คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอนสำนกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)(ฉบบปรบปรง)

Office of Knowledge Management and Development

OKMD

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

1

“...งานของแผนดน เปนงานสวนรวม มผลเกยวเนองถง ความเจรญขนหรอเสอมลงของบานเมองและสขทกขของประชาชนทกคน

ขาราชการผปฏบตบรหารงานของแผนดนจงตองสำานกตระหนกในความรบผดชอบทมอย

และตงใจพยายามปฏบตหนาทโดยเตมกำาลงความสามารถดวยความเขมแขงสจรต และดวยปญญารคดพจารณา

วาสงใดเปนความเจรญ สงใดเปนความเสอมอะไรเปนสงทตองทำา อะไรเปนสงทตองละเวนและกำาจด อยางชดเจน ถก ตรง....”

พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทานแกขาราชการพลเรอน

เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๕๐เมอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๕๐

ณ พระตำาหนกจตรลดารโหฐาน

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

2

1. ตองจงรกภกดตอชาต ศาสนาและพระมหากษตรย2. ตองเปนแบบอยางทดในการรกษาไวและปฏบตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยทกประการ 3. ตองเปนแบบอยางทดในการเปนพลเมองด เคารพและปฏบต ตามกฏหมาย

อยางเครงครด4. ตองไมประพฤตตนอนกอใหเกดความเสอมเสยตอเกยรตภมของตำาแหนงหนาท5. ตองปฏบตหนาทอยางเตมกำาลงความสามารถดวยความเสยสละ ทมเทสต

ปญญา ความรความสามารถ ใหบรรลผลสำาเรจและมประสทธภาพตามภาระหนาททไดรบมอบหมาย

6. ตองมงแกปญหาความเดอดรอนของประชาชน ดวยความเปนธรรม และรวดเรว และมงเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางหนวยงานและประชาชน

7. ตองปฏบตหนาทดวยความสภาพ เรยบรอย มอธยาศย8. ตองรกษาความลบทไดจากการปฏบตหนาท การเปดเผยขอมลทเปนความลบ

โดยผปฏบตงาน 9. ตองรกษาและเสรมสรางความสามคคระหวางผรวมงาน พรอมใหความชวย

เหลอเกอกลซงกนและกนในทางทชอบ10. ตองไมใชสถานะหรอตำาแหนงแสวงหาผลประโยชนทมควรไดสำาหรบตนเองหรอ

ผอน ตลอดจนไมรบของขวญ ของกำานล หรอประโยชนอนใดจากผรองเรยนหรอบคคลทเกยวของ เวนแตเปนการใหตามประเพณ

11. ตองประพฤตตนใหสามารถทำางานรวมกบผอนดวยความสภาพมนำาใจ มมนษยสมพนธอนด ตองไมปดบงขอมลทจำาเปนในการปฏบตงานของเพอนรวมงานและไมนำาผลงานของผอนมาแอบอาง

มาตรฐานจรยธรรมขององคกร

(ระเบยบคณะกรรมการบรหารสำานกงานบรหารและพฒนาองคความร วาดวยประมวลจรยธรรมของคณะกรรมการบรหาร ผอำานวยการ และผปฏบตงาน พ.ศ. 2553)

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

3

บทนำา คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอนของ สำานกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน) ฉบบปรบปรงน จะเปนประโยชนและสรางความรความเขาใจ ใหผปฏบตงานและผเกยวของ รวมทงเปนขอมลใหประชาชนและผสนใจไดศกษา เพอใชเปนแนวปฏบตตนในการรวมดวยชวยกนรณรงค สรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมคณธรรม สจรตและโปรงใส และเพอปองกนการมผลประโยชนทบซอน รวมถงการรบ-ใหสนบนอนใดในการปฏบตหนาท และจะไมดำาเนนการใดๆ ทจะเปนการกระทำาทเรยกวา “ผลประโยชนทบซอน”

ฝายอำานวยการ สบร. เมษายน 2561

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

4

สารบญบทนำา 1. หลกการและเหตผล 52. หลกการจดการผลประโยชนทบซอน 7 2.1 พฤตกรรมทเขาขายของผลประโยชนทบซอน 7 2.2 แนวทางการบรหารจดการเพอปองกนผลประโยชนทบซอน 8 2.3 ของขวญและประโยชน 12 2.4 ขอเสนอในการพจารณาเกยวกบการให-รบของขวญและหรอ 13 ผลประโยชนอนใด 2.5 แนวพจารณาในการปฏบตในการรบของขวญและหรอผลประโยชน 153. แนวทางการปฏบตเพอควบคมและปองกนการมผลประโยชนทบซอน 16 ของบคลากรในการปฏบตงาน 4. แบบฟอรม 185. มาตรการการลงโทษ 206. บทสรป 21เอกสารอางอง 22

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

5

การมผลประโยชนทบซอน ถอเปนการทจรตคอรรปชนประเภทหนง เพราะเปนการแสวงหาประโยชนสวนบคคลโดยการละเมดตอกฎหมาย หรอจรยธรรม ดวยการใชอำานาจในตำาแหนงทไปแทรกแซง การใชดลยพนจในกระบวนการตดสนใจของเจาหนาทของรฐ จนทำาใหเกดการละทงคณธรรมในการปฏบตหนาทสาธารณะ ขาดความเปนอสระ ความเปนกลาง และความเปนธรรม สงผลกระทบตอประโยชนสาธารณะสวนรวม และทำาใหผลประโยชนหลกขององคกร หนวยงาน สถาบนและสงคมตองสญเสยไป โดยผลประโยชนสญเสยไปอาจจะอยในรปของผลประโยชนทางการเงน คณภาพการใหบรการ ความเปนธรรมในสงคม รวมถงคณคาอนๆ ตลอดจนโอกาสในอนาคต ตงแตระดบองคกรจนถงระดบสงคม อยางไรกตาม ทามกลางผทจงใจกระทำาความผดยงพบผกระทำาความผดโดยไมเจตนา หรอไมมความรในเรองดงกลาวอกเปนจำานวนมาก จนนำาไปสการถกกลาวหา รองเรยนเรองทจรตหรอถกลงโทษทางอาญา ผลประโยชนทบซอน หรอความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม (Conflict of interest COI) เปนประเดนปญหาทางการบรหารภาครฐในปจจบนทเปนบอเกดของปญหาการทจรตประพฤตมชอบในระดบทรนแรงขน ยงสะทอนปญหา การขาดหลกธรรมาภบาลและเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ ประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอนไดมการบญญตในรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ โดยประกาศใชในราชกจจานเบกษา เมอวนท 5 พฤศจกายน 2552 และมผลบงคบใชตงแตวนท 3 กมภาพนธ 2553 มาตรา 279 กำาหนดใหมาตรฐานทางจรยธรรมของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง ขาราชการ หรอเจาหนาทของรฐ แตละประเภทใหเปนไปตามประมวลจรยธรรมทกำาหนดขน โดยจะตองมกลไกและระบบในการดำาเนนงาน เพอบงคบใชเปนไปอยางมประสทธภาพ รวมทงกำาหนดขนตอนในการลงโทษตามความรายแรงแหงการกระทำา การฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม ใหถอวาเปนกระทำาผดทางวนย

ดงนน บคคลผดำารงตำาแหนงขาราชการพลเรอนทกตำาแหนงมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวมและประเทศชาต มความเปนกลางทางการเมอง อำานวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล โดยจะตองยดมนในคานยมหลกของมาตรฐานจรยธรรมสำาหรบผดำารงตำาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ 9 ประการของสำานกงานผตรวจการแผนดน ดงน

หลกการและเหตผล

1

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

6

1. การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม2. การมจตสำานกทด ซอสตย สจรต และรบผดชอบ3. การยดถอผลประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตน และไมมผล

ประโยชนทบซอน4. การยนหยดในสงทถกตอง เปนธรรม และถกกฎหมาย5. การใหบรการประชาชนดวยความรวดเรว มอธยาศย และไมเลอกปฏบต6. การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตอง และไมบดเบอนขอเทจ

จรง7. การมงหวงผลสมฤทธของงาน รกษามาตรฐาน มคณภาพ โปรงใส และตรวจ

สอบได8. การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข9. การยดมนหลกจรรยาวชาชพขององคกร

ความหมาย ผลประโยชนทบซอน

ผลประโยชนทบซอนหรอความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวมในภาษาองกฤษใชคำาวา “Conflict of Interest”(COI) หมายถง สถานการณหรอการกระทำาของบคคล (ไมวาจะเปนนกการเมอง ขาราชการ พนกงานบรษท ผบรหาร) มผลประโยชนสวนตนเขามาเกยวของ จนมผลตอการตดสนใจ หรอการปฏบตหนาทในตำาแหนงททบคคลนนรบผดชอบอย และสงผลกระทบตอประโยชนสวนรวม ซงการกระทำานนอาจเกดขนอยางรตวหรอไมรตว ทงเจตนาหรอไมเจตนา และมรปแบบทหลากหลาย จนกระทงกลายเปนสงทปฏบตกนทวไปโดยไมเหนวาเปนสงทผด แตอยางใดพฤตกรรมเหลานเปนการกระทำาความผดทางจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ ทตองคำานงถงผลประโยชนสาธารณะ (ประโยชนของสวนรวม) แตกลบตดสนใจปฏบตหนาทโดยคำานงถงประโยชนของตนเองหรอพวกพอง

การใหสนบน สนบน หมายถง ทรพยสนหรอประโยชนอยางอนทใหแกบคคลเพอใหผนนกระทำาการหรอละเวนไมกระทำาการตามทผจายเงนสนบนตองการ. คำาวา สนบน ประกอบดวยคำาวา สน กบคำาวา บน สน เปนคำาไทย แปลวา ทรพย บน เปนคำาภาษาเขมรวา บน (อานวา บอน) หมายถงการขอรองสงศกดสทธใหชวย โดยสญญาวาหากชวยใหสำาเรจแลวจะใหสงของตอบแทน สนบน จงหมายถงเงนทใหในลกษณะการบน แตเปนการบนเพอใหชวยในการทจรต การใหสนบนจงเปนสงทไมถกตอง การใหสนบนแกเจาหนาทบานเมองเพอใหอนมตโครงการตาง ๆ ทำาใหรฐตองจายเงนมากกวาทควรจายจรงหลายเทา จดเปนการฉอราษฎรบงหลวงโดยตรง

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

7

1) ปกปองประโยชนสาธารณะการปฏบตหนาทไมใหมผลประโยชนสวนตวเขามาแทรกซอน รวมถงความเหนและทศนคตสวนบคล มความเปนกลาง ไมมอคต ลำาเอยง

2) สนบสนนความโปรงใสและ ความพรอมรบผด

เปดโอกาสใหตรวจสอบ หรอการเปดเผยผลประโยชนสวนตว หรอความสมพนธทอาจมผลตอการปฏบตหนาท

3) สงเสรมความรบผดชอบ สวนบคคลและปฏบตตน เปนแบบอยาง

การปฏบตทยดหลกคณธรรมและความเปนมออาชพของเจาหนาทในการหลกเลยงผลประโยชนทบซอนโดยเฉพาะผบรหารตองเปนแบบอยาง

4) สรางวฒธรรมองคกรสรางสภาพแวดลอมสนบสนนการหลกเลยงประโยชนทบซอน และสรางวฒนธรรมแหงความซอสตย

พฤตกรรมทเขาขายของผลประโยชนทบซอน ทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐมลกษณะดงน

• รบผลประโยชน (Accepting Benefits) คอ การรบสนบนหรอรบของขวญ ตวอยาง เปนเจาพนกงานสรรพากรแลวรบเงนจากผมาเสยภาษ หรอเปนเจาหนาท จดซอแลวไปรบไมกอลฟจากรานคา เปนตน • ใชอทธพล (Influence Peddling) เปนการเรยกผลตอบแทนในการใชอทธพลใน

ตำาแหนงหนาทเพอสงผลทเปนคณแกฝายใด ฝายหนงอยางไมเปนธรรม

หลกการจดการผลประโยชนทบซอน

พฤตกรรมทเขาขายของผลประโยชนทบซอน

2

2.1

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

8

• ใชทรพยสนของนายจางเพอประโยชนสวนตน (Using employer’s property for private advantage) ไดแก การใชรถราชการ หรอใชคอมพวเตอรของราชการทำางานสวนตว เปนตน

• ใชขอมลลบของราชการ (Using confidential information) เชน รวาราชการจะตดถนน แลวรบชงไปซอทดกหนาไวกอน

• รบงานนอก (Outside employment or moonlighting) ไดแก การเปดบรษทหากนซอนบรษททตนเองทำางาน เชน เปนพนกงานขายแอบเอาสนคาตวเองมาขายแขง หรอ เชน นกบญชทรบงานสวนตวจนไมมเวลาทำางานบญชในหนาทใหราชการ

• ทำางานหลงออกจากตำาแหนง (Post-Employment) เปนการไปทำางานใหผอนหลงออกจากงานเดม โดยใชความรหรออทธพลทเดมมาชงงาน หรอเอาประโยชนโดยไมชอบธรรม เชน เอาความรในนโยบาย และแผนของธนาคารชาตไปชวยธนาคารเอกชนหลงเกษยณ

เจตนารมณ เนองจากความเชอถอไววางใจของประชาชนตอการปฏบตงานของเจาหนาทผปฏบตงาน วาจะตองตดสนใจและการกระทำาหนาทโดยยดผลประโยชนสาธารณะเปนหลก ปราศจากผลประโยชนสวนบคคล หากเจาหนาทผปฏบตงานคนใดรบของขวญและผลประโยชน ททำาใหมอทธพลตอการตดสนใจและการกระทำาหนาท ถอวาเปนการประพฤตมชอบ ยอมทำาลายความเชอถอไววางใจของประชาชน กระทบตอความถกตอง ชอบธรรม ทองคกรภาครฐยดถอในการบรหารราชการ รวมทงกระทบตอกระบวนการปกครองในระบอบประชาธปไตย และทสำาคญ คอ หลกเกณฑของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ขาราชการและเจาหนาทของรฐจะรบของขวญหรอประโยชนอนใดไมได เวนแตโดยธรรมจรรยาเทานน ซงกหมายถงตามปกต ธรรมเนยมประเพณ เชน วนเกด วนปใหม และตองอยในเงอนไขวาจะรบของขวญหรอประโยชนอนใดจากญาตพนองตามฐานานรป แตถาเปนบคคลอนไมเกน 3,000 บาท

แนวทางการบรหารจดการเพอปองกนผลประโยชนทบซอน

2.2

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

9

1. การระบผลประโยชนทบซอน

2. การพฒนากลยทธและตอบสนองอยางเหมาะสม

3. ใหความรแกเจาหนาทและผบรหารระดบสง

4. ดำาเนนการเปนแบบอยาง

5. สอสารกบผมสวนไดเสย

6. การบงคบใชและทบทวนนโยบาย

การจดการผลประโยชนทบซอน ม 6 ขนตอน ดงน

1. การระบผลประโยชนทบซอน : การระบวาในการทำางานขององคกร มจดใดบางทเสยงตอการเกดผลประโยชนทบซอน และผลประโยชนทบซอนทจะเกดขนไดนนมประเภทใดบาง การระบผลประโยชนทบซอน ตองพจารณานยามและขอกำาหนดทางกฎหมายทเกยวของประกอบดวย

• ผลประโยชนสวนตน เชน ผลประโยชนทางการเงน/เศรษฐกจ ธรกจสวนตว/ครอบครว ความสมพนธสวนตว (ครอบครว ชาตพนธ ศาสนา ฯลฯ) ความสมพนธกบองคกรอน (เอนจโอ พรรคการเมอง ฯลฯ) การทำางานเสรม ความเปนอร/การแขงขนกบคนอน/กลมอน

• พฤตกรรมทเสยงตอการมผลประโยชนทบซอน ตวอยางเชน การปฏสมพนธกบภาคเอกชน การทำาสญญาจดซอจดจางการกระจายงานราชการ การใหเงน/สงของสนบสนนชวยเหลอผเดอดรอน ฯลฯ รวมถงงานทสาธารณะหรอสอมวลชนใหความสนใจเปนพเศษ

2. การพฒนากลยทธและตอบสนองอยางเหมาะสม : ความตระหนกของผบรหารและเจาหนาทเกยวของกบวธการจดการผลประโยชนทบซอน รวมถงความรบผดชอบของแตละคน กำาหนดกฎเกณฑเกยวกบการบรหารจดการตองแยกใหชดเจนระหวางความรบผดชอบขององคกรและความรบผดชอบของสมาชกในองคกร

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

10

3. ใหความรแกเจาหนาทและผบรหารระดบสง: เพอใหการจดการผลประโยชนทบซอนมประสทธภาพ ตองมการใหความรเกยวกบผลประโยชนทบซอนอยางตอเนอง ตงแตเจาหนาทจนถงผบรหารระดบสง เรมตงแตการปฐมนเทศและทำาอยางตอเนองในระหวางการทำางาน 4. ดำาเนนการเปนแบบอยาง : การจดการผลประโยชนทบซอนทมประสทธภาพ จำาเปนตองอาศยความตระหนกและทมเทของผบรหาร ซงตองแสดงภาวะผนำา สนบสนนนโยบายและกระบวนการอยางแขงขนทสนบสนนใหเจาหนาทเปดเผยผลประโยชนทบซอน และใหความชวยเหลอแกไข โดยผบรหารตองดำาเนนการ ดงน

• พจารณาวามขอมลเพยงพอทจะชวาหนวยงานมปญหาผลประโยชนทบซอนหรอไม• ชงนำาหนกประโยชนขององคกร ประโยชนสวนบคคล และประโยชนสาธารณะ และ

พจารณาวาอะไรคอวธทดทสดในการจดการหรอแกไขปญหาของผลประโยชนทบซอน

• พจารณาปจจยอนๆ รวมถงระดบและลกษณะของตำาแหนงหนาทของเจาหนาททเกยวของ รวมถงลกษณะของผลประโยชนทบซอน

5. สอสารกบผมสวนไดเสย: การทำางานกบองคกรภายนอกตองระบพฤตกรรมทเสยงตอผลประโยชนทบซอนกอน และพฒนาวธปองกน และตองแจงแกองคกรภายนอกใหทราบนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอนและผลทจะตามมา และควรใชวธสอสารระบบสองทางกบองคกรภายนอก ทงน ขนตอนการดำาเนนงานขององคกรภาครฐตองโปรงใส และสามารถตรวจสอบได6. การบงคบใชและทบทวนนโยบาย : การปองกนผลประโยชนทบซอนตองไดรบการทบทวนประสทธภาพสมำาเสมอ โดยสอบถามขอมลจากผใชระบบ และผมสวนไดสวนเสยอนๆ เพอใหระบบใชไดจรงและตอบสนองตอสภาพการทำางาน และสอสารกบเจาหนาทผปฏบตใหเขาใจ และปรบเปลยนการทำางานใหสอดคลองกน

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

11

ประเดน การตดสนใจ

เจตนารมย อะไรเปนเจตนาของการใหของขวญหรอผลประโยชน

กฏ ระเบยบ มกฏ ระเบยบ หรอนโยบายอะไรทเกยวของกบการใหของขวญ และหรอผลประโยชน

ความเปดเผย มการเปดเผยตอสาธารณชนมากนอยเพยงใด

คณคา ของขวญหรอผลประโยชนมคาราคาเทาใด

หลกจรยธรรม มหลกจรยธรรมทเกยวกบการรบของขวญหรอไม

อตลกษณ ผใหมอตลกษณหรอไม

เวลาและโอกาส เวลาและโอกาสในการใหคออะไร

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

12

มาตรา 103หามมใหเจาหนาทของรฐ / พนไมเกน 2 ปรบทรพย / ประโยชนอนใด เวนแตโดยธรรมจรรยา จากญาต จากบคคลอน ไมเกน 3,000 บาท

ประโยชนอนใด การลดราคา การรบความบนเทง การรบบรการ การรบการฝกอบรม สงอนใดในลกษณะเดยวกน

โดยธรรมจรรยาโดยปกตตามธรรมเนยม / ประเพณ / วฒนธรรมตามมารยาททปฏบตกนในสงคม

• ของขวญและผลประโยชนอนใด สามารถตราคาเปนเงน หรออาจไมสามารถตคาตราคาได• ของทสามารถคดราคาได (Tangible gifts) หมายถงสนคาบรโภค ความบนเทง การ

ตอนรบใหทพก การเดนทาง อปกรณเครองใช เชน ตวอยางสนคา บตรของขวญ เครองใชสวนตว บตรกำานล บตรลดราคาสนคาหรอบรการ และเงน เปนตน

• ของขวญและประโยชนอนใดทคดเปนราคาไมได (Intangible Gifts and Benefits) หมายถง สงใดๆ หรอบรการใดๆ ทไมสามารถคดเปนราคาทจะซอขายได อาทเชน การใหบรการสวนตว การปฏบตดวยความชอบสวนตน การเขาถงประโยชนหรอการสญญาวาจะใหหรอการสญญาวาจะไดรบประโยชนมากกวาคนอน

ของขวญและประโยชน

อะไรคอของขวญและประโยชนอนใดทใชในความหมายน

• ของขวญและประโยชนอนใด หมายถง สงใดๆ หรอบรการใดๆ (เงน ทรพยสน สงของ หรอบรการอนๆ ทมมลคา) ทเจาหนาทผปฏบตงานใหและ / หรอไดรบทนอกเหนอจากเงนเดอน รายได และผลประโยชนจากการจางงานในการปฏบตหนาทโดยปกต

2.3

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

13

เราควรรบหรอไม?

ตามหลกการทางจรยธรรมแมวาเราจะไมควรรบ แตมหลายโอกาสทเราไมสามารถปฏเสธได หรอเปนการรบในโอกาสทเหมาะสมตามขนบธรรมเนยมประเพณวฒธรรมหรอใหกนตามมารยาททปฏบตกนในสงคม อยางไรกตาม มหลายโอกาสทไมเปนการเหมาะสมอยางยงทจะรบ

1. ถาเปนการใหเงน ทานตองปฏเสธ ไมวาจะเปนโอกาสใดๆ การรบเงนสดหรอสงใดๆ ทสามารถเปลยนกลบมาเปนเงน เชน ลอตเตอร หน พนธบตร เปนการฝาฝนประมวลจรยธรรม และอาจเขาขายการรบสนบน

2. การถกเสนอสงใดๆ นอกเหนอจากเงน สงทควรนำามาเปนเหตผลในการตดสนใจ คอ• ทำาไมเขาจงเสนอให เชน ใหแทนคำาขอบคณ การเสนอใหมผลตอการตดสนใจ

ในการปฏบตตนหรอไม• ความประทบใจของทานตอของขวญและ/หรอผลประโยชนทจะสงผลตอ

การทำางานในอนาคต

หลกการการปฏบตงานในภาครฐอยบนพนฐานทวา“การกระทำาและการตดสนใจใดๆ จะตองกระทำาดวยความเปนกลาง ปราศจากการมสวนไดสวนเสยในการใหบรการ และปกปองผลประโยชนของสงคมไทยโดยรวม” ดงนน องคกรหรอบคคลใดๆ ไมควรใชของขวญหรอผลประโยชนมาแสวงหาความชอบธรรม ผลประโยชนใหกบองคกรตนหรอตนเองเหนอองคกรหรอบคคลอน ทำาใหเกดความสนคลอนความเชอถอไววางใจทประชาสงคมมตอภาครฐ และทำาใหเกดความไมเปนธรรมในสงคม

ขอเสนอในการพจารณาเกยวกบการให-รบของขวญและหรอผลประโยชนอนใด

เราจะจดการอยางไร?ขอคำาถามทใชในการตดสนใจวา

จะรบ หรอไมรบของขวญและ/หรอผลประโยชน ม 3 คำาถาม คอ1. เราควรรบหรอไม?2. เราตองรายงานหรอไม?3. เราสามารถเกบไวเปนของตนเองไดหรอไม?

2.4

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

14

เราจะเกบรกษาไวเองไดหรอไม

เราตองรายงานหรอไม?

การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชน ตดสนจากหลกการตอไปน1. ธรรมชาตของผให พจารณาตามกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ เชน ประมวล

จรยธรรมขาราชการพลเรอน ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. 2543

2. หนวยงานควรกำาหนดนโยบายดานนใหเครงครด และมกระบวนการทชวยใหเจาหนาทผปฏบตงานสามารถจดการเรองนไดอยางเหมาะสม การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ ตองมการลงทะเบยนรบอยางเปนทางการ

3. บทบาทหนาทของทานในองคกร ถาเจาหนาทผปฏบตงานนนๆ ทำางานในขอบขายทออนไหวและตองการความเชอถอไววางใจเปนพเศษ และหรอกลมทเกยวกบการไดประโยชนหรอเสยประโยชน ทงจากระดบองคกร และระดบบคคล อาท เชน งานตรวจสอบภายใน งานจดซอจดจาง การใหใบอนญาต/ยดใบอนญาต ฯลฯ ควรใหแนใจทสดวาตวทานและองคกรมความเทยงธรรม และจะไมถกตงขอสงสย แมวาหนวยงานของทานมไดกำาหนดนโยบายเกยวกบการหามรบของขวญและผลประโยชน ทานควรดำารงความถกตองดวยการรายงานหรอปฏเสธทจะรบของขวญและหรอผลประโยชนนน

1. ปกตสามารถเกบรกษาไวเอง หากมราคาไมเกน 3,000 บาท2. หากมราคาทางการตลาดระหวาง 3,000-15,000 บาท องคกรตองพจารณา

ตดสนวา เจาหนาทผปฏบตงานนนๆ จะเกบไวเองไดหรอไม3. หากราคามากกวา 15,000 บาท จะตองใหเปนทรพยสนขององคกรและองคกร

พจารณาตดสนวาจะใชประโยชนอยางไร

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

15

แนวพจารณาในการปฏบตในการรบของขวญและหรอผลประโยชน

หลกการการกำาหนดวาของขวญและผลประโยชนอนใดควรตองรายงานหรอไม ควรจะตองใหองคกรเกบรกษาไวหรอไม หรอควรตกเปนของเจาหนาทผปฏบตงาน ใหเทยบราคากบคาตามราคาตลาดโดยตองมคานอยกวา 3,000 บาท ทงนใหปฏบตตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. 2543

• ของขวญทงหมดทมคาทางวฒนธรรมหรอประวตศาสตร เชน งานศลปะ พระพทธรป เครองประดบโบราณ ฯลฯ แมจะมขนาดเลกหรอเปนเรองเลกนอยของขวญนนๆ ยอมเปนทรพยสนขององคกร ไมวาจะมคาราคาเทาใด

• ของขวญหรอผลประโยชนทไดรบเมอเทยบกบราคาตลาด มคานอยกวา 3,000 บาท ตองรายงานหนวยงานและอาจเปนของตนเองได

• ถาของขวญหรอผลประโยชนใดๆ เมอเทยบกบราคาตลาดมคาเกน 3,000 บาท ตองรายงานหนวยงานและลงทะเบยนไว

• ถาของขวญหรอผลประโยชนทมคาทางการตลาด ระหวาง 3,000-15,000 บาท และเจาหนาทผปฏบตงานมความจำาเปนตองรบใหองคกร โดยผอำานวยการตดสนวาสมควรใหเจาหนาทผปฏบตงานคนนนๆ รบทรพยสนดงกลาวหรอไม

• ถาของขวญหรอผลประโยชนทมคาทางการตลาดมากกวา 15,000 บาท ใหสงมอบเปนทรพยสนขององคกร เพอใชประโยชนสาธารณะ และหรอตามความเหมาะสมองคกรอาจพจารณาอนญาตใหเจาหนาทผปฏบตงานผนน เกบรกษาของไวเปนกรณ เชน ของขวญในการยายหนวยงานในขณะดำารงตำาแหนงเดม ของขวญในโอกาสเกษยณอายราชการหรอลาออกจากงาน ของขวญหรอผลประโยชนทเพอนรวมงานใหเมอเจบปวย ฯลฯ

• ถาในปงบประมาณใดๆ คณคารวมของขวญ และหรอผลประโยชนทไดรบจากผใหคนเดยวกน กลมเดยวกน หรอผใหมความสมพนธกนหลายๆ ครง เมอรวมกนทงปมคามากกวา 3,000 บาท ตองรายงานของขวญหรอผลประโยชนแตละอยางทไดรบ

2.5

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

16

• ถาในปงบประมาณใดๆ ไดของขวญและหรอผลประโยชนจากผรบบรการ แมจะตางคน ตางกลม เพอเปนการขอบคณในการใหบรการทด แตเมอรวมกนแลวมคามากกวา 3,000 บาท ตองรายงานของขวญหรอผลประโยชนแตละอยางนน

• ของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ ทไดรบเพอเปนการขอบคณจากผรบบรการ (ประชาชน องคกรเอกชน) ทไดอยางสมำาเสมอ บอยครงอาจทำาใหเกดขอสงสยจากประชาชนวา มอทธพล บดเบอน กอใหเกดอคตในการใหบรการของเจาหนาทผปฏบตงาน หรออาจกอใหเกดความรสกชอบ และความคาดหวงวาจะไดรบของขวญและหรอผลประโยชน เมอมผมารบบรการ ควรปฏเสธการรบ

• เงนสดหรอสงใดๆ ทสามารถเปลยนเปนเงนได (ตวอยางเชน หน พนธบตร ลอตเตอร) ตองปฏเสธไมรบไมวาจะอยในสถานการณใดๆ)

แนวทางการปฏบตเพอควบคมและปองกนการมผลประโยชนทบซอนของบคลากรในการปฏบตงาน

1. กรณเกยวกบการจดซอจดจาง ใหตรวจสอบความเปนผมสวนไดสวนเสย ความเกยวของกบผมสวนไดสวนเสย และการมผลประโยชนทบซอน ดงน

• กำาหนดแบบฟอรมการตรวจสอบและรบรองทมความรบผดชอบในการจดซอจดจาง ถงความเกยวของกบผเสนองาน ตามแนวทางการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน ( แบบ ตส. 1)

• ใหเจาหนาททไดรบการเสนอชอเพอแตงตงใหเปนคณะกรรมการ /กรรมการ ในการปฏบตงานทเกยวกบการจดซอจดจางทมมลคาเกนกวา 500,000 บาท สงแบบฟอรมดงกลาว เพอใหคำารบรองวา ไมมสวนเกยวของและมสวนไดสวนเสยใดๆ กบผเสนองาน หรอผเขาประกวดราคาทกรายในแตละเรองทตองการดำาเนนการ โดยแนบพรอมบนทกขอความรายงานจดซอจดจางและเสนอแตงตงเปนคณะกรรมการ/กรรมการในการจดซอจดจางตามระเบยบฯ พสดของสำานกงาน ทงนงานพสด ฝายอำานวยการ จะดำาเนนการตรวจสอบถงความเกยวของกบผเสนองาน ตามเอกสารหลกฐานทแนบ กรณ ผอำานวยการ/หวหนา สำานก/ฝาย/หนวย ใหบคคลดงกลาวรบรองตนเองในแบบฟอรมดงกลาว

3

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

17

2. กรณเกยวกบการรบของขวญ ทรพยสนหรอประโยชนอนใดอนควรไดตามกฏหมายหรอโดยธรรมเนยมประเพณ ในแตละโอกาสทมมลคาเกนกวา 3,000 บาท ใหผปฏบตงานรายงานผบงคบบญชาตามลำาดบ

• กำาหนดแบบฟอรมรายงานการรบของขวญ ทรพยสน หรอประโยชนอนใดอนควรได (แบบ ตส. 2)

• ใหผปฏบตงานทรบของขวญ ทรพยสนหรอประโยชนอนใดอนควรไดตามกฏหมายหรอโดยธรรมเนยมประเพณ ในแตละโอกาสทมมลคาเกนกวา 3,000 บาท รายงานผบงคบบญชาตามลำาดบ ตามแบบฟอรมดงกลาว และใหจดสงรายงานผลการปฏบตงานตอผอำานวยการ หรอบคคลผไดรบมอบอำานาจจากผอำานวยการ ปละ 1 ครง เมอสนสดปงบประมาณ ภายในวนท 15 ของเดอนตลาคม

หมายเหต : การรบรอง ใหผรบรองตรวจสอบผทไดรบการเสนอชอเปนคณะกรรมการ/กรรมการ มสวนเกยวของในฐานะ สาม ภรรยา บตร หรอ พนอง กบผมสวนไดสวนเสย และการมผลประโยชนทบซอนหรอไม ภายหลงพบวา ผไดรบการแตงตงใหปฏบตหนาทมสวนเกยวของในฐานะ สาม ภรรยา บตร หรอ พนอง กบผมสวนไดสวนเสย และการมผลประโยชนทบซอน ใหผทไดรบการแตงตงดงกลาวยนหนงสอขอถอนตวจากการปฏบตหนาทตอผบงคบบญชาตามลำาดบชน

แบบฟอรม ใชในกรณ ผรบรอง/รายงาน การดำาเนนการ หมายเหต

ตส.1 รบรองตนเอง

ผอำานวยการ/หวหนา/สำานก/ฝาย/หนวย

ใหสำานก/ฝาย/หนวยทจะดำาเนนการจดซอจดจางสงแบบฟอรมใหงานพสด พรอมบนทกขอความทจะใหดำาเนนการจดซอจดจาง

ใชเฉพาะการจดซอจดจางทมมลคาเกนกวา 500,000 บาท

ตส.2

การรบของขวญ ทรพยสน หรอประโยชนอนใด

ผอำานวยการการ/หวหนา/สำานก/ฝาย/หนวย

สงรายงานใหฝายอำานวยการเมอมการรบของขวญ หรอ ทรพยสน หรอ ประโยชนอนใด

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

18

แบบฟอรมแบบ ตส.1

แบบฟอรมการตรวจสอบและรบรองของเจาหนาททมความรบผดชอบ ในการจดซอจดจางถงความเกยวของกบผเสนองาน ตามแนวทางการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

เขยนท................................................................. วนท...............เดอน........................พ.ศ...............

เรยน ผอำานวยการสำานกงานบรหารและพฒนาองคความร ขาพเจาชอ-นามสกล...........................................................................................................................ตำาแหนง.............................................................สำานก/ฝาย.............................................................ไดรบการเสนอชอแตงตงใหเปน O คณะกรรมการจดหา O คณะกรรมการตรวจรบ O อนๆ ระบ........................................................................................................... ตามระเบยบคณะกรรมการบรหารสำานกงานบรหารและพฒนาองคความรวาดวยการพสด พ.ศ. 2556 ชอโครงการ/กจกรรม............................................................................................. ขาพเจาขอรบรองวา ขาพเจาไมไดมสวนเกยวของทบซอนและไมมสวนไดสวนเสยใดๆ กบ ผเสนองานตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2540 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2554 มาตรา 100 โดยอาศยตำาแหนงหนาทและไมกระทำาการอนเปนการขดกนระหวางผลประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม และละเวนจากการแสวงประโยชนทมชอบ รวมถงการรบ-ใหสนบนอนใด หากขาพเจารบรองขอมลอนเปนเทจ ขาพเจายนยอมใหสำานกงานดำาเนนการทางวนย ตามกฏหมายตอไป

(ลงชอ)................................................ (...............................................)

(ลงชอ)...............................................ผบงคบบญชา (..............................................)

หมายเหต 1. ใหใชกบการจดซอจดจางทมมลคาเกนกวา 500,000 บาท 2. ใหแนบพรอมรายงานจดซอจดจางพรอมแตงตงคณะกรรมการฯ

4

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

19

แบบ ตส. 2แบบฟอรมรายงานการรบของขวญ ทรพยสน หรอประโยชนอนใดอนควรได

(เขยนท)...................................................... วนท................เดอน.................พ.ศ............ ขาพเจา.........................................................ตำาแหนง....................................................สงกด สานก/ฝาย.......................................................................โทร........................................ขอรายงานการรบของขวญ ดงน ของขวญหรอประโยชนอนใดทไดรบ มลกษณะดงน ไดรบของขวญหรอประโยชนอนใดจากบคคลอนซงมใชญาต โดยมลกษณะ เปนการ ใหแกขาพเจาโดยเฉพาะเจาะจง และมมลคา เกนกวา 3,000 บาท ไดรบของขวญหรอประโยชนอนใดจากญาตซงใหโดยเสนหา

แตมจำานวนเกนกวา ความเหมาะสมตามฐานานรป อน ๆ (โปรดระบ).......................................................................................

ผใหของขวญหรอประโยชนอนใด หนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน ประชาชน ญาต อน ๆ ...................................... เหตผลในการรบของขวญหรอประโยชนอนใด เทศกาลตาง ๆ วนขนปใหม สงกรานต ตรษจน อน ๆ……………………….………… โอกาสสำาคญ เกษยณอายราชการ การขอบคณ การแสดงความยนด การแสดงความเสยใจ การตอนรบ การใหความชวยเหลอ อน ๆ .................................... กรณอนๆ (โปรดระบ) ……………………………………………………………………… การดำาเนนการเกยวกบของขวญหรอประโยชนอนใดทไดรบ ยดถอเปนประโยชนสวนบคคล สงคนแกผใช สงมอบใหแกสำานกงบประมาณ อน ๆ ................................ ความคดเหน/ขอเสนอแนะประเดนอน ๆ ......................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................. หมายเหต 1. ใชกบการรบของขวญ ทรพยสน หรอประโยชนอนใดอนควรได และมมลคา เกนกวา 3,000 บาท 2. ใหจดสงแบบฟอรมดงกลาวภายใน วนท 15 ของเดอนมกราคมของทกป

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

20

มาตรการลงโทษ

การฝาฝนกฎนมโทษอยางไร ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 หมวด 9 การขดกนระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม มาตรา 103 หามมใหเจาหนาทของรฐผใดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคล นอกเหนอจากทรพยสนหรอประโยชนอนควรไดตามกฏหมาย หรอ กฏ ขอบงคบทออกโดยอำานาจตามบทบญญตแหงกฏหมาย เวนแตการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา ตามหลกเกณฑและจำานวนทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนด กรณฝาฝนหลกเกณฑของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตจะมโทษจำาคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 60,000 บาท หรอทงจำาทงปรบ และยงมความผดฐานกระทำาความผดตอตำาแหนงหนาท หรอทจรตตอหนาทตามประมวลกฎหมายอาญาดวย นอกจากนนหากการรบของขวญหรอผลประโยชนนนๆ เขาขายการรบสนบน ฉอฉล ทจรต และสามารถพสจนไดวา เจาหนาทนนๆรบของขวญหรอผลประโยชนซงมผลตอความเปนธรรมกอใหเกดผลประโยชนแกผใหโดยมชอบ หากถกตดสนวาผดจรงผมสวนเกยวของทกคนอาจมสวนรวมในการรบโทษทางอาญาดวย

เมอพบเหนและประสบปญหากบการกระทำาสการมผลประโยชนทบซอน 1. เกดขนกบตวเอง : ใหพจารณาผลลพททจะเกดขนวา สวนรวมเสยผลประโยชนหรอ

ไม หากสวนรวมเสยผลประโยชนควรหลกเลยง เชน หากทานเปนคณะกรรมการจดหาพสด หรอพจารณาความดความชอบของบคคลใกลชด ทานกควรจะถอนตวจากการเปนกรรมการหรองดออกเสยง เนองจากการตดสนใจอาจมผลทำาใหการพจารณาเบยงเบน แตหากเปนเพยงคนรจกกนธรรมดา ทานควรประกาศใหทราบวา ทานรจกกบบคคลนนตอคณะกรรมการ ทงน เพอแสดงความบรสทธใจของทานและเพอความโปรงใสดวย

2. เกดขนกบผรวมงานหรอคนใกลตว : ควรใหคำาแนะนำาดวยการอธบายถงผลหรอโทษของความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม รวมทงแนะนำาวธการสรางความโปรงใสในการปฏบตงาน

5

สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน)

21

บทสรป

หลกธรรมาภบาลและจรยธรรมเปนรากฐานของการบรหารงานภาครฐทด เจาหนาททกหนวยงานถกคาดหวงไมใหแสวงหาผลประโยชนในรปแบบใดๆ อนเนองจากการดำารงตำาแหนง และถกคาดหวงใหปฏบตหนาทและตดสนใจ โดยปราศจากอคต ควรมขอบเขตในการรบของขวญหรอผลประโยชนเสมอ รวมถงการรบ-ใหสนบน เพอปองกนความเสยงตอการทจรต และทำาลายชอเสยงของตนเองและองคกร

สถานการณตวอยาง หนวยงานภาครฐหนง สงนกทรพยากรบคคลททำาหนาทจดซอจดจาง (HR procurement) ใหเขารวมสมมนาดานทรพยากรบคคล เจาหนาทผนนไดรบรางวลมลคา 7,000 บาท จากการเปนผเขารวมสมมนาทมบคลกเปน personnel planner ซงบรจาคโดยโรงงานผลตสนคาทเปนคคากบหนวยงาน เจาหนาทไดเกบของรางวลนนไวโดยไมไดรายงานหนวยงานเนองจากคดวาเปนรางวลทตนชนะจากการเขารวมกจกรรมการสมมนา ผบงคบบญชาตระหนกถงความหมายทอาจแอบแฝงมาจากการให และตดสนใจวาจะตองมการรายงานของรางวลนน และลงทะเบยนเปนของหนวยงาน โดยใหเหตผลวาการปรากฏตวของเขาในการเขารวมสมมนาเปนเพราะไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน ดงนนเปนความชอบธรรมของหนวยงานทจะตดสนใจวาจะจดการอยางไรกบรางวลชนน เนองจากราคาของรางวลและบทบาทในหนาทมความเสยงในเรองผลประโยชน ในทสดเจาหนาทจงถกขอรองใหสละรางวลแกหนวยงานเพอประโยชนตามความเหมาะสม

คมอการบรหารจดการผลประโยชนทบซอน

22

เอกสารอางอง1. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542

และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2550 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2554) และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 25582. ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลกเกณฑการรบ

ทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. 25433. ระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. 25444. การใหสนบน จากบทวทยรายการ “ร รก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยง

แหงประเทศไทย เมอวนท 29 มกราคม พ.ศ. 2554 สำานกงานราชบณฑตยสภา5. คมอผลประโยชนทบซอน สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจำาปงบประมาณ 2559

สามารถดขอมลเพมเตมไดทwww.okmd.or.th

สำนกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)69/18-19 อาคารมว บลดง (วทยาลยการจดการมหาวทยาลยมหดล)

ถนนวภาวดรงสต แขวงสามเสนใน พญาไท กทม. 10400โทรศพท 02 1056500 โทรสาร 02 1056556

เวบไซต www.okmd.or.th