒ ๓

๓ หลบยาก หรอหลบๆตนๆ หรอหลบมากไป ๐ ๑ ๒ ๓

๔ เหนอยงาย หรอไมคอยมแรง ๐ ๑ ๒ ๓

๕ เบออาหาร หรอกนมากเกนไป ๐ ๑ ๒ ๓

๖ รสกไมดกบตวเอง คดวาตวเองลมเหลว หรอท าใหตนเองหรอครอบครวผดหวง

๐ ๑ ๒ ๓

๗ สมาธไมดเวลาท าอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย หรอท างานทตองใชความตงใจ

๐ ๑ ๒ ๓

๘ พดชา ท าอะไรชาลงจนคนอนสงเกตเหนได หรอกระสบกระสาย ไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน

๐ ๑ ๒ ๓

๙ คดท ารายตนเอง หรอคดวาถาตายไปคงจะด ๐ ๑ ๒ ๓

คะแนนรวมทงหมด

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๒

สวนท ๔ แบบประเมนการฆาตวตาย ๘ ค าถาม (๘Q)

ขอท ระยะเวลา ค าถาม ไมม ม

๑

ในชวง ๑ เดอน ทผานมา

คดอยากตาย หรอคดวาตายไปจะดกวา ๐ ๑

๒ อยากท ารายตวเอง หรอท าใหตวเองบาดเจบ ๐ ๒

๓

คดเกยวกบการฆาตวตาย ๐ ๖

(ถาตอบวาคดเกยวกบฆาตวตายใหถามตอ) ทานสามารถควบคมความอยากฆาตวตายททานคดอยนน ไดหรอไม หรอบอกไดไหมวาคงจะไมท าตามความคดนน ในขณะนนๆ

ได ๐

ไมได

๘

๔ มแผนการทจะฆาตวตาย ๐ ๘

๕ ไดเตรยมการทจะท ารายตนเอง หรอเตรยมการจะฆาตวตาย โดยตงใจวาจะใหตายจรงๆ

๐ ๙

๖ ไดท าใหตนเองบาดเจบ แตไมตงใจวาจะใหตายจรงๆ ๐ ๔

๗ ไดพยายามฆาตวตาย โดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย ๐ ๑๐

๘ ตลอดชวตทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย ๐ ๔

คะแนนรวมทงหมด

การแปลผล

๐ คะแนน หมายถง ไมมแนวโนมฆาตวตายในปจจบน

๑ - ๘ คะแนน หมายถง มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบนระดบนอย

๙ - ๑๖ คะแนน หมายถง มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบนระดบ ปานกลาง

≥ ๑๗ คะแนน หมายถง มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบนระดบรนแรง

ขอจ ากดในการใช : ขอค าถามท ๑ - ๗ ใชประเมนการฆาตวตาย ในชวง ๑ เดอนทผานมาเทานน

ขอค าถามท ๘ ใชประเมนการฆาตวตายในตลอดชวตทผานมา

การแปลผลและการด าเนนการตอไป

ถาไดคะแนนรวมตงแต ๑๗ คะแนน ใหรบสงตวไปพบจตแพทยทโรงพยาบาลใกลเคยง เพอด าเนนการ

รกษาอยางตอเนอง

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๓

แนวทางการประเมนสขภาพจตของขาราชการต ารวจ

แบบคดกรองภาวะซมเศรา

(๒Q)

แบบประเมนโรคซมเศรา

(๙Q)

แบบประเมนการฆาตวตาย (๘Q)

การประเมนสขภาพจตของขาราชการต ารวจ

แบบประเมนความเครยด (ST-๕)

ตอบ “ไมม” ทง ๒ ขอ ปกต

ตอบ “ม” ๑ ขอขนไป

พบความเสยง

นอยกวา ๗ คะแนน

ไมมอาการ

๗ – ๑๒ คะแนน

ระดบนอย

๑๙ คะแนนขนไป

๑๓ – ๑๘ คะแนน

ระดบปานกลาง

สงปรกษาจตแพทย ทโรงพยาบาลใกลเคยง เพอด าเนนการรกษา

๑๗ คะแนนขนไป

๑ – ๘ คะแนน ๙ – ๑๖ คะแนน

๐ คะแนน

ระดบรนแรง

ดแลสภาพจตใจ รบฟงปญหา และใหความชวยเหลอเบองตน

ระดบปานกลาง ระดบนอย ไมม

ระดบรนแรง

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๔

** แนวทางการดแลเจาหนาทต ารวจทมโรคซมเศราตามระดบความรนแรง

คะแนน แนวทางการดแล ผรบผดชอบ

นอยกวา ๗ ดแลสภาพจตใจทวไป หนวยงานตนสงกด

๗ - ๑๒ คะแนน ใหการปฐมพยาบาลทางจตใจเบองตน หรอใหค าปรกษา

(Counseling) แกเจาหนาทต ารวจ และใหสขภาพจตศกษา

หนวยงานตนสงกด

รวมกบโรงพยาบาลในพนท

ตงแต ๑๓ คะแนน

ขนไป

ใหการปฐมพยาบาลทางจตใจเบองตน หรอใหค าปรกษา

(Counseling) แกเจาหนาทต ารวจ และใหสขภาพจตศกษา

รวมกบการรกษาดวยยาตานเศราจากจตแพทย

สงพบจตแพทยทโรงพยาบาล

ต ารวจ หรอโรงพยาบาลใน

พนท

นดตดตามอาการทก ๑ เดอน และประเมนซ าดวยแบบประเมนโรคซมเศรา (๙Q) จนกวาจะไดคะแนน

นอยกวา ๗

*** แนวทางการดแลเจาหนาทต ารวจทมความเสยงฆาตวตายตามระดบความรนแรง

คะแนน แนวทางการดแล ผรบผดชอบ

นอยกวา ๑๗ คะแนน ดแลจตใจทวไป หนวยงานตนสงกด

ตงแต ๑๗ คะแนน ขนไป ใหรบน าตวสงโรงพยาบาลทมจตแพทย โรงพยาบาลทกแหงทมจตแพทย

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๕

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต. แบบประเมนความเครยด ๕ ค าถาม (ST-๕). กรงเทพฯ : กระทรวงสาธารณสข.

กรมแพทยทหารบก. คมอการดแลสขภาวะทางจตใจก าลงพลกองทพบกส าหรบหนวยเสนารกษ. กรงเทพ : ผแตง.

ประชย เปยมสมบรณ. (๒๕๒๘). ตามมตของต ารวจไทยในศตวรรษใหม เอกสารการศกษารฐประศาสนศาสตร

อนดบท ๕๐. กรงเทพ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พทกษพล บณยมาลก. (๒๕๕๓). คมอความรเรองการปฐมพยาบาลทางจตใจตามหลกการ EASE. พมพครงท ๒.

กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

วนย ธงชย และคณะ. (๒๕๕๗). การศกษาเชงคณภาพสาเหตการฆาตวตายของขาราชการต ารวจ : กรณศกษาการ

ฆาตวตายของขาราชการต ารวจ ชวงปพ.ศ.๒๕๕๕ - ๒๕๕๖. กรงเทพ : โรงพมพต ารวจ.

วศลย ศภวงศ. (๒๕๔๓). ทศนะของเจาหนาทต ารวจ ส ากดกองบญชาการต ารวจนครบาลตอสาเหตและการปองกน

การฆาตวตายของเจาหนาทต ารวจ. สารนพนธศลปะศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ส านกงานต ารวจแหงชาต. (๒๕๕๖). สถตการฆาตวตายของเจาหนาทต ารวจประจ าปพ.ศ.๒๕๕๑-๒๕๕๙. กรงเทพ :

ผแตง.

ส านกงานต ารวจแหงชาต, คณะกรรมการแกไขปญหาความประพฤตของราชการต ารวจและการพฒนาก าลงพล .

(๒๕๕๖). เรองการแกไขปญหาต ารวจฆาตวตาย. กรงเทพ : ผแตง.

สถาบนวจยระบบสาธารณสข. (๒๕๕๓). การจดการความรและสงเคราะหแนวทางปฏบตของโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพต าบล : แนวทางทางการดแลรกษาภาวะซมเศราและผมความเสยงตอการฆาตวตาย. กรงเทพ :

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.

การสงเสรมสขภาพจตและปองกนภาวะเสยงตอการฆาตวตายส าหรบขาราชการต ารวจ ๒๖