1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ...

19
1 คู่มือการบริหารความเสี่ยง 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความเสี่ยง ในการดาเนินชีวิตประจาวัน มนุษย์ทุกคนต้องเผชิญกับความเสี่ยงหรือความไม่แน่นอนที่ อาจจะ ก่อให้เกิดความเสียหายหรือผลกระทบต่าง ๆ เช่น การเดินทางมาทางานย่อมต้องพบกับความไม่แน่นอนที่จะ ทาให้มาทางานไม่ได้หรือไม่ทันเวลา โดยอาจมีสาเหตุจากการเกิดอุบัติเหตุบนท้องถนน ฝนตก นาท่วม การ ประท้วงปิดถนน ฯลฯ จึงต้องหาวิธีที่จะบริหารจัดการเพื่อมาทางานให้ได้หรือให้ทันเวลา โดย ปรับเปลี่ยนจาก การใช้รถส่วนตัวหรือรถโดยสารประจาทาง ไปใช้บริการรถมอเตอร์ไซด์รับจ้าง หรือเปลี่ยน เส้นทางการเดินทาง ตัวอย่างดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่า ทุกคนได้นาการบริหารความเสี่ยงไปใช้ใน ชีวิตประจาวันแล้ว แต่อาจจะไม่ ทราบว่าวิธีการเหล่านันเป็นการบริหารความเสี่ยง แนวคิดเรื่องการบริหารความเสี่ยงได้นามาใช้ในการบริหารงานขององค์กร เพื่อใช้เป็น เครื่องมือการ บริหารงานที่จะช่วยให้ผู้บริหารเกิดความมั่นใจอย่างสมเหตุสมผลว่าการดาเนินงานจะบรรลุ วัตถุประสงค์และ เป้าหมายตามที่กาหนดไว้อย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และคุ้มค่า โดยลดโอกาส ที่จะเกิดความเสี่ยงหรือ ความไม่แน่นอนที่จะส่งผลกระทบหรือก่อให้ความเสียหายในด้านต่างๆต่อองค์กร เปรียบเสมือนการสร้าง ภูมิคุ้มกันให้กับองค์กร ซึ่งสอดคล้องกับแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ( Sufficiency economy) ของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในส่วนของการเตรียมตัวให้พร้อมที่จะเผชิญผลกระทบ และการเปลี่ยนแปลง ด้านต่างๆ ที่คาดว่าจะเกิดขึนในอนาคตทังใกล้และไกล รวมทังสอดคล้องกับ พุทธศาสนสุภาษิตที่ว่า “อปฺปมา โท อมตปท” ความไม่ประมาทเป็นทางไม่ตาย กรอบการบริหารความเสี่ยงขององค์กรที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นแนวทางในการส่งเสริม การบริหาร ความเสี่ยงและเป็นหลักปฏิบัติที่เป็นสากล คือกรอบการบริหารความเสี่ยงสาหรับองค์กรของ คณะกรรมการ COSO (The Committee of Sponsoring Organization of the Treadway Commission) ที่ มอบหมาย ให้ไพรัชวอเตอร์เฮาส์คูเปอร์ เป็นผู้เขียน กรอบการบริหารความเสี่ยงสาหรับองค์กร ( Enterprise Risk Management Framework) ดังกล่าวมีองค์ประกอบดังนี องค์ประกอบของการบริหารความเสี่ยง

Upload: others

Post on 07-Dec-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

1 คมอการบรหารความเสยง

1.แนวคดเรองการบรหารความเสยง ในการด าเนนชวตประจ าวน มนษยทกคนตองเผชญกบความเสยงหรอความไมแนนอนท อาจจะ

กอใหเกดความเสยหายหรอผลกระทบตาง ๆ เชน การเดนทางมาท างานยอมตองพบกบความไมแนนอนทจะท าใหมาท างานไมไดหรอไมทนเวลา โดยอาจมสาเหตจากการเกดอบตเหตบนทองถนน ฝนตก น าทวม การประทวงปดถนน ฯลฯ จงตองหาวธทจะบรหารจดการเพอมาท างานใหไดหรอใหทนเวลา โดย ปรบเปลยนจากการใชรถสวนตวหรอรถโดยสารประจ าทาง ไปใชบรการรถมอเตอรไซดรบจาง หรอเปลยน เสนทางการเดนทาง ตวอยางดงกลาวสะทอนใหเหนวา ทกคนไดน าการบรหารความเสยงไปใชใน ชวตประจ าวนแลว แตอาจจะไมทราบวาวธการเหลาน นเปนการบรหารความเสยง

แนวคดเรองการบรหารความเสยงไดน ามาใชในการบรหารงานขององคกร เพอใชเปน เครองมอการบรหารงานทจะชวยใหผบรหารเกดความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรล วตถประสงคและเปาหมายตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และคมคา โดยลดโอกาส ทจะเกดความเสยงหรอความไมแนนอนทจะสงผลกระทบหรอกอใหความเสยหายในดานตางๆตอองคกร เปรยบเสมอนการสรางภมคมกนใหกบองคกร ซงสอดคลองกบแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency economy) ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในสวนของการเตรยมตวใหพรอมทจะเผชญผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตางๆ ทคาดวาจะเกดข นในอนาคตท งใกลและไกล รวมท งสอดคลองกบ พทธศาสนสภาษตทวา “อปปมาโท อมต ปท ” ความไมประมาทเปนทางไมตาย

กรอบการบรหารความเสยงขององคกรทไดรบการยอมรบวาเปนแนวทางในการสงเสรม การบรหารความเสยงและเปนหลกปฏบตทเปนสากล คอกรอบการบรหารความเสยงส าหรบองคกรของ คณะกรรมการ COSO (The Committee of Sponsoring Organization of the Treadway Commission) ท มอบหมายใหไพรชวอเตอรเฮาสคเปอร เปนผ เขยน กรอบการบรหารความเสยงส าหรบองคกร (Enterprise Risk Management Framework) ดงกลาวมองคประกอบดงน

องคประกอบของการบรหารความเสยง

Page 2: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

2 คมอการบรหารความเสยง

การบรหารความเสยงประกอบดวยองคประกอบ 8 ประการ ดงน 1. สภาพแวดลอมภายในองคกร (Internal Environment) 2. การก าหนดวตถประสงค (Objective Setting) 3. การบงช เหตการณ (Event Identification) 4. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 5. การตอบสนองความเสยง (Risk Response) 6. กจกรรมการควบคม (Control Activities) 7. สารสนเทศและการสอสาร (Information & Communication) 8. การตดตามผล (Monitoring)

1. สภาพแวดลอมภายในองคกร (Internal Environment) สภาพแวดลอมภายในองคกรเปนพ นฐานทส าคญส าหรบกรอบการบรหารความเสยง

สภาพแวดลอมน มอทธพลตอการก าหนดกลยทธและเปาหมายขององคกร การก าหนดกจกรรม การบงช ประเมน และจดการความเสยง สภาพแวดลอมภายในองคกรประกอบดวยหลายปจจย เชน จรยธรรม วธการท างานของผบรหารและบคลากร รวมถงปรชญาและวฒนธรรมในการบรหารความเสยง

ความเสยงทยอมรบได (Risk Appetite) เปนสวนทส าคญอยางหนงของสภาพแวดลอม ภายในองคกรและมผลตอการก าหนดกลยทธ เ พอน าไปด าเนนการใหองคกรบรรลเปาหมายท งดานผลตอบแทน และการเตบโต กลยทธแตละแบบน นมความเสยงทเกยวของแตกตางกน ดงน น การบรหารความเสยง จงชวยผบรหารในการก าหนดกลยทธทมความเสยงทองคกรสามารถยอมรบได

2. การก าหนดวตถประสงค (Objective Setting) การก าหนดวตถประสงคทางธรกจทชดเจน คอ ข นตอนแรกส าหรบกระบวนการ บรหาร

ความเสยง องคกรควรมนใจวาวตถประสงคทก าหนดข นมความสอดคลองกบเปาหมายเชงกลยทธ และความเสยงทองคกรยอมรบได โดยทวไปวตถประสงคและกลยทธควรไดรบการบนทกเปนลายลกษณ อกษรและสามารถพจารณาไดในดานตาง ๆ ดงน

- ดานกลยทธ เกยวของกบเปาหมายและพนธกจในภาพรวมขององคกร - ดานการปฏบตงาน เกยวของกบประสทธภาพ ผลการปฏบตงาน และความสามารถในการ

ท าก าไร - ดานการรายงาน เกยวของกบการรายงานท งภายในและภายนอกองคกร - ดานการปฏบตตามกฎ ระเบยบเกยวของกบการปฏบตตามกฎหมายและกฎระเบยบตาง ๆ

3. การบงชเหตการณ (Event Identification) การท าธรกจมกมความไมแนนอนเกดข นมากมาย องคกรไมสามารถมนใจไดวาเหตการณ ใด

เหตการณหนงจะเกดข นหรอไม หรอผลลพธทเกดข นจะเปนอยางไร ในกระบวนการบงช เหตการณ ผบรหารควรตองพจารณาสงตอไปน

- ปจจยความเสยงทกดานทอาจเกดข น เชน ความเสยงดานกลยทธ การเงน บคลากร การ ปฏบตงาน กฎหมาย ภาษอากร ระบบงาน สงแวดลอม

Page 3: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

3 คมอการบรหารความเสยง

- แหลงความเสยงท งจากภายในและภายนอกองคกร – ความสมพนธระหวางเหตการณทอาจเกดข น ในบางกรณควรมการจดกลมเหตการณทอาจเกดข นโดยแบงตามประเภทของเหตการณ และ

รวบรวมเหตการณท งหมดในองคกรทเกดข นระหวางหนวยงานและภายในหนวยงาน เพอชวยให ผบรหารสามารถเขาใจความสมพนธระหวางเหตการณ และมขอมลทเพยงพอเพอเปนพ นฐานส าหรบการ ประเมนความเสยง

4. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) ข นตอนน เนนการประเมนโอกาสและผลกระทบของเหตการณทอาจเกดข นตอวตถประสงค

ขณะทการเกดเหตการณใดเหตการณหนงอาจสงผลกระทบในระดบต า เหตการณทเกดข นอยางตอเนอง อาจมผลกระทบในระดบสงตอวตถประสงค โดยทวไปการประเมนความเสยงประกอบดวย 2 มต ดงน

- โอกาสทอาจเกดข น (Likelihood) เหตการณมโอกาสเกดข นมากนอยเพยงใด - ผลกระทบ (Impact) หากมเหตการณเกดข น องคกรจะไดรบผลกระทบมากนอย เพยงใด การประเมนความเสยงสามารถท าไดท งการประเมนเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดย

พจารณาท งเหตการณทเกดข นจากภายนอกและภายในองคกร นอกจากน การประเมนความเสยงควร ด าเนนการท งกอนการจดการความเสยง ( Inherent Risk) และหลงจากทมการจดการความเสยงแลว (Residual Risk)

5. การตอบสนองความเสยง (Risk Response) เมอความเสยงไดรบการบงช และประเมนความส าคญแลว ผบรหารตองประเมนวธการ

จดการความเสยง ทสามารถน าไปปฏบตไดและผลของการจดการเหลาน น การพจารณาทางเลอกในการ ด าเนนการจะตองค านงถงความเสยงทยอมรบได และตนทนทเกดข นเปรยบเทยบกบผลประโยชนท จะไดรบเพอใหการบรหารความเสยงมประสทธผล ผบรหารอาจตองเลอกวธการจดการความเสยงอยางใด อยางหนง หรอหลายวธรวมกน เพอลดระดบโอกาสทอาจเกดข นและผลกระทบของเหตการณน นใหอยในชวง ทองคกรสามารถยอมรบได (Risk Tolerance) หลกการตอบสนองความเสยงม 4 ประการ คอ

การหลกเลยง (Avoid) การด าเนนการเพอหลกเลยงเหตการณทกอใหเกดความเสยง การรวมจดการ (Share) การรวมหรอแบงความรบผดชอบกบผอนในการจดการ ความเสยง การลด (Reduce) การด าเนนการเพมเตมเพอลดโอกาสทอาจเกดข นหรอผลกระทบของ

ความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได การยอมรบ (Accept) ความเสยงทเหลอในปจจบนอยภายในระดบทตองการและยอมรบได

แลว โดยไมตองมการด าเนนการเพมเตมเพอลดโอกาสหรอผลกระทบทอาจเกดข นอก ผบรหารควรพจารณาการจดการความเสยงตามประเภทของการตอบสนองขางตน และ ควร

ด าเนนการประเมนความเสยงทเหลออยอกคร งหนง หลงจากทไดมการจดการความเสยงแลว ในชวงเวลาทเหมาะสม

Page 4: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

4 คมอการบรหารความเสยง

6. กจกรรมการควบคม (Control Activities) กจกรรมการควบคม คอ นโยบายและกระบวนการปฏบตงาน เพอใหมนใจไดวามการ จดการ

ความเสยง เนองจากแตละองคกรมการก าหนดวตถประสงคและเทคนคการน าไปปฏบตเปนของ เฉพาะองคกร ดงน น กจกรรมการควบคมจงมความแตกตางกน การควบคมเปนการสะทอนถง สภาพแวดลอมภายในองคกร ลกษณะธรกจ โครงสรางและวฒนธรรมขององคกร

7. สารสนเทศและการสอสาร (Information & Communication) สารสนเทศเปนสงจ าเปนส าหรบองคกรในการบงช ประเมน และจดการความเสยง ขอมล

สารสนเทศทเกยวของกบองคกรท งจากแหลงภายนอกและภายในควรตองไดรบการบนทกและ สอสารอยางเหมาะสมท งในดานรปแบบและเวลา เพอชวยใหบคลากรทเกยวของสามารถตอบสนองตอ เหตการณไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ การสอสารอยางมประสทธผลรวมถงการแลกเปลยนขอมล กบบคคลภายนอกองคกร เชน เจาหนาทของหนวยงานอน ๆ ผจดหาสนคา ผใหบรการ ผก ากบดแลและประชาชน

8. การตดตามผล (Monitoring) ประเดนส าคญของการตดตามผล ไดแก - การตดตามผลเพอใหมนใจไดวาการจดการความเสยงมคณภาพและมความเหมาะสม และ

การบรหารความเสยงไดน าไปประยกตใชในทกระดบขององคกร - ความเสยงท งหมดทมผลกระทบส าคญตอการบรรลวตถประสงคขององคกรไดรบการ

รายงานตอผบรหารทรบผดชอบ การตดตามการบรหารความเสยงสามารถท าได 2 ลกษณะคอ การตดตามอยางตอเนองและ

การตดตามเปนรายคร ง การตดตามอยางตอเนองเปนการด าเนนการอยางสม าเสมอ เพอให สามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงอยางทนทวงท และถอเปนสวนหนงของการปฏบตงาน สวนการ ตดตามรายคร งเปนการด าเนนการภายหลงจากเกดเหตการณ ดงน นปญหาทเกดข นจะไดรบการแกไข อยางรวดเรว หากองคกรมการตดตามอยางตอเนอง นอกจากน องคกรควรมการจดท ารายงานความเสยง เพอใหการตดตามการบรหารความเสยงเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

Page 5: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

5 คมอการบรหารความเสยง

2.วตถประสงคของการบรหารความเสยง วตถประสงคหลกของการจดท าระบบบรหารความเสยงภายในองคกร คอ เพอตองการให ธรกจหรอ

องคกรมกระบวนการหรอระบบในการคนหา ประเมน และจดการกบความเสยงหรอเหตการณ ทไมพงประสงค ซงมโอกาสทจะเกดและสงผลกระทบตอการด าเนนธรกจในภาพรวมขององคกร โดยท าให ไมบรรลวตถประสงคทวางไว ซงกคอ การสรางผลก าไรหรอผลตอบแทนจากการลงทนในระดบสงสด รวมถงการสรางความพงพอใจใหกบผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) ทกฝายทเกยวของกบการด าเนน ธรกจขององคกร เชน ลกคา ผบรหาร คณะกรรมการบรหาร คณะกรรมการตรวจสอบ ผถอหน Supplier พนกงาน ฯลฯ

นอกจากน COSO ยงใหความเหนเพมเตมเกยวกบวตถประสงคของการบรหารความเสยง อกวา องคกรทจดท าระบบบรหารความเสยงไดอยางมประสทธผล จะชวยใหบรรลวตถประสงคใน 4 ดาน คอ

1. วตถประสงคดานกลยทธ (Strategic) กลาวคอ การบรหารความเสยงจะชวยใหองคกร บรรลเปาหมายตามยทธศาสตร ซงสอดคลองและสนบสนนพนธกจหลกขององคกร

2. วตถประสงคดานการปฏบตงาน (Operations) การบรหารความเสยงจะชวยใหองคกร พจารณาความคมคาในการใชทรพยากรตาง ๆ ในการปฏบตงาน รวมถงพจารณาประสทธภาพและ ประสทธผลของการด าเนนงานดวย

3. วตถประสงคดานการรายงาน (Reporting) การบรหารความเสยงทมประสทธผลจะชวยให ผมสวนไดสวนเสยทกกลมมความเชอมนขอมลในรายงานประเภทตาง ๆ ขององคกร โดยเฉพาะ รายงานทางการเงน (Financial Report)

4. วตถประสงคดานการปฏบตตามกฎระเบยบ (Compliance) โดยเฉพาะการจดท าระบบ ควบคมภายในเพอลดความเสยง สวนการจดการความเสยงดวยวธอน ๆ องคกรกสามารถใชกฎระเบยบตาง ๆ เปนเครองมอไดดวยเชนกน ดงน น การบรหารความเสยงจงสงเสรมใหหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกร ปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครดมากข น

อยางไรกตาม ในการจดท าระบบบรหารความเสยง องคกรควรตองค านงถงตนทนและ ประโยชนทจะไดรบ เปรยบเทยบกนดวย เพอพจารณาถงความคมคา นอกจากน องคกรควรมระบบในการ ตดตามและประเมนผลการจดท าระบบบรหารความเสยงภายในองคกรเปนระยะ เพอใหทราบประเดน ปญหาและอปสรรคทจะตองน ามาพฒนาหรอปรบปรงระบบบรหารความเสยงใหมประสทธภาพและ ประสทธผลมากข นตอไป

Page 6: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

6 คมอการบรหารความเสยง

3.ประโยชนของการบรหารความเสยง 1. เปนการสรางฐานขอมลความเสยงทมประโยชนตอการบรหารและการด าเนนงาน องคการบรหาร

สวนต าบลดอยงาม การบรหารความเสยงจะเปนแหลงขอมลส าหรบผบรหารในการตดสนใจดานตาง ๆ เนองจากการบรหารความเสยงเปนการด าเนนการทต งอยบนสมมตฐานในการตอบสนองตอวตถประสงค หรอเปาหมายและภารกจหลกขององคกร

2. ชวยสะทอนใหเหนภาพรวมของความเสยงไดท งหมด การบรหารความเสยงจะท าให บคลากรภายในองคการบรหารสวนต าบลดอยงามมความเขาใจถงวตถประสงคหรอเปาหมายและภารกจหลกขององคกร และตระหนกถงความเสยงท งหมดทอาจสงผลกระทบในเชงลบตอองคการบรหารสวนต าบลดอยงามไดอยางถกตอง ครบถวน ซงครอบคลมความเสยงทมสาเหตท งจากปจจยภายในและปจจยภายนอก

3. เปนเครองมอส าคญในการบรหารงาน การบรหารความเสยงเปนเครองมอทชวยให ผบรหารสามารถมนใจไดวา ความเสยงไดรบการจดการอยางถกตอง เหมาะสม และทนเวลา รวมท งเปน เครองมอทส าคญของผบรหารในการบรหารงาน และการตดสนใจในดานตางๆ เชน การก าหนดกลยทธ การจดสรรงบประมาณ การวางแผนการเงนและการด าเนนงานตามแผน ฯลฯ ใหเปนไปตามวตถประสงค หรอเปาหมาย

4. ชวยใหการบรหารงานและจดสรรทรพยากรเปนไปอยางเหมาะสม มประสทธภาพและ ประสทธผล โดยพจารณาถงระดบความเสยงในแตละหนวยงาน สวนราชการ งาน โครงการ กจกรรม และ การเลอกใชมาตรการในการบรหารความเสยงอยางถกตอง เหมาะสม โดยค านงถงตนทนและผลประโยชนท จะไดรบ

5. สรางภมคมกนทดใหกบการบรหารงานขององคการบรหารสวนต าบลดอยงามโดยการเตรยมตว ใหพรอมทจะ เผชญผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทอาจเกดข นท งจากภายในและภายนอกไดอยางพอประมาณ และมเหตมผล

Page 7: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

7 คมอการบรหารความเสยง

4.ประเภทของความเสยง 1. ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk) คอ เหตการณทางลบทเกยวของกบกลยทธ ขององคกร

เชน เปนความเสยงทเกดจากการก าหนดแผนกลยทธ/แผนด าเนนงานทไมเหมาะสม ไม สอดคลองกบสภาพแวดลอมทเกยวของ และการน าไปปฏบตไมเหมาะสม หรอการวางแผนกลยทธแลวไม สามารถน าไปปฏบตจรงได

2. ความเสยงดานการด าเนนงาน (Operational Risk) คอ เหตการณทางลบทเกดจาก ความผดพลาดของบคลากร กระบวนการปฏบตงาน หรอระบบงานตาง ๆ ซงสงผลกระทบตอการ ด าเนนงานขององคกร รวมไปถงเหตการณทางลบทเกดจากปจจยภายนอกองคกรดวย เชน ภยธรรมชาต หรอเหตจลาจลทางการเมอง

3. ความเสยงดานการรายงาน (Reporting Risk) คอ ความผดพลาดของรายงานประเภท ตาง ๆ ทใชในองคกร เชน งบการเงน รายงานยอดขาย รายงานตนทนการผลตเปนตน ความเสยงดานการ รายงานอาจจะอยในรปของขอมลไมถกตอง ไมนาเชอถอ ไมสอดคลองกบความตองการของผใชขอมล รวม ไปถงการรายงานไมทนเวลาดวย

4. ความเสยงดานการปฏบตตามกฎ ระเบยบ หรอขอก าหนดทเกยวของ (Compliance Risk) ความเสยงดานการปฏบตตามกฎ ระเบยบ หรอขอก าหนดทเกยวของ คอ การด าเนนงานของธรกจ ไมเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ ทเกยวของ ซงอาจจะเปนท งขอก าหนดจากภายนอก องคกร เชน กฎหมายตาง ๆ หรอขอก าหนดภายในองคกร เชน นโยบาย แนวทางการปฏบตงาน หรอคมอ การปฏบตงาน เปนตน

Page 8: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

8 คมอการบรหารความเสยง

5.กระบวนการบรหารความเสยง กระบวนการบรหารความเสยงจะประกอบดวยข นตอนใหญ 4 ข นตอนประกอบดวยการ คนหาความ

เสยง การประเมนความเสยง การจดการความเสยง และตดตามประเมนผล

1. การคนหาความเสยง (Risk Identification) ถอเปนข นตอนทส าคญมากในกระบวนการ บรหารความเสยงเนองจากเปนข นตอนในการคนหา ระบ บงช เหตการณทอาจจะเกดข นภายใตสถานการณ ทไมแนนอนทจะกอใหเกดความเสยงทสรางผลกระทบหรอความเสยหาย หรอกอใหเกดความลมเหลวหรอ ลดโอกาสทจะบรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคกร ท งในดานกลยทธ การด าเนนงาน การรายงาน ทางการเงน การปฏบตตามกฎหมาย และในดานอนๆ ทเกยวของกบธรกจและองคกร

2. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) เปนการใชวจารณญาณอยางเปนระบบ ภายใตทรพยากรอนจ ากดขององคกร โดยการวเคราะหระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) ระดบ ความรนแรงของผลกระทบ (Impact) และประเมนระดบของความเสยง (Degree of Risk) เพอประโยชนใน การตอบสนองความเสยง

3. การจดการความเสยง (Risk Response) เปนการก าหนดวธการบรหารจดการความ เสยง เพอจดการความเสยงขององคกรใหอยในระดบทสามารถยอมรบได (Risk Tolerance หรอ Risk Appetite) หรอระดบทเหมาะสม (Optimal) ซงเปนระดบทองคกรสามารถจะด าเนนการตอไปไดและบรรล วตถประสงคทก าหนดไว

4. การตดตามประเมนผล (Monitoring) เพอใหมนใจอยางสมเหตสมผลวาองคกรมการบรหารความเสยงเปนไปอยางเปนระบบ เหมาะสม เพยงพอ และมประสทธผล และมการน าไปปฏบตจรง

Page 9: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

9 คมอการบรหารความเสยง

6.แผนภาพกระบวนการบรหารความเสยง

Page 10: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

10 คมอการบรหารความเสยง

1. การคนหาความเสยง (Risk Identification) การด าเนนธรกจขององคกรในปจจบนภายใตความไมแนนอน การเปลยนแปลงท งจาก ปจจย

ภายในและภายนอกทเกดข นอยางรวดเรวและตลอดเวลาไมวาจะเปนอตราการเจรญเตบโตของ ประเทศ การแขงขนทางธรกจทนบวนจะทวความเขมขนและรนแรงมากข น สภาพเศรษฐกจ สงคม การเม อง เทคโนโลย และภยตางๆ ทก าลงเกดข นไมวาจะเปน ภยจากการกอการราย ภยจากธรรมชาตท ง จากแผนดนไหว น าทวม คลนยกษสนาม และอนๆ อกมากมายทเปนความเสยงทอาจท าใหองคกรตอง ประสบกบปญหาทอาจท าใหองคกรไมบรรลวตถประสงคทต งไว ไมวาจะเปนการขาดทน ขาดสภาพคลอง ทางการเงน สญเสยสนทรพย การด าเนนธรกจลมเหลว ไมเจรญเตบโต ขาดความนาเชอถอ หรออาจถงข น ลมละลายตองปดกจการสงผลกระทบท งในระดบบคคล องคกร และประเทศชาต ดงน นการด าเนนธรกจ ภายใตความไมแนนอนทอาจจะเกดความเสยงดงกลาวขางตนองคกรตองด าเนนธรกจโดยใชการบรหาร ความเสยงเปนเครองมอหนงในการปองกนหรอลดความเสยงทอาจจะเกดข นและสงผลกระทบตอองคกร ซงการบรหารความเสยงจะท าใหองคกรบรรลวตถประสงคทต งไวดวยการบรหารจดการความเสยงตางๆ ใหลดลงอยในระดบทองคกรยอมรบไดและสามารถด าเนนธรกจตอไปไดอยางมนคง ปลอดภยและยงยน

ในกระบวนการบรหารความเสยงจะประกอบดวยข นตอนใหญ 4 ข นตอนประกอบดวยการ คนหาความเสยง การประเมนความเสยง การจดการความเสยง และตดตามประเมนผล ซงข นตอนแรกคอ การคนหาความเสยง (Risk Identification) ถอเปนข นตอนทส าคญมากในกระบวนการบรหารความเสยง เนองจากเปนข นตอนในการคนหา ระบ บงช เหตการณทอาจจะเกดข นภายใตสถานการณทไมแนนอนทจะ กอใหเกดความเสยงทสรางผลกระทบหรอความเสยหาย หรอกอใหเกดความลมเหลวหรอลดโอกาสทจะ บรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคกร ท งในดานกลยทธ การด าเนนงาน การรายงานทางการเงน การปฏบตตามกฎหมาย และในดานอนๆ ทเกยวของกบธรกจและองคกร ถาองคกรสามารถคนหาความ เสยงขององคกรไดอยางถกตอง และเหมาะสม จะท าใหองคกรทราบปญหา และอปสรรคทอาจจะเกดข นได ลวงหนาอนจะเปนประโยชนในการวางแผนเพอจดการไดอยางมประสทธภาพ แตหากองคกรคนหาความ เสยงขององคกรไดอยางไมถกตอง และไมเหมาะสมโดยไมใชความเสยงทแทจรงขององคกรจะท าใหองคกร สญเสยทรพยากรโดยใชเหตในการวางแผนจดการกบความเสยงทไมใชความเสยงทแทจรงขององคกร และ อาจท าใหองคกรประสบกบปญหา และอปสรรคหากเกดความเสยงข นโดยไมมแผนในการจดการกบความ เสยงทแทจรงเหลาน น

ขนตอนการคนหาความเสยงประกอบดวยขนตอนยอย 4 ขนตอน ดงน 1.1 การประเมนสภาพแวดลอมภายในองคกร เปนข นตอนแรกของการคนหาความ เสยงของ

องคกร เพอประเมนสภาพแวดลอมภายในองคกรทเปนอยจรงวาเปนอยางไรท งทางดาน วฒนธรรมขององคกร จรยธรรมของบคลากร สภาพแวดลอมในการท างาน มมมองและทศนะคตทมตอ ความเสยง ปรชญาในการบรหารความเสยง ระดบความเสยงทองคกรสามารถยอมรบได (Risk Appetite) โดยประเมนวาสภาพแวดลอมขององคกรมสวนชวยสงเสรม สนบสนน และกระตนใหเกดกระบวนการ บรหารจดการ และการปฏบตงานทดหรอไม ถาไมตองมมาตรการในการแกไขปรบปรง หรอปรบ สภาพแวดลอมภายในองคกรใหมความเหมาะสมยงข น

Page 11: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

11 คมอการบรหารความเสยง

1.2 การวเคราะหงาน กระบวนการ และกจกรรม ในการคนหาความเสยง องคกรตอง วเคราะหงาน กระบวนการ และกจกรรมภายในองคกรทมท งหมดเพอใหทราบ และเกดความเขาใจงาน กระบวนการ และกจกรรมตางๆ ทมภายในองคกรเพอประโยชนในการคนหาความเสยงใหสอดคลองกบแต ละประเภทของงานภายในองคกร และในกรณทองคกรมขอจ ากดดานทรพยากรกอาจมงท าการบรหาร ความเสยงไปทงานหลกขององคกรทมความส าคญตอการบรรลวตถประสงคขององคกร และงานทก าลงม ปญหา อปสรรค หรอคาดวาจะมโอกาสเกดความเสยหายข นภายในองคกร โดยท าการคดเลอกงาน กระบวนการ และกจกรรมดงกลาวเพอน ามาพจารณาบรหารความเสยงกอนงานสนบสนน หรองานทม ความเสยงนอยกวา

1.3 การสอบทานหรอก าหนดวตถประสงคขององคกร งาน กระบวนการ และกจกรรม หลงจากคดเลอกงาน กระบวนการ และกจกรรมแลว จากน นกจะท าการสอบทานวตถประสงคทต งไวหรอ ก าหนดวตถประสงคใหมในกรณทไมไดก าหนดวตถประสงไวหรอก าหนดไวไมชดเจน

- การคนหาความเสยงตองมการสอบทานหรอก าหนดวตถประสงคกอนจงจะสามารถระบ เหตการณทอาจท าใหไมบรรลผลส าเรจไดโดยวตถประสงคของงาน กระบวนการ และกจกรรมตอง สนบสนนและสอดคลองกบวตถประสงคขององคกร

ความเสยงเปนเหตการณทอาจสงผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร ดงน น การสอบทานหรอก าหนดวตถประสงคเพอท าความเขาใจในวตถประสงคขององคกรจงเปนข นตอนทตอง กระท าเพอใหการคนหาความเสยงไดอยางครบถวน ถกตองและสอดคลองสมพนธกบวตถประสงคของ องคกร ซงการก าหนดวตถประสงคควรจะตองควรค านงถงหลก SMART ดงน

1. Specific มลกษณะทเฉพาะเจาะจง สามารถท าใหบคลากรทกระดบในองคกรเขาใจ ตรงกนได 2. Measurable สามารถวดผลไดวาวตถประสงคน นบรรลผลส าเรจหรอไม ไมวาจะใน เชงปรมาณ

หรอเชงคณภาพ 3. Atainable สามารถท าใหบรรลผลไดภายใตศกยภาพ ทรพยากร และสงแวดลอม ทองคกรมอย 4. Relevant มความเกยวของสมพนธ และเปนไปในทศทางเดยวกบวสยทศนขององคกร 5. Timely มก าหนดระยะเวลาทชดเจนในการด าเนนการใหบรรลวตถประสงค

1.4 การคนหาความเสยงและระบสาเหต การคนหาความเสยงและระบสาเหตความเสยงองคกรตองพยายามคนหาใหไดครบคลม ความเสยงทก

ประเภทภายในองคกรและเปนความเสยงทแทจรงทมโอกาสเกดข นและหากเกดข นจะสราง ผลกระทบอยางรนแรงตอองคกร ซงการคนหาความเสยงและระบสาเหตของความเสยงสามารถคนหาได ท งเชงรบ และเชงรก โดยการคนหาเชงรบสามารถคนหาไดจากการศกษาหาขอมลเหตการณทเกดข นและ สรางความเสยหายใหกบองคกรแลวในอดต และการส ารวจจากสภาพปญหาทเกดข นจรงในปจจบนและ อาจสงผลกลายสภาพเปนความเสยงข นมาได สวนในการคนหาความเสยงเชงรกสามารถคนหาไดจากการ คาดการณเหตการณทมโอกาสเกดข นไดในอนาคตและสงผลกระทบตอการบรรลเปาหมายขององคกร แต ยงไมเกดข นจร งจากการวางแผนเชงกลยทธ การด าเนนธรกจขององคกร กระบวนการปฏบตงานตางๆ ฯลฯ และน าความเสยงทคนหาไดมาท าการวเคราะหเพอคนหาสาเหตของความเสยงหรอปจจยเสยงท สงผลใหเกดความเสยงเหลาน น ซงเทคนคหรอวธการในการคนหาความเสยงและระบสาเหตมอยดวยกน หลายหลายวธการดวยกนแตในทน จะกลาวถงเทคนค วธการทนยมใชโดยทวไป ดงน

Page 12: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

12 คมอการบรหารความเสยง

1. การระดมสมอง (Brainstorming) ระดมความคดเหนของบคลากรในองคกรทรบผดชอบ งานหรอเปนเจาของงานซงจะเปนบคลากรทร เขาใจความเสยงของงานทตนรบผดชอบมากทสดหรอ เรยกวาเปนเจาของความเสยง (Risk Owner) จากผมสวนเกยวของทกฝายการระดมสมองเปนเทคนคทวไป ทใชในการแสวงหาความคดตอเรองใดเรองหนงใหไดมากทสดภายในเวลาทก าหนด ซงในมมมองของการ บรหารความเสยงเทคนคน สามารถน ามาใชในการคนหาและระบความเสยงได โดยการจดการประชมเพอ ร ะดมแนวความคดของผมสวนเกยวของทกฝาย

2. การสมภาษณ (Interviews) บคลากรหรอผเชยวชาญในสายงานการสมภาษณเปน เทคนคโดยใชการถามจากผทเชยวชาญหรอผทเกยวของกบงานน น เพอใหไดขอมลใหมๆ นอกจากน ยง สามารถใชในการยนยนขอมลเดมทมอยวามการเปลยนแปลงไปหรอไม

3. การใชแบบสอบถามทจดท าข นเพอใหทราบความเสยงทวไปทมผลกระทบตอการบรรล วตถประสงคขององคกร และใชประเมนความเพยงพอของการควบคมดวย

4. การจดประชมเชงปฏบตการ (Facilitated workshops) หรอการจดท า Workshop ของ บคลากรในองคกรเปนวธทท าใหกลมคนสามารถท างานดวยกนเพอบรรลวตถประสงคทต งไว ผเขารวม ประชมรวมคนหาและระบความเสยงและตดสนใจในทประชม ผจดการประชมจะตองมทกษะทด การจด workshop สามารถท าไดทกเวลา ข นอยกนทมงานจะตดสนวาเมอไรถงจ าเปน การจด Workshop เปน เครองมอทมประโยชนทสงผลตอการเปลยนแปลงวฒนธรรมในองคกร เพราะชวยสงเสรมใหผเขารวม ประชมไดเขามามสวนรวมในการด าเนนการขององคกรดวย

5. การจดท า Benchmark หรอการเปรยบเทยบกบองคกรภายนอกเปนวธการในการวด และเปรยบเทยบ ผลตภณฑ บรการและวธการปฏบตกบองคกรทสามารถท าไดดกวา เพอน าผลของการ เปรยบเทยบมาใชในการปรบปรงองคกรของตนเอง เพอมงสความเปนเลศในธรกจ

Benchmarking มใชการไปลอกเลยนแบบจากผอน หรอเพยงแคการท า Competitive analysis ทเปนการน าตวเลขของเราไปเปรยบเทยบกบคแขงเทาน น แต Benchmarking เปนวธการทท า ใหเหนถงความแตกตางในกระบวนการปฏบตงานและปจจยทกอใหเกดความส าเรจ ดวยการวเคราะหวาผ ทเราตองการเปรยบเทยบ เขาท าในสงทแตกตางไปจากเราอยางไรเปนส าคญ แลวเราจะท าใหองคกร สามารถพฒนาตนเองไปสความเปนสดยอดอยางตอเนองน นไดอยางไร Benchmarking น นจะเปนการ เปรยบเทยบกบผทอยในอตสาหกรรมเดยวกนหรอคลายคลงกน แตไมใชผทเปนคแขงกนโดยตรง

ส าหรบในเรองการบรหารความเสยงน น เราสามารถคนหาความเสยงไดจากการใชเทคนค Benchmarking ไดเชนกน เนองจากบรษทหรอองคกรทอยในอตสาหกรรมเดยวกนหรอคลายคลงกนน น มกจะมลกษณะการด าเนนธรกจและกจกรรมทคลายๆ กน ดงน น ความเสยงทตองเผชญน นกจะอาจจะไม แตกตางกนมากน น โดยในการหาขอมลเพอใชในการเปรยบเทยบน น อาจจะตองมการจดกลมความรวมมอ เพอแลกเปลยนความร ขอมลขาวสารซงกนและกน

6. การตรวจสอบ (Auditing) การตรวจสอบภายในเปนกจกรรมทจดใหมข นเพอเพมคณคา และปรบปรงการปฏบตงานขององคกรใหดข น โดยอาศยการตรวจสอบ วเคราะห ประเมนผลการ ปฏบตงานตาง ๆ ขององคกร ตลอดจนใหขอเสนอแนะ และค าปรกษา รวมท งใหขอมลเกยวกบงานทได ตรวจสอบซงถอเปนงาน

Page 13: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

13 คมอการบรหารความเสยง

บรการทใหแกองคกร โดยมวตถประสงคเพอชวยใหผปฏบตงาน สามารถปฏบต หนาทใหบรรลเปาหมายขององคกรไดอยางมประสทธภาพ

ภายหลงการตรวจสอบ ผตรวจสอบภายในจะจดท ารายงานการตรวจสอบภายใน โดยจะม การระบประเดนขอตรวจพบ ซงสามารถน ามาใชพ นฐานในการคนหาความเสยงของแตละหนวยงานได

7. การใช Check Lists เปนวธการหนงในการระบความเสยงทคอนขางงาย โดยการตอบ ค าถามในใบรายการทไดจดท าข นไวเปนมาตรฐาน ในการจดท า Check Lists น น จะรวบรวมขอมลจาก ประสบการณของผทเกยวของหรอเหตการณทเคยเกดข นอดต และน ามาท าเปนรายการค าถามทเปน มาตรฐาน หรอวธปฏบตทด (Best Practice) เพอเปรยบเทยบกบสงทองคกรหรอหนวยงานมอย

8. การสบสวน ( Incident investigation) ในกรณทมเหตการณผดปกตเกดข น เชน การทจรต อบตเหต ฯลฯ น น องคกรตางๆ กมกจะมการแตงต งคณะกรรมการ เ พอสบสวนและจดท า รายงานเกยวกบขอเทจจรงทเกดข น ซงขอเทจจรงจากรายงานดงกลาวสามารถน ามาใชเพอเปนแนวทางใน การคนหาความเสยงไดเชนกน การคนหาความเสยงจะตองพจารณาสาเหตหรอปจจยเสยงท ง 2 ดาน คอ ปจจยเสยง ภายนอกและปจจยเสยงภายในองคกร

- ปจจยเสยงภายนอก คอ ความเสยงทไมสามารถควบคมไดโดยองคกร เชน การเมอง สภาวะ เศรษฐกจสงคม กฎหมาย ภยธรรมชาต สงแวดลอม ฯลฯ เปนตน

- ปจจยเสยงภายใน คอ ความเสยงทสามารถควบคมไดโดยองคกร เชน วฒนธรรมองคกร นโยบายการบรหารจดการ กระบวนการปฏบตงาน ความรความสามารถและทกษะของ บคลากร การบรหารทรพยสน ฯลฯ เปนตน

2. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การประเมนความเสยงเพอใหสามารถก าหนดระดบความเสยงทมนยส าคญและจดล าดบ ความส าคญ

ของความเสยง โดยเปนกระบวนการทจะด าเนนการหลงจากคนหาความเสยงขององคกรแลว โดยการน าความเสยงและปจจยเสยงหรอสาเหตของความเสยงมาด าเนนการวเคราะหโอกาส ผลกระทบท จะเกดข น และประเมนระดบความเสยง โดยอาศยเกณฑมาตรฐานทไดก าหนดไว ตลอดจนพจารณาการ ควบคมทมอย และยงมประโยชนในการบรหารจดการความเสยงทมอยอยางมากมายภายใตทรพยากรของ องคกรทจ ากดไมวาจะเปน เงนทน เวลา วสด อปกรณ และบคลากรขององคกร ท าใหไมสามารถทจะ จดการกบทกความเสยงได การประเมนความเสยงจะชวยท าใหองคกรตดสนใจ จดการกบความเสยงได อยางเหมาะสมและประเมนไดวาควรจะจดการกบความเสยงน นๆ อยางไร ความเสยงใดควรตองรบ ด าเนนการบรหารจดการกอนหลง หรอความเสยงใดทสามารถทจะยอมรบใหเกดข นได

การก าหนดเกณฑมาตรฐานเปนการก าหนดเกณฑทจะใชในการประเมนความเสยง ไดแก ระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) ระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) และระดบของ ความเสยง(Degree of Risk)โดยแตละองคกรจะตองก าหนดเกณฑข นใหเหมาะสมกบประเภทและ สภาพแวดลอมขององคกรโดยอาจจะก าหนดเกณฑมาตรฐานเปนระดบคะแนน 5 คะแนน หรอ 3 คะแนน ซงสามารถก าหนดเกณฑไดท งในเชงปรมาณและเชงคณภาพท งน ข นอยกบขอมลสภาพแวดลอมและดลย พนจการตดสนใจของ

Page 14: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

14 คมอการบรหารความเสยง

ฝายบรหารขององคกร โดยเกณฑในเชงปรมาณจะเหมาะกบองคกรทมขอมลสถต ตวเลข หรอจ านวนเงนมาใชในการวเคราะหอยางพอเพยง ส าหรบองคกรทมไมมขอมลสถต ตวเลข หรอ จ านวนเงนหรอไมสามารถระบเปนตวเลขหรอจ านวนเงนทชดเจนไดกใหก าหนดเกณฑในเชงคณภาพ

2.1 การวเคราะหโอกาสทจะเกด (Likelihood) พจารณาจากสถตการเกดเหตการณใน อดต ปจจบน หรอการคาดการณลวงหนาของโอกาสทจะเกดในอนาคต โดยอาจก าหนดเกณฑมาตรฐาน เปนระดบคะแนน 5 คะแนน ประกอบดวย 5 4 3 2 และ 1 คะแนน แสดงถงโอกาสทจะเกดหรอความถใน การเกด สงมาก ส ง ปานกลาง นอย และนอยมาก ตามล าดบ และก าหนดค าอธบายในแตละระดบโอกาส ทจะเกด จากน นท าการวเคราะหโอกาสทจะเกดหรอความถในการเกดวาแตละความเสยงและปจจยเสยงม โอกาสเกดข นในระดบใด ดงตวอยางดงน

2.2 การวเคราะหผลกระทบ ( Impact) เปนการพจารณาระดบความรนแรงหรอมลคา ความเสยหายจากความเสยงทคาดวาจะไดรบหากเกดเหตการณความเสยง ซงการก าหนดระดบของ ผลกระทบน น จะตองพจารณาถงความรนแรงของความเสยหายหากความเสยงน นเกดข น โดยอาจแบง ผลกระทบออกเปนผลกระทบทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน หรอดานการเงน/ทรพยสน การด าเนนงาน ชอเสยง/ภาพลกษณบคลากร ฯลฯ โดยอาจก าหนดเกณฑมาตรฐานเปนระดบคะแนน 5 คะแนน ประกอบดวย 5 4 3 2 และ 1 คะแนน แสดงถงระดบความรนแรงระดบ สงมาก สง ปานกลาง นอย และ นอยมาก ตามล าดบ และก าหนดค าอธบายในแตละระดบความรนแรงของผลกระทบ จากน นท าการ วเคราะหผลกระทบหากเกดเหตการณความเสยงข นวามผลกระทบอยในระดบใด ตวอยางเชน

Page 15: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

15 คมอการบรหารความเสยง

Page 16: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

16 คมอการบรหารความเสยง

2.3 การประเมนระดบความเสยง (Degree of risk) หมายถง สถานะของความเสยงทได จากการวเคราะหโอกาสหรอความถทจะเกดและผลกระทบหรอความรนแรงหากเกดเหตการณความเสยง ข น หลงจากองคกรวเคราะหโอกาสทจะเกดและผลกระทบของความเสยงแลว องคกรตองน าผลการ วเคราะหมาประเมนระดบความเสยงวาแตละความเสยงมระดบความเสยงอยระดบใดในตารางการประเมน ระดบความเสยง ซงระดบความเสยงอาจแบงออกเปน 5 ระดบ ไดแก สงมาก สง ปานกลาง นอยและนอย มาก แทนระดบความเสยงขางตนดวยเกณฑสประกอบดวย สแดง สเหลอง สน าเงน สเขยวและสขาว ตามล าดบ โดยน าผลจากการวเคราะหโอกาสหรอความถทจะเกดข นและผลจากการวเคราะหผลกระทบมา ประเมนระดบความเสยงดงตวอยางดงน

เปนตารางทใชในการประเมนและจดระดบความเสยงของแตละความเสยงเพอประเมนวา ความเสยงใดอยในระดบทควรค านงถงและตองรบด าเนนการจดการกบความเสยงเปนอนดบแรกกอน โดย ตารางการประเมนระดบความเสยงขางตนแบงระดบความเสยงออกเปน 5 ระดบ จ าแนกระดบความเสยง โดยใชสเปนตวก าหนด ดงน

สแดง หมายถง ระดบความเสยง สงมาก สเหลอง หมายถง ระดบความเสยง สง สน าเงน หมายถง ระดบความเสยง ปานกลาง สเขยว หมายถง ระดบความเสยง นอย

Page 17: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

17 คมอการบรหารความเสยง

สขาว หมายถง ระดบความเสยง นอยมาก วธการประเมนระดบความเสยงโดยใชตารางการประเมนระดบความเสยงขางตน ใหน า คะแนนของ

โอกาสทจะเกดและคะแนนของผลกระทบทวเคราะหไดของแตละความเสยงมาก าหนดลงใน ตารางการประเมนระดบความเสยงโดยถาคะแนนของโอกาสและผลกระทบมาบรรจบกนทสใดกแสดงวา ความเสยงน นอยในระดบความเสยงตามความหมายของระดบความเสยงทใหไวขางตน

3. การจดการความเสยง (Risk Response) เมอองคกรไดคนหา วเคราะหและจดล าดบความเสยงแลว ข นตอนตอไป คอ การก าหนด วธการ

บรหารจดการความเสยง เพอจดการความเสยงขององคกรใหอยในระดบทสามารถยอมรบได ( Risk Tolerance หรอ Risk Appetite) หรอระดบท เหมาะสม (Optimal) ซงเปนระดบทองคกรสามารถจะ ด าเนนการตอไปไดและบรรลวตถประสงคทก าหนดไว

การก าหนดวธจดการความเสยงตองค านงถงตนทนทจะเกดข น เปรยบเทยบกบ ผลประโยชนทจะไดรบจากวธการน น ๆ (cost-benefit analysis) รวมท งตองพจารณาเลอกวธการจดการ ความเสยง ทมความสอดคลองกบโครงสรางหรอเหมาะสมกบวฒนธรรมขององคกรดวย

หลกการจดการความเสยง ม 4 แนวทางคอ 3.1 การหลกเลยงความเสยง คอ การด าเนนการเพอหลกเลยงเหตการณทกอใหเกด ความเสยง

องคกรอาจจะเผชญกบความเสยงทผบรหารพจารณาแลวพบวา ไมมแนวทางในการจดการ กบความเสยงน น กลาวคอ ไมมวธการลดโอกาสหรอผลกระทบ หรอไมสามารถหาผอนมารวมจดการ ความเสยงได แตความเสยงดงกลาวยงอยในระดบทไมสามารถยอมรบได ผบรหารควรเลอกหลกเลยง ความเสยงดวยการหยดด าเนนงานหรอกจกรรมน น ๆ หรอเปลยนวตถประสงคของงานหรอกจกรรมน นไป เพอหลกเลยงไมใหเกดเหตการณทจะกอใหเกดความเสยง อยางไรกตาม การหลกเลยงความเสยง ตองค านงถงตนทนคาเสยโอกาสทจะเกดข นจากการหยดด าเนนการงานหรอกจกรรมน นดวย

3.2 การรวมจดการความเสยง คอ การหาผอนมารวมจดการความเสยง หรอโอน (Transfer) ความเสยงขององคกรไปใหผอนรวมรบผดชอบดวย องคกรอาจจะเผชญกบความเสยงทไมม ความเชยวชาญในการจดการความเสยงดวยตนเอง หรอตนทนในการจดการความเสยงดวยตนเองสงกวา ผลประโยชนทจะไดรบ ผบรหารควรโอนความเสยงไปใหผอนรวมรบผดชอบ เชน การท าประกนภย เพอให บรษทประกนภยรวมรบผดชอบในผลกระทบทจะเกดข น หรอการจางใหบคคลภายนอกด าเนนกจกรรม หรองานบางอยางแทน (Outsource)

3.3 การลดความเสยง คอ การด าเนนการเพอลดโอกาสทจะเกด หรอลดผลกระทบของ ความเสยง องคกรอาจจะเผชญกบความเสยงบางตว ทองคกรมความสามารถหรอความเชยวชาญในการ ลดความเสยงดวยตนเอง กลาวคอ มแนวทางในการปองกนไมใหเหตการณเกดข น หรอมวธลดผลกระทบ ของเหตการณได โดยตนทนในการด าเนนการอยในระดบทเหมาะสม ผบรหารจงเลอกด าเนนการลดความ เสยงเอง เชน การท าสญญาลวงหนากบ Supplier เพอลดโอกาสทตนทนสนคาเพมข น , การมแหลงส ารอง พลงงาน เพอลดผลกระทบตอสายการผลต กรณไฟฟากระแสหลกขดของ

3.4 การยอมรบความเสยง คอ การไมด าเนนการใด ๆ กบความเสยง เนองจากความ เสยงน นอยในระดบทสามารถยอมรบได คอ มโอกาสทเกดไมบอย หรอมผลกระทบไมสง องคกรอาจจะ เผชญกบความเสยง

Page 18: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

18 คมอการบรหารความเสยง

บางตว ทมโอกาสทจะเกดไมบอย หรอหากเกดข นแลวไมสงผลกระทบตอองคกรมาก นก ผบรหารจงยอมรบความเสยงดงกลาว คอไมด าเนนการใด ๆ อยางไรกตามองคกรตองตดตาม ประเมนผลวา ความเสยงดงกลาวยงอยในระดบทยอมรบได หรอวามโอกาสทจะเกดเพมข นหรอมระดบ ผลกระทบเพมข นเกนระดบทยอมรบไดหรอไม เพราะถาความเสยงเพมข นเปนระดบทยอมรบได ผบรหาร ตองพจารณาหาวธตอบสนองความเสยงดวยวธอนตอไป

การพจารณาวาจะเลอกตอบสนองความเสยงดวยวธใด สงทควรค านงมากทสด คอ ตนทน ทจะใชในการด าเนนการและผลประโยชนทจะไดรบ เมอเลอกวธการตอบสนองความเสยงไดแลว ควรจดท า แผนบรหารความเสยงโดยละเอยด โดยก าหนดวตถประสงคของแผน เปาหมายตามยทธศาสตรขององคกร ระดบความเสยงทยอมรบได ระยะเวลาด าเนนการ ผรบผดชอบ และผลทคาดวาจะไดรบ

4. การตดตามประเมนผล (Monitoring) การตดตามประเมนผล (Monitoring) หมายถง กระบวนการตดตามและประเมนผลการ บรหาร

ความเสยงเพอใหเกดความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการบรหารความเสยงขององคกรทก าหนดไว มความเพยงพอ เหมาะสม มการน าไปปฏบตจรง และการตอบสนองความเสยงหรอการจดการความเสยงม ประสทธผล โดยการตดตามประเมนผลแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

4.1 การตดตามประเมนผลอยางตอเนอง เพอใหเกดความมนใจอยางสมเหตสมผลวา การตอบสนองความเสยงหรอการจดการความเสยงมความเพยงพอ เหมาะสม และมประสทธผลสามารถ ลดความเสยงลงสระดบทยอมรบได ตลอดจนไดรบการออกแบบใหเปนสวนเดยวกบการด าเนนงานดาน ตาง ๆ ตามปกตขององคกร และมการปฏบตตามจรงอยางตอเนองและสม าเสมอ ดงน นองคกรตองมการ ตดตามประเมนผลการบรหารความเสยงอยางตอเนองและสม าเสมอ ครอบคลมทกกจกรรมการด าเนนงาน ขององคกร เพอใหเกดการตอบสนองความเสยงหรอการจดการความเสยงไดอยางรวดเรว ทนการณ

4.2 การตดตามประเมนผลเปนรายครง คอ การตดตามประเมนผลคร งคราวตาม ระยะเวลาทก าหนดไวเพอใหทราบถงความเพยงพอ เหมาะสม และประสทธผลของการบรหารความเสย ง ณ ชวงเวลาใดเวลาหนงตามทก าหนดไว ขอบเขตและความถในการประเมนข นอยกบสภาพแวดลอมและ สถานการณทเกดข นและเปลยนแปลงไป ซงการตดตามประเมนผลเปนรายคร งสามารถด าเนนการได ดงน

4.2.1 การตดตามประเมนผลดวยตนเอง เปนกระบวนการตดตามประเมนผลเพอการ ปรบปรงการบรหารความเสยงดวยการก าหนดใหผปฏบตงานเปนเจาของความเสยง (Risk Owner) หรอผม ความช านาญในงาน กระบวนการ หรอกจกรรมน นเขามามสวนรวมในการตดตามประเมนผล โดย ก าหนดใหกลมผปฏบตงานหรอผมความเชยวชาญน น ๆ รวมกนตดตามประเมนผลการบรหารความเสยง และคนหาความเสยง ประเมนความเสยงของงาน กระบวนการ หรอกจกรรม ในความรบผดชอบ เพอพจารณาหาแนวทางในการตอบสนองความเสยงใหมความเหมาะสม และประสทธผลมากข น

4.2.2 การตดตามประเมนผลอยางเปนอสระ เปนกระบวนการตดตามประเมนผลโดยผท ไม มสวนไดเสยหรอเกยวของโดยตรงกบการด าเนนงานตามงาน กระบวนการ และกจกรรมน น ๆ เพอให เกดความมนใจวาการตดตามประเมนผลจะเปนไปตามความเปนจรง ถกตอง ครบถวน และไมมอคตการตดตามประเมนผลอยางอสระอาจกระท าโดยผตรวจสอบจากภายในและภายนอก และ/หรอทปรกษา ภายนอก ตลอดจนคณะกรรมการหรอคณะท างานทต งข นมาอยางเปนอสระเพอใหการตดตามประเมนผล เปนไปอยาง

Page 19: 1.แนวคิดเรื่องการบริหารความ ...tkr.go.th/wp-content/uploads/2019/11/คู่มือ...ค ม อการบร หารความเส

19 คมอการบรหารความเสยง

เทยงธรรมมากข น การตดตามประเมนผลการบรหารความเสยงอยางเปนอสระควรจะเปน กระบวนการทสงเสรมและสนบสนนการตดตามประเมนผลดวยตนเอง

การตดตามผลเพอใหมนใจอยางสมเหตสมผลวาองคกรมการบรหารความเสยงเปนไป อยาง เปนระบบ เหมาะสม และมการน าไปปฏบตจรง

การประเมนผลเพอใหมนใจอยางสมเหตสมผลวาองคกรมการบรหารความเสยงเปนไป อยาง เพยงพอ และมประสทธผล การตอบสนองความเสยง (Risk Response) ดวยมาตรการหรอกลไกการ ควบคมความเสยง (Control Activity) ทด าเนนการสามารถลดและควบคมความเสยงทเกดข นไดจรงและอย ในระดบทยอมรบได หรอตองปรบปรงหรอหามาตรการหรอตวควบคมอนเพมเตม เพอใหความเสยงทยง เหลออยหลงมการจดการความเสยงอยในระดบทยอมรบได และใหองคกรมการบรหารความเสยงอยาง ตอเนอง สม าเสมอจนกลายเปนวฒนธรรมในการดาเนนงานขององคกร

โดยการตดตามประเมนผลการจดการความเสยงตามแผนการบรหารความเสยง โดย วเคราะหและประเมนผลการจดการความเสยงตามระยะเวลาทก าหนดไวในแผนการบรหารความเสยงวา ด าเนนการแลวเสรจตามก าหนด มความเพยงพอ มประสทธผลหรอไม หากองคกรพบวาไดด าเนนการจดการความเสยงแลวยงมความเสยงทไมอาจยอมรบไดเหลออย ควรพจารณาตอไปวา เปนความเสยงท อยในระดบใด และจะมวธการจดการความเสยงน นอยางไร จากน นจงเสนอตอผบรหารเพอทราบและ พจารณาสงการ รวมถงการจดสรรงบประมาณสนบสนน ท งน การบรหารความเสยงจะเกดผลส าเรจได ตองไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหารทกระดบ