ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

รสศคณธ เจออปถมย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ.2553 ลขสทธมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ เรอง

ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

……….…………………………...…… นางสาวรสศคณธ เจออปถมย ผวจย

...…………….……………………….………. อาจารย ดร. สพฒนา คาสอน วท.บ. (พยาบาล) วท.ม. (สาธารณสขศาสตร), Ph.D.(Nursing) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….…………………....………..…. อาจารยพนเอกหญง ดร. นงพมล นมตรอานนท พย.บ.,วท.ม. (พยาบาล) ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….…………………..… ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม วท.บ.(พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D.(Health Science) คณบดบณฑตวทยาลย

…….………………….…………….…..… รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

วทยานพนธ เรอง

ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ไดรบการพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

วนท 22 สงหาคม พ.ศ. 2553

…………….…………………..………. นางสาวรสศคณธ เจออปถมย ผวจย

…………….…………………..……….

รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) M.S. (Maternity and Child Health) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

…………….…………………..………. อาจารย ดร. สพฒนา คาสอน วท.บ. (พยาบาล) วท.ม. (สาธารณสขศาสตร), Ph.D. (Nursing) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….…………………..……….

รองศาสตราจารย ดร. สนย ละกาปน วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (สาธารณสขศาสตร) กศ.ด. (การวจยและพฒนาหลกสตร) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….…………………..………. ผชวยศาสตรจารย ดร. ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D.(Health Science) คณบดบณฑตวทยาลย

…………….…………………..………. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปได ดวยการไดรบความกรณา และความชวยเหลออยางดยงจากคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.สพฒนา คาสอน และ อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท และ กรรมการสอบวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร. สนย ละกาปน และรองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ ทไดใหคาปรกษา เสนอแนะและแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยดตลอดมา รวมทงใหกาลงใจตลอดระยะเวลาในการทาวทยานพนธ ผวจยรสกซาบซงในความกรณาของอาจารยทกทานเปนอยางยง และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ อาจารยนายแพทยชาญพงศ ตงคณะกล ผอานวยการศนยสมอง โรงพยาบาลกรงเทพ คณพมพนภา ศรนพคณ พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสามพราน และ คณภรภทร อมโอฐ พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลกาแพงแสน ผทรงคณวฒทใหความกรณาตรวจสอบเครองมอสาหรบการวจยในครงน ขอกราบขอบพระคณ หวหนาศนยบรการสาธารณสข12 จนทรเทยง เนตรวเศษ และหวหนาศนยบรการสาธารณสข 18 มงคล วอน ตาล เจาหนาทศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร ตลอดจนอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ทใหความชวยเหลอ อานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลเพอการศกษา โดยเฉพาะอยางยงขอขอบพระคณกลมตวอยางญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทกทานทเปนผใหขอมลสาคญซงเปรยบดงครของผวจย ทาใหเกดเรยนรในการทาวทยานพนธครงน ขอกราบขอบพระคณ ผอานวยการโรงพยาบาลกรงเทพ ตลอดจนผรวมงาน ในแผนก อารยรกรรมผปวยใน ชน 10 D ทกทานทชวยแบงเบาภาระงานและเปดโอกาสใหผวจยสามารถผานขนตอนของการทาวทยานพนธมาไดดวยด สดทายน ผวจยขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ขอขอบคณสมาชกในครอบครว ทกคน ทใหความชวยเหลอ เปนกาลงใจ อานวยความสะดวก และใหการสนบสนนตลอดระยะเวลาทผานมา คณประโยชนอนใดทเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบแดบพการ คณาจารย และทานทมสวนเกยวของในความสาเรจน

512016 :สาขาวชา:การพยาบาลเวชปฏบตชมชน; พย.ม.(การพยาบาลเวชปฏบตชมชน) คาสาคญ : ความตองการ /โรคหลอดเลอดสมอง /ญาตผดแล รสศคณธ เจออปถมย: ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง (Nursing Care Need of Caregivers for Stroke Patients at Home) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.สพฒนา คาสอน Ph.D. (Nursing), อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตอานนท ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) 97 หนา. โรคหลอดเลอดสมองเปนความเจบปวยเรอรง ผลจากรอยโรคทาใหเกดความบกพรองในรางกายและจตใจ สงผลใหผปวยเกดความพการหลงเหลออย ไมสามารถชวยเหลอตนเองได จงตองพงพาญาตผดแล ญาตในฐานะผดแลตองเผชญกบภาระการดแลทยาวนาน กอใหเกดความเครยดและตองการความชวยเหลอในการแกไขปญหาการดแลผปวย การศกษาครงนเปนการวจยเชงบรรยาย เพอศกษาความตองการของญาตในฐานะผดแล โดยประยกตใชทฤษฎการดแลตนเองของโอเรม(Orem, 2001) และแนวคดความตองการของผดแลของวทเกทและเลคเคย(Wingate & Lackey,1989) เปนกรอบแนวคด ในการศกษาทาการเกบขอมลระหวางเดอนมนาคม – พฤษภาคม 2553 กลมตวอยางเปนญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ในเขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร จานวน 102 ราย เครองมอทใชในการเกบขอมลประกอบดวยแบบบนทกขอมลทวไปของผปวยและญาตผดแล แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวย (Barthel ADL Index) ประสบการณการดแลผปวย และความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงบรรยาย และสถตเชงวเคราะหสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน

ผลการวจยพบวา กลมตวอยางมคาคะแนนความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองอยในระดบมาก ปจจยทมความสมพนธเชงบวกกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไดแก สมพนธภาพในครอบครว ประสบการณการดแลผปวย ปจจยทมอทธพลสามารถรวมกนทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไดแกสมพนธภาพในครอบครว ประสบการณการดแลผปวย สามารถรวมกนทานาย ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองไดรอยละ 34.8 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

ผวจยเสนอแนะวา พยาบาลเวชปฏบตชมชนควรมบทบาทสาคญในการประเมนศกยภาพและความตองการของญาตผดแล เพอพฒนาโปรแกรมการเตรยมจาหนายผปวยโรคหลอดเลอดสมอง เพอสงเสรมการดแลผปวยอยางตอเนองและมประสทธภาพ

512001 MAJOR : Community Nurse Practitioner; M.N.S. (Community Nurse Practitioner)

KEY WORDS : NEED/ STROKE/ FAMILY CAREGIVERS

Rossukol Chuaoupathum : Nursing Care Need of Caregivers for Stroke Patients at Home. Thesis Advisors: Dr. Supatana Chomson, Ph.D. (Nursing), Col. Dr. Nongpimol Nimit-arnun,

Ph.D.(Public Health Nursing) 97 pages

Cerebrovascular disease is a chronic illness.The remaining lesions of chronic disease

always cause patients to develop some defects physically and mentally. such as, disability and self-care deficits in patients. Consequently, families have become the primary caregivers for their chronically ill members. Relatives as caregivers bear a significant burden in the area of family activities and leisure as a result of their continuting caregiving. This research was a correlational descriptive research. The purpose of this research was to study the nursing care need of caregivers for stroke patients at home in Bangkolaem sub-distric, Bangkok Metropolitan. The concept of health deviation self care requisite developed by Orem (2001) and the concept of nursing care need of caregivers by Wingate & Lackey (1989) were applied as the conceptual frame of the

study. Data collection was condutced from March to May 2010. The sample 102 cases of caregivers of stroke patients were purposively selected. The data collecting instrument was questionnaire regarding to personal factor, family relationship, the activities of daily living (Barthel ADL Index ), experience in stroke patients care, and need of caregivers for stroke patients

at home. The data were analyzed by using means, standard deviation, Pearson’s product moment correlation coefficient, and the stepwise multiple regression. The result showed that the nursing care need of caregivers for stroke patients at home were at hight level. For factor family relationship and experience in stroke patients care were positively related to nursing care need of caregivers for stroke patients at home. Activities of daily leaving was negatively related to nursing care need of caregivers for stroke patients at home. Family relationship, experience in stroke patients care were able to predict nursing care need of cargiver for stroke patients at home at 34.8 percent with statistically level of 0.01 (R2 = 348, p <

0.01)

From the study revealed that community nurse practitioner must evaluated competencies and need of caregivers to develop discharged plan program for promoting the continuing care at home effectively.

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ............................................................................................................ บทคดยอภาษาไทย.............................................................................................................. บทคดยอภาษาองกฤษ......................................................................................................... สารบญ............................................................................................................................... สารบญตาราง...................................................................................................................... บทท 1 บทนา

ค ง จ ฉ ซ

ความเปนมาและความสาคญของปญหา............................................................. คาถามของการวจย.............................................................................................. วตถประสงคของการวจย.................................................................................... สมมตฐานของการวจย....................................................................................... ขอบเขตของการวจย........................................................................................... กรอบแนวคดของการวจย................................................................................... นยามตวแปร....................................................................................................... ประโยชนทไดรบ...............................................................................................

1 3 3 4 4 4 7 8

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ โรคหลอดเลอดสมอง ผลกระทบ การฟนสภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง... แนวคดเกยวกบญาตผดแล และภาระการดแล..................................................... ปจจยทมอทธพลตอความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

9 13 22

บทท 3 วธดาเนนการวจย ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง.................................................................... เครองมอทใชในการวจย..................................................................................... การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ................................................................... การพทกษสทธผเขารวมวจย............................................................................... การเกบรวบรวมขอมล........................................................................................ การวเคราะหขอมล.............................................................................................

32 33 37 38 38 39

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวจย.............................................................................................................. 40 บทท 5 อภปรายผล............................................................................................................. 56 บทท 6 สรปผลการวจย และขอเสนอแนะ 66

สรปผลการวจย................................................................................................... ขอเสนอแนะ.......................................................................................................

66 68

บรรณานกรม...................................................................................................................... 69 ภาคผนวก 75

ก รายนามผทรงคณวฒ..................................................................................... 77 ข คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย..................................................... 78 ค เครองมอทใชในงานวจย.............................................................................. 80 ง ดชนความสอดคลอง...................................................................................... 92

ประวตผวจย........................................................................................................................ 97

สารบญตาราง หนา ตารางท

1 จานวนและรอยละของญาตผดแลผปวยจาแนกตามลกษณะประชากร……………... 41

2 จานวนและรอยละของผปวยจาแนกตามลกษณะประชากร………………………. .. 43 3 จานวนและรอยละของระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวย……………….. 45 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผล สมพนธภาพในครอบครว………. 45 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลการประเมนสถานการณใน

การดแลผปวย……………………………………………………………………….

47 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลความตองการของญาตผดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมอง โดยรวมและรายดาน………………………………………...

48 7 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบ

การปฏบตกจวตรประจาวนของผปวย ประสบการณในการดแลผปวยกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง…………………………………

53 8 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทานายความตองการของญาตผดแล

ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง…………………………………………………………

54

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ การวจยครงนเปนการศกษาเชงพรรณนาถงปจจยทมอทธพลตอความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานในการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาตาราเอกสาร บทความ และงานวจยทเกยวของเพอนามาเปนแนวทางในการวจยดงน 1. โรคหลอดเลอดสมอง 1.1 ผลกระทบจากการเกดโรคหลอดเลอดสมอง 1.2 การฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง 2. แนวคดเกยวกบญาตผดแล และภาระการดแล 2.1 ภาระการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน 2.2 การประเมนความตองการของญาตผดแล 3. ปจจยทมอทธพลตอความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

1. โรคหลอดเลอดสมอง (Stroke or cerebrovascular disease)

โรคหลอดเลอดสมองในทางการแพทยเรยกเดมเรยกวา Cerebrovascular accident (CVA) แตปจจบนเรยกใหมวา Cerebrovascular disease (CVA) หรอ สโตรค (Stroke) (นพนธ พวงวรนทร,2544: 11) หมายถง อาการทางระบบประสาทซงเกดจากความผดปกตของหลอดเลอดในสมองอยางทนท มกจะทาใหเกดอาการทางระบบประสาทแบบเฉพาะทโดยอาการนคงอยนานกวา24ชวโมง แตถาหากเปนชวคราวแลวหายภายใน 24 ชวโมงกไมถอวาเปนโรคนสามารถจาแนกโรคหลอดเลอดสมองตามหลกพยาธวทยาหรอไดเปน 2 กลมใหญ ไดแก โรคหลอดเลอดสมองตบหรออดตนจากการขาดเลอด (Ischemic stroke) พบไดรอยละ 70 ของโรคหลอดเลอดสมองทงหมด

10

โรคหลอดเลอดสมองแตกจากภาวะเลอดออก (Hemorrhagic stroke) พบไดรอยละ 30 ของโรคหลอดเลอดสมองทงหมด (เพญแข แดงสวรรณ, 2548: 77) โรคหลอดเลอดสมองแบงเปน 2 กลมใหญ ซงมอาการแสดง ความรนแรงและวธการรกษาทตางกนดงน (สรเกยรต อาชานภาพ, 2551: 629-630) 1. สมองขาดเลอดจากการอดตน (Ischemic stroke) พบไดประมาณรอยละ 80 ของโรคหลอดเลอดสมองแบงเปน 2 กลมยอยคอ 1.1 หลอดเลอดสมองตบ (Cerebral thrombosis/thrombosis stroke) เกดจากภาวะหลอดเลอดแดงแขงและตบ ซงจะคอยๆเกดขนทละนอย ในทสด จะมลมเลอด(Thrombosis) เกดขนจนอดตนหลอดเลอดทาใหเซลลสมองตายเพราะขาดเลอดไปเลยง โรคนมกพบในผทเปนโรคความดนโลหตสง เบาหวาน ภาวะไขมนในเลอดสง และผทสบบหร ซงมโอกาสเกดภาวะนไดกอนวยสงอายเนองจากกลมคนเหลานมกมภาวะหลอดเลอดแดงแขงเรวกวาปกต ผทมอายมากกวา55 ปในผชายและ65 ปในผหญง ผทดมแอลกอฮอลจด สตรทรบประทานยาเมดคมกาเนด โรคอวน (Obesity) และผทมญาตพนองเปนอมพาตครงซก กอาจมโอกาสเปนโรคนมากกวาปกต ภาวะหลอดเลอดสมองตบเปนสาเหตของอาการอมพาตครงซกทพบไดบอยกวาสาเหตอน และมอนตรายนอยกวาหลอดเลอดสมองแตก 1.2 ภาวะสงหลดอดตนหลอดเลอดสมอง (Cerebral embolism/Embolic stroke) เนองจากม “สงหลด” (Embolus) ซงเปนลมเลอดทเกดขนในหลอดเลอดทอยนอกสมอง หลดลอยตามกระแสเลอดขนไปอดตนในหลอดเลอดทไปเลยงสมอง ทาใหเซลลสมองตายเพราะขาดเลอด มกพบในผปวยทเปนโรคหวใจทสาคญ ไดแก โรคหวใจหองบนเตนแผวระรว (Atrail fibrillation) โรคหวใจรมาตก กลามเนอหวใจตาย โรคหวใจพการแตกาเนด เยอบหวใจอกเสบ โรคลนหวใจพการ ผปวยทผาตดใสลนหวใจเทยม เปนตน 2. หลอดเลอดสมองแตก / เลอดออกในสมอง (Cerebral hemorrhage / hemorrhagic stroke) ทาใหเนอสมองโดยรอบตาย พบไดรอยละ 20 ของโรคหลอดเลอดสมอง ถอเปนภาวะรายแรงอาจทาใหผปวยเสยชวตไดในเวลารวดเรว มอตราตายเฉลยรอยละ 40 - 50 ถาพบในผสงอายมกมสาเหตจากโรคความดนโลหตสง นอกจากน อาจมสาเหตจากความผดปกตของหลอดเลอดแดงทเปนมาแตกาเนด เชน หลอดเลอดโปงพอง (Congenitail aneurysm) หลอดเลอดฝอยผดปกต(Arteriovenous malformation / AVM) หลอดเลอดฝอยทผดปกตเหลานมกจะแตกและทาใหเกดอาการอมพาตได สรปไดวา สมองมระบบหลอดเลอดแดงทเชอมประสานกนและมกลไกการปรบตว ดงนนผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมพยาธสภาพจากการขาดเลอดไปเลยง ในระยะแรกรางกายจะมการ

11

ปรบตวไดถาสมองขาดเลอดเพยงชวคราว แตถาสมองขาดเลอดไปเลยงนานจะทาใหเกดอาการอยอยางถาวร แตในรายทหลอดเลอดสมองแตก อาจทาใหผปวยเสยชวตไดจากกานสมองถกกด

ภาวะแทรกซอนทพบในผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ประกอบดวย ผปวยทมภาวะเจบปวยเปนเวลานาน ญาตขาดความพรอมในการดแลผปวยทาใหเกด

โรคแทรกซอนตาง ๆ มากมายตามมา ปญหาทพบบอยไดแก 1. แผลกดทบ สาเหตใหญททาใหเกดแผลกดทบ คอแรงกด (Pressure sore) โดยเฉพาะแรงกดบรเวณเนอเยอระหวางปมกระดกกบพนผวทรางกายกดทบอย หรอจากการเสยดทานและแรงถไถซงเปนสาเหตภายนอกรางกายหรอเกดจากสาเหตภายในรางกายทสงเสรมใหเกดแผลกดทบ เชน การถกจากดการเคลอนไหวการสญเสยประสาทรบความรสกของผวหนง มการไหลเวยนโลหตลดลง การขาดสารอาหาร การบวม การตดเชอ เปนตน (Maklebust, 1987 อางใน สธาพร ขจรฤทธ, 2547: 17 - 18) บรเวณทพบมากคอ จดรบนาหนกของรางกาย เชน กนกบ ศอก สะบก ทายทอย ใบห สะโพก เขา สนเทา และตาตม 2. ขอตดแขง เนองจากไมมการเคลอนไหวของขอตอ ทาใหพงผดใกลขอหดตว หรอน าไขขอลดลง หรอมหนปนมาเกาะ 3. ปอดบวม เนองจากการสาลกหรอสารอกอาหารจากการผดปกตของการกลน การออนแรงของกลามเนอชวยหายใจและกระบงลม หรอการมการคงของเสมหะในปอด 4. การตดเชอทางเดนปสสาวะจากการคงคางของปสสาวะ ในรายทคาสายสวนปสสาวะ จากการทถงปสสาวะอยสงกวาระดบกระเพาะปสสาวะ จากการมเลอดหรอน าเมอกแหงตดตรงบรเวณทสายออกจากรางกาย หรอจากการเคลอนทไปมาของสายสวนปสสาวะทาใหเกดการ เสยดสขน 5. โรคแทรกซอนอนๆ ไดแก อาการทองผก กลนปสสาวะไมอย ปสสาวะรดทนอน นวในทางเดนปสสาวะ ปลายเทาตก ขาแบะ กระดกกรอนและเปราะงาย ผลกระทบจากการเกดโรคหลอดเลอดสมอง

การเจบปวยของผปวยเกดจากการมพยาธสภาพทสมองซงกอใหเกดการเปลยนแปลงตอระบบตางๆ ของรางกาย การเปลยนแปลงของรางกายน ขนอยกบความรนแรงและปจจยเสยงทเกดรวม ซงกอใหเกดผลกระทบดงน

1. ผลกระทบดานรางกาย เมอผปวยเกดภาวะสมองขาดเลอดไปเลยง สมองสวนทขาดเลอดจะสญเสยหนาทการทางาน ซงระยะเวลาของการสญเสยและการฟนคนขนอยกบวาสมองขาดเลอดไปเลยงนานเพยงใด และขนอยกบวาสมองสวนใดเกดพยาธสภาพ ผปวยทมหลอดเลอดสมอง

12

ซกซายผดปกต (Brain’s left hemisphere) ผปวยจะมแขน ขาซกขวาออนแรงหรอเกดอมพาต มความผดปกตของการพด พดไมได (Aphasia) หรอพดไมชด (Dysarthria) อานและเขยนไมได มปญหาเกยวกบสตปญญาและมความจาในระยะสน ผ ปวยทมหลอดเลอดซกขวาผดปกต (Brain’s right hemisphere) ผปวยจะมแขน ขาซกซาย ออนแรง หรออมพาต มความพรองดานความจา พฤตกรรม อารมณ การรบรตาแหนงของรางกาย และความสนใจ มความพรองในการประมาณระยะหาง ความผดปกตทเกดกบผปวยมกทาใหมการสญเสยการทางานเกยวกบการเคลอนไหวการรบรความรสก สญเสยอานาจการควบคมตวเองทาใหผปวยไมสามารถดแลตนเองไดไมสามารถปฏบตกจวตรประจาวนได ไมสามารถนงหรอเดนได บางรายมปญหาการพด การเคยวและการกลน หรอไมสามารถควบคมการขบถายได 2. ผลกระทบดานจตสงคม ผลกระทบทางดานรางกายดงกลาวยอมสงผลใหผปวยเกดความรสกสญเสยคณคาและความเปนตวของตวเอง เกดภาวะซมเศรา มการแสดงออกโดยการถอยหนจากสงคม เชน แยกตวเอง แสดงอารมณหงดหงด หมดหวง โกรธงาย กาวราว (Bronstein, 1991: 1007 - 1017) 3. ผลกระทบตอครอบครว เมอสมาชกในครอบครวเจบปวยดวยโรคหลอดเลอดสมอง และตองการความชวยเหลอจากบคคลอน ครอบครวตองตองมการเปลยนแปลงบทบาทหนาท และแบบแผนการดาเนนชวตเพอดแลผปวย ครอบครวจงตองเปนแรงสนบสนนทางสงคมทสาคญในการฟนฟสมรรถภาพและการกลบเขาสสงคมของผปวย (Farzan, 1991: 1037 - 1047) ครอบครวตองชวยใหผปวยกลบสสภาพเดมมากทสด เพมระดบความสามารถดานรางกาย ความรสกมคณคา และคงไวซงบทบาทในสงคมของผปวย (Reinhard, 1994: 70 - 74) การฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โรคหลอดเลอดสมองทาใหเกดความบกพรอง(Impairment) ในการใชงานตามหนาทของรางกายหลายสวน เชน ระบบสงการ การรบความรสก การพด การกลน และความผดปกตดานอารมณ ซงทาใหเกดความสญเสยหรอไรความสามารถ (Disability) ในการทากจกรรมทคนปกตทวไปทาได เชน การเดน การสอสาร และการทากจวตรประจาวนตางๆ รวมทงทาใหมความดอยโอกาสทางสงคม (Handicap) ซงเปนความเสยเปรยบของบคคล อนเปนผลมาจากการมขอจากดในการทากจกรรม บคคลทเปนโรคหลอดเลอดสมองจะมอาการหรอความสามารถดขนไดจาก 2 กลไก ไดแก การฟนตวของระบบประสาท เชน การยบบวมของสมอง การไหลเวยนเลอดของสมองทดขน ทาใหระดบของปญหาทางระบบประสาทลดลง ซงสวนใหญจะเกดขนในชวง 6 เดอนแรก เชน กาลงของกลามเนอเพมขน พดไดดขน กลไกทสองของการฟนฟสมรรถภาพซงเปนการเพมขนของ

13

ระดบความสามารถโดยทยงคงมความบกพรองทางกายอย ความสามารถในการฟนฟสมรรถภาพของผปวยขนอยกบสภาพจตใจของผปวย ครอบครวและญาตทดแลผปวยสวนใหญจะมการฟนตวภายใน 3 – 6 เดอนแรก โดยฟนตวเรวในชวง 1 – 3 เดอนแรก (กงแกว ปาจารย, 2547: 59-60) ดงนนการฟนฟสภาพจงเปนสงสาคญ โดยมหลกการฟนฟสภาพดงน 1. การวางแผนการฟนฟสมรรถภาพผปวยภายหลงอาการทางการแพทยคงท หรอภายใน 24 - 48 ชวโมง หลงจากมอาการ สงทสาคญคอ พยาบาลตองจดใหผปวยและผดแลวางแผนรวมกบกบแพทยผรกษา เพอทราบถงการพยากรณโรค และแนวทางการชวยเหลอ 2. การชวยใหผปวยพงพาผอนนอยลง และใหครอบครวไดชวยเหลอในการทากจวตรประจาวน เรมตงแตตนนอนถงเขานอนคอ การลกจากทนอนหรอจากเตยง การลางหนา แปรงฟน หวผม โกนหนวด รบประทานอาหาร เขาหองสขา อาบน า ขนลงบนได การสวมใสเสอผา และการกลนอจจาระ ปสสาวะ ทมสหสาขาวชาชพตองใหการชวยเหลอและสงเสรมการฟนฟสภาพแกผปวยดงน (นพนธ พวงวรนทร, 2544: 11 - 37) 2.1 การสงเสรมใหมการเคลอนไหวแขน ขา และมอโดยการฝกใหกามอ เหยยดมอ และขอมอเหยยดและงอขอศอก กางแขน หบแขนและหมนแขน 2.2 การทางานของกลามเนอปาก ลน และใบหนา ประกอบดวยการฝกกลน การออกเสยง การเมมปาก การเคยว การดด การเปาปาก การแสดงสหนาตาง ๆ 2.3 การฝกการจดทาตาง ๆ การยน การนง การนอน ซงอาจตองใชเครองชวยพยง เครอง ดาม การใชไมเทาและรถเขน จากผลของโรคหลอดเลอดสมองทกอใหเกดปญหาแกผปวย ทงดานรางกาย จตใจ และสงคม ทาใหผปวยทรอดชวตมขอจากด ในการดแลตนเอง ดารงชวตดวยความลาบากซงไดมแบบประเมนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนพนฐาน (Barthel ADL Index) ซงเปนการบงบอกถงระดบความเจบปวยความปวย และระดบการพงพาการดแลของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ซงผวจยไดนามาประยกตใชในการศกษาครงน 2. แนวคดเกยวกบญาตผดแล และ ภาระการดแล จากความบกพรองในการทางานของระบบตางๆในรางกายทเชอมโยงมาจากพยาธสภาพของโรคหลอดเลอดสมองทหลงเหลออย ทาใหผปวยมความสามารถในการดแลตนเองลดลงหรอมขอจากดในการดแลตนเอง จาเปนตองมบคคลเขามาชวยเหลอในสวนทตนเองไมสามารถปฏบตได หนาทสาคญของสมาชกในครอบครวทตองเขามารบบทบาทใหมในฐานะผดแล ซงเปน

14

บทบาททตองการความตอเนองซงการดแลทมประสทธภาพจากผดแลจะชวยใหผปวยมคณภาพชวตทดยงขน

ยพาพน ศรโพธงาม (2539:86) อธบายลกษณะสาคญของผดแลไวดงน 1. ดแลมความสมพนธโดยการมความเปนญาต หรอแมแตบคคลทมความสาคญในชวตกบผรบการดแล 2. รบการดแลตองเปนบคคลทมภาวะสขภาพเปลยนแปลงเนองจากโรค ความพการ ความเสอมถอยของสมรรถภาพรางกาย จตใจ หรออารมณ มผลตอการกระทากจวตรประจาวนหรอกอใหเกดความตองการการดแลรกษาทเฉพาะเจาะจงของแพทย โดยตองเกดขนและตอบสนองอยางตอเนอง 3. มงเนนเฉพาะความชวยเหลอดแลโดยไมคดหวงทจะรบคาตอบแทนใด ๆ 4. สถานการณในการใหความชวยเหลอเกดขนทบาน หรอชมชน ทอยอาศย โฮโรวทซ (Horowitz; 1985: 201) ใหความหมายของผดแลไว 2 ลกษณะ โดยจาแนกตามระดบขอบเขตความรบผดชอบในการปฏบตกจกรรมในการดแลผปวยและประเภทของการเปนผใหการดแลดงน 1. ผดแลหลก (Primary caregiver) หมายถง ผทรบผดชอบในการใหการดแลโดยตรงแกผปวยอยางสมาเสมอและตอเนอง สวนใหญมกพบลกษณะทสอดคลองกน โดยทวไปการคดเลอกใหเปนผดแลหลกวา มรปแบบทเปนลาดบขน กลาวคอ เรมจากสมาชกภายในครอบครว ไดแก คสมรส ซงหากมขอจากดอนไมสามารถจดการดแลได ผดแลรองลงไป ไดแก บตร หลาน และญาตอนๆ ตามลาดบ (Horowitz, in Lawton & Maddox, 1985: 201) 2. ผดแลรอง (Secondary caregiver) หมายถง บคคลอน ทอยในเครอขายของการใหการดแลซงอาจชวยทากจกรรมการดแลบางอยาง แตไมไดกระทาอยางสมาเสมอและตอเนอง เชน การใหการดแลแทนเปนครงคราวเมอผดแลหลกไมสามารถใหการดแลผปวยได เมอจาเปนหรอการเปนผชวยของผดแลหลกในบางกจกรรมการดแลเทานน

จากการศกษาของ ยพาพน ศรโพธงาม (2539: 86) พบวาผดแลสวนใหญมกเปนเพศหญงวยกลางคน ซงอาจเนองจากวฒนธรรมประเพณทสงคมไทยยดถอมานานวาเพศหญงเปนแมบานเปนผรบผดชอบงานบานและใหการดแลสขภาพของสมาชกในครอบครวโดยเฉพาะเมอมการเจบปวย สอดคลองกบการศกษาของสายพณ เกษมกจวฒนา (2536: 32-33) พบวาญาตผดแลผสงอายสวนใหญเปนเพศหญง อายอยในชวงวยกลางคน เปนบตรของผสงอาย และสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา จากการสมภาษณถงเหตผลในการรบหนาทในการดแลของสมาชกในครอบครวทมผปวยเรอรง ทพบวาเกดจากความรกและความผกพนกบผปวย บางรายใหเหตผลวาไมมใครอนท

15

จะใหการดแล บางรายกใหความสาคญกบคณธรรมในการตอบแทนคณความดของผปวย และสอดคลองกบการศกษาของคมสน แกวระยะ (2540: 84) พบวาผสงอายสวนใหญเปนบตรของผสงอาย ซงเปนบคคลในครอบครวเดยวกบผสงอายทมความผกพน รกใครกบผสงอาย ประกอบกบธรรมเนยมประเพณไทยทมคานยมในการใหความสาคญเกยวกบคานยมความกตญญตอผมพระคณ บตรจงมบทบาทหนาทรบผดชอบตอการดแลบดา มารดา เมอยามแกชรา

จากการศกษาของชะโลม วเศษโกสน (2552: ง) จะเหนไดวา ญาตผดแลเปนบคคลทเปนสมาชกในครอบครวอาศยอยครวเรอนเดยวกน ไมหวงผลตอบแทนใด ๆ ทาหนาทใหการดแลชวยเหลอผปวยโรคเรอรงเพอตอบสนองขนพนฐานดานใดดานหนง หรอทกดานอยางใกลชด มลกษณะความสมพนธกบผปวยโดยอาจเปนคชวต บตร หลาน และอนๆ เชน สะใภ ภาระการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง (Caregiving burden)

ภาระการดแลในผดแลทตองใหการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองและผโรคเรอรงตางๆ ทาใหเกดมมมองเกยวกบภาระการดแลกวางขวางยงขน ซงคาวา”ภาระ” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตยสถาน, 2538) หมายถง ของหนก นาหนก ธระทหนก การงานทหนก หนาทตองรบไวนอกจากนโอเบรส (Oberst, M.T. et al, 1991: 71-78 ) ไดใหความหมายของภาระการดแลวาเปนการรบรของบคคลในความตองการการดแล และความยากลาบากทเกดขนจากการดแลทเกดจากการปฏบตกจกรรมการดแลโดยตรงและกจกรรมอนๆ ทเกยวของในการดแลบคคลทตองการการพงพา จากความหมายของคาวา “ภาระการดแล” ขางตนมความคลายกนพอสรปไดวา ภาระการดแล เปนผลของการหนาทใหการดแลบคคลในครอบครวทเจบปวย โดยญาตผดแลรบรถงปรมาณเวลาและความยากลาบากในการทากจกรรมนนๆ ซงการรบรวาเกดภาระอาจสงผลกระทบตอญาตผดแลทงดานรางกาย จตใจ และสงคม แนวคดเกยวกบภาระการดแลของโอเบรส (Obrest , 1991) กลาววา กจกรรมการดแล ในการดแลบบคคลทตองการการพงพาทมความแตกตางกนผดแลสนองตอบตอความตองการของบคคลทตองพงพาใหไดรบการดแลอยางตอเนอง ซงโอเบรส กจกรรมการดแลของบคคล 3 ดานไดแก

1. การดแลโดยตรง (Direct care) เนนการดแลทางดานรางกาย ไดแก การดแลดานการรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพการดแลปฏบตกจวตรประจาวน และการดแลใหไดรบการพกผอน

16

2. การดแลระหวางบคคล (Interpersonal care) เนนการดแลทางดานจตใจ ไดแก การแสดงความรก พดคย การสงเกตพฤตกรรมรวมทงเฝาระวงอบตเหตตางๆ และการปรบเปลยนพฤตกรรมไมพงประสงค 3. การดแลทวไป (Instrumental care) เนนการดแลทางดานเศรษฐกจและสงคมไดแก การบรหารจดการเรองคารกษาพยาบาล การจดการเรองการเดนทางเพอมารบบรการหรอการเดนทางออกนอกบาน และการตดตอแหลงประโยชนอนๆ

จากแนวคดของกจกรรมการดแลของบคคลของโอเบรสทกลาวมานน หากพจารณาวากจกรรมการดแล ทง 3 ดานตองใชเวลาและเวลาและเกดความยากลาบากในการดแลมาก - นอยแตกตางกน ประกอบกบลกษณะกจกรรมการดแล ปจจยพนฐานบางประการ และศกยภาพของญาตผดแล ทาใหญาตผดแลรบรภาระการดแลในระดบทแตกตางกน เมอบคคลประเมนวาศกยภาพทตนมอยนนไมเพยงพอทจะจดการกบภาระงานทตองรบผดชอบได จะทาใหบคคลตองใชความพยายามมากขน ผดแลรบรวาตองใชเวลาในการปฏบต และมความรสกยากลาบากทตองปฏบตกจกรรมการดแลดงกลาว ทาใหบคคลรบรภาระในระดบสง ในทางตรงขามหากผดแลประเมนวาศกยภาพของตนมอยนนเพยงพอทจะจดการกบภาระงานทรบผดชอบได ทาใหรสกเปนภาระในการดแลตาหรอไมรสกวาเปนภาระในการดและสามารถจดการกบภาระในบทบาทผดแลไดเปนอยางด หากตองการประเมนกจกรรมการดแลนนวาเปนภาระการดแลควรพจารณาทงภาระทงภาระเชงปรนยและภาระเชงอตนย ซง โอเบรส (Obrest, 1991) เสนอวาการรบรถงปรมาณเวลาทใชในการดแลและความยากบากในการดแล สามารถสะทอนภาระการดแลไดทงเชงปรนยและเชงอตนย และไดพฒนาจานวนกจกรรมทสามารถวดภาระการดแลซงกจกรรมน นซงครอบคลมกจกรรมการดแล 3 ดาน อกท งไดสรางแบบวดภาระการดแล เพอใชวดภาระการดแลสมาชกครอบครวผเจบปวยเรอรงทบาน ดงนนผวจยจงไดใชแนวคดของโอเบรสในการประเมนการรบรภาระการดแลบคคลในครอบครวทเจบปวย ของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน งานวจยทผานมาเกยวกบภาระการดแลของญาตผดแล พบวาระดบความตองการการดแลหรอปรมาณเวลาทใชในการดแล มระดบคะแนนสงกวาระดบความยากลาบากในกจกรรมการดแลทใหการดแลบคคลทตองการการดแล ทงในสวนทเกยวของกบดานการดแลโดยตรง การดแลระหวางบคคลและการดแลทวไป ดงเชนงานวจยในตางประเทศของของแครย และ คณะ(Carey, Oberst, McCubbin & Hughes, 1991) ศกษาเรองการประเมนสถานการณการดแลและภาระการดแลของผดแลผปวยโรคมะเรงทไดรบเคมบาบด โดยศกษาในญาตผดแลจานวน 49 คน ผลวจยพบวาคะแนนเฉลย ของปรมาณเวลาทใชในการดแล สงกวาคะแนนยากลาบากในการทากจกรรม สาหรบการศกษาในประเทศไทย เชน การศกษาของวภาวรรณ ชะอม (2536 : ง) ไดศกษาภาระการดแล

17

และความผาสกโดยทวไปของญาตผดแลผสงอายทตองพงพา จานวน 100 ราย พบวา กจกรรมทเปนภาระการดแลมากทสดคอ การเฝาดอาการและเฝาระวงอบตเหต โดยคะแนนการใชเวลาในการดแลมระดบสงกวาความยากลาบากในการดแล และพบวาภาระการดแลมความสมพนธทางลบกบความผาสกโดยทวไป เพยงใจ ตรไพรวงศ (2540 : ง) ศกษาการทานายภาระการดแลของสมาชกของครอบครวผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยศกษากลมญาตผดแลจานวน 80 ราย ผลการวจยพบวา โดยคะแนนเฉลยของปรมาณเวลาทใชมคาสงกวาคะแนนเฉลยของความยากลาบากในการดแล คะแนนเฉลยของภาระการดแลอยในระดบปานกลางคอนไปทางตา สอดคลองกบการศกษาของ รสลน เอยมยงพานช (2539 : ง) ศกษาภาระการดแลและความผาสกในครอบครวของมารดาทมบตรปญญาออน จานวน 100 ราย พบวากจกรรมทเปนภาระการดแลมากทสด คอการแกปญหาพฤตกรรม รองลงมา คอการเฝาระวงอบตเหตตางๆ สาหรบคะแนนการใชเวลานนมคาคะแนนสงกวาการรบรความยากลาบากในการดแล เชนเดยวกบการศกษาของ อรทย ทองเพชร (2545 : ง) ซงศกษาภาระการดแลมารดาเดกออทสตก โดยศกษาในกลมมารดาทมบตรออทสตกจานวน 136 คน ผลการวจยพบวา ภาระการดแลตองการการดแลอยในระดบปานกลาง และภาระการดแลดานความยากลาบากอยในระดบนอย ซงแสดงใหเหนวาแมกลมญาตผดแลทดแลกลมผปวยแตกตางกน เชน ผสงอายทตองพ งพา ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง บตรทเปนปญญาออนหรอออทสตก กมผลการวจยทไปในทางเดยวกน อาจเปนเพราะใชเครองมอในการเกบขอมลแบบเดยวกน นนคอ ผดแลผปวยพบความยากลาบาก และรบรถงการแบกรบภาระการดแลผปวยกลมน จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบภาระการดแลของผดแลทกลาวมาขางตน พบวาสวนใหญ ความตองการการดแลหรอปรมาณเวลาใชในการดแลมระดบคะแนนเฉลยสงกวาความยากลาบากในการดแล แสดงใหเหนวาแมปรมาณเวลาทใชในการดแลไมสามารลดลงได แตความยากลาบากในการดแลเปนสงทสามารถปฏบตใหลดลงได ทงนอาจเปนผลมาจากปจจยตาง ๆ ทงภายในและภายนอกของญาตผดแลเอง ซงสามารถสงผลไปถงภาวะสขภาพของญาตผดแลโดยตรงและคณภาพของการดแล ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ความตองการเปนสงทจาเปนสาหรบการดารงชวต เปนเรองความรสกภายใน และไดรบอทธพลมาจากปจจยหลายประการดวยกน กลาวไดวา ความตองการเปนผลรวมของปจจยตาง ๆ โดยผานจตใจ ซงตดสนใจและสงการ ความตองการเกดขนไดเสมอ เกดขนเมอบคคลขาดความสมดล บคคลจงพยายามหาทางสนองความตองการของตน ชวตจงจะคนสความสมดลดงเดม

18

เมอทบคคลไมสามารถสนองตอบความตองการของตนได รางกายและจตใจจะเกดความเครยดและไมเปนสข (สชา จนทนเอม, 2538: 67) มาสโลว (Maslow, 1970: 24-59) ไดอธบายแนวความคดเกยวกบความตองการของมนษย (Maslow’s Hierarchy of Needs Theory) วามนษยเปนสงมชวตทมความตองการอยเสมอ และเปนการยากทมนษยจะมความพงพอใจสงสด ลาดบขนของความตองการนน โดยมพนฐานวา ความตองการของมนษยไมไดเรงดวนเทาเทยมกนหมดแตมลาดบขน เชน ความตองการดานรางกายเปนความตองการพนฐานทชวยใหชวตดารงอยได สวนความตองการความปลอดภย (Safety needs) เปนการปกปองใหชวตรอดพนอนตรายทงปวง และอสระจากความกลว ความวตกกงวลและความยงยากสบสน ความตองการสองขนนเปนความตองการในระดบพนฐานของการมชวต สวนความตองการในระดบสงขนมาเปนความตองการทางดานจตใจ บคคลมความตองการทจะไดรบความรกและความเปนเจาของ ตองการสรางสมพนธภาพและเปนทยอมรบจากผอน (Self esteem) ตองการเพอน ตองการคนรก มาสโลวเหนวาความตองการความรกนนตองมทงลกษณะของการใหความรกผอน และการรจกรบความรกจากผอนดวย การไดรบความรกและการยอมรบจากผอน จะทาใหบคคลเกดความรสกวาตนเองมคณคา นอกจากนบคคลยงตองมความนบถอในตนเอง (Self - actualization ) มความเชอมนในตนเอง ตองการเปนผมความสามารถ มความแขงแกรง ตองการความสนใจและยกยองชมเชย และในลาดบสดทายมนษยทกคนตองการทจะประสบความสาเรจในชวต การเจบปวยของผปวยดวยโรคหลอดเลอดสมอง มกเปนเหตการณกะทนหน โดยทครอบครวผดแลคาดการณหรอนกไมถง สงทตามมาคอผลกระทบตอผปวยและครอบครวดงทไดกลาวมาแลวขางตน เหตการณเหลานไมเคยมการคานงถงความตองการของผดแล วาผดแลมความตองการอยางมาก เพอสนองตอบความตองการของตนและทาใหเกดความสมดลในชวตและครอบครว มงานวจยทศกษาความตองการของผดแล ดงน การศกษาของอเกอทสนและคณะ (Egertson, et.al., 1994: 185) ศกษาความตองการของครอบครวผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทสงอาย ใชวธการสมภาษณจานวน 9 ครอบครว พบวาผดแลมความตองการ 8 ประการ ไดแก 1) ตองการเวลา เนองจากเวลาในการปฏบตกจวตรประจาวนของผดแลลดลง 2) ตองการสนบสนนทางสงคมและตองการมสมพนธภาพระหวางบคคล 3) ตองการความชวยเหลอและวธการในการในการเคลอนยายผปวย เชน รถเขนในการนาผปวยเขาบาน 4) ตองการทราบวธการตดตอสอสารกบทมสขภาพ 5) ตองการมสมพนธภาพกบบคคลอน เมอบทบาทของผดแลเปลยนไป 6) ตองการแหลงทชวยเหลอเมอมปญหาในการดแล

19

ผปวยทบาน 7) ตองการทราบระยะเวลาในการดแลผปวย และ 8) ตองการทราบวธการปรบตวตอการเปลยนแปลงของชวตทรบผดชอบในการดแลผปวย นอกจากน จากการศกษาของคารเบอร (Carberry, 1995: 867 ) ศกษาความตองการขอมลของผดแลผปวยโรคสมองเสอม โดยใชวธการสารวจครอบครวผดแลจานวน 17 ครอบครว พบวาขอมลทครอบครวผดแลตองการมากทสด ไดแก 1) ขอมลทเสยงกบอาการและอาการแสดงของผปวยทคาดวาจะเกดขน 2) ขอมลเกยวกบการรกษา และ 3) ขอมลททนสมยและไดรบดวยความจรงใจ เชนเดยวกบการศกษาของนเดวค และเอลเลอร (Nydevik & Eller, 1994: 155-161) ศกษาการรบรความสามารถของญาตในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จานวน 28 ราย สรปไดวา 1/3 ของผดแลแสดงความตองการขอมลในการดแลผปวย ผดแลตองดแลผปวยในการประกอบกจวตรประจาวน เนองจากผปวยสวนมากชวยเหลอตวเองไมได และผดแลสวนใหญไมมความรในการดแลผปวย นอกจากนจากการศกษาของวนเกทและแลคเคย (Wingate & Lackey, 1989: 216-224) ศกษาความตองการของผปวยมะเรงและผดแลผปวยมะเรงทบาน โดยสงแบบสอบถามเปนคาถามปลายเปดใหกลมตวอยางตอบ โดยการเขยนและสงกลบมายงผวจย กลมตวอยางเปนผปวยมะเรง 10 ราย ผดแลผปวยมะเรง 14 ราย และพยาบาล 9 ราย ผปวยมะเรงตอบความตองการของตนเอง วาผปวยมะเรงมความตองการเรยงลาดบความตองการจากมากไปนอย 7 ดาน ไดแก 1) ดานจตใจและอารมณ 2) ดานการดแลสขภาพรางกาย 3) ดานขอมลและความเขาใจเกยวกบโรคทเปน 4) ดานอน ๆ นอกเหนอจากใน 6 ดาน 5) ดานเศรษฐกจ 6) ดานการจดการภายในบาน 7) ดานจตวญญาณ สวนผดแลมความตองการเรยงลาดบจากมากไปหานอยใน 8 ดานดงน คอ 1) ดานจตใจเปนความตองการการสนบสนนชวยเหลอ พฒนาจตใจและอารมณใหเกดความอดทนและมกาลงใจ 2) ดานการจดการภายในบานเปนความชวยเหลองานภายในบานใหดาเนนตอไปได 3) ดานขอมลและความเขาใจเกยวกบโรคทผปวยเปนอยมความตองการทจะเรยนรเกยวกบการดแลโรคของผปวย 4) มความตองการเวลาพกผอน โดยเปนความตองการพกผอนชวคราวโดยมเวลาไปพบปะเพอนฝงหรอมเลาออกไปนอกบานในชวงสนๆ 5) ดานกฎหมายและเศรษฐกจเปนความตองการเกยวกบสทธทางกฎหมายและการเงนทควรจะไดรบ 6) ดานอนๆ 7) ดานจตวญญาณ เปนความตองการการชวยเหลอจากพระเจา การพงพาสงศกดใหชวยเหลอและ 8) ดานการดแลสขภาพรางกาย เปนความตองการใหมสขภาพรางกายทสามารถดแลผปวยตอไปได กลาวโดยสรปความตองการของผปวยและผดแลมความตองการมากนอยในแตละดานทแตกตางกนแตถาผปวยและผดแลไดรบการตอบสนองความตองการไดอยางเหมะสมจะสงผลใหการดาเนนชวตประจาวนทงผปวยและผดแลดาเนนตอไปไดอยางมประสทธภาพ

20

สรรตน ชวงสวสดศกด (2541: ก) ไดศกษาความตองการของญาตในฐานะผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยการศกษาเปนการวจยเชงบรรยาย กลมตวอยางเปนญาตทรบผดชอบดแลผปวยจานวน 120 ราย ผลการวจยพบวาความตองการของญาตโดยรวมและรายดานทง6 ดานคอ ดานเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ ดานการประคบประคองจตใจ ดานการจดการภายในบาน ดานการดแลสขภาพรายกาย ดานการเงนและวสดสงของ และดานขอมลในการดแลผปวย มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ปจจยทสามารถทานายความตองการคอ ความสามารถในการชวยเหลอตวเองซงสามารถทานายความตองการของญาตไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 การประเมนความตองการของผดแล จากการทบทวนวรรณกรรมทกลาวมาแลว จะเหนไดวา ความตองการขอมลในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของญาตผดแลนนเปนความตองการทเกยวของกบปจจยในการดแลทงสน ในการทจะชวยเหลอใหญาตผดแลไดรบการตอบสนองความตองการนน ตองใหการพยาบาลแบบองครวม คอ นอกจากผปวยแลวตองคานงถงครอบครวและสมาชกในครอบครว ซงเปนบคคลทดทสดในการดแลผปวย การพยาบาลในการสนองตอบความตองการของญาตนน จาเปนทพยาบาลตองมการประเมนถงความตองการของผดแลผทเปนโรคหลอดเลอดสมองทบาน รปแบบความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของ สรรตน ชวงสวสดศกด (2541) ซงใชแนวคดของวนเกท – แลคเคย (Wingate – Lackey, 1989) โดยเนนดานการใหขอมลการดผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ความตองการขอมลในการดแลผปวย เปนสงจาเปนทผดแลตองม โดยจะเปนคาแนะนา คาอธบาย ตลอดจนวธการหรอการตดตอทผดแลจาเปนตองทราบ เพอใหชวยเหลอในการประกอบกจกรรมในการดแลผปวยใหมประสทธภาพ โดยทกจกรรมในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองประกอบดวย 1. การดแลในการประกอบกจวตรประจาวน ไดแก การรกษาความสะอาดรางกาย ความสะอาดของปากฟน การแตงตว การรบประทานอาหาร การขบถาย ตลอดจนการเคลอนไหว การหดนง ยน และเดน เปนตน การดแลผปวยในการประกอบกจวตรประจาวนนนเปนการชดเชยความพการทเกดขนกบผปวย จาเปนตองมการกระตนใหผปวยไดชวยเหลอตวเองมากทสดกอน และญาตชวยเหลอในสงทผปวยยงปฏบตเองไมได หรอปฏบตไดไมสมบรณ การชวยเหลอใหผปวยเกดการเรยนรทกษะตาง ๆ ทสญเสยไปใหเกดขนใหม ซงจะทาใหผปวยเกดความมนใจในตนเอง และมความพยายามในการปฏบตกจวตรประจาวนไดมากขน

21

2. การดแลดานจตใจ ผปวยสวนมากมปญหาดานจตใจ เนองจากความเจบปวยทสงผลทาใหผปวยเกดความพการ ไมสามารถประกอบอาชพไดดงเดม มการเปลยนแปลงบทบาท ฐานะทางเศรษฐกจและสงคม การเปลยนแปลงสภาพจตใจ ผปวยจะรสกไมมนคง เปนปมดอย ญาตผดแลจาเปนอยางยงทตองเขาใจสภาพจตใจและอารมณของผปวย ปฏบตตอผปวย เชน บคคลธรรมดา ไมแสดงทาทรงเกยจหรอปฏบตแทนใหผปวยโดยไมใหผปวยไดทาอะไรเอง ซงจะยงทาใหผปวยรสกวาตนเองเปนภาระ ผปวยตองการกาลงใจในขณะปฏบตกจกรรมตาง ๆ และควรดแลอยางใกลชดเมอผปวยเรมทากจกรรมทไมแนใจวาจะทาไดดวยตนเอง ควรหลกเลยงสงททาใหผปวยเครยดและอารมณเสย สงเสรมใหผปวยไดมกจกรรมรวมกบสมาชกในครอบครวไดออกสงคมบาง เพอใหผปวยรสกวาไมถกทอดทง 3. การดแลเพอปองกนการเกดภาวะแทรกซอนและอบตเหต ภาวะแทรกซอน ไดแก แผลกดทบ ขอตด การเหยวลบของกลามเนอ ปลายมอปลายเทาบวม การตดเชอของระบบทางเดนหายใจ ระบบทางเดนปสสาวะ ปอดอกเสบ นอกจากน ยงมการกลบเปนซ าของโรคหลอดเลอดสมอง ความไมแนนอนทเกดขนจากความเจบปวย และภาวะสขภาพทเบยงเบนไป ไมอาจสามารถทานายได ดงนนญาตทดแลผปวยจาเปนอยางยง จะตองมความเขาใจในสภาพรางกายของผปวย เขาใจในภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน รวมทงเขาใจในวธการปองกนและการปฏบตตามแผนการรกษาของแพทยดวย เนองจากภาวะแทรกซอนเหลานจะคอยเปนคอยไปไมไดเกดขนทนททนใด และอาจทาใหผปวยเสยชวตได 4. การดแลดานจตวญญาณ เปนการปฏบตททาใหผดแลไดรบความชวยเหลอ ซงทาใหผดแลไดรบความรก ความเหนใจ กาลงใจ สรางความหวงตลอดจนมความมคณคาในตนเอง หรอเกดจากความมศรทธาในศาสนาหรอมทพงทางใจเพอชวยใหผดแลมกาลงใจ มความเขมแขงทจะเผชญกบภาวะวกฤตในชวต การเปลยนแปลงของผปวยหวงจะใหผปวยมอาการทดขน ถงแมไมหายจากโรคกตาม 5. การดแลการจดการภายในบาน ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองสวนใหญเปนผหญงและผสงอายโดยเฉพาะถาเปนแมบานตองดแลทกสงทกอยางภายในบานเมอตองรบผดชอบในการดแลผปวย ซงไมสามารถชวยเหลอตนเองได บทบาทความรบผดชอบของผดแลจงเพมมากขนผดแลเหลานจงมความตองการ ความชวยเหลอในการบงเบาภาระงานภายในบาน เนองจากกจกรรมการดแลผปวยทมมากมายอยแลวและทาใหผดแลเกดความเครยดทจะทาใหทกสงทกอยางภายในครอบครวดาเนนตอไปไดผดแลจงมความตองการความชวยเลอในดานการจดการภายในบาน 6. ความตองการดานการเงน เปนสงจาเปนใชชวยเหลอในการดแลผปวย และครอบครว การทผปวยตองเสยบทบาทหนาทการงานในสงคม เกดความพการททาใหผปวยมขอจากดในการทา

22

กจกรรมตางๆไมสามารถประกอบอาชพไดดงเดม การทตองหยดงานหรอไมไดทางาน เปนภาวะวกฤตในชวตของผปวยและครอบครว ผปวยเพยงไมเพยงแตขาดรายไดแตกลบตองมรายจายเพมมากขนเชนคารกษาพยาบาล คาเดนทางมาโรงพยาบาล ตลอดจนคาใชจายเกยวกบอปกรณตางๆทจาเปนสาหรบการฟนฟสขภาพรางกายและจะเปนปญหาทางเศรษฐกจอยางยงถาผปวยเปนหวหนาครอบครว ทาใหครอบครวขาดรายได ตองหาบคคลทจะมาดแลผปวยถาหากบคคลนนเปนคสมรส อาจจะตองหยดงานเพอมาดแลสามทาใหครอบครวยงตองขาดรายได แตถาผดแลเปนบตรกอาจจะตองหยดเรยนเพอมาดแลบพการ สรปโดยสวนใหญผดแลและครอบครวยงคงตองการความชวยเหลอดานคาใชจายโดยเฉพาะการเงนในการรกษา การฟนฟสขภาพรางกายของผปวยตลอดจนคาเดนทาง คาใชจายสาหรบผปวยในแตละวนเปนตน 3. ปจจยทมอทธพลตอความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดศกษาปจจยทมอทธพลตอความตองการของผดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมองทบานตามแนวคดทฤษฎการดแลตนเองของโอเรมดงน การดแลตนเอง เปนปจจยหนงทจะทาใหบคคลมสขภาพด เจบปวย หรอตาย การดแลสขภาพตนเองทจาเปน ตามแนวคดของโอเรมประกอบไปดวยการดตนเองทจาเปนโดยทวไปการดแลตนเองทจาเปนตามระยะพฒนาการ และการดแลตนเองทจาเปนเมอมปญหาทางดานสขภาพดงนนหากบคคลมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตอง บคคลจะมภาวะสขภาพทดตามความหมายของวะสขภาพดงทองคการอนามยโลกไดกลาวไววา ภาวะสขภาพทดคอมความสมบรณทงดานรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ (Orem, 2001)

การดแลตนเอง หมายถง การปฏบตในกจกรรมทบคคลรเรม และกระทาเพอทจะรกษาไวซงชวต สขภาพ และสวสดภาพของตน การดแลเปนกระทาทจงใจและมเปาหมาย (Deliberate action)และเมอกระทาอยางมประสทธภาพจะมสวนชวยใหโครงสราง หนาท และพฒนาการของแตละบคคลดาเนนไปถงขดสงสด กจกรรมการดแลตนเองรวมทงการมงจดการหรอแกไขปญหาซงเกยวของกบปจจยภายนอก ซงเปนการกระทาทผอนสงเกตเหนได และการปรบความรสกนกคดและอารมณของตนเอง การดแลตนเองเปนพฤตกรรมทเรยนรภายไดขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมของชนแตละกลม ( สมจต หนเจรญกล ,2537 )

โอเรมแบงความตองการในการดแลตนเอง ( Self care requisite) ออกเปน 3 ประเภทไดแก (Orem, 2001: 225-252)

23

1. ความตองการดแลตนเองโดยทวไปเปนความตองการโดยทวไปเพอทจะรกษาไวซงโครงสราง และหนาทของมนษยตามเวลาตาง ๆ ของชวงชวตซงแบง เปน 1.1 การรกษาไวซงปรมาณอากาศทเพยงพอ 1.2 การรกษาไวซงปรมาณนาทเพยงพอ 1.3 การรกษาไวซงปรมาณอาหารเพยงพอ 1.4 การเตรยมการดแลเพอกระบวนการบถายและกาจดของเสย 1.5 ซงความสมดลระหวางการทากจกรรมและการพกผอน 1.6 การรกษาไวซงความสมดลระหวางการอยคนเดยวและปฏสมพนธกบผอน 1.7 การปองกนอนตรายตอชวต การทาหนาทของมนษยและความผาสกในชวต 1.8 การสงเสรมการทาหนาทของมนษยและพฒนาการในสงคม ซงสอดคลองกบ ศกยภาพของบคคลขอจากดของบคคลและความปรารถนาทเปนปกต 2. ความตองการการดแลตนเองตามระยะพฒนาการ (Developmental self care requisite) เปนความตองการทอยภายใตความตองการการดแลตนเองทวไป ซงแยกออกมาเพอตองการใหเหนถงความสาคญ ซงการแสดงออกของความตองการการดตนเอง ตามระยะพฒนาการนนซบซอน เนองจากความแตกตางขององคความร ซงเปนสวนสาคญทจะทาใหเขาใจถงพฒนาการของมนษยและเพอจาแนกปจจยทสงเสรมและควบคมในแตละชวงอาย ซงโอเรมเสนอความตองการดานพฒนาการกเพอใชเปนขอกาหนด และตดสนใจทจะปฏบตในสถานการณทเปนประโยชนซงการจดการนนถกกาหนดเพอทจะสงเสรมพฒนาการเปนขอผกมดในการดแลตนเองและ เพอทจะปองกนผลกระทบใดๆ ทกอใหเกดผลเสยตอพฒนาการมนษย 3. ความตองการการดแลตนเองตามการเบยงเบนของภาวะสขภาพ ( Health deviation self care requisite ) เปนความตองการการดและทอยในภาวะเจบปวยหรอบาดเจบซงพยาธสภาพ หรอพการ และรวมถงบคคลทอยภายใตการรกษา เมอเกดการเปลยนแปลงในบคคลจนนามาซงภาระทตองพงพาผอนทงหมดหรอเกอบทงหมดบคคลเปลยนแปลงสถานะจากผทดแลตนเองไปเปนผรบการดแล ซงโอเรม แบงความตองการดานน เปน 6 ประเภท ไดแก 3.1 คนหาและไวซงความชวยเหลอทางสขภาพอนามยทเหมาะสม 3.2 ตระหนกและเอาใจใสตอผลและพยาธสภาพทเกดขน ตลอดจนผลกระทบทมผลตอพฒนาการของมนษย 3.3 การปฏบตตามแผนการวนจฉยปฏบตตามแผนการรกษา การวนจฉย การฟนฟสภาพและการปองกนพยาธสภาพทเกดขนอยางมประสทธภาพ เมอมปญหาสขภาพจากสาเหต

24

ตางๆ เมอบคคลไดรบการดแลชวยเหลอจากบคคลในทมสขภาพ ซงกจกรรมการชวยเหลอตางๆตองการความรวมมอของบคคลทเปนผปวยและ/หรอผเกยวของในการดแลผปวย 3.4 รบรและสนใจ ในการปองกนความไมสบายจากผลขางเคยงจากการรกษาหรอจากโรค ซงผลขางเคยงตางๆ เปนสงทเฉพาะในผปวยแตละคน ปรบตวในการทจะยอมรบภาวะสขภาพและความตองการการดแลทางสขภาพทเฉพาะเจาะจง ผลจากภาวะเบยงเบนทางดานสขภาพ อาจทาใหบคคลมการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก ความรนแรงขนกบการรบรของบคคล อยางไรกตามบคคลมความตองการการคงไวซงมโนทศนตอตนเองในทางบวก และยอมรบสภาพของตนเอง ตลอดจนยอมรบวา ตนเองตองการการดแลทางดานสขภาพทเฉพาะเจาะจงตามภาวะสขภาพของตน 3.5 ดดแปลงอตมโนทศนและภาพลกษณในการทจะยอมรบภาวะสขภาพของตนเอง ตลอดจนความจาเปนทตนเองตองการความชวยเหลอเฉพาะจากระบบบรการสขภาพ รวมทงการปรบบทบาทหนาทและการพงพาบคคลอน การพฒนาและคงไวซงความมคณคาของตนเอง 3.6 เรยนรทจะมชวตอยกบผลของพยาธสภาพ ภาวะสขภาพและผลจากการวนจฉยโรค และการรกษาเพอสงเสรมพฒนาการอยางตอเนอง ปจจบนการดแลบคคลทตองการพงพามความสาคญมากขนในสงคม เนองจากมการเพมจานวนของผสงอาย ผเจบปวยเรอรง ผมความพการและทมความตองการการดแลยงยากซบซอนจนเกนกวาทจะสนองตอบไดดวยตนเองตามลาพง ญาตผดแลจงเขามาบทบาทในสงคมมากขน แนวคดเกยวกบความสามารถในการดแลบคคลทตองการการพงพานน มลกษณะคลายกบแนวคดของความสามารถในการดแลตนเอง คอเปนความสามารถในการดแลบคคลทตองการพงพา (Dependent care agency) แนวคดความสามารถในการดแลบคคลทตองการพงพาคอเปนความสามารถทจะปฏบตการเพอการดแลบคคลทตองการพงพา ไดแก การคาดการณ (Estimative) การปรบเปลยน (Transitional ) และการลงมอปฏบต (Productive operation) เพอทจะตอบสนองความตองการการดแลทงหมดของบคคลอน นอกจากนน ยงจะตองมสวนของพลงความสามารถทเฉพาะ(Specific power component) ซงทงหมดขนนอยกบความสามารถและคณสมบตขนพนฐานรวมทงปจจยพนฐานของผใหการดแล ปจจยพนฐาน (Basic conditioning factor) เปนปจจยทมอทธพลตอความสามารถในการดแลตนเองและความตองการการดแลตนเองทงหมด ความสมพนธระหวางปจจยพนฐานกบความสามารถในการดแลตนเอง และความตองการการดแลตนเองไมไดเปนแบบเชงเหตเชงผล (Causal relationship) แตอธบายวา การพจารณาความสามารถในการดแลตนเอง และความตองการการดแลตนเองทงหมดจะตองคานงถงปจจยพนฐานเหลานรวมดวยคอ 1) อาย 2) เพศ 3) ระยะพฒนาการ 4) สงคมประเพณ 5) สภาพทอยอาศย 6) ระบบครอบครว 7) แบบ

25

แผนการดาเนนชวตรวมถงกจกรรมทกระทาอยเปนประจา 8) ภาวะสขภาพ 9) ปจจยทางระบบบรการสขภาพ 10) แหลงประโยชน และ11) ประสบการณทสาคญในชวต(Orem, 2001 อางใน สมจต หนเจรญกล, 2537 :36-37)

ในการวจยครงนจะนาเอาปจจยพนฐานของโอเรมมาเปนตวแปรทงหมด 3 ตวแปรคอ 1) ระบบครอบครวทจะนาเอาสมพนธภาพในครอบครวมาเปนปจจยทมอทธพลเกยวกบความตองการการดแลผปวยในครอบครว 2) ภาวะสขภาพ ทกลาวถงในเรองของระดบความสามารถในการชวยเหลอตนเองดานการทากจวตรประจาวนของผปวยเพอเปนการประเมนความตองการในการดแลตนเองของผปวยรวมถงความตองการของญาตผดแลในการดแลผปวยและ 3) ประสบการณทสาคญในชวต (Life experience) ไดนาเอาการประเมนสถานการณการดแลผปวยจากประสบการณของญาตผดแลมาใชเปนตวแปรในการดแลผปวย ถาญาตผปวย เคยมประสบการณการดแลผปวยโรคหลอดสมองมากอนอาจจะทาใหญาตผดแลมความรทกษะในการดแลผปวยไดเปนอยางดแลวสงผลใหความตองการของญาตผดแลในดานตางๆลดนอยลงแตกตางกนไป แตในทางตรงกนขามถาเกดในครอบครวใดทไมเคยมประสบการณในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองมากอน ญาตผดแลไมมทกษะในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง อาจจะสงผลใหญาตมความตองการทกษะความรในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองไดอยางมประสทธภาพ

สมพนธภาพในครอบครว (Family relationship) ระบบครอบครวนบเปนปจจยพนฐานละเปนระบบพงพาระหวางสมาชกในครอบครวทสาคญเมอสมาชกคนใดคนหนงเกดเจบปวยขน โดยเฉพาะสมพนธภาพระหวางผดแลกบผตองการการดแลน นเปนสงสาคญทชวยใหระบบพ งพาสมาชกในครอบครวเปนไปไดดวยด การเปลยนแปลงของสมพนธภาพระหวางบคคลจะมาก - นอยและตองใชระยะเวลานานพยงใดขนอยกบการปรบตวของครอบครว การสอสารระหวางสมาชกในครอบครวจะชวยในการพฒนาและกอใหเกดความพงพอใจในครอบครว (Gilliss, et.al., 1989: 175-176)โดยทวไประบบโครงสรางและบทบาทสมาชกในครอบครวจะมความสอดคลองกน เมอสมาชกในครอบครวคนใดคนหนงเจบปวยขน บทบาทการดแลเปนสงทตองตกลงภายในครอบครว ผทรบบทบาทการดแลอาจจะมผรบผดชอบเพยง 1 คน หรอมากกวานแตสงสาคญทตองคานงถงคอผทรบบทบาทเปนผดแลและสมาชกคนอนๆ ในครอบครวตองมการประสานความสมพนธกนทงระบบโครงสราง บทบาทและกระบวนการดแล (Keith, 1995: 19-79-180) ความสมพนธทดจะกอใหเกดความเขาใจความเหนใจและความสงสารทผดแลมตอผปวย ความรสกดงกลาวนจะเปนแรงจงใจอยอยางหนงททาใหผดแล

26

มความตงใจและเตมใจในการดแล(ยพาพน ศรโพธงาม, 2538) สมพนธภาพในครอบครวแบงออกเปน 2 สวนดวยกนคอ 1. สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวย ลกษณะสมพนธภาพทมมาแตเดมกอนการเจบปวยจะเปนตวแปรหนงทมผลตอความสนใจเอาใจใสในการดแลของญาตผดแลผปวย ซงหากมความสมพนธทดตอกนมากอน กจะเอออานวยตอบรรยากาศการดแล ผดแลเตมใจและมงมนทจะดแล อนเนองมาจากความรกและผกพนแตหากสมพนธภาพเปนไปในทางตรงกนขาม ผดแลจะมความเครยดไดมากกวา เนองจากเปนการปฏบตตามหนาทและความจาเปนมากกวาเตมใจ 2. สมพนธภาพระหวางผดแลผปวยกบสมาชกอนๆ ในครอบครวโดยเฉพาะอยางยงในกรณทมปญหาความขดแยงเกยวกบการจดการในตวผปวยรวมกน ซงสมพนธภาพทดจะชวยใหสามารถรบความเขาใจกนได ขณะเดยวกนความขดแยงดงกลาวกอาจสงผลกระทบตอสมพนธภาพระหวางสมาชกดวยกนและนาไปสบรรยากาศในครอบครวทตงเครยดในระยะตอไปขางหนาได ฟรดแมน (Friedman ;1986: 163 )ไดกลาวถงชนดของสมพนธภาพ เพอใชเปนแนวในการประเมนสมพนธภาพระหวางคสมรส หรอสมพนธภาพของคอนๆ ในครอบครว ดงน 2.1 สมพนธภาพทเสรมกน (Complementary relationships) เปนสมพนธภาพทบคคลทงสองมพฤตกรรมทตรงขามกน บคคลทงสองจะยอมรบและมความสขในความแตกตางของกนและกน สมพนธภาพชนดนจะเกดผลในทางบวกเมอบคคลหนงเปนผและอกบคคลเปนผรบ แตมขอเสยคออาจทาใหเพมความเครงครด มระเบยบ และความเขมงวดมากซงจะขดขวางพฒนาการของบคลทงค ดงนบคคลทงสองจะตองแสดงบทบาทใหเหมาะสมถาหากบคคลหนงไมยอมรบการกระทาของอกบคคลจะทาใหสมพนธภาพนนจบลงได 2.2 สมพนธภาพทสมดลกน (Symmetrical relationships) เปนสมพนธภาพทเกดความสมดลระหวางกน มการแลกเปลยนขาวสารและพฤตกรรม และรวมกนในการตกสนใจ สมพนธภาพนดนกอใหเกดการยอมรบนบถอกน และรวนกนในการตดสนใจ สมพนธภาพชนดนกอใหเกดการยอมรบนบถอกน เกดอสระในการคดตดสนใจ แตอาจเกดการแขงขนเกดขอขดแยงขนได บคคลทงหมดสองตองพยาบาลเพมความใกลชดและความรกใหแกกนและกน 2.3 สมพนธภาพทขนานกน (Parallel relationships) เปนสมพนธภาพทผสมผสานสมพนธภาพท งสองชนดขางตนเขาดวยกนเปนสมพนธภาพทมความยดหยนปรบใหเขากบสถานการณและความสามารถของแตละบคคลสมพนธภาพทสมบรณจะมการพฒนาจากสมพนธภาพท1 สชนดท2 และ 3 โดยทวไปเรามองวาสมพนธภาพคอความผพน ความใกลชดสนทสนม การชวยเหลอซงกนและกน การตดตอพบปะกน

27

เพยงใจ ตรไพรวงศ (2540: ง) ไดศกษาสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยและภาระการดแลของสมาชกครอบครวโรคหลอดเลอดสมอง การวจยเปนเชงบรรยาย กลมตวอยางเปนสมาชกครอบครวผดแลหลกและพาผปวยมารบการตรวจและตดตามผลการรกษาจานวน 80 ราย ผลการศกษาพบวาคะแนนเฉลยสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยอยในระดบปานกลางคอนไปทางสงมคา 60.51 คะแนน และสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยสามารถทานายภาระการดแลสมาชกครอบครวผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองได ผวจยไดเสนอแนะวาพยาบาลควรนาการประเมนภาระการดและสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยมาเปนแนวทางในการวางแผนสงเสรมสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวย ทตยา ทพยสาเหนยก (2543: ก) ไดศกษาความตองการในการดแลของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยและความพงพอใจในชวตของผดแล เปนการวจยเชงบรรยายโดยใชแนวคดทฤษฏการปรบตวรอย กลมตวอยางเปนผดแลผรบผดชอบหลกในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานจานวน 100 ราย ผลการศกษาพบวาผดแลรบรสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยระดบสงและมความพงพอใจในชวตในระดบสง ผวจยแนะนาใหมการเสรมสรางสมพนธภาพทดระหวางผดแลกบผปวย เชน การใชเทคนคการใหคาปรกษาเพอคนหาความรสกและความตองการของผดแลและผปวย หลงจากนนชวยประสานความตองการและความรสกของทงสองฝายใหสอดคลองกน อนจะนามาซงสมพนธภาพทดระหวางผดแลกบผปวย

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา สมพนธภาพในครอบครวระหวางผดแลกบผตองการการดแลเปนสงสาคญทกอใหเกดความพงพอใจ เกดความเชอ พฤตกรรมการดแล และการประเมนสถานการณการดแลวาเปนผลดจะเปนสงทชวยสงเสรมคณภาพการดแลใหดขน ในขณะเดยวกนสมพนธภาพระระหวางผดแลกบผตองการการดแลไมดจะกอใหเกดความเชอ พฤตกรรมการดแล การประเมนสถานการณการดแลวาเปนความเครยดและคกคามจะสงผลใหผดแลเกดการรบรวาเปนภาระการดแลได ดงนน สมพนธภาพทดจะชวยใหกระบวนการดแลประสบความสาเรจ หากสมพนธภาพไมดจะกอใหเกดความโกรธความรสกทไมดรวมไปถงพฤตกรรมการดแลทไมดดวย ภาวะสขภาพ (Health status) ผปวยแตละรายจะมระดบความรนแรงการเจบปวยทแตกตางกน ซงสงผลตอภาวะสขภาพผปวยแตกตางกน การดแลผปวยทเกดผลกระทบรนแรงทมระดบความรนแรงมากจะมความยงยากและซบซอนกวาการดแลผปวยทมระดบความรนแรงนอย ผทมความพการรนแรงไมสามารถชวยเหลอตนเองไดทาใหตองพงพาผดแลมากขน (ยพาพร โอฬารกพนธ, 2541: 41 - 46) การดแลผปวยทเกดผลกระทบรนแรงทมระดบความตองการการดแลมาก จะมความยงยากและซบซอนกวา

28

การดแลทเกดผลกระทบไมรนแรง ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเอง ซงเปนสภาพของรางกายหลงจากทไดรบการรกษาจนพนระยะวกฤต ระยะทตองฟนฟสขภาพรางกาย ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทพนระยะวกฤตรอยละ 90 พบวามความพการหลงเหลออย (Periard & Ames, 1993: 252) ทาให ผปวยมขอจากดในการดแลตนเอง โดยทดแลตนเองไมได มปญหาในเรองการออนแรงของกลามเนอไมสามารถควบคมกลามเนอในการเคลอนไหวได มปญหาในเรองของการขบถาย มปญหาในเรองของการเคยวกลนอาหารซงจะสงผลไปยงภาวะแทรกซอน เชน เกดการสาลก ปอดอกเสบ จากสภาพรางกายของผปวยทมความพการปรากฏใหเหนผปวยไมสามารถชวยเหลอตนเองได ตองพงพาผดแลเปนอยางมาก ดงนน ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองจงเปนตวแปรสาคญในการบงบอกความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จนตนา สมนก (2540: ก) ไดศกษาความสมพนธระหวางความสามารถในการประกอบกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองกบภาระในการดแลและความตองการการสนบสนนทางสงคมของผดแลทบาน โดยกลมตวอยางเปนผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานจานวน 50 ราย พบวาผปวยโรคเลอดสมองสวนใหญไมสามารถประกอบกจวตรประจาวนไดดวยตนเอง ในกจกรรมการขนลงบนได การอาบน า การใชหองสขา ความสมพนธระหวางความสามารถในการประกอบกจวตรประจาวนของผ ปวยโรคหลอดเลอดสมองกบภาระในการดแลมความสมพนธทางลบคอนขางตา (r = -.330) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สรรตน ชวงสวสดศกด (2541: ก) ไดศกษาความตองการของญาตในฐานะผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยการศกษาเปนการวจยเชงบรรยาย กลมตวอยางเปนญาตทรบผดชอบดแลผปวยจานวน 120 ราย ผลการวจยพบวาปจจยทสามารถทานายความตองการของญาตในฐานะผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง คอ ความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตวเองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 วไล สรสาคร (2549:58-85) ไดศกษาการเผชญความเครยดและปจจยทานายความเครยดจากการดแลของผดแลผปวยอมพาต กลมตวอยางเปนผดแลหลกทพาผปวยมารบการตรวจตามนดทคลนกศลยกรรมประสาท โรงพยาบาลสมทรสาคร จานวน 100 ราย ผลการวจยพบวาผดแลมความมนใจในตนเองในการใหการดแลในระดบปานกลางโดยมความสมพนธเชงลบกบระดบความเครยด(r = -.780, p < .01) ความรนแรงของการเจบปวยอยในระดบความรนแรงมาก ระยะเวลาในการดแลผปวยนานเฉลย 14 เดอน เวลาใหการดแลเฉลย 6.7 วนตอสปดาหและ 16.65 ชวโมงตอวน ผดแลใชการเผชญความเครยดทงวธการมงแกปญหาและการจดการอารมณโดยใชวธมงแกปญหามากกวาการจดการอารมณ การรบรสมรรถนะแหงตนและสมพนธภาพในครอบครวสามารถรวมทานาย

29

ความผนแปรของระดบความเครยดจากการดแลของผดแลไดรอยละ 62.4 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 การประเมนสถานการณในการดแลผปวย การทบคคลมความคดและพฤตกรรมทจะพยายามใชประสบการณในอดตมาใชในการจดการกบปญหาในการดแลผ ปวยโรคหลอดเลอดสมอง ประสบการณสาคญในชวตเปนประสบการณทเกยวของกบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองของผปวย หรอบงบอกถงความตองการการดแลตนเองของผปวยในการดแลตนเองในขณะนน เชน ผปวยทเคยผานการสญเสยอยางรนแรงมากอน อาจจะสามารถพฒนาความสามารถในการเผชญกบการสญเสยในปจจบนได หรอผปวยทเคยผานประสบการณการดแลตนเองในบางเรอง ผดแลในครอบครวจะประเมนสถานการณของการดแลแตกตางกนออกไปขนอยกบความตองการการดแลของผปวยประสบการณทสาคญในชวต คอ เหตการณทผ ปวยไดประสบมาในอดตซงอาจจะมผลตอความสามารถในการดแลตนเองหรอตองการการดแลตนเองท งหมด เชน เหตการณทมการเปลยนแปลงในชวต เชน การสญเสยคชวต การหยาราง การเปลยนงาน อาจมผลตอระบบการดแลตนเองของผปวย หรอผปวยอาจมประสบการณเคยเหนผปวยมะเรงตายทกคน เมอตนเองไดรบการวนจฉยวาเปนมะเรงอาจมความกลวหรอไมยอมรบการรกษาเพราะคดวาถงรกษากตองตายหรอเกดความรสกหมดกาลงใจ สญสนความหวง จนไมสามารถจะรคดตดสนใจ และลงมอปฏบตการดแลตนเองได (Orem, 2001; สมจต หนเจรญกล, 2537: 54) ลาซาลสและโฟลคแมน(Lazarus & Folkman, 1984: 181-225) กลาววาสงแวดลอมซงเปนแรงกดดนของการเกดความเครยด บคคลจะมปฏกรยาตอบสนองทแตกตางกน กระบวนการประเมนตดสนสถานการณความเครยดตองผานกระบวนการความรสกนกคดในการตดสนวาเปนความเครยดหรอไม และเปนความเครยดชนดใด ทาทาย , คกคาม , สญเสยหรออนตราย รนแรงมากนอยแคไหนขนอยกบการปรบตวของบคคลและความแตกตางระหวางบคคลภายใตสถานการณหนงๆทจาเปนตองมการประเมนสถานการณ การมปฏกรยาตอบสนอง และองคประกอบทสงผลตอการประเมนสถานการณ เมอพจารณาองคประกอบทสงผลตอการประเมนสถานการณแบงออกเปน 2 องคประกอบใหญๆคอ องคประกอบดานบคคลและ องคประกอบดานสงแวดลอม องคประกอบดานบคคลทสาคญทสดคอความผกพน (Commitment) และความเชอ โดยท ความผกพน หมายถง สงทมความหมาย และมความสาคญกบบคคลซงมอทธพลในการพจารณาตดสน ความเกยวของของสถานการณตอสวสดภาพของตนชนาใหบคคลกลาเผชญหรอผละหนจากสถานการณทคกคาม อนตราย หรอมผลด ถามความผกพนมมาก บคคลมแนวโนมจะประเมน

30

สถานการณวาคกคามหรอทาทายไดมาก นอกจากนความผกพนอาจเปนแรงขบใหบคคล มความมมานะพยายามทจะ เผชญกบอปสรรคตางๆ ได สวนองคประกอบดานสงแวดลอมนนมอทธพลตอการประเมนสถานการณ เชน สถานการณใหม ความไมแนใจในเหตการณ องคประกอบดานสงแวดลอม องคประกอบดานบคคล องคประกอบดานเวลา ทเกยวของกบเหตการณใกลชด (Imminence) โดยทวไปเหตการณใกลเกดมากเทาไร ความเรงดวนในการประเมนสถานการณจะมากขนเทานนโดยเฉพาะสถานการณทสอเคาวาอนตราย หรอมโอกาสควบคมได ถาไมมการสอเคาดงกลาวเหตการณใกลเกดจะไมมผลตอการณประเมนสถานการณ แตเวลากอนเกดเหตการณมมาก การประเมนสถานการณจะมความซบซอนมากขน ซงอาจจะเปนการลดความรสกคกคามลงได เนองจากมเวลาพจารณาตดสนสถานการณ การประเมนซา และวธจดการกบความเครยด การศกษาของ โอเบรส (Oberst, et al., 1989: 209-215) ไดศกษาเกยวกบความตองการของการดแลและการประเมนความเครยดของผดแลผปวยโรคมะเรงจานวน 47 คน ผลการศกษาพบวาผดแลสวนใหญประเมนตดสนวาเปนสงทาทาย มากกวาเปนภาวะอนตรายหรอสญเสย สายพณ เกษมกจวฒนา (2536) ศกษาเกยวกบแบบจาลองเชงสาเหตของความเครยดในบทบาทของภรรยาผปวยเรอรงในฐานะผดแลจานวน 104 ราย ผลการศกษาพบวากลมตวอยางสวนใหญประเมนสถานการณการดแลวาสญเสย รองลงมาคอคกคาม ซงจากผลการศกษาการประเมนสถานการณดานลบจะมผลทาใหเกดความเครยดในบทบาทและเกดปญหาการปรบตวดานภาวะสขภาพของผดแลตามมา จากผลการวจยสรปไดวา ผดแลในครอบครวจะประเมนสถานการณของการดแลแตกตางกนออกไป อยกบความตองการการดแลของผปวย ถาผปวยมความตองการการดแลมากโอกาสทผดแลจะประเมนสถานการณของการดแลวาสญเสยและคกคาม ซงจะสงผลกระทบตอสวสดภาพของผดแล แตถาความตองการการดแลของผปวยนอย ผดแลอาจจะประเมนสถานการณของการดแลไปใน ในสวนของผดแลในครอบครวทประเมนสถานการณวาสญเสยและคกคามนนจงตองพยายามจดการกบสถานการณดงกลาวโดยดงแหลงประโยชนทมอยภายในหรอภายนอกตวบคคลนาใชใหเกดประโยชนทสดกจะสงผลใหผดแลเกดการปรบตวไปในทางทดและนามาซงความผาสกในครอบครวหรอคณภาพชวตทดของผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Correlational descriptive resecach) เพอศกษาความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ศกษาความสมพนธระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน และการประเมนสถานการณการดแลผปวยกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน และอานาจการทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานในชวงเดอนมนาคม ถงเดอน พฤษภาคม 2553 โดยมวธดาเนนการวจย ดงน

ลกษณะของสถานทศกษา

การศกษาครงน เกบขอมลจาก ญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยบานของญาตผดแล พนทของกรงเทพมหานคร มศนยบรการสาธารณสขทงหมด 62 แหง ใหบรการระดบปฐมภม อยในความรบผดชอบของสานกอนามย กรงเทพมหานคร ซงจากการศกษาขอมลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทจาหนายออกจากโรงพยาบาล หรอกลบมาพกฟนทบาน พบวาพนทในเขตบางคอแหลม ความรบผดชอบของ ศนยบรการสาธารณสข12 จนทรเทยง เนตรวเศษ ครอบคลมพนท 23 ชมชน และศนยบรการสาธารณสข18 มงคล วอน ตาล ครอบคลมพนท 6 ชมชน รวม 29 ชมชน ซงเปนพนททมผปวยกลมนมากทสด ผวจยจงกาหนดพนทนเปนพนทศกษาในครงน ซงการเกบขอมลนผวจยโดยใชระยะเวลาดาเนนการในการเกบขอมล ต งแตเดอน มนาคม ถงเดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2553

32

ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรสาหรบการศกษาครงนเปนญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานหรอสมาชกในครอบครวทใหความชวยเหลอหรอรบผดชอบในการดแลผปวยทเปนโรคหลอดเลอดสมองทบานจากสาเหตตางๆ โดยไมไดรบคาตอบแทนทเปนคาจาง และรบผดชอบผปวยโดยตรงสมาเสมอ ตอเนองโดยไมจากดระยะเวลาทใหการดแลและพกอาศยอยรวมกนกบผปวยทบาน ในเขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร กลมตวอยาง การเลอกกลมตวอยาง เปนการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) โดยกาหนดคณสมบตของกลมตวอยางดงตอไปน 1. ญาตผดแลเปนสมาชกในครอบครวผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

2. เปนผรบผดชอบหลกเพยงคนเดยว และเปนผดแลผปวยระหวางอยทบาน 3. มระยะเวลาในการดแลผปวยไมตากวา 1 เดอน 4. สามารถเขาใจภาษาไทย มการรบรทด และยนดใหความรวมมอในการศกษาครงน

ขนาดกลมตวอยาง ผวจยกาหนดขนาดกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) ขนาดของกลมตวอยางทใชในการวจยครงนมจานวน 120 ราย โดยคานวณ จากสดสวนของ ตวแปร กบ ขนาดตวอยางเทากบ 1 : 30 (Hair, Anderson, Tatham & Black, 1998: 70) ในการศกษาครงน มตวแปร ทใชศกษาจานวน 4 ตว ไดแก สมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวน การประเมนสถานการณในการดแลผปวย และ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

จากการแทนคาในสตร จะได n = 30k โดย n = จานวนตวอยาง k = จานวนตวแปรอสระ n = 30 x 4 n = 120

33

ดงนน การเกบรวมรวบขอมลครงน จงใชกลมตวอยางจานวน 120 คน แตเนองจากดวยความจากด ของเวลาทใชเกบของมล และสภาวะในการเดนทาง อกทงผดแลบางรายไมสะดวกใหเขาไปเกบขอมลทบาน ผวจยจงสามารถเกบขอมลไดเพยง 102 คน คดเปนรอยละ 85.0 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลครงน เปนแบบสอบถามแบงเปน 5 สวน ประกอบดวย 1. แบบสอบถามขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ ความสมพนธกบผปวย ประสบการณในการดแลผปวย ระยะเวลาในการดแลผปวย (ชวโมง / วน) รายไดของครอบครว ระยะเวลาทปวย ลกษณะของผปวย และระดบความรสกตวของผปวย 2. แบบประเมนระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองเปนการประเมนความสามารถของผปวยในการทากจกรรมตางๆดวยตนเองไดระดบใด ซงบงบอกถงภาวะทตองพงพาผดแล โดยใชแบบประเมนดชนบารเธล ( Barthel ADL Index ) ( แนวทางการฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง, 2550:56) ประกอบดวยขอคาถาม 10 ขอ โดยในแตละขอคาตอบใหเลอกตอบ ระดบความรนแรงทพงพาผดแลทมเกณฑการใหคะแนนเพมขน 5 คะแนน ในแตละขอเลอกตอบ และมการแปลผลคะแนน 0 ถง 100 คะแนน ดงน 0 – 20 คะแนน หมายถง ระดบความรนแรงทพงพาผดแลทงหมด 25 – 45 คะแนน หมายถง ระดบความรนแรงทพงพาผดแลมาก 50 – 70 คะแนน หมายถง ระดบความรนแรงทพงพาผดแลปานกลาง 75 – 95 คะแนน หมายถง ระดบความรนแรงทพงพาผดแลเลกนอย 100 คะแนน หมายถงระดบความรนแรงทผปวยสามารถดแลตวเองไดทงหมด 3. แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครวทผวจย ดดแปลงจาก ชะโลม วเศษโกสน (2552: 99-100) และ ภรภทร อมโอฐ (2550: 54) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบความรสก ความผกพนระหวางผดแลกบผปวยและสมาชกในครอบครวทปฏบตตอกนในดานการแสดงความรกและความหวงใย ใหการยอมรบ ใหความชวยเหลอผปวย มจานวน 15 ขอ เปนขอคาถามทางบวก 11 ขอ และขอคาถามทางลบ 4 ขอ โดยใชมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 4 ระดบ ดงน

34

เหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงความรสก หรอความคดเหนของญาต ผดแล อยางมาก

เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงความรสก หรอความคดเหนของญาต ผดแล คอนขางมาก

ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสก หรอความคดเหน ของญาตผดแล ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสก หรอความคดเหน ของญาตผดแลอยางมาก การใหคะแนนแบบวดสมพนธภาพในครอบครว มการใหคาคะแนน ดงน ขอความทมความหมายทางบวก เหนดวยอยางยง ให 4 คะแนน เหนดวย ให 3 คะแนน ไมเหนดวย ให 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง ให 1 คะแนน ขอความทมความหมายทางลบ ไมเหนดวยอยางยง ให 1 คะแนน ไมเหนดวย ให 2 คะแนน เหนดวย ให 3 คะแนน เหนดวยอยางยง ให 4 คะแนน การแปลผลคาคะแนนสมพนธภาพระหวางญาตผดแลกบผปวย ทงรายขอและโดยรวม ดวยการจดระดบคะแนนออกเปน 4 กลม (ระดบ) นาผลคะแนนทมคาตงแต 1 - 4 มาจดระดบ ตามเกณฑการใหคะแนนของเบสท (Best, 1977: 14 ) ดงน คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 4 = 0.75 จากการคานวณ นาคาทได มากาหนดคาคะแนน โดยจดระดบสมพนธภาพไดดงน

คาคะแนนเฉลย 1.0 ถง 1.75 หมายถง ระดบสมพนธภาพในครอบครวไมด คาคะแนนเฉลย 1.76 ถง 2.5 หมายถง ระดบสมพนธภาพในครอบครวปานกลาง คาคะแนนเฉลย 2.51 ถง 3.25 หมายถง ระดบสมพนธภาพในครอบครวด คาคะแนนเฉลย 3.26 ถง 4.00 หมายถง ระดบสมพนธภาพในครอบครวดมาก

35

4. แบบประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน เพอประเมนการจดการกบเหตการณทเกดขนกบผปวยในการดแลของญาตผดแล เปนแบบวดซงผวจย ดดแปลงจาก กรรณกา คงหอม (2546 : 53-54) มจานวนทงหมด 17 ขอ ลกษณะคาตอบ มคาตอบใหเลอก 4 คาตอบ คอ ระดบความสามารถในการจดการกบเหตการณทเกดขน ไมไดเลย ไดบางสวน ไดทงหมด หรอไมเคยเกดขนเลย ดงน ผวจยเปนผถามขอคาถามกบกลมตวอยางทละขอและใหญาตตอบวาการจดการกบเหตการณตรงกบระดบใดมากทสดเพยงระดบเดยว โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน ไมเคยเกดขนเลย ให 0 คะแนน ไมไดเลย ให 0 คะแนน ไดบางสวน ให 1 คะแนน ไดทงหมด ให 2 คะแนน การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม ใชคาเฉลยทมคาตงแต 0.00 – 2.00 โดยพจารณาตามเกณฑของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

= คะแนนสงสด – ตาสด จานวนชน = 2 – 0 3 = 0.66 คะแนนเฉลย 1.34 - 2.00 หมายถง ประสบการณการดแลผปวยอยในระดบดมาก คะแนนเฉลย 0.67 - 1.33 หมายถง ประสบการณการดแลผปวยอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 0.00 - 0.66 หมายถง ประสบการณการดแลผปวยอยในระดบนอย 5. แบบสอบถามความตองการของญาตผ ดแลผ ปวยโรคหลอดเลอดสมองเปนแบบสอบถามซงผวจยสรางขน จากการศกษาคนควาตารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของและดดแปลงจากสรรตน ชวงสวสดศกด (2541: 50-51) และ ฤทย แสนส (2549: 54-55) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน จานวน 36 ขอ ความตองการดานขอมล 6 ขอ ความตองการดานการประคบประคองจตใจ 5 ขอ ความตองการดานการดแลสขภาพ 5 ขอ

36

ดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ 5 ขอ ความตองการดานการจดการภายในบาน 5 ขอ ความตองการดานการเงน 5 ขอ ดานการพกผอน 5 ขอ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ ดงน ไมมความตองการ หมายถง ผดแลมความคดเหนวา ขอความนนไมตรงกบ ความจาเปนท อยากใหม มความตองการนอย หมายถง ผดแลมความคดเหนวา ขอความตรงนนตรงกบ ความจาเปนทอยากใหมเปนสวนนอย มความตองการปานกลาง หมายถง ผดแลมความคดเหนวา ขอความน นตรงกบ

ความจาเปนท อยากใหมเปนสวนปานกลาง มความตองการมาก หมายถง ผดแลมความคดเหนวาขอความตรงกบความ จาเปนทอยากมเปนสวนมาก ผวจยเปนผถามญาตทละขอและใหญาตตอบวาความตองการของตนเองตรงกบระดบใด มากทสดเพยงระดบเดยว โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน ไมมความตองการ ใหคะแนน 1 คะแนน มความตองการเลกนอย ให คะแนน 2 คะแนน มความตองการปานกลาง ใหคะแนน 3 คะแนน มความตองการมาก ใหคะแนน 4 คะแนน การแปลผลคาคะแนนความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ทงรายขอและโดยรวม ดวยการจดระดบคะแนนออกเปน 4 กลม (ระดบ) นาผลคะแนนทมคาตงแต 1 - 4 มาจดระดบ ตามเกณฑการใหคะแนนของเบสท (Best, 1977: 14 ) ดงน คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 4 = 0.75

จากการคานวณ นาคาทได มากาหนดคาคะแนน โดยจดระดบสมพนธภาพไดดงน คาคะแนนเฉลย 1.0 ถง 1.75 หมายถง ระดบไมมความตองการ คาคะแนนเฉลย 1.76 ถง 2.50 หมายถง ระดบความตองการนอย คาคะแนนเฉลย 2.51 ถง 3.25 หมายถง ระดบความตองการปานกลาง คาคะแนนเฉลย 3.26 ถง 4.00 หมายถง ระดบความตองการมาก

37

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนเครองมอทสรางขนเอง และดดแปลงมาจากผอน โดยศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของ เพอนามาเปนแนวทางในการสรางเครองมอใหเหมาะสมกบสงทจะวด กาหนดขอบเขตและโครงสรางเนอหาโดยนาทฤษฎและขอมลตางๆทไดจากการทบทวนวรรณกรรมวางกรอบเนอหาทตองการคนมาสรางแบบสอบถาม ซงการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ผวจยตรวจสอบคณภาพเครองมอโดย วเคราะหคาความตรงและความเชอมนของเครองมอดงน 1. ความตรงเชงเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามไปตรวจสอบความตรงตามเชงเนอหา และความเหมาะสมของภาษา โดยผทรงคณวฒ 3 ทาน (ภาคผนวก ก) ไดแก แพทยผเชยวชาญโรคหลอดเลอดสมอง 1 ทาน พยาบาลวชาชพชานาญการ ผเชยวชาญงานผปวยโรคหลอดเลอดสมอง 1 ทาน พยาบาลวชาชพ ผเชยวชาญงานผปวยโรคหลอดเลอดสมอง 1 ทาน

จากนนผเชยวชาญตรวจสอบความตรงตามทฤษฏโดยมคาดชนความตรงตามเนอหา (Content Validity Index: CVI) ของแบบสอบถามทง 5 ชด มคาเทากบ 1 และดชนความสอดคลอง (Index of Item Object Congruence: IOC) มคาเทากบ 1 หลงจากนนผวจยนาขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒ มาปรบปรงแกไขเพอใหเครองมอสมบรณยงขนกอนนาไปใชเกบขอมล 2. ความเชอมนของเครองมอ (Reliability)

ผวจยนาแบบสอบถามทปรบปรงแลว ไปทดลองใช (Tryout ) กบญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองจานวน 30 ราย ในเขตสาทร จงหวดกรงเทพมหานคร เพอตรวจสอบความเขาใจตรงกนในเนอหาของขอคาถามแตละขอ และทดสอบความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) มสตรดงน

สตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค

α = n / n-1 [ 1- Σ S2i / S2

t ] α = คอคาความสอดคลองภายใน n = คอจานวนขอคาถามในแบบสอบถาม

Σ S2i = คอผลรวมของความแปรปรวนของคะแนนรายขอ

S2t = คอความแปรปรวนของคะแนนรวมทงฉบบ

38

ผลการตรวจสอบเครองมอ ไดคาความเชอมน ดงน แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครว แบบประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

= 0.851 = 0.875

แบบประเมนความตองการของญาตดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง = 0.848 การพทกษสทธผใหขอมล การวจยครงน ผวจยคานงถงการยนยอมของกลมตวอยางเปนสาคญ ไมมการบนทกชอ สกลและทอยของผใหขอมล ผวจยไดอธบายถงวตถประสงค วธและขนตอนในการเกบขอมล ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย ใหกลมตวอยางรบทราบ ในระหวางเกบขอมลหากมคาถามใดไมสะดวกใจทจะตอบกมอสระทจะไมตอบ และสามารถซกถามขอของใจเพมเตมจนมความกระจาง รวมทงสามารถยตการใหความรวมมอไดตลอดเวลา และสามารถขอขอมลกลบคนได โดยไมมผลกระทบตอบรการสขภาพทพงไดรบจากเจาหนาทสขภาพ การเกบรวบรวมขอมล ผวจยมการดาเนนการเกบขอมลดวยตวเอง โดยมขนตอน ดงน 1. ขอหนงสอขออนญาตเกบขอมลจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยนถง ผอานวยการศนยบรการสาธารณสข 12 จนทรเทยง เนตรวเศษ และศนยบรการสาธารณสข 18 มงคลวอน ตาล เพอชแจงวตถประสงคและขออนญาตเกบขอมล 2. ตดตอกบเจาหนาทศนยบรการสาธารณสข12 จนทรเทยง เนตรวเศษ และศนยบรการสาธารณสข 18 มงคล วอน ตาล เพอชแจงวตถประสงคของการเกบขอมล ขอความรวมมอในการประสานงาน และการนดหมายกบกลมตวอยาง 3. ศกษาขอมลผปวยจากฐานขอมล ของศนยบรการสาธารณสข12 จนทรเทยง เนตรวเศษ และศนยบรการสาธารณสข 18 มงคล วอน ตาล เพอคดเลอกคณสมบตของกลมตวอยางตามเกณฑทกาหนด 4. ดาเนนการเกบขอมลดวยตนเองทบานของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทอยในพนทเขตความรบผดชอบของศนยบรการสาธารณสขตงแตเดอน มนาคม 2553 ถงพฤษภาคม 2553 เมอไดขอมลครบถวนแลว ผวจยนาขอมลทไดมาประมวลเพอวเคราะหตามวธการทางสถตตอไป

39

การวเคราะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร โดยกาหนดความมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และมขนตอนการวเคราะหตามลาดบ ดงน

1. วเคราะหขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง ขอมลสวนบคคลของผปวย และระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเอง โดยการแจกแจงความถและคารอยละ

2. วเคราะหคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) ของคะแนนความสมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ประสบการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน และความตองการของญาตผดแล โดยรวมและรายขอ 3. วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product moment

correlation coefficient) ระหวางตวแปรทงหมดสมพนธภาพในครอบครวและภาวะสขภาพประเมน

ชวยเหลอตวเองของผปวยโดยญาตผดแล ประสบการณการดแลผปวย กบความตองการของญาต

ผดแลผปวยและทดสอบความมนยสาคญของสมประสทธสหสมพนธ ทคานวณไดโดยใชการ

ทดสอบคา (t-test)

4. วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple regression coefficient)

ระหวางตวแปรทานายทงหมด ไดแก สมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน

ของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และประสบการณการดแลผปวยกบความตองการของญาตผดแล

ซงเปนตวเกณฑ โดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise multiple regression) จาก

ตวทานายทมความสมพนธกบตวเกณฑมากทสดจนถงตวทานายทมความสมพนธกบตวเกณฑนอย

ทสด

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Correlational descriptive resecach) เพอศกษาปจจยดานสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเอง ระดบความเจบปวยของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวย ทมตอ ความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน กลมตวอยาง เปนผใหการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานมาเปนระยะเวลาไมนอยกวา 1 เดอนจานวน 102 คน ในเขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร การนาเสนอผลการวจยนาเสนอในตาราง ประกอบคาบรรยายถงลกษณะกลมตวอยาง ไดแกขอมลทวไปของญาตผดแล ขอมลทวไปของผปวย ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถาการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตามลาดบดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 2 ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 3 สมพนธภาพในครอบครว สวนท 4 การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สวนท 5 ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สวนท 6 ขอมลความสมพนธระหวางการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวย

สมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวย กบ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

สวนท 7 ขอมลอานาจการทานายของการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยสมพนธภาพ ในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวย ตอ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

41

สวนท 1 ขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ตารางท 1 จานวนและรอยละของญาตผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (n = 102)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน(คน) รอยละ เพศ

ชาย หญง

อาย นอยกวา 30 ป 31 - 49 ป 50 - 59 ป มากกวา 60 ป

สถานภาพสมรส โสด ค หมาย/หยา/แยก

ศาสนา พทธ อสลาม

จบการศกษาระดบ ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

28 74

16 26 21 39

22 68 12

96 6.0

6

54 35 7

27.45 72.55

15.70 25.49 20.58 38.23

21.58 66.66 11.76

94.11 5.89

5.89

52.94 34.31 6.86

42

ตารางท 1 (ตอ) จานวนและรอยละของญาตผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (n = 102)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน(คน) รอยละ อาชพ

นกเรยน / นกศกษา ไมมอาชพ / งานบาน เกษตรกร/รบจาง ธรกจสวนตว / คาขาย รบราชการ / รฐวสาหกจ

ความสมพนธกบผปวย สาม / ภรรยา บตร พ / นอง ญาต (ป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา) บดา / มารดา

ประสบการณในการดแลผปวย ไมม ม

รายได นอยกวา 5,000 บาท 5,001 – 10,000 10,001 – 15,000 15,001 – 20,000 มากกวา 20,000 ขนไป

2

66 8

25 1

37 35 9

14 7

74 28

48 28 11 5

10

1.96

64.71 7.85

24.50 0.98

36.28 34.31 8.82

13.73 6.86

72.55 27.45

47.05 27.45 10.79 4.91 9.80

จากตารางท 1 พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 72.55ป อายอย

ในชวง 60 ปขนไปมากทสด คดเปนรอยละ 38.23 รองลงมามอายอยในชวง 31 – 49 ป คดเปนรอยละ 25.49 กลมตวอยางมสถานภาพสมรสคมากทสด คดเปนรอยละ 66.66 รองลงมาคอ โสด คดเปนรอยละ 21.58

43

กลมตวอยางสาเรจการศกษาระดบประถมศกษามากทสด คดเปนรอยละ 52.94 รองลงมาคอ จบมธยมศกษาคดเปนรอยละ 34.31 กลมตวอยางสวนใหญไมไดประกอบอาชพ คดเปนรอยละ 64.71 รองลงมาคอ ประกอบอาชพธรกจสวนตว/คาขาย คดเปนรอยละ 24.50 กลมตวอยางสวนใหญมรายไดเฉลยตากวา 5,000 บาท ตอเดอน คดเปนรอยละ 47.05 รองลงมาคอรายไดเฉลยระหวาง 5,000-10,000 บาท ตอเดอน คดเปนรอยละ 27.45

ตารางท 2 จานวนและรอยละของผปวยโรคหลอดเลอดสมองจาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (n = 102)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน รอยละ เพศ

ชาย 55 53.92 หญง 47 46.08

อาย นอยกวา 30 ป 2 1.96 31-49 ป 4 3.92 50-59 ป 25 24.51 มากกวา 60 ป 71 69.61

สถานภาพสมรส โสด 22 21.57 ค 68 66.66 หมาย/หยา/แยก 12 11.77

ระยะเวลาทปวย มากกวา 1 เดอน 13 12.75 มากกวา 3 เดอน 12 11.76 มากกวา 6 เดอน 18 17.65 มากกวา 1 ป 59 57.84

44

ตารางท 2 จานวนและรอยละของผปวยโรคหลอดเลอดสมองจาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (n = 102) ( ตอ)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน รอยละ ลกษณะอาการปวย เฉยบพลน 25 24.50

เรอรง 77 75.50 การวนจฉยโรค

เกดจากสมองขาดเลอด (Ischemic stroke) 58 56.86 เกดจากมเลอดออกในสมอง ( Hemorrhagic stroke) 44 43.14

ลกษณะของผปวย ใสเครองชวยหายใจ 26 25.49 ไมใสเครองชวยหายใจ 76 74.51

ความรสกตวของผปวย รสกตวด 92 90.20 รสกตวเลกนอย 8 7.84 สบสน 2 1.96 ไมรสกตว - -

จากตารางท 2 พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย คดเปนรอยละ 53.92 มอายอย

ในชวง 60 ปขนไป มากทสดคอ คดเปนรอยละ 69.61 รองลงมา มอายอยในชวง 50 - 59 ป คดเปนรอยละ 24.51 กลมตวอยางมอายต าสดคอ 30 ป คดปนรอยละ 1.96 กลมตวอยางมสถานภาพสมรสคมากทสด คดเปนรอยละ 66.66 รองลงมาคอ หมาย/หยา/แยกจานวน 12 คน คดเปนรอยละ 11.77กลมตวอยางสวนใหญมระยะเวลาทเจบปวยมากกวา 1 ป จานวน 59 คน คดเปนรอยละ 57.84รองลงมา มากกวา 6 เดอน คดเปนรอยละ 17.65 กลมตวอยางมลกษณะอาการปวยมากทสด คอผปวยทมเรอรงมากทสด คดเปนรอยละ 75.50 รองลงมาคอ ผปวยทมเฉยบพลน คดเปนรอยละ 24.50 กลมตวอยางทไดรบการวนจฉยโรควา เกดจากสมองขาดเลอด (Ischemic stroke) มากทสด คดเปนรอยละ 56.86 รองลงมาคอ เกดจากมเลอดออกในสมอง (Hemorrhagic stroke) คดเปนรอยละ 44.14 กลมตวอยางทไมใสเครองชวยหายใจ มากทสด คดเปนรอยละ 74.51 รองลงมาคอ ใส

45

เครองชวยหายใจ คดเปนรอยละ 25.49 ระดบความรสกตวของผปวยพบทมากทสด คอระดบรสกตวด คดเปน รอยละ 90.20 รองลงมาคอ รสกตวเลกนอย คดเปนรอยละ 7.8

สวนท 2 ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ตารางท 3 จานวนและรอยละของระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง (n=102)

ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวย จานวน(คน) รอยละ ระดบความรนแรงทพงพาผดแลทงหมด ระดบความรนแรงทพงพาผดแลมาก ระดบความรนแรงทพงพาผดแลปานกลาง ระดบความรนแรงทพงพาผดแลนอย ระดบความรนแรงทผปวยดแลตวเองไดทงหมด

29 20 29 13 3

30.9 21.3 30.9 13.8 3.2

จากตารางท 3 พบวากลมตวอยางสวนใหญม ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทพงพาผดแลทงหมดมากทสด คดเปนรอยละ 30.9 และมระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทพงพาผดแลปานกลาง คดเปนรอยละ 30.9 รองลงมาคอ ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทพงพาผดแลมาก คดเปนรอยละ 21.3 และมระดบการปฏบตกจวตรประจาวนตาสดคอ ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทผปวยดแลตวเองไดทงหมด คดเปนรอยละ 3.2 สวนท 3 สมพนธภาพในครอบครว ตารางท 4 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความสมพนธภาพในครอบครวของญาต ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยรวมและรายขอ (n = 102)

สมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวย x S.D. การแปลผล สมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโดยรวม 3.50 0.33 ดมาก ครอบครวเปนบคคลทสาคญ…………………………… 3.79 0.45 ดมาก

46

ตารางท 4 (ตอ) คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของสมพนธภาพในครอบครว โดยรวม และรายขอ (n = 102)

สมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวย x S.D. การแปลผล ครอบครวมความหวงใยใน……………………………. 3.76 0.42 ดมาก ครอบครวตองมความรกให…………………………….. 3.75 0.43 ดมาก ครอบครวยอมรบสภาพผปวย …………………………. 3.72 0.44 ดมาก ครอบครวรวมกนชวยคาใช…………………………….. 3.64 0.51 ดมาก ครอบครวไตถามในทกข……………………………….. 3.61 0.52 ดมาก ครอบครวสวนใหญ รใจ………………………………... 3.52 0.64 ดมาก ครอบครวไมเตมใจทาตาม……………………………... 3.50 0.54 ดมาก ครอบครวรบฟงซงกนและกน………………………….. 3.49 0.50 ดมาก ครอบครวมกจะบนหรอวา……………………………... 3.46 0.68 ดมาก รวมมอตดสนใจในการ………………………………… 3.42 0.53 ดมาก ครอบครวมการแบงหนา……………………………….. 3.41 0.58 ดมาก ครอบครวมกจะมความ………………………………… 3.38 0.70 ดมาก ครอบครวใหทานดแล………………………………….. 3.03 0.95 ดมาก ครอบครวมกจกรรม……………………………………. 2.97 0.57 ด

จากตารางท 4 เมอพจารณาพบวากลมตวอยางมสมพนธภาพในครอบครว โดยรวมอยใน

ระดบดมาก ( x = 3.50, S.D. = 0.33) และรายขอทกขอทมคะแนนเฉลยมากทสด ไดแก สมาชกในครอบครวเปนบคคลทสาคญในชวตของทาน ( x = 3.79, S.D = 0.45) ขอทมคะแนนเฉลยนอยทสด ไดแก สมาชกในครอบครวมกจกรรม พกผอน หยอนใจรวมกน ( x = 2.97, S.D. = 0.57) สวนท 4 การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตารางท 5 คาเฉลยและ สวนเบยงเบนมาตรฐานของ การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานจาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

47

การประเมนสถานการณผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน x S.D. การแปลผล ประสบการณผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยรวม…. 0.66 0.37 ปานกลาง การดแลเปลยนเสอผาใหผปวย…………………………….. 1.65 0.69 ดมาก การทาความสะอาดปากและ……………………………….. 1.61 0.73 ดมาก การทาความสะอาดหลงการ……………………………….. 1.61 0.73 ดมาก การทาความสะอาดรางกายผปวย………………………….. 1.48 0.76 ดมาก ชวยเหลอผปวยมอาการสาลก……………………………… 0.69 0.70 ปานกลาง ผปวยเกดอบตเหตจากการลนลม…………………………... 0.46 0.60 นอย ชวยเหลอผปวยมอาการเหนอย…………………………….. 0.44 0.73 นอย ชวยเหลอ ผปวยทมภาวะขอ……………………………….. 0.32 0.61 นอย ใชอปกรณเครองมอพเศษ………………………………….. 0.32 0.61 นอย ผปวยมแผลกดทบ…………………………………………. 0.31 0.61 นอย ชวยเหลอผปวยมอาการหายใจ…………………………….. 0.24 0.60 นอย ชวยเหลอผปวยทมอาการ…………………………………. 0.23 0.52 นอย ชวยเหลอผปวยเมอมอาการ……………………………….. 0.23 0.36 นอย ชวยเหลอผปวยเมอมภาวะ…………………………………. 0.21 0.51 นอย ผปวยมถายอจจาระเปน……………………………………. 0.13 0.46 นอย ชวยเหลอผปวยเมอม………………………………………. 0.12 0.41 นอย

จากตารางท 5 พบวา การประเมนสถานการณผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดย

รวมอยในระดบนอย ( x = 0.66, S.D. = 0.37) ขอทมคะแนนเฉลยมากทสด ไดแก การดแลเปลยนเสอผามคะแนนเฉลยสงทสด ( x = 1.65, S.D = 0.69) ขอทมคะแนนเฉลยนอยทสด ไดแก การชวยเหลอผปวยเมอมอาการปสสาวะขน ( x = 0.12, S.D. = 0.41)

สวนท 5 ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยจาแนกความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ตารางท 6 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอด สมองทบาน จาแนกตามโดยรวมและรายขอ (n = 102)

48

ความตองการของญาตผดแล x S.D. การแปลผล 1. ความตองการดานขอมล 3.69 0.38 ตองการมาก 2. .ความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ 3.69 0.30 ตองการมาก 3. ความตองการดานการประคบประคองจตใจ 3.67 0.34 ตองการมาก 4. ความตองการดานการเงน 3.67 0.26 ตองการมาก 5. ความตองการดานการจดการภายในบาน 3.67 0.32 ตองการมาก 6. ความตองการดานการดแลสขภาพ 3.60 0.34 ตองการมาก 7. ความตองการดานการพกผอน 3.34 0.52 ตองการมาก ความตองการของญาตผดแลโดยรวม 3.61 0.16 ตองการมาก

จากตารางท 6 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย ความตองการของญาตผดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองทบาน โดยจาแนกความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทง 7 ดาน พบวา ความตองการดานขอมลเปนขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด ( x = 3.69, S.D. = 0.38) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ ( x =3.69,S.=0.30) สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอ ดานการพกผอน ( x =3.34 , S.D.=0.52) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.61 , S.D.= 0.16)

ตารางท 7 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานขอมล จาแนกตามโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการขอมล x S.D. การแปลผล 1. วธการสงเกตอาการเปลยนแปลง 3.94 0.23 ตองการมาก 2. วธการทากายภาพบาบดใหผปวย 3.86 0.34 ตองการมาก 3. วธการรกษาทผปวยควรจะไดรบ 3.85 0.49 ตองการมาก 4. วธการพยงใหผปวยเคลอนไหว 3.67 0.47 ตองการมาก 5. การชวยเหลอเมอผปวยทองผก 3.50 0.37 ตองการมาก 6. การดแลผวหนงของผปวย 3.03 0.79 ตองการมาก ความตองการขอมลโดยรวม 3.69 0.38 ตองการมาก

49

จากตารางท 7 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการขอมลรายขอ ขอทมคาคะแนนเฉลยมากสด คอ วธการสงเกตอาการเปลยนแปลง ( x = 3.94, S.D. = 0.23) ขอทมระดบ คะแนนเฉลยรองลงมา คอ วธการทากายภาพบาบดใหผปวย ( x = 3.86, S.D. = 0.34) สวนขอทมคาคะแนนเฉลยตาสด คอ การดแลผวหนงของผปวย ( x = 2.44, S.D. = 0.75) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการขอมลโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.69, S.D. = 0.38) ตารางท 8 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ความตองการดานการประคบประคองจตใจ จาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการประคบประคองจตใจ x S.D. การแปลผล 1. ใหแพทยและพยาบาลใหเวลาในการซกถาม 3.85 0.35 ตองการมาก 2. มเจาหนาททมสขภาพจากโรงพยาบาลมาเยยม 3.70 0.59 ตองการมาก 3. ใหคนในครอบครวรบฟงปญหา 3.69 0.52 ตองการมาก 3. มญาตมาเยยมผปวย 3.58 0.55 ตองการมาก 5. มเพอนบานมาเยยมผปวย 2.52 0.11 ตองการปานกลาง ความตองการดานการประคบประคองจตใจโดยรวม 3.67 0.34 ตองการมาก

จากตารางท 8 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานการ

ประคบประคองจตใจรายขอ ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอใหแพทยและพยาบาลใหเวลาในการซกถาม ( x = 3.85, S.D. = 0.35) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอมเจาหนาททมสขภาพจากโรงพยาบาลมาเยยม ( x = 3.70, S.D. = 0.59) สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอ มเพอนบานมาเยยมผปวย ( x = 2.52, S.D. = 0.11) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการประคบประคองจตใจโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.67, S.D. = 0.34)

ตารางท 9 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการดแลสขภาพ จาแนก โดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการการดแลสขภาพ x S.D. การแปลผล 1. ไดรบการดแลรกษาเมอตนเองเจบปวย 3.77 0.42 ตองการมาก 2. คาแนะนาในการรกษาสขภาพตนเอง 3.66 0.47 ตองการมาก

50

ตารางท 9 (ตอ) คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการดแลสขภาพ จาแนก โดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการการดแลสขภาพ x S.D. การแปลผล 3. มเวลาเพอดแลตนเอง 3.65 0.51 ตองการมาก 4. ไดรบการตรวจสขภาพประจา 3.61 0.56 ตองการมาก 5. เวลาในการออกกาลงกาย 3.29 0.75 ตองการมาก ความตองการดานการดแลสขภาพ 3.60 0.34 ตองการมาก

จากตารางท 9 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานการดแลตนเองรายขอ ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอไดรบการดแลรกษาเมอตนเองเจบปวย ( x = 3.77, S.D. = 0.42) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอ ตองการคาแนะนาในการรกษาสขภาพตนเอง ( x = 3.66, S.D = 0.47) สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอ เวลาในการออกกาลงกาย ( x =3.29, S.D.=0.75) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการดแลสขภาพตนเองโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.60, S.D. = 0.34) ตารางท 10 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ จาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ x S.D. การแปลผล 1. ใหผปวยรวาทานรกและเอาใจใสดแล 3.76 0.42 ตองการมาก 2. ใหสมาชกในครอบครวและผปวยรคณคาของทาน 3.72 0.44 ตองการมาก 3. การปฏบตกจกรรมทางศาสนา 3.69 0.50 ตองการมาก 4. ไดรบการอภยจากผปวย 3.63 0.54 ตองการมาก 5. ทพงทางใจเมอเกดอาการทอแท 3.63 0.50 ตองการมาก ความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ 3.69 0.30 ตองการมาก

จากตารางท 9 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานเสรมสรางพลงทางจตวญญาณมคาคะแนนเฉลยมากสด คอใหผปวยรวาทานรกและเอาใจใสดแล ( x = 3.76, S.D. = 0.42) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอใหสมาชกในครอบครวและผปวยรคณคาของทาน ( x = 3.72, S.D = 0.44)

51

สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอไดรบการใหอภยจากผปวย ( x = 3.63, S.D. = 0.54) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการดแลตนเองโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.69, S.D. = 0.30) ตารางท 11 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการจดการภายในบาน จาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการจดการภายในบาน x S.D. การแปลผล 1. ใหสมาชกในครอบครวพาผปวยไปพบแพทย 3.82 0.38 ตองการมาก 2. ใหสมาชกในครอบครวสามารถดแลผปวยแทน 3.67 0.47 ตองการมาก 3. ใหครอบครวชวยตดตอแหลงใหความชวยเหลอ 3.65 0.47 ตองการมาก 4. ผชวยจดเตรยมอาหาร 3.64 0.51 ตองการมาก 5. ผชวยดแลทางานบาน 3.58 0.51 ตองการมาก ความตองการดานการจดการภายในบาน 3.67 0.32 ตองการมาก

จากตารางท 11 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานการจดการภายใน

บานรายขอ ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอใหสมาชกในครอบครวพาผปวยไปพบแพทย ( x = 3.82, S.D. = 0.38) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอ ใหสมาชกในครอบครวสามารถดแลผปวยแทน ( x = 3.67, S. D. = 0.47) สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอผชวยดแลทางานบาน ( x =3.58, S.D.=0.51) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการจดการภายในบานโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x =3.67, S.D. = 0.32) ตารางท 12 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการเงน จาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการเงน x S.D. การแปลผล 1. การสนบสนนคาใชจายในการรกษาพยาบาล 3.89 0.46 ตองการมาก 2. การสนบสนนคาใชจายสวนตวของผปวย 3.86 0.34 ตองการมาก 3. ความชวยเหลอในเรองการตดตอสวสดการผปวย 3.84 0.50 ตองการมาก 4. การสนบสนนคาใชจายสวนตวของผดแล 3.65 0.47 ตองการมาก

52

ตารางท 12 (ตอ) คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการดานการเงน จาแนกโดยรวมและรายขอ (n = 102)

ความตองการดานการเงน x S.D. การแปลผล 5. ความชวยเหลอในการจดหาอปกรณทางการแพทย 3.12 0.92 ตองการมาก ความตองการดานการเงน 3.67 0.26 ตองการมาก

จากตารางท 12 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานการเงนรายขอ ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอ การสนบสนนคาใชจายในการรกษาพยาบาล ( x =3.89, S.D. = 0.46) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา คอ การสนบสนนคาใชจายสวนตวของผ ปวย( x =3.86,S.=0.34) สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอความชวยเหลอในการจดหาอปกรณทางการแพทย ( x =3.12, S.D.=0.92) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการการดแลตนเองโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x =3.67, S.D. = 0.26)

ตารางท 13 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของความตองการ การพกผอน จาแนกตามโดยรวมและ

รายขอ (n = 102)

ความตองการดานการพกผอน x S.D. การแปลผล 1. มเวลาพกผอนนอนหลบ 3.50 0.54 ตองการมาก 2. มเวลาพกผอนเพอผอนคลายความเครยด 3.23 0.73 ตองการมาก 3. มเวลาเพอทจะพบปะเพอนฝงหรอกนเลยงสงสรรค 3.23 0.73 ตองการมาก 4. มเวลาทจะไปเทยวพกผอนกบสมาชกในครอบครว 3.19 0.67 ตองการมาก 5. มเวลาสวนตวทออกไปทากจกรรมนอกบาน 3.17 0.78 ตองการมาก ความตองการดานการพกผอน 3.34 0.52 ตองการมาก

จากตารางท 13 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยความตองการดานการพกผอนรายขอ ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอมเวลาพกผอนนอนหลบ ( x = 3.50, S. D. = 0.54) ขอทไดคาคะแนนเฉลยรองลงมา ม 2 ขอทคะแนเฉลยเทากนคอ มเวลาพกผอนเพอผอนคลายความเครยด ( x = 3.23, S.D. = 0.73) และ มเวลาเพอทจะพบปะเพอนฝงหรอกนเลยงสงสรรค ( x = 3.23, S.D. = 0.73)สวนขอทไดคาคะแนนเฉลยตาสด คอ มเวลาสวนตวทออกไปทากจกรรมนอกบาน ( x = 3.17, S.D.=

53

0.78) ทงนคาคะแนนเฉลยความตองการดานการพกผอนโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.34, S.D. = 0.52) สวนท 6 ความสมพนธระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน กบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตาราง 14 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (r) ระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนสถานการณการดแลผปวย กบ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

ตวแปร

ความตองการของญาตผดแล ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

r p-value สมพนธภาพในครอบครว การปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

.307** .119

.464**

.002

.232

.000

** p-value < 0.01

จากตารางท 8 แสดงการวเคราะหความสมพนธระหวางสมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง กบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน พบวา สมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง มความสมพนธเชงบวก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 กบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ( r = .307 , p - value = .002), ( r = .464 , p - value = .000 ) ตามลาดบสวนสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ไมมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

54

สวนท 7 การวเคราะหอานาจการทานายของสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตอความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตารางท 9 คาสมประสทธสหสมพนธพหคณระหวางตวแปรสมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ตอความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยวธการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน

ตวแปรทานายความตองการของญาตผดแล ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

b Beta t Sig

สมพนธภาพในครอบครว การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

.187

.228

.367

.508

4.492 6.213

0.000 0.000

Constant (b) 0.208 R = .590 R Square = .348 Adjusted R Square = .335 F = 26.446 p = < 0.001

จากตารางท 9 การวเคราะหความถดถอยเชงพหคณแบบขนตอน ( Stepwise multiple

regression analysis) เพอหาอานาจการทานายของสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ตอความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยมตวแปรตนทงหมด 3 ตวแปร พบวาตวแปรทสามารถอธบายความผนแปรของตวแปรตาม ในทนม 2 ตวแปร ไดแก ตวแปรสมพนธภาพในครอบครว และตวแปรการประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองซงสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานไดรอยละ 34.8 ( R2 = .348 ) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สามารถสรางสมการทานายไดดงน

สมการทานาย ŷ = a+b1x1+b2x2 เมอ ŷ = ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

a = คาคงท (0.208 ) b1 = คาสมประสทธถดถอยของสมพนธภาพในครอบครว (0.238)

55

b2 = คาสมประสทธถดถอยของการประเมนสถานการณการดแลผปวย (.186) x1 = สมพนธภาพในครอบครว x2 = การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

สมการทไดคอ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน = 0.208 + 0.187

(สมพนธภาพในครอบครว) + 0.228 (การประเมนสถานการณการดแลผปวย)

จากสมการแสดงวา ตวแปรสมพนธภาพในครอบครวเปนปจจยทมอทธพลตอความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยมความสมพนธเชงเสนเชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.238 หมายความวาเมอตวแปรอสระอนคงท คะแนนสมพนธภาพในครอบครวเพมขน 1 คะแนน ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน จะเพมเทากบ 0.238 สวนการประเมนสถานการณการดแลผปวยเปนปจจยทมอทธพลตอความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยมความสมพนธเชงเสนเชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.186 หมายความวาเมอตวแปรอสระอนคงท คะแนนประสบการณการดแลผปวย เพมขน 1 คะแนน ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานจะเพมเทากบ 0.186 และสามารถสรางสมการทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคเลอดสมองทบานในรปคะแนนมาตรฐาน ไดดงน ( Z ความตองการของญาตผดแล ) = 0.367 ( Z สมพนธภาพในครอบครว ) + 0.508 (Z การประเมนสถาการณการดแลผปวย)

บทท 5

อภปรายผล

การวจยครงนเปนการศกษาเพอศกษาความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยศกษาปจจยดานสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวยของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน รวมทงอานาจการทานายความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน กลมตวอยางไดแก ญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ในเขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร จานวน 102 คน โดยศกษาขอมลสวนบคคล สมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถในการชวยเหลอตนเอง การประเมนสถานการณการดแลผปวยของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน และความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ว เคราะหโดยใชสถตเชงบรรยายดวยการแจกแจงความถ รอยละ สวนการว เคราะหความสมพนธและอานาจการทานายของ สมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน และการประเมนสถานการณการดแลผปวยของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน กบความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน คานวณคาสมประสทธสหสมพนธพหคณและวเคราะหการถดถอยพหแบบขนตอน ผลการศกษาสามารถอธบายไดตาม วตถประสงค และสมมตฐาน ดงมรายละเอยดตอไปน

วตถประสงค 1 ศกษาความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ผลการศกษาครงน พบวาความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานสวนใหญมความตองการดานขอมลมากทสดโดยมคาคะแนนเฉลยความตองการขอมลโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x =3.69, S.D. = 0.38) โดยญาตผดแลจะมความตองการขอมลเกยวกบ วธการสงเกตอาการเปลยนแปลง พบวามคะแนนเฉลยรายขอมากทสดคอ ( x = 3.94 , S.D.= 0.23)

57

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวา ญาตผดแลผปวยสวนมากมอายมากกวา 60 ปขนไปและมระดบการศกษาสวนใหญจบชนประถมศกษา และไมไดประกอบอาชพ ดงนน ญาตผดแลจงมความตองการขอมลในเรองการสงเกตอาการทเปลยนแปลงทเกดขนกบผปวยเนองจาก ผปวยโรคหลอดเลอดจะมการเปลยนแปลงตางๆทงทางดานรางกายและจตใจ มกจะมความบกพรองของระบบประสาทสงผลใหผปวยไมสามารถชวยเหลอตนเองได ตองพงพาญาตผดแล รวมถงมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนตางๆไดงายดงนนการปองกนจงถอเปนสงสาคญในการดแลผปวย ดงนนจงสงผลใหญาตผดแลมความตองการขอมลในเรองของการดแลผปวย การรกษา การฟนฟสภาพผปวย และทสาคญญาตตองการขอมลการสงเกตอาการเปลยนแปลงของผปวยทจะสงผลใหเกดภาวะแทรกซอนเชนการเกดแผลกดทบ การตดเชอจากการขบถาย การสาลกจากการใหอาหารและน า การดแลผวหนง การปองกนความพการ เปนตน สอดคลองกบการศกษาของ สมลกษณ สวรรณมาลและคณะ (2547: 49) ทพบวาความตองการขอมลของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองโรงพยาบาลพระปกเกลา จงหวดจนทบรกลมตวอยางรอยละ 86.54 มความตองการทราบขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงหรอผลจากการใหการรกษาพยาบาลในแตละวน ดานความตองการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณโดยรวม อยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.69, S.D. = 0.30) เนองจากความเจบปวยทเกดขนกบ สมาชกคนใดคนหนงในครอบครวถอวาเปนภาวะวกฤตของครอบครวและสงผลกระทบตอสมาชกคนอนๆในครอบครวดวยเสมอ ดงน นบคคลทไดรบมอบหมายหนาทใหการดแลผปวย เปนบคคลทเสยสละและตองมหนาทรบผดชอบในการดแลผปวยอยทบาน กลมตวอยางจงมภาระเพมขนอยางมาก แตบคคลทไดรบมอบหมายใหทาบทบาทหนาทในการดแลผปวยสวนใหญ กสามารถทจะปฏเสธความรบผดชอบนนไดเนองจากสวนใหญเปนบคคลทไมไดประกอบอาชพตองอยบาน ทางานบาน และไมไดเปนบคคลสาคญในการหาเงนมาเลยงครอบครวรวมถงไมมอานาจในการตดสนใจหลกของครอบครว ความคาดหวงในการดแลผปวยของสมาชกคนอนๆในครอบครว คาดวาบคคลทไดรบบทบาทเปนญาตผดแลจะตองทาหนาทในการดแลผปวยเปนอยางด ดวยความรกและความเอาใจใสในทกๆเรองโดยไมคานงวา บทบาทของการเปนญาตผดแลโดยทไมมประสบการณในการดแลมากอนนนสงผลใหการดแลผปวยทซบซอนและเสยงตอภาวะแทรกซอนไดงายนนไมมประสทธภาพ เมอมปญหาและความรเทาไมถงการณในการดแล ทาใหญาตผดแลเกดความเครยด และทอแทใจในการดแลผปวย อนงเมอพจารณาความตองการดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณรายขอ พบวา ขอทมคะแนนเฉลยมากทสดคอ ใหผปวยรวาทานรกและเอาใจใสดแล โดยมคะแนนเฉลยรายขอสงสด ( x = 3.76, S.D. = 0.42) และรองลงมาคอ ใหสมาชกในครอบครวและผปวยรคณคาของทาน ( x = 3.72, S.D.= 0.44) เนองจากกลมตวอยางตองการใหสมาชกในครอบครวเหนวา ตนเปนบคคลทสาคญ มความ

58

เสยสละอยางมากทตองมารบภาระในการดแลผปวยแทนสมาชกคนอนๆในครอบครว นบวาเปนภาระทหนกทญาตผดแลตองกระทาตอเนองนานนบป ญาตผดแลสวนมากมความรสกวาอยากใหผปวยรบรวาตนเองนนรกและเอาใจใส ซงสอดคลองกบการศกษาของเรกสเดล และคณะ (Ragsdale et al., 1993) ทศกษาผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองพบวาผดแลตองการความชวยเหลอดานสภาพจตใจและอารมณเปนอยางมาก ซงทาใหผดแลรสกวาตนเองมคณคาเปนสวนหนงของสงคม ความตองการดานการประคบประคองจตใจโดยรวม อยในระดบมความตองการมาก( x = 3.67, S.D. = 0.34) เนองจากผลกระทบจากโรคหลอดเลอดสมองทาใหเกดการเปลยนทงทางรางกายและจตใจของผปวยสงผลใหผปวยมขดความสามารถในการดแตนเองทจากด ประกอบกบไมสามารถชวยเหลอตนเองเองได นบเปนภาระหนกของกลมตวอยางในการดแลผปวยทตองการการดแลทซบซอน กลมตวอยางตองเรยนร พฒนาความสามารถและ ทกษะเฉพาะในการดแลผปวย รวมถงตอบสนองความตองการของผปวย ญาตผดแลผปวยมกจะเกดความเครยดและ วตกกงวล กลวว าการเจบปวย ท เ รอ รงของผ ปวยจะสงผลให เ กดความพการหรอ โอกาสทจะเ กดภาวะแทรกซอนตางๆดงนนญาตผดแลจงตองการคาปรกษา กาลงใจและการชวยเหลอจากบคคลรอบขางรวมถงสมาชกคนอนๆในครอบครว การใหความชวยเหลอททาใหญาตผดแลรสกวาไดรบคาปรกษาทด ความรก ความหวงใย ความเขาใจ จากบคคลรอบขางและสมาชกในครอบครวทาใหญาตผดแลมความวตกกงวล ความเครยดลดลง และมกาลงใจเพมขน เมอพจารณารายขอพบวาขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอ ใหแพทยและพยาบาล ใหเวลาในการซกถาม ( x = 3.85, S.D. = 0.35) ซงสอดคลองกบ รจน เพงแกว (2550 : ง) ทศกษาการปรบตวในการฟนสภาพของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง พบวา การฟนคนสภาพของผปวยตองใชปจจยหลายปจจยรวมกนสงทสาคญคอการประคบประคองจตใจ การใหกาลงใจจากครอบครวและญาต การไดรบคาปรกษาจากแพทยและพยาบาลรวมถงการยอมรบจากสงคมภายนอก ความตองการดานการจดการภายในบานโดยรวม อยในระดบมความตองการดานการจดการภายในบานมาก ( x = 3.67, S.D. = 0.32) เนองจากการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองเปนการดแลทเรอรงซง ตองการดแลอยางตอเนองทบาน จากการศกษาพบวา ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง รอยละ 30.9 เปนผปวยทพงพาผดแลทงหมด ระยะเวลาการดแลผปวยทยาวนานนบปรวมถงญาตผดแลผปวยสวนใหญจะตองอยดแลผปวยตลอด 24 ชวโมงในการใหความชวยเหลอในกจวตรประจาวนและการรกษาทเฉพาะแกผปวย จงสงผลใหแบบแผนการดาเนนชวตของญาตผดแลเปลยนไป ภาระงานทเพมขนจากการทตองทางานบาน และการดแลผปวย ญาตผดแลจงมความตองการใหสมาชกภายในครอบครวสามารถดแลผปวยแทนในเวลาทญาตผดแลทากจกรรมอนๆทนอกเหนอจากการดแลผปวย และในเวลาทญาตผดแลตองออกไปทาธระนอกบาน เพราะญาตผดแล

59

สวนใหญไมสามารถทจะทงใหผปวยอยคนเดยวตามลาพงได เมอพจารณารายขอพบวาญาตผดแลตองการสมาชกในครอบครวมาชวยดแลผปวยหรอชวยพาผปวยไปพบแพทยตามนดซงเปนขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด ( x = 3.82, S.D. = 0.38) จากการศกษาของเพเรยดและ เอเมส(Periad & Ames, 1993) พบวาแบบแผนการดาเนนชวตของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทเปลยนไปสะทอนใหเหนถงเรองของเวลา ซงเวลาทเคยทากจกรรมบางอยางตองยกเลกไปโดยมการดแลผปวยเขามาแทน ผดแลหลายคนบอกวาเวลาจะไปทาธระนอกบานตองมการนดหมายเวลากบญาตพนองลวงหนาใหมาอยกบผปวยแทน ความตองการดานการเงนคาโดยรวม อยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.67, S.D. = 0.26) เนองจากคาใชจายในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองเปนโรคเรอรงทตองการรบการรกษาอยางตอเนองและตองมการใชจายในการดแลผปวย การเจบปวยของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ครอบครวตองรบภาระคาใชจายในการดแลผปวย คารกษาพยาบาล คาอปกรณทางการแพทย รวมถงคาใชจายอนๆใหกบผปวยทงขณะอยในโรงพยาบาลและทบาน รวมทงคาใชจายในการดารงชวตของญาตผดแล ในขณะเดยวกนรายไดของครอบครวอาจคงทหรอลดลง เนองจากสมาชกของครอบครวทหารายไดมจานวนนอยลง ทาใหสมาชกคนอนตองหารายไดเพมเตมหรออาศยขอความชวยเหลอจากบคคลอน จากการศกษาพบวา กลมตวอยางผปวยสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ38.2 อายมากกวา 60 ป รอยละ 38.2 ไมไดประกอบอาชพ รอยละ 64.7 และมรายไดนอยกวา 5,000 บาทตอเดอนรอยละ 47.1 เมอพจารณารายขอ พบวา กลมตวอยางสวนใหญจงตองการการสนบสนนคาใชจายในการรกษาพยาบาล และขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด ( x = 3.89, S.D. = 0.46 จากการศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ของกลธดา พานชกล (2536: ก)พบวา คสมรสและบตรสวนมากจะใหความชวยเหลอดานการเงนและการพาผปวยมาพบแพทย ความตองการดานการดแลตนเองโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x = 3.60, S.D. = 0.34 ) การปรบเปลยนการดาเนนวถชวต ของกลมตวอยางในชวงเวลาการดแลผปวยทตอเนอง ทาใหผดแลเกดความออนลา เหนอย และเครยดสงผลใหญาตผดแลไมมเวลาในการดแลสขภาพตนเอง จากการศกษาพบวาญาตผดแลสวนใหญตองดแลผปวยตลอดเวลา และระยะดแลผปวยมากกวา 1 ปขนไปถงรอยละ 57.8 ทาใหกลมตวอยางไมมเวลาในการดแลตนเอง เมอพจารณารายขอ พบวา ขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอ ตองการไดรบการดแลเมอตนเองเจบปวย ( x = 3.77, S.D. = 0.42 ) ) ดงนน ญาตผดแลจงตองการไดรบการดแลเมอตนเองเกดความเจบปวยจากสมาชกภายในครอบครวและตองการรบการรกษาโรคททาใหเกดการเจบปวยนนหายโดยเรว เนองจากญาตผดแลยงมบทบาทหนาทความรบผดชอบในการดแลผปวยอยจงตองการมสขภาพท

60

แขงแรงเพอทจะทาใหตนเองสามารถดแลผปวยตอไปได จากการศกษาของ ฤทย แสนส ( 2549 ) พบวาความตองการของผดแลผทเปนโรคหลอดเลอดสมองมความตองการการดแลสขภาพรางกายอยในระดบปานกลาง ความตองการดานการพกผอนโดยรวมอยในระดบมความตองการมาก ( x =3.34, S.D. = 0.52 ) การดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทเปนโรคเรอรงตองใชระยะเวลาการดแลทยาวนานและตอเนอง รวมถง ภาระหนาทความรบผดชอบทเพมขนจากเดม ทาใหวถการดาเนนชวตของกลมตวอยางตองเปลยนแปลงไปจากเดม สงผลใหญาตผดแลขาดสงคม ขาดความเปนสวนตว ไมมเวลาในการดแลตนเอง เนองจากใชเวลาสวนใหญในการดแลผปวย ความเหนอยลาจากการรบบทบาทญาตผดแล จากการศกษาพบวา ญาตผดแลสวนใหญตองดแลผปวยตลอดเวลา และระยะดแลผปวยมากกวา 1 ปขนไปรอยละ 57.8 ทาใหญาตผดแลเกดความออนลา เหนอย และเครยด เมอพจารณารายขอพบวาขอทไดคาคะแนนเฉลยมากสด คอมเวลาพกผอนเพอผอนคลายความเครยด( x = 3.34, S.D. = 0.52 ) ดงนน กลมตวอยางจงตองการเวลาสวนตวในการนอนหลบพกผอนภายในบาน หรอทากจกรรมเพอผอนคลายความเครยดและความเหนอยลาจากบทบาทในการเปนผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ซงสอดคลองกบการศกษาของเจนเซนและกฟเวน ( Jensen & Given , 1991 ) พบวาความเหนอยลาของผดแลผปวยโรคมะเรง ความเหนอยลาเปนปจจยทสาคญทสดของผดแล โดยความเหนอยลาจะมผลกระทบตออารมณ การรบร การสญเสยกระบวนการคดความสามารถในการแกปญหา และการตดสนใจบกพรอง สมาธและความสามารถในการปฏบตหนาทลดลง ขาดแรงจงใจในการทางานเขารวมกบสงคม วตถประสงค 2 ศกษาปจจยดานสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวยทมตอ ความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สมมตฐานการวจย 1 ปจจยดานสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของ ผปวยในการชวยเหลอตนเอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวย มความสมพนธกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สมพนธภาพในครอบครว ผลการศกษาครงนพบวาสมพนธภาพในครอบครวมความสมพนธทางบวกกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานอยางนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

61

( r =.307 , p-value = .002 ) ซงสนบสนนสมมตฐาน ในการศกษาครงนพบวาสมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลอยในระดบดมาก เนองจากสมาชกในครอบครวทกคนเปนบคคลทสาคญในชวต อาทผดแล ผปวย สมาชกในครอบครวมความหวงใยในสขภาพของผปวยมการไตถามทกขสขของผดแลและผปวย ดงนน สมพนธภาพภาพทดในครอบครวจะสงผลตอพฤตกรรมการดแลผปวยทบานดวยความรกและความเอาใจใส จากการศกษาของเพยงใจ ตรไพรวงศ (2540: 65 - 66) พบวาสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยทอยในครอบครวเดยวกนและมความผกพนตอกน สมาชกครอบครวผดแลจงมความมนใจในความสมพนธทมตอผปวยและมความรสกวาผปวยคอบคคลสาคญในชวตผดแลเมอสมาชกครอบครวเขารบบทบาทผดแลจงเกดแรงจงใจในการดแลผปวยและเชอวาพฤตกรรมการดแลทดสงผลถงคณภาพการดแลทดดวยนอกจากนยงพบวาสมาชกในครอบครวผดแลเมอรบบทบาทการการดแลแลวสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยดขนรอยละ 38.75 การศกษาของชวล แยมวงษ (2538: ก) พบวาสมพนธภาพทดระหวางผปวยและสมาชกในครอบครวทมการแบงความรบผดชอบแกกน สมพนธภาพทดระหวางผดแลกบผปวยจะทาใหผดแลมความเหนใจสงสารและหวงใยในตวผปวยมาก มกเปนผใหการดแลผปวย ซงสอดคลองกบการศกษาของทตยา ทพยสาเหนยก (2543: ก) ไดศกษาความตองการในการดแลของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยและความพงพอใจในชวตของผดแล โดยใชแนวคดทฤษฏการปรบตวของรอย กลมตวอยางเปนผดแลผรบผดชอบหลกในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานจานวน 100 ราย ผลการศกษาพบวาผดแลรบรสมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยระดบสงและมความพงพอใจในชวตในระดบสง ยพาพน ศรโพธงาม (2538: 41 - 46) กลาววาหากผดแลกบผปวยมความสมพนธทดตอกนกจะเอออานวยตอบรรยากาศการดแล ผดแลจะเตมใจและมงมนทจะดแล อนเนองมาจากความรกความผกพนแตหากสมพนธภาพเปนไปในทางตรงกนขาม ผดแลจะมความเครยดไดมากกวาเนองจาก เปนการปฏบตตามหนาทและความจาเปนมากกวาเตมใจ และจากการศกษาของวไล สรสาคร (2549: 59 - 62) ไดศกษาการเผชญความเครยดและปจจยการทานายความเครยดจากการดแลของผดแลผปวยอมพาต พบวาสมพนธภาพในครอบครวโดยรวมอยในระดบดปานกลางและมความสมพนธเชงลบกบระดบความเครยดจากการดแล ระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ผลการศกษาครงนพบวาระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองไมมความความสมพนธกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานอยางนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ( r = .119, p-value = .232 ) เนองจากการศกษา

62

พบวา การเกดภาวะการเจบปวยของบคคลในครอบครวทาใหเกดผลกระทบกบสมาชกในครอบครวไมวาจะเปนการเจบปวยนอยหรอมากสมาชกทกคนในครอบครอบครวจะเหนวาสมาชกทกคนเปนบคคลทมความสาคญในชวต จงมความหวงใย และยอมรบสภาพเมอมสมาชกในครอบครวไดรบผลกระทบจากการเจบปวยนน เมอมสมาชกในครอบครวปวยจากโรคหลอดเลอดสมองไมสามารถชวยเหลอเองได หรอสามารถชวยเหลอตนเองไดด ญาตกตองมสวนในการรบภาระการดแลผปวยจากการศกษาระดบความสามารถในการทากจวตรประจาวน พบวา การทผปวยมคาระดบคะแนน Barthel ADL Index สง แสดงถงระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนทตองพงพาญาตผดแลนอย สงผลถงความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานนอยเนองจากกจกรรมตางๆทญาตตองดแลผปวยหรอปฏบตกบผปวยจะนอย ผปวยจะสามารถปฏบตเองไดไมตองพงพาญาตผดแล ในทางตรงกนขามการทผปวยมคาระดบคะแนน Barthel ADL Index นอย จะมระดบความสามารถในการชวยเหลอตนเองทตองพงพาญาตผดแลมาก สงผลถงความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานมาก ผปวยจะไมสามารถปฏบตเองไดไมตองพงพาญาตผดแลเปนอยางมากในการชวยเหลอการปฏบตกจวตรประจาวน ดงนน ผดแลจงเปนบคคลทมความสาคญอยางยงตอผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ซงผปวยทไมสามารถดแลตนเองไดและมความตองการทจะตองไดรบการดแลดานความตองการขนพนฐานในการดแลตนเอง เชน การชวยเหลอจากญาตผดแลใน การทาความสะอาดรางกาย การชวยแตงตว ปอนอาหาร การชวยเหลอในการขบถาย การจดเตรยมยา เปนตน กจกรรมเหลานญาตผดแลจะตองดแลผปวยอยางสมาเสมอและตอเนอง จากการศกษาของจนนะรตน ศรภทรภญโญ (2540: 69 - 70) พบวาผปวยโรคหลอดเลอดสมองทไดรบการดแลจากผดแลมคะแนนเฉลยภาวะสขภาพของผปวย เมอผปวยกลบบาน 1 เดอนสงกวา กอนจาหนายผปวยกลบบาน 1 วน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 จากการไดรบการประเมนภาวะสขภาพ การดแลชวยเหลอกจวตรประจาวน และการฟนฟสมรรถภาพ การปองกนภาวะแทรกซอน การสนบสนนและใหกาลงใจผปวย อยางตอเนองสมาเสมอทกวน ทาใหผปวยปราศจากภาวะแทรกซอน มการฟนฟสมรรถภาพของรางกายและจตใจเพมขน ซงสอดคลองกบการศกษาของจอม สวรรณโณ (2540: 80) ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองขนอยกบสาเหต ปจจยการสงเสรม ตาแหนง ขนาดของรอยโรค และระยะเวลาการฟนฟสภาพโดยเฉพาะผปวยโรคหลอดเลอดสมองทเปนผสงอาย และการศกษาของสรรตน ชวงสวสดศกด (2541: ก) พบวาความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองมความสมพนธกบความตองการของญาตในฐานะผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง เชนเดยวกบการศกษาของปนนเรศ กาศอดม และคณะ (2549: 70 - 71) ทศกษาสถานการณปญหา ความตองการ และพลงอานาจของญาตผปวยสงอายเรอรงทบานพบวาผปวยสงอายเรอรงสวนใหญมความสามารถในการปฏบตกจวตร

63

ประจาวนอยในระดบสงหรอพงพานอย และการศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลทบานของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของภรภทร อมโอฐ(2550: 68) พบวาญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานประเมนความรนแรงความเจบปวยของผปวยสวนใหญมระดบทตองพงพาญาตผดแลเลกนอยรอยละ 35 รองลงมาคอพงพาญาตผดแลทงหมดรอยละ 29.2 และนอยทสดคอพงพาญาตผดแลในระดบมากรอยละ 10.8 การประเมนสถานการณดแลผปวย ผลของการศกษาผลการศกษาครงนพบวาประสบการณดแลผปวยมความสมพนธทางบวกกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานอยางนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ( r = .464, p-value = .000 ) ซงสนบสนนสมมตฐานเนองจากญาตผดแลผปวยสวนมากมอายมากกวา 60 ปขนไป และระดบการศกษาสวนใหญจบชนประถมศกษา และไมเคยมประสบการณในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองมากอน จากการศกษาพบวากลมตวอยางมการประเมนสถานการณการดแลอยในระดบมาก จะสงผลใหระดบความตองการของกลมตวอยางนอย ในทางตรงกนขามกลมตวอยางมประสบการณการดแลอยในระดบนอยจะ สงผลใหความระดบความตองการของญาตผดแลมาก จากการศกษาครงนพบวาญาตผดแลมประสบการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานมคะแนนคาเฉลยนอย ( x = 0.66, S.D. = 0.37) จงทาใหความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานมคะแนนคาเฉลยมาก ( x = 3.61, S.D.= 0.16) ซงสอดคลองกบแนวคดเกยวกบความสามารถในการดแลตนเองของโอเรม (Orem, 2001: 180) ทกลาววาบคคลมความสามารถเพอปฏบตการเพอการดแลบคลทตองการพงพา ตองอาศยความสามารถในการคาดการณ (Estimative) ปรบเปลยน (Transitional) และลงมอปฏบต (Productive operation) เพอทจะทราบและตอบสนองตอความตองการการดแลทงหมดของบคคลอนสอดคลองกบ สายพณ เกษมกจวฒนา (2536: 9) ศกษาแบบจาลองเชงสาเหตของความเครยดในบทบาทของภรรยาผปวยเรอรงในฐานะผดแล พบวาหากญาตผดแลมศกยภาพหรอมความสามารถในการดแลบคคลในครอบครวทเจบปวยเพยงพอ ญาตผดแลกจะรบรวาสามารถปฏบตกจกรรมดงกลาวไดโดยไมตองใชเวลามาก ในขณะเดยวกนกไมตองแสวงหาความชวยเหลอหรอความตองการในการดแลในครอบครวทเจบปวย ในทางตรงกนขามหากญาตผดแลมศกยภาพหรอมความสามารถในการดแลบคคลในครอบครวทเจบปวยไมเพยงพอ เพอตอบสนองความตองการของบคคลในครอบครวทเจบปวยแลวญาตอาจประเมนเหตการณนนวาเปน (Caregiver burden) และจารก ธารรตน (2545 : 62 - 91) ไดศกษาผลของการวางแผนการจาหนายตอความสามารถของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองพบวา ในกลมทไดรบการวางแผน ความสามารถของผดแลดกวากลมทมการสอนตามกจวตร

64

และในกลมทไดรบการวางแผนนมความสามารถสงกวากอนทไดรบการวางแผนจาหนายผปวย สอดคลองกบจากการศกษาของ สกญญา จอยกลา (2550) พบวา ผทมประสบการณมาก จะมวธการจดการกบอาการหลายวธเพอบรรเทาหรอขจดอาการ เนองจากสามารถประเมนไดวาอาการนนควรตองเฝาระวง หรอเปนอาการทคกคามกบชวต วตถประสงค 3 ศกษาความสามารถในการทานายความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สมมตฐานการวจย 2 ปจจยดานสมพนธภาพญาตผดแลกบผปวย ระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวน และการประเมนสถานการณการดแลผปวย สามารถรวมทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน การวเคราะหความถดถอยเชงพหคณแบบขนตอน (Stepwise multiple regression analysis) พบวา ตวแปรทสามารถอธบายความผนแปรของสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวย สามารถรวมกนทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน รอยละ 34.8 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน สมพนธภาพในครอบครว เปนปจจยตวแรกทสามารถรวมทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน เปนไปตามเหตผลทไดอภปรายวา สมพนธภาพในครอบครว มความสมพนธทางบวกกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 (r = .238, p = .000) เนองจากญาตผดแลผปวยและบคคลในครอบครวคดวาทกคนเปนบคคลทมความสาคญในชวต ทกคนในครอบครวมการรวมมอในการตดสนใจแกปญหา ยอมรบความคดเหนซงกนและกน มการไตถามทกขสขกน ทาใหญาตผดแลเกดความรสกไดรบความรก ความหวงใย มผรบฟงปญหา ทาใหญาตผดแลมความตองการไดรบขอมล ขาวสาร หรอการไดรบคาแนะนาเกยวโรคเพอการดแลผปวยอยางตอเนองและมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบการศกษาของจนทนา ชาญประโคน (2550: ง) พบวาสมพนธภาพของครอบครวม 2 รปแบบ คอ ครอบครวทมสมพนธภาพทดตอกนสมาชกมสวนรวมในการจดการดแลผปวย ทาใหเกดกระบวนการจดการของครอบครวทสมบรณ และครอบครวทมสมพนธภาพทขดแยงกนสมาชกจะมสวนรวมคอนขางนอยผดแลหลกตองรบภาระในการจดการดแลเพยงลาพง เชนเดยวกบวไล สรสาคร (2549: ง) พบวาสมพนธภาพในครอบครวสามารถรวมทานายความผนแปรของระดบความเครยดจากการดแลของผดแล จากการศกษาความสมพนธระหวางสมพนธภาพของครอบครว

65

กบพฤตกรรมการดแลผสงอายทบานของผดแลทเปนญาต ของชะโลม วเศษโกสน(2552 : ง) พบวาสมพนธภาพระหวางผดแลกบผสงอายสามารถรวมทานายความผนแปรของพฤตกรรมการดแลไดรอยละ 45.6 การประเมนสถานการณการดแลผปวย เปนปจจยตวทสองทสามารถรวมทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน เปนไปตามเหตผลทไดอภปรายวา การประเมนสถานการณการดแลผปวยมความสมพนธทางบวกกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 (r = .186, p = .000) เนองจากญาตผดแลขาดประสบการณในการประเมนอาการผดปกตทจะเกดขนกบผปวยและขาดประสบการณในการชวยเหลอผปวยเมอผปวยเกดอบตเหตจากการลนลมตกเตยง เมอเกดภาวะชกเกรง ซมลง พดจาสบสน ดงนน ญาตผดแลจงมความตองการขอมลความรเกยวกบโรคในการดแลผปวย และความตองการทางดานจตใจในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จากการศกษาของกรรณกา คงหอม(2546 : ง) พบวาการสนบสนนจากครอบครว การประเมนสถานการณจากการดแลและความตองการของการดแลสามารถรวมกนทานายการปรบตวของผดแลในครอบครวผปวยโรคหลอดเลอดสมองไดรอยละ 52

ดงนน การศกษาครงนเปรยบเทยบกบการศกษาของสรรตน ชวงสวสดศกด (2541) และฤทย แสนส (2549) จงสรปไดวา สมพนธภาพในครอบครวและการประเมนสถานการณการดแลผปวยสามารถรวมกนทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานได รอยละ 34.8 และตวแปรทสามารถทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน โดยมประสทธสหสมพนธเชงบวก ไดแกสมพนธภาพในครอบครวและการประเมนสถานการณการดแลผปวย สวนระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดสมองไมสามารถทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

66

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Correlational descriptive research) เพอศกษาความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ศกษาความสมพนธระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของ ผปวยในการชวยเหลอตนเอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวยกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน และอานาจการทานายความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ดวยการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม ทสรางขนจากแนวคดทฤษฎการดแลตนเองของโอเรม (Orem, 1991) และแนวคดความตองการของผดแลของวนเกทและเลคเคย (Wingate & Lackey, 1989: 216 - 224) ผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา และมคาความตรงเชงเนอหา เทากบ 1 จากกลมตวอยางทเปนญาตผ ดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน จานวน 102 รายในเขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน วเคราะหอานาจการทานายโดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน( Stepwise multiple regression analysis) และสรางสมการถดถอยพหคณ แบบขนตอน(Multiple regression analysi) สรปผลการศกษา ไดดงน 1. ขอมลสวนบคคลของผดแลผปวย กลมตวอยางญาตผดแล สวนใหญมมากกวา 60 ปขนไป โดยม มอายเฉลยเทากบ 51.16 ป สาเรจการศกษาระดบประถมศกษามากทสดคอจานวน 54 คน คดเปนรอยละ 52.8 สวนใหญไมไดประกอบอาชพ มจานวน 66 คน คดเปนรอยละ 64.7

67

2. ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยภาพรวมมความ

ตองการอยในระดบมาก สวนใหญมความตองการดานขอมลมากทสดเกยวกบ วธการสงเกตอาการเปลยนแปลงรองลงมาคอ ความตองการดานเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ เรองใหผปวยรวาทานรกและเอาใจใส สวนความตองการดานการพกผอนจะนอยทสดในเรองของการมเวลาสวนตวทออกไปทากจกรรมนอกบาน 3. สมพนธภาพในครอบครว

สมพนธภาพในครอบครวโดยภาพรวมอยในระดบดมาก สวนใหญคดวาสมาชกในครอบครวเปนบคคลทสาคญในชวตของทาน รองลงมาคอ สมาชกในครอบครวมความหวงใย ในสขภาพของผปวย สมาชกในครอบครวมกจกรรม พกผอน หยอนใจรวมกนจะมคะแนนเฉลยนอยทสด 4. ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน

ระดบการปฏบตกจวตรประจาวนพบวากลมตวอยางสวนใหญคอระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทพงพาผดแลทงหมดมากทสด รองลงมาคอระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทพงพาผดแลปานกลาง ระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยทตาสดคอระดบการปฏบตกจวตรประจาวนทผปวยดแลตวเองไดทงหมด 5. การประเมนสถานการณการดแลผปวย

การประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานโดยรวมอยในระดบปานกลาง ญาตผดแลจะมประสบการณเรองการดแลเปลยนเสอผาใหผปวยมากทสด รองลงมาคอการทาความสะอาดปากและฟนของผปวยและการทาความสะอาดหลงการขบถายบนเตยง ญาตผดแลจะมประสบการณนอยทสดคอการชวยเหลอผปวยเมอมอาการปสสาวะขน 6. การวเคราะหความสมพนธระหวางสมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน และการประเมนสถานการณการดแลผปวย กบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง พบวา สมพนธภาพในครอบครวและการประเมนสถานการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน มความสมพนธเชงบวกอยในระดบปานกลางกบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สวนระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไมมความสมพนธ กบความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน 7. การวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน พบวา สมพนธภาพในครอบครว ระดบการปฏบตกจวตรประจาวน และการประเมนสถานการณการดแลผปวย สามารถรวมกนทานายความ

68

ตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานได รอยละ 34.8 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช ดานการปฏบตการพยาบาล

1. ควรมการประเมนความรและความตองการในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของญาตผดแลเพอหารปแบบในการสงเสรม การใหความรและตอบสนองความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน

2. ควรมการใหความรในเรองขอมล พยาธสภาพ อาการของโรคหลอดเลอดสมอง การประเมนอาการความรนแรง ภาวะแทรกซอน และการฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมองอยางตอเนอง ดานการวจย 1. ควรมการศกษาวจยเพมเตมในสวนของความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยกลมตวอยางทเปนญาตผดแลภายในโรงพยาบาลตางๆ 2. ควรมการศกษาวจยเพมเตมในสวนของความร และระยะเวลาของประสบการณในการดแลผปวย ระยะเวลาในการเจบปวยของผปวย และระดบความรนแรงของการเกดโรคหลอดเลอดสมอง 3. ควรศกษาวจยความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานในรปแบบการวจยเชงคณภาพ เพอจะทาใหเหนภาพของความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานทชดเจนยงขน ดานการบรหาร

ขอมลทไดจากการวจยสามารถนามาเปนขอมลพนฐานในการกาหนดนโยบายและการวางแผนโครงการตาง ๆ เกยวกบการดแล การฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมองรวมถงแผนการจาหนายผปวยโรคหลอดเลอดสมองไดตรงตามความตองการของผปวยโรคหลอดเลอดสมองได

69

บรรณานกรม ภาษาไทย กรรณกา คงหอม. (2547). ความสมพนธระหวางการประเมนสถานการณของการดแล สมพนธภาพ

ของผดแลทมตอผปวย ความตองการการดแล การสนบสนนจากครอบครว กบการปรบตวของผดแลในครอบครวผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กระทรวงสาธารณสข. (2550). แนวทางการฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

กตต ลมอภชาต. (2534). ประสาทวทยาพนฐาน. กรงเทพฯ: ศกดโสภาการพมพ. กงแกว ปาจรย . (2547). การฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. พมพครงท 1. กรงเทพฯ

บรษท แอล. ท. เพรส จากด. กลธดา พานชกล . (2536). ความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบ

การปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

คมสน แกวระยะ. (2540). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ความสามารถในการดาเนนชวตประจาวนของผสงอาย สมพนธภาพระหวางผดแลกบผสงอายกบความเครยดในบทบาทของผดแลผสงอายในเขตเทศบาลเมองจงหวดเพชรบร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จอม สวรรณโณ. (2540). ความสามารถของญาตผดแลในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองกอนจาหนายออกจากโรคพยาบาล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จนทนา ชาญประโคน. (2550). สมพนธและกระบวนการจดการของครอบครวในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสตยน.

70

จารก ธานรตน. (2545). ผลของการวางแผนจาหนายตอความสามารถของผดแลในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จนตนา สมนก. (2540). ความสมพนธระหวางความสามารถในการประกอบกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมองกบภาระในการดแล และความตองการการสนบสนนทางสงคมของผดแลทบาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญบณฑต วทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

จนนะรตน ศรภทรภญโญ. (2540). ผลการสอนและการฝกทกษะแกผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ตอความสามารถในการดแลผปวยและภาวะสขภาพของผปวย. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต , สาขาการพยาบาลผ ใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จราพร ตนตวงศไพศาล. (2547). ความตองการและการตอบสนองความตองการของสมาชกในครอบครวผปวยทอยในภาวะวกฤต ศกษากรณโรงพยาบาลศรวชย 5. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

ชวล แยมวงศ. (2538). ผลของการประยกตใชระบบการพยาบาลตามทฤษฎของโอเรมตอความพงพอใจของผปวยและญาตตอการพยาบาลทไดรบและความสามารถในการทากจวตรประจาวน.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ชะโลม วเศษโกสน. (2552). ความสมพนธระหวางสมพนธภาพของครอบครวกบพฤตกรรมการดแลผสงอายทบานของผดแลทเปนญาต. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตครอบครว. บณทตวทยาลย มหาวทยาลย ครสตยน.

ทตยา ทพยสาเนยก. (2543). ความตองการในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สมพนธภาพ ระหวางผดแลกบผปวย และความพงพอใจในชวตของผดแล.วทยานพนธปรญญาพย าบ าลศ าสตรมหาบณ ฑต , สาข าก า รพย าบ าลผ ใ ห ญ บณ ฑ ตว ท ย า ลย มหาวทยาลยมหดล.

นพนธ พวงวรนทร. (2544). Epidemiology of Stroke. ใน โรคหลอดเลอดสมอง. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเรอนแกวการพมพ.

71

ปนนเรศ กาศอดมและคณะ. (2549). เอกสารการประชมวชาการ “นวตกรรมสขภาพเพอพฒนา

คณภาพการดแลผปวยเรอรง”(Health Innovation Conference for Developing Quality of Care in Chronically Ill Patinet): ศนยพฒนานวตกรรมการดแลสขภาพภาคตะวนออก มหาวทยาลยบรพา.

เพยงใจ ตรไพรวงศ. (2540). สมพนธภาพระหวางผดแลกบผปวยและภาระการดแลของสมาชกครอบครวผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลอนามยชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

เพญแข แดงสวรรณ. (2548). Stroke ฆาตกรเงยบ กรงเทพฯ ใกลหมอการพมพ. ภรภทร อมโอษฐ. (2550). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลทบานของญาตผดแลผปวยโรค

หลอดเลอสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตครอบครว. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสตยน.

ยพาพน ศรโพธงาม. (2539). ญาตผดแลทบาน: แนวคดและปญหาในการวจย. รามาธบดเวชสาร, 20(1), 41-46.

ยพาพร โอฬรพนธ. (2541). ผลของกลมประคบประคองตอการปรบตวของผปวยสโตรก. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

รจน เพงแกว. (2551). การปรบตวในการฟนสภาพของผปวยโรคหลอดเลอดสมองโรงพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสตยน.

รสสน เอยมยงพานช. (2539). ภาระการดแลและความผาสกในครอบครวของมารดาทมบตรปญญาออน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ราชบณฑตยสถาน. (2538). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (พมพครงท 5) กรงเทพ : อกษรเจรญทศน. ฤทย แสนส. (2549). ความตองการของผดแลผทเปนโรคหลอดเลอดสมองทบาน. วทยานพนธ

ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการพยาบาลชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

วมลรตน ภวราวตพานช. (2538). ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในระยะพกฟนและครอบครว. วารสารพยาบาล, 44(2), 88-92.

72

วภาวรรณ ชะอม. (2537). ภาระในการดแลและความผาสกโดยทวไปของญาตผดแลผสงอายทตองพงพา. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วไล สรสาคร. (2549). การเผชญความเครยดและปจจยทานายความเครยดจากการดแลของผดแล ผปวยอมพาต. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาล

เวชปฏบตครอบครว. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสตยน.

สถาบนประสาทวทยา. (2544). คมอโรคหลอดเลอดสมองสาหรบประชาชน. กรง เทพมหานคร : มปพ.

สมจต หนเจรญกล. (2537). การพยาบาลผปวยโรคหลอดเลอดสมองปจจบนในการพยาบาลอายรศาสตร. กรงเทพมหานคร: บรษทวศษฎสน จากด.

สมลกษณ สวรรณมาล และคณะ. (2546). ความตองการขอมลของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอด สมองโรงพยาบาลพระปกเกลา จงหวดจนทบร. เอกสารการประชมวชาการ “นวตกรรมสขภาพเพอพฒนาคณภาพการดแลผปวยเรอรง”. มนาคม 2549. ชลบร: ศนยพฒนานวตกรรมการดแลสขภาพ ภาคตะวนออก

สกญญา จอยกลา. (2550). การศกษาอาการทพบบอยการประเมนอาการและการจดการกบอาการ ของ ผปวยโรคไตเรอรงทรกษาโดยการฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

สชา จนทรเอม. (2538). จตวทยาเดก. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สรเกยรต อาชานภาพ. (2551). ตาราตรวจโรคทวไป. กรงเทพมหานคร: พมพด กรงเทพ. สรรตน ชวงสวดศกด. (2541). ความตองการของญาตในฐานะผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง.

วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สธาพร ขจรฤทธ. (2547). ลกษณะการกลบมาอยซาในโรงพยาบาลของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณทตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สายพณ เกษมกจวฒนา. (2536). แบบจาลองเชงสาเหตของความเครยดในบทบาทของภรรยาผปวย เรอรงในฐานะผดแล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกปลดกระทรวงสาธารณสข. ( 2552 ) . กระทรวงสาธารณสข

73

อรพรรณ ทองแตง. (2531). ปญหาทางใจของผปวยโรคกายเรอรง. วารสารพยาบาลศาสตร, 14(11), 804-808

อรทย ทองเพชร. (2545). ภาระการดแลของมารดาเดกออทสตก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการสขภาพจตและการพยาบาลสขภาพจต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ภาษาองกฤษ American Heart Association.(2006). Heart disease and stroke ststistic – 2006 update. Circulation,

113 (6), 85-151. Best, J.W.(1977). Research in Education. ,(3rd ed). Engle Wood Clift,NJ: Prentic Hall Bronstein, K.S. (1991). Psychosocial Component in stroke implication for adaptation. Nursing Clinical of North America 26: 1007 - 1017 Carberry, D. D. (1995). Informationtional needs of family caregiver of Alzheimer’s patients.

Health Science, Nuring; Sociology, Individual and Family studies, (June), 867. Egertson, J.et al. (1994). An exploration of the need of family caregivers of older persons after

a cerebral vascular accident. M.S. in Health Sciences, Occupational health and Therapy San Jose State University.

Fanzan, D.T. (1991). Reintegration for Stroke servivors: home and comminuty considerations. Nursing Clinics of North America, 20(4), 1037-147.

Friedmann., M.M. (1986). Family Nursing : Theory and Assessment. New York: Apple-Contury-Crofts.

Gilliss., L. et al. (1991). Toward a Science of Family Nursing. California: Menlo Park. Hair, J.F., Anderson, R.E., Tatham, R.L. & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis. (5th ed). New Jersey : Prentice Hall. Horowitz, A. (1985). Family caregiving to the frail eldery. In Lawton and Maddox.(Eds.), annual Review of Geriatrics and Gerontology. New York : Springer, 201. Jensen, S., & Given, B.A. (1991). Fatique affecting family caregivers of cancer patients. Cancer Nurisng, 14, 181 -187 Keith, C. (1995). Family caregiving system : models, resousces, and values. Journal of

74

Marriage and the Family, 57( 2) :179 - 189 Lazarus, R.S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York : Springer

Publishing Company. Maslow, A.H. (1970). Motivation and Pesonality. New York: Harper & Row. Nydevik, I. and Eller, B. (1994). Stroke patients in long-term care: thes relatives’ conception of

functional capacity and appropriate care. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 8 , 155-161.

Oberst, M.T. et al. (1989). Caregiving demands and appraisal of stress among persons receiving radiotherapy. Cancer Nursing, 14 (2), 71-78.

________. (1991). Caregiving burden scale. Madison: University of Wisconsin. Orem, D.E.(1991)..Nursing:Concept of Practice. 4 ed. St louis Mosky Year Book Company. ________.(2001). Nursing : Concepts of Practice. New York : McGraw- Hill Book Company. Periard, M.E., & Ames, B.D. (1993). Lifestyle changes and coping patterns among caregivers of stroke survivors. Public Health Nursing, 10 (December), 252-256. Ragasdale, D., Yarbrough, S. & Lasher, A.T. (1993). Using Social Suppor Theory to Care for

CVA Patients. Rehabilitation Nursing, 18 (July - August), 213 – 220. Wingate, A.L. & Lacky, N.R. (1989). A description of the needs of noninstitutionalized cancer patients and their primary caregiver. Cancer Nursing , 12, 216-224

ภาคผนวก

76

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒ

77

รายนามผทรงคณวฒ รายนามผทรงคณวฒในการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาของแบบสอบถาม: ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ในพนทรบผดชอบของศนยบรการสาธารณสข เขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร

1. นายแพทย ชาญพงค ตงคณะกล ผอานวยการศนยสมอง โรงพยาบาลกรงเทพ จงหวดกรงเทพมหานคร 2.นาง พมพนภา ศรนพคณ ผปฏบตการพยาบาลขนสง

สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน โรงพยาบาลสามพราน อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

3. นางสาว ภรภทร อมโอฐ พยาบาลวชาชพ 7 แผนกกลมงานเวชปฏบตครอบครวและชมชน โรงพยาบาลกาแพงแสน อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม

78

ภาคผนวก ข

คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย

79

คาชแจงและการพทกษสทธของผเขารวมการวจย

ดฉนนางรสศคณธ เจออปถมย นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน จงหวดนครปฐม กาลงทาการศกษาวจยเรอง “ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน” ในพนทรบผดชอบของศนยบรการสาธารณสข เขตบางคอแหลม จงหวดกรงเทพมหานคร ทานเปนบคคลทมความสาคญยงในการใหขอมลครงน ดฉนจงใครขอความรวมมอจากทานเพอเขารวมการวจยโดยการตอบแบบสอบถาม ซงขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามของทานมความสาคญตอการวจยอยางยง โดยดฉนจะนาความรทไดจากการศกษาในครงนเพอไปเปนแนวทางในการจดทาแผนการจาหนายผปวยเพอชวยเหลอและสงเสรมความสามารถในการดแลผปวยใหสอดคลองกบความตองการของญาตผดแล การใหขอมลครงนจะเปนไปตามความสมครใจของทาน และขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามของทานทงหมดถอเปนความลบ ซงการนาเสนอผลการวจยจะเสนอโดยรวมในเชงวชาการ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล สวนหลกฐานทกอยางจะถกทาลายเมองานวจยเสรจสนโดยไมมผลกระทบใดๆตอทานและบคคลทเกยวของ ทานมสทธทจะปฏเสธการตอบแบบสอบถามครงน โดยไมกระทบกระเทอนตอการใหบรการตางๆของศนยบรการสาธารณสขแตอยางใด ในระหวางการเขารวมวจย ถามขอสงสยใดๆ ดฉนยนดตอบขอสงสยของทานตลอดเวลา งานวจยครงนจะประสบความสาเรจลงไมได ถาหากไมไดรบความอนเคราะหและความรวมมอจากทาน จงขอขอบคณในความรวมมอของทานมา ณ โอกาสนดวย ขอแสดงความนบถอ ..........................................

(นางสาวรสศคณธ เจออปถมย) ผวจย ………………………………………………………………………………………………………. สาหรบผเขารวมวจย

ขาพเจาไดอานและไดรบคาอธบายตามรายละเอยดอยางครบถวน และมความเขาใจเปนอยางด ยนดใหความรวมมอในการเขารวมโครงการวจยครงน

ลงชอ..............................................................

80

ภาคผนวก ค

เครองมอทใชในการวจย

81

แบบสอบถามการวจยเกยวกบ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน คาชแจง

แบบสอบถามการวจยชดนใชเพอรวบรวมขอมลเพอทาการวจยเกยวกบ ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบานซงมทงหมด 12 หนา แบงออกเปน 5 สวน โดยมวตถประสงคเพอศกษา ความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ปจจยดานสมพนธภาพในครอบครว ระดบความสามารถของผปวยในการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และการประเมนสถานการณการดแลผปวยทมตอ ความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน ความสามารถในการทานายความตองการของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

ในการตอบแบบสอบถาม โปรดทาความเขาใจในแตละขอคาถามและตอบตามความเปนจรงและตรงกบความคดเหนของทานมากทสด หากมขอสงสยประการใด สามารถซกถามผ สอบถามเพมเตมไดจนกวาจะเขาใจ คาตอบทไดไมมถกหรอผด และไมมผลกระทบตอทานแตอยางใด ขอใหทานตอบคาถามใหตรงกบความรสกและความคดเหนของทานมากทสด แบบสอบถามนแบงเปน 5 สวน ดวยกนคอ

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 2 แบบประเมนระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 3 แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 4 แบบประเมนประสบการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สวนท 5 แบบสอบถามความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

ขอขอบคณในความรวมมอ

(นางสาวรสศคณธ เจออปถมย) ผวจย นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยครสเตยน

82

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง

ความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง แบบสอบถามนแบงเปน 5 สวน ดวยกนคอ สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 2 แบบประเมนระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 3 แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 4 แบบประเมนประสบการณการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน สวนท 5 แบบสอบถามความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของญาตผดแลและผปวยโรคหลอดเลอดสมอง คาชแจง โปรดทาเครองหมาย X ลงใน ( ) หรอเตมคาลงในชองวาง

ขอมลทวไปของญาตผดแล 1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย………..ป 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) ค ( ) หมาย / หยา / แยก 4. ศาสนา ( ) พทธ ( ) อสลาม ( ) ครสต ( ) อนๆโปรดระบ………………

83

5. จบการศกษาระดบ ( ) ไมไดเรยนหนงสอ ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร 6. อาชพ ( ) นกเรยน / นกศกษา ( ) ไมมอาชพ / งานบาน ( ) เกษตรกร/รบจาง ( ) ธรกจสวนตว / คาขาย ( ) รบราชการ / รฐวสาหกจ 7. ทานมความสมพนธกบผปวยในฐานะ ( ) สาม / ภรรยา ( ) บตร ( ) พ / นอง ( ) ( ป , ยา , ตา , ยาย , ลง, ปา ,นา , อา) ( ) บดา / มารดา 8. ประสบการณในการดแลผปวยลกษณะน ( ) ไมม ( ) ม 9. ทานมระยะเวลาในการดแลผปวยกชวโมง / วน……………….. 10. รายได ( ) ตากวาหรอเทากบ 5,000 บาท ( ) 5,001 – 10,000 ( 10,001 – 15,000 ( ) 15,001 – 20,000 ( ) มากกวา 20,000 ขนไป

84

ขอมลทวไปของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

1. ผปวยเพศ ( ) 1 ชาย ( )2 หญง

2. อาย………….ป

3. สถานภาพสมรส ( ) 1 โสด ( ) 2 ค ( ) 3 หมาย / หยา / แยก

4. ระยะเวลาทปวย ( ) 1 มากกวา 1 เดอน ( ) 2 มากกวา 3 เดอน ( ) 3 มากกวา 6 เดอน ( ) 4 มากกวา 1 ป

5. ลกษณะอาการปวย ( ) 1 เฉยบพลน ( ) 2 เรอรง

6. การวนจฉยโรค ( ) 1 เกดจากสมองขาดเลอด ( ) 2 เกดจากมเลอดออกในสมอง

7. ลกษณะของผปวย ( ) ใสเครองชวยหายใจ ( ) ไมใสเครองชวยหายใจ

8. ความรสกตวของผปวย ( ) รสกตวด ( ) รสกตวเลกนอย ( ) สบสน ( ) ไมรสกตว

85

สวนท 2 แบบประเมนระดบการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

คาชแจง กรณาใสเครองหมาย x ลงใน ในขอททานประเมนวาเปนระดบความสามารถ

ทผปวยทาได 1. รบประทานอาหารเมอเตรยมไวเบองหนา

0 ไมสามารถตกอาหารเขาปากไดตองมคนปอนให 5 ตกอาหารเองได แตตองมคนชวย เชนใชชอนตกเตรยมไวให หรอตก

เปนชนเลกๆไวลวงหนา 10 ตกอาหารและชวยตวเองไดตามปกต

2. ลกจากทนอน หรอจากเตยงไปยงเกาอ 0 ไมสามารถนงไดหรอตองใชคนสองคนชวยกนยกขน 5 ตองการความชวยเหลออยางมากจงจะนงได ตองมคนชวยพยง 1-2 คน 10 ตองการความชวยเหลอบาง เชน ชวยพยงเลกนอย 15 ทาไดเอง

3. ลางหนา หวผม แปรงฟน 0 ตองการความชวยเหลอ 5 ทาไดเอง(รวมทงทตองทาเอง ถาเตรยมอปกรณไวให)

4. การใชหองนา 0 ชวยเหลอตวเองไมได 5 ทาเองไดบาง แตตองการความชวยเหลอในบางสง 10 ชวยตวเองไดด(ขนนงและลงจากโถสวมไดเอง ทาความสะอาดได)

5. การอาบนา 0 ตองมคนชวยหรอทาให 5 อาบนาไดเอง

6. การเคลอนทภายในหองหรอในบาน 0 เคลอนทไปไหนไมได 5 ตองใชรถเขนชวยตวเองใหเคลอนทไดเอง(ไมตองมคนเขนให ) 10 เดนหรอเคลอนทโดยมคนชวย เชน พยง 15 เดนหรอเคลอนทเองได

86

7. การขนลงบนได 1 ขน 0 ไมสามารถทาได 5 ตองการคนชวยเหลอ 10 ขนลงไดเอง

8. การสวมใสเสอผา 0 ตองมคนชวยสวมใสให ชวยตนเองไมไดเลยหรอไดนอย 5 ชวยตวเองไดราวรอยละ 50 ทเหลอตองมคนชวย 10 ชวยตวเองไดด ( รวมทงการตดกระดมเสอ รดซป ได)

9. การกลนอจจาระในระยะ 1 สปดาหทผานมา 0 กลนไมได หรอตองการการสวนอจจาระอยเสมอ 5 กลนไมไดเปนบางครง (เปนนอยกวา 1 ครงตอสปดาห) 10 กลนไดเปนปกต

10. การกลนปสสาวะในระยะ 1 สปดาหทผานมา 0 กลนไมไดหรอใสสายสวนปสสาวะแตไมสามารถดแลตนเองได 5 กลนไมไดเปนบางครง (เปนนอยกวาวนละ 1 ครง) 10 กลนไดตามปกต

0-20 หมายถง ไมสามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดเลย 25-45 หมายถง สามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดเลกนอย 50-70 หมายถง สามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดปานกลาง 75-90 หมายถง สามารถประกอบกจวตรประจาวนไดมาก 100 หมายถง สามารถประกอบกจวตรประจาวนไดดวยตนเองทงหมด รวมคะแนนการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง……………คะแนน

87

สวนท 3 แบบประเมนสมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง คาชแจง กรณา ทาเครองหมาย X ลงในชองทายขอความทตรงกบความเหนของทานมาก

ทสดโดยมเกณฑในการเลอกคาตอบดงน เหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานอยางมาก เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานคอนขางมาก ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหนของทาน ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหนของทานอยางมาก ระดบสมพนธภาพในครอบครว

เหนดวย อยางยง

เหนดวย ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1.ทานคดวาสมาชกในครอบครว……... 2.ทานคดวาสมาชกในครอบครว……... 3.ทานคดวาสมาชกในครอบครวม…… 4.สมาชกในครอบครวไตถาม………... 5.สมาชกในครอบครวสวน………….. 6.สมาชกในครอบครวยอม…………… 7.รวมมอในการตดสนใจ…………….. 8. สมาชกในครอบครวรบ……………. 9. สมาชกในครอบครวรวม…………... 10.สมาชกในครอบครวมก…………… 11.บคคลในครอบครวให…………….. 12.สมาชกในครอบครวม…………….. 13.สมาชกในครอบครวมก…………… 14.สมาชกในครอบครวไม…………… 15.สมาชกในครอบครวมการ…………

สมพนธภาพในครอบครว

88

สวนท 4 แบบประเมนประสบการณในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน คาชแจง เหตการณดงกลาวเคยเกดขนขณะททานเคยดแลผปวยหรอไม ถาเคยเกดขนทาน

สามารถจดการกบเหตการณดงกลาวไดมานอยเพยงใดกรณา ทาเครองหมาย X ลงในชองทายขอความนน

ขอความ

ไมเคยเกดขน

ระดบความสามารถในการจดการ กบเหตการณทเกดขน

ไมไดเลย ไดบางสวน ได

ทงหมด

1. การทาความสะอาดรางกายผปวย…………….. 2. การทาความสะอาดปากและฟน……………… 3. การทาความสะอาดหลงการขบถาย…………... 4. การดแลเปลยนเสอผาให……………..………. 5. ชวยเหลอผปวยมอาการสาลก………………… 6. ชวยเหลอผปวยมอาการหายใจ……………….. 7. ชวยเหลอผปวยมอาการเขยว…………………. 8. ผปวยมถายอจจาระเปนสดา………………….. 9. ผปวยเกดอบตเหตจากการลนลม……………... 10. ผปวยมแผลกดทบ……………..……………. 11. ชวยเหลอผปวยเมอมภาวะชกเกรง………….. 12. ชวยเหลอผปวยเมอมอาการ…………………. 13. ชวยเหลอผปวยมอาการไขสง……………….. 14. ชวยเหลอ ผปวยทมภาวะขอตด……………… 15. ใชอปกรณเครองมอพเศษ…………………… 16. ชวยเหลอผปวยทมอาการซม………………... 17. ชวยเหลอผปวยเมอมอาการ………………….

89

สวนท 5 แบบสอบถามความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง คาชแจง กรณา ทาเครองหมาย X ลงในชองทายขอความทตรงกบความเหนของทานมาก ทสดโดยมเกณฑในการเลอกคาตอบดงน มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนวามความตองการมาก ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนวามความตองการปานกลาง นอย หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนวามความตองการนอย ไมมความตองการ หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนวาไมมความตองการเลย ขอความ

ระดบความตองการของญาตผดแล

มาก

ปานกลาง

นอย

ไมมความตองการ

ดานขอมล (ผดแลตองการทราบ) 1. วธการรกษาทผปวยควรจะไดรบ...........................

2. วธการทากายภาพบาบดใหผปวย........................... 3.วธการสงเกตอาการเปลยนแปลง............................ 4. วธการพยงใหผปวยเคลอนไหว............................. 5. การดแลผวหนงของผปวย..................................... 6. การชวยเหลอเมอผปวยทองผก.............................. ดานการประคบประคองจตใจ(ผดแลตองการ) 7. ใหคนในครอบครวรบฟงปญหา............................

8.ใหแพทยและพยาบาลใหเวลา................................. 9. มญาตมาเยยมผปวย............................................... 10. มเพอนบานมาเยยมผปวย.................................... 11. มเจาหนาททมสขภาพจาก...................................

90

ขอความ

ระดบความตองการของญาตผดแล

มาก

ปานกลาง

นอย

ไมมความตองการ

ดานการดแลสขภาพ (ผดแลตองการ) 12. มเวลาเพอดแลตนเอง........................................

13. คาแนะนาในการรกษาสขภาพ.......................... 14. เวลาในการออกกาลงกาย................................. 15. ไดรบการตรวจสขภาพประจา.......................... 16. ไดรบการดแลรกษา.......................................... ดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ (ผดแลตองการ) 17. ใหผปวยรวาทานรกและ..................................

18. ไดรบการใหอภยจากผปวย............................ 19. ใหสมาชกในครอบครว.................................... 20. ทพงทางใจเมอเกดอาการ................................ 21. การปฏบตกจกรรมทางศาสนา........................ ดานการจดการภายในบาน(ผดแลตองการ) 22. ใหสมาชกในครอบครวสามารถ......................

23. ใหสมาชกในครอบครวพา.............................. 24. สมาชกในครอบครวชวย................................. 25. ผชวยจดเตรยมอาหาร...................................... 26. ผชวยดแลทางานบาน...................................... ดานการเงน (ผดแลตองการ) 27. การสนบสนนคาใชจาย...................................

28. ความชวยเหลอในเรองการ............................. 29. ความชวยเหลอในการจดหา........................... 30. การสนบสนนคาใชจายสวนตว....................... 31. การสนบสนนคาใชจาย...................................

91

ขอความ

ระดบความตองการของญาตผดแล มาก ปานกลาง นอย ไมมความ

ตองการ

ดานการพกผอน(ผดแลตองการ) 32. ตองการมเวลาเพอทจะพบปะ..........................

33. ตองการมเวลาทจะไปเทยว.............................. 34. มเวลาพกผอนเพอผอนคลาย........................... 35. มเวลาพกผอนนอนหลบ.................................. 36. มเวลาสวนตวทออกไปทา...............................

92

ดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence)

93

ดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence) 1. แบบประเมนการปฏบตกจวตรประจาวนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

2. สมพนธภาพในครอบครวของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

ขอความ IOC 1.ทานคดวาสมาชกในครอบครวเปนบคคล......................................................... 1

2.ทานคดวาสมาชกในครอบครวตองม................................................................ 1

3.ทานคดวาสมาชกในครอบครวม....................................................................... 1

4.สมาชกในครอบครวไตถามใน......................................................................... 1

5.สมาชกในครอบครวสวนใหญ รใจ................................................................... 1

6.สมาชกในครอบครวยอมรบสภาพ.................................................................... 1

7. รวมมอในการตดสนใจแกไขปญหา................................................................ 1

8. สมาชกในครอบครวรบฟงความเหน............................................................... 1

9. สมาชกในครอบครวรวมกนชวย..................................................................... 1

10. สมาชกในครอบครวมกจะมความ................................................................. 1

11. บคคลในครอบครวใหทานดแล..................................................................... 1

ขอความ IOC

1.รบประทานอาหารเมอเตรยมไวเบองหนา......................................................... 1

2.ลกจากทนอน หรอจากตยงไปยงเกาอ............................................................... 1

3.ลางหนา หวผม แปรงฟน.................................................................................. 1

4.การใชหองนา.................................................................................................... 1

5.การอาบนา......................................................................................................... 1

6.การเคลอนทภายในหองหรอในบาน................................................................. 1

7.การขนลงบนได 1 ขน........................................................................................ 1

8.การสวมใสเสอผา................................................................................................... 1

9.การกลนอจจาระในระยะ 1 สปดาหทผานมา.................................................... 1

10.การกลนปสสาวะใน 1 สปดาหทผานมา......................................................... 1

94

ขอความ IOC

12. สมาชกในครอบครวมกจกรรม พกผอน ....................................................... 1

13. สมาชกในครอบครวมกจะบนหรอวา............................................................ 1

14. สมาชกในครอบครวไมเตมใจทาตาม............................................................ 1

15. สมาชกในครอบครวมการแบงหนาท............................................................ 1

3. แบบประเมนประสบการณในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทบาน\

ขอความ IOC

1. การทาความสะอาดรางกายผปวย..................................................................... 1

2. การทาความสะอาดปากและฟนของผปวย....................................................... 1

3. การทาความสะอาดหลงการขบถาย................................................................. 1

4. การดแลเปลยนเสอผาใหผปวยท...................................................................... 1

5. ชวยเหลอผปวยมอาการสาลกขณะใหอาหาร................................................... 1

6.ชวยเหลอผปวยมอาการหายใจเหนอย............................................................... 1

7. ชวยเหลอผปวยมอาการหายใจเหนอยหอบ...................................................... 1

8. ผปวยมถายอจจาระเปนสดา ............................................................................ 1

9. ผปวยเกดอบตเหตจากการลนลมหรอตกเตยง.................................................. 1

10.ผปวยมแผลกดทบ........................................................................................... 1

11. ชวยเหลอผปวยเมอมภาวะชกเกรง................................................................. 1

12. ชวยเหลอผปวยเมอมอาการอาเจยนพง........................................................... 1

13. ชวยเหลอผปวยมอาการไขสง......................................................................... 1

14. ชวยเหลอ ผปวยทมภาวะขอตดแขง............................................................... 1

15. ใชอปกรณเครองมอพเศษทางการแพทย ....................................................... 1

16. ชวยเหลอผปวยทมอาการซมลงพดจาสบสน.................................................. 1

17. ชวยเหลอผปวยเมอมอาการปสสาวะ.............................................................. 1

95

4. แบบสอบถามความตองการของญาตผดแลผปวยโรคหลอดเลอสมองทบาน

ขอความ IOC

ดานขอมล (ผดแลตองการทราบ) 1

1.วธการรกษาทผปวยควรจะไดรบ 1

2.วธการทากายภาพบาบดใหผปวย 1

3.วธการสงเกตอาการเปลยนแปลงทอาจเกดขนกบผปวย 1

4.วธการพยงใหผปวยเคลอนไหว 1

5.การดแลผวหนงของผปวย 1

6.การชวยเหลอเมอผปวยทองผก 1

ดานการประคบประคองจตใจ(ผดแลตองการ) 1

7.ใหคนในครอบครวรบฟงปญหา 1

8. ใหแพทยและพยาบาลใหเวลาในการซกถามและตอบขอสงสย 1

9. มญาตมาเยยมผปวย 1

10. มเพอนบานมาเยยมผปวย 1

11.มเจาหนาททมสขภาพจากโรงพยาบาลมาเยยมผปวย 1

ดานการดแลสขภาพ (ผดแลตองการ) 1

12.มเวลาเพอดแลตนเอง 1

13.คาแนะนาในการรกษาสขภาพตนเองใหแขงแรง 1

14.เวลาในการออกกาลงกาย 1

15. ไดรบการตรวจสขภาพประจาป 1

16.ไดรบการดแลรกษาเมอตนเองเจบปวย 1

ดานการเสรมสรางพลงทางจตวญญาณ(ผดแลตองการ) 1

17. ใหผปวยรวาทานรกและเอาใจใสดแล 1

18.ไดรบการใหอภยจากผปวย 1

19. ใหสมาชกในครอบครวแลผปวยรคณคาของทาน 1

20. มทพงทางใจเมอเกดอาการทอแท 1

21. การปฏบตกจกรรมทางศาสนา 1

ดานการจดการภายในบาน(ผดแลตองการ) 1

96

ขอความ IOC

22.ใหสมาชกในครอบครวสามารถดแล.............................................................. 1

23.ใหสมาชกในครอบครวพาผปวยไปพบแพทย................................................. 1

24. สมาชกในครอบครวชวยตดตอแหลง............................................................. 1

25. ผชวยจดเตรยมอาหาร..................................................................................... 1

ดานการเงน (ผดแลตองการ) 1

26.ผชวยดแลทางานบาน..................................................................................... 1

27. การสนบสนนคาใชจายในการรกษาพยาบาล................................................. 1

28.ความชวยเหลอในเรองการตดตอสวสดการ................................................... 1

29. ความชวยเหลอในการจดหาอปกรณ............................................................. 1

30.การสนบสนนคาใชจายสวนตวของผดแล...................................................... 1

31.การสนบสนนคาใชจายสวนตวของ................................................................ 1

ดานการพกผอน(ผดแลตองการ) 1

32.ตองการมเวลาเพอทจะพบปะเพอนฝง............................................................ 1

33.ตองการมเวลาทจะไปเทยวพกผอน................................................................ 1

34. มเวลาพกผอนเพอผอนคลายความเครยด...................................................... 1

35. มเวลาพกผอนนอนหลบ............................................................................... 1

36. มเวลาสวนตวทออกไปทากจกรรม............................................................... 1

97

ประวตผวจย

ชอ นางสาวรสศคณธ เจออปถมย วน เดอน ป เกด 16 พฤศจกายน 2524 สถานทเกด กรงเทพมหานคร ประวตการศกษา - หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2547 - หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2551-2553 ตาแหนงและสถานททางานปจจบน ตาแหนง : พยาบาลวชาชพ แผนกอายรกรรมผปวยใน (10 D)

โรงพยาบาลกรงเทพ