ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਿਵੱਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ...

762020 ਕੀ ਤਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਨ ਕਰਦ ਹ

wwwsikhmargcom20200518-gurbani-vich-mithhashtml 169

ਅਜ ਮਈ 18 2020 ਦਾ ਸਵਾਲ

ਕੀ ਤਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਨ ਕਰਦ ਹ

ਇਸ ਗਲ ਤ ਤ ਕਈ ਮਨਕਰ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦਾ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਇਕ ਜੀਵਨ ਜਚ ਦਾ ਖਜਾਨਾ ਹ ਚਗ ਸਮਾਜ ਦੀ ਿਸਰਜਨਾ ਲਈ ਅਸੀ

ਗਰਬਾਣੀ ਤ ਸਧ ਲ ਕ ਆਪਣਾ ਯਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦ ਹ ਪਰ ਜਦ ਅਸੀ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਗ ਪਦ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਜੀਵਨ ਜਚ ਦੀ

ਥ ਤ ਕਈ ਅਲਿਕਕ ਰਚਨਾ ਹ ਅਤ ਇਹ ਰਬ ਨ ਗਰ ਅਤ ਭਗਤ ਰਾਹੀ ਸਸਾਰ ਤ ਭਜੀ ਹ ਅਤ ਇਹ ਅਖਰ-ਅਖਰ ਸਚ ਹ

ਿਫਰ ਇਸ ਅਖਰ-ਅਖਰ ਸਚ ਿਸਧ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦ ਅਰਥ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨਸਾਰ ਕਰਨ ਪਦ ਹਨ ਤ ਿਕ ਉਹ ਸਚ ਤ

ਪਰ ਉਤਰ ਸਕਣ ਅਤ ਉਸ ਕਈ ਗਲਤ ਿਸਧ ਨਾ ਕਰ ਸਕ ਿਮਸਾਲ ਦ ਤਰ ਤ ldquoਨਰ ਮਰ ਨਰ ਕਾਿਮ ਨ ਆਵ ਪਸ ਮਰ ਦਸ

ਕਾਜ ਸਵਾਰrdquo ਵਾਲ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਕਈ ਤਰ ਕੀਤ ਹਏ ਿਮਲਦ ਹਨ ਇਥ ਿਸਖ ਮਾਰਗ ਤ ਵੀ ਇਸ ਦ ਅਰਥ ਕਈ ਲਖਕ ਵਲ

ਵਖ-ਵਖ ਕੀਤ ਹਏ ਤਸੀ ਪੜ ਸਕਦ ਹ ਇਸ ਤਰ ਹਰ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਕਰਕ ਉਸ ਪਰਾ ਸਚ ਿਸਧ ਕਰਨ ਿਵਚ ਮਕਲ ਆ

ਸਕਦੀ ਹ ਅਤ ਕਈ ਇਸ ਤਰ ਸਾਰ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਕਰ ਵੀ ਨਹੀ ਸਕਦਾ ਿਮਸਾਲ ਦ ਤਰ ਤ ਹਠ ਿਲਖ ਦ ਬਦ ਕਈ ਅਖਰ-

ਅਖਰ ਿਕਵ ਸਚ ਿਸਧ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਪਰਾ ਸਚ ਿਸਧ ਕਰਨ ਲਈ ਗਰਮਿਤ ਦ ਮਢਲ ਿਸਧਤ ਦਾ ਖਦ ਖਡਨ ਕਰਨਾ ਪਵਗਾ

ਪਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ਦਖਣੀ ਗਤਮ ਤਪਾ ਅਿਹਿਲਆ ਇਸਤੀ ਿਤਸ ਦਿਖ ਇਦ ਲਭਾਇਆ ----- (ਪਨਾ ੧੩੪੪) ਵਾਲਾ ਬਦ

ਅਤ

ਭਰਉ ਮਹਲਾ ੩ ਮਰੀ ਪਟੀਆ ਿਲਖਹ ਹਿਰ ਗਿਵਦ ਗਪਾਲਾ (ਪਨਾ 1133) ਵਾਲਾ ਬਦ

ਰਬ ਦੀ ਹਦ ਵਾਲ ਸਵਾਲ ਿਵਚ ਤਸੀ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰ ਹੀ ਇਹ ਮਨ ਚਕ ਹ ਿਕ ਕਦਰਤੀ ਿਨਯਮ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਈ ਵੀ

ਬਦਲ ਨਹੀ ਸਕਦਾ ਿਫਰ ਇਨ ਬਦਾ ਿਵਚ ਜ ਦਹਰਾਇਆ ਿਗਆ ਹ ਉਸ ਿਵਚ ਤ ਰਬ ਥਮ ਿਵਚ ਵੀ ਿਨਕਲ ਸਕਦਾ ਹ ਸਰੀਰ

ਧਾਰ ਕ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਢਾਈ ਕਦਮ ਿਵਚ ਹੀ ਿਮਣ ਸਕਦਾ ਹ ਸਰਾਪ ਨਾਲ ਇਦਰ ਦਵਤਾ ਦ ਸਰੀਰ ਤ ਹਜ਼ਾਰ ਭਗ ਦ ਿਨਾਨ ਬਣ

ਸਕਦ ਹਨ ਅਤ ਹਰ ਵੀ ਕਈ ਕਝ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਹਣ ਤਸੀ ਦਸ ਿਕ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਿਮਿਥਹਾਸ ਹਨ ਜ ਸਚੀ ਕੀ ਤਸੀ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਨ ਕਰਦ ਹ ਜ ਕਰ ਕਈ ਲਖਕ ਇਨ ਦ ਬਦ ਦੀ ਪਰੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਕ ਦਸਣਾ

ਚਾਹਦਾ ਹ ਤ ਉਹ ਿਕਰਪਾ ਕਰਕ ਵਖਰ ਲਖ ਿਵਚ ਕਰਕ ਭਜ ਦਵ ਉਸ ਵਖਰ ਲਖ ਿਵਚ ਪਾ ਕ ਉਸ ਦਾ ਿਲਕ ਤਹਾਡ ਇਥ

ਕੀਤ ਗਏ ਕਿਮਟਸ ਦ ਥਲ ਐਡ ਕਰ ਿਦਤਾ ਜਾਵਗਾ ਇਥ ਿਸਰਫ ਸਖਪ ਬਦ ਿਵਚ ਹੀ ਿਸਧ ਤ ਸਪਟ ਿਵਚਾਰ ਿਦਓ ਜੀ-

ਸਪਾਦਕ

Post a Comment on ਕੀ ਤਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਨ ਕਰਦ ਹ



Showing 29 Comments (52 counting replies) In Order

Post Comment

Name E-mail Address (never displayed)

Notify me of replies

Type comment here

ਮਾਨਯਗ ਸਪਾਦਕ ਜੀਓ

ਗਰ ਫਿਤਹ

ਇਸ ਗਲ ਤ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹਵਾਲ ਿਮਲਦ ਹਨ ਪਰ ਿਵਚਾਰਣ

ਵਾਲਾ ਪਖ ਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਐਸ ਹਵਾਲ ਿਕਉ ਇਸ ਿਕਉ ਿਵਚ ਹੀ ਹਲ ਿਨਕਲਗਾ

ਉਦਾਹਰਣ ਦ ਤਰ ਤ ਿਵਆਜ ਦ ਸਵਾਲ ਹਲ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਰਮਲ ਦੀ ਵਰਤ ਕਰਦ ਹਏ ਿਜਵ ਮਨ ਿਲਆ ਮਲਧਨ

=100 ਰਪਏ ਸਾ ਸਵਾਲ ਦ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਤਕ ਲ਼ ਜਦਾ ਹ ਠੀਕ ਇਸ ਤਰ ਨਾਲ ਆਮ ਪਚਿਲਤ ਿਮਿਥਹਾਸਕ

ਹਵਾਲ ਿਸਰਫ ਿਸਿਖਆ ਰਪੀ ਹਲ ਜਵਾਬ ਤਕ ਪਹਚਾਉਣਾ ਲਈ ਵਰਤ ਗਏ ਹਨ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹਵਾਿਲ ਦੀ ਵਰਤ ਦਾ ਮਕਸਦ ਿਕਸ ਵੀ ਤਰ ਨਾਲ ਉਹਨ ਦੀ ਪਮਾਿਣਕਤਾ ਿਸਧ

ਕਰਨਾ ਕਦਾਿਚਤ ਵੀ ਨਹੀ ਹ

ਦਾਸ ਦ ਸਮਝ ਆਈ ਹ ਿਲਿਖਆ ਹ ਕਈ ਦਾਅਵਦਾਰੀ ਨਹੀ ਹ ਜੀ

ਸਖਜੀਤ ਿਸਘ ਕਪਰਥਲਾ

05192020 at 224am


ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਪਚਲਤ ਕਥ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤ ਕਰਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਆਪਣਾ ਉਪਦ ਿਦਤਾ ਹ ਇਸ ਭਾਵ ਇਹ

ਨਹੀ ਿਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਉਨ ਕਥਾ- ਕਹਾਣੀ ਮਾਨਤਾ ਿਦਤੀ ਹ

ਧਨਵਾਦ

05192020 at 600pm

ਸਰਵਜੀਤ ਿਸਘ ਸਕਰਾਮਟ

Baldev singh toronto



ਕੀ ਤਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਣ ਕਰਦ ਹ

ਬਹਤ ਵਧੀ ਸਵਾਲ ਹ ਿਜਹੜਾ ਸਾ ਗਰਬਾਣੀ ਪਖ ਹਰ ਡਘਆਈ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਤਸਾਹਤ ਕਰਦਾ ਹ

ਿਜਨ ਕ ਗਰਬਾਣੀ ਵੀਚਾਰਨ ਨਾਲ ਸਮਝ ਪਈ ਹ ਉਸ ਮਤਾਬਕ ਵੀਚਾਰ ਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿ ਕਰਾਗਾ ਸਭ ਤ

ਪਿਹਲ ਇਹ ਗਲ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੜ ਹ ਿਕ ਇਿਤਹਾਸ ਅਤ ਿਮਥਹਾਸ ਿਵਚ ਕੀ ਫਰਕ ਹ ਇਿਤਹਾਸ ਅਤ ਿਮਥਹਾਸ ਿਕਸ

ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਇਿਤਹਾਸ ਇਕ ਵਾਪਰ ਵਰਤਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹ ਅਤ ਿਮਥਹਾਸ ਅਣਵਾਪਰ ਵਰਤਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹ ਹਰਕ

ਇਿਤਹਾਸਕ ਘਟਣਾ ਨਾ ਸਮਝੀ ਕਾਰਨ ਿਮਥਹਾਸ ਕਿਹਕ ਰਦ ਕਰ ਦਣਾ ਅਤ ਹਰਕ ਿਮਥਹਾਸਕ ਘਟਣਾ ਨਾ ਸਮਝੀ

ਕਾਰਣ ਇਿਤਹਾਸ ਕਿਹ ਕਰਕ ਪਰਵਾਣ ਕਰ ਲਣਾ ਮਨਖ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਪਰ ਿਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਿਕ ਉਹ ਿਕਸ

ਨਜਰੀਏ ਨਾਲ ਦਖਦਾ ਹ

ਿਜਥ ਤਕ ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਹਵਾਿਲਆ ਦਾ ਿਜਕਰ ਹ ਉਨ ਜਕਰ ਗਰਬਾਣੀ ਨਕਤਾ ਨਗਾਹ ਤ ਦਿਖਆ ਜਾਏ ਤ

ਇਤਹਾਸ ਿਮਥਹਾਸ ਦ ਫਰਕ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗ ਸਕਦਾ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਿਜਹੜ ਿਜਹੜ ਪਾਤਰ ਹਨ ਉਹ ਇਿਤਹਾਸਕ

ਪਾਤਰ ਹਨ ਪਰ ਿਜਹੜੀ ਉਨ ਨਾਲ ਘਟਨਾਵਾ ਜੜੀ ਗਈ ਹਨ ਉਹ ਿਮਥਹਾਸਕ ਹਨ ਿਮਸਾਲ ਦ ਤਰ ਤ

ਸਦਾਮਾ ਿਬਦਰ ਦਪਤੀ ਕਬਜਾ ਅਜਾਮਲ ਅਬਰੀਕ ਉਦ ਅਕਰ ਉਗਰਸਨ ਗਜ ਨਾਰਦ ਧ ਪਿਹਲਾਦ ਆਿਦ ਇਹ

ਇਿਤਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਹਨ ਇਹ ਲਕ ਗਰਬਾਣੀ ਮਤਾਬਕ ਇਨਕਲਾਬੀ ਯਧ ਸਨ ਜ ਿਬਪਰਵਾਦ ਦ ਪਾਖਡ ਿਵਰਧ ਲੜ

ਹਨ ਦਸਰ ਪਾਸ ਿਬਪਰ ਵਲ ਜ ਿਮਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਬਾਣਕ ਇਨ ਨਾਲ ਜੜੀ ਗਈਆ ਹਨ ਿਜਨ ਕਹਾਣੀ

ਰਾਹੀ ਇਨ ਵਖਿਰ ਵਖਿਰ ਅਵਤਾਰਵਾਦੀ ਿਬਪਰਵਾਦ ਦ ਹੀ ਪਜਾਰੀ ਸਾਬਤ ਕਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਹ ਉਹ

ਕਹਾਣੀ ਿਮਥਹਾਸਕ ਹਨ ਜ ਗਰਬਾਣੀ ਰਚਣਹਾਿਰਆ ਨ ਰਦ ਕਰਕ ਇਨ ਸਚ ਦ ਪਜਾਰੀ ਹਣ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰੀ

ਹ ਪਰ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਆਿਖਆਕਾਰ ਵਲ ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਇਨ ਪਰਥਾਏ ਜ ਸਬਦ ਹਨ ਉਨ ਿਵਰਧੀ ਵਲ ਇਨ

ਿਵਰਧ ਘੜੀਆ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਮਖ ਰਖ ਕਰਕ ਅਰਥਾਉਣ ਕਰਕ ਿਬਪਰ ਵਲ ਘੜੀ ਿਮਿਥਹਾਸਕ

ਕਹਾਣੀ ਸਚ ਸਾਬਤ ਕਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਹ ਿਜਨ ਕਹਾਣੀ ਪੜਕ ਕਈ ਸਜਣ ਵਲ ਇਨ ਿਮਥਹਾਸਕ

ਪਾਤਰ ਸਮਿਝਆ ਜਾ ਿਰਹਾ ਹ

ਦਸਰ ਪਾਸ ਬਹਮਾ ਿਵਸ ਮਹਾਦਊ ਰਾਮ ਿਸਨ ਇਦ ਆਿਦ ਜ ਹਨ ਇਹ ਵੀ ਇਤਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਹਨ ਭਾਵ ਇਹ ਹਏ

ਹਨ ਪਰ ਇਨ ਜ ਰਬ ਬਣਾਕ ਪਸ ਕਰਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਣਾਕ ਲਕਾਈ ਪਰ ਥਪੀ ਗਈ ਹਨ ਉਹ

ਿਮਥਹਾਸਕ ਹਨ ਜ ਗਰਬਾਣੀ ਰਚਣਹਾਿਰਆ ਨ ਇਨ ਦ ਰਬ ਹਣ ਦ ਭਰਮ ਖਡਣ ਕਰਕ ਇਨ ਦੀ ਕਰਤਤਾ

ਲਕਾਈ ਸਾਹਮਣ ਰਖੀਆ ਹਨ ਿਬਪਰਵਾਦੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਮਤਾਬਕ ਰਾਜਾ ਹੀ ਰਬ ਸੀ ਅਤ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਰਚਣਹਿਰਆ

ਨ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹ ਿਕ ਇਹ ਸਮ ਸਮ ਅਨਸਾਰ ਛਟੀ ਛਟੀ ਿਰਆਸਤਾ ਦ ਰਾਜ ਸਨ ਿਜਨ ਅਵਤਾਰ ਕਿਹ ਕਰਕ

ਗਾਿਵਆ ਭਾਵ ਪਰਚਾਿਰਆ ਿਗਆ ਹ ਸ ਗਰਬਾਣੀ ਰਚਣਹਾਿਰਆ ਨ ਆਪ ਕਈ ਿਮਥ ਨਹੀ ਘੜੀ ਘੜੀਆ ਹਈ

ਿਮਥਾ ਨਕਾਿਰਆ ਹ ਸ ਿਮਥ ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਿਨਕਾਰਨ ਦੀ ਗਲ ਪਵਾਣ ਕਰਦਾ ਹ

ਜਗਹ ਜਗਹ ਕ ਰਾਜ ਕੀਏ ਗਾਵਿਹ ਕਿਰ ਅਵਤਾਰੀ

ਿਤਨ ਭੀ ਅਤ ਨ ਪਾਇਆ ਤਾ ਕਾ ਿਕਆ ਕਿਰ ਆਿਖ ਵੀਚਾਰੀ ੭

ਅਗਲਰ ਬਦ ਅਦਰ ਿਜਨ ਪਾਤਰਾ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਇਹ ਵੀ ਹਏ ਹੀ ਹਨ ਅਤ ਤ ਹੀ ਉਨ ਆਪਣ ਆਪ

ਦਵਤ ਅਖਵਾਉਣ ਵਾਿਲਆ ਦਾ ਿਕਰਦਾਰ ਲਕਾਈ ਸਾਹਮਣ ਰਿਖਆ ਹ



ਪਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ਦਖਣੀ

ਗਤਮ ਤਪਾ ਅਿਹਿਲਆ ਇਸਤੀ ਿਤਸ ਦਿਖ ਇਦ ਲਭਾਇਆ

ਸਹਸ ਸਰੀਰ ਿਚਹਨ ਭਗ ਹਏ ਤਾ ਮਿਨ ਪਛਤਾਇਆ ੧

ਕਈ ਜਾਿਣ ਨ ਭਲ ਭਾਈ

ਸ ਭਲ ਿਜਸ ਆਿਪ ਭਲਾਏ ਬਝ ਿਜਸ ਬਝਾਈ ੧ ਰਹਾਉ

ਗਤਮ ਤਪ ਦੀ ਇਸਤੀ ਦਖ ਕਰਕ ਇਦ ਵਲ ਉਸ ਪਰ ਲਭਾਇਮਾਨ ਹਣ ਦਾ ਿਜਕਰ ਹ ਇਹ ਗਲ ਸਾਹਮਣ

ਰਖਣ ਦਾ ਗਰਬਾਣੀ ਰਚਣਹਾਿਰਆ ਦਾ ਮਨਰਥ ਇਹ ਹ ਿਕ ਲਕਾਈ ਇਨ ਦ ਦਵਤ ਹਣ ਦ ਭਰਮ ਤ ਬਾਹਰ ਆ ਸਕ

ਨਾਨਕ ਪਾਤਸਾਹ ਸਮਝਾ ਰਹ ਹਨ ਿਕ ਗਤਮ ਤਪਾ ਇਕ ਮਸਹਰ ਬਦਾ ਹਣ ਕਰਕ ਗਤਮ ਤਪ ਦੀ ਇਸਤੀ ਤ

ਲਭਾਇਮਾਨ ਹਣ ਵਾਲੀ ਘਟਣਾ ਜਦ ਸਾਹਮਣ ਆਈ ਤ ਉਸ ਘਟਣਾ ਦ ਸਾਹਮਣ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਹਸਹਜਾਰਾ ਹਰਨ

ਿਜਨਾ ਨਾਲ ਵੀ ਜ ਇਦ ਵਲ ਜਨ ਸਸਣ ਹਇ ਸਨ ਤ ਜਦ ਉਹ ਵੀ ਸਾਹਮਣ ਆਏ ਤ ਮਨਕ ਪਛਤਾਪ ਕਰਦਾ ਹਇਆ

ਆਪਣ ਆਪ (ਕਲੀਨ ਿਚਟ) ਇਹ ਕਿਹਕ ਦ ਿਰਹਾ ਸੀ ਕਈ ਜਾਣ ਬਝਕ ਭਲ ਨਹੀ ਕਰਦਾ ਭਲ ਉਹ ਕਰਦਾ ਹ

ਿਜਸ ਕਰਤਾ ਆਪ ਭਲਾ ਿਦਦਾ ਹ ਿਜਸ ਸਝੀ ਬਖਸਦਾ ਹ ਉਹ ਭਲ ਨਹੀ ਕਰਦਾ ਭਾਵ ਕਿਹਦਾ ਿਜਹੜੀ ਭਲ ਹ ਉਹ

ਮ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਕਰਤ ਨ ਮਰ ਕਲ ਕਰਵਾਈ ਹਇਸ ਤਰ ਾਤਰ ਿਦਮਾਗ ਲਕ ਆਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਰਤਤ ਰਬ ਦ

ਿਸਰ ਸਟਕ ਆਪਣ ਆਪ ਬਦਾਗ ਰਖਣ ਦਾ ਸੜਜਤਰ ਰਚਦ ਹਨ ਅਤ ਿਕਵ ਇਦ ਵਲ ਸਯਜਤਰ ਰਿਚਆ ਿਗਆ ਸੀ

ਜ ਲਕਾਈ ਦ ਸਾਹਮਣ ਰਿਖਆ ਹ

05192020 at 917pm

ਇਹ ਸਹੀ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਕਈ ਅਲਿਕਕ ਰਚਨਾ ਨਹੀ ਸਗ ਇਹ ਇਕ ਅਿਜਹਾ ਪਾਠ (text) ਹ ਿਜਸ ਰਾਹੀ ਮਨਖੀ

ਜੀਵਨ ਿਵਵਹਾਿਰਕ ਪਖ ਸਾਰਿਥਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਯਗ ਅਗਵਾਈ ਿਮਲ ਸਕਦੀ ਹ ਮ ਗਰਬਾਣੀ ਮਾਨਵਵਾਦ ਦ

ਖਤਰ ਿਵਚ ਸਸਾਰ ਭਰ ਿਵਚ ਪ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਿਹਲੀ ਰਚਨਾ ਮਨਦਾ ਹ ਅਤ ਮਾਨਵਵਾਦ ਅਜਕ ਸਸਾਰ ਦਾ ਸਰਵਤਮ

ਫਲਸਫਾ ਹ ਜ ਗਰ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨ ਪਜ ਸ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਹੀ ਪ ਕਰ ਿਦਤਾ ਸੀ ਮਾਨਵਵਾਦ ਪਾਲਿਕਕਤਾ ਨਕਾਰਦ

ਹਏ ਤਰਕ ਅਧਾਿਰਤ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਤਰਜੀਹ ਦਦਾ ਹ ਇਸ ਪਖ ਅਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਇਕ ਿਵਵਹਾਿਰਕ ਅਗਵਾਈ

ਦਣ ਵਾਲਾ ਦਸਤਾਵਜ਼ ਮਨ ਸਕਦ ਹ ਨ ਿਕ ਕਈ ਅਲਿਕਕ ਰਚਨਾ ਗਰਬਾਣੀ lsquoਗਰrsquo ਮਨਣ ਦਾ ਅਰਥ ਵੀ ਏਹ ਹੀ

ਬਣਦਾ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਇਕ ਅਤੀ ਮਹਤਵਪਰਨ ਪਖ ਇਹ ਵੀ ਹ ਿਕ ਇਹ ਇਕ ਕਾਿਵ-ਰਚਨਾ ਹ ਕਾਿਵ-ਰਚਨਾ ਦੀ

ਆਪਣੀ ਿਵ ਜਗਤ ਹਨ ਿਜਵ ਿਕ ਛਦ-ਬਣਤਰ ਿਬਬਾਵਲੀ ਪਤੀਕ ਉਸਾਰੀ ਅਲਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤ ਿਮਥ ਦਾ

ਪਰਯਗ ਿਵ ਬਦਾਵਲੀ ਿਵਾ-ਿਵ ਆਿਦਕ ਅਲਕਾਰ ਿਵਚ ਰਪਕ (metaphor ਅਤ similie) ਅਤ

ਮਾਨਵੀਕਰਨ (personification) ਪਰਮਖ ਹਨ ਉਜ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਕਾਿਵ-ਕਲਾ ਦੀ ਇਹਨ ਸਾਰੀ ਜਗਤ

ਦੀ ਭਰਪਰ ਵਰਤ ਹਈ ਹ ਅਤ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਸਗੀਤਕ ਿਨਭਾਅ (rendition) ਵੀ ਿਧਆਨ ਿਵਚ ਰਿਖਆ ਿਗਆ ਹ

ਪਰਤ ਏਥ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਲਈ ਿਨਰਧਾਿਰਤ ਿਵ ਸਾਹਮਣ ਰਖਦ ਹਏ ਸਾ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਰਪਕ ਮਾਨਵੀਕਰਨ

Iqbal Singh Dhillon



ਅਤ ਿਮਥ ਦੀ ਵਰਤ ਤ ਿਧਆਨ ਕਦਿਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੜ ਹ ਅਸੀ ਵਖਦ ਹ ਿਕ ਆਮ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਅਸੀ ਿਕਸ

ਿਵਅਕਤੀ ਿਵਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਰਸਾਉਦ ਹਏ ਇਹ ਕਿਹ ਦਦ ਹ ਿਕ ਉਹ ਿਵਅਕਤੀ ਤ lsquoਰrsquo ਹ ਪਰਤ ਅਸਲ

ਿਵਚ ਉਹ ਮਨਖ ਹੀ ਹਦਾ ਹ ਕਈ ਜਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਨਹੀ (ਏਥ metaphor ਰਪਕ ਦੀ ਵਰਤ ਹਈ ਹ) ਏਸ ਤਰ ਇਹ

ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਿਕ ਸਫਲਤਾ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਧੀਰਜ ਤ ਕਮ ਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਨਾ ਿਕ ਕਾਹਲ ਤ ਕਛ-ਕਮ ਅਤ

ਖਰਗ ਦੀ ਆਪਸੀ ਦੜ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਣਾ ਿਦਤੀ ਜਦੀ ਹ ਪਰਤ ਅਸੀ ਜਾਣਦ ਹ ਅਸਲ ਿਵਚ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਚੀ ਨਹੀ

ਜ ਇਹ ਦਸਣ ਲਈ ਿਕ ਆਪਸੀ ਝਗੜ ਦਾ ਲਾਭ ਬਾਹਰਲ ਚਲਾਕ ਅਤ ਸਆਰਥੀ ਲਕ ਉਠਾ ਜਦ ਹਨ ਦ ਿਬਲੀ ਦੀ

ਰਟੀ ਿਪਛ ਲੜਾਈ ਿਵਚ ਬਦਰ ਦੀ ਭਿਮਕਾ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਪਰਚਲਤ ਹ (ਏਥ ਦਵ ਥਾਵ ਤ lsquoਮਾਨਵੀਕਰਨrsquo ਅਲਕਾਰ

ਦੀ ਵਰਤ ਹਈ ਹ) ਲਕ ਕਹਾਣੀ ਦਦ-ਕਥਾਵ ਮਹਾਵਰ ਿਕਸਾ-ਕਾਿਵ ਤਮਸੀਲ (allegorical tales) ਅਤ

ਸਾਿਹਤਕ ਰਚਨਾਵ (ਮਹ-ਕਾਿਵ ਕਹਾਣੀ ਨਾਵਲ ਨਾਟਕ ਆਿਦਕ) ਬਹਤ ਵਾਰੀ ਮਨਕਲਿਪਤ ਗਾਥਾਵ ਅਤ ਪਾਤਰ

ਰਾਹੀ ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ ਸਦ ਪਰਗਟ ਕਰਦ ਹਨ ਐਨ ਏਸ ਤਰ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਵੀ ਿਵਵਹਾਿਰਕ ਸਦ ਦਣ ਲਈ

ਵਖ-ਵਖ ਰਪਕ ਕਹਾਣੀ ਹਵਾਿਲ ਿਮਥ ਦੀ ਵਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹਈ ਹ

ਇਸ ਲਈ ਲੜ ਹ ਿਕ ਅਸੀ ਪਿਹਲ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਸਦ ਦੀ ਸਹੀ ਪਛਾਣ ਕਰੀਏ ਅਤ ਿਫਰ ਗਰਬਾਣੀ ਇਕ

ਕਾਿਵ-ਰਚਨਾ ਦ ਤਰ ਤ ਲਦ ਹਏ ਇਸ ਿਵਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਕਾਿਵ-ਜਗਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੀਏ

ਿਜਥ ਤਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਿਮਥਹਾਿਸਕ ਘਟਨਾਵ ਦਾ ਸਬਧ ਹ ਸਾਡਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਇਹ ਹਣਾ ਚਾਿਹਦਾ

ਹ ਿਕ ਇਹ ਕਵਲ ਕਾਿਵ-ਜਗਤ ਦ ਤਰ ਤ ਹੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹਨ ਅਤ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਹਨ ਦੀ

ਵਰਤ ਇਹਨ ਦੀ ਸਚਾਈ ਮਾਨਤਾ ਦਣ ਦ ਤਰ ਤ ਨਹੀ ਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਿਢਲ ਚਡੀਗੜ

05202020 at 407am 1 Like

ਮਨਖਾ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਹਮਾ ਬਹਤ ਸਾਰ ਿਕਸ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਪਸਗ ਪਚਲਤ ਰਿਹਦ ਹਨ ਿਜਹਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਕਈ

ਵਾਰ ਇਿਤਹਾਸ ਹਦਾ ਹ ਅਤ ਕਈ ਵਾਰ ਿਮਿਥਹਾਸ ਹਦਾ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਬਾਣੀਕਾਰ ਦ ਸਮ ਤ ਵੀ ਪਿਹਲ ਮਨਖਾ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਪਚਲਤ ਪਸਗ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀ ਦਾ

ਿਜ਼ਕਰ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ

ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਜ਼ਕਰ ਕਰਨਕਰਾਉਣ ਿਪਛ ਬਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਕੀ ਭਾਵਨਾ ਹ ਉਸ ਜਾਨਣਾ ਿਨਹਾਇਤ ਜਰਰੀ ਹ

ਗਰ ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਜੀ ਨ ਸਬਦ ਗਰ ਗਰਥ ਜੀ ਦੀ ਸਪਾਦਨਾ ਦ ਸਮ ਇਹਨ ਪਸਗ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਜਰਰ

ਗਰਮਤ-ਆ ਦ ਅਨਸਾਰ ਘਖ ਕਰਨੀ ਕੀਤੀ ਹਵਗੀ ਭਾਈ ਗਰਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਗਰਮਤ ਆ ਪਤੀ ਸਚਤ ਸਨ ਗਰ

ਦੀ ਰਜ਼ਾਮਦੀ ਅਤ ਸਿਹਮਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਈ ਗਰਦਾਸ ਜੀ ਨ ਇਹ ਸਾਰ ਪਸਗ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀ ਿਲਖਤ ਿਵਚ

ਿਲਆਉਣੀ ਕੀਤੀ

ENG DARSHAN SINGH KHALSA AUSTRALIA



ਗਰ-ਉਪਦ ਗਰ-ਆ ਸਮਝਣਾ ਪਕੜਨਾ ਜਾਨਣਾ ਬਝਣਾ ਜਰਰੀ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਸਧਤ ਿਗਆਨ -ਿਵਚਾਰ ਿਕਸ ਵੀ ਮਨਮਤ ਿਮਿਥਹਾਸ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀ ਿਦਦਾ

ਮ1 ਮ3 ਮ4 ਮ5 ਮ9 ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦਵ ਜੀ ਭਟ ਕਲਸਹਾਰ ਭਟ ਗਯਦ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ

ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ ਭਗਤ ਧਰ ਅਤ ਪਿਹਲਾਦ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ ਕਰਨਾ ਕੀਤਾ ਹ ਸਮ ਅਨਸਾਰ ਇਹਨ ਦੀ ਭਗਤੀ ਬਾਰ ਖਬ

ਪਚਾਰ-ਪਸਾਰ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਪਰ ਿਮਿਥਹਾਿਸਕ ਿਮਰਚ-ਮਸਾਲਾ ਲਾ ਕ ਪਾਤਰ ਸਹੀ ਹਨ ਪਰਮਨ ਗ਼ਲਤ ਤਰੀਕ

ਕੀਤੀ ਗਈ

ਕੀ ਸਹੀ ਹ ਅਤ ਕੀ ਗ਼ਲਤ ਹ ਫਸਲਾ ਪਾਠਕ ਨ ਆਪਣੀ ਸਰਤ ਮਨ ਮਤ ਿਬਬਕ-ਬਧ ਵਰਤ ਕ ਕਰਨਾ ਹ

ਵਸ ਿਸਖ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਗਰਬਾਣੀ ਤ-ਕਾਲ ਸਤ ਮਨਦ ਹਨ ਭਾਵ ਿਕ ਬਾਣੀ ਕਾਰ ਨ ਕਵਲ ਸਚ ਿਲਖਣ ਪਿਹਲ

ਿਦਤੀ ਹ

ਗਰਮਤ ਦ ਮਢਲ ਅਸਲ ਿਧਤ ਦ ਅਨਸਾਰ ਸਚਣ ਿਵਚਾਰਨ ਸਮਝਣ ਬਝਣ ਨਾਲ ਭਰਮ ਭਲਖ ਦਰ ਹ ਜਦ

ਹਨ

ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਪਸਗ ਰਹੀ ਿਕਸ ਿਵਚਾਰ ਵਧਰ ਸਿਖਆਈ ਨਾਲ ਸਮਿਝਆਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਇਹ

ਪਵਕਤਾ ਤ ਿਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਇਿਤਹਾਸ ਪਿਹਲ ਦ ਿਰਹਾ ਹ ਜ ਿਕ ਕਰੀ ਕਲਪਨਾ ਦ ਤਿਹਤ ਕਹਾਣੀ ਪਸਗ

ਿਮਿਥਹਾਿਸਕ ਿਮਰਚ-ਮਸਾਲਾ ਲਾ ਿਰਹਾ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕ ਜੀਵਨ ਿਜਉਣ ਵਾਲ ਗਰਮਖ-ਗਰਿਸਖ ਗਰਮਤ-ਆ-ਿਸਧਤ ਦ ਅਨਸਾਰ ਹੀ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਆਏ ਪਸਗ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਸਮਝਣਾ ਵਾਚਣਾ ਜਾਨਣਾ ਬਝਣਾ ਚੀਨਣਾ ਪਕੜਨਾ ਹਵਗਾ

ਗਰਬਾਣੀ ਨ ਕਵਲ ਸਚ ਹੀ ਸਲਾਹਣਾ ਵਿਡਆਉਣਾ ਕੀਤਾ ਹ

05202020 at 730am

In reply to ENG DARSHAN SINGH KHALSA AUSTRALIA

(ਨਟ- ਇਜ ਦਰਨ ਿਸਘ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਇਸ ਤਰ ਦਾ ਹਰ ਿਵਸਥਾਰ ਜ ਿਕ ਅਜ ਹੀ ਪਾਇਆ ਹ ਹਠ ਿਲਖ

ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ ਪੜ ਸਕਦ ਹ-ਸਪਾਦਕ)

httpwwwsikhmargcom20200521-gurbani-hawaleyhtml

05212020 at 814pm

Makhan Singh Purewal


ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਸਮ ਦੀ ਪਚਲਤ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀ ਦ ਿਮਥ (ਝਠ) ਤ ਸਚ ਿਨਤਾਰਨ ਲਈ ਿਗਆਨ ਦੀ ਕਸਵਟੀ ਤ

ਦਰਸ਼ਨ ਿਸਘ



ਪਰਿਖਆ ਿਗਆ ਹ ਕੀ ਿਮਥ ਜਾਣ ਿਬਨਾ ਸਚ ਦਖ ਜਾਣ ਿਬਨਾ ਸਖ ਜ ਮਤ ਜਾਣ ਿਬਨਾ ਜੀਵਨ ਜਾਿਣਆ

ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਕੀ ਇਕ ਤ ਿਬਨਾ ਦਜ ਜਾਿਣਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਸਪਟ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ

ਦਆਰਾ ਸਚ ਹੀ ਪਗਟਾਇਆ ਿਗਆ ਹ ਜ ਮਨਖੀ ਜੀਵਨ ਸਖੀ ਤ ਅਨਿਦਤ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹ ਉਗਲ ਦ ਇਾਰ

ਵਲ ਵਖਣਾ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਉਗਲ ਵਲ ਨਹੀ

05202020 at 132pm 1 Like

ਅਜ 20 ਮਈ ਿਦਨ ਬਧਵਾਰ ਾਮ ਤਕ ਿਜਹੜ ਵੀ ਪਾਠਕਲਖਕ ਨ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ ਿਦਤ ਹਨ ਉਹ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰ

ਹੀ ਇਸ ਗਲ ਨਾਲ ਸਿਹਮਤ ਹਨ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹਵਾਲ ਿਮਲਦ ਹਨ ਿਜਨ ਪਾਤਰ ਨਾਲ ਇਹ

ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਜੜੀ ਗਈ ਹਨ ਉਨ ਕਈ ਲਖਕ ਇਿਤਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਮਨਦ ਹਨ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ

ਸਾਰ ਮਨਦ ਹਣ ਪਰ ਬਹਿਤ ਨ ਇਹ ਗਲ ਸਪਟ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਿਜਨ ਬਦ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਜ

ਹਵਾਿਲ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਉਨ ਿਵਚ ਕੀ ਸਧ ਿਮਲਦੀ ਹ ਇਸ ਬਾਰ ਹਾਲ ਤਕ ਿਕਸ ਵੀ ਲਖਕ ਨ ਚਗੀ

ਤਰ ਖਲ ਕ ਨਹੀ ਦਿਸਆ ਇਨ ਬਦ ਿਵਚ ਗਰ ਜੀ ਆਪਣੀ ਿਕਹੜੀ ਗਲ ਿਦੜ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹਦ ਹਨ ਇਸ

ਬਾਰ ਵੀ ਿਵਚਾਰ ਦਣ ਚਾਹੀਦ ਹਨ

05202020 at 840pm


In reply to Makhan Singh Purewal

ਮਾਨਯਗ ਸਪਾਦਕ ਜੀ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਥਹਾਿਸਕ ਅ ਲ ਕ ਇਕ ਿਵਾਲ ਖਤਰ ਵਾਲਾ ਿਵਾ ਬਣਦਾ ਹ ਿਜਸ ਇਕ ਵਡ-

ਅਕਾਰੀ ਪਸਤਕ ਿਵਚ ਹੀ ਸਮਿਟਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਜ ਿਫਰ ਇਹ Ph D ਲਈ ਵੀ ਇਕ ਢਕਵ ਿਵਾ ਬਣ

ਸਕਦਾ ਹ (ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕਸ ਿਧਰ ਨ ਅਿਜਹਾ ਕਾਰਜ ਕਰ ਵੀ ਿਲਆ ਹਵ) ਚਲ ਰਹੀ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਿਵਚ

ਇਸ ਬਾਰ ਬਹਤਾ ਿਵਸਥਾਰ ਨਹੀ ਿਦਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਜਕਰ ਤਸੀ ਵਬਸਾਈਟ ਤ ਇਕ-ਇਕ ਬਦ ਦ ਕ

ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਵਾ ਲਵ ਤ ਇਹ ਇਕ ਬਹਤ ਲਾਹਵਦ ਉਪਰਾਲਾ ਸਾਿਬਤ ਹ ਸਕਦਾ ਹ


05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਿਢਲ ਜੀ

ਇਸ ਸਵਾਲ ਿਵਚਲ ਦ ਬਦ ਦ ਿਵਚਾਰ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਗਲ ਸਪਟ ਹ ਜਾਣੀ ਹ ਿਪ ਗਰਬਚਨ ਿਸਘ

ਜੀ ਨ ਇਕ ਬਦ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਕ ਭਜ ਿਦਤੀ ਹ ਜ ਿਕ ਅਜ ਹਣ ਹੀ ਲਖ ਦ ਰਪ ਿਵਚ ਪਾ ਕ

ਉਨ ਵਲ ਕੀਤ ਸਖਪ ਿਜਹ ਕਿਮਟਸ ਦ ਥਲ ਿਲਕ ਪਾ ਿਦਤਾ ਹ ਇਸ ਤਰ ਹਰ ਵੀ ਕਈ ਵਲ




ਆਉਣ ਦੀ ਸਭਾਵਨਾ ਹ ਤਸੀ ਵੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਕ ਭਜਣੀ ਚਾਹਦ ਹ ਤ ਭਜ ਸਕਦ ਹ

ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm

ਿਮਥ ਜ ਿਮਿਥਯਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹ ਜ ਸਚ ਨਹੀ ਝਠ-ਮਠ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਕਾਲਪਿਨਕ ਢਕਸਲਾ ਿਮਿਥਹਾਸ ਤ ਭਾਵ ਹ ਉਹ

ਕਾਲਪਿਨਕ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਿਜਸ ਦ ਪਾਤ ਵੀ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਹਣ ਸਪਰਦਾਈ ਧਰਮ ਦ ਪਰਾਿਣਕ ਗਥ ਦੀ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ

ਮਨਘੜਤ ਹਨ ਅਤ ਉਨ ਿਵਚਲ ਪਾਤ ਵੀ ਕਾਲਪਿਨਕ ਅਰਥਾਤ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਉਨ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ

ਿਮਿਥਹਾਸ ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਿਮਿਥਹਾਸ ਿਵਚ ਿਵਵਾਸ ਹੀ ਅਿਗਆਨਤਾ ਦਾ ਮਲ ਕਾਰਣ ਹ ਬਾਣੀਕਾਰ ਦ ਜੀਵਨ ਦਾ

ਇਕ ਮਨਰਥ ਇਹ ਸੀ ਿਕ ਿਮਿਥਹਾਸ ਜ਼ਰੀਏ ਫਲਾਏ ਗਏ ਅਿਗਆਨ-ਅਧਰ ਿਵਚ ਠਡ ਖਾ ਰਹੀ ਰਬ ਦੀ ਭਲੀ-ਭਾਲੀ

ਿਰਆਯਾ ਰਬੀ ਰਨੀ ਿਦਖਾ ਕ ਅਿਗਆਨਤਾ ਦੀ ਖਡ ਿਵਚ ਬਾਹਰ ਕਢਣਾ ਅਤ ਰਬ ਦ ਲੜ ਲਾਉਣਾ

ਗਰਫ਼ਲਸਫ਼ ਦਾ ਧਰਾ ldquoੴ ਸਿਤ ਨਾਮrdquo ਹ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਇਸ ਧਰ ਦਆਲ ਹੀ ਘਮਦੀ ਹ ਸ ਸਚ ਦੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ

ਿਮਿਥਹਾਸ ਦ ਸਮਰਥਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੀ ਪਦਾ ਨਹੀ ਹਦਾ ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਅਤ ਪਾਤ ਦਾ ਜ

ਵਰਣਨ ਹ ਉਹ ਿਸਰਫ਼ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਿਨਰਮਲਤਾ ਿਦੜਾਉਣ ਵਾਸਤ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਇਸ ਿਵਚਾਰ ਦੀ ਪਟੀ ਲਈ

ਅਨਕ ਪਮਾਣ ਿਮਲਦ ਹਨ ਇਥ ਿਸਰਫ਼ ਦ ਪਮਾਣ ਿਦਤ ਜਾ ਰਹ ਹਨ ਪਿਹਲਾ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਬੀਜ ਮਤ ldquoੴ rdquo ਹ

ਿਹਦ ਮਤ ਿਵਚ ldquoਓਮrdquo ਜ ldquoਓਅrdquo ਦੀ ਪਧਾਨਤਾ ਹ ਪਰਾਿਣਕ ਗਥ ਅਨਸਾਰ ਇਹ ਬਦ ਿਤਨ ਮਖ ਦਵਿਤ

(ਬਹਮਾ ਿਵ ਅਤ ਿਵ) ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹ ਗਰ ਨਾਨਕ ਦਵ ਜੀ ਨ ਇਸ ਓਮ ਦ ਪਿਹਲ ldquo੧rdquo ਲਗਾ ਕ ਅਤ rsquoਤ

ਗਲਾਕਾਰ ਲਕੀਰ ਿਖਚ ਿਦਤੀ ਇਸ ਤ ਸਪਟ ਹਦਾ ਹ ਿਕ ਉਨ ਨ ਿਤਦਵ ਨਕਾਰ ਕ ਕਵਲ ldquo੧rdquo (ਅਕਾਲ ਪਰਖ)

ਮਿਨਆ ਹ ਗਲਾਕਾਰ ਲਕੀਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਿਨਰਤਰਤਾ ਜ ਸਦੀਵਤਾ ਦੀ ਪਤੀਕ ਹ

ਦਜਾ ਪਮਾਣ ਬਾਣੀ ldquoਜਪrdquo ਦੀ ਇਕ ਪਉੜੀ ਿਵਚ ਵੀ ਪਿਹਲ ਪਮਾਣ ਦੀ ਪਟੀ ਕੀਤੀ ਿਮਲਦੀ ਹ

ਏਕਾ ਮਾਈ ਜਗਿਤ ਿਵਆਈ ਿਤਿਨ ਚਲ ਪਰਵਾਣ

ਇਕ ਸਸਾਰੀ ਇਕ ਭਡਾਰੀ ਇਕ ਲਾਏ ਦੀਬਾਣ

ਿਜਵ ਿਤਸ ਭਾਵ ਿਤਵ ਚਲਾਵ ਿਜਵ ਹਵ ਫਰਮਾਣ

ਓਹ ਵਖ ਓਨਾ ਨਦਿਰ ਨ ਆਵ ਬਹਤਾ ਏਹ ਿਵਡਾਣ

ਆਦਸ ਿਤਸ ਆਦਸ ਆਿਦ ਅਨੀਲ ਅਨਾਿਦ ਅਨਾਹਿਤ ਜਗ ਜਗ ਏਕ ਵਸ ਜਪ ਮ੧

ਅਰਥ- ਲਕ ਿਵਚ ਇਹ ਕਥਾ ਪਵਾਿਣਤ ਹ ਿਕ ਇਕ ਮ (ਮਾਈ ਮਾਇਆ) ਨ ਿਕਸ ਤਰ ਿਤਨ ਬਿਚ ਜਨਮ

ਿਦਤਾ ਇਕ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (ਬਹਮਾ) ਦਜਾ ਪਾਲਣਹਾਰ (ਿਵਨ) ਅਤ ਤੀਜਾ ਿਨਕਾਰ ਤ ਿਵਨਾ ਕਰਨ

ਵਾਲਾ (ਿਵ) ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ

(ਇਸ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਨਕਾਰਿਦ ਗਰ ਨਾਨਕ ਦਵ ਜੀ ਤੀਸਰੀ ਤਕ ਿਵਚ ਆਪਣਾ ਿਵਚਾਰ ਰਖਦ ਹਏ

ਫ਼ਰਮਾਉਦ ਹਨ ਿਕ ਦਰਅਸਲ) ਿਜਵ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਚਗਾ ਲਗਦਾ ਹ ਅਤ ਿਜਸ ਤਰ ਉਸ ਦਾ ਹਕਮ ਹਦਾ ਹ

ਿਤਵ ਹੀ ਉਹ ਖ਼ਦ (ਜਨਮ-ਜੀਵਨ-ਮਤ ਦੀ) ਕਾਰ ਚਲਾ ਿਰਹਾ ਹhelliphellip

Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm

ਇਹਦ ਿਵਚ ਗਰ ਜੀ ਿਕਹੜੀ ਗਲ ਿਦੜ ਕਰਵਾ ਰਹ ਹਨ

ਸਰਦਾਰ ਮਖਣ ਿਸਘ ਜੀ ਇਹ ਇਕ ਵਖਰਾ ਿਵਸਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਿਵਸ ਰਲਗਡ ਕਰਕ ਨਹੀ ਵੀਚਾਿਰਆ ਜਾ

ਸਕਦਾਅਗਲ ਹਫਤ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਵਾਲਾ ਜ ਬਦ ਉਸ ਪਰ ਵੀਚਾਰ ਕਰਗ ਿਕਉਿਕ ਸਮ ਦੀ ਵੀ ਘਾਟ ਹ ਅਤ

ਦਸਰਾ ਿਕਉਿਕ ਇਹ ਿਵਸ ਕਾਫੀ ਸਮਾ ਮਗਦ ਹਨ

ਬਲਦਵ ਿਸਘ ਟਰਟ

05202020 at 954pm


ਗਰਬਾਣੀ ਿਕਉਿਕ ਜੀਵ ਦੀ ਿਜਦਗੀ ਿਬਹਤਰ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਹ ਇਸ ਕਰਕ ਇਥ ਵਰਤੀ ਪਰਚਲਤ ਪਰਾਣੀ

ਕਹਾਣੀ ਭੀ ਇਸ ਮਤਵ ਿਵਚ ਿਹਸਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਹਨਉਹਨ ਰਾਹੀ ਿਜਹੜੀ ਿਸਿਖਆ ਿਦਤੀ ਹ ਉਹ ਸਮਝਣ ਦੀ

ਲੜ ਹਅਖਰੀ ਅਰਥ ਤ ਹੀ ਅਟਕਣ ਨਾਲ ਭਰਮ ਦਰ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦ

ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਕਈ ਤਕ ਦ ਭੀ ਅਖਰੀ ਅਰਥ ਕਰਕ ਉਨ ਤ ਚਿਲਆ ਹੀ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਆਮ ਬਲੀ ਿਵਚ ਵਰਤ

ਜਦ ਮਹਾਵਰ-ਸਤੀ ਕਪੜੀ ਅਗ ਲਗ ਜਾਣਾ ਚਾ ਲਮ ਗਭਰ ਪਲ ਠੀਕਰੀ-ਆਿਦ ਦ ਭੀ ਅਖਰੀ ਅਰਥ ਨਹੀ

ਕੀਤ ਜਦਇਕ ਤਸਵੀਰ ਸਾਹਮਣ ਬਣਨ ਨਾਲ ਗਲ ਜ਼ਰਰ ਸਮਝ ਆ ਜਦੀ ਹਪਰਾਤਨ ਕਹਾਣੀ ਿਜਹੜ ਸਮ

ਚਲੀ ਉਸ ਵਲ ਗਲ ਸਮਝਾਉਣ ਦ ਤਰੀਕ ਵਖਰ ਹ ਸਕਦ ਹਨਉਹ ਅਖਰ ਅਖਰ ਸਚੀ ਭਾਵ ਨਾ ਹਣ ਪਰ

ਉਨ ਰਾਹੀ ਕਈ ਸਨਹਾ ਜ਼ਰਰ ਿਦਤਾ ਹ ਉਸ ਸਨਹ ਤਕ ਪਹਚਣਾ ਜ਼ਰਰੀ ਹ

05212020 at 1224am

Manohar Singh Purewal

ਪਚਲਤ ਿਮਥ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਜੀ ਨ ਪਚਲਤ ਿਮਥ ਦਦ ਕਥਾ ਅਤ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੜਤਾ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਸਗ ਇਹਨ ਦੀ ਵਰਤ ਕਰਕ

ਹਰਕ ਮਨਖ ਸਿਚਆਰ ਬਣਨ ਦਾ ਉਪਦ ਿਦਤਾ ਹ

05212020 at 752am 1 Like

gurbachan singh panwan

In reply to gurbachan singh panwan

(ਨਟ-ਿਪ ਗਰਬਚਨ ਿਸਘ ਜੀ ਦਾ ਇਸ ਿਵ ਬਾਰ ਿਵਸਥਾਰ ਪਰਬਕ ਲਖ ਜ ਿਕ ਅਜ ਹੀ ਪਾਇਆ ਹ ਉਹ

ਹਠ ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ ਪੜ ਸਕਦ ਹ-ਸਪਾਦਕ)

httpwwwsikhmargcom20200521-gur-updeshhtml

05212020 at 815pm 1 Like





ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਚ ਤ ਿਵਿਗਆਨ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਇਕ ਅਧਿਨਕ ਧਰਮ ਤ ਸਮਾਜ ਦਾ ਆਰਭ ਕੀਤਾ ਦਨੀਆ ਦ

ਬਹਤ ਸਾਰ ਲਕ ਜ ਧਰਮ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਪਿਰਭਾਾ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਿਦਤੀ ਹ ਿਕਸ ਨ

ਮਨਖ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦ ਿਦਤਾ ਤ ਿਕਸ ਨ ਜੀਵ ਜਤ ਵਸਤ ਜ ਸਥਾਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦ

ਿਦਤਾ ਪਰਤ ਇਹ ਸਭ ਕਝ ਤ ਖਦ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਆਪਣ ਬਣਾਏ ਹਏ ਹਨ ਜ ਿਕ ਨਾਵਤ ਹਨ ਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਹੀ ਨਾਸ ਹ ਿਗਆ ਤ ਬਾਕੀ ਕੀ ਰਿਹ ਜਾਵਗਾ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਿਸਰਲਖ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਵਿਗਆਨਕ

ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਦਰਸਾਉਣ ਦਾ ਆਰਭ ਹ ਇਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਬਧੀ ਸਾਇਸ ਦਾ ਮਢ ਵੀ ਕਿਹ ਸਕਦ ਹ ਗਰ ਨਾਨਕ

ਸਾਿਹਬ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਪਿਰਭਾਾ ਕਲਪਨ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਨਹੀ ਿਦਤੀ ਬਲਿਕ ਪਰਨ ਉਚ ਪਧਰ ਦੀ ਸਾਇਸ ਦ

ਆਧਾਰ ਤ ਿਦਤੀ ਹ

ੴ ਸਿਤ ਨਾਮ ਕਰਤਾ ਪਰਖ ਿਨਰਭਉ ਿਨਰਵਰ ਅਕਾਲ ਮਰਿਤ ਅਜਨੀ ਸਭ ਗਰ ਪਸਾਿਦ(੧)

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਪਉੜੀ ਿਵਚ ਹੀ ਹਰਨ ਮਤ ਦਾ ਿਜਕਰ ਕਰਦ ਹਏ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦ

ਮਢਲ ਿਸਧਤ lsquoਹਕਿਮ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਿਲਿਖਆ ਨਾਿਲrsquo ਬਾਰ ਵੀ ਸਪਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦ ਿਦਤੀ ਹ

ਸਾਡ ਭਲਿਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹੀ ਹ ਿਕ ਅਸੀ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਗਰਬਾਣੀ ਤ ਘਟ ਿਵਵਾਸ ਕਰਦ ਹ

ਤ ਹਰਨ ਿਲਖਤ ਤ ਿਜਆਦਾ ਅਸੀ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦ ਬਹਤ ਸਾਰ ਕਾਨ ਅਜਹ ਬਣਾ ਿਦਤ ਹਨ ਿਜਹੜ ਿਕ ਗਰ ਗਰਥ

ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਿਮਲਦ ਹੀ ਨਹੀ ਉਦਾਰਹਣ ਦ ਤਰ ਤ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮਢਲ ਿਸਧਤ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਕਈ

ਸਬਦ ਿਸਧ ਤਰ ਤ ਨਹੀ ਿਮਲਦਾ ਹ ਿਜਹੜਾ ਕਿਹਦਾ ਹ ਿਕ ldquoਨਾਮ ਜਪਣਾ ਵਡ ਛਕਣਾ ਿਕਰਤ ਕਰਨੀrdquo ਿਸਖ ਧਰਮ

ਦਾ ਮਢਲਾ ਿਸਧਤ ਹ ਇਹ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਆਪ ਪਚਾਰ ਕਰਕ ਬਣਾਇਆ ਿਗਆ ਿਸਧਤ ਹ ਜਕਰ ਗਰ ਗਰਥ

ਸਾਿਹਬ ਿਧਆਨ ਨਾਲ ਪੜੀਏ ਤ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਪਉੜੀ

ਿਵਚ ਹੀ ਹਰਨ ਮਤ ਦਾ ਿਜਕਰ ਕਰਦ ਹਏ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦ ਮਢਲ ਿਸਧਤ lsquoਹਕਿਮ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਿਲਿਖਆ

ਨਾਿਲrsquo ਬਾਰ ਵੀ ਸਪਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦ ਿਦਤੀ ਹ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਤ ਸਾ ਇਕ ਿਨਵਕਲਾ ਅਧਿਨਕ ਿਵਿਗਆਨਕ

ਧਰਮ ਿਦਤਾ ਸੀ ਪਰਤ ਅਸੀ ਦਸਿਰ ਦ ਮਗਰ ਲਗ ਕ ਇਸ ਇਕ ਰਵਾਇਤੀ ਧਰਮ ਬਣਾ ਿਦਤਾ ਹ

ਿਕਵ ਸਿਚਆਰਾ ਹਈਐ ਿਕਵ ਕੜ ਤਟ ਪਾਿਲ ਹਕਿਮ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਿਲਿਖਆ ਨਾਿਲ ੧ (੧)

ਹਕਮ ਕੀ ਹ ਇਸ ਦਾ ਿਵਸਥਾਰ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਦਸਰੀ ਪੜੀ ਿਵਚ ਿਮਲ ਜਦਾ ਹ ਹਕਮ ਸਬਧੀ ਹਰ ਿਵਸਥਾਰ ਹਠ

ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਪੜ ਸਕਦ ਹ ਜੀ

httpwwwgeocitieswssarbjitsinghBani3510GurMag200604pdf

httpwwwsikhmargcom20060430-bani-hukamhtml

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਸਬਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਮਝਣ ਲਈ ਆਪ ਜੀ ਹਠ ਿਲਖ ਯਟੀਊਬ ਦ ਿਲਕ ਤ ਵੀ ਸਣ ਸਕਦ ਹ

ਜੀ

Gurmat Vichar Part 02 ਹਕਮ ਪਛਾਨ ਸ ਏਕ ਜਾਨ ਬਦਾ ਕਹੀਐ ਸਈ Understanding the Hukam of

Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh

httpsyoutube6wLBZOtfeIs

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਸਬਧੀ ਹਰ ਪਿਹਲ ਬਾਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਣ ਲਈ ਆਪ ਜੀ ਇਸ ਲੜੀ ਦੀ ਬਾਕੀ ਦੀ

ਗਰਮਿਤ ਵੀਚਾਰ ਭਾਵ ਬਾਕੀ ਦ ਹਰ ਭਾਗ ਸਣ ਸਕਦ ਹ ਜੀ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਅਸਲੀਅਤ ਪਵਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹ ਿਕਸ ਤਰ ਦਾ ਕਈ ਿਮਿਥਹਾਸ ਨਹੀ ਜਕਰ ਿਮਿਥਹਾਸ ਵਾਲੀ

ਗਲ ਦਾ ਿਜਕਰ ਆਇਆ ਹ ਤ ਉਹ ਕਝ ਿਵਿ ਬਾਰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਤ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦ ਤਰ ਤ ਦਿਸਆ ਿਗਆ

ਹ

ਰਾਮ ਜਪਉ ਜੀ ਐਸ ਐਸ ਧ ਪਿਹਲਾਦ ਜਿਪਓ ਹਿਰ ਜਸ ੧ (੩੩੭)

ਇਥ ਇਹ ਿਸਿਖਆ ਿਦਤੀ ਗਈ ਹ ਿਕ ਧ ਪਿਹਲਾਦ ਦੀ ਤਰ ਸਵਕ ਦ ਮਨ ਅਦਰ ਿਦੜਤਾ ਹਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹ ਅਕਾਲ

ਪਰਖ ਤ ਭਰਸਾ ਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਤ ਰਜਾ ਿਵਚ ਰਿਹਣ ਲਈ ਤਤਪਰ ਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ

ਬਿਚ ਅਕਸਰ ਸਕਲ ਿਵਚ ਿਪਆਸ ਕ ਦੀ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਜ ਖਰਗ ਤ ਕਛਕਮ ਦੀ ਦੜ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਸਣਾਈ ਜਦੀ ਹ ਜਰਰੀ ਨਹੀ ਿਕ ਇਹ ਸਭ ਕਹਾਣੀ ਪਰਨ ਤਰ ਤ ਸਚ ਹਣ ਮਤਵ ਿਸਰਫ ਸਮਝਣ ਦਾ ਹਦਾ ਹ

ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਦਿਸਆ ਿਗਆ ਿਮਿਥਹਾਸ ਪਰਨ ਸਚ ਹਵ ਜ ਨਾ ਹਵ ਸਾਡਾ ਫਰਜ ਿਦਤੀ ਗਈ ਿਸਿਖਆ ਵਲ ਿਧਆਨ

ਦਣਾ ਹ ਇਨ ਇਿਤਹਾਸਕ ਪਖ ਸਚ ਵਖਣ ਲਈ ਸਾ ਹਰ ਬਹਤ ਸਾਰ ਪਿਹਲ ਬਾਰ ਵੀ ਜਾਨਣਾ ਪਵਗਾ ਉਸ

ਸਬਧੀ ਿਵਸਥਾਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਿਮਲ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਨਾ ਵੀ ਿਮਲ ਿਕਉਿਕ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ

ਿਵਚ ਮਤਵ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਦਾ ਹ ਨਾ ਿਕ ਕਹਾਣੀ ਸਣਾਨ ਦਾ

ਕਈ ਲਖਕ ਦਾ ਿਧਆਨ ਸਚ ਤੜ ਮੜੜ ਕ ਪ ਕਰਨ ਿਵਚ ਿਜਆਦਾ ਕ ਹਦਾ ਹ ਤ ਦਸੀ ਗਈ ਿਸਿਖਆ ਵਲ

ਘਟ ਵਸ ਆਮ ਲਕ ਵੀ ਮਸਾਲ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਅਲ ਦੀ ਤਰ ਿਜਆਦਾ ਚਗੀ ਲਗਦੀ

ਹਨ ਿਜਸ ਕਰਕ ਉਹ ਵੀ ਅਜਹ ਪਾਸ ਵਲ ਿਜਆਦਾ ਵਟ ਪਾਣ ਲਗ ਜਦ ਹਨ ਪਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਿਕਤ ਵੀ

ldquoਸਿਤਨਾਮ ਵਾਿਹਗਰrdquo ਇਕਠਾ ਨਹੀ ਅਇਆ ਹ ਪਰਤ ਲਗਭਗ ਹਰਕ ਗਰਦਆਰਾ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਲਗਰ ਦ ਸਮ ਇਹ

ਨਾਮ ਜਪਣ ਦਾ ਕਾਨ ਬਣ ਿਗਆ ਹ

httpwwwgeocitieswssarbjitsinghBookGuruGranthSahibAndNaampdf

ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਿਵਚ ਹੀ ਹ ldquoਹਕਮ ਅਦਿਰ ਸਭ ਕ ਬਾਹਿਰ ਹਕਮ ਨ ਕਇ rdquo (੧) ਕਈ ਜੀਵ

ਹਕਮ ਤ ਬਾਹਰ ਭਾਵ ਹਕਮ ਤ ਆਕੀ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਕਈ ਰਬ ਮਨ ਜ ਨਾ ਮਨ ਇਸ ਲਈ ਭਾਵ ਕਈ

ਆਸਿਤਕ ਹ ਜ ਨਾਸਿਤਕ ਹ ਉਹ ਹ ਹਕਮ ਦ ਅਧੀਨ ਹੀ ਹ ਹਕਮ ਕਈ ਰਵਾਇਤੀ ਗਲ ਨਹੀ ਜ ਅਸੀ ਅਕਸਰ

ਆਮ ਵਰਤ ਲਦ ਹ ਇਸ ਿਵਚ ਬਹਤ ਡਿਘਆਈ ਿਛਪੀ ਹਈ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਹਕਮ ਅਟਲ ਹ ਤ ਸਾਿਰਆ

ਵਾਸਤ ਸਝਾ ਹ ਿਜਸ ਅਨਸਾਰ ਿਸਰਫ ਇਿਤਹਾਸ ਤ ਸਚਾਈ ਹੀ ਪਵਾਨ ਹ ਸਕਦੀ ਹ ਿਕਸ ਤਰ ਦ ਿਮਿਥਹਾਸ ਲਈ

ਕਈ ਥ ਨਹੀ ਹ ਜਕਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਅਨਸਾਰ ਿਸਰਫ ਸਚ ਹੀ ਪਵਾਨ ਹ ਤ ਿਫਰ ਅਸੀ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ

ਿਕਸ ਤਰ ਪਵਾਨ ਕਰ ਸਕਦ ਹ ਸਾਡਾ ਫਰਜ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਦਤੀ ਗਈ ਿਸਿਖਆ ਵਲ ਿਧਆਨ ਦਣਾ ਹ ਉਸ ਿਵਚ

ਬਾਹਰ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਹਰ ਕਹਾਣੀ ਜੜ ਕ ਉਨ ਕਹਾਣੀ ਠੀਕ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਨਹੀ ਹ



ਸਲਕ ਮਃ ੧ ਸਚ ਤਰ ਖਡ ਸਚ ਬਹਮਡ ਸਚ ਤਰ ਲਅ ਸਚ ਆਕਾਰ ਸਚ ਤਰ ਕਰਣ ਸਰਬ ਬੀਚਾਰ ਸਚਾ

ਤਰਾ ਅਮਰ ਸਚਾ ਦੀਬਾਣ ਸਚਾ ਤਰਾ ਹਕਮ ਸਚਾ ਫਰਮਾਣ ਸਚਾ ਤਰਾ ਕਰਮ ਸਚਾ ਨੀਸਾਣ ਸਚ ਤਧ ਆਖਿਹ

ਲਖ ਕਰਿੜ ਸਚ ਸਿਭ ਤਾਿਣ ਸਚ ਸਿਭ ਜਿਰ ਸਚੀ ਤਰੀ ਿਸਫਿਤ ਸਚੀ ਸਾਲਾਹ ਸਚੀ ਤਰੀ ਕਦਰਿਤ ਸਚ

ਪਾਿਤਸਾਹ ਨਾਨਕ ਸਚ ਿਧਆਇਿਨ ਸਚ ਜ ਮਿਰ ਜਮ ਸ ਕਚ ਿਨਕਚ ੧ (੪੬੩)

ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਾਰ ਜਾਣ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਿਦਤੀ ਗਈ ਿਸਿਖਆ ਅਨਸਾਰ ਚਲੀਏ ਤ ਆਪਣਾ ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ

ਸਫਲ ਕਰੀਏ

ਗਰਿਸਖ ਮੀਤ ਚਲਹ ਗਰ ਚਾਲੀ ਜ ਗਰ ਕਹ ਸਈ ਭਲ ਮਾਨਹ ਹਿਰ ਹਿਰ ਕਥਾ ਿਨਰਾਲੀ ੧ ਰਹਾਉ (੬੬੭

੬੬੮)

ਵਾਿਹਗਰ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਿਹਗਰ ਜੀ ਕੀ ਫਿਤਹ

( ਡਾ ਸਰਬਜੀਤ ਿਸਘ )

Email = sarbjitsinghyahoocom

httpwwwgeocitieswssarbjitsingh

05212020 at 105pm

In reply to Dr Sarbjit Singh

ਡਾ ਸਰਬਜੀਤ ਿਸਘ ਜੀ

ਤਸੀ ਪਰ ਆਈ ਆਪਣੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਕਿਹਦ ਹ ਿਕ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਤ ਸਾ ਇਕ ਿਨਵਕਲਾ

ਅਧਿਨਕ ਿਵਿਗਆਨਕ ਧਰਮ ਿਦਤਾ ਸੀ ਏਥ ਤਹਾ ਇਹ ਦਸਣ ਚਾਹਗਾ ਿਕ ਿਵਿਗਆਨਕ ਧਰਮ ਤ ਕਈ

ਹਦਾ ਹੀ ਨਹੀ ਜਕਰ ਏਥ ਤਸੀ ਧਰਮ ਦਾ ਭਾਵ ਮਜ਼ਹਬreligion ਤ ਲ ਰਹ ਹ ਿਕਉਿਕ ਿਵਿਗਆਨ ਅਤ

ਮਜ਼ਹਬ ਨਾ ਕਵਲ ਇਕ ਦਜ ਤ ਿਭਨ ਹਨ ਸਗ ਇਹ ਦਵ ਇਕ ਦਜ ਦ ਿਵਪਰੀਤ ਵੀ ਜਦ ਹਨ ਿਵਿਗਆਨਕ

ਧਰਮ ਕਿਹਣ ਤ ਤ ਇਜ ਲਗਦਾ ਹ ਿਜਵ ਕਈ ਕਿਹ ਿਰਹਾ ਹਵ ਿਕ ਗਰਮਾ-ਗਰਮ ਬਰਫ


05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon

Dear Dr Ikbal Singh Ji

This all depends how one judges a system

If you judge on the basis of rituals then there is no relation of Science and

Sikhism

But if you judge on the basis of facts then there is a very close relation

Dr Sarbjit Singh



between Science and Sikhism

Can you please quote specifically what are the differences between Science

and Sikhism which you are referring

Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm

Dr Sarabjit Singh ji

Every system has its clearly demarcated norms and dimensions So

judgment of a particular system or contrast drawn between two given

systems canrsquot be merely personal or subjective It is you who have used

the term lsquoscientific religionrsquo (if by lsquodharamrsquo you mean lsquoreligionrsquo) In my

opinion Guru Nanak did not establish any system in the name of

lsquoSikhismrsquo What I know is that Guru Nanakrsquos doctrine is enshrined in

Gurbani and it is generally referred to as lsquoGurmattrsquo It is therefore for

you to clarify whether you project lsquoSikhismrsquo as a religion ascribing it to

Guru Nanak and if so how you call it a lsquoscientific religionrsquo

Iqbal Singh Dhillon Chandigarh

05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon


Please go through the references quoted in the post dated

21052020 for the clarifications

It is better not to go for the literal translation of English word and

it is always better to see them in the broader sense

You may kindly down the articles on various topics from the

following websites for further clarifications


Dr Sarbjit Singh



httpwwwgeocitieswssarbjitsinghGurbaniIndexGurmukhihtm

httpwwwgeocitieswssarbjitsinghGurbaniIndexEnglishhtm

httpwwwgeocitieswssarbjitsinghGurbaniIndexPosterhtm

Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji

Basing on your earlier claim Ive posed you a question

which I reproduce here Whether you project lsquoSikhismrsquo as

a religion ascribing it to Guru Nanak and if so how you

call it a lsquoscientific religionrsquo

Kindly furnish your reply in your own words here instead

of citing some extraneous references It is not a matter

concerned only with the translation of some English word

You have of course studied and written abundantly on the

subject I want your brief and direct reply here in this very

column so that others may also benefit out of your rich

erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon


Four days have passed but reply from your side is

still awaited You will agree that when a writer

makes a claim publicly it becomes his or her moral

Iqbal Singh Dhillon



responsibilty to reply to a query raised by a reader

on the basis of such a claim By not giving your

reply till date you are creating the impression that

you are deliberately evading it and are thus

shirking your moral responsibility If it is so one

would naturally ask ldquoWhat does your lsquoscientific

religionrsquo actually teach rdquo

Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji

It is by now clear that you have run away

from your responsibility of furnishing your

reply to my query raised over the claim made

in your write-up above It proves that your

scientific religion has taught you no ethics

and your scholarship is quite hollow

Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਥਹਾਸਕ ਹਵਾਲ ਸਾਧਾਰਣ ਲਕ ਗਰਬਾਣੀ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਿਦਤ ਗਏ ਹਨ ਿਜਸ ਵਲ ਗਰਬਾਣੀ

ਰਚੀ ਗਈ ਸੀ ਉਸ ਵਲ ਿਮਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰ ਹੀ ਲਕ ਿਵਚ ਪਰਚਲਤ ਅਤ ਮਹਰ ਸਨ ਉਨ

ਲਕ ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਿਗਆਨ ਉਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਿਵਵਾਸ ਅਤ ਮਨਤ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਹੀ ਿਦਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ

ਜ਼ਰਰੀ ਤਥ ਇਹ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਉਸ ਿਮਥਹਾਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀ ਕਰਦੀ ਬਲਕ ਉਸ ਗਰਮਿਤ ਿਗਆਨ ਦੀ ਸਝ

ਬਖਣ ਲਈ ਵਰਤਦੀ ਹ ਸਮ ਬਦਲਦਾ ਰਿਹਦਾ ਹ ਅਤ ਲਕ ਦ ਿਵਚਾਰ ਅਤ ਿਵਵਾਸ ਿਵਚ ਬਦਲਾਓ ਆਉਣਾ

ਸਭਾਵਕ ਹ ਹਣ ਆਮ ਲਕ ਦੀ ਸਚ ਅਤ ਿਵਵਾਸ ਿਸਿਖਆ ਅਦਾਿਰ ਅਤ ਪਜੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਨ ਬਦਲ ਿਦਤ ਹਨ

ਅਤ ਪਰਾਤਨ ਿਮਥਹਾਸ ਅਰਥਹੀਣ ਜਾਪਣ ਲਗ ਿਪਆ ਹ ਇਸ ਲਈ ਅਜ ਬਅਰਥ ਹਵਾਿਲ ਦੀ ਥ ਗਰਬਾਣੀ ਦ

ਮਲ ਉਪਦ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੜ ਵਧ ਗਈ ਹ ਪਰ ਇਹ ਹਵਾਲ ਮਨਘੜਤ ਅਤ ਕਲਪਤ ਹਣ ਕਾਰਨ ਗਰਬਾਣੀ

Hakam Singh



ਉਪਦ ਦ ਸਚ ਧਦਲਾ ਜ਼ਰਰ ਕਰ ਰਹ ਹਨ

ਿਮਥਹਾਸ ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਦਾ ਕਲਪਤ ਇਤਹਾਸ ਹਦਾ ਹ ਵਸ ਤ ਇਤਹਾਸ ਵੀ ਇਤਹਾਸਕਾਰ ਦ ਿਨਜੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਅਤ ਪਸਦ

ਤ ਪਭਾਵਤ ਹਣ ਕਾਰਨ ਇਕ ਪਖਾ ਹੀ ਹਦਾ ਹ ਅਤ ਉਸ ਦ ਿਵਰਧੀ ਉਸ ਇਤਹਾਸ ਦਾ ਵਖਰਾ ਰਪ ਪ ਕਰ ਿਦਦ ਹਨ

ਇਸ ਲਈ ਅਗਜ਼ੀ ਿਵਚ ਇਸ ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਿਹਜ਼ ਸਟਰੀ ਆਿਖਆ ਿਗਆ ਹ ਇਤਹਾਸ ਿਕਸ ਹਣੀ ਦਾ ਸਮ ਅਤ

ਸਥਾਨ ਤ ਆਧਾਰਤ ਿਵਵਰਣ ਹਦਾ ਹ ਇਹ ਮਿਨਆ ਜਦਾ ਹ ਿਕ ਿਹਦ ਧਰਮ ਿਵਚ ਸਮ ਅਤ ਸਥਾਨ ਬਾਰ ਸਪਟਤਾ

ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਇਤਹਾਸ ਦੀ ਥ ਿਮਥਹਾਸ ਰਚਣ ਦੀ ਪਥਾ ਸੀ ਿਹਦ ਧਰਮ ਦਾ ਿਮਥਹਾਸ ਪਚਲਤ ਹਣ ਕਾਰਨ

ਗਰਬਾਣੀ ਵੀ ਉਸ ਤ ਪਭਾਵਤ ਹਈ ਹ ਿਹਦ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਤ ਪਭਾਵਤ ਉਦਾਸੀ ਅਤ ਿਨਰਮਲ ਿਵਦਵਾਨ ਵਲ ਰਚ

ਿਸਖ ਇਤਹਾਸ ਿਵਚ ਵੀ ਿਮਥਹਾਸ ਹਾਵੀ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਮਖ ਮਨਰਥ ਮਨਖ ਦਾ ਨਤਕ ਸਧਾਰ ਅਤ ਸਸਾਰਕ ਤੀ ਹ ਇਸ ਲਈ ਿਵਿਗਆਨ ਇਤਹਾਸ ਸਾਿਹਤ

ਜ ਮਨਰਜਕ ਿਲਖਤ ਦੀ ਗਰਬਾਣੀ ਨਾਲ ਕਈ ਸਝ ਨਹੀ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਿਵਪੀਤ ਿਵਿਗਆਨ ਪਦਾਰਥ ਕਦਰਤ ਅਤ

ਉਸ ਦ ਿਨਯਮ ਦਾ ਵਰਨਨ ਹ ਵਰਨਨ ਦੀ ਸਪਟਤਾ ਲਈ ਿਵਿਗਆਨ ਿਵਚ ਿਜ਼ਆਦਾਤਰ ਗਿਣਤ ਭਾਾ ਵਜ

ਵਰਤਣ ਅਤ ਵਰਤ ਬਦ ਪਿਰਭਾਤ ਕਰਨ ਜ ਿਵ ਨਵ ਬਦ ਘੜਨ ਦੀ ਰੀਤ ਹ ਿਵਿਗਆਨਕ ਖਜ ਿਵਚ

ਪਰਨ ਧਾਰਨਾ (ਪਸਟਯਲਟ) ਅਤ ਤਰਕ ਦੀ ਵਰਤ ਕੀਤੀ ਜਦੀ ਹ ਿਨਰਪਖ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਣ ਕਾਰਨ ਿਵਿਗਆਨ ਦੀ

ਬਹਤੀ ਵਰਤ ਪਜੀਪਤੀ ਿਨਜੀ ਮਨਾਫ ਅਤ ਸਰਕਾਰ ਜਗ ਲਈ ਕਰਦੀ ਆ ਰਿਹਈ ਹਨ

ਿਵਿਗਆਨ ਦ ਉਲਟ ਸਾਿਹਤ ਮਨਰਜਨ ਅਤ ਿਸਿਖਆ ਲਈ ਮਨਖੀ ਭਾਵਨਾਵ ਅਤ ਜੀਵਨ ਢਗ ਦਾ ਾਬਦਕ ਿਚਤਰ

ਹਦਾ ਹ ਕਿਵਤਾ ਿਵਿਗਆਨਕ ਿਲਖਤ ਨਾਲ ਬਹਤ ਵਖਰੀ ਹਦੀ ਹ ਇਸ ਿਵਚ ਵਰਤ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਹਰ ਪਾਠਕ

ਆਪਣ ਅਨਭਵ ਅਨਸਾਰ ਲਦਾ ਹ ਕਵੀ ਅਤ ਿਵਿਗਆਨੀ ਦ ਜੀਵਨ ਢਗ ਿਵਚ ਕਈ ਮਲ ਨਹੀ ਹ ਸਫੀ ਕਵੀ ਤ

ਸਸਾਰਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਹਲਤ ਵੀ ਤਛ ਸਮਝਦ ਹਨ

ਗਰਬਾਣੀ ਸਾਧ ਭਾਾ ਿਵਚ ਰਚੀ ਕਿਵਤਾ ਹ ਇਸ ਿਵਚ ਕਿਵਤਾ ਅਤ ਸਾਧ ਭਾਾ ਵਾਲ ਗਣ ਹਣ ਸਭਾਵਕ ਹਨ ਤਰਕ

ਿਵਚਾਰ ਿਵਚ ਅਸਗਤਾ ਅਤ ਦਹਰਾਓ ਅਣਿਡਠ ਕਰਨਾ ਇਸ ਦਾ ਸਭਾ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਮਨਰਥ ਮਨਖ ਸਸਾਰ

ਿਵਚ ਵਰਤ ਰਹੀ ਮਾਇਆ ਅਤ ਿਨਜੀ ਹਉਮ ਦ ਭਰਮ ਭਲਿਖ ਤ ਸਚਤ ਕਰਕ ਿਦਆਨਤਦਾਰੀ ਮਹਨਤ ਪਮ ਅਤ

ਸਵਾ ਭਾਵਨਾ ਵਾਲਾ ਕਦਰਤ ਦ ਅਨਕਲ ਸਿਚਆਰਾ ਜੀਵਨ ਰਿਹਣ ਲਈ ਪਰਤ ਕਰਨਾ ਹ ਿਕਊਕ ਮਨਖ ਿਵਚ ਸਸਾਰਕ

ਮਾਇਆ ਅਤ ਆਪਣੀ ਹਉਮ ਤ ਮਕਤ ਹਣ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਨਹੀ ਹਦੀ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮਾਇਆ ਦ ਰਚਣਹਾਰ ਰਬ ਅਗ

ਬਨਤੀ ਕਰਕ ਉਸ ਦੀ ਿਕਰਪਾ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ ਤ ਮਕਤ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਗਰ ਗਥ ਸਾਿਹਬ ਵਡ ਆਕਾਰ ਦਾ ਗਥ ਹ ਅਤ ਇਸ ਿਵਚ ਬਹਤ ਉਪਦ ਮੜ ਮੜ ਦਹਰਾਏ ਗਏ ਹਨ ਮਲ ਉਪਦ

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਅਕਤ ਹ ਦਜ ਗਰ ਸਾਿਹਬਾਨ ਨ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦ ਕਝ ਚਣਵ ਉਪਦ ਦੀ

ਹੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕੀਤੀ ਹ ਐਸ ਗਥ ਿਵਚ ਦਹਰਾਓ ਹਣਾ ਸਭਾਵਕ ਹ ਇਸ ਿਵਚ ਿਮਥਹਾਸਕ ਅਤ ਕਰਾਮਾਤੀ ਹਵਾਲ

ਹਣ ਅਸਗਤ ਹ ਗਏ ਹਨ ਉਨ ਨਜ਼ਰ ਅਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੜ ਹ ਗਰ ਗਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਿਗਆਨਕ ਖਜ ਪਬਧ ਨਹੀ

ਹ

ਿਵਿਗਆਨਕ ਆਖ ਜਦ ਯਗ ਿਵਚ ਿਵਿਗਆਨਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤ ਪਜੀਪਤੀ ਦਾ ਕਟਰਲ ਹ ਅਤ ਉਨ ਉਸ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਮੀਨ ਬਨਾਉਣ ਿਵਚ ਵਰਤ ਕ ਆਪਣ ਮਨਾਫ ਲਈ ਖਪਤਕਾਰੀ ਅਤ ਅਧੀਨ ਸਮਾਜ ਿਸਰਜ ਿਲਆ ਹ ਪਜੀਪਤੀ ਨ



ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਿਮਲ ਕ ਆਜ਼ਾਦ ਿਕਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲ ਬਹਤ ਿਕਸਾਨ ਅਤ ਕਾਰੀਗਰ ਦ ਕਮ ਬਦ ਕਰਵਾ ਕ ਉਨ

ਤਨਖਾਹੀ ਮਜ਼ਦਰ ਬਣਾ ਿਲਆ ਹ ਜ ਬਰਜ਼ਗਾਰ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਮਨਖੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਉਪਦ ਕਰਦੀ ਹ ਅਤ ਸਾਮਰਾਜੀ ਗਲਬਲ ਿਸਸਟਮ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਅਤ

ਮਨਾਫ ਲਈ ਿਸਰਜ ਖਪਤਕਾਰੀ ਸਮਾਜ ਪਵਾਨ ਨਹੀ ਕਰਦੀ ਅਜਕ ਸਮ ਿਵਚ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਿਨਕਾਮ ਕਰਮ ਅਤ

ਰਬੀ ਕਾਇਨਾਤ ਦੀ ਸਵਾ (ਨਾ ਿਕ ਚਿਰਟੀ) ਦ ਸਕਲਪ ਮਹਤਵਪਰਨ ਹ ਗਏ ਹਨ

05212020 at 341pm

In reply to Hakam Singh

ਸ ਹਾਕਮ ਿਸਘ ਜੀ

ਇਹ ਕਾਫੀ ਤਸਲੀ ਵਾਲੀ ਗਲ ਹ ਿਕ ਹਣ ਤਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਕਵਲ lsquoਆਤਮਕrsquo (spiritual) ਿਗਆਨ ਦ ਤਰ

ਤ ਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਸ ਮਨਖੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਜੜਨ ਲਗ ਪਏ ਹ ਬਨਤੀ ਹ ਿਕ ਤਸੀ ਿਵਿਗਆਨ ਪਤੀ

ਆਪਣ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦਾ ਵੀ ਿਤਆਗ ਕਰ ਛਡ ਤਸੀ ਿਵਿਗਆਨ ਪਜੀਪਤੀ ਨਾਲ ਜੜਦ ਹਏ

ਇਕ ਅਸਲ ਹੀ ਤਰਕਹੀਣ ਦਲੀਲ ਦ ਰਹ ਹ ਜਕਰ ਿਵਿਗਆਨ ਐਨਾ ਮਾੜਾ ਹ ਤ ਤਸੀ ਉਹਨ ਸਾਰੀ

ਸਖ-ਸਹਲਤ ਦਾ ਿਤਆਗ ਕਰ ਜ ਿਵਿਗਆਨ ਦੀ ਬਖੀ ਹਈ ਹਨ ਅਤ ਿਜਹਨ ਬਗਰ ਤਸੀ ਇਕ

ਪਲ ਵੀ ਚਨ ਨਾਲ ਬਸਰ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦ ਜ਼ਰਾ 18ਵੀ ਜ 19ਵੀ ਸਦੀ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾ ਕ ਤ ਵਖ ਜਦ

ਿਵਿਗਆਨ-ਅਧਾਿਰਤ ਸਖ-ਸਹਲਤ ਪਰਾਪਤ ਨਹੀ ਸਨ ਇਹ ਿਜਹੜਾ ਕਿਪਊਟਰ ਅਤ ਇਟਰਨਟ ਤਸੀ

ਆਪਣੀ ਪਸਟ ਭਜਣ ਲਈ ਵਰਿਤਆ ਹ ਉਹ ਵੀ ਿਵਿਗਆਨ ਦਾ ਿਦਤਾ ਹਇਆ ਹ

ਸ ਹਾਕਮ ਿਸਘ ਜੀ ਤਸੀ ਸਾਿਹਤ ਕਵਲ ਮਨਰਜਨ ਅਤ ਿਸਿਖਆ (education) ਦਾ ਸਾਧਨ ਦsਕ ਇਸ

ਵੀ ਛਿਟਆ ਰਹ ਹ ਜਦ ਿਕ ਸਾਿਹਤ ਮਨਖ ਦੀ ਅਤੀ-ਸਖਮ ਭਾਵਨਾਵ ਅਤ ਚ-ਿਵਚਾਰ ਪਗਟਾਉਣ ਦਾ

ਸਮਰਥ ਵਸੀਲਾ ਹਦਾ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਵੀ ਤ ਸਾਿਹਤ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਰਪ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ lsquoਬਦrsquo ਇਕ

ਪਰਪਕ ਸਾਿਹਤਕ ਰਚਨਾ ਦ ਅਰਥ ਿਵਚ ਹੀ ਵਰਿਤਆ ਿਗਆ ਹ


05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon


ਚਲ ਿਰਹ ਿਵ ਅਧੀਨ ਮ ਸਿਨਮਰ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ ਰਖ ਿਰਹਾ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਸਮਤ ਦਨੀ ਦੀ ਸਾਰੀ

ਿਕਤਾਬ ਆਪਣ ਸਮ ਦ ਲਕ ਨ ਿਲਖੀ ਹਨ ਹਰਕ ਿਲਖਾਰੀ ਆਪਣ ਵਕਤ ਦ ਸਮਾਜ ਤ ਆਪਣੀ ਿਕਤਾਬ ਦਾ

ਕਥਾਨਕ (plot) ਲਦਾ ਹ ਕਈ ਵੀ ਿਕਤਾਬ ਆਸਮਾਨ ਤ ਨਹੀ ਆਈ ਹ ਅਸੀ ਜਾਣਦ ਹ ਿਕ ਮਨਖ ਗਲਤੀ ਦਾ

ਪਤਲਾ ਹਦਾ ਹ ਮਨਖੀ-ਰਚਨਾ ਹਣ ਕਰਕ ਇਨ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਚਗੀ ਗਲ ਦ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਲਤੀ ਵੀ ਹ

ਮਨਜ ਮਿਲਕ (ਚਡੀਗੜ)



ਸਕਦੀ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕ ਇਨ ਿਕਤਾਬ ਿਜਨ ਆਦਰ-ਸਿਤਕਾਰ ਨਾਲ ਪਿਵਤਰ-ਗਥ(Holy

Scriptures) ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਸਾ ਹਰ ਸਮ ਲਈ ਸਚ (Final Truth) ਅਤ ਦ-ਰਿਹਤ (Infallible) ਨਹੀ

ਮਿਨਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ (ੀ ਗਰ ਗਥ ਸਾਿਹਬ) ਬਾਰ ਅਿਜਹਾ ਕਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਜਦਾ ਹ ਿਕ ਇਹ ਕਈ ਆਸਮਾਨੀ ਿਕਤਾਬ

ਹ ਇਹ ਇਕ ਲਖਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹਣ ਦੀ ਥ ਵਖ-ਵਖ ਲਕ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਦਾ ਸਕਲਨ (Compilation) ਹ ਇਹ

ਿਜਆਦਾਤਰ ਿਲਖਾਰੀ ਭਗਤੀ-ਲਿਹਰ ਦ ਸਾਧ-ਸਤ ਸੀ ਇਹ ਭਗਤੀ-ਲਿਹਰ 13ਵੀ ਤ 16ਵੀ ਸਦੀ ਤੀਕਰ ਚਲੀ ਸੀ

ਸਭਾਵਕ ਹ ਿਕ ਇਨ ਦ ਉਦਾਹਰਣ ਮਹਾਵਰ ਅਤ ਕਥਾਨਕ ਉਸ ਸਮ ਦੀ ਸਾਮਾਿਜਕ ਧਾਰਿਮਕ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਦਣ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਤ ਿਹਦ ਿਰਲੀਜਨ ਦਾ ਸਘਣਾ ਪਭਾਵ ਹ ਇਹ ਭਗਤੀ-ਲਿਹਰ ਦਾ ਸਭਾਿਵਕ ਨਤੀਜਾ ਹ ਉਸ

ਵਲ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਜਰ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਅਸਰ ਵੀ ਸਾਫ ਿਦਸਦਾ ਹ ਇਸਦ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਵਕਤ ਜਗੀ-

ਮਤ ਆਪਣ ਉਠਾਵ ਤ ਸੀ ਉਸਦਾ ਿਜਕਰ ਵੀ ਖਡਨ ਕਰਦ ਹਏ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਹਦ ਧਰਮ ਦੀ ਪਚਿਲਤ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਖਬ ਇਸਤਮਾਲ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ

ਪ ਹ-

ਮਾਰ ਮਹਲਾ 9

ਹਿਰ ਕ ਨਾਮ ਸਦਾ ਸਖਦਾਈ

ਜਾ ਕਉ ਿਸਮਿਰ ਅਜਾਮਲ ਉਧਿਰਓ

ਗਿਨਕਾ ਹ ਗਿਤ ਪਾਈ

ਪਚਾਲੀ ਕਉ ਰਾਜਸਭਾ ਮਿਹ

ਰਾਮ ਨਾਮ ਸਿਧ ਆਈ

ਤਾ ਕ ਦਖ ਹਿਰਓ ਕਰਣਾ ਮ

ਅਪਨੀ ਪਜ ਬਢਾਈ

ਿਜਹ ਨਰ ਜਸ ਿਕਰਪਾ ਿਨਿਧ ਗਾਇਓ

ਤਾ ਕਉ ਭਇਓ ਸਹਾਈ

ਕਿਹ ਨਾਨਕ ਮ ਇਹੀ ਭਰਸ

ਇਸ ਿਵਚ ਿਹਦ-ਿਮਿਥਹਾਸ (ਅਜਾਮਲ ਦਾ ਮਰਣ ਵਲ ਆਪਣ ਪਤ ਦਾ ਨ ਨਾਰਾਇਣ-ਨਾਰਾਇਣ ਕਿਹਣ ਦ ਨਾਲ

ਸਰਗ ਿਮਲ ਜਾਣਾ ਅਤ ਪਾਚਾਲੀ (ਦਪਤੀ) ਦ ਚੀਰ-ਹਰਣ ਵਲ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਲਣ ਨਾਲ ਕਪੜਾ ਵਧਦ ਜਾਣ ਦਾ

ਚਮਤਕਾਰ) ਸਚ ਮਨ ਕ ਇਸਤਮਾਲ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਉਪਰਕਤ ਉਦਾਹਰਣ ਿਦਦ ਹਏ ਿਸਟਾ ਕਿਢਆ ਿਗਆ ਹ ਿਕ

ਪਭ ਦੀ ਰਣ ਆਓ ਉਸਦ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰ ਨਾਨਕ ਿਥਰ ਹਿਰ ਭਗਤੀ ਹ ਿਤਹ ਰਾਖ ਮਨ ਮਾਹੀ ਗਰਬਾਣੀ

ਇਸ ਸਸਾਰ ਝਠ ਮਨਦੀ ਹ ਅਤ ਹਿਰ-ਭਜਨ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੀ ਹ-



ਜਗ ਰਚਨਾ ਸਭ ਝਠ ਹ ਜਾਿਨ ਲਹ ਰ ਮੀਤ

ਨਾਨਕ ਕਹਤ ਜਗਤ ਸਭ ਿਮਿਥਆ

ਿਜਉ ਸਪਨਾ ਰਨਾਈ

ਇਹ ਪਭ-ਿਸਮਰਨ ਤ ਜਰ ਪਾਉਦੀ ਹ-

ਰਾਮ ਿਸਮਿਰ ਰਾਮ ਿਸਮਿਰ ਇਹ ਤਰ ਕਾਜ ਹ

ਮਾਇਆ ਕ ਸਗ ਿਤਆਗ ਪਭ ਜ ਕੀ ਸਰਿਨ ਲਾਗ

ਜਗਤ ਸਖ ਮਾਨ ਿਮਿਥਆ ਝਠ ਸਭ ਸਾਜ ਹ

ਕਿਹ ਨਾਨਕ ਿਬਨ ਹਿਰ ਭਜਨ ਜੀਵਨ ਕਉਨ ਕਾਮ

ਗਰਬਾਣੀ ਭਗਤੀ-ਲਿਹਰ ਦ ਕਦਰੀ ਭਾਵ ਭਗਤੀ ਤ ਅਧਾਿਰਤ ਹ ਇਥ ਕਈ ਰਪਕ (metaphor ਜ

simile) ਦੀ ਗਜਾਇ ਨਹੀ ਹ ਇਸ ਕਰਕ ਮਾਨਿਸਕ ਘਲ਼ (mental gymnasium) ਕਰਦ ਹਏ ਇਸਦੀ ਕਈ

ਿਨਵਕਲੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਨ ਦੀ ਲੜ ਨਹੀ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਤੀਰਥ ਇਸਨਾਨ ਪਾਖਡ ਦੀ ਿਨਖਧੀ ਕਰਿਦ ਹਇ

ਿਨਰਾਕਾਰ ਇਵਰ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤ ਜਰ ਿਦਦੀ ਹ ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਬੀਰ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਆਦੀ ਿਨਰਗਣ ਭਗਤੀ ਕਰਨ

ਵਾਿਲ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਾਿਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹਨ ਇਹ ਮਾਨਵਵਾਦ (Humanism) ਦ ਨੜ ਜਾਪਦੀ ਹ ਪਰਤ ਇਸ

ਆਧਿਨਕ ਮਾਨਵਵਾਦ (Modern Humanism) ਨਹੀ ਿਕਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਿਕਉਿਕ ਇਸ ਿਵਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦ ਸਨਹ

ਦ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਤੀ-ਪਾਿਤਕ (Supernatural power) ਦਾ ਵਰਣਨ ਿਮਲਦਾ ਹ ਪਰ ਇਸ ਮਾਨਵਵਾਦ ਦੀ

ਰਆਤ(forerunner ਜ precursor) ਿਕਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ

--- ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਚਡੀਗੜ

05222020 at 854am

In reply to ਮਨਜ ਮਿਲਕ (ਚਡੀਗੜ)

ਸੀ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ

ਇਹ ਆਮ ਕਰਕ ਗਲਤ ਪਰਚਾਿਰਆ ਜਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਾਮਲ ਹਨ

ਅਸਲ ਿਵਚ ਗਰ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨ ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਤ ਅਗਲ ਪੜਾਅ ਦਾ ਅਰਭ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤ ਉਹ ਸੀ ਤਰਕੀਲਤਾ

ਧਰਮ-ਿਨਰਪਖਤਾ ਅਤ ਮਾਨਵਵਾਦ ਦਾ ਪਸਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਅਤ ਸਫੀ ਲਿਹਰ ਦ

ਉਪਾਕ ਦੀ ਵੀ ਕਈ ਪਰਪਰਾਵ ਤ ਚਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਰਚਨਾਵ ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ

ਕਸਵਟੀ ਿਕਸ ਿਵ ਵਨਗੀ ਦਾ lsquoਧਾਰਿਮਕrsquo ਿਵਹਾਰ ਅਤ ਜ ਿਫਰਕ ਪਰਪਰਾਵ ਨਹੀ ਸਨ


05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon

In reply to ਮਨਜ ਮਿਲਕ (ਚਡੀਗੜ)ENG DARSHAN SINGH KHALSA AUSTRALIA



ਵੀਰ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ ਸਿਤ ਸੀ ਅਕਾਲ

ਆਪ ਜੀ ਨ ਿਲ਼ਖਣਾ ਕੀਤਾ ਹ ਿਕ-

ਗਰਬਾਣੀ ਸਮਤ ਦਨੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਿਕਤਾਬ ਆਪਣ ਸਮ ਦ ਲਕ ਨ ਿਲਖੀ ਹਨ ਹਰਕ

ਿਲਖਾਰੀ ਆਪਣ ਵਕਤ ਦ ਸਮਾਜ ਤ ਆਪਣੀ ਿਕਤਾਬ ਦਾ ਕਥਾਨਕ (plot) ਲਦਾ ਹ ਕਈ ਵੀ ਿਕਤਾਬ

ਆਸਮਾਨ ਤ ਨਹੀ ਆਈ ਹ ਅਸੀ ਜਾਣਦ ਹ ਿਕ ਮਨਖ ਗਲਤੀ ਦਾ ਪਤਲਾ ਹਦਾ ਹ ਮਨਖੀ-ਰਚਨਾ ਹਣ

ਕਰਕ ਇਨ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਚਗੀ ਗਲ ਦ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਲਤੀ ਵੀ ਹ ਸਕਦੀ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕ ਇਨ

ਿਕਤਾਬ ਿਜਨ ਆਦਰ-ਸਿਤਕਾਰ ਨਾਲ ਪਿਵਤਰ-ਗਥ(Holy Scriptures) ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਸਾ ਹਰ

ਸਮ ਲਈ ਸਚ (Final Truth) ਅਤ ਦ-ਰਿਹਤ (Infallible) ਨਹੀ ਮਿਨਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ

ਬਦ ਕਤਬ ਕਹਹ ਮਤ ਝਠ ਝਠਾ ਜ ਨ ਿਬਚਾਰ ਕਬੀਰ ਜੀ1350

ਜਦ ਪਰਾਤਨ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਕਝ ਮਨਖ ਦੀ ਸਮਝ ਿਵਚ ਨਹੀ ਆਉਦਾ ਮਨਖ ਉਸ ਪਰ ਗਲਤ ਦਾ ਠਪਾ ਲਾ

ਦਦਾ ਹ ਸਮ ਸਥਾਨ ਦ ਅਨਸਾਰੀ ਕਈ ਿਲਖਾਰੀਲਖਕ ਆਪਣ ਵਲ 100 ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਹਈਆ

ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਕਿਸ ਕਰਦਾ ਹ ਕਈ ਵਾਰ ਲਖਕ ਦਾ ਆਾਮਕਸਦ ਸਾਡੀ ਪਕੜ ਿਵਚ ਨਾ ਆਉਣ ਕਰਕ

ਭਰਮ-ਭਲਖ ਪਦਾ ਹ ਜਦ ਹਨ

ਅਜ ਦਾ ਮਨਖਾ-ਸਮਾਜ ਬੜੀ ਤਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣ ਆਪ ਿਵਚ ਬਦਲਾਅ ਿਲਆ ਿਰਹਾ ਹ ਭਾਵ ਮਨਖ ਬਦਲ

ਿਰਹਾ ਹ ਿਪਛਲ ਹਾਲਾਤ ਵਖਦ ਮਨਖ ਅਗ ਤ ਅਗ ਬਹਤ ਤਰਕੀ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਅਨਕ ਖਤਰ ਿਵਚ

ਤਰਕੀ ਕੀਤੀ ਹਨ

ਸਹੀ ਤ ਗਲਤ ਦਾ ਫਸਲਾ ਹਰ ਮਨਖ ਦਾ ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ ਹਦਾ ਹ ਮਨਖਾ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਕਈ ਵਾਰ ਗਲਤ

ਸਹੀ ਅਤ ਸਹੀ ਗਲਤ ਗਰਦਾਨ ਿਦਤਾ ਜਦਾ ਹ ਐਸਾ ਮਨਖਾ ਸਮਾਜ ਿਵਚ ਹ ਿਰਹਾ ਹ

ਬਹਤ ਹਦ ਤਕ ਤਹਾਡ ਿਵਚਾਰ ਨਾਲ ਸਿਹਮਤੀ ਹ

ਿਬਨ ਕ ਸਬਦ-ਗਰ ਗਰਥ ਅਦਰ 35 ਬਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਾਿਮਲ ਹਨ ਪਜਵ ਸਿਤਗਰ ਗਰ

ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਜੀ ਨ ਬੜੀ ਦਰ ਿਦਟਾ ਨਾਲ ਬਾਣੀਰਚਨਾਵ ਦੀ ਸਪਾਦਨਾ ਕਰਨਾ ਕੀਤਾ ਹ ਹ ਿਕਸ

ਿਵਚਾਰ ਦੀ ਡਿਗਆਈ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਿਵਚ ਨਾ ਆਏ ਤ ਅਸੀ ਉਸ ਿਵਚਾਰ ਆਪਣ ਅਨਸਾਰੀ ਬਨਾਉਣ ਲਈ

ਉਸ ਿਵਚਾਰ ਗਲਤ ਨਹੀ ਗਰਦਾਨ ਸਕਦ

ਪਾਠਕ ਜਨ ਿਕਸ ਵੀ ਿਲਖਾਰੀ ਦ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਆਏ ਮਨ-ਭਾਵ ਦੀ ਪਕੜ ਕਰਨੀ ਸਖੀ ਨਹੀ ਹਦੀ ਿਕ

ਿਲਖਾਰੀ ਨ ਿਕਸ ਡਿਗਆਈ ਿਵਚ ਜਾ ਕ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਵ ਸਾਰਜਾਮ ਿਦਤਾ ਹਦਾ ਹ ਹ ਕਵਲ ਿਲਖਾਰੀ ਹੀ

ਆਪਣੀ ਿਲਖਤ ਬਾਰ ਖਲਾਸਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਉਸਨ ਿਕਸ ਭਾਵ ਨਾਲ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਿਲਆਉਣ

ਕੀਤ ਹਨ



ਸਮ ਸਥਾਨ ਸਮਾਜ ਅਨਸਾਰ ਮਨਖੀ ਿਵਚਾਰ ਿਵਚ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣਾ ਸਭਾਿਵਕ ਹ

ਧਨਵਾਧ

ਇਜ ਦਰਸਨ ਿਸਘ ਖਾਲਸਾ

ਅਸਟਰਲੀਆ

24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like

(ਨਟ- ਸ ਜਰਨਲ ਿਸਘ ਅਸਟਲੀਆ ਨ ਅਜ ਇਕ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਕਰਕ ਇਸ ਿਵ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ

ਇਕ ਲਖ ਿਵਚ ਭਜ ਹਨ ਜ ਿਕ ਹਠ ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ ਪੜ ਜਾ ਸਕਦ ਹਨ-ਸਪਾਦਕ)

httpwwwsikhmargcom20200522-so-bhooleyhtml

05222020 at 936pm


ਅਜ ਮਈ 24 2020 ਦੀ ਾਮ ਤਕ ਿਜਨ ਵੀ ਪਾਠਕਲਖਕ ਨ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ ਿਦਤ ਹਨ ਉਨ ਸਾਿਰ ਦਾ

ਧਨਵਾਦ ਇਸ ਸਵਾਲ ਿਵਚ ਿਜਹੜ ਦ ਬਦ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਸੀ ਉਨ ਬਾਰ ਿਤਨ ਲਖਕ ਦ ਿਵਚਾਰ ਇਕ-

ਇਕ ਬਦ ਬਾਰ ਆਏ ਹਨ ਬਲਦਵ ਿਸਘ ਟਰਟ ਦ ਿਵਚਾਰ ਇਹ ਪਸਟ ਪਉਣ ਤਕ ਹਾਲ ਨਹੀ ਆਏ ਇਸ ਲਈ

ਇਸ ਸਵਾਲ ਬਾਰ ਿਵਚਾਰ ਹਾਲ ਘਟ-ਘਟ ਇਕ ਹਫਤਾ ਹਰ ਜਰਰ ਹਵਗੀ

ਹਰਣਾਖਸ ਬਾਰ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਬਚਪਨ ਤ ਹੀ ਸਣਦ ਆ ਰਹ ਹ ਿਕ ਉਸ ਨ ਭਗਤੀ ਕਰਕ ਇਕ ਵਰ ਿਲਆ ਹਇਆ ਸੀ

ਿਕ ਨਾ ਿਦਨ ਮਰ ਨਾ ਰਾਤ ਮਰ ਨਾ ਅਦਰ ਮਰ ਨਾ ਬਾਹਰ ਮਰ ਨਾ ਮਨਖ ਕਲ ਮਰ ਨਾ ਹਿਥਆਰ ਨਾਲ ਮਰ ਰਬ

ਦ ਨਾਮ ਦੀ ਥ ਤ ਇਸ ਨ ਆਪਣਾ ਹੀ ਨਾਮ ਜਪਾਉਣਾ ਰ ਕਰ ਿਦਤਾ ਸੀ ਭਗਤ ਪਿਹਲਾਦ ਪਭ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ ਇਸ

ਲਈ ਉਸ ਨ ਇਸ ਦਾ ਹਕਮ ਨਾ ਮਿਨ ਤ ਹਰਣਾਖਸ ਨ ਉਸ ਕਟ ਦਣ ਰ ਕਰ ਿਦਤ ਪਿਹਲ ਤ ਲਹ ਦ ਥਮ

ਤਪਾ ਕ ਉਸ ਨਾਲ ਜਫੀ ਪਉਣ ਿਕਹਾ ਿਗਆ ਪਿਹਲਾਦ ਪਿਹਲ ਤ ਡਰ ਿਗਆ ਪਰ ਜਦ ਉਸ ਨ ਉਸ ਥਮ ਉਪਰ

ਕੀੜੀ ਤਰਦੀ ਦਖੀ ਤ ਉਸ ਅਿਹਸਾਸ ਹਇਆ ਿਕ ਜਦ ਕੀੜੀ ਨਹੀ ਮਰੀਸੜੀ ਤ ਮ ਵੀ ਕਝ ਨਹੀ ਹਣ ਲਗਾ

ਿਕਉਿਕ ਪਭ ਕੀੜੀ ਦਾ ਰਪ ਧਾਰਨ ਕਰਕ ਆਇਆ ਸੀ ਇਸ ਬਾਰ ਇਕ ਧਾਰਨਾ ਵੀ ਪਚਲਤ ਸੀ ਿਕ ldquoਪਾ ਲ ਤਿਤ

ਥਮ ਜਫੀ ਆਪ ਤ ਰਾਮ ਰਖ ਲਊrdquo ਇਹ ਕੀੜੀ ਵਾਲੀ ਗਲ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਦਰਜ਼ ਨਹੀ ਹ ਪਰ ਥਮ ਦਾ

ਿਜ਼ਕਰ ਜਰਰ ਆਇਆ ਹ ਉਸ ਥਮ ਿਵਚ ਰਬ ਨ ਪਗਟ ਹ ਿਕ ਉਸ ਹਰਣਾਖਸ ਿਮਲ ਵਰ ਦੀ ਰਤ ਵੀ ਪਰੀ

ਕਰ ਿਦਤੀ ਅਤ ਮਤ ਵੀ ਕਰ ਿਦਤੀ ਪਿਹਲ ਪਿਹਲ ਸਾ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਚੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਹਾਲ ਵੀ

ਕਈ ਲਗਦੀ ਹਵ ਿਕਉਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਇਸ ਦਾ ਬਹਤ ਵਾਰੀ ਿਜ਼ਕਰ ਆਇਆ ਹ

ਹਣ ਸਚਣ ਵਾਲੀ ਗਲ ਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਿਜਸ ਰਬ ਜੀ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਮਢ ਿਵਚ ਹੀ ਕਰ ਿਦਤੀ ਗਈ ਸੀ

ਅਤ ਗਰ ਅਰਜਨ ਦਵ ਜੀ ਨ ਬਹਤ ਹੀ ਸਖ਼ਤ ਬਦ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਮਹ ਸੜ ਿਕਉ ਨਾ ਜਾਵ ਿਜਹੜਾ ਇਹ




ਕਿਹਦਾ ਹ ਿਕ ਰਬ ਜੀ ਜਨਾ ਿਵਚ ਆਉਦ ਹਨ ਭਾਵ ਿਕ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਵੀ ਹ ਸਕਦ ਹਨ ਸ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਿਨਰੀ ਝਠੀ

ਅਤ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹ ਪਾਤਰ ਭਾਵ ਇਸ ਦ ਇਿਤਹਾਸਕ ਹਣ ਇਸ ਬਦ ਿਵਚ ਇਹੀ ਿਸਿਖਆ ਿਮਲਦੀ ਹ ਿਕ ਮਤ ਤ

ਕਈ ਵੀ ਬਚ ਨਹੀ ਸਕਦਾ ਇਸ ਲਈ ਹਕਾਰੀ ਹ ਿਕ ਦਸਿਰ ਤ ਜ਼ਲਮ ਨਹੀ ਕਰਨ ਚਾਹੀਦ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਆਈ

ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਘਟਨਾਮ ਕਹਾਣੀ ਜ ਤਰਜੀਹ ਅਸੀ ਗਲਤੀ ਨਹੀ ਕਿਹ ਸਕਦ ਿਕ ਗਰ ਜੀ ਨ ਕਈ ਗਲਤੀ

ਕੀਤੀ ਹਣਗੀ ਅਤ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਅਖਰ-ਅਖਰ ਸਚ ਹ ਜ ਗਰਬਾਣੀ ਉਥ ਰ

ਹਦੀ ਹ ਿਜਥ ਸਾਇਸ ਮਕ ਜਦੀ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਕਿਵਤਾ ਿਵਚ ਹਣ ਕਰਕ ਲਕਾਈ ਇਨ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ

ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਉਨ ਦਾ ਕਈ ਮਕਸਦ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਇਹ ਤ ਹ ਨਹੀ ਸਕਦਾ ਿਕ ਖਦ ਆਪ ਹੀ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਮਢਲ

ਿਸਧਤ ਦਾ ਭਾਵ ਿਕ ਮਲ ਮਤ ਿਵਚ ਦਸ ਗਏ ਗਰਮਿਤ ਦ ਰਬ ਦਾ ਖਡਨ ਕਰੀ ਜਾਣ

(ਨਟ- ਇਜ ਦਰਨ ਿਸਘ ਖਾਲਸਾ ਨ ਇਕ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਕਰਕ ਭਜ ਹਨ ਜ ਿਕ ਹਠ ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ

ਪੜ ਜਾ ਸਕਦ ਹਨ-ਸਪਾਦਕ)

httpwwwsikhmargcom20200524-karta-aaphtml

05242020 at 455pm



ਆਪ ਜੀ ਆਪਣੀ ਇਸ ਪਸਟ ਿਵਚ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਰਬ ਵਾਲ ਸਕਲਪ ਮਾਨਤਾ ਦਦ ਹਏ ਨਜ਼ਰ ਆਉਦ ਹ ਮ

ਇਹ ਸਮਝਦਾ ਹ ਿਕ ਇਹ ਮਾਨਤਾ ਤਹਾਡੀ ਆਪਣੀ ਿਨਜੀ ਰਾਇ ਹ ਨਾ ਿਕ ਏਥ ਰਬ ਦੀ ਹਦ ਵਾਲ ਿਵ ਤ

ਪਿਹਲ ਹਈ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦਾ ਿਨਰਨਾ


05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon

ਵੀਰ ਇਜ ਦਰਸਨ ਿਸਘ ਖਾਲਸਾ

(ਅਸਟਰਲੀਆ) ਸਚ ੀ ਅਕਾਲ ਜੀ

ਤਹਾਡ ਬਕੀਮਤੀ ਪਤੀਕਰਮ ਲਈ ਧਨਵਾਦ

ਤਸੀ ਿਕਹਾ ਿਕ ਬਦ ਕਤਬ ਕਹਹ ਮਤ ਝਠ ਝਠਾ ਜ ਨ ਿਬਚਾਰ ਕਬੀਰ ਜੀ1350

ਕਈ ਵਾਰ ਲਖਕ ਦਾ ਆਾਮਕਸਦ ਸਾਡੀ ਪਕੜ ਿਵਚ ਨਾ ਆਉਣ ਕਰਕ ਭਰਮ-ਭਲਖ ਪਦਾ ਹ ਜਦ ਹਨ ਸਹੀ ਤ

ਗਲਤ ਦਾ ਫਸਲਾ ਹਰ ਮਨਖ ਦਾ ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ ਹਦਾ ਹ ਿਕਸ ਿਵਚਾਰ ਦੀ ਡਿਗਆਈ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਿਵਚ ਨਾ ਆਏ

ਤ ਅਸੀ ਉਸ ਿਵਚਾਰ ਆਪਣ ਅਨਸਾਰੀ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਿਵਚਾਰ ਗਲਤ ਨਹੀ ਗਰਦਾਨ ਸਕਦ

ਤਸੀ ਸਹੀ ਿਕਹਾ ਿਕ ਿਲਖਾਰੀ ਦੀ ਕਿ 100 ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਹਈਆ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਹਦੀ ਹ ਇਹ ਵੀ ਹ




ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਿਕਸ ਬਦ ਕਈ ਿਕਤਾਬ ਸਮਝਣ ਬਾਰ ਗਲਤੀ ਹ ਜਾਵ ਪਰ ਇਹ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦਾ ਿਕ ਦਨੀ ਦ

ਿਜਆਦਾਤਰ ਿਵਦਵਾਨ ਬਧੀਜੀਵੀ ਉਸ ਗਲ ਰਦ ਕਰ ਦਣ ਇਹ ਵੀ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਿਕਤਾਬ ਿਵਿਗਆਨ ਦੀ

ਕਸਵਟੀ ਤ ਖਰੀ ਨਾ ਉਤਰ ਸਕ ਵਦ ਮਨਸਮਤੀ ਿਵਚ ਦਰਜ ਵਰਣ-ਿਵਵਸਥਾ ਅਜ ਪਰੀ ਤਰ ਅਮਾਨਵੀ ਅਤ ਗਲਤ

ਸਾਬਤ ਹ ਚਕੀ ਹ ਕਰਾਨ ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਿਪਟਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਿਦਦੀ ਹ(434) ਇਸ ਤਰ ਬਾਈਬਲ ਅਤ

ਕਰਾਨ ਿਵਚ ਦਿਸਆ ਿਗਆ ਹ ਿਕ ਿਪਥਵੀ ਚਪਟੀ ਹ ਇਸ ਕਾਰਨ ਜਦ ਕਪਰਿਨਕਸ ਬਰਨ ਗਲੀਿਲਓ ਆਦੀ ਨ

ਸਬਤ ਪ ਕਰਕ ਿਕਹਾ ਿਕ ਿਪਥਵੀ ਗਲ ਹ ਅਤ ਸਰਜ ਦ ਆਲ-ਦਆਲ ਘਮਦੀ ਹ ਤ ਉਨ ਚਰਚ ਦ ਗਸ ਦਾ

ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਿਪਆ ਅਜ ਇਹ ਪਰੀ ਤਰ ਸਾਿਬਰ ਹ ਚਿਕਆ ਹ ਚਰਚਾ ਨ ਮਾਫੀ ਵੀ ਮਗ ਲਈ ਹ ਇਸ ਕਰਕ

ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪ ਕੀਤਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਕਥਨ (ਪਨਾ 1350) ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹ ਜਦਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਕਬੀਰ ਜੀ ਘ ਕਵੀ

ਅਤ ਸਤ ਹਣ ਦ ਬਾਵਜਦ ਆਖਰਕਾਰ ਇਕ ਮਨਖ ਸੀ

ਿਕਨੀ ਹਰਾਨੀ ਦੀ ਗਲ ਹ ਿਕ ਸਾ ਮਬਾਈਲ ਨਵੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਨਵ ਮਾਡਲ ਦਾ (Latest) ਚਾਹੀਦਾ ਇਲਾਜ

ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਨਵ ਤ ਨਵ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਿਜਦਗੀ ਦ ਹਰ ਖਤਰ ਿਵਚ ਅਸੀ ਨਵੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਇਸਤਮਾਲ

ਕਰਨਾ ਚਾਹਦ ਹ ਪਰਤ ਿਰਲੀਜਨ ਬਾਰ ਅਸੀ ਪਰਾਣ ਿਵਚਾਰ ਦ ਲਕੀਰ ਦ ਫਕੀਰ ਹੀ ਬਣ ਰਿਹਣਾ ਚਾਹਦ ਹ ਸਾਰ

ਧਰਮ (religion) ਆਪਣ ਰਕ ਿਗਆਨ (static knowledge) ਨਾਲ ਿਚਬੜ ਹਏ ਹਨ ਸਾਰ ਆਪਣ-ਆਪਣ

ਧਰਮ-ਗਥ ਅਖਵਾਉਦੀ ਿਕਤਾਬ ਸਰਬ-ਟ ਅਤ ਦ-ਰਿਹਤ (infallible) ਮਨਦ ਹਨ ਇਹ ਅਸਲੀ ਮਰਜ

ਹ ਇਸ ਕਰਕ ਉਹ ਕਝ ਨਵ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕਿ ਨਹੀ ਕਰਦ ਿਕਉਿਕ ਉਹ ਮਨਦ ਹਨ ਿਕ ਸਚ ਉਨ ਦ ਕਲ਼ ਹ ਫਰ

ਮਗਜਮਾਰੀ ਦੀ ਕੀ ਲੜ ਹ ਸਾ ਬਧੀ ਅਤ ਿਗਆਨ-ਿਵਿਗਆਨ ਦਾ ਇਸਤਮਾਲ ਇਸ ਪਾਸ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤ

ਆਪਣ ਮਜਹਬ ਨਵ ਜਮਾਨ ਮਤਾਬਕ ਚਗਰਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ

ਇਕ ਬਾਰ ਫਰ ਤਹਾਡਾ ਧਨਵਾਦ


05292020 at 840am 1 Like

ਮਨਜ਼ ਮਿਲਕ ਜੀ

ਤਸੀ ਆਪਣੀ 22052020 ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਗਰ ਤਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਿਹਬ ਦ ਰਾਗ ਮਾਰ ਿਵਚ ਇਕ ਬਦ ਦਾ ਵਰਵਾ

ਦ ਕ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਕਿਢਆ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਚਮਤਕਾਰ ਮਾਨਤਾ ਿਦਦੀ ਹ ਤਹਾਡ ਕਿਹਣ ਅਨਸਾਰ ਗਰਬਾਣੀ ਨ

ldquoਅਜਾਮਲ ਦਾ ਮਰਣ ਵਲ ਆਪਣ ਪਤ ਦਾ ਨ ldquoਨਾਰਾਇਣ-ਨਾਰਾਇਣrdquo ਕਿਹਣ ਨਾਲ ਸਰਗ ਿਮਲ ਜਾਣਾ ਅਤ ਪਚਾਲੀ

(ਦਪਦੀ) ਦ ਚੀਰਹਰਣ ਵਲ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਲਣ ਨਾਲ ਕਪੜਾ ਵਧਦਾ ਜਾਣ ਦਾ ਚਮਤਕਾਰ ਸਚ ਮਨ ਕ

ਇਸਤਮਾਲ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹrdquoਤਸੀ ਸਾਿਹਤ ਦ ਵੀ ਰਸੀਏ ਲਗਦ ਹਕੀ ਸਾਿਹਤ ਸਮਝਣ ਲਈ ਿਕਸ ਵੀ ਰਚਨਾ ਦ

ਅਖਰੀ ਅਰਥ ਕਰਨ ਜ਼ਾਇਜ਼ ਨਤਸੀ ਪ ਮਹਨ ਿਸਘ ਦੀ ਇਕ ਕਿਵਤਾ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣੀ ਇਕ ਹਰ ਪਸਟ ਿਵਚ

ਇਸਤਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹਿਜਹੜੀ ਕਿਵਤਾ ਤਸੀ ਆਪਣੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਕਟ ਕੀਤੀ ਹ ਉਸ ਿਵਚ ਉਹ ਰਬ ਕਿਹਦ ਨ ਿਕ ldquo

ਜ ਤ ਮਹ ਤ ਜ਼ਲਫ ਹਟ ਦਵrdquoਤਸੀ ਪ ਮਹਨ ਿਸਘ ਦੀ ਇਸ ਕਿਵਤਾ ਨਾਲ ਸਿਹਮਤ ਜਾਪਦ ਹਕੀ ਤਹਾਡ ਿਖਆਲ

Jarnail Singh



ਿਵਚ ਰਬ ਦੀ ਜ਼ਲਫਾ ਹਦੀ ਹਨਕੀ ਤਸੀ ਕਦੀ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕਿਸ ਕੀਤੀ ਹ ਿਕ ਗਰ ਤਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਿਹਬ

ਪਚਾਲੀ ਤ ਿਨ ਦੀ ਜਗਾ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਾ ਿਸਮਰਣ ਿਕਉ ਕਰਾ ਰਹ ਨਕੀ ਤਸੀ ਕਦੀ ਇਸ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕਿ ਕੀਤੀ

ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਸਰਗ ਿਕਸ ਿਕਹਾ ਿਗਆ ਹ

ਧਨਵਾਦ ਸਿਹਤ

ਜਰਨਲ ਿਸਘ

05292020 at 607pm

ਨਟ ਸ ਜਰਨਲ ਿਸਘ ਅਸਟਲੀਆ ਨ ਅਜ 29 ਮਈ lsquoਮਰੀ ਪਟੀਆ ਿਲਖਹ ਹਿਰ ਗਿਵਦ ਗਪਾਲਾrsquo ਬਦ ਦ

ਅਰਥ ਕਰਕ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ ਭਜ ਸਨ ਜ ਿਕ ਹਠ ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ ਪੜ ਜਾ ਸਕਦ ਹਨ

httpwwwsikhmargcom20200529-gobind-gopalahtml

ਇਸ ਬਦ ਦ ਅਰਥ ਬਲਦਵ ਿਸਘ ਟਰਟ ਦ ਅਜ ਤ ਤਕਰੀਬਨ 10 ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਦ ਕੀਤ ਹਠ ਿਲਖ ਿਲਕ ਤ ਪੜ ਜਾ

ਸਕਦ ਹਨ

httpwwwsikhmargcom20100131-mayre-patyahtml

05292020 at 746pm


ਇਹ ਸਹੀ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਅਦਰ ਪਚਲਤ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦ ਤਰ ਤ ਵਰਿਤਆ ਿਗਆ ਹ

ਪਰ ਸਮਝਣ ਵਾਲੀ ਬਾਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਉਦਾਹਰਣ ਿਸਰਫ ਉਦਾਹਰਣ ਹਦੀ ਹ ਅਤ ਉਦਾਹਰਣ ਕਵਲ ਿਸਧਤ ਸਮਝਣ

ਵਾਸਤ ਹਦੀ ਹ

ਉਦਾਹਰਣ ਆਪਣ-ਆਪ ਿਵਚ ਕਦ ਿਸਧਤ ਨਹੀ ਹਦੀ

ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway

ਵੀਰ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ

ਸਿਤ ਸੀ ਅਕਾਲ

ਆਿਦ ਜਗਾਿਦ ਅਤ ਅਜ ਦ ਸਮ ਤਕ ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਬਮਾਰ ਬਦਲਾਅ ਆਏ ਹਨ ਅਤ ਆਉਣ ਵਾਲ ਭਿਵਖ

ਿਵਚ ਆਉਦ ਰਿਹਣਗ ਤਰਕੀ ਹਈ ਹਦੀ ਰਿਹਣਗੀ




ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਭ ਇਹ ਨਹੀ ਿਕ ਸਾਡ ਪਰਵਜ਼ ਨ ਜ ਜੀਵਨ ਿਜਉਣਾ ਕੀਤਾ ਉਹ ਗ਼ਲਤ ਸੀ ਜ ਉਹਨ ਜ

ਿਵਰਸ ਿਵਚ ਸਾ ਦਣਾ ਕੀਤਾ ਉਹ ਗ਼ਲਤ ਹ

ਸਮ ਸਥਾਨ ਅਨਸਾਰੀ ਮਨਖ ਜ ਕਰਦਾ ਹ ਸਹੀ ਕਰਦਾ ਹ

100-150 ਸਾਲ ਬਾਆਦ ਮਨਖ ਆਪਣੀ ਲੜ ਪਰਤੀ ਦੀ ਨਵੀ ਤਕਨੀਕ ਇਜ਼ਾਦ ਕਰ ਲਦਾ ਹ ਤ

ਇਸਦਾ ਮਤਲਭ ਇਹ ਨਹੀ ਕੀ ਪਿਹਲ ਇਜ਼ਾਦ ਕੀਤੀ ਤਕਨੀਕ ਗ਼ਲਤ ਸਨ

ਜਦ ਲਕ ਧਰਤੀ ਚਪਟੀ ਕਿਹਦ ਸਨ ਉਹਨ ਦ ਪਾਸ ਇਤਨੀ ਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ ਸ ਸਝੀ ਕਰਨੀ ਕੀਤੀ

ਲਕ ਇਨਾ ਿਗਆਨ ਵੀ ਨਹੀ ਸੀ ਿਕ ਚਦਰ ਗਿਹਣ ਵਲ ਚਦਰਮਾ ਵਲ ਵਖ ਿਕ ਜਾਣ ਲਦ ਿਕ ਧਰਤੀ ਦੀ ਛਾਇਆ ਤ

ਗਲ ਹ ਿਗਆਨ ਨਹੀ ਸੀ ਪਰ ਸਮ ਪਾ ਕ ਮਨਖ ਿਗਆਨ ਹ ਿਗਆ ਤ ਮਨ ਿਲਆ ਿਕ ਧਰਤੀ ਗਲ ਹ

ਸਹੀ ਅਤ ਗਲਤ ਦਾ ਲਬਲ ਤ ਅਸੀ ਲਾਉਣਾ ਕਰਦ ਹ ਕਈ ਮਨਖ ਗਲਤ ਨਹੀ ਹਦਾ ਸਾਰ ਮਨਖ ਹਰ ਖਤਰ ਿਵਚ

ਮਾਸਟਰ ਨਹੀ ਹਦ ਕਈ ਕਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਦੀ ਹ ਅਤ ਕਈ ਵਾਰ ਕਈ ਤ ਕਈ ਇਲਮ ਹੀ ਨਹੀ ਹਦਾ

ਬਜ਼ਰਗ ਕਲ ਮਬਾਈਲ ਕਮਿਪਊਟਰ ਨਹੀ ਸਨ ਹਦ ਪਰ ਅਜ ਹਨ ਉਹਨ ਿਚਠੀ ਪਾ ਕ ਸਨਹ ਭਜ

ਿਕ ਸਾਰ ਿਲਆ ਅਜ ਫਟਾਫਟ ਸਨਹ ਿਮਲ ਰਹ ਹਨ ਬਜ਼ਰਗ ਗਲਤ ਨਹੀ ਸਨ

ਅਜ ਜ ਿਗਆਨ ਤਹਾਸਾਮ ਹਾਿਸਲ ਹ ਪਾਪਤ ਹ ਸਾਡ ਵਡਿਰ ਨਹੀ ਸੀ ਇਸਦਾ ਮਤਲਭ ਇਹ

ਨਹੀ ਿਕ ਉਹ ਜ ਕਝ ਕਰ ਗਏ ਗਲਤ ਕਰ ਗਏ ਉਹਨ ਆਪਣ ਸਮ ਅਥਾਨ ਦ ਅਨਸਾਰੀ ਜ ਕੀਤਾ ਸਹੀ ਕੀਤਾ

ਲੜ ਕਾਢ ਦੀ ਮ ਹ ਇਸ ਤਿਹਤ ਮਨਖ ਬਹਤ ਉਚੀ ਮਿਜ਼ਲ ਤਿਹ ਕਰ ਚਿਕਆ ਹ

ਤਸੀ ਆਪਣੀ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਵਦ ਮਨਸਮਤੀ ਬਾਈਬਲ ਅਤ ਕਰਾਨ

ਕਪਰਿਨਕਸ ਬਰਨ ਗਲੀਿਲਓ ਆਿਦ ਬਾਰ ਿਜ਼ਕਰ ਕਰ ਕ ਿਲਿਖਆ ਹ ਿਕ

ldquoਇਸ ਕਰਕ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪ ਕੀਤਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਕਥਨ (ਪਨਾ 1350) ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹ ਜਦਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਕਬੀਰ

ਜੀ ਘ ਕਵੀ ਅਤ ਸਤ ਹਣ ਦ ਬਾਵਜਦ ਆਖਰਕਾਰ ਇਕ ਮਨਖ ਸੀldquo

ਵੀਰ ਜੀਉ ਿਵਚਾਰ ਅਧੀਨ ਪਕਤੀ ldquoਬਦ ਕਤਬ ਕਹਹ ਮਤ ਝਠ ਝਠਾ ਜ ਨ ਿਬਚਾਰ ਕਬੀਰ ਜੀ1350rdquo ਤਸੀ

ਿਕਸ ਤਰ ਗ਼ਲਤ ਸਾਿਬਤ ਕੀਤਾ ਹ

ਜ਼ਰਾ ਖਹਲ ਿਕ ਿਲ਼ਖਣਾ ਕਰਨਾ ਜੀ

ਿਵਚਾਰ ਦਾ ਧਰਾ ਇਹ ਵੀਚਾਰ ਹੀ ਰਹ

ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am




ਤਸੀ ਬਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹ ਿਕ ਮ ਆਪਣੀ ਗਲ ਥੜੀ ਖਲ ਕ ਸਮਝਾਵ ਇਸ ਕਰਕ ਮ ਤਹਾਡੀ ਨਜਰ ਇਹ ਤਥ

(facts) ਰਖ ਿਰਹਾ ਹ


ਗਰ ਗਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਦਰਜ ਇਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹ ਿਕ ਵਦ ਅਤ ਕਤਬ ਗਲਤ

(ਝਠ) ਨਹੀ ਹਨ ਸਗ ਝਠਾ ਉਹ ਹ ਜ ਇਨ ਤ ਿਵਚਾਰ ਨਹੀ ਕਰਦਾ ਕਿਹਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹ ਿਕ ਇਹ

ਿਕਤਾਬ ਪਰੀ ਤਰ ਸਚ ਕਿਹਦੀ ਹਨ ਵਦ ਚਾਰ ਹਨ- ਿਰਗਵਦ ਯਜਰਵਦ ਸਾਮਵਦ ਅਤ ਅਥਰਵਵਦ

ਕਤਬ ਿਵਚ ਵੀ ਚਾਰ ਿਕਤਾਬ ਹਨ- ਤਰਤ ਜਬਰ ਅਜੀਲ ਅਤ ਕਰਆਨ ਇਨ ਿਵਚ ਜਬਰ ਹਣ ਉਪਲਭਦ

ਨਹੀ ਹ

ਹਣ ਮ ਤਹਾਡ ਸਾਹਮਣ ਪਖਤਾ ਸਬਤ ਪ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਿਜਸ ਨਾਲ ਇਹ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਕਈ ਗਲ

ਗਲਤ (ਝਠ) ਿਦਤੀ ਹਈ ਹਨ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹ ਿਕ ਤਸੀ ਸਬਰ ਨਾਲ ਪੜਗ ਔਰ ਇ-ਿਨਦਾ

(Blasphemy) ਦਾ ਆਰਪ ਨਹੀ ਲਾਓਗ-

ਿਰਗਵਦ ਦ ਦਮ ਮਡਲ ਿਵਚ ਪਰ ਸਕਤ ਆਉਦਾ ਹ ਿਜਸ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਿਗਆ ਹ ਿਕ ਭਗਵਾਨ ਨ ਆਪਣ

ਿਸਰ ਤ ਬਾਹਮਣ ਬਾਜ ਤ ਖਤਰੀ ਪਟ ਤ ਵ ਅਤ ਲਤ ਤ ਦਰ ਪਦਾ ਕੀਤ ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਰਣ-

ਿਵਵਸਥਾ ਦਾ ਜਨਮ ਹਇਆ ਿਜਹੜੀ ਬਾਅਦ ਿਵਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦ ਰਪ ਿਵਚ ਸਭ ਦ ਸਾਹਮਣ ਆਈ ਹਣ

ਸਵਾਲ ਠਦਾ ਹ ਿਕ ਜਕਰ ਬਾਹਮਣ ਖਤਰੀ ਵ ਦਰ ਭਗਵਾਨ ਨ ਆਪਣ ਰੀਰ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਤ ਫਰ

ਇਸਾਈ ਮਸਲਮਾਨ ਅਫੀਕੀ ਿਕਦ ਬਣ ਇਸ ਤਰ ਵਦ ਗਲਤ ਸਾਿਬਤ ਹਦ ਹਨ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਮਨਖ ਨ

ਆਪਣ ਆਪ ਬਣਾਇ ਹਨ ਿਕਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨ ਨਹੀ

ਹਣ ਤਰਤ (old testament) ਦੀ ਗਲ ਕਰੀਏ ਇਸ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਯਹਦੀ ਦਾ ਰਬ ਿਜਹਵਾਹ

ਯਹਦੀ ਹਕਮ ਿਦਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰ-ਯਹਦੀ ਲਕ (Canaanites Hittites Amorites etc) ਮਾਰ

ਿਦਤਾ ਜਾਵ ਿਕਸ ਵੀ ਿਜਉਦੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਬਖਿਆ ਜਾਵ( ਹਵਾਲਾ- Deuteronomy 20-16-17)

ਅਜੀਲ (ਬਾਈਬਲ new testament) ਿਵਚ ਇਸਾਮਸੀਹ ਕਿਹਦਾ ਹ- ਇਹ ਮਤ ਸਮਝ ਿਕ ਮ ਧਰਤੀ ਤ

ਅਮਨ-ਤੀ ਦਾ ਪਗਾਮ ਲ ਕ ਆਇ ਹ ਸਗ ਮ ਤਲਵਾਰ ਲ ਕ ਆਇ ਹ(Mathew 1034)

ਕਰਆਨ ਿਵਚ ਖਦਾ ਕਿਹਦਾ ਹ ਿਕ ਮ ਆਸਮਾਨ ਫਿੜਆ ਹਇਆ ਹ ਤ ਜ ਇਹ ਿਡਗ ਕ ਥਲ ਧਰਤੀ ਤ

ਨਾ ਆ ਜਾਵ (Quran 2265)




ਇਹ ਿਸਰਫ ਨਮਨ ਵਜ ਪ ਕੀਤ ਹਨ ਇਹ ਿਕਤਾਬ ਲੜਾਈ ਨਫਰਤ ਔਰਤ ਬਾਰ ਭਦਭਾਵ ਨਾਲ ਭਰੀ

ਹਈ ਹਨ ਇਸ ਕਰਕ ਗਰਬਾਣੀ ਪਨਾ ਨਬਰ 1350 ਦੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਲਾਈਨ ਆਪ ਝਠ ਸਾਿਬਤ ਹ ਜਦੀ

ਹ ਧਨਵਾਦ ਸਿਹਤ

ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਚਡੀਗੜ

05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


ਡਾ ਸਰਬਜੀਤ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਸਵਾਲ ਤੀਜਾ ਦ ਸਬਧ ਿਵਚ ਪਰ 21 ਮਈ ਆਪਣੀ ਇਕ ਪਸਟ ਪਾਈ ਸੀ ਿਜਸ ਸਬਧੀ

ਮ ਉਹਨ ਅਗ ਆਪਣਾ ਇਕ ਸਵਾਲ ਰਿਖਆ ਸੀ ਪਿਹਲ ਤ ਉਨ ਨ ਿਸਧਾ ਤਰ ਦਣ ਤ ਟਾਲਮਟਲ ਕਰਨ ਦਾ

ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਅਤ ਿਫਰ ਮਰ ਵਲ ਉਹਨ ਿਸਧਾ ਅਤ ਸਖਪ ਤਰ ਦਣ ਤ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਜ਼ਰ ਦਣ ਤ ਬਾਦ ਉਹ

ਚਪ ਹੀ ਵਟ ਗਏ ਅਤ ਹਾਲ ਤਕ ਉਹਨ ਵਲ ਕਈ ਵਾਜਬ ਤਰ ਨਹੀ ਆਇਆ ਇਹ ਤਜਰਬਾ ਥੜ ਬਹਤ ਫਰਕ

ਨਾਲ ਏਥ ਸਵਾਲ ਤ ਸਾਰੀ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਵਲ ਕਝ ਹਰਨ ਲਖਕ ਸਬਧੀ ਵੀ ਹਾਸਲ ਹਇਆ ਹ ਅਤ ਕਝ ਕ

ਵਲ ਤ ਅਣਸਖਾਵੀ ਬਦਾਵਲੀ ਵਰਤਣ ਦਾ ਵੀ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ

ਮ ਏਥ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਿਧਆਨ ਆਪ ਜੀ ਦ ਲਖ lsquoਬਾਣੀ ਿਕਹੜ ਰਬ ਕਲ ਆਈ ਹrsquo ਦ ਸਬਧ ਿਵਚ ਏਸ ਵਬਸਾਈਟ

ਤ ਪਾਏ ਗਏ ਆਪਣ ਲਖ lsquoਸਪਾਦਕੀ ਲਖ ਸਬਧੀ ਕਝ ਿਵਚਾਰrsquo ਵਲ ਦਆਉਣਾ ਚਾਹਦਾ ਹ ਿਜਸ ਿਵਚ ਮ ਦਿਸਆ

ਸੀ ਿਕ ldquoਅਸਲੀ ਸਮਿਸਆ ਗਰਬਾਣੀ ਿਸਧਤ ਜ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਦੀ ਨਹੀ ਸਗ ਿਸਖ ਭਾਈਚਾਰ ਦ ਜਾਗਰਕ

ਅਖਵਾਉਦ ਸਾਰ ਵਰਗ ਿਵਚ ਾਮਲ ਲਕ ਦੀ ਮਾਨਿਸਕਤਾ ਦੀ ਹ ਜ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਅਸਲੀ ਿਵਧਾਨ ਸਮਝ ਨਹੀ ਰਹ

ਅਤ ਆਪਣੀ ਰੜੀਵਾਦੀ lsquoਧਾਰਿਮਕrsquo ਮਾਨਤਾਵ ਨਾਲ ਿਚਬੜ ਰਿਹ ਕ ਫਕੀ ਤਰਕੀਲਤਾ ਅਪਣਾਈ ਬਠ ਹਨrdquo

ਿਨਸਚ ਹੀ ਜਾਗਰਕ ਅਖਵਾਉਦ ਿਸਖ ਿਵਦਵਾਨਲਖਕ ਦ ਪਰ ਦਰਸਾਏ ਿਵਵਹਾਰ ਦਾ ਸਬਧ ਉਹਨ ਦੀ ਇਸ

ਮਾਨਿਸਕਤਾ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹ ਇਹ ਇਕ ਅਤੀ ਗਭੀਰ ਮਸਲਾ ਹ ਅਤ ਇਸ ਤ ਵੀ ਵਖਰ ਤਰ ਤ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ

ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹ ਸਵਾਲ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ldquoਜਾਗਰਕ ਅਖਵਾਉਦ ਲਖਕ ਤਰਕ ਅਤ ਤਥ ਅਧਾਿਰਤ ਸਵਾਲ ਦ ਤਰ ਦਣ ਤ ਿਕਉ ਭਜਦ ਹਨ rdquo


05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon

ਸ ਮਖਣ ਿਸਘ ਜੀ

Jarnail Singh



ਇਸ ਚਰਚਾ ਦਰਾਨ ਹਰ ਇਕ ਨ ਆਪ ਆਪਣੀ ਸਝ ਮਤਾਿਬਕ ਿਖਆਲ ਰਖ ਹਨਿਸਧਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਪਰਖ ਅਮਲ

ਿਵਚ ਹਦੀ ਹਕਝ ਲਖਕ ਨ ਆਪਣਾ ਿਸਧਤ ਤ ਿਦਤਾ ਹ ਪਰ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਅਰਥ ਕਰ ਉਸ ਅਮਲ ਿਵਚ

ਿਲਆਉਣ ਤ ਕਨੀ ਕਤਰਾਈ ਹਿਨਰਾ ਪਰਾ ਿਸਧਤ ਹਵਾ lsquoਚ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਉਣ ਬਰਾਬਰ ਹ



05302020 at 448pm

ਅਜ 30 ਮਈ 2020 ਤਕ ਿਜਹੜ ਵੀ ਪਾਠਕਲਖਕ ਨ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ ਗਲ ਬਾਰ ਆਪਣ ਿਵਚਾਰ

ਿਦਤ ਹਨ ਉਨ ਸਾਿਰ ਦਾ ਧਨਵਾਦ ਇਸ ਨਾਲ ਤ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰ ਹੀ ਸਿਹਮਤ ਹਨ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸ

ਦੀ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ਦ ਹਵਾਲ ਿਮਲਦ ਹਨ ਕਈ ਨ ਸਪਟ ਤਰ ਤ ਇਸ ਕਬਿਲਆ ਹ ਅਤ ਕਈ ਨ ਗਲ

ਚਗੀ ਤਰ ਸਪਟ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਇਸ ਸਵਾਲ ਨਾਲ ਸਬਿਧਤ ਿਜਨ ਵੀ ਲਖਕ ਨ ਦ ਬਦ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕੀਤੀ ਹ

ਉਨ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਅਤ ਅਰਥ ਿਵਚ ਵੀ ਫਰਕ ਹ ਜ ਵੀ ਹ ਸਾਿਰ ਦ ਸਾਹਮਣ ਹ ਿਪ ਗਰਬਚਨ ਿਸਘ ਜੀ ਨ

ਅਜ ਦਸਰ ਬਦ ਦੀ ਸਖਪ ਿਜਹੀ ਿਵਆਿਖਆ ਭਜੀ ਹ ਜ ਿਕ ਹਠ ਿਦਤ ਿਲਕ ਤ ਕਿਲਕ ਕਰਕ ਪੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ

ਕਲ 30 ਮਈ ਵਾਲਾ ਸਵਾਲ ਥੜਾ ਿਜਹਾ ਸਖਤ ਜਰਰ ਹਵਗਾ ਪਰ ਹਵਗਾ ਸਬਤ ਦ ਅਧਾਰ ਤ ਇਸ ਲਈ ਔਖ ਸਖ ਹ

ਕ ਸਿਹਣ ਕਰ ਿਲਓ-ਸਪਾਦਕ

httpwwwsikhmargcom20200530-gotam-tpahtml

05302020 at 622pm




ਇਕ ਮਹਤਵਪਰਨ ਨਕਤਾ ਜ ਿਵਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦ ਇਸ ਿਹਸ ਿਵਚ ਉਭਰ ਕ ਸਾਹਮਣ ਆਇਆ ਹ ਤਸੀ ਉਸ ਦਾ

ਿਜ਼ਕਰ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਉਹ ਨਕਤਾ ਇਹ ਹ ਿਕ ਲਗ-ਭਗ ਸਾਰ ਲਖਕ ਨ ਇਸ ਗਲ ਤ ਜ਼ਰ ਿਦਤਾ ਹ ਿਕ ਭਾਵ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਥਹਾਿਸਕ ਹਵਾਲ ਮਜਦ ਹਨ ਗਰਬਾਣੀ ਿਮਥਹਾਸ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀ ਦਦੀ


05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon


ਜ ਕਰ ਿਕਸ ਨਕਤ ਦਾ ਮ ਿਜ਼ਕਰ ਨਹੀ ਕਰ ਸਿਕਆ ਤ ਬਾਕੀ ਹਰ ਪਾਠਕਲਖਕ ਦਾ ਵੀ ਫਰਜ਼




ਬਣਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਨਕਤਾ ਸਝਾ ਕਰ ਿਦਆ ਕਰਨ ਤਸੀ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਤਹਾਡਾ ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1023pm

ਮਖਣ ਿਸਘ ਪਰਵਾਲ ਜੀ


ਮਰਾ ਆਪਣਾ ਿਨਜ਼ੀ ਤਰ ਤ ਮਨਣਾ ਹ-

ਿਕ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਾ lsquoਗਰਬਾਣੀ-ਿਗਆਨrsquo lsquoਗਰਮਤ-ਫਲ਼ਫਾrsquo ਿਕਸ ਵੀ ਤਰ ਦ

ਿਮਿਥਹਾਸ ਿਮਥ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀ ਿਦਦਾ ਪਵਾਨ ਨਹੀ ਕਰਦਾ

ਿਬਨ ਕ ਬਾਣੀਕਾਰ ਵਲ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ ਐਸ ਹਵਾਲ ਵਰਵ ਪਮਾਣ

ਗਵਾਹੀ ਤਸਬੀਹ ਦਣ ਦਾ ਿਜ਼ਕਰ ਕਰਨ ਦਾ ਭਾਵ ਹ ਮਕਸਦ ਹ

ਸਚ ਅਤ ਝਠ

lsquoਸਿਚਆਰਤਾ ਅਤ ਕਿੜਆਰਤਾrsquo

lsquoਗਰਮਤ ਅਤ ਮਨਮਤrsquo

lsquoਗਰਮਖਤਾਈ ਅਤ ਮਨਮਖਤਾਈrsquo

ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਅਮਲਪਰਕਟੀਕਲ-ਜੀਵਨ ਅਤ ਕਰਮਕਡੀ-ਪਾਖਡੀ-ਅਡਬਰੀ

ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਤਲਨਾਤਿਮਕ ਟਕਰਾ ਕਰਾ ਕ ਮਤਾਿਲਆ ਕਰਾ ਕ

ਆਪਣ lsquoਗਰਮਤ-ਆrsquo ਿਨਖਾਰ ਕ ਸਾਹਮਣ ਿਲਆਉਣਾ ਤ ਜ ਬਾਣੀਕਾਰ ਦਾ ਆਾ

ਵਧਰ ਸਿਖਆਈ ਨਾਲ ਸਮਿਝਆਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕ

ਬਾਣੀਕਾਰ ਨ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਵ ਿਵਚ ਬਾ-ਦਾਲੀਲ਼ ਐਸਾ ਕੀਤਾ ਵੀ ਹ

ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am


ਭਰਉ ਮਹਲਾ ੩ ਮਰੀ ਪਟੀਆ ਿਲਖਹ ਹਿਰ ਗਿਵਦ ਗਪਾਲਾ ਦਜ ਭਾਇ ਫਾਥ ਜਮ ਜਾਲਾ ਸਿਤਗਰ ਕਰ ਮਰੀ

ਪਿਤਪਾਲਾ ਹਿਰ ਸਖਦਾਤਾ ਮਰ ਨਾਲਾ ੧ ਗਰ ਉਪਦਿਸ ਪਿਹਲਾਦ ਹਿਰ ਉਚਰ ਸਾਸਨਾ ਤ ਬਾਲਕ ਗਮ ਨ ਕਰ




੧ ਰਹਾਉ ਮਾਤਾ ਉਪਦਸ ਪਿਹਲਾਦ ਿਪਆਰ ਪਤ ਰਾਮਨਾਮ ਛਡਹ ਜੀਉ ਲਹ ਉਬਾਰ ਪਿਹਲਾਦ ਕਹ ਸਨਹ ਮਰੀ

ਮਾਇ ਰਾਮਨਾਮ ਨ ਛਡਾ ਗਿਰ ਦੀਆ ਬਝਾਇ ੨ ਸਡਾ ਮਰਕਾ ਸਿਭ ਜਾਇ ਪਕਾਰ ਪਿਹਲਾਦ ਆਿਪ ਿਵਗਿੜਆ ਸਿਭ

ਚਾਟੜ ਿਵਗਾੜ ਦਸਟ ਸਭਾ ਮਿਹ ਮਤ ਪਕਾਇਆ ਪਿਹਲਾਦ ਕਾ ਰਾਖਾ ਹਇ ਰਘਰਾਇਆ ੩ ਹਾਿਥ ਖੜਗ ਕਿਰ

ਧਾਇਆ ਅਿਤ ਅਹਕਾਿਰ ਹਿਰ ਤਰਾ ਕਹਾ ਤਝ ਲਏ ਉਬਾਿਰ ਿਖਨ ਮਿਹ ਭਆਨ ਰਪ ਿਨਕਿਸਆ ਥਮ ਉਪਾਿੜ

ਹਰਣਾਖਸ ਨਖੀ ਿਬਦਾਿਰਆ ਪਿਹਲਾਦ ਲੀਆ ਉਬਾਿਰ ੪ ਸਤ ਜਨਾ ਕ ਹਿਰ ਜੀਉ ਕਾਰਜ ਸਵਾਰ ਪਿਹਲਾਦ ਜਨ ਕ

ਇਕੀਹ ਕਲ ਉਧਾਰ ਗਰ ਕ ਸਬਿਦ ਹਉਮ ਿਬਖ ਮਾਰ ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਿਮ ਸਤ ਿਨਸਤਾਰ ੫ ੧੦ ੨੦ ਪਨਾ

੧੧੩੩

ਨਟ - ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਮਾਹਨ ਾਤੀਕਾਰੀ ਸਨ ਿਬਪਰਵਾਦੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਤ ਬਾਗੀ ਸਨ ਉਹ ਉਸ ਿਖਤ ਦ ਪਿਹਲ

ਾਤੀਕਾਰੀ ਸਨ ਿਜਨ ਨ ਗਤੀ ਮਤ ਤਰਪਣ ਕਰਨਾ ਭਾਵ ਸਰਜ ਪਾਣੀ ਦ ਝਟ ਮਾਰਨ ਵਰਗ ਕਰਮਕਡ ਰਦ ਕਰ

ਿਦਤ ਸਨ ਿਜਸ ਗਲ ਦੀ ਪੜਤਾ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਅਦਰ ਕੀਤੀ ਹ ldquoਦਤ ਪਤ ਪਿਹਲਾਦ ਗਾਇਤੀ

ਤਰਪਣ ਿਕਛ ਨ ਜਾਣ ਸਬਦ ਮਿਲ ਿਮਲਾਇਆਪਨਾ੧੧੩੩rdquo ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ ਨ ਸਪਸਟ ਕੀਤਾ ਹ ਿਕ ਪਿਹਲਾਦ

ਿਬਪਰ ਵਲ ਦਿਤ ਪਤਰ ਿਕਉ ਆਿਖਆ ਿਗਆ ਉਸ ਿਪਛ ਿਕਹੜੀ ਗਲ ਸੀ ਉਹ ਇਹ ਗਲ ਸੀ ਿਕ ਉਸਨ ਗਾਇਤੀ

ਮਤ ਪੜਨਾ ਅਤ ਤਰਪਣ ਕਰਨਾ ਆਿਦ ldquoਿਕਛ ਨ ਜਾਣrdquo ਭਾਵ ਰਦ ਕਰ ਿਦਤ ਸਨ ਕਖ ਨਹੀ ਸੀ ਜਾਣਦਾ ਇਸ

ਪਾਖਡ ਉਸਨ ਲਲਕਾਰ ਕ ਿਕਹਾ ਿਕ ਪਸ ਮਤ ਪੜਨ ਨਾਲ ਕਛ ਨਹੀ ਹਣ ਵਾਲਾ ਅਤ ਸਰਜ ਤਕ ਕਦੀ ਿਕਸ ਦਾ

ਪਾਣੀ ਨਹੀ ਅਪਿੜਆ ਿਕਉ ਰਦ ਕੀਤ ਸਨ ldquoਸਬਦ ਮਿਲ ਿਮਲਾਇਆrdquo ਿਕਉਿਕ ਉਸ ਿਗਆਨ ਦੀ ਸਝ ਪਾਪਤ ਹ

ਚਕੀ ਸੀ ਜਦ ਉਸਨ ਿਬਪਰ ਦਾ ਪਾਖਡ ਰਦ ਕੀਤਾ ਤ ਿਬਪਰ ਨ ਉਸ ਦਿਤ ਪਤਰ ਕਿਹਣਾ ਸਰ ਕਰ ਿਦਤਾਇਸ

ਸਬਦ ਅਦਰ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ ਵਲ ਰਹਾਉ ਦੀ ਪਗਤੀ ਅਦਰ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਦਾ ਪਖ ਸਪਸਟ ਕੀਤਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਸਚ

ਪਣਾਇਆ ਹਇਆ ਇਨਕਲਾਬੀ ਯਧਾ ਸੀ ਉਸ ਤ ਅਗ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਪਰ ਜ ਸਡਾ ਅਤ ਮਰਕਾ ਵਲ ਆਪਣਾ

ਪਭਾਵ ਪਾਕ ਾਤੀਕਾਰੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰ ਿਤਆਗਕ ਮੜ ਿਬਰਪਰਵਾਦੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਜ ਅਸਫਲ ਯਤਨ

ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਉਸਦਾ ਵਰਨਣ ਹ ਸ ਿਵਆਿਖਆਕਾਰ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਨ ਵਲ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਦਾ ਜ ਗਰਬਾਣੀ

ਰਚਣਹਾਿਰਆ ਨ ਪਖ ਪਸ ਕੀਤਾ ਹ ਉਸ ਅਖ ਪਰਿਖਆ ਕਰਕ ਜ ਿਬਪਰ ਨ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਿਵਰਧ ਕਹਾਣੀ ਘੜੀ ਹ

ਉਸ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਬਪਰ ਵਲ ਘੜੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੜਤਾ ਕਰਦੀ ਿਦਖਾ ਜਦ ਹਨ ਅਤ

ਿਪਛ ਜਾਕ ਇਕ ਨਟ ਿਲਖਕ ਹਰ ਦਾ ਕਝ ਹਰ ਹੀ ਬਣਾਕ ਪਸ ਕਰ ਜਦ ਹਨ ਜਾ ਇਸ ਤਰ ਕਿਹ ਜਦ ਹਨ ਨਾਨਕ

ਪਾਤਸਾਹ ਨ ਉਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਣਾਕ ਉਨ ਅਦਰ ਜਜਬਾ ਭਿਰਆ ਹ ਜਕਰ ਇਹ ਸਚ ਹ ਤ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਤ

ਿਬਪਰ ਹਜਾਰਾ ਸਾਲਾ ਤ ਸਣਾ ਿਰਹਾ ਸੀ ਉਸਦ ਸਣਾਉਣ ਨਾਲ ਜਜਬਾ ਿਕਉ ਨਹੀ ਸੀ ਭਿਰਆ ਕਈ ਕਿਹ ਜਦਾ ਇਹ

ਿਮਥਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਹਨ ਜਕਰ ਿਮਥਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਹਨ ਤ ਿਫਰ ਗਾਇਤੀ ਮਤ ਤ ਤਰਪਣ ਕਰਨ ਵਰਗ ਕਰਮਕਡ

ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਵਲ ਜ ਰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ ਜੀ ਪੜਤਾ ਕਰਦ ਹਨ ਉਸ ਿਕਹੜ ਖਾਤ ਿਵਚ ਪਾਉਦ ਹਨ

ਬਾਕੀ ਜਕਰ ਥਮ ਪਾੜਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਿਭਆਨਕ ਰਪ ਧਾਰਕ ਿਨਕਲ ਆਇਆ ਤ ਅਤ ਹਰਣਾਖ ਦਾ ਨਹਾ ਨਾਲ ਿਢਡ

ਪਾੜ ਕ ਉਸ ਮਾਰ ਿਦਤਾ ਅਤ ਪਿਹਲਾਦ ਦੀ ਇਕੀ ਕਲਾ ਤਾਰ ਿਦਤੀ ਕਿਹ ਕਰਕ ਮਹਲਾ ਤੀਜਾ ਜੀ ਦ ਇਹ ਗਲ

ਮਹ ਿਵਚ ਪਾ ਜਦ ਹਨ ਦਸਰ ਪਾਸ ਮਹਲਾ ਪਿਹਲਾ ਜੀ ਕਿਹ ਰਹ ਹਨ ldquoਬਿਲ ਰਾਜਾ ਮਾਇਆ ਅਹਕਾਰੀrdquo ਬਿਲ ਰਾਜਾ

ਹਕਾਿਰਆ ਹਇਆ ਮਨਖ ਸੀ ਿਜਸ ਬਾਰ ਭਾਈ ਗਰਦਾਸ ਜੀ ਕਿਹ ਰਹ ਹਨ ldquoਬਿਲ ਪਤਾ ਪਿਹਲਾਦ ਦਾ ਇਦ ਪਰੀ ਦੀ



ਇਛ ਇਛਦਾrdquo ਉਹ ਇਦ ਪਰੀ ਲਈ ਪੜੀ ਬਣਾਈ ਬਠਾ ਸੀ ਅਤ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਦਾ ਪਤਾ ਹ ਜਕਰ ਪਤਾ ਹੀ ਅਹਕਾਰ

ਿਵਚ ਗਰਕ ਿਗਆ ਸੀ ਤ ਇਕੀ ਕਲਾ ਤ ਬਹਤ ਦਰ ਜਾਕ ਹਦੀ ਹਨ ਮਹਾਨ ਕਸ ਅਨਸਾਰ lsquoਇਕੀਹrsquo ਤ ਭਾਵ

ਇਕੀਸ ਇਕ ਈਸਵਰ ਤ ਭਾਵ ਹ ਨਖੀ ਬਦ ਨਖ ਤ ਹ ਨਖ ਦ ਅਰਥ ਰਮਨ ਪਜਾਬੀ ਿਡਕਨਰੀ ਅਦਰ ਉਚੀ ਕਲ

ਵਾਲਾ ਹਨ ਅਤ ਗਰਮਿਤ ਅਨਸਾਰ ਅਖਤੀ ਉਚੀ ਕਲ ਬਣਦ ਹਨ

ਅਰਥ - ਮਰੀ ਪਟੀਆ ਤ ਜ ਿਲਿਖਆ ਹਇਆ ਹ ਉਹ (ਬਹਮਡੀ ਿਨਯਮ ਰਪ ਕਰਤਾਰ) ਹਰਕ ਦੀ (ਿਨਯਮ ਰਪ

ਿਵਚ) ਪਿਤਪਾਲਣਾ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਿਜਹੜ ਦਜ ਭਾਵ ਿਕਸ ਹਰ ਭਰਮ ਿਵਚ ਸਨ ਅਤ ਹਨ ਉਹ ਹਰਕ ਲਈ ਜਮ (ਭਾਵ

ਪਾਖਡੀ ਅਵਤਾਰਵਾਦੀ ਜਮ ਰਪੀ ਰਬ) ਦਾ ਜਾਲ ਬਣ ਰਹ ਸਨ ਅਤ ਹਨ ਉਹ ਿਨਯਮ ਰਪ ਿਵਚ ਪਕਾਮਾਨ ਜ ਹਰਕ

ਦੀ ਿਪਤਪਾਲਣਾ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਉਹ ਿਨਯਮ ਅਨਸਾਰ ਮਰੀ ਵੀ ਪਿਤਪਾਲਣਾ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਇਸ ਤਰ ਪਿਹਲਾਦ ਿਗਆਨ

ਦਾ ਉਪਦਸ ਹਰਕ ਲਈ ਉਚਰ ਭਾਵ ਪਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹ ਅਤ ਿਕਸ ਿਕਸਮ ਦੀ ਿਕਸ ਵਲ ਤਾੜਨਾ ਦੀ ਵੀ ਕਈ ਉਸ

ਕਈ ਗਮਿਚਤਾ ਨਹੀ ਹ ਭਾਵ ਬਪਵਾਹ ਹ ਰਹਾਉ

ਨਟ - ਇਹ ਗਲ ਸਡਾ ਅਤ ਮਰਕਾ ਨ ਜ ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਪਰ ਆਪਣਾ ਪਭਾਵ ਪਾਉਣ ਲਈ ਗਏ ਸਨ ਅਤ ਪਿਹਲਾਦ

ਜੀ ਵਲ ਉਨ ਦਾ ਪਭਾਵ ਨਾ ਕਬਲਣ ਤ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਜਡਲੀ ਿਵਚ ਆਕ ਕਹ

ਸਡਾ ਮਰਕਾ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਸਭਾ ਿਵਚ ਜਾਕ ਪਕਾਰ ਿਕ ਪਿਹਲਾਦ ਆਿਪ ਤਾ ਿਵਗਿੜਆ ਹੀ ਹ ਪਰ ਉਸ ਨ ਤ ਆਪਣ

ਚਾਟੜ ਭਾਵ ਿਪਛਲਗ ਵੀ ਸਾਰ ਿਵਗਾੜ ਿਦਤ ਹਨ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਨ ਵੀ ਆਪਣ ਪਤਰ ਪਿਹਲਾਦ (ਬਥਰਾ)

ਉਪਦਿਸਆਸਮਝਾਇਆ ਿਕ ਿਪਆਰ ਪਤਰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਛਡ ਅਤ ਆਪਣ ਆਪ ਰਾਮ ਨਾਮ ਤ ਉਭਾਰ ਲਪਰ ਚਕ

ਲ ਭਾਵ ਖਿਹੜਾ ਛਡਾ ਲ ਪਿਹਲਾਦ ਨ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ (ਮੜਕ ਜਵਾਬ ਦ ਿਦਤਾ) ਿਕ ਹ ਮ ਜ ਮ ਗਿਰਿਗਆਨ ਦੀ

ਰਹੀ ਰਮ ਹਇ ਸਚ ਦੀ ਬਝਾਇਬਝ ਆਇ ਭਾਵ ਸਮਝ ਪਈ ਹ ਮ ਉਹ ਨਹੀ ਛਡ ਸਕਦਾ ਸਡਾ ਅਤ ਅਮਰਕ ਨ

ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਪਰ ਆਪਣਾ ਪਰਭਾਵ ਨਾ ਪਾ ਸਕਣ ਤ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਸਭਾ ਿਵਚ ਆ ਕ ਕਹ ਿਕ ਪਿਹਲਾਦ

ਆਪ ਤ ਿਵਗਿੜਆ ਹੀ ਹ ਪਰ ਉਸਨ ਆਪਣ ਚਾਟਣ ਵੀ ਿਵਗਾੜ ਿਦਤ ਹਨ

(ਦਸਟ ਸਭਾ- ਪਿਹਲਾਦ ਜੀ ਜੀ ਦੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਸਬਧਤ ਿਧਰ ਿਬਪਰ ਵਲ ਿਦਤਾ ਹਇਆ ਨਾਮ) ਇਸ ਤਰ

ਦਸਟਾ ਦੀ ਸਭਾ ਨ ਆਪਣੀ ਸਭਾ ਿਵਚ ਪਤਾ ਪਕਾਇਆਪਾਸ ਕੀਤਾ ਹਇਆ ਹ ਿਕ (ਅਖਤੀ ਚੀ ਕਲ ਦ) ਅਿਤ ਦ

ਹਕਾਰ ਪਰ (ਿਗਆਨ) ਖੜਗ ਨਾਲ ਹੀ ਧਾਇਆਕਾਬ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਅਤ (ਉਹ ਿਗਆਨ) ਹੀ ਪਿਹਲਾਦ ਦਾ

ਰਘਰਾਇਆ ਰਾਖਾ ਹਇਆ ਹ (ਸਡਾ ਮਰਕਾ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਸਭਾ ਿਵਚ ਆਕ ਆਖਦ ਹਨ ਸਾ ਵੀ ਇਹ ਸਬਦ

ਪਿਹਲਾਦ ਵਲ ਕਹ ਗਏ ਿਕ ਉਹ (ਿਗਆਨ) ਤਰ ਕਹਆਖ ਜਦ (ਸ ਚੳਲਲੲਦ) ਹਰੀਿਵਸ ਤ ਤ ਵੀ ਉਬਾਿਰ

ਸਕਦਾ ਹ ਿਜਵ ਿਖਨ ਿਵਚ ਿਗਆਨ ਨਾਲ ਪਿਹਲਾਦ ਦ (ਅਖਤੀ ਉਚੀ ਕਲ) ਦ ਭਰਮ ਦਾ ਜ ਿਭਆਨਕ ਥਮ ਸੀ ਅਦਰ

ਉਖੜਕ ਿਨਕਲ ਿਗਆ ਹ ਅਤ ਉਸ ਨਖੀਅਖਤੀ ਚੀ ਕਲ ਦ ਭਰਮ ਦੀ ਹਰਣਾਖਸੀ ਿਬਰਤੀ ਤ (ਿਗਆਨ ਨ)

ੳਪਰ ਉਠਾ ਿਲਆ ਹ ਹ ਭਾਈ ਨਾਨਕ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਆਖਦਾ ਹ ਿਕ ਪਿਹਲਾਦ ਜਨ ਕ (ਸਾਰ ਸਾਥੀ) ਇਕੀਹਇਕ

ਈਸ ਇਕ ਈਸਵਰ ਕਲ ਿਵਚ ਆਉਣ ਵਾਲ ਹੀ ਉਧਰ (ਭਾਵ ਅਖਤੀ ਉਚੀ ਕਲ ਦ ਭਰਮ ਤ ਪਰ) ਉਠ ਸਨ ਅਤ

ਸਤਿਗਆਨਵਾਨ ਪਰ ਹਿਰ ਕ ਜਨ ਆਪਣ ਜੀਵਣ ਕਾਰਜ ਿਵਚ ਸਫਲ ਹਦ ਹਨ ਅਤ ਿਗਆਨ ਦ ਸਬਦਾ ਰਾਹੀ

ਹਾਉਮ ਰਪੀ ਜਿਹਰ ਖਤਮ ਕਰਕ ਰਮ ਹਇ ਸਚ ਜੀਵਣ ਿਵਚ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਅਖਤੀ ਚੀ ਕਲ ਦ ਭਰਮ ਤ



ਪਰ ਉਠ ਜਦ ਹਨ


05302020 at 752pm



ਤਸੀ ਬਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹ ਿਕ ਮ ਆਪਣੀ ਗਲ ਥੜੀ ਖਲ ਕ ਸਮਝਾਵ ਇਸ ਕਰਕ ਮ ਤਹਾਡੀ ਨਜਰ ਇਹ ਤਥ (facts)

ਰਖ ਿਰਹਾ ਹ


ਗਰ ਗਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਦਰਜ ਇਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹ ਿਕ ਵਦ ਅਤ ਕਤਬ ਗਲਤ (ਝਠ)

ਨਹੀ ਹਨ ਸਗ ਝਠਾ ਉਹ ਹ ਜ ਇਨ ਤ ਿਵਚਾਰ ਨਹੀ ਕਰਦਾ ਕਿਹਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹ ਿਕ ਇਹ ਿਕਤਾਬ ਪਰੀ ਤਰ

ਸਚ ਕਿਹਦੀ ਹਨ ਵਦ ਚਾਰ ਹਨ- ਿਰਗਵਦ ਯਜਰਵਦ ਸਾਮਵਦ ਅਤ ਅਥਰਵਵਦ ਕਤਬ ਿਵਚ ਵੀ ਚਾਰ ਿਕਤਾਬ

ਹਨ- ਤਰਤ ਜਬਰ ਅਜੀਲ ਅਤ ਕਰਆਨ ਇਨ ਿਵਚ ਜਬਰ ਹਣ ਉਪਲਭਦ ਨਹੀ ਹ

ਹਣ ਮ ਤਹਾਡ ਸਾਹਮਣ ਪਖਤਾ ਸਬਤ ਪ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਿਜਸ ਨਾਲ ਇਹ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਕਈ ਗਲ ਗਲਤ (ਝਠ)

ਿਦਤੀ ਹਈ ਹਨ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹ ਿਕ ਤਸੀ ਸਬਰ ਨਾਲ ਪੜਗ ਔਰ ਇ-ਿਨਦਾ (Blasphemy) ਦਾ ਆਰਪ ਨਹੀ

ਲਾਓਗ-

ਿਰਗਵਦ ਦ ਦਮ ਮਡਲ ਿਵਚ ਪਰ ਸਕਤ ਆਉਦਾ ਹ ਿਜਸ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਿਗਆ ਹ ਿਕ ਭਗਵਾਨ ਨ ਆਪਣ ਿਸਰ ਤ

ਬਾਹਮਣ ਬਾਜ ਤ ਖਤਰੀ ਪਟ ਤ ਵ ਅਤ ਲਤ ਤ ਦਰ ਪਦਾ ਕੀਤ ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਰਣ-ਿਵਵਸਥਾ ਦਾ ਜਨਮ

ਹਇਆ ਿਜਹੜੀ ਬਾਅਦ ਿਵਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦ ਰਪ ਿਵਚ ਸਭ ਦ ਸਾਹਮਣ ਆਈ ਹਣ ਸਵਾਲ ਠਦਾ ਹ ਿਕ ਜਕਰ

ਬਾਹਮਣ ਖਤਰੀ ਵ ਦਰ ਭਗਵਾਨ ਨ ਆਪਣ ਰੀਰ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਤ ਫਰ ਇਸਾਈ ਮਸਲਮਾਨ ਅਫੀਕੀ ਿਕਦ

ਬਣ ਇਸ ਤਰ ਵਦ ਗਲਤ ਸਾਿਬਤ ਹਦ ਹਨ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਮਨਖ ਨ ਆਪਣ ਆਪ ਬਣਾਇ ਹਨ ਿਕਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨ

ਨਹੀ

ਹਣ ਤਰਤ (old testament) ਦੀ ਗਲ ਕਰੀਏ ਇਸ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ ਯਹਦੀ ਦਾ ਰਬ ਿਜਹਵਾਹ ਯਹਦੀ

ਹਕਮ ਿਦਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰ-ਯਹਦੀ ਲਕ (Canaanites Hittites Amorites etc) ਮਾਰ ਿਦਤਾ ਜਾਵ ਿਕਸ ਵੀ

ਿਜਉਦੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਬਖਿਆ ਜਾਵ( ਹਵਾਲਾ- Deuteronomy 20-16-17)

ਅਜੀਲ (ਬਾਈਬਲ new testament) ਿਵਚ ਇਸਾਮਸੀਹ ਕਿਹਦਾ ਹ- ਇਹ ਮਤ ਸਮਝ ਿਕ ਮ ਧਰਤੀ ਤ ਅਮਨ-

ਤੀ ਦਾ ਪਗਾਮ ਲ ਕ ਆਇ ਹ ਸਗ ਮ ਤਲਵਾਰ ਲ ਕ ਆਇ ਹ(Mathew 1034)

ਕਰਆਨ ਿਵਚ ਖਦਾ ਕਿਹਦਾ ਹ ਿਕ ਮ ਆਸਮਾਨ ਫਿੜਆ ਹਇਆ ਹ ਤ ਜ ਇਹ ਿਡਗ ਕ ਥਲ ਧਰਤੀ ਤ ਨਾ ਆ

ਜਾਵ (Quran 2265)

ਇਹ ਿਸਰਫ ਨਮਨ ਵਜ ਪ ਕੀਤ ਹਨ ਇਹ ਿਕਤਾਬ ਲੜਾਈ ਨਫਰਤ ਔਰਤ ਬਾਰ ਭਦਭਾਵ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹਈ ਹਨ




ਇਸ ਕਰਕ ਗਰਬਾਣੀ ਪਨਾ ਨਬਰ 1350 ਦੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਲਾਈਨ ਆਪ ਝਠ ਸਾਿਬਤ ਹ ਜਦੀ ਹ



05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm



ਤਸੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਹਈ ਪਕਤੀ ਬਦ ਕਤਬ ਕਹਹ ਮਤ ਝਠ ਝਠਾ ਜ ਨ ਿਬਚਾਰ ਦੀ ਿਬਲਕਲ ਹੀ

ਉਲਟੀ ਿਵਆਿਖਆ ਕਰ ਰਹ ਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣਾ ਚਾਹਦ ਹਨ ਿਕ ਜਕਰ ਿਕਸ ਿਵਚਾਰਤਥ ਨਾਲ

ਤਸੀ ਸਿਹਮਤ ਨਹੀ ਤ ਵੀ ਉਸ ਦ ਲਈ ਝਠਾ ਜ ਗਲਤ ਵਰਗ ਨਹਪਖੀ ਲਕਬ ਦੀ ਵਰਤ ਨਾ ਕਰ ਕਬੀਰ

ਜੀ ਕਿਹਦ ਹਨ ਿਕ ਹਰ ਿਲਖਤ ਚਗੀ ਤਰ ਿਵਚਾਰਨ ਦੀ ਲੜ ਹ ਉਸ ਉਪਰਤ ਤਸੀ ਇਹ ਫਸਲਾ ਲਣ ਲਈ

ਅਜ਼ਾਦ ਹ ਿਕ ਤਸੀ ਉਸ ਮਾਨਤਾ ਦਣੀ ਹ ਿਕ ਨਹੀ ਿਕਸ ਿਲਖਤ ਸਬਧੀ ਿਵਚਾਰ ਨਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਝਠਾ ਹਣ ਦ

ਬਰਾਬਰ ਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਆਪ ਬਦਕਤਬ ਿਵਚ ਿਲਖੀ ਗਲ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀ ਦਦ ਿਜਵ ਿਕ ਉਹਨ ਦੀ

ਹਠ ਿਦਤੀ ਪਕਤੀ ਤ ਚਗੀ ਤਰ ਸਪਟ ਹ ਜਦਾ ਹ

ਪਿਡਤ ਮਲ ਜ ਿਲਿਖ ਦੀਆ

ਛਾਿਡ ਚਲ ਹਮ ਕਛ ਨ ਲੀਆ (ਗਰਬਾਣੀ-ਗਥ ਪਨ 1159)

ਕਬੀਰ ਜੀ ਸਬਧਤ ਪਕਤੀ ਰਾਹੀ ਆਪਣੀ ਭਾਾ ਤ ਕਾਬ ਰਖਣ ਿਨਮਰਤਾ ਅਪਣਾਉਣ ਅਤ ਵਖ-ਵਖ

ਿਲਖਤ ਦਾ ਗਭੀਰ ਅਿਧਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਿਸਿਖਆ ਦ ਰਹ ਹਨ


06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon



ਤਹਾਡਾ ਿਵਚਾਰ ਸਝ ਕਰਨ ਲਈ ਧਨਵਾਧ

ਆਪ ਨ ਆਪਣਾ ਿਵਚਾਰ ਖਹਲ ਕ ਿਲਖਣਾ ਜਰਰ ਕੀਤਾ ਪਰ lsquoਬਦ ਅਤ ਕਤਬrsquo ਦ ਲਫਜ਼ ਿਵਚ ਹੀ

ਲਝ ਕ ਰਿਹ ਗਏ

ਮ ਆਪ ਜੀ ਦ ਿਵਚਾਰ ਨਾਲ ਸਿਹਮਤ ਹ ਿਕ ਪਰਾਣ ਸਮ ਦ ਵਦ-ਕਤਬ ਦ ਿਲਖਾਰੀ ਨ ਆਪਣ ਸਮ ਦ

ਮਤਾਿਬਕ ਜ ਵੀ ਿਲਿਖਆ ਹ ਉਹ ਅਜ ਦ ਸਾਇਸੀ ਸਮ ਿਵਚ ਗਲਤ ਮਿਹਸਸ ਹ ਿਰਹਾ ਹ ਸਾ ਲਗਦਾ ਹ ਿਕ




ਬਦ-ਕਤਬ ਿਵਚ ਝਠ ਿਲਖਣਾ ਕੀਤਾ ਹ

ਜ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਆਇਆ ਉਸ ਸਮ ਦੀ ਮਨਤਾ-ਮਨਾਉਤ ਸਨ ਿਲਖਾਰੀ ਨ ਿਲਖਣਾ ਕਰ ਿਦਤਾ

ਅਜ ਵੀ ਸਾਇਸੀ ਜਗ ਿਵਚ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਿਕਤਾਬ ਗਰਥ ਿਮਲਦ ਹਨ ਜ ਿਮਆਰੀ ਨਹੀ ਹਨ ਗਲਤ

ਹਨ

ਤ ਕੀ ਅਸੀ ਿਕਸ ਿਲਖਾਰੀ ਿਲਖਣ ਤ ਰਕ ਸਕਦ ਹ

ਨਹੀ ਨਾ

ਜ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਆ ਚਕਾ ਹ

ਅਜ ਅਸੀ ਉਸ ਭਾਵ ਗਲਤ ਕਹੀ ਜਾਈਏ ਪਰ ਸਮ ਦ ਅਨਸਾਰੀ ਉਹਨ ਿਲਖਾਰੀ ਨ lsquoਸਚrsquo

ਿਲਿਖਆ ਉਸ ਅਸੀ ਿਨਕਾਰ ਨਹੀ ਸਕਦ ( ਜ ਿਲਖਤ ਿਵਚ ਆਉਦਾ ਹ ਉਹ ਿਲਖਾਰੀ ਦਾ 100 ਸਚ ਹਦਾ

ਹ ਭਾਵ ਿਕਸ ਪਸਦ ਆਵ ਜ ਨਾ ਆਵ)

ਉਸ ਮਨਣਾ ਜ ਨਾ ndashਮਨਣਾ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਹ

ਆਪ ਜੀ ਨ ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਿਜਸ ਪਕਤੀ ਗਲਤ ਕਰਾਰ ਦ ਿਦਤਾ ਸੀ ਉਸ ਦਬਾਰਾ ਖਹਲ

ਕ ਅਰਥਾਉਣ ਲਈ ਿਕਹਾ ਸੀ ਪਰ ਆਪ ਜੀ ਨ lsquoਗਰਬਾਣੀrsquo ਪਕਤੀ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ

ਅਰਥ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ

ਪਕਤੀ ਹੀ ਿਨਕਾਰ ਦਣਾ ਕੀਤਾ

ਭਾਵ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵੀ ਗਲਤ ਕਰਾਰ ਦਣਾ ਕੀਤਾ

ਭਾਵ ਪਜਵ ਸਿਤਗਰ ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਜੀ ਵੀ ਗਲਤ ਹ ਗਏ ਿਜਹਨ ਨ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਐਡੀਿਟਗ ਕਰਕ

ਤਰਤੀਬ ਵਾਰ lsquoਗਰਬਾਣੀrsquo ਗਰਥ ਿਵਚ 35 ਬਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾਵ ਦਰਜ਼ ਕਰਨੀ ਕੀਤੀ

ਭਾਵ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਗਲਤ ਸਾਿਬਤ ਹ ਿਗਆ

ਭਾਵ ਨਾਨਕ ਫਲਫਾ ਨਾਕਾਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ

ਭਾਵ ਮਾਨਵਤਾ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਮਨਖਤਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਲਈ ਿਦਤਾ lsquoਿਗਆਨrsquo ਬਮਾਇਨ ਹ ਿਗਆ

ਭਾਵ ਿਸਖੀ ਫਲਫਾ ਖਰ ਖਰ ਹ ਿਗਆ ਕਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ

ਨਹੀ ਵੀਰ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ ਐਸਾ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦਾ ਿਜਸ ਤਰ ਤਸੀ ਸਚਣਾ ਕੀਤਾ

ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਆਰਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤੀ ਪਕਤੀ ਜ ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤ ਸਬਦ ਦੀ ਪਿਹਲੀ

ਪਕਤੀ ਹ ਜ ਹਠ ਦਰਜ਼ ਹ

ਆਪ ਨ ਸਾਇਦ ਪਕਤੀ ਸਮਝਣ ਅਰਥਾਉਣ ਵਲ ਪਰ ਸਬਦ ਦਾ ਪਕਰਨ ਵਾਚਣਾ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਹਵਗਾ

ਿਧਆਨ ਗਚਰ ਿਲਆਉਣਾ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਹਵਗਾ

ਇਸ ਸਬਦ ਦੀ ਰਹਾਉ ਦੀ ਪਕਤੀ ਸਾਹਮਣ ਰਖ ਕ ਿਫਰ ਿਵਚਾਰ ਕਰਨੀ ਕਰ ਤ ਤਹਾ ਸਹੀ ਪਕਤੀ

ਿਵਚਾਰ ਦੀ ਸਮਝ ਆਏਗੀ



ਪਭਾਤੀ ਬਦ ਕਤਬ ਕਹਹ ਮਤ ਝਠ ਝਠਾ ਜ ਨ ਿਬਚਾਰ ਜਉ ਸਭ ਮਿਹ ਏਕ ਖਦਾਇ ਕਹਤ ਹਉ ਤਉ ਿਕਉ

ਮਰਗੀ ਮਾਰ ੧ ਮਲ ਕਹਹ ਿਨਆਉ ਖਦਾਈ ਤਰ ਮਨ ਕਾ ਭਰਮ ਨ ਜਾਈ ੧ ਰਹਾਉ ਪਕਿਰ ਜੀਉ

ਆਿਨਆ ਦਹ ਿਬਨਾਸੀ ਮਾਟੀ ਕਉ ਿਬਸਿਮਿਲ ਕੀਆ ਜਿਤ ਸਰਪ ਅਨਾਹਤ ਲਾਗੀ ਕਹ ਹਲਾਲ ਿਕਆ ਕੀਆ

੨ ਿਕਆ ਉਜ ਪਾਕ ਕੀਆ ਮਹ ਧਇਆ ਿਕਆ ਮਸੀਿਤ ਿਸਰ ਲਾਇਆ ਜਉ ਿਦਲ ਮਿਹ ਕਪਟ ਿਨਵਾਜ

ਗਜਾਰਹ ਿਕਆ ਹਜ ਕਾਬ ਜਾਇਆ ੩ ਤ ਨਾਪਾਕ ਪਾਕ ਨਹੀ ਸਿਝਆ ਿਤਸ ਕਾ ਮਰਮ ਨ ਜਾਿਨਆ ਕਿਹ

ਕਬੀਰ ਿਭਸਿਤ ਤ ਚਕਾ ਦਜਕ ਿਸਉ ਮਨ ਮਾਿਨਆ ੪੪

ਵੀਰ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ ਦਨੀਆਵੀ ਪੜਾਈ (ਸਾਇਸ) ਨ ਮਨਖ ਬਹਤ ਕਝ ਦਣਾ ਕੀਤਾ ਹ ਅਤ ਦ ਵੀ ਰਹੀ

ਹ ਇਹ ਦਨੀਆਵੀ ਪੜਾਈ ਵੀ ਮਨਖ ਦਆਰਾ ਹੀ ਘੜੀਬਣਾਈ ਗਈ ਹ

ਜ ਅਜ ਸਹੀ ਅਤ ਬਹਤ ਸਹਣਾ ਲਗ ਿਰਹਾ ਹ ਆਉਣ ਵਾਲ 500 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬਕਾਰ ਸਮਿਝਆ ਜਾਵਗਾ

ਤ ਸਾਡ ਅਜ ਦ ਿਵਚਾਰ ਝਠ ਸਾਿਬਤ ਹ ਜਾਣਗ ਅਸੀ ਗਲਤ ਸਾਿਬਤ ਹ ਜਵਗ

ਨਹੀ ਜ ਅਜ ਦਾ ਚ ਹ ਉਹ ਚ ਹੀ ਰਹਗਾ ਉਸ ਕਈ ਪਸਦ ਕਰਦਾ ਹ ਜ ਨਹੀ

500 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਅਜ ਦ lsquoਸਚrsquo ਸਮਝਣ ਲਈ lsquoਅਜ ਦ ਸਚrsquo ਿਵਚਾਰਨਾ ਹਵਗਾ

ਜ ਨਹੀ ਿਵਚਾਰਗਾ ਉਹ ਝਠਾ ਸਾਿਬਤ ਹਵਗਾ

ਇਹੀ ਿਵਚਾਰ ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਸਮਝਾਉਣਾ ਕਰ ਰਹ ਹਨ

ਵੀਰ ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਿਢਲ ਜੀ ਨਾਲ ਪਰੀ ਸਿਹਮਤ ਹ ਮ ਤਹਾ ਇਸ ਿਵਚਾਰ ਵਲ ਿਲਆਉਣਾ ਚਹਦਾ

ਸ ਇਸ ਲਈ ਦਬਾਰਾ ਖਹਲ ਕ ਿਲਖਣ ਲਈ ਿਕਹਾ ਸੀ

ਪਜਵ ਸਿਤਗਰ ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਅਤ ਭਾਈ ਗਰਦਾਸ ਜੀ ਦਆਰਾ ਐਡੀਿਟਗ ਕੀਤੀ ਸਮਗਰ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ

ਤਹਾ lsquoਗਰਮਤrsquo ਫਲਫ ਤ ਲਟ ਕਈ ਐਸੀ ਗਵਾਹੀ ਨਹੀ ਿਮਲਗੀ ਿਜਸ ਤਸੀ ਗਲਤ ਕਰਾਰ ਦ

ਸਕ ਇਹ ਮਰਾ ਿਵਵਾਸ ਹ

lsquoਗਰਬਾਣੀrsquo ਕਵਲ ਮਨਖਤਾ ਮਾਨਵਤਾ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਮਖਾਿਤਬ ਹ ਿਕਸ ਧਰਮ ਕਟੜ-ਪਥੀ

ਨਹੀ

35 ਬਾਣੀਕਾਰ ਭਾਵ ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਵਾਲ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਸਨ ਪਰ ਤੀਕਾਰੀ ਉਹਨ ਮਨਖਾ ਸਮਾਜ ਦ

ਚਲ ਰਹ ਤਰ ਤਰੀਿਕ ਪਰ ਚਟ ਕਰਨੀ ਕੀਤੀ ਸਧਾਰ ਿਲਆਉਣ ਕੀਤ ਪਜਾਰੀ ਬਾਹਮਣ

ਰਜਵਾਿੜ ਕਾਜ਼ੀ ਯਗੀ ਿਲਤਾੜ ਪਾਈ

ਕਾਦੀ ਕੜ ਬਿਲ ਮਲ ਖਾਇ ਬਾਹਮਣ ਨਾਵ ਜੀਆ ਘਾਇ ਜਗੀ ਜਗਿਤ ਨ ਜਾਣ ਅਧ ਤੀਨ ੳਜਾੜ ਕਾ

ਬਧਮ1 662

ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਕਿਹ ਰਹ ਹਨ ਿਕ-

ਹਮਰਾ ਝਗਰਾ ਰਹਾ ਨਾ ਕਊ ਪਿਡਤ ਮਲ ਛਾਡ ਦਊ



ਪਿਡਤ ਮਲ ਜ ਿਲਖ ਦੀਆ ਛਾਿਡ ਚਲ ਹਮ ਕਛ ਨ ਲੀਆਕਬੀਰ ਜੀ

1158

lsquoਜਪrsquo ਬਾਣੀ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਪਉੜੀ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਚਾਰ ਪਕਤੀ ਸਮ ਦ ਪਜਾਰੀ ਿਲਤਾੜ ਸਨ ਵਗਾਰ

ਸਨ ਜਾਹਰ ਤਰ ਤ ਚਲਜ਼ ਸੀ

bull ਸਚ ਸਿਚ ਨਾ ਹਵਈ ਜ ਸਚੀ ਲਖ ਵਾਰ

bull ਚਪ ਚਪ ਨ ਹਵਈ ਜ ਲਾਇ ਰਹਾ ਿਲਵ ਤਾਰ

bull ਭਿਖਆ ਭਖ ਨ ਉਤਰੀ ਜ ਬਨਾ ਪਰੀਆ ਭਾਰ

bull ਹਸ ਿਸਆਣਪਾ ਲਖ ਹਿਹ ਤ ਇਕ ਨ ਚਲ ਨਾਿਲ ਮ1 1

ਸ ਵੀਰ ਮਨਜ ਮਿਲਕ ਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਰਰ ਲਵ ਪਰ ਤਥ ਜਰਰ ਿਵਚਾਰਨਾ ਕਰ

lsquoਗਰਬਾਣੀrsquo ਗਰਥ ਿਕਸ ਚਲndashਵਲ ਸਰਧਾਲ ਨ ਿਲਖਣ ਿਵਚ ਿਲਆਉਣਾ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਬਲਿਕ

ਆਪ ਖਦ ਆਪ ਪਜਵ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਜੀ ਨ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਘਖਣਾ ਕਰ ਕ ਸਪਾਦਨਾ ਕਰਨਾ ਕੀਤਾ

ਤਹਾਡੀ ਿਟਪਣੀ ਿਕ ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਗਲਤ ਸਾਿਬਤ ਹ ਜਦ ਹਨ ਬਮਾਇਨ ਹਨ ਦਬਾਰਾ

ਿਵਚਾਰਨਾ ਕਰ ਅਤ ਆਪਣਾ ਸਪਸਟੀ ਕਰਨ ਜਰਰ ਦਣਾ

ਤਹਾਡ ਿਵਚਾਰ ਨਾਲ ਬਹਤ ਹਦ ਤਕ ਸਿਹਮਤੀ ਹ ਇਸ ਿਵ ਬਾਰ ਿਬਲਕਲ ਅਸਿਹਮਤੀ ਹ

ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦ ਸਬਦ ਦੀ ਿਵਚਾਰ ਦੀ ਲੜ ਮਿਹਸਸ ਨਹੀ ਹ ਰਹੀ ਿਕਉਿਕ ਵੀਰ ਡਾ ਇਕਬਾਕਲ ਿਸਘ ਜੀ

ਨ ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਅਸਲ ਭਾਵਮਕਸਦ ਿਲਖਣਾ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ

ਧਨਵਾਧ ਵੀਰ ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਿਢਲ ਜੀਉ

ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am

Reply to the comments of Dr Ikbal Singh

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ ੨੧੦੫੨੦੨੦ ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਿਵਿਗਆਨ ਧਰਮ ਕਈ ਹਦਾ ਹੀ

ਨਹੀ ਉਸ ਦ ਤਰ ਿਵਚ ਦਾਸ ਇਤਨਾ ਹੀ ਕਹਗਾ ਿਕ ਿਵਿਗਆਨ ਕਈ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਧਰਮ ਕਈ

ਪਦਾਰਥ ਹ ਿਜਨ ਿਕਸ ਹਥ ਨਾਲ ਫੜ ਕ ਿਵਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਜ ਿਦਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਿਵਿਗਆਨ

Dr Sarbjit Singh



(ਸਾਇਸ) ਦਾ ਸਬਧ ਿਗਆਨ ਨਾਲ ਹ ਤ ਧਰਮ ਦਾ ਸਬਧ ਵੀ ਿਗਆਨ ਨਾਲ ਹ ਦਾਸ ਦਾ ਸਬਧ ਿਸਰਫ ਿਸਖ ਧਰਮ

(ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ) ਨਾਲ ਹ ਿਕਸ ਦਸਰ ਧਰਮ ਜ ਮਜਬ ਨਾਲ ਨਹੀ ਹ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਕਈ ਦਸਰ ਧਰਮ ਜ

ਮਜਬ ਵਾਲਾ ਤਹਾਡ ਹਥ ਿਵਚ ਗਰਮਾ ਗਰਮ ਬਰਫ ਫੜਾ ਦਵ ਲਿਕਨ ਿਸਖ ਧਰਮ ਵਾਲਾ ਿਸਰਫ ਜ ਤ ਠਡੀ ਬਰਫ ਦ

ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਜ ਗਰਮ ਭਾਫ ਹੀ ਦ ਸਕਦਾ ਹ ਗਰਮਾ ਗਰਮ ਬਰਫ ਨਹੀ ਜ ਿਕ ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਆਪਣ

ਤਰ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਹ

ਿਵਿਗਆਨ ਤ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦਾ ਫਰਕ ਿਸਰਫ ਇਤਨਾ ਹ ਿਕ ਿਵਿਗਆਨ ਆਪਣ ਆਪ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਖਜ ਤਕ ਸੀਿਮਤ

ਰਖਦਾ ਹ ਤ ਿਵਿਗਆਨ ਦੀ ਮਨ ਤਕ ਖਜ ਬਹਤ ਘਟ ਹਦੀ ਹ ਿਸਖ ਧਰਮ (ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ) ਿਵਚ ਿਜਆਦਾਤਰ

ਮਨ ਖਜਣ ਤ ਸਧਾਰਨ ਲਈ ਿਸਿਖਆ ਿਦਤੀ ਗਈ ਹ ਸਰੀਰ ਸਧਾਰਨ ਸਬਧੀ ਘਟ ਸਬਦ ਿਮਲਦ ਹਨ ਿਕਉਿਕ

ਜਕਰ ਮਨ ਸਧਰ ਿਗਆ ਤ ਸਰੀਰ ਆਪਣ ਆਪ ਸਧਰ ਜਾਵਗਾ ਿਵਿਗਆਨ ਵੀ ਖਜ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੀ ਹ ਤ ਿਸਖ

ਧਰਮ (ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ) ਵੀ ਖਜਣ ਲਈ ਕਿਹਦ ਹਨ ਿਵਿਗਆਨ ਅਨਸਾਰ ਕਈ ਰਵਾਇਤਾ ਜ ਮਨਘੜਤ

ਕਹਾਣੀ ਪਰਵਾਨ ਨਹੀ ਹਨ ਤ ਨਾ ਹੀ ਿਸਖ ਧਰਮ ਅਨਸਾਰ ਕਈ ਰਵਾਇਤਾ ਜ ਮਨਘੜਤ ਕਹਾਣੀ ਪਰਵਾਨ ਹਨ

ਖਜਣ ਦੀ ਿਕਉ ਲੜ ਹ ਇਸ ਸਬਧੀ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਦਾਸ ਦੀ ਿਕਤਾਬ ldquoਗਰਮਿਤ ਅਤ ਸਾਇਸ ਇਸ ਅਜਕ ਯਗ ਿਵਚrdquo

ਦ ਭਾਗ ੧ ਿਵਚ ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਿਦਤ ਗਏ ਪਮਾਣ ਿਵਸਥਾਰ ਨਾਲ ਵਖ ਕ ਪਰਖ ਸਕਦ ਹ ਜੀ

httpwwwgeocitieswssarbjitsinghBookGurmatAndSciencepdf

The way science can have many branches like Physics Chemistry Biology Botony

Geography Astronomy Psychology Physical Science Chemical Science Geological

Science Physiological Science etc The same way one can try to include Sikhism (Guru

Granth Sahib) also in similar or additional category which deals with the mind to a great

extent and is very much essential for having a successful and happy life (ਅਨਦ)

ਿਜਹੜੀ ਚੀਜ ਿਜਸ ਤਰ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਹਵ ਿਜਸ ਬਾਰ ਿਗਆਨ ਦਵ ਜ ਿਜਸ ਤਰ ਦਾ ਿਗਆਨ ਦਵ ਉਸ ਉਹ

ਿਜਹ ਖਤਰ (Field) ਿਵਚ ਿਗਿਣਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਸਬਧ ਸਚ ਨਾਲ ਹ ਤ ਸਾਇਸ ਦਾ ਸਬਧ ਵੀ ਸਚ ਨਾਲ

ਹ ਫਰਕ ਿਸਰਫ ਇਤਨ ਹ ਿਕ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਘਰਾ ਬਹਤ ਿਵਾਲ ਹ ਸਾਇਸ ਜ ਚੀਜ਼ ਵਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ ਅਨਭਵ

ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ ਜ ਿਕਸ ਯਤਰ ਨਾਲ ਵਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ ਉਸ ਤਕ ਹੀ ਸੀਿਮਤ ਰਿਹਦੀ ਹ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹ ਿਕ

ਸਾਇਸ ਦੀ ਮਨ ਸਬਧੀ ਖਜ ਬਹਤ ਘਟ ਹ ਿਕਉਿਕ ਮਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵ ਜ ਤਰਗਾ ਿਸਧ ਤਰ ਤ ਿਕਸ ਯਤਰ ਨਾਲ

ਵਖੀ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹਨ

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦ ਸਮ ਿਵਚ ਸਾਇਸ ਨ ਦਾ ਕਈ ਵਖਰਾ ਿਵਾ ਨਹੀ ਪੜਇਆ ਜਦਾ ਸੀ ਪਰਤ ਜਕਰ ਅਜ ਦੀ

ਸਾਇਸ ਨਾਲ ਤਲਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵ ਤ ਸਮਝ ਆ ਜਦੀ ਹ ਿਕ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਉਚ ਪਧਰ ਤਕ ਸਾਇਸ ਦਾ ਵੀ

ਿਗਆਨ ਸੀ ਇਥ ਹੀ ਨਹੀ ਭਾਈ ਗਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਵਾਰ ਤ ਕਿਬਤ ਇਹੀ ਸਕਤ ਦਦ ਹਨ ਿਕ ਉਨ

ਵੀ ਉਚ ਪਧਰ ਤਕ ਸਾਇਸ ਦਾ ਿਗਆਨ ਸੀ ਉਨ ਨ ਗਰਮਿਤ ਦ ਿਸਧਤ ਸਮਝਣ ਲਈ ਅਨਕ ਤਰ ਦੀ ਠਸ



ਉਦਾਹਰਣ ਿਦਤੀ ਹਨ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣਾ ਲ ਕ ਹਠ ਿਲਖੀ ਿਕਤਾਬ ਿਵਚ

ਇਹੀ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕਿ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹ ਿਕ ਿਕਸ ਤਰ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਤ ਉਸ ਤ ਵੀ ਅਗ ਦੀ

ਗਲ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਕੀਤੀਆ ਹਨ


ਦਾਸ ਦੀ ਇਸ ਿਕਤਾਬ ldquoਗਰਮਿਤ ਅਤ ਸਾਇਸ ਇਸ ਅਜਕ ਯਗ ਿਵਚrdquo ਦ ੨੬ ਭਾਗ ਿਵਚ ਸਾਇਸ ਸਬਧੀ ਹਠ ਿਲਖ

ਪਿਹਲ ਬਾਰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕਿ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹ ਹਰ ਖਜ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਇਨ ਿਵਚ ਸਮ ਨਾਲ ਹਰ

ਵਾਧਾ ਵੀ ਹ ਸਕ

bull ਗਰਿਸਖ ਲਈ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਬਾਣੀ ਦੀ ਖਜ਼ ਕਰਨੀ ਜਰਰੀ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਪਿਰਭਾਾ ਤ ਉਸ ਦਾ ਹਕਮ

bull ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਦਾ ਕਈ ਅਤ ਨਹੀ

bull ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਈ

bull ਸਰੀਰਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਅਤ ਹਵਾ ਹਨ ਤ ਆਤਿਮਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਗਰ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਤ ਆਪ ਹੀ ਸਭਾਲਣ ਵਾਲਾ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਕਦਰਤ ਸਨ ਤ ਪਦਾ ਕੀਤੀ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਖ ਨਾਲ ਨਹੀ ਵਿਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰਤ ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਿਵਚ ਅਨਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹ ਤ ਸਮਟਣ ਵਾਲਾ ਹ

bull ਨਹ ਿਕਛ ਜਨਮ ਨਹ ਿਕਛ ਮਰ ਆਪਨ ਚਿਲਤ ਆਪ ਹੀ ਕਰ

bull ਜੀਵ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਿਕਸ ਤਰ ਹਦੀ ਹ ਤ ਪਦਾਰਥ ਿਕਵ ਬਣਦ ਹਨ

bull ਮਨਖ ਕਲ ਬਧੀ ਹ ਪਰ ਆਮ ਜੀਵ ਕਲ ਨਹੀ

bull ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਬਅਤ ਖਾਣੀ ਹਨ

bull ਆਮ ਤਰ ਤ ੮੪ ਲਖ ਜਨ ਮਨੀ ਜਦੀ ਹਨ ਪਰਤ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਬਅਤ ਜਨ ਹ ਸਕਦੀ ਹਨ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜੀਵ ਿਬਨਾ ਸਆਸ ਦ ਵੀ ਰਖ ਸਕਦਾ ਹ

bull ਪਦ ਵੀ ਜੀਵ ਹਨ ਤ ਸਭ ਦ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਹ

bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਤ ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਅਤ ਨਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ

bull ਜ ਵੀ ਪਦਾ ਹਇਆ ਹ ਉਸ ਨ ਇਕ ਿਦਨ ਮਰਨਾ ਹ

bull ਗਰਬਾਣੀ ਸਚ ਅਤ ਸਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਾਚ ਿਸਖਾਉਦੀ ਹ ਪਰਤ ਸਾਇਸ ਿਸਰਫ ਵਖ ਸਕਣ ਵਾਲ ਸਚ ਦੀ ਗਲ

ਕਰਦੀ ਹ

bull ਿਸਟੀ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਿਕਸ ਨ ਕੀਤੀ

bull ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਦਰ ਖਜ਼ਣ ਲਈ ਿਕਹਾ ਹ ਜ ਬਾਹਰ ਹ ਉਹੀ ਅਦਰ ਹ



bull ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਰਗਨ ਸਰਗਨ ਸਰਪ

bull ਿਸਖ ਧਰਮ ਿਵਚ ਕਸ ਦੀ ਮਹਤਤਾ

bull ਸਜਗ ਿਵਜਗ ਦਇ ਕਾਰ ਚਲਾਵਿਹ ਲਖ ਆਵਿਹ ਭਾਗ

bull ਚਦਰਮਾ ਸਰਜ ਕਲ ਚਾਨਣ ਲਦਾ ਹ










You may please listen to qualities of Akal Purkh in brief from the following video ie


Akal Purkh

httpsyoutubeEOiWHuAMk7Y



















You may please listen to the brief description about the Hukam of Akal Purkh from the

following video ie Gurmat Vichar Part 02 ਹਕਮ ਪਛਾਨ ਸ ਏਕ ਜਾਨ ਬਦਾ ਕਹੀਐ ਸਈ

Understanding the Hukam of Akal Purkh


The complete topic about the Hukam of Akal Purkh can be listened in sequenece starting

from the Part 01 onwards in the following videos

httpsyoutubezv2eeOppTZs


httpsyoutube539KhdSmjN8

httpsyoutubes27iRSNUBsw

httpsyoutubeCAHhOyAA0Dc


httpsyoutubeXVaFz_6qwe0

httpsyoutubeJ76wKfr7fi4

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ ੨੩੦੫੨੦੨੦ ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕਈ

ਿਸਖਇਜ਼ਮ ਆਰਭ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਕਈ ਿਸਖ ਧਰਮ ਆਰਭ ਕੀਤਾ ਹ ਦਾਸ ਇਸ ਗਲ ਨਾਲ ਸਿਹਮਤ ਹ ਿਕ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ldquoਗਰਮਿਤrdquo ਵਰਿਤਆ ਿਗਆ ਹ ਪਰਤ ਇਹ ਸਮ ਨਾਲ ਇਕ ਵਖਰ ਧਰਮ ਦੀ ਿਦਾ ਵਲ ਚਲਾ ਿਗਆ

ਹ ਿਜਸ ਅਸੀ ਅਗਰਜ਼ੀ ਿਵਚ ਿਸਖਇਜ਼ਮ ਕਿਹਣਾ ਰ ਕਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਹ ਦਾਸ ਨ ਿਸਰਫ ਆਮ ਤਰ ਵਰਿਤਆ

ਿਗਆ ਸਬਦ ਵਰਿਤਆ ਹ ਇਸ ਿਵਚ ਕਈ ਕ ਨਹੀ ਿਕ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਇਕ ਨਵੀ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਆਰਭ

ਕੀਤੀ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਗਰਿਸਖ ਵੀ ਬਹਤ ਵਾਰੀ ਵਰਿਤਆ ਿਗਆ ਹ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਸਖ ਵੀ ਬਹਤ ਵਾਰੀ ਵਰਿਤਆ

ਿਗਆ ਹ ਇਹ ਸਾਡ ਤ ਿਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹ ਿਕ ਅਸੀ ਇਸ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦ ਤਰ ਤ ਪਰਚਾਰਨਾ ਹ ਿਕ ldquoਗਰਮਿਤ



ਿਵਚਾਰਧਾਰਾrdquo ਦ ਤਰ ਤ ਪਰਚਾਰਨਾ ਹ ਇਹ ਿਸਖ ਸਝ ਤਰ ਤ ਤਿਹ ਕਰਨਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਆਪਣ ਲਈ ਆਮ ਭਾਾ

ਿਵਚ ਕੀ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹਦ ਹਨ ਤ ਹਰਨ ਤ ਿਕਸ ਤਰ ਸਬਧਨ ਕਰਵਾਉਣ ਚਾਹਦ ਹਨ

ਅਸਟਪਦੀ ਸਿਤਗਰ ਿਸਖ ਕੀ ਕਰ ਪਿਤਪਾਲ ਸਵਕ ਕਉ ਗਰ ਸਦਾ ਦਇਆਲ ਿਸਖ ਕੀ ਗਰ ਦਰਮਿਤ ਮਲ ਿਹਰ

ਗਰ ਬਚਨੀ ਹਿਰ ਨਾਮ ਉਚਰ ਸਿਤਗਰ ਿਸਖ ਕ ਬਧਨ ਕਾਟ ਗਰ ਕਾ ਿਸਖ ਿਬਕਾਰ ਤ ਹਾਟ ਸਿਤਗਰ ਿਸਖ

ਕਉ ਨਾਮ ਧਨ ਦਇ ਗਰ ਕਾ ਿਸਖ ਵਡਭਾਗੀ ਹ ਸਿਤਗਰ ਿਸਖ ਕਾ ਹਲਤ ਪਲਤ ਸਵਾਰ ਨਾਨਕ ਸਿਤਗਰ ਿਸਖ

ਕਉ ਜੀਅ ਨਾਿਲ ਸਮਾਰ ੧ (੨੮੬)

ਮਃ ੪ ਗਰ ਸਿਤਗਰ ਕਾ ਜ ਿਸਖ ਅਖਾਏ ਸ ਭਲਕ ਉਿਠ ਹਿਰ ਨਾਮ ਿਧਆਵ ਉਦਮ ਕਰ ਭਲਕ ਪਰਭਾਤੀ ਇਸਨਾਨ

ਕਰ ਅਿਮਤ ਸਿਰ ਨਾਵ ਉਪਦਿਸ ਗਰ ਹਿਰ ਹਿਰ ਜਪ ਜਾਪ ਸਿਭ ਿਕਲਿਵਖ ਪਾਪ ਦਖ ਲਿਹ ਜਾਵ ਿਫਿਰ ਚੜ ਿਦਵਸ

ਗਰਬਾਣੀ ਗਾਵ ਬਹਿਦਆ ਉਠਿਦਆ ਹਿਰ ਨਾਮ ਿਧਆਵ ਜ ਸਾਿਸ ਿਗਰਾਿਸ ਿਧਆਏ ਮਰਾ ਹਿਰ ਹਿਰ ਸ ਗਰਿਸਖ ਗਰ

ਮਿਨ ਭਾਵ ਿਜਸ ਨ ਦਇਆਲ ਹਵ ਮਰਾ ਸਆਮੀ ਿਤਸ ਗਰਿਸਖ ਗਰ ਉਪਦਸ ਸਣਾਵ ਜਨ ਨਾਨਕ ਧਿੜ ਮਗ ਿਤਸ

ਗਰਿਸਖ ਕੀ ਜ ਆਿਪ ਜਪ ਅਵਰਹ ਨਾਮ ਜਪਾਵ ੨ (੩੦੫ ੩੦੬)

ਸਰਿਠ ਮਹਲਾ ੩ ਸ ਿਸਖ ਸਦਾ ਬਧਪ ਹ ਭਾਈ ਿਜ ਗਰ ਕ ਭਾਣ ਿਵਿਚ ਆਵ ਆਪਣ ਭਾਣ ਜ ਚਲ ਭਾਈ ਿਵਛਿੜ

ਚਟਾ ਖਾਵ ਿਬਨ ਸਿਤਗਰ ਸਖ ਕਦ ਨ ਪਾਵ ਭਾਈ ਿਫਿਰ ਿਫਿਰ ਪਛਤਾਵ ੧ (੬੦੧)

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ ੨੪੦੫੨੦੨੦ ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਤਸੀ ਇਸ ਸਾਇਟਿਫਕ ਧਰਮ

ਿਕਸ ਤਰ ਕਿਹਦ ਹ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕਰਮ ਕਡ ਤ ਰੀਤੀ ਿਰਵਾਜ ਤ ਉਪਰ ਉਠ ਕ ਇਕ ਵਖਰੀ ਸਚ ਿਦਤੀ

ਹ ਗਰਮਿਤ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਿਬਲਕਲ ਇਕ ਿਨਵਕਲੀ ਸਚ ਹ ਿਜਹੜੀ ਿਕ ਆਮ ਧਰਮ ਨਾਲ ਘਟ ਤ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ

ਨਾਲ ਿਜਆਦਾ ਮਲ ਖਦੀ ਹ ਇਸ ਸਬਧੀ ldquoਗਰਮਿਤ ਅਤ ਸਾਇਸ ਦੀ ਤਲਨਾrdquo ਇਕ ਵਖਰੀ ਪਸਟ ਦੀ ਤਰ ਿਦਤੀ ਜਾ

ਰਹੀ ਹ ਜੀ

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਨ ਆਪਣੀ ੨੮੦੫੨੦੨੦ ਅਤ ੨੮੦੫੨੦੨੦ ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਬਹਤ ਤਰ ਦ

ਇਲਜ਼ਾਮ ਦਾਸ ਉਪਰ ਲਗਾਏ ਹਨ ਇਹ ਉਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਚ ਹ ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਦੀ ਤਰ ਨਾ ਤ ਦਾਸ ਕਲ

ਇਤਨ ਸਮ ਹ ਿਕ ਹਰਕ ਲਖਕ ਦੀ ਪਸਟ ਤ ਆਪਣੀ ਨਕਤਚੀਨੀ ਕਰ ਸਕ ਤ ਨਾ ਹੀ ਇਤਨੀ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ

ਸਪੀਡ ਹ ਿਕ ਫਟਾ ਫਟ ਤਰ ਦ ਸਕ

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਦ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਆਬ ਦਾਸ ਨ ੨੪੦੫੨੦੨੦ ਤਾਰੀਖ ਦੀ ਪਸਟ ਿਵਚ ਦ ਿਦਤਾ ਸੀ ਪਰਤ

ਲਗਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਰਫਰਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਿਸਧਾ ਤ ਿਵਸਥਾਰ ਨਾਲ ਤਰ ਚਾਹਦ ਹਨ ਜਕਰ ਸਭ ਕਝ ਿਲਖਣ ਹ ਤ

ਤਰ ਬਹਤ ਲਮ ਹ ਜਦਾ ਹ ਿਜਸ ਆਮ ਲਕ ਪਸਦ ਨਹੀ ਕਰਦ ਹਨ ਤ ਨਾ ਹੀ ਉਨ ਕਲ ਸਮ ਹਦਾ ਹ ਿਕ ਪੜ

ਸਕਣ ਿਜਸ ਪਾਠਕ ਿਵਸਥਾਰ ਿਵਚ ਸਮਝਣਾ ਹਦਾ ਹ ਉਹ ਿਦਤ ਗਏ ਰਫਰਸ ਪੜ ਲਦਾ ਹ ਇਕ ਪਾਸ ਤ

ਿਸਖਮਾਰਗ ਦ ਐਡੀਟਰ ਜੀ ਸਖਪ ਿਵਚ ਿਲਖਣ ਲਈ ਕਿਹਦ ਹਨ ਤ ਦਸਰ ਪਾਸ ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਿਵਸਥਾਰ

ਿਵਚ ਤਰ ਚਾਹਦ ਹਨ ਦਵ ਇਕ ਦਜ ਦ ਿਵਪਰੀਤ ਹਨ ਇਸ ਮਕਲ ਦਾ ਫਸਲਾ ਿਸਖਮਾਰਗ ਦ ਐਡੀਟਰ ਜੀ ਨ



ਕਰਨਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਕੀ ਚਾਹਦ ਹਨ ਤ ਿਕਸ ਮਤਵ ਲਈ ਉਨ ਨ ਆਮ ਲਖ ਛਾਪਣ ਬਦ ਕੀਤ ਹਨ ਤ ਇਸ ਤਰ ਦ

ਸਵਾਲ ਜਆਬ ਆਰਭ ਕੀਤ ਹਨ

ਡਾ ਇਕਬਾਲ ਿਸਘ ਜੀ ਦ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਆਬ ਿਵਸਥਾਰ ਿਵਚ ਿਲਖਣ ਦੀ ਮਾਫੀ ਚਾਹਦਾ ਹ ਭਲ ਚਕ ਮਾਫ ਕਰਨੀ





06022020 at 141pm



ਮ ਤਹਾ ਬਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਿਕ ਮਰ ਸਵਾਲ ਦਾ ਸਖਪ ਅਤ ਿਸਧਾ ਤਰ ਿਦਓ ਨਾ ਿਕ ਲਬ ਿਵਸਥਾਰ ਅਤ

ਹਵਾਿਲ ਰਾਹੀ ਮਰ ਵਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬਨਤੀ ਇਸ ਪਰਕਾਰ ਸੀKindly furnish your reply in your

own words here instead of citing some extraneous references I want your

brief and direct reply here in this very column ਪਰਤ ਤਸੀ ਆਪਣੀ ਆਦਤ ਅਨਸਾਰ ਿਫਰ

ਦ ਲਬ-ਚੜ ਲਖ ਪਸਟ ਕਰ ਿਦਤ ਹਨ ਅਤ ਮਰ ਬਦ ਤੜ-ਮਰੜ ਕ (misquote ਕਰਕ) ਪ ਕੀਤਾ

ਹ

ਡਾ ਸਰਬਜੀਤ ਿਸਘ ਜੀ ਮਰ ਕਲ ਇਤਨ ਵਡ ਲਖ ਪੜਨ ਦਾ ਸਮ ਉਪਲਭਦ ਨਹੀ ਸਪਟ ਹ ਿਕ ਤਸੀ

ਸਖਪ ਅਤ ਿਸਧਾ ਤਰ ਦਣ ਤ ਟਾਲਾ ਕਰ ਗਏ ਹ


06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon

ਗਰਮਿਤ ਅਤ ਸਾਇਸ ਦੀ ਤਲਨਾ

ਸਾਇਸ ਵੀ ਖਜ ਦੀ ਹੀ ਗਲ ਕਰਦੀ ਹ ਤ ਗਰ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਬਦ ਗਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ

ਖਜਣ ਲਈ ਹਕਮ ਕੀਤਾ ਹ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਆਧਾਰ ਫਕਟ ਵਿਹਮ ਅਤ ਝਠੀ ਜ ਕਲਿਪਤ ਕਹਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਨਹੀ

ਹ ਬਲਿਕ ਗਰਮਿਤ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਚ ਤ ਅਸਲੀਅਤ ਅਨਸਾਰ ਹ ਸਾਇਸ ਨਵੀ ਨਵੀ ਖਜ ਕਰਨ ਿਵਚ ਸਹਾਇਤਾ

ਕਰ ਸਕਦੀ ਹ ਪਰਤ ਮਤ ਦਣ ਲਈ ਨਹੀ

Dr Sarbjit Singh



ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਯਮ

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਅਨਸਾਰ ਪਰੀ ਿਸਟੀ ਦਾ ਹਰ ਕਾਰਜ਼ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਬਣਾਏ ਗਏ ਿਨਯਮ ਅਨਸਾਰ ਚਲ ਿਰਹਾ

ਹ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਤ ਗਰਵੀਟਨ (Gravitation) ਇਲਕਟਰਮਗਨਿਟਕ (Electromagnetic) ਜ

ਿਨਉਕਲੀਅਰ ਫਰਸ (Nuclear force) ਤਕ ਹੀ ਸੀਿਮਤ ਹ ਇਸ ਤ ਅਗ ਸਾਇਸ ਅਜ ਤਕ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕੀ ਹ ਿਜਸ

ਤਰ ਖਜ਼ ਹਦੀ ਰਿਹਦੀ ਹ ਸਾਇਸ ਦੀ ਿਥਊਰੀ ਬਦਲਦੀ ਰਿਹਦੀ ਹਨ

ਕਦਰਤ ਇਸ ਤ ਵੀ ਬਹਤ ਅਗ ਹ ਸਕਦੀ ਹ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪਹਚ ਪਦਾਰਥ ਤਕ ਹ ਆਤਿਮਕ ਆਧਾਰ ਤ ਿਕਹੜ

ਿਨਯਮ ਲਾਗ ਹਦ ਹਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪਹਚ ਤ ਦਰ ਹਨ ਹਰਕ ਚੀਜ਼ ਜ ਿਕਿਰਆ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਭਾਵ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਬਣਾਏ ਗਏ ਿਨਯਮ ਅਸਲ ਧਰਮ ਅਨਸਾਰ ਹਦੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਦ ਬਾਹਰ ਕਝ ਵੀ

ਨਹੀ ਹ

ਗਰਤਾ ਿਖਚ (Gravitational force)

ਿਨਊਟਨ ਨ ਗਰਤਾ ਿਖਚ (Gravitational force) ਦੀ ਕਾਢ ੧੬੮੬ ਦ ਕਰੀਬ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰਤ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ

ਨ ਇਸ ਬਾਰ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ੫੦੦ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਕਿਹ ਿਦਤਾ ਸੀ ਗਲੀਲੀਓ ਨ ਪਿਹਲੀ ਦਰਬੀਨ ੧੬੦੯ ਿਵਚ

ਬਣਾਈ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਿਬਨਾ ਦਰਬੀਨ ਦ ਕਈ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਿਲਖ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਧਰਤੀ ਅਣਿਗਣਤ ਹਨ ਅਜ ਦੀ

ਸਾਇਸ ਕਝ ਦਹਾਕ ਪਿਹਲ ਤ ਹੀ ਅਨਕ ਗਲਕਸੀ ਬਾਰ ਗਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹ

ਧਲ ਧਰਮ ਦਇਆ ਕਾ ਪਤ ਸਤਖ ਥਾਿਪ ਰਿਖਆ ਿਜਿਨ ਸਿਤ ਜ ਕ ਬਝ ਹਵ ਸਿਚਆਰ ਧਵਲ ਉਪਿਰ ਕਤਾ ਭਾਰ

ਧਰਤੀ ਹਰ ਪਰ ਹਰ ਹਰ ਿਤਸ ਤ ਭਾਰ ਤਲ ਕਵਣ ਜਰ (੩)

ਧਰਤੀ ਆਸਰਾ ਦਣ ਵਾਲਾ ਕਈ ਬਲਦ ਨਹੀ ਬਲਿਕ ਇਹ ਧਰਮ ਹ ਿਨਯਮ ਹ ਅਸਲ ਹ ਿਜਸ ਨ ਸਾਰ ਬਿਹਮਡ

ਿਵਚ ਸਤਖ (ਸਿਥਰਤਾ) ਕਾਇਮ ਰਿਖਆ ਹ ਅਜ ਅਸੀ ਇਸ ਅਸਲ ਗਰਤਾ ਕਤੀ (Gravitational force)

ਕਰਕ ਜਾਣਦ ਹ ਿਨਊਟਨ ਲਾ ਆਫ ਗਰਵੀਟਨ (Newtonrsquos law of Gravitation) ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕਦਰਤ

ਦੀ ਸਚਾਈ ਿਬਲਕਲ ਸਰਲ ਤ ਸਪਟ (Logical) ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਹ

ਅਨਕ ਹੀ ਤਾਰ ਤ ਗਲਕਸੀ

ਅਜਕਲ ਦੀ ਵਡੀ ਵਡੀ ਦਰਬੀਨ ਸਾਬਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹਨ ਿਕ ਅਨਕ ਹੀ ਤਾਰ ਤ ਗਲਕਸੀ ਹਨ ਗਰ

ਸਾਿਹਬ ਨ ਿਬਨਾ ਦਰਬੀਨ ਦ ੫੦੦ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਇਹ ਸਭ ਕਝ ਸਮਝਾ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਚਦ ਸਰਜ ਤਾਰ ਧਰਤੀ

ਅਣਿਗਣਤ ਹਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਕਝ ਦਹਾਕ ਪਿਹਲ ਤ ਹੀ ਅਨਕ ਗਲਕਸੀ ਬਾਰ ਗਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹ ਗਰਬਾਣੀ

ਿਵਚ ਅਨਕ ਹੀ ਬਦ ਪਮਾਣ ਦ ਤਰ ਤ ਿਮਲਦ ਹਨ ਿਜਨ ਿਵਚ ਸਮਝਾਇਆ ਿਗਆ ਹ ਿਕ ਕਦਰਤ ਦਾ ਕਈ ਅਤ

ਨਹੀ

ਪਾਤਾਲਾ ਪਾਤਾਲ ਲਖ ਆਗਾਸਾ ਆਗਾਸ ਓੜਕ ਓੜਕ ਭਾਿਲ ਥਕ ਵਦ ਕਹਿਨ ਇਕ ਵਾਤ ਸਹਸ ਅਠਾਰਹ ਕਹਿਨ

ਕਤਬਾ ਅਸਲ ਇਕ ਧਾਤ ਲਖਾ ਹਇ ਤ ਿਲਖੀਐ ਲਖ ਹਇ ਿਵਣਾਸ ਨਾਨਕ ਵਡਾ ਆਖੀਐ ਆਪ ਜਾਣ ਆਪ ੨੨

(੫)



ਪਜ ਤਤ

ਜੀਵਨ ਦ ਆਧਾਰ ਿਧਆਨ ਿਵਚ ਰਖਦ ਹਏ ਪਿਹਲ ਪਿਹਲ ਪਜ (ਅਗ ਹਵਾ ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਆਕਾ) ਸਮਝ ਜਦ

ਸਨ ਪਰਾਤਨ ਸਮ ਅਨਸਾਰ ਪਜ ਤਤ ਦੀ ਪੀਭਾ ਕਝ ਹਰ ਸੀ ਉਹ ਜੀਵਨ ਦ ਆਧਾਰ ਅਨਸਾਰ ਸਨ ਇਸ

ਪਿਰਭਾਾ ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਦ ਪਿਹਲ ਵੀ ੫ ਤਤ ਸਨ ਤ ਅਜ ਵੀ ੫ ਹੀ ਹਨ

ਲਿਕਨ ਸਾਇਸ ਦ ਤਤ (Element) ਦੀ ਪੀਭਾ ਕਝ ਹਰ ਹ ਉਸ ਦਾ ਭਾਵ ਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਿਜਹੜੀ ਹਰ ਿਹਿਸ ਿਵਚ

ਨਾ ਵਡੀ ਜਾ ਸਕ ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਨਾਲ ਹਣ ਤਕ ੯੨ ਤਤ ਧਰਤੀ ਿਵਚ ਿਮਲਦ ਹਨ ਮਨਖੀ ਕਾਢ ਨਾਲ ਇਹ ਿਗਣਤੀ

੧੧੮ ਤਕ ਪਹਚ ਗਈ ਹ ਸਮ ਨਾਲ ਇਸ ਿਵਚ ਹਰ ਵਾਧਾ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਸਾਇਸ ਦੀ ਇਹ ਖਜ਼ ਸਾਬਤ ਕਰਦੀ ਹ ਿਕ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਹਈ ਕਦਰਤ ਦਾ ਕਈ ਅਤ ਨਹੀ

ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਈ

ਸਾਇਸ ਕਈ ਤਰ ਦ ਅਦਾਜ਼ ਆਿਦ ਦੀ ਗਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹ ਿਕ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਈ ਿਜਸ

ਤਰ ਿਕ ਿਬਗ ਬਗ ਿਥਉਰੀ (Big Bang Theory) ਬਲਕ ਹਲ ਤ ਬਣਨ ਆਿਦ ਪਰਤ ਇਸ ਦ ਿਪਛ ਜ ਕਰ ਕਈ

ਕਾਰਨ ਪਿਛਆ ਜਾਵ ਤ ਸਾਇਸ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਠਸ ਤਰ ਨਹੀ ਦ ਸਕਦੀ ਇਹ ਬਲਕ ਹਲ ਿਕਸ ਤਰ ਤ ਿਕਉ

ਬਿਣਆ ਉਸ ਤ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਬਣ ਗਈ

ਿਨਸਚਤ ਤਰ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਕਈ ਿਨਯਮ ਸੀ ਿਜਸ ਨ ਅਨਕ ਖਡ ਬਿਹਮਡ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤ ਗਰ ਨਾਨਕ

ਸਾਿਹਬ ਨ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਇਸ ਿਸਟੀ ਦ ਪਦਾ ਹਣ ਬਾਰ ਇਹੀ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪਣ ਇਕ ਹਕਮ

ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਸਸਾਰ ਬਣਾ ਿਦਤਾ ਉਸ ਦ ਹਕਮ ਨਾਲ ਹੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਦ ਲਖ ਦਿਰਆ ਬਣ ਗਏ ldquoਕੀਤਾ ਪਸਾਉ ਏਕ

ਕਵਾਉ ਿਤਸ ਤ ਹਏ ਲਖ ਦਰੀਆਉ rdquo ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਇਹ ਪਗਤੀ ਸਮਝਾਉਦੀ ਹ ਿਕ ldquoਏਕ ਕਵਾਉrdquo ਕਈ ਆਮ

ਬਚਨ ਜ ਬਲ ਨਹੀ ਹ ਬਲਿਕ ਕਈ ਿਸਸਟਮ ਿਨਯਮ ਜ ਕਈ ਅਸਲ ਹ

ਧਦਕਾਰਾ ਸਪਰਨਵਾ (Supernova)

ਗਰਬਾਣੀ ਦਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਿਗਆ ਇਹ ਕਦਰਤ ਦਾ ਖਲ (ਅਰਬਦ ਨਰਬਦ ਧਧਕਾਰਾ ਧਰਿਣ ਨ ਗਗਨਾ ਹਕਮ

ਅਪਾਰਾ ਨਾ ਿਦਨ ਰਿਨ ਨ ਚਦ ਨ ਸਰਜ ਸਨ ਸਮਾਿਧ ਲਗਾਇਦਾ ) ਅਜ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਪ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਿਬਗ

ਬਗ ਿਥਊਰੀ ਨਾਲ ਮਲ ਖਦਾ ਹ ਧਦਕਾਰਾ ਸਇਸ ਦਆਰਾ ਸਪਰਨਵਾ (Supernova) ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਿਜਸ ਤ

ਹਵਾ ਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹਈ ਸਾਇਸ ਵੀ ਿਸਟੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਬਧੀ ਘਟਾ ਧਮਾਕਾ ਸਕੜਨਾ ਫਲਣਾ (Dust

Explosion Contaction Expansion) ਆਿਦ ਬਾਰ ਸਚਦੀ ਤ ਿਵਚਾਰਦੀ ਹ ਸਾਇਸ ਆਪਣ ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਜਗਤ

ਦੀ ਰਚਨਾ ਬਾਰ ਅਦਾਜ਼ ਲਗਾ ਕ ਿਬਆਨ ਕਰਦੀ ਹ ਪਰਤ ਕਦਰਤ ਦਾ ਅਤ ਪਾਉਣ ਤ ਅਸਮਰਥ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਜਗਤ-ਰਚਨਾ ਤ ਪਿਹਲ ਿਸਰਜਣਹਾਰ ਨ ਅਨਕ ਹੀ ਜਗ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ ਸਮਾਧੀ ਲਾਈ ਿਜਸ

ਦੀ ਬਾਬਤ ਕਝ ਪਤਾ ਨਹੀ ਲਗ ਸਕਦਾ ਿਸਰਫ ਧਦ ਹੀ ਧਦ ਸੀ (Science talks about dust or fog) ਇਹ

ਅਜਹੀ ਧਦ ਨਹੀ ਸੀ ਜ ਿਕ ਅਸੀ ਸਰਦੀ ਿਵਚ ਵਖਦ ਹ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਵਾਲੀ ਧਦ ਿਬਆਨ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ

ਸਕਦੀ ਮਨਖ ਦੀ ਪਹਚ ਤ ਬਾਹਰ ਹ ਸਾਇਸ ਿਸਰਫ ਅਦਾਜ ਲਗਾ ਸਕਦੀ ਹ ਿਕ ਿਕਸ ਤਰ ਦੀ ਸਿਥਤੀ ਹਵਗੀ

ਿਕਉਿਕ ਉਸ ਿਸਰਜਣਹਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ-ਿਥਰ ਰਿਹਣ ਵਾਲਾ ਹ ਉਸ ਦੀ ਵਿਡਆਈ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਿਹਣ ਵਾਲੀ ਹ



ਉਹ ਵਿਡਆਈ ਦਾ ਮਾਲਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਦਾ ਿਟਕ ਰਿਹਣ ਵਾਲ ਤਖ਼ਤ ਉਤ ਸਦਾ ਬਠਾ ਹਇਆ ਹ

ਕਤਿੜਆ ਜਗ ਧਧਕਾਰ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਿਸਰਜਣਹਾਰ ਸਚ ਨਾਮ ਸਚੀ ਵਿਡਆਈ ਸਾਚ ਤਖਿਤ ਵਡਾਈ ਹ ੨

(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

ਜੀਵਨ ਪਾਣੀ ਤ ਆਰਭ ਹਇਆ

ਇਸ ਧਰਤੀ ਤ ਪਦਾ ਹਣ ਵਾਲ ਅਨਕ ਜੀਵ ਬਾਰ ਅਜਕਲ ਸਾਇਸ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਕਈ ਤਰ ਦੀ ਿਥਊਰੀ

ਿਦਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹਨ ਿਬਗ ਬਗ ਿਥਊਰੀ (Big Bang Theory) ਦ ਮਤਾਬਕ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਹਾਈਡਰਜ਼ਨ ਿਨਕਲੀ

ਿਜਸ ਤ ਹਰ ਪਦਾਰਥ ਬਣ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ੫੦੦ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਿਦਤੀ ਗਈ ਸਧ ਿਕਸ ਿਵਰਲ ਨ ਹੀ

ਿਵਚਾਿਰਆ ਹ

ਸਾਚ ਤ ਪਵਨਾ ਭਇਆ ਪਵਨ ਤ ਜਲ ਹਇ ਜਲ ਤ ਿਤਭਵਣ ਸਾਿਜਆ ਘਿਟ ਘਿਟ ਜਿਤ ਸਮਇ ਿਨਰਮਲ ਮਲਾ ਨਾ

ਥੀਐ ਸਬਿਦ ਰਤ ਪਿਤ ਹਇ

ਉਨ ਸਪਟ ਿਕਹਾ ਹ ਿਕ ਇਸ ਪਵਨ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਉਸ ਦਾ ਧਰਮ ਜ ਅਸਲ ਹੀ ਹ

ਇਸ ਪਵਨ (ਹਾਈਡਰਜ਼ਨ + ਔਕਸੀਜ਼ਨ) ਤ ਹੀ ਪਾਣੀ ਬਿਣਆ ਹ ਇਸ ਜਲ ਤ ਸਾਰ ਜੀਵ ਜਤ ਪਦਾ ਹਏ ਹਨ ਇਸ

ਰਚ ਸਸਾਰ ਦ ਹਰਕ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਜਿਤ ਸਮਾਈ ਹਈ ਹ ਪਰਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਤ ਉਸ ਦ ਹਕਮ

ਬਾਰ ਸਝੀ ਸਬਦ ਗਰ ਤ ਹੀ ਿਮਲ ਸਕਦੀ ਹ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਵੀ ਇਹੀ ਕਿਹਦੀ ਹ ਿਕ ਜੀਵਨ ਪਾਣੀ ਤ ਆਰਭ

ਹਇਆ ਇਸ ਕਰਕ ਮਗਲ ਅਤ ਚਦਰਮ ਪਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਭਾਵਨ ਬਾਰ ਖਜ਼ ਹ ਰਹੀ ਹਨ

ਿਵਰਧੀ ਤਤ ਇਕਠ ਕਰ ਕ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਹਵਾ ਬਣਾਈ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਸਾਜੀ ਪਾਣੀ ਅਗ ਦਾ ਮਲ ਕੀਤਾ ਭਾਵ ਇਹ ਸਾਰ ਿਵਰਧੀ ਤਤ ਇਕਠ

ਕਰ ਕ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਪਉਣ ਉਪਾਇ ਧਰੀ ਸਭ ਧਰਤੀ ਜਲ ਅਗਨੀ ਕਾ ਬਧ ਕੀਆ

ਹਾਈਡਰਜਨ ਧਮਾਕ ਨਾਲ ਬਲਦੀ ਹ ਔਕਸੀਜ਼ਨ ਬਲਣ ਿਵਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹ ਪਰ ਦਹ ਦ ਮਲ ਨਾਲ ਬਿਣਆ

ਪਾਣੀ ਅਗ ਬਝਾਉਦਾ ਹ ਪਾਣੀ ਿਮਟੀ ਤ ਟਾਪ ਇਕ ਦਜ ਦ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬਣ ਹਏ ਹਨ ਪਰ ਪਾਣੀ ਿਮਟੀ ਤ ਟਾਪ

ਰੜ ਵੀ ਿਦਦਾ ਹ ਰਚਨਹਾਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਇਹ ਇਕ ਅਸਚਰਜ ਲੀਲਾ ਹ ਿਜਸ ਤ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਬਅਤ

ਵਡੀ ਤਾਕਤ ਵਾਲਾ ਹ ਉਸ ਦੀ ਵਿਡਆਈ ਤ ਉਸ ਦੀ ਰਚੀ ਕਦਰਤ ਿਵਚ ਹਰਕ ਥ ਤ ਿਦਸ ਰਹੀ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਿਸਟੀ ਦ ਸਾਰ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਸਭਨ ਆਪਣ ਹਕਮ ਿਵਚ ਰਿਖਆ ਹਇਆ ਹ

ਿਜਤਨ ਵੀ ਅਨ ਦ ਦਾਣ ਹਨ ਉਨ ਅਦਰ ਜੀਵ ਜਤ ਰਿਹਦ ਹਨ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਿਜਥ ਸਤਕ ਦਾ ਭਰਮ ਦਰ ਕੀਤਾ ਉਥ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਾ ਿਦਤਾ ਹ ਿਕ ਸਤਕ ਸਭ ਥਾਈ ਹਦਾ ਹ ਭਾਵ

ਹਰਕ ਗਹ ਤ ਲਕੜੀ ਦ ਅਦਰ ਵੀ ਕੀੜ ਹਦ ਹਨ ਿਜਹੜ ਜਮਦ ਤ ਮਰਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਿਜਤਨ ਵੀ ਅਨ ਦ ਦਾਣ ਹਨ

ਉਨ ਅਦਰ ਜੀਵ ਜਤ ਰਿਹਦ ਹਨ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਹ ਿਜਸ ਸਦਕਾ ਸਾਰ ਜੀਵ ਜਤ ਤ ਹਿਰਆਵਲ ਕਾਇਮ

ਹ

ਜਤ ਦਾਣ ਅਨ ਕ ਜੀਆ ਬਾਝ ਨ ਕਇ ਪਿਹਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹ ਿਜਤ ਹਿਰਆ ਸਭ ਕਇ

ਇਸ ਸਬਦ ਿਵਚ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਾਇਸ ਦੀ ਇਹ ਅਸਲੀਅਤ ਵੀ ਸਮਝਾ ਿਦਤੀ ਿਕ ਪਾਣੀ ਲਕੜੀ ਤ ਅਨ ਦ ਹਰਕ



ਦਾਣ ਿਵਚ ਅਦਰ ਜੀਵ ਜਤ ਰਿਹਦ ਹਨ ਜੀਵ ਦੀ ਪਦਾਇ ਮਨਖ ਜ ਸਾਡੀ ਸਾਇਸ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹ ਜੀਵ

ਆਤਮਾ ਅਤ ਮਨ ਦ ਤਲ ਤ ਿਕਹੜ ਿਨਯਮ ਲਾਗ ਹਦ ਹਨ ਉਹ ਵਰਤਮਾਨ ਸਾਇਸ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਤ ਬਾਹਰ ਹਨ ਇਸ

ਬਦ ਿਵਚ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਇਹੀ ਸਪਟ ਕੀਤਾ ਹ ਿਕ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜਲ ਜਰਰੀ ਹ ਅਸਲ ਿਵਚ ਇਹ ਜਗਤ ਅਕਾਲ

ਪਰਖ ਦਾ ਰਪ ਹ ਿਕਉਿਕ ਹਰਕ ਜੀਵ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਹੀ ਪਦਾ ਹਦਾ ਹ ਪਰ ਕਈ ਿਵਰਲਾ ਬਦਾ ਇਹ ਗਲ ਗਰ ਦੀ

ਿਮਹਰ ਨਾਲ ਸਮਝਦਾ ਹ ਤ ਜ ਸਮਝ ਲਦਾ ਹ ਉਸ ਮਨਖ ਦ ਅਦਰ ਹਉਮ ਦਰ ਹ ਜਦਾ ਹ ਤ ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਿਵਕਾਰ

ਰਿਹਤ ਹ ਜਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਸਾਿਜਆ ਹ

ਸਾਇਸ ਇਹ ਨਹੀ ਦਸ ਸਕਦੀ ਿਕ ਅਡਾ ਿਕਦ ਬਿਣਆ ਤ ਮਰਗੀ ਿਕਦ ਕਣ ਸਾਹ ਲਣ ਦੀ ਕਤੀ ਿਦਦ ਹ ਜੀਵ

ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਦਾ ਹ ਿਕਸ ਤਰ ਤ ਿਕਉ ਖਦਾ ਹ ਤ ਵਡਾ ਹਦਾ ਹ ਗਰਮਿਤ ਅਨਸਾਰ ਸਭ ਕਝ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ

ਆਰਭ ਹਦਾ ਹ ਤ ਉਸ ਦ ਬਣਾਏ ਹਏ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਹਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਸਾਿਜਆ ਕਦਰਤ ਰਚੀ ਅਤ ਉਸ ਿਵਚ ਿਵਆਪਕ ਹ ਕ ਇਸ ਜਗਤ ਦਾ

ਤਮਾਾ ਵਖ ਿਰਹਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਜੀਵ ਦਾਤ ਦਣ ਵਾਲਾ ਹ ਬਖ਼ਸ ਕਰਦਾ ਹ ਜੀ ਦਾ ਜਾਣਨਹਾਰ

ਹ ਆਪ ਹੀ ਿਜਦ ਤ ਸਰੀਰ ਿਦਦਾ ਹ ਆਪ ਹੀ ਮੜ ਵਾਪਸ ਲ ਲਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ

ਜਗਤ ਦ ਰਪ ਿਵਚ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਮਾਇਆ ਦ ਮਹ ਤ ਿਨਰਲਪ ਵੀ ਰਿਹਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਅਤ ਨਹੀ ਪਾਇਆ

ਜਾ ਸਕਦਾ ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਸਸਾਰ ਦੀ ਖਡ ਸਮਝੀ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਗਰ ਦ ਸਬਦ ਰਾਹੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਮਝ ਦੀ

ਬਖ਼ਸ ਆਪ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜ ਕਝ ਭਾਉਦਾ ਹ ਉਹੀ ਹਦਾ ਹ ਤ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਉਸ ਦੀ

ਰਜ਼ਾ ਿਵਚ ਚਲ ਰਹੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਲਾਹ ਮਵਰਾ ਦਣ ਵਾਲਾ ਕਈ ਹਰ ਨਹੀ ਸੀ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਕਝ

ਕਰਦਾ ਸੀ ਤ ਜ ਉਹ ਕਰਦਾ ਸੀ ਉਹੀ ਕਝ ਹਦਾ ਸੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਭ ਥਾਈ ਿਵਆਪਕ ਹ ਤ ਉਸ ਦਾ ਹਕਮ

ਕਥਨ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਈ ਦਸਰਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਪਦਾ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਿਕਤ

ਿਟਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ

ਪਉੜੀ ਆਪੀਨ ਆਪ ਸਾਿਜਓ ਆਪੀਨ ਰਿਚਓ ਨਾਉ ਦਯੀ ਕਦਰਿਤ ਸਾਜੀਐ ਕਿਰ ਆਸਣ ਿਡਠ ਚਾਉ ਦਾਤਾ

ਕਰਤਾ ਆਿਪ ਤ ਤਿਸ ਦਵਿਹ ਕਰਿਹ ਪਸਾਉ ਤ ਜਾਣਈ ਸਭਸ ਦ ਲਸਿਹ ਿਜਦ ਕਵਾਉ ਕਿਰ ਆਸਣ ਿਡਠ ਚਾਉ

੧ (੪੬੩)

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਮਚੀ ਮਨਖਤਾ ਲਈ ਇਕ ਧਰਮ ਹੀ ਮਿਨਆ ਹ ਉਹ ਹ lsquoਸਬਦrdquo

ਸਬਦ ਰਨੀ ਦਣ ਵਾਲਾ ਹ ਿਜਸ ਦਆਰਾ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਚਲਣ ਲਈ ਸਝੀ ਪਾਪਤ ਹਦੀ ਹ ਸਬਦ ਸਣ ਸਕਦ ਹ ਪਰ

ਵਖ ਨਹੀ ਸਕਦ ਇਸ ਲਈ ਿਸਖ ਧਰਮ ਿਵਚ ਮਰਤੀ ਪਜਾ ਦਾ ਕਈ ਮਹਤਵ ਨਹੀ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਾਿਰ ਦਾ

ਮਖ ਧਰਮ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਹਰਕ ਜੀਵ ਿਵਚ ਵਸਦਾ ਵਖਣਾ ਉਸ ਆਪਣ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਵਸਾਉਣ ਤ

ਗਰਬਾਣੀ ਦਆਰਾ ਉਸ ਦ ਗਣ ਗਾਇਨ ਕਰਨਾ ਦਿਸਆ ਹ ਜ ਮਨਖ ਇਸ ਭਦ ਜਾਣਦਾ ਹ ਨਾਨਕ ਉਸ ਦਾ ਦਾਸ ਹ

ਉਹ ਮਨਖ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਰਪ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਮਚੀ ਮਨਖਤਾ ਲਈ ਇਕ ਧਰਮ ਹੀ ਮਿਨਆ ਹ ਉਹ ਹ

lsquoਸਬਦrdquo ਪਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਸਬਦ ਦਾ ਭਦ ਹੀ ਸਝਾ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਤ ਜ ਅਸੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਹਕਮ



ਤ ਉਸ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਸਮਝ ਸਕੀਏ

ਸਰਬ ਸਬਦ ਏਕ ਸਬਦ ਜ ਕ ਜਾਣ ਭਉ ਨਾਨਕ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸ ਹ ਸਈ ਿਨਰਜਨ ਦਉ (੪੬੯)

ਮਃ ੨ ਏਕ ਿਸਨ ਸਰਬ ਦਵਾ ਦਵ ਦਵਾ ਤ ਆਤਮਾ ਆਤਮਾ ਬਾਸਦਵਿਸ ਜ ਕ ਜਾਣ ਭਉ ਨਾਨਕ ਤਾ ਕਾ

ਦਾਸ ਹ ਸਈ ਿਨਰਜਨ ਦਉ ੪ (੪੬੯)

ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਨ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਤ ਇਸ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਣ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ

ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਨ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਤ ਇਸ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਣ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਇਸ ਦਾ ਤਰ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਨਹੀ

ਦ ਸਕਦੀ ਸਾਇਸ ਿਸਰਫ ਿਬਗ ਬਗ ਿਥਉਰੀ (Big Bang Theory) ਬਲਕ ਹਲ (Black hole) ਤ ਬਣਨ ਆਿਦ

ਦ ਅਦਾਜ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹ ਪਰ ਿਨਸਿਚਤ ਤਰ ਤ ਤਰ ਕਈ ਨਹੀ ਇਹ ਬਲਕ ਹਲ ਿਕਸ ਤਰ ਤ ਿਕਉ ਬਿਣਆ ਉਸ

ਤ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਬਣ ਗਈ ਕੀ ਅਸੀ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜਾਣ ਸਕਦ ਹ ਇਹ ਇਕ ਬਹਤ ਮਕਲ ਸਵਾਲ

ਹ ਅਸੀ ਇਸ ਵਾਸਤ ਿਸਰਫ ਅਦਾਜ਼ ਲਗਾ ਸਕਦ ਹ ਤ ਸਾਇਸ ਵੀ ਕਈ ਤਰ ਦ ਅਦਾਜ਼ ਆਿਦ ਦੀ ਗਲ ਕਰ

ਰਹੀ ਹ

ਿਸਖ ਧਰਮ ਅਨਸਾਰ ਪਰੀ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹ ਇਸ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤ

ਪਿਹਲ ਬਅਤ ਸਮ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਿਸਟੀ ਦੀ ਅਿਜਹੀ ਹਾਲਤ ਬਣਾਈ ਰਖੀ ਸੀ ਜ ਿਕ ਮਨਖ ਦੀ ਸਮਝ ਤ ਬਹਤ

ਪਰ ਹ ਉਹ ਹਾਲਤ ਿਕਸ ਤਰ ਦੀ ਸੀ ਉਸ ਗਬਾਰ ਬਾਰ ਕਈ ਜੀਵ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਕਿਹ ਸਕਦਾ ਤ ਨਾ ਹੀ ਕਈ ਜੀਵ

ਿਬਆਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਿਸਰਫ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਿਕ ਅਸਲੀਅਤ ਕੀ ਸੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਸਾਰੀ

ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਤ ਇਹ ਜਗਤ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖਲ ਤਮਾਾ ਆਪ ਹੀ ਰਿਚਆ ਹ ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਵਿਡਆਈ ਹ

ਵਖ ਵਖ ਿਕਸਮ ਦ ਇਹ ਸਾਰ ਜੀਵ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਬਣਾਉਦਾ ਹ ਤ ਆਪ ਹੀ ਨਾਸ ਕਰ ਕ ਿਫਰ ਹਰ

ਆਪ ਹੀ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ ਹਰਕ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਹਇਆ ਸਆਸ ਪਉਣ (ਹਵਾ ਆਕਸੀਜਨ)

ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਚਲ ਿਰਹਾ ਹ

ਮਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ਜਗ ਛਤੀਹ ਕੀਓ ਗਬਾਰਾ ਤ ਆਪ ਜਾਣਿਹ ਿਸਰਜਣਹਾਰਾ ਹਰ ਿਕਆ ਕ ਕਹ ਿਕ ਆਿਖ ਵਖਾਣ

ਤ ਆਪ ਕੀਮਿਤ ਪਾਇਦਾ ੧ ਓਅਕਾਿਰ ਸਭ ਿਸਸਿਟ ਉਪਾਈ ਸਭ ਖਲ ਤਮਾਸਾ ਤਰੀ ਵਿਡਆਈ ਆਪ ਵਕ ਕਰ

ਸਿਭ ਸਾਚਾ ਆਪ ਭਿਨ ਘੜਾਇਦਾ ੨ (੧੦੬੧)

ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹ ਤ ਉਸ ਨ ਿਬਨਾ ਿਕਸ ਉਚਚ ਜਤਨ ਦ

ਆਪਣ ਹਕਮ ਰਾਹੀ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤੀ ਹ ਇਸ ਜਗਤ ਪਦਾ ਕਰਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵਿਡਆਈ ਆਪ

ਹੀ ਵਖ ਿਰਹਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਕਝ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਤ ਜੀਵ ਪਾਸ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ

ਕਰਵਾ ਿਰਹਾ ਹ ਤ ਉਹ ਆਪਣੀ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਆਪ ਹੀ ਿਵਆਪਕ ਹ

ਹਕਮੀ ਸਹਜ ਿਸਸਿਟ ਉਪਾਈ ਕਿਰ ਕਿਰ ਵਖ ਅਪਣੀ ਵਿਡਆਈ ਆਪ ਕਰ ਕਰਾਏ ਆਪ ਹਕਮ ਰਿਹਆ ਸਮਾਈ

ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)

ਮਨਖਾ ਸਰੀਰ ਿਕਸ ਤਰ ਿਤਆਰ ਹਇਆ

ਜਦ ਅਜ ਇਹ ਸਸਾਰ ਨਹੀ ਸੀ ਇਹ ਜੀਵ ਵੀ ਨਹੀ ਸਨ ਉਸ ਸਮ ਇਹ ਜੀਵ ਕੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤ ਿਕਹੜ ਕਰਮ ਕਰ



ਕ ਇਹ ਹਦ ਿਵਚ ਆਇਆ ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹ ਤ ਆਪ

ਹੀ ਆਪਣਾ ਇਹ ਖਲ ਜਗਤ ਰਚ ਕ ਇਸ ਵਖ ਿਰਹਾ ਹ ਇਸ ਜਗਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਜ ਤਤ ਪਾ ਿਦਤ ਇਨ

ਪਜ ਤਤ ਸਦਕਾ ਮਨਖਾ ਸਰੀਰ ਿਤਆਰ ਹਇਆ ਉਸ ਸਰੀਰ ਦ ਅਦਰ ਮਹ ਝਠ ਤ ਗਮਾਨ ਆਿਦਕ ਿਵਕਾਰ ਵੀ ਹਨ

ਜ ਿਕ ਮਨਖ ਖਆਰ ਕਰਦ ਹਨ ਅਿਗਆਨੀ ਤ ਮਨਮਖ ਇਨ ਿਵਕਾਰ ਿਵਚ ਫਸ ਕ ਭਟਕਦ ਤ ਜਮਦ ਮਰਦ

ਰਿਹਦ ਹਨ ਕਈ ਅਜਹ ਮਨਖ ਵੀ ਹਨ ਿਜਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਗਰ ਦ ਸਨਮਖ ਕਰ ਕ ਆਪਣਾ ਿਗਆਨ ਆਪ

ਸਮਝਾਇਆ ਹ ਤ ਅਜਹ ਗਰਮਖ ਆਪਣੀ ਭਗਤੀ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਨਾਮ ਰਪੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਆਪ ਬਖਿਆ ਹ

ਪਉੜੀ ਇਹ ਜਗ ਆਿਪ ਉਪਾਇਓਨ ਕਿਰ ਚਜ ਿਵਡਾਨ ਪਚ ਧਾਤ ਿਵਿਚ ਪਾਈਅਨ ਮਹ ਝਠ ਗਮਾਨ ਆਵ ਜਾਇ

ਭਵਾਈਐ ਮਨਮਖ ਅਿਗਆਨ ਇਕਨਾ ਆਿਪ ਬਝਾਇਓਨ ਗਰਮਿਖ ਹਿਰ ਿਗਆਨ ਭਗਿਤ ਖਜਾਨਾ ਬਖਿਸਓਨ ਹਿਰ

ਨਾਮ ਿਨਧਾਨ ੪ (੭੮੬)

ਹਕਮ ਤ ਸਚਾਈ ਸਮਝਾਉਣ ਤ ਭਿਵਖ ਬਾਰ ਸਚਤ ਕਰਨਾ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਦਾ ਮਤਵ ਿਕਸ ਤਰ ਦੀ ਭਿਵਖ ਬਾਣੀ ਕਰਨ ਦਾ ਨਹੀ ਸੀ ਬਲਿਕ ਲਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਹਕਮ ਤ

ਸਚਾਈ ਸਮਝਾਉਣ ਸੀ ਤ ਉਸ ਅਨਸਾਰ ਚਲਣ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਸਣਾ ਸੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਬਾਬਰ ਦਾ ਕਾਬਲ ਤ

ਫ਼ਜ ਲ ਕ ਿਹਰ ਦਪਰ ਿਵਚ ਹਏ ਅਿਤਆਚਾਰਾ ਦਾ ਿਜਕਰ ਕਰਦ ਸਮਝਇਆ ਿਕ ਇਸ ਸਭ ਕਝ ਉਸ ਦ ਹਕਮ

ਅਨਸਾਰ ਹੀ ਹਇਆ ਿਜਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਹ ਉਸ ਨ ਇਸ ਮਾਇਆ ਦ ਮਹ ਿਵਚ

ਫਸਾਇਆ ਹਇਆ ਹ ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਿਨਰਲਪ ਰਿਹ ਕ ਉਨ ਦਰਘਟਨਾਵ ਵਖ ਿਰਹਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਟਲ

ਿਨਯਮ ਵਾਲਾ ਹ ਉਸ ਦਾ ਿਨਆਉ ਹਣ ਤਕ ਅਟਲ ਹ ਉਹ ਅਗਹ ਵੀ ਅਟਲ ਿਨਯਮ ਵਰਤਾਇਗਾ ਤ ਉਹੀ

ਿਨਆਉ ਕਰਗਾ ਜ ਅਟਲ ਹ ਉਸ ਅਟਲ ਿਨਯਮ ਅਨਸਾਰ ਹੀ ਇਸ ਵਲ ਸਦਪਰ ਿਵਚ ਹਰ ਪਾਸ ਮਨਖਾ ਸਰੀਰ ਰਪੀ

ਕਪੜ ਟਟ ਟਟ ਹ ਰਹ ਹਨ ਭਾਵ ਬਾਬਰ ਦੀ ਫਜ਼ ਅਨਕ ਿਹਦਸਤਾਨੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹ ਮਗ਼ਲ ਅਜ ਸਮਤ

ਅਠਤਰ ਿਵਚ ਆਏ ਹਨ (ਬਾਬਰ) ਇਹ ਸਮਤ ਸਤਾਨਵ ਿਵਚ ਚਲ ਜਾਣਗ ਕਈ ਹਰ ਸਰਮਾ (ਰ ਾਹ ਸਰੀ) ਵੀ

ਠ ਖੜਾ ਹਵਗਾ

ਿਜਿਨ ਉਪਾਈ ਰਿਗ ਰਵਾਈ ਬਠਾ ਵਖ ਵਿਖ ਇਕਲਾ ਸਚਾ ਸ ਸਾਿਹਬ ਸਚ ਤਪਾਵਸ ਸਚੜਾ ਿਨਆਉ ਕਰਗ ਮਸਲਾ

ਕਾਇਆ ਕਪੜ ਟਕ ਟਕ ਹਸੀ ਿਹਦਸਤਾਨ ਸਮਾਲਸੀ ਬਲਾ ਆਵਿਨ ਅਠਤਰ ਜਾਿਨ ਸਤਾਨਵ ਹਰ ਭੀ ਉਠਸੀ ਮਰਦ

ਕਾ ਚਲਾ ਸਚ ਕੀ ਬਾਣੀ ਨਾਨਕ ਆਖ ਸਚ ਸਣਾਇਸੀ ਸਚ ਕੀ ਬਲਾ ੨੩੫ (੭੨੨-੭੨੩)

ਇਹ ਸਬਦ ਸਾ ਸਚਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹ ਿਕ ਜ ਕਰ ਹਰਾ ਫਰੀ ਧਖ ਬਾਜੀ ਜ਼ਲਮ ਅਸਮਾਨਤਾ ਆਪਸੀ ਵਡ

ਿਰਵਤਖਰੀ ਤ ਿਵਕਾਰੀ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਗ ਤ ਇਹੀ ਹਾਲ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਜਥ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਇਤਨੀ

ਦਾਤ ਿਦਦਾ ਹ ਉਥ ਿਸਧ ਰਸਤ ਪਾਉਣਾ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਕਦਰਤ ਸਨ ਤ ਪਦਾ ਕੀਤੀ

ਿਬਗ ਬਗ ਿਸਧਤ ਅਨਸਾਰ ਅਜਕਲ ਦੀ ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਇਹੀ ਦਰਸਾਉਦੀ ਹਨ ਿਕ ਿਸਟੀ ਦਾ ਕਈ ਆਰਭ

ਜਰਰ ਸੀ ਸਟਡਰਡ ਿਥਊਰੀ (Standard theory) ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਇਕ ਇਕਾਈ (Singularity) ਤ ਲਗਭਗ

੧੩੭ ਅਰਬ (137 Billion) ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਆਰਭ ਹਈ ਇਹ ਇਕਾਈ (Singularity) ਕੀ ਹ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ



ਹਈ ਇਹ ਕਈ ਨਹੀ ਦਸ ਸਕਦਾ ਇਥ ਭਿਤਕ ਿਵਿਗਆਨ (Physics) ਦ ਆਮ ਿਨਯਮ ਲਾਗ ਨਹੀ ਹਦ ਹਨ ਇਹ

ਬਲਕ ਹਲ ਦ ਕਦਰ ਿਵਚ ਸਿਥਤ ਕਹੀ ਜਦੀ ਹ ਿਜਸ ਦੀ ਘਨਤਾ (Density) ਅਿਮਤ ਹ ਬਹਤ ਿਜਆਦਾ ਹ ਿਜਸ ਦਾ

ਅਨਮਾਨ ਨਹੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਇਹ ਿਬਗ ਬਗ ਨਾਲ ਆਰਭ ਹਈ ਤ ਫਲਦੀ ਗਈ ਤ ਨਾਲ ਨਾਲ ਠਡੀ ਹਦੀ

ਗਈ ਇਹ ਅਜ ਵੀ ਹਰ ਫਲ ਰਹੀ ਹ ਤ ਨਾਲ ਨਾਲ ਠਡੀ ਹ ਰਹੀ ਹ ਇਸ ਇਕਾਈ ਤ ਪਿਹਲ ਕਈ ਪਲਾੜ ਸਮ

ਪਦਾਰਥ ਜ ਊਰਜਾ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਸੀ (Prior to the singularity nothing existed not space time

matter or energy) ਹਬਲ ਿਨਯਮ (Hubbles Law) ਅਨਸਾਰ ਗਲਕਸੀ ਸਾਡ ਤ ਦਰ ਜਾ ਰਹੀ ਹਨ

ਗਲਕਸੀ ਦ ਫਲਣ ਦੀ ਇਹ ਖਜ਼ ਇਹੀ ਦਸਦੀ ਹ ਿਕ ਕਦਰਤ ਪਿਹਲਾ ਇਕ ਇਕਾਈ ਦੀ ਤਰ ਸੀ

ਅਜ ਕਲ ਦੀ ਸਾਇਸ ਤ ਵਕੀਉਮ ਬਲਕ ਹਲ ਜ ਇਕਾਈ (Vacuum Black hole Singularity) ਦੀ ਗਲ

ਕਰਦੀ ਹ ਪਰਤ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਕਦਰਤ ਸਨ ਤ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਪਰ ਹਰ

ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਤ ਉਹ ਿਨਰਲ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ ਤ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਆਪ ਹੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਹ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਿਕਸ ਹਰ ਆਸਰ ਦੀ ਲੜ ਨਹੀ ਉਹ ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪਣ ਸਹਾਰ ਆਪ ਹੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ

ਆਪਣ ਆਪ ਤ ਿਬਨਾ ਹਰ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ ਤ ਆਪ ਹੀ

ਆਪਣੀ ਕਦਰਤ ਰਚ ਕ ਵਖਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਤ ਹਵਾ ਪਾਣੀ ਆਿਦਕ ਤਤ ਪਦਾ ਕਰਦਾ

ਹ ਆਪ ਹੀ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਤ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਆਪਣ ਆਪ ਤ ਆਪ ਹੀ ਅਨਕ ਸਰੀਰ ਤ ਸਰੀਰਕ ਿਕਿਲਹ

ਦ ਰਾਜ ਭਾਵ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ ਅਗ ਪਾਣੀ ਆਿਦਕ ਤਤ ਨਾਲ ਬਣ ਹਏ ਅਨਕ ਸਰੀਰ ਤ ਉਨ ਸਰੀਰ ਿਵਚਲੀ

ਜੀਵ ਆਤਮਾ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਹੀ ਜਿਤ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪਣ ਆਪ ਿਵਚ ਆਪਣੀ ਕਤੀ ਿਟਕਾਈ ਰਖਦਾ ਹ

ਜੀਵ ਦ ਪਜ ਿਗਆਨ ਇਦ ਮਨ ਤ ਬਧੀ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪਣ ਆਪ ਤ ਹੀ ਬਣਾਏ ਹਨ ਿਜਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਨ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਨ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਉਨ ਸਭਾਲਦਾ ਹ ਤ ਆਪਣ ਵੀਚਾਰ ਮਡਲ ਿਵਚ ਰਖਦਾ ਹ

ਮਾਰ ਮਹਲਾ ੧ ਸਨ ਕਲਾ ਅਪਰਪਿਰ ਧਾਰੀ ਆਿਪ ਿਨਰਾਲਮ ਅਪਰ ਅਪਾਰੀ ਆਪ ਕਦਰਿਤ ਕਿਰ ਕਿਰ ਦਖ

ਸਨਹ ਸਨ ਉਪਾਇਦਾ ੧ ਪਉਣ ਪਾਣੀ ਸਨ ਤ ਸਾਜ ਿਸਸਿਟ ਉਪਾਇ ਕਾਇਆ ਗੜ ਰਾਜ ਅਗਿਨ ਪਾਣੀ ਜੀਉ

ਜਿਤ ਤਮਾਰੀ ਸਨ ਕਲਾ ਰਹਾਇਦਾ ੨

ਸਨਹ ਚਦ ਸਰਜ ਗਣਾਰ ਿਤਸ ਕੀ ਜਿਤ ਿਤਭਵਣ ਸਾਰ ਸਨ ਅਲਖ ਅਪਾਰ ਿਨਰਾਲਮ ਸਨ ਤਾੜੀ ਲਾਇਦਾ ੫

ਸਨਹ ਧਰਿਤ ਅਕਾਸ ਉਪਾਏ ਿਬਨ ਥਮਾ ਰਾਖ ਸਚ ਕਲ ਪਾਏ ਿਤਭਵਣ ਸਾਿਜ ਮਖਲੀ ਮਾਇਆ ਆਿਪ ਉਪਾਇ

ਖਪਾਇਦਾ ੬ ਸਨਹ ਖਾਣੀ ਸਨਹ ਬਾਣੀ ਸਨਹ ਉਪਜੀ ਸਿਨ ਸਮਾਣੀ ਉਤਭਜ ਚਲਤ ਕੀਆ ਿਸਿਰ ਕਰਤ

ਿਬਸਮਾਦ ਸਬਿਦ ਦਖਾਇਦਾ ੭ (੧੦੩੭ ੧੦੩੮)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਬਅਤ ਸਮ ਗਪਤ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ ਹੀ ਿਰਹਾ ਬਅਤ ਸਮ ਉਹ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ ਿਟਿਕਆ ਿਰਹਾ

ਬਅਤ ਸਮ ਇਕ ਐਸੀ ਅਵਸਥਾ ਬਣੀ ਰਹੀ ਜ ਜੀਵ ਦੀ ਸਮਝ ਤ ਪਰ ਹ ਿਜਸ ਤਰ ਧਦ ਿਵਚ ਕਝ ਿਦਖਾਈ ਨਹੀ

ਿਦਦਾ ਹ ਇਸ ਤਰ ਉਹ ਅਜਹੀ ਅਵਸਥਾ ਸੀ ਜ ਿਕ ਨਾ ਤ ਮਨਖ ਿਬਆਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹ

ਿਫਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਜਗਤ-ਰਪ ਿਵਚ ਪਰਗਟ ਕਰ ਿਲਆ

ਕਤਿੜਆ ਿਦਨ ਗਪਤ ਕਹਾਇਆ ਕਤਿੜਆ ਿਦਨ ਸਿਨ ਸਮਾਇਆ ਕਤਿੜਆ ਿਦਨ ਧਧਕਾਰਾ ਆਪ ਕਰਤਾ

ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)



ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਕਈ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਹੀ ਸਮਝਾ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਕਦਰਤ ਸਨ ਤ ਪਦਾ ਕੀਤੀ

ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਵੀ ਹਣ ਿਸਟੀ ਦ ਪਦਾ ਹਣ ਬਾਰ ਇਹੀ ਕਿਹ ਰਹੀ ਹ ਿਕ ਇਹ ਇਕ ਇਕਾਈ (Singularity) ਤ

ਬਣੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਪਰ ਹਰ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਤ ਉਹ ਿਨਰਲ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ ਤ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਆਪ ਹੀ

ਬਣਾਈ ਹਈ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਤ ਹਵਾ ਪਾਣੀ ਆਿਦਕ ਤਤ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ ਆਪ ਹੀ ਸਨ

ਅਵਸਥਾ ਤ ਿਸਟੀ ਅਨਕ ਸਰੀਰ ਤ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ




ਪਦਾਰਥ ਤ ਜੀਵ ਿਕਸ ਤਰ ਬਣ ਚਤਨ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਈ

ਸਾਇਸ ਜੀਵ ਅਤ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤ ਦਸਦੀ ਹ ਪਰਤ ਇਹ ਨਹੀ ਦਸ ਸਕਦੀ ਿਕ ਪਦਾਰਥ ਤ ਜੀਵ ਿਕਸ

ਤਰ ਬਣ ਚਤਨ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਈ ਜੀਵ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਿਕਸ ਤਰ ਹਦੀ ਹ ਪਛੀ ਿਕਸ ਤਰ ਉਡਦ ਹਨ ਇਨ

ਸਭ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਣ ਤ ਿਕਸ ਤਰ ਕਰਦਾ ਹ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਜਸ ਤਰ ਚਾਹਦਾ ਹ ਉਹ ਪਦਾ

ਕਰਦਾ ਹ ਤ ਜੀਵ ਪਾਸ ਆਪਣ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਕਰਵਾਉਦਾ ਹ ਿਜਵ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਭਾਉਦਾ ਹ ਿਜਵ ਉਸ

ਦਾ ਹਕਮ ਹਦਾ ਹ ਿਤਵ ਹੀ ਉਹ ਆਪ ਸਸਾਰ ਦੀ ਕਾਰ ਚਲਾ ਿਰਹਾ ਹ ਜੀਵ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਿਵਚ ਇਥ

ਆਉਦਾ ਹ ਹਕਮ ਿਵਚ ਹੀ ਇਥ ਤਰ ਜਦਾ ਹ ਤ ਜੀਵ ਹਕਮ ਿਵਚ ਹੀ ਜੀਵਨ ਿਬਤੀਤ ਕਰਨਾ ਪਦਾ ਹ

ਿਜਵ ਿਤਸ ਭਾਵ ਿਤਵ ਚਲਾਵ ਿਜਵ ਹਵ ਫਰਮਾਣ (੭)

ਇਹ ਸਭ ਕਝ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਗਪਤ ਰਚਨਾ ਹ ਿਜਸ ਬਾਰ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹ ਜਦ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਚਗਾ ਲਗਾ ਤ ਉਸ ਨ ਇਹ ਜਗਤ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤਾ ਇਸ ਸਾਰ ਜਗਤ-ਿਖਲਾਰ ਉਸ ਨ ਨਾ ਿਦਸਣ ਵਾਲ ਸਹਾਰ

(Gravitation) ਨਾਲ ਆਪ ਆਪਣ ਥ ਤ ਿਟਕਾ ਿਦਤਾ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਿਬਨਾ ਿਕਸ ਉਚਚ ਜਤਨ ਦ ਆਪਣ ਹਕਮ ਦਆਰਾ ਇਹ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤੀ ਹ ਜਗਤ ਉਤਪਤੀ

ਦ ਕਮ ਕਰ ਕਰ ਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਵਿਡਆਈ ਆਪ ਹੀ ਵਖ ਿਰਹਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਕਝ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ

ਆਪ ਹੀ ਜੀਵ ਪਾਸ ਕਰਵਾ ਿਰਹਾ ਹ ਤ ਆਪਣੀ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਿਵਆਪਕ ਹ ਕ ਿਵਚਰ ਿਰਹਾ ਹ


ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਿਵਚ ਅਨਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਆਪਣ ਹਕਮ ਰਪੀ ਧਾਗ ਿਵਚ ਪਰ ਰਖੀ ਹ ਿਜਸ ਤਰਾ ਪਤਰ ਇਹ ਨਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦਾ

ਹ ਿਕ ਿਪਉ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਇਆ ਸੀ ਇਸ ਤਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਰਚ ਹਏ ਜੀਵ ਇਹ ਨਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦ ਹਨ ਿਕ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਇਆ ਸੀ

ਜਾ ਕੀ ਲੀਲਾ ਕੀ ਿਮਿਤ ਨਾਿਹ ਸਗਲ ਦਵ ਹਾਰ ਅਵਗਾਿਹ ਿਪਤਾ ਕਾ ਜਨਮ ਿਕ ਜਾਨ ਪਤ ਸਗਲ ਪਰਈ ਅਪਨ

ਸਿਤ



ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਪਰਗਟ ਹਇਆ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਅਦਰ ਗਪਤ ਰਪ

ਿਵਚ ਿਵਆਪਕ ਹ ਅਤ ਉਹ ਜਗਤ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹ ਤ ਸਭ ਜੀਵ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹ

ਮਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ਆਪ ਆਪ ਉਪਾਇ ਉਪਨਾ ਸਭ ਮਿਹ ਵਰਤ ਏਕ ਪਰਛਨਾ ਸਭਨਾ ਸਾਰ ਕਰ ਜਗਜੀਵਨ ਿਜਿਨ

ਅਪਣਾ ਆਪ ਪਛਾਤਾ ਹ ੧ (੧੦੫੧)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹ ਤ ਸਮਟਣ ਵਾਲਾ ਹ

ਿਸਟੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹਣ ਤ ਪਿਹਲ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਸਰਫ ਇਕਲਾ ਆਪ ਹੀ ਸੀ ਤ ਉਸ ਨ ਹੀ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਪਦਾ

ਕੀਤੀ ਹ ਅਤ ਆਪਣੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਹਈ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਆਪ ਹੀ ਿਵਆਪਕ ਹ ਜ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹਵ ਤ ਜਗਤ ਦਾ

ਪਸਾਰਾ ਕਰ ਿਦਦਾ ਹ ਜ ਭਾਵ ਤ ਿਫਰ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਸਮਟ ਕ ਇਕ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ ਜਦਾ ਹ

ਅਸਟਪਦੀ ਆਿਪ ਕਥ ਆਿਪ ਸਨਨਹਾਰ ਆਪਿਹ ਏਕ ਆਿਪ ਿਬਸਥਾਰ ਜਾ ਿਤਸ ਭਾਵ ਤਾ ਿਸਸਿਟ ਉਪਾਏ

ਆਪਨ ਭਾਣ ਲਏ ਸਮਾਏ (੨੯੨)

ਧਰਤੀ ਦ ਨ ਖਡ ਤ ਚਾਰ ਖਾਣੀ ਕਹੀ ਜਦੀ ਹਨ ਪਰ ਕਦਰਤ ਿਵਚ ਕਰੜ ਹੀ ਖਡ ਤ ਖਾਣੀ ਹਨ ਿਜਨ

ਰਾਹੀ ਕਰੜ ਹੀ ਜੀਵ ਪਦਾ ਹਏ ਹਨ ਕਰੜ ਹੀ ਆਕਾ ਤ ਬਹਮਡ ਹਨ ਿਜਨ ਿਵਚ ਕਰੜ ਹੀ ਜੀਵ ਹਨ ਤ ਕਰੜ

ਹੀ ਪਾਣੀ ਪਦਾ ਹ ਰਹ ਹਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਕਈ ਤਰੀਿਕ ਨਾਲ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹ ਤ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਗਤ ਦੀ

ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹ ਿਫਰ ਇਸ ਸਮਟ ਕ ਇਕ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ ਜਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਕਈ ਿਕਸਮ ਦ ਕਰੜ ਹੀ

ਜੀਵ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਏ ਹਨ ਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਪਦਾ ਹ ਕ ਿਫਰ ਉਸ ਿਵਚ ਲੀਨ ਹ ਜਦ ਹਨ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ

ਅਤ ਕਈ ਮਨਖ ਨਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਵਰਗਾ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ

ਕਈ ਕਿਟ ਖਾਣੀ ਅਰ ਖਡ ਕਈ ਕਿਟ ਅਕਾਸ ਬਹਮਡ ਕਈ ਕਿਟ ਹਏ ਅਵਤਾਰ ਕਈ ਜਗਿਤ ਕੀਨ ਿਬਸਥਾਰ

ਕਈ ਬਾਰ ਪਸਿਰਓ ਪਾਸਾਰ ਸਦਾ ਸਦਾ ਇਕ ਏਕਕਾਰ ਕਈ ਕਿਟ ਕੀਨ ਬਹ ਭਾਿਤ ਪਭ ਤ ਹਏ ਪਭ ਮਾਿਹ

ਸਮਾਿਤ ਤਾ ਕਾ ਅਤ ਨ ਜਾਨ ਕਇ ਆਪ ਆਿਪ ਨਾਨਕ ਪਭ ਸਇ ੭ (੨੭੫੨੭੬)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਿਵਚ ਹੀ ਜੀਵ ਇਥ ਆਉਦ ਹਨ ਤ ਇਥ ਚਲ ਜਦ ਹਨ

ਜਦ ਕਈ ਪਾਣੀ ਮਰ ਜਦਾ ਹ ਤ ਉਸ ਦ ਪਜ ਤਤੀ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਸਆਸ ਿਨਕਲ ਕ ਹਵਾ ਿਵਚ ਿਮਲ ਜਦ ਹਨ ਭਾਵ

ਅਲਪ ਹ ਜਦ ਹਨ ਿਜਸ ਤਰ ਸਾ ਹਵਾ ਿਦਖਾਈ ਨਹੀ ਿਦਦੀ ਹ ਇਸ ਤਰ ਸਵਾਸ ਵੀ ਿਦਖਾਈ ਨਹੀ ਿਦਦ ਹਨ ਿਕ

ਿਕਥ ਚਲ ਗਏ ਸਾਇਸ ਦ ਿਕਸ ਜਤਰ ਨਾਲ ਅਸੀ ਹਵਾ ਦਾ ਦਬਾਅ ਜ ਿਦਾ ਤ ਜਾਣ ਸਕਦ ਹ ਪਰਤ ਇਹ ਿਬਲਕਲ

ਨਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦ ਿਕ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਸਆਸ ਿਕਥ ਗਏ ਹਨ ਮਨਖਾ ਸਰੀਰ ਜ ਿਕ ਪਾਣੀ ਹਵਾ ਤ ਧਰਤੀ ਦੀ ਿਮਟੀ ਿਵਚ

ਪਦਾ ਹਇਆ ਤ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਵਿਧਆ ਫਿਲਆ ਸੀ ਇਕ ਿਦਨ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੀ ਿਮਟੀ ਿਵਚ ਿਮਲ ਜਦਾ ਹ

ਜੀਵਾਤਮਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਸਰਬ ਿਵਆਪਕ ਜਿਤ ਨਾਲ ਜਾ ਰਲਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਨਾਮ ਹਰਕ ਜੀਵ ਦ ਸਰੀਰ ਅਦਰ ਿਨਵਾਸ ਰਖਦਾ ਹ ਅਿਬਨਾੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹਰਕ ਦ

ਅਦਰ ਮਜਦ ਹ ਜੀਵ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਅਸ ਹ ਇਸ ਵਾਸਤ ਜੀਵਾਤਮਾ ਨਾ ਮਰਦਾ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਕਈ ਇਸ

ਮਾਰ ਸਕਦਾ ਹ ਰਜ਼ਾ ਦਾ ਮਾਲਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਆਪਣ ਹਕਮ ਿਵਚ ਸਭ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹ ਉਸ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਕਦ ਖ਼ਤਮ ਨਾ ਹਣ ਵਾਲ ਹਕਮ ਿਵਚ ਹੀ ਜੀਵ ਇਥ ਆਉਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਤ ਇਥ ਚਲ ਜਦ ਹਨ



ਦਹੀ ਅਦਿਰ ਨਾਮ ਿਨਵਾਸੀ ਆਪ ਕਰਤਾ ਹ ਅਿਬਨਾਸੀ ਨਾ ਜੀਉ ਮਰ ਨ ਮਾਿਰਆ ਜਾਈ ਕਿਰ ਦਖ ਸਬਿਦ ਰਜਾਈ

ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)

ਜੀਵ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਿਕਸ ਤਰ ਹਦੀ ਹ ਤ ਪਦਾਰਥ ਿਕਵ ਬਣਦ ਹਨ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਜਗਤ ਇਕ ਤਮਾਾ ਰਿਚਆ ਹਇਆ ਹ ਤ ਇਸ ਜਗਤ ਿਵਚ ਉਸ ਨ ਕਈ ਜੀਵ ਿਕਸ ਦਜ

ਵਰਗਾ ਨਹੀ ਬਣਾਇਆ ਕਈ ਵੀ ਦ ਜਾਣ ਇਕ ਿਜਹ ਨਹੀ ਹਨ ਇਹ ਇਕ ਵਡਾ ਭਦ ਹ ਿਕ ਕਈ ਵੀ ਦ ਜੀਵ ਦ

ਡੀਐਨਏ ਇਕ ਿਜਹ ਨਹੀ ਹਨ ਇਕ ਬਦਰ ਿਜਨਾ ਮਰਜੀ ਚਤਰ ਜ ਿਸਆਣਾ ਬਣ ਜਾਵ ਪਰ ਉਹ ਬਦਰ ਹੀ ਰਿਹਦਾ

ਹ ਸਾਇਸ ਹਣ ਤਕ ਿਸਰਫ ਡੀਐਨਏ (DNA) ਤਕ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਾ ਹ ਿਕ ਹਰਕ ਜੀਵ ਦ ਡੀਐਨਏ ਇਕ

ਦਸਰ ਤ ਵਖਰ ਹਨ ਇਸ ਤ ਕਝ ਹਰ ਵੀ ਡਘਾ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਜਨ ਕਰਕ ਹਰਕ ਜੀਵ ਦਸਰ ਤ ਿਭਨ ਹ ਅਕਾਲ

ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਜੀਵ ਿਵਚ ਫ਼ਰਕ ਪਦਾ ਕਰਦਾ ਹ ਤ ਇਹ ਫ਼ਰਕ ਵਖ ਕ ਖ਼ ਹਦਾ ਹ

ਮਾਰ ਮਹਲਾ ੩ ਮਰ ਪਿਭ ਸਾਚ ਇਕ ਖਲ ਰਚਾਇਆ ਕਇ ਨ ਿਕਸ ਹੀ ਜਹਾ ਉਪਾਇਆ ਆਪ ਫਰਕ ਕਰ ਵਿਖ

ਿਵਗਸ ਸਿਭ ਰਸ ਦਹੀ ਮਾਹਾ ਹ ੧ (੧੦੫੬)

ਮਨਖ ਕਲ ਬਧੀ ਹ ਪਰ ਆਮ ਜੀਵ ਕਲ ਨਹੀ

ਸਦੀ ਤ ਪਛੀ ਆਪਣ ਆਲਣ ਉਸ ਤਰ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹ ਹਨ ਉਨ ਨ ਕਈ ਨਵੀ ਈਜਾਦ ਨਹੀ ਕੀਤੀ ਕਈ ਨਵ

ਤਰੀਕਾ ਨਹੀ ਅਪਨਾਇਆ ਹ ਜਾਨਵਰ ਤ ਪਛੀ ਦੀ ਦਨੀਆ ਿਵਚ ਸਭ ਕਝ ਉਸ ਤਰ ਹੀ ਚਲ ਿਰਹਾ ਹ ਇਸ ਦ

ਉਲਟ ਮਨਖ ਪਿਹਲ ਜਗਲ ਿਵਚ ਰਿਹਦਾ ਸੀ ਿਫਰ ਗਫਾਵ ਿਵਚ ਤ ਹਣ ਵਡੀ ਵਡੀ ਿਬਲਿਡਗ ਿਵਚ ਰਿਹ

ਿਰਹਾ ਹ ਪਿਹਲ ਲਕੜੀ ਦ ਹਿਥਆਰ ਵਰਤਦਾ ਸੀ ਤ ਹਣ ਕਈ ਗਣ ਤਰਕੀ ਕਰ ਲਈ ਹ ਤ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾ ਈਜ਼ਾਦ

ਕੀਤੀ ਹਨ ਿਜਨ ਦ ਉਹ ਪਿਹਲਾ ਿਸਰਫ ਸਪਨ ਲਦਾ ਸੀ ਕਮਿਪਊਟਰ ਕਾਰ ਗਡੀ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਕਟ

ਆਿਦ ਕਈ ਤਰ ਦੀ ਨਵੀ ਕਾਢ ਕਢੀ ਹਨ ਤ ਹਰ ਤਰਕੀ ਕਰੀ ਜਾ ਿਰਹਾ ਹ ਮਨਖ ਦ ਅਦਰ ਬਧੀ ਹ ਉਹ

ਕਦਰਤ ਿਵਚ ਹ ਰਹੀ ਿਕਿਰਆਵ ਵਖਦਾ ਹ ਉਸ ਦ ਕਾਰਨ ਬਾਰ ਸਚਦਾ ਹ ਿਵਚਾਰਦਾ ਹ ਤ ਕਝ ਨਵ ਲਭਣ

ਦੀ ਤਰਕੀਬ ਸਚਦਾ ਹ ਇਹ ਬਧੀ ਹੀ ਹ ਿਜਸ ਕਰਕ ਮਨਖ ਇਹ ਸਭ ਕਝ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਜ ਿਕ ਦਸਰ ਜਾਨਵਰ ਕਲ

ਨਹੀ ਹ

ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜਿਨ ਸਬਾਈ ਮਾਣਸ ਕਉ ਪਿਭ ਦੀਈ ਵਿਡਆਈ ਇਸ ਪਉੜੀ ਤ ਜ ਨਰ ਚਕ ਸ ਆਇ ਜਾਇ ਦਖ

ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਸਾ ਇਹ ਸਰੀਰ ਜਿਤ ਤ ਬਧੀ ਿਦਤੀ ਹ ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਅਸੀ ਗਰ ਦੀ ਮਤ ਦਆਰਾ ਇਸ

ਿਬਬਕ ਬਧੀ ਿਵਚ ਤਪਦੀਲ ਕਰਕ ਆਪਣਾ ਮਨਖਾ ਜਨਮ ਸਫਲ ਕਰਈਏ ਗਰ ਦੀ ਸਰਨ ਿਵਚ ਆਏ ਮਨਖ ਚਗ ਮਦ

ਕਮ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲੀ ਅਕਲ ਪਾਪਤ ਕਰ ਕ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਰਾਤ ਆਨਦ ਿਵਚ ਬਤੀਤ ਕਰਦ ਹਨ ਗਰ

ਦੀ ਮਿਤ ਸਦਕਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਨਾਮ ਦਆਰਾ ਉਨ ਦ ਅਦਰ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਚਾਨਣ ਹ ਜਦਾ ਹ ਿਜਹੜ ਮਨਖ

ਗਰ ਦੀ ਸਰਨ ਿਵਚ ਰਿਹਦ ਹਨ ਉਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਨਾਮ ਿਪਆਰਾ ਲਗਣ ਲਗ ਪਦਾ ਹ ਿਦਨ ਰਾਤ ਉਨ ਦ

ਅਦਰ ਆਤਮਕ ਆਨਦ ਬਿਣਆ ਰਿਹਦਾ ਹ ਉਹ ਮਨਖ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਨਾਮ ਿਵਚ ਲੀਨ ਰਿਹਦ ਹਨ

ਿਬਬਕ ਬਧੀ ਸਿਖ ਰਿਣ ਿਵਹਾਣੀ ਗਰਮਿਤ ਨਾਿਮ ਪਗਾਸਾ (੭੭੨)



ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਬਅਤ ਖਾਣੀ ਹਨ

ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਮਢਲ ਤਰ ਤ ੨ ਤਰੀਿਕ ਨਾਲ ਉਤਪਤੀ ਹਦੀ ਹ ਸਕਸਅਲ (Sexual) ਤ ਏਸਕਸਅਲ

(Asexual) ਸਕਸਅਲ ਉਤਪਤੀ ਲਈ ਨਰ ਤ ਮਾਦਾ ਦਵ ਦੀ ਜਰਰਤ ਹ ਏਸਕਸਅਲ ਉਤਪਤੀ ਲਈ ਦ ਜਾਿਣ

ਦੀ ਜਰਰਤ ਨਹੀ ਹ ਕਈ ਕੀੜੀ (Mycocepurus Smithii) ਵੀ ਏਸਕਸਅਲ ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਪਦਾ ਹਦੀ ਹਨ

ਅਤ ਕਈ ਪਦ ਵੀ ਹਨ ਜ ਿਕ ਸਕਸਅਲ ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਪਦਾ ਹਦ ਹਨ ਉਤਪਤੀ ਦ ਇਨ ਦਵ ਤਰੀਿਕ ਦੀ ਕਈ

ਹਰ ਿਕਸਮ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਵੀ ਉਤਪਤੀ ਦੀ ਅਨਕ ਪਕਾਰ ਦੀ ਿਕਸਮ ਹਨ

ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਪਦਾਰਥ ਤ ਆਧਾਰਤ ਹਨ ਸਾਇਸਦਾਨ ਕਿਸ ਕਰ ਰਹ ਹਨ ਿਕ ਪਯਗਾਲਾ ਿਵਚ ਪਦਾਰਥ ਤ

ਜੀਵਨ ਪਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕ ਪਰ ਅਜ ਤਕ ਕਈ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀ ਿਮਲੀ ਹ ਸਾਇਸਦਾਨ ਪਦਾਰਥ ਤ ਵਾਇਰਸ ਤ ਬਣਾ

ਸਕ ਹਨ ਿਜਹੜਾ ਿਕ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜੀਵ ਨਹੀ ਿਗਿਣਆ ਜਦਾ ਹ ਬਕਟੀਰੀਅਮ ਨਾਲ ਿਮਲਾ ਕ ਕਝ ਨਵ ਔਰਗਿਨਯਮ

ਭਾਵ ਬਣਾ ਸਕੀਏ ਪਰ ਪਰਨ ਤਰ ਤ ਪਦਾਰਥ ਤ ਨਵ ਜੀਵ ਬਣਾਉਣਾ ਬਹਤ ਦਰ ਹ

ਆਮ ਰਵਾਇਤਾ ਅਨਸਾਰ ਭਵ ੪ ਖਾਣੀ ਹਨ ਪਰ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਬਅਤ ਖਾਣੀ ਹਨ ਜੀਵ ਦੀ ਬਅਤ

ਬਲੀ ਹਨ ਬਅਤ ਪਾਤਾਹ ਤ ਰਾਜ ਹਨ ਬਅਤ ਪਰਕਾਰ ਦ ਿਧਆਨ ਹਨ ਜ ਜੀਵ ਆਪਣ ਮਨ ਦਆਰਾ ਲਾਉਦ

ਹਨ ਬਅਤ ਸਵਕ ਹਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਇਸ ਕਦਰਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕਈ ਅਤ ਨਹੀ ਹ

ਕਤੀਆ ਖਾਣੀ ਕਤੀਆ ਬਾਣੀ ਕਤ ਪਾਤ ਨਿਰਦ ਕਤੀਆ ਸਰਤੀ ਸਵਕ ਕਤ ਨਾਨਕ ਅਤ ਨ ਅਤ ੩੫ (੭)

ਜ ਕਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਕਦਰਤ ਬਅਤ ਹ ਤ ਸਮਝ ਲਣ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਿਕ ਖਾਣੀ ਵੀ ਬਅਤ

ਹਣਗੀ ਿਜਸ ਤਰ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਿਵਚ ਕਰੜ ਹੀ ਖਾਣੀ ਹਨ ਇਸ ਤਰ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਵੀ ਕਈ

ਪਕਾਰ ਦੀ ਖਾਣੀ ਮਨੀ ਜਦੀ ਹਨ

ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਬਅਤ ਜਨ ਹ ਸਕਦੀ ਹਨ

ਪਰਾਤਨ ਿਲਖਤਾ ਿਵਚ ਆਮ ਤਰ ਤ ੪ ਖਾਣੀ ਤ ੮੪ ਲਖ ਜਨ ਮਨੀ ਜਦੀ ਹਨ ਪਰਤ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ

ਆਪਣ ਆਪ ੪ ਖਾਣੀ ਤ ੮੪ ਲਖ ਜਨ ਤਕ ਸੀਿਮਤ ਨਹੀ ਰਿਖਆ ਬਲਿਕ ਕਈ ਪਕਾਰ ਦੀ ਖਾਣੀ ਕਈ

ੜ ਜਨ ਬਾਰ ਿਕਹਾ ਹ ਿਜਨ ਦੀ ਿਗਣਤੀ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦੀ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਹਈ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਕਰੜ ਜੀਵ ਜਤ ਕੀੜ ਮਕੜ ਜਾਨਵਰ ਤ ਮਨਖ ਆਿਦ ਹਨ

ਸਮਦਰ ਿਵਚ ਕਰੜ ਰਤਨ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤ ਹਨ ਅਤ ਕਈ ਿਕਸਮ ਦ ਸਮਦਰੀ ਜੀਵ ਜਤ ਬਣਾ ਿਦਤ ਹਨ ਕਰੜ

ਜੀਵ ਲਮੀ ਉਮਰ ਵਾਲ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਨ ਕਰੜ ਹੀ ਪਰਬਤ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਜੀਵ ਜਤ ਬਾਰ ਸਾਡਾ ਿਗਆਨ ਇਸ

ਧਰਤੀ ਤਕ ਹੀ ਸੀਿਮਤ ਹ ਪਰਤ ਬਿਹਮਡ ਿਵਚ ਅਜਹੀ ਅਨਕ ਹੀ ਧਰਤੀ ਹ ਸਕਦੀ ਿਜਨ ਿਵਚ ਹਰ ਅਨਕ

ਤਰ ਦ ਜੀਵ ਜਤ ਹ ਸਕਦ ਹਨ ਹਰਕ ਜੀਵ ਜ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਿਕਿਰਆ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਆਪਣ

ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਹ ਤ ਸਭ ਕਝ ਉਸ ਦ ਹਥ ਿਵਚ ਹ

ਕਈ ਕਿਟ ਕੀਏ ਰਤਨ ਸਮਦ ਕਈ ਕਿਟ ਨਾਨਾ ਪਕਾਰ ਜਤ (੨੭੬)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜੀਵ ਿਬਨਾ ਸਆਸ ਦ ਵੀ ਰਖ ਸਕਦਾ ਹ

ਅਜਕਲ ਆਮ ਵਖਣ ਿਵਚ ਆਉਦਾ ਹ ਿਕ ਕਈ ਮਨਖ ਿਕਸ ਦਰਘਟਨਾ ਜ ਬੀਮਾਰੀ ਕਰਕ ਕਮ ਿਵਚ ਚਲ ਜਦ ਹਨ



ਕਈ ਕਈ ਘਟ ਜ ਿਦਨ ਉਸ ਕਈ ਹ ਨਹੀ ਹਦੀ ਹ ਉਸ ਨਾ ਤ ਜਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਨਾ ਹੀ ਉਹ

ਦਰਦ ਰਨੀ ਜ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਪਭਾਵ ਦਸ ਸਕਦਾ ਹ ਅਤ ਨਾ ਹੀ ਇਨ ਦਾ ਉਸ ਤ ਕਈ ਅਸਰ ਹਦਾ ਹ ਅਕਸਰ

ਅਸੀ ਵਖਦ ਹ ਿਕ ਕਮ ਿਵਚ ਿਗਆ ਹਇਆ ਮਰੀਜ਼ ਕਈ ਵਾਰੀ ਿਫਰ ਠੀਕ ਵੀ ਹ ਜਦਾ ਹ ਇਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ

ਰਜ਼ਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਚਾਹ ਤ ਦਬਾਰਾ ਠੀਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਜ ਚਾਹ ਤ ਉਸ ਦ ਸਆਸ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ

ਤਬਾਕ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਵੀ ਇਕ ਿਨਰਜੀਵ ਦੀ ਤਰ ਹਦਾ ਹ ਪਰ ਜਦ ਇਹ ਪਾਣੀ ਿਵਚ ਘਲ ਕ ਤਬਾਕ ਦ ਪਤ ਤ

ਪਾਇਆ ਜਦਾ ਹ ਤ ਇਹ ਜੀਵ ਦੀ ਤਰ ਬਣ ਜਦਾ ਹ ਤ ਵਧਣਾ ਰ ਹ ਜਦਾ ਹ ਤਬਾਕ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਇਕ ਿਸਟਲ

(Crystal) ਦੀ ਤਰ ਹਦਾ ਹ ਿਜਸ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ ਆਮ ਬੀਮਾਰੀ ਿਜਸ ਤਰ ਿਕ ਸਰਦੀ ਜ਼ਕਾਮ

ਫਲ (Influenza) ਛਟੀ ਮਾਤਾ (ਚਚਕ) (Chicken pox) ਆਿਦ ਵਾਇਰਸ ਕਰਕ ਹੀ ਹਦੀ ਹਨ ਏਡਜ਼ ਵਰਗੀ

ਖਤਰਨਾਕ ਬੀਮਾਰੀ ਵੀ ਵਾਇਰਸ ਕਰਕ ਹਦੀ ਹ

ਦਨੀਆ ਦਾ ਹਰਕ ਕਾਰਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਹ ਿਰਹਾ ਹ ਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਚਗਾ ਲਗ ਤ ਮਨਖ

ਚੀ ਆਤਮਕ ਅਵਸਥਾ ਿਦਦਾ ਹ ਅਤ ਪਥਰ ਿਦਲ ਵਰਗ ਮਨਖ ਵੀ ਤਾਰ ਿਦਦਾ ਹ ਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਚਾਹ ਤ

ਸਆਸ ਤ ਿਬਨਾ ਵੀ ਪਾਣੀ ਿਜਉਦਾ ਰਖ ਸਕਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜ ਕਝ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹ ਆਪਣ ਹਕਮ ਤ ਰਜ਼ਾ

ਅਨਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹ

ਪਭ ਭਾਵ ਮਾਨਖ ਗਿਤ ਪਾਵ ਪਭ ਭਾਵ ਤਾ ਪਾਥਰ ਤਰਾਵ ਪਭ ਭਾਵ ਿਬਨ ਸਾਸ ਤ ਰਾਖ (੨੭੭)

ਆਮ ਲਕ ਇਹ ਬੜੀ ਅਨਹਣੀ ਗਲ ਲਗਦੀ ਹ ਿਕ ਜੀਵ ਸਆਸ ਤ ਿਬਨਾ ਿਕਸ ਤਰ ਿਜਉਦਾ ਰਿਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਪਰਤ ਗਰ ਅਰਜਨ ਸਾਿਹਬ ਨ ਇਹ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਕਈ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਅਿਕਤ ਕੀਤਾ ਹ ਅਜ ਦੀ ਸਇਸ ਅਨਸਾਰ

ਇਹ ਿਲਖਤ ਹਣ ਅਨਹਣੀ ਨਹੀ ਲਗਦੀ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਵਾਇਰਸ ਜ ਿਕਸ ਹਰ ਤਰ ਦ ਜੀਵ ਬਾਰ

ਿਕਹਾ ਹਵ ਜ ਿਕ ਿਬਨ ਸਵਾਸ ਦ ਜੀਵਤ ਰਿਹ ਸਕਦ ਹਨ

ਕਦਰਤ ਨ ਚਟਾਨ ਿਵਚ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਨ ਸਮਦਰ ਦ ਤਲ ਤ ਵੀ ਕਰਲ ਐਲਗੀ ਮਛੀ ਕਕੜ ਪਦ ਤ

ਅਨਕ ਪਕਾਰ ਦੀ ਬਨਸਪਤੀ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਹ ਡਘ ਸਮਦਰ ਿਵਚ ਵੀ ਜੀਵ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜੀਵ ਪਦਾ

ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹ ਤ ਆਪ ਹੀ ਉਨ ਸਭ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹ

ਅਜਕਲ ਦੀ ਖਜ਼ਾ ਮਤਾਬਕ ਡਘ ਸਮਦਰ ਿਵਚ ਜਵਾਲਾਮਖੀ ਨਾਲ ਪਦਾ ਹਈ ਚਟਾਨ ਦੀ ਤਰੜ ਿਵਚ ਵੀ ਜੀਵ

(ਮਾਈਕਰਬ) ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਜਹ ਸਥਾਨ ਬਹਤ ਗਰਮ ਹਨ ਤ ਇਨ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 350 C ਤਕ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਅਜਹ ਮਾਈਕਰਬ ਹਾਈਡਰਜ਼ਨ ਅਤ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਔਕਸਾਈਡ ਲ ਕ ਮੀਥਨ ਗਸ ਪਦਾ ਕਰਦ ਹਨ

ਪਥਰ ਕੀ ਹ ਤ ਜੀਵ ਕੀ ਹ ਜੀਵਨ ਿਕਉ ਹ ਤ ਮਤ ਿਕਉ ਹ ਇਹ ਸਾਇਸ ਨਹੀ ਦਸ ਸਕਦੀ ਹ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ

ਇਹ ਭਦ ਕਈ ਸਦੀ ਬਾਅਦ ਪਤਾ ਲਗ ਿਕ ਸਭ ਿਵਚ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਹੀ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਪਟ ਕਰਕ ਸਮਝਾ

ਿਦਤਾ ਹ ਿਕ ਜੀਵਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਥ ਿਵਚ ਉਹ ਚਾਹ ਤਾ ਜੀਵ ਿਬਨਾ ਸਆਸ ਦ ਵੀ ਰਖ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਜਦ

ਚਾਹ ਤ ਆਪਣ ਹਕਮ ਤ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹ

ਪਦ ਵੀ ਜੀਵ ਹਨ ਤ ਸਭ ਦ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਹ

ਆਮ ਲਕ ਇਹੀ ਸਮਝਦ ਹਨ ਿਕ ਪਦ ਿਨਰਜੀਵ ਹਨ ਤ ਉਨ ਦੀ ਸਚ ਜ ਵਤੀਰਾ ਵੀ ਜੀਵ ਤ ਪਿਦ ਸਬਧੀ ਅਕਸਰ

ਵਖਰਾ ਹਦਾ ਹ ਸਾਇਸ ਦ ਅਨਸਾਰ ਿਜਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਵਧਦੀ ਹ ਉਸ ਿਜਊਦਾ ਿਗਿਣਆ ਜਦਾ ਹ ਿਜਊਦੀ ਚੀਜ ਚਲ



ਜ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹਨ ਤ ਿਨਰਜੀਵ ਚੀਜ ਉਥ ਹੀ ਿਟਕੀ ਰਿਹਦੀ ਹਨ ਿਜਊਦੀ ਚੀਜ ਵਧਣ ਲਈ ਊਰਜਾ

ਦੀ ਲੜ ਹ ਜਦ ਿਕ ਿਨਰਜੀਵ ਨਹੀ ਿਜਊਦੀ ਚੀਜ ਅਕਸਰ ਸਾਹ ਲਦੀ ਹਨ ਜਦ ਿਕ ਿਨਰਜੀਵ ਨਹੀ

ਪਰਸਪਰ ਅਲਪੀਨੀ (Prospero Alpini) ਨ 1580 ਿਵਚ ਦਿਸਆ ਿਕ ਪਿਦ ਦ ਵੀ ਨਰ ਤ ਮਾਦਾ ਹਦ ਹਨ ਿਜਸ

ਤਰ ਿਕ ਖਜ਼ਰ (Date Palm) ਇਨ ਨਰ ਅਤ ਮਾਦਾ ਦ ਮਲ ਨਾਲ ਹੀ ਫਲ ਲਗਦ ਹਨ ਸਰ ਜਗਦੀ ਚਦਰ ਬਸ

(1858 - 1937) ਨ ਆਪਣ ਬਣਾਏ ਹਏ ਜਤਰ (Crescograph) ਨਾਲ ਿਵਖਾਇਆ ਿਕ ਪਿਦ ਦ ਵਾਧ ਉਪਰ

ਤਾਪਮਾਨ ਰਸਾਇਣ ਿਬਜਲੀ ਤ ਗਸ ਦਾ ਅਸਰ ਪਦਾ ਹ ਆਮ ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਤਰ ਪਿਦ ਦ ਵੀ ਿਟ ਹਦ ਹਨ ਤ

ਉਹ ਮਿਹਸਸ ਕਰ ਸਕਦ ਹਨ

ਿਵਿਗਆਨ ਤ ੧੦੦ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਾ ਿਕ ਪਦ ਵੀ ਜੀਵ ਹਨ ਪਰਤ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਇਹ

ਕਈ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਅਿਕਤ ਕਰ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਸਾਰ ਦਾਿਣ ਿਵਚ ਜੀਵ ਹਨ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਲਕ ਸਤਕ ਦ

ਭਰਮ ਤ ਵਿਹਮ ਿਵਚ ਕਢਣ ਲਈ ਕਈ ਿਨਵਕਲੀ ਿਵਿਗਆਨਕ ਖਜ਼ ਵੀ ਸਮਝਾ ਿਦਤੀ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ

ਸਮਝਾਇਆ ਿਕ ਜਕਰ ਮਨ ਲਈਏ ਿਕ ਸਤਕ ਦਾ ਭਰਮ ਰਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਤ ਇਹ ਵੀ ਿਧਆਨ ਿਵਚ ਰਖਣ ਪਵਗਾ

ਿਕ ਇਸ ਤਰ ਦਾ ਸਤਕ ਿਫਰ ਸਭ ਥਾਈ ਹਦਾ ਹ ਗਹ ਤ ਲਕੜੀ ਦ ਅਦਰ ਵੀ ਜੀਵ ਹਨ ਿਜਹੜ ਿਕ ਕਈ ਵਾਰੀ

ਕੀਿੜ ਦੀ ਕਲ ਿਵਚ ਬਾਹਰ ਵੀ ਿਦਖਾਈ ਿਦਦ ਹਨ ਅਜਹ ਜੀਵ ਗਹ ਤ ਲਕੜੀ ਦ ਅਦਰ ਜਮਦ ਮਰਦ ਰਿਹਦ

ਹਨ ਅਨ ਦ ਿਜਤਨ ਵੀ ਦਾਣ ਹਨ ਇਨ ਿਵਚ ਕਈ ਦਾਣਾ ਵੀ ਜੀਵ ਤ ਿਬਨਾ ਨਹੀ ਹ ਅਨ ਦ ਅਦਰਲ ਜੀਵ ਅਸੀ

ਹਣ ਖ਼ਰਦਬੀਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਵਖ ਸਕਦ ਹ ਪਰ ਇਹ ਸਚਾਈ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ੫੦੦ ਸਾਲ ਪਿਹਲਾ ਸਪਟ ਕਰ

ਿਦਤੀ ਸੀ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਪਾਣੀ ਵੀ ਜੀਵ ਦਰਸਾਇਆ ਹ ਿਕਉਿਕ ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹ ਕਈ ਵੀ ਜੀਵ ਜਤ

ਜ ਪਦਾ ਪਾਣੀ ਤ ਿਬਨਾ ਿਜਦਾ ਨਹੀ ਰਿਹ ਸਕਦਾ ਹ ਇਹ ਪਾਣੀ ਹੀ ਹ ਿਜਸ ਕਰਕ ਹਰਕ ਜੀਵ ਹਰਾ ਭਰਾ ਤ ਿਜਦਾ

ਰਿਹਦਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਸਤਕ ਿਕਵ ਰਿਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਸਤਕ ਤ ਹਰ ਵਲ ਰਸਈ ਿਵਚ ਹੀ ਿਪਆ ਰਿਹਦਾ

ਹ ਰਸਈ ਿਵਚ ਪਏ ਹਏ ਅਨ ਤ ਪਾਣੀ ਿਵਚ ਜੀਵ ਜਮਦ ਮਰਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਸਤਕ ਦਾ ਭਰਮ ਪਰ ਤਰ ਤ ਮਨਣਾ

ਬੜਾ ਕਠਨ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਸਮਝਉਦ ਹਨ ਿਕ ਇਸ ਤਰ ਦ ਭਰਮ ਿਵਚ ਿਪ ਸਤਕ ਮਨ ਤ ਨਹੀ ਉਤਰਦਾ ਇਸ

ਗਰਬਾਣੀ ਦ ਿਗਆਨ ਨਾਲ ਹੀ ਧ ਕ ਉਤਾਿਰਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ

ਸਲਕ ਮਃ ੧ ਜ ਕਿਰ ਸਤਕ ਮਨੀਐ ਸਭ ਤ ਸਤਕ ਹਇ ਗਹ ਅਤ ਲਕੜੀ ਅਦਿਰ ਕੀੜਾ ਹਇ ਜਤ ਦਾਣ ਅਨ

ਕ ਜੀਆ ਬਾਝ ਨ ਕਇ ਪਿਹਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹ ਿਜਤ ਹਿਰਆ ਸਭ ਕਇ ਸਤਕ ਿਕਉ ਕਿਰ ਰਖੀਐ ਸਤਕ ਪਵ

ਰਸਇ ਨਾਨਕ ਸਤਕ ਏਵ ਨ ਉਤਰ ਿਗਆਨ ਉਤਾਰ ਧਇ ੧ (੪੭੨-੪੭੩)

ਿਜਸ ਤਰ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਪਰੀ ਤਰ ਸਪਟ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ ਿਕ ਮਾਸਹ੧੯ ਅਤ ਸਬਜੀ ਿਵਚ ਫਰਕ ਕਰਨਾ

ਮਕਲ ਹ ਠੀਕ ਉਸ ਤਰ ਸਾਇਸ ਨ ਵੀ ਇਊਗਲੀਨਾ (Euglena) ਵਰਗੀ ਉਦਾਹਰਣ ਲਭੀ ਹ ਜ ਿਕ ਜੀਵ ਤ ਪਦ

ਦਹ ਦੀ ਤਰ ਿਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੀ ਹ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਿਕਸਮ ਦੀ ਇਊਗਲੀਨਾ ਦ ਸਲ ਿਵਚ ਕਲਰਪਲਾਸਟ

(Chloroplast) ਹਦਾ ਹ ਿਜਸ ਨਾਲ ਉਹ ਪਿਦ ਦੀ ਤਰ ਫਟਿਸਨਥਿਸਜ਼ (Photosynthesis) ਰਾਹੀ ਖਰਾਕ ਲਦ

ਹਨ ਇਹ ਿਮਠ ਤ ਲਣ ਵਾਲ ਪਾਣੀ ਿਵਚ ਪਾਈ ਜਦੀ ਹਨ ਤਲਾਵ ਤ ਖਿਡ ਥਲ ਵਧ ਕ ਹਰਾ ਕਰ

ਿਦਦੀ ਹਨ ਇਹ ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਤਰ ਹਟਰਪਰਫੀਕਲੀ (heterotrophically) ਖਰਾਕ ਵੀ ਲ ਸਕਦੀ ਹਨ ਇਨ

ਿਵਚ ਜਾਨਵਰ ਤ ਪਿਦ ਦਹ ਦ ਗਣ ਹਨ



ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਤਰ ਖਾਣ ਸਮ ਇਊਗਲੀਨਾ ਖਰਾਕ ਦ ਦਾਿਣ ਘਰ ਕ ਆਪਣ ਅਦਰ ਸਮਟ ਲਦੀ ਹ ਜਦ ਸਰਜ ਦੀ

ਰਨੀ ਹਦੀ ਹ ਤ ਇਹ ਕਲਰਪਲਾਸਟ (Chloroplast) ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪਿਦ ਦੀ ਤਰ ਫਟਿਸਨਥਿਸਜ਼

(Photosynthesis) ਰਾਹੀ ਗਰ ਬਣਾ ਲਦੀ ਹ ਇਊਗਲੀਨਾ ਦ ਕਲਰਪਲਾਸਟ (Chloroplast) ਦੀ ੩ ਪਰਤ

ਹਦੀ ਹਨ ਜਦ ਿਕ ਪਿਦ ਤ ਹਰੀ ਕਾਈ (Green Algae) ਦ ਕਲਰਪਲਾਸਟ (Chloroplast) ਦੀ ੨ ਪਰਤ

ਹਦੀ ਹਨ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹ ਿਕ ਇਊਗਲੀਨਾ ਘਟ ਰਨੀ ਿਵਚ ਵੀ ਜੀਵਤ ਰਿਹ ਸਕਦੀ ਹ ਇਊਗਲੀਨਾ ਦ ਸਰੀਰ ਤ

ਲਾਲ ਅਖ ਦੀ ਤਰ (Eyespot) ਬਿਣਆ ਹਦਾ ਹ ਿਜਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਨ ਰਨੀ ਬਾਰ ਪਤਾ ਲਗ ਜਦਾ ਹ

ਤ ਉਸ ਤਰਫ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਪਟ ਕਰਕ ਸਮਝਾ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਿਜਸ ਤਰ ਆਮ ਜੀਵ ਿਵਚ ਜੀਵਨ ਹ ਉਸ ਤਰ ਪਦ ਵੀ ਜੀਵ

ਹਨ ਤ ਸਭ ਦ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਤ ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਅਤ ਨਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ

ਕਦਰਤ (Universe) ਦੀ ਰਚਨਾ ਿਵਚ ਗਿਹ ਤਾਰ ਗਲਕਸੀ ਿਵਚਲੀ ਖਾਲੀ ਥ ਜੀਵ ਜਤ ਪਦਾਰਥ ਤ ਉਨ ਦ

ਛਟ ਤ ਛਟ ਅ ਆਿਦ ਸਭ ਕਝ ਆ ਜਦ ਹਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਅਜ ਗਲਕਸੀ ਤਕ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕੀ ਹ ਿਜਥ ਿਕ

ਰਨੀ ਹਣ ਤਕ ਪਹਚ ਸਕੀ ਹ ਿਜਸ ਤਰ ਸਾਇਸ ਤਰਕੀ ਕਰਦੀ ਗਈ ਨਵੀ ਿਥਊਰੀ ਬਣਦੀ ਗਈ ਅਜ

ਦੀ ਸਾਇਸ ਦ ਮਤਾਬਕ ਕਦਰਤ ਦਾ ਰਡੀਅਸ ੪੬ ਿਬਿਲਅਨ ਪਕਾ ਸਾਲ ਹ ਿਬਗ ਬਗ ਿਸਧਤ ਮਤਾਬਕ ਕਦਰਤ

੧੩੮ ਿਬਿਲਅਨ ਸਾਲ ਪਿਹਲ ਬਣੀ ਸੀ ਤ ਇਹ ਫਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹ ਹਣ ਸਵਾਲ ਪਦਾ ਹਦ ਹ ਿਕ ਇਸ ਿਬਗ ਬਗ ਤ

ਪਿਹਲ ਕੀ ਸੀ ਤ ਿਕਉ ਸੀ ਇਹ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪਹਚ ਤ ਬਾਹਰ ਹ

ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਆਮ ਪਦਾਰਥ (Ordinary matter = 5) ਨਾ ਿਦਖਾਈ ਦਣ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ

(Dark matter = 25) ਨਾ ਿਦਖਾਈ ਦਣ ਵਾਲੀ ਊਰਜਾ (Dark energy = 70) ਿਜਹੜੀ ਿਕ ਸਨ (Vaccum)

ਿਵਚ ਵੀ ਹ ਸਕਦੀ ਹ ਦੀ ਬਣੀ ਹ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ੯੫ ਕਦਰਤ ਬਾਰ ਕਝ ਪਤਾ ਨਹੀ ਜਨਰਲ ਰਲਿਟਵਟੀ

(General relativity) ਦ ਅਨਸਾਰ ਕਦਰਤ ਪਕਾ ਦੀ ਗਤੀ ਤ ਵੀ ਤਜੀ ਨਾਲ ਫਲ ਸਕਦੀ ਹ ਇਸ ਲਈ ਕਦਰਤ

ਦਾ ਅਤ ਪਾਣ ਆਸਾਨ ਨਹੀ ਿਕਉਿਕ ਸਾਇਸ ਕਲ ਅਜ ਤਕ ਪਕਾ ਦੀ ਗਤੀ ਤ ਤਜ ਮਾਪਣ ਦਾ ਹਰ ਕਈ ਸਾਧਨ

ਨਹੀ ਹ

ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਿਹਣ ਵਾਲਾ ਮਾਲਕ ਹ ਤ ਉਸ ਨ ਆਪਣਾ ਸਦਾ ਅਟਲ ਰਿਹਣ ਵਾਲਾ

ਿਨਯਮ ਹਰ ਥ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਹਇਆ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਇਹ ਨ ਿਹਿਸ ਵਾਲੀ ਧਰਤੀ ਸਾਜ ਕ ਇਸ ਿਵਚ ਅਨਕ

ਤਰ ਦ ਜੀਵ ਤ ਪਦਾਰਥ ਕਾਇਮ ਕੀਤ ਹਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਵਖ ਵਖ ਤਰ ਦ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਉਨ ਦ ਅਦਰ

ਆਪਣੀ ਸਿਤਆ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਇਸ ਿਸਟੀ ਦਾ ਿਸਰਜਣਹਾਰ ਸਦਾ ਿਥਰ ਰਿਹਣ ਵਾਲਾ ਹ ਤ ਕਈ ਵੀ ਜੀਵ ਉਸ ਦ

ਗਣ ਦਾ ਅਤ ਨਹੀ ਜਾਣ ਸਕਦਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਤਰ ਦ ਭਤ ਜਾਣਦਾ ਹ ਤ ਜੀਵ ਗਰ ਦ ਰਸਤ ਉਤ

ਤਰ ਕ ਸਸਾਰ ਸਮਦਰ ਤ ਪਾਰ ਲਘਾਉਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਹ

ਨਵ ਖਡ ਿਪਥਮੀ ਸਾਿਜ ਹਿਰ ਰਗ ਸਵਾਿਰਆ ਵਕੀ ਜਤ ਉਪਾਇ ਅਤਿਰ ਕਲ ਧਾਿਰਆ ਤਰਾ ਅਤ ਨ ਜਾਣ ਕਇ ਸਚ

ਿਸਰਜਣਹਾਿਰਆ ਤ ਜਾਣਿਹ ਸਭ ਿਬਿਧ ਆਿਪ ਗਰਮਿਖ ਿਨਸਤਾਿਰਆ ੧ (੧੦੯੪)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਿਹਣ ਵਾਲਾ ਹ ਤ ਇਹ ਬਹਮਡ ਉਸ ਨ ਆਪਣ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਆਪ ਹੀ ਪਦਾ



ਕੀਤਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਜਸ ਤਰ ਚਾਹ ਇਸ ਬਹਮਡ ਨਾਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਿਫਰ ਪਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਤ ਿਫਰ

ਨਾਸ ਕਰ ਕ ਿਫਰ ਆਪ ਹੀ ਪਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਇਹ ਧਰਤੀ ਅਤ ਆਕਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਜੀਵ ਦ ਵਸਣ ਵਾਸਤ

ਬਣਾਏ ਹਨ ਉਸ ਨ ਆਪ ਹੀ ਿਦਨ ਤ ਰਾਤ ਬਣਾਏ ਹਨ ਜੀਵ ਦ ਅਦਰ ਡਰ ਅਤ ਿਪਆਰ ਵੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ

ਹੀ ਪਦਾ ਕੀਤਾ ਹ ਿਜਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਸਾਰ ਜੀਵ ਜਤ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਨ ਇਨ ਦੀ ਸਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਉਹ ਆਪ

ਹੀ ਹ ਇਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਤ ਿਬਨਾ ਕਈ ਹਰ ਦਜਾ ਇਸ ਬਹਮਡ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀ ਹ

ਆਪ ਸਚ ਕੀਆ ਕਰ ਜਿੜ ਅਡਜ ਫਿੜ ਜਿੜ ਿਵਛਿੜ ਧਰਿਤ ਅਕਾਸ ਕੀਏ ਬਸਣ ਕਉ ਥਾਉ ਰਾਿਤ ਿਦਨਤ ਕੀਏ

ਭਉ ਭਾਉ ਿਜਿਨ ਕੀਏ ਕਿਰ ਵਖਣਹਾਰਾ ਅਵਰ ਨ ਦਜਾ ਿਸਰਜਣਹਾਰਾ ੩ (੮੩੯)

ਜ ਵੀ ਪਦਾ ਹਇਆ ਹ ਉਸ ਨ ਇਕ ਿਦਨ ਮਰਨਾ ਹ

ਜਦ ਵੀ ਿਕਸ ਜੀਵ ਦਾ ਸਾਹ ਲਣ ਸਰੀਰ ਦੀ ਹਰਕਤ ਜ ਹਰ ਿਕਿਰਆਵ ਬਦ ਹ ਜਦੀ ਹਨ ਤ ਉਸ ਮਿਰਆ

ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਜੀਵ ਦ ਸਲ ਿਟ ਅਗ ਕਮ ਕਰਨਾ ਬਦ ਕਰ ਿਦਦ ਹਨ ਤ ਜੀਵ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਵਾਧਾ ਜ ਤਬਦੀਲੀ

ਹਣੀ ਵੀ ਬਦ ਹ ਜਦੀ ਹਨ ਿਜਆਦਾ ਤਰ ਮਤ ਬਢਾਪ (biological aging) ਕਰਕ ਹਦੀ ਹਨ ਜ ਿਕਸ

ਬੀਮਾਰੀ ਕਤਲ ਘਟਨਾ ਆਤਮ ਹਿਤਆ ਆਿਦ ਨਾਲ ਵੀ ਹ ਸਕਦੀ ਹਨ ਜਦ ਮਨਖ ਦ ਿਦਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਜ

ਿਦਮਾਗ ਕਮ ਕਰਨਾ ਬਦ ਕਰ ਿਦਦ ਹਨ ਤ ਉਸ ਮਿਰਆ ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਹ ਮਰਨ ਤ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਗਲ ਸੜ ਕ ਤ

ਅਖੀਰ ਿਮਟੀ ਿਵਚ ਿਮਲ ਜਦਾ ਹ

ਮਰਨ ਤ ਬਾਅਦ ਜੀਵ ਆਤਮਾ ਿਕਥ ਜਦੀ ਹ ਇਸ ਬਾਰ ਸਾਇਸ ਕਝ ਨਹੀ ਕਿਹ ਸਕਦੀ ਵਖ ਵਖ ਧਰਮ ਦੀ ਆਪਣੀ

ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਹ ਮਨ ਦੀ ਸਚ ਚਤਨ ਸਖੀਅਤ ਸਿਹਣੀਲਤਾ ਮਿਹਸਸ ਕਰਨਾ ਆਿਦ ਸਭ ਿਦਮਾਗ ਕਰਕ ਹਦ

ਹਨ ਿਦਮਾਗ ਦੀ ਮਤ ਤ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਭ ਤ ਬਾਕੀ ਅਗ ਹਲੀ ਹਲੀ ਕਮ ਕਰਨਾ ਬਦ ਕਰ ਿਦਦ ਹਨ ਜ ਕਰ ਿਦਲ ਦੀ

ਧੜਕਣ ਬਦ ਹ ਜਾਵ ਤ ਉਸ ਤ ਕਝ ਸਮ ਬਾਅਦ ਔਕਸੀਜਨ ਨਾ ਿਮਲਣ ਕਰਕ ਿਦਮਾਗ ਦੀ ਮਤ ਵੀ ਹ ਜਦੀ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਇਹ ਕਦਰਤ ਬਹਤ ਅਸਚਰਜ ਹ ਜ ਿਕ ਉਸ ਦ ਹਕਮ ਤ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਚਲ ਰਹੀ

ਹ ਜ ਵੀ ਜੀਵ ਇਸ ਦਨੀਆ ਿਵਚ ਆਇਆ ਹ ਉਸ ਨ ਇਕ ਿਦਨ ਮਰਨਾ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਸਮਝਉਦ ਹਨ ਿਕ

ਸਾਡੀ ਅਖ ਦ ਸਾਹਮਣ ਅਨਕ ਜੀਵ ਇਥ ਤਰ ਜਾ ਰਹ ਹਨ ਮਤ ਦੀ ਅਗ ਲਗਾਤਾਰ ਬਲ ਰਹੀ ਹ ਸਭ ਦ ਸਰੀਰ

ਇਕ ਿਦਨ ਭਸਮ ਹ ਜਾਣ ਹਨ ਪਰ ਲਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਨਾਮ ਤ ਿਬਨਾ ਸਦਾ ਲਈ ਜੀਊਣਾ ਚਾਹਦ ਹਨ ਇਸ ਜਗਤ

ਿਵਚ ਸਦੀਵੀ ਕਾਲ ਲਈ ਨਾ ਿਕਸ ਦਾ ਕਈ ਿਮਤਰ ਹ ਨਾ ਿਕਸ ਦਾ ਕਈ ਭਰਾ ਨਾ ਿਕਸ ਦਾ ਿਪਉ ਤ ਨਾ ਿਕਸ ਦੀ ਮ

ਹ ਅਤ ਨਾ ਹੀ ਹਰ ਕਈ ਸਦੀਵੀ ਕਾਲ ਲਈ ਿਕਸ ਦਾ ਸਾਥ ਿਨਬਾਹ ਸਕਦਾ ਹ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਦਰ ਤ

ਨਾਮ ਦੀ ਦਾਤ ਲਈ ਬਨਤੀ ਕਰਦ ਹਨ ਿਕਉਿਕ ਿਸਰਫ਼ ਨਾਮ ਹੀ ਅਤ ਵਲ ਸਹਾਈ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਮਰਣ ਿਲਖਾਇ ਮਡਲ ਮਿਹ ਆਏ ਜੀਵਣ ਸਾਜਿਹ ਮਾਈ ਏਿਕ ਚਲ ਹਮ ਦਖਹ ਸਆਮੀ ਭਾਿਹ ਬਲਤੀ ਆਈ ੩ ਨ

ਿਕਸੀ ਕਾ ਮੀਤ ਨ ਿਕਸੀ ਕਾ ਭਾਈ ਨਾ ਿਕਸ ਬਾਪ ਨ ਮਾਈ ਪਣਵਿਤ ਨਾਨਕ ਜ ਤ ਦਵਿਹ ਅਤ ਹਇ ਸਖਾਈ ੪੧

(੮੭੬)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਇਹ ਿਸਟੀ ਰਚੀ ਹ ਤ ਇਸ ਿਵਚ ਿਜਦ ਰਪੀ ਸਿਤਆ ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਪਾਈ ਹ ਚਗ ਮਦ

ਜੀਵ ਪਦਾ ਕਰ ਕ ਉਨ ਦੀ ਸਭਾਲ ਵੀ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ ਹਰਕ ਜੀਵ ਜ ਵੀ ਇਸ ਦਨੀਆ ਿਵਚ ਪਦਾ

ਹਦਾ ਹ ਉਸ ਨ ਇਕ ਿਦਨ ਮਰ ਜਾਣਾ ਹ ਤ ਇਸ ਦਨੀਆ ਤ ਕਚ ਕਰਨ ਦੀ ਵਾਰੀ ਹਰਕ ਜੀਵ ਦੀ ਆਪਣ ਆਪਣ



ਿਮਥ ਸਮ ਅਨਸਾਰ ਆਉਣੀ ਹ ਿਜਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਦਤ ਹਏ ਇਹ ਿਜਦ ਤ ਪਾਣ ਹਨ ਉਸ ਮਾਲਕ ਆਪਣ

ਮਨ ਤ ਕਦ ਭਲਾਣਾ ਨਹੀ ਚਾਹੀਦਾ ਿਜਤਨਾ ਿਚਰ ਇਹ ਿਜਦ ਤ ਪਾਣ ਿਮਲ ਹਏ ਹਨ ਦਮ ਕਰ ਕ ਆਪਣ ਹਥ ਨਾਲ

ਆਪਣਾ ਕਾਰਜ ਆਪ ਸਆਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਇਹ ਮਨਖਾ ਜਨਮ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਚਲ ਕ

ਸਫਲ ਕਰਨ ਲਈ ਿਮਿਲਆ ਹ

ਪਉੜੀ ਆਪ ਹੀ ਕਰਣਾ ਕੀਓ ਕਲ ਆਪ ਹੀ ਤ ਧਾਰੀਐ ਦਖਿਹ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਧਿਰ ਕਚੀ ਪਕੀ ਸਾਰੀਐ ਜ

ਆਇਆ ਸ ਚਲਸੀ ਸਭ ਕਈ ਆਈ ਵਾਰੀਐ ਿਜਸ ਕ ਜੀਅ ਪਰਾਣ ਹਿਹ ਿਕਉ ਸਾਿਹਬ ਮਨਹ ਿਵਸਾਰੀਐ ਆਪਣ

ਹਥੀ ਆਪਣਾ ਆਪ ਹੀ ਕਾਜ ਸਵਾਰੀਐ ੨੦ (੪੭੪)

ਗਰਬਾਣੀ ਸਚ ਅਤ ਸਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਾਚ ਿਸਖਾਉਦੀ ਹ ਪਰਤ ਸਾਇਸ ਿਸਰਫ ਵਖ ਸਕਣ ਵਾਲ ਸਚ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੀ

ਹ

ਸਾਇਸ ਦ ਸਾਰ ਿਨਯਮ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਹ ਰਹੀ ਿਕਿਰਆਵ ਦ ਆਧਾਰ ਤ ਹਦ ਹਨ ਮਨ ਦੀ ਿਕਿਰਆਵ

ਪਦਾਰਥੀ ਯਤਰ ਨਾਲ ਮਾਿਪਆ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹ ਿਕ ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਨਾਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰਕੀ ਤ

ਬਹਤ ਹਈ ਪਰ ਮਾਨਿਸਕ ਿਵਕਾਸ ਨਹੀ ਐਟਮ ਬਬ ਦੀ ਕਾਢ ਜਪਾਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣੀ ਅਧਿਨਕ

ਹਿਥਆਰਾ ਨਾਲ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹ ਕਮਿਪਊਟਰ ਮਬਾਈਅਲ ਇਨਟਰਨਟ ਟੀਵੀ ਆਿਦ ਦ ਫਾਇਦ ਵੀ

ਬਹਤ ਹਨ ਤ ਦਰਵਰਤ ਵੀ ਬਹਤ ਹ ਰਹੀ ਹ ਇਨ ਦੀ ਵਰਤ ਮਨਖਤਾ ਦ ਭਲ ਲਈ ਵਰਤਣੀ ਹ ਿਕ ਬਰਬਾਦੀ ਲਈ

ਇਸ ਦੀ ਸਧ ਸਾਇਸ ਨਹੀ ਦ ਸਕਦੀ ਪਰਤ ਧਰਮ ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਬਹਤ ਸਹਾਈ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਿਸਖ ਧਰਮ ਸਚ ਅਤ ਸਚਾ ਜੀਵਨ ਿਜਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਿਸਖਉਦਾ ਹ ਸਾਇਸ ਿਸਰਫ ਿਦਸਣ ਵਾਲ ਜ ਵਖ ਸਕਣ ਵਾਲ

ਸਚ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੀ ਹ ਅਸਲੀ ਸਚ ਜਾਨਣ ਲਈ ਸਚਾ ਜੀਵਨ ਿਜਉਣ ਬਹਤ ਜਰਰੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਯਮ

ਪਦਾਰਥ ਲਈ ਵੀ ਹਨ ਤ ਮਨ ਲਈ ਵੀ ਹਨ ਸਾਇਸ ਪਦਾਰਥ ਵਾਲ ਿਨਯਮ ਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਸਕਦੀ ਹ ਪਰ

ਮਨ ਦ ਿਨਯਮ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪਹਚ ਤ ਬਾਹਰ ਹਨ

ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦ ਆਰਭ ਿਵਚ ਹੀ ਸਪਟ ਕਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਹ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਕਈ ਪਦਾਰਥ ਜ ਜੀਵ ਨਹੀ ਹ

ਿਜਸ ਅਸੀ ਆਮ ਅਖ ਨਾਲ ਵਖ ਸਕਦ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪਣ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਵਖਣ ਲਈ ਆਪਣ ਅਦਰ ਉਸ

ਵਰਗ ਗਣ ਪਦਾ ਕਰਨ ਹਨ ਉਸ ਵਰਗ ਉਚ ਬਣਨ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨਾ ਹ

ਜਹੜਾ ਮਨਖ ਗਰਮਖ ਦੀ ਸਗਿਤ ਿਵਚ ਿਮਲ ਬਠਦਾ ਹ ਅਤ ਗਰ ਆ ਅਨਸਾਰ ਚਲਦਾ ਹ ਉਸ ਦ ਮਨ ਿਵਚ ਸਤਖ

ਕਾਇਮ ਹ ਜਦਾ ਹ ਗਰ ਦ ਬਦ ਦਆਰਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਵਰਗਾ ਸਭਾਉ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਯਕੀਨ ਬਣ ਜਦਾ ਹ ਿਕ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਹਰਕ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਵਸ ਿਰਹਾ ਹ ਉਹ ਗਰ ਦ ਉਪਦ ਕਮਾ ਕ ਤ ਗਰਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਆਪਣਾ

ਜੀਵਨ ਿਵਚਰ ਕ ਆਪਣਾ ਹਉਮ ਦਾ ਰਗ ਦਰ ਕਰ ਲਦ ਹਨ

ਮਨਹਠ ਬਧੀ ਕਤੀਆ ਕਤ ਬਦ ਬੀਚਾਰ ਕਤ ਬਧਨ ਜੀਅ ਕ ਗਰਮਿਖ ਮਖ ਦਆਰ ਸਚਹ ਓਰ ਸਭ ਕ ਉਪਿਰ ਸਚ

ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਅਦਰ ਿਸਆਣਪ ਬਧੀ ਤਾਕਤ ਸਭ ਤ ਉਤਮ ਹ ਜ ਿਕ ਆਮ ਜੀਵ ਿਵਚ ਨਹੀ ਹ ਿਜਤਨ ਵੀ ਜੀਵ

ਜਤ ਹਨ ਇਨ ਸਭਨ ਦ ਅਦਰ ਇਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਖ਼ੀ ਹਈ ਸਝੀ ਕਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਕਈ

ਵੀ ਐਸਾ ਜੀਵ ਪਦਾ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਿਜਸ ਸਝੀ ਨਾ ਬਖੀ ਹਵ ਿਜਸ ਤਰ ਦੀ ਸਝੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਜੀਵ ਦਦਾ ਹ



ਉਹ ਿਜਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਰਸਤਾ ਅਪਨਾ ਲਦ ਹਨ ਉਸ ਿਮਲੀ ਸਝੀ ਅਨਸਾਰ ਜੀਵ ਜਗਤ ਿਵਚ ਆਉਦ ਹਨ ਤ ਇਥ

ਚਲ ਜਦ ਹਨ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹ ਪਤਾ ਨਹੀ ਮਨਖ ਆਪਣੀ

ਚਗੀ ਸਝੀ ਜ ਅਕਲ ਿਵਖਾਣ ਲਈ ਿਕਉ ਚਲਾਕੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਦਾ ਹ ਜਦ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਜੀਵ

ਸਝੀ ਦਦਾ ਹ ਤ ਆਪ ਹੀ ਵਾਿਪਸ ਵੀ ਲ ਲਦਾ ਹ ਅਤ ਇਸ ਦਣ ਜ ਵਾਿਪਸ ਲਣ ਵਾਸਤ ਰਤਾ ਭਰ ਵੀ ਿਢਲ ਨਹੀ

ਕਰਦਾ ਗਰ ਦ ਦਸ ਰਾਹ ਤ ਤਰ ਕ ਮਨਖ ਦ ਅਦਰ ਚਾ ਆਚਰਨ ਬਣ ਜਦਾ ਹ ਅਸਲੀ ਿਗਆਨਵਾਨ ਮਨਖ

ਉਹੀ ਹ ਜ ਆਪਣ ਅਦਰ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਪਛਾਣਦਾ ਹ

ਿਸਰੀਰਾਗ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰ ੪ ਏਕਾ ਸਰਿਤ ਜਤ ਹ ਜੀਅ ਸਰਿਤ ਿਵਹਣਾ ਕਇ ਨ ਕੀਅ ਜਹੀ ਸਰਿਤ ਤਹਾ ਿਤਨ

ਰਾਹ ਲਖਾ ਇਕ ਆਵਹ ਜਾਹ ੧ ਕਾਹ ਜੀਅ ਕਰਿਹ ਚਤਰਾਈ ਲਵ ਦਵ ਿਢਲ ਨ ਪਾਈ ੧ ਰਹਾਉ (੨੪

੨੫)

ਮਨਖ ਦਾ ਸਰੀਰ ਉਸ ਦ ਮਨ ਦ ਕਿਹਣ ਅਨਸਾਰ ਚਲਦਾ ਹ ਜ ਕਝ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਚਾਹਦਾ ਹ ਮਨਖ ਦਾ ਸਰੀਰ

ਉਸ ਰਸਤ ਤ ਚਲਦਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਮਨ ਖਾਸ ਤਰ ਤ ਸਮਝਉਦ ਹਨ ਿਕ ਹ ਮਰ ਮਨ ਤ ਉਸ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਅ ਹ ਜ ਿਨਰਾ ਨਰ ਹੀ ਨਰ ਹ ਇਸ ਲਈ ਆਪਣ ਉਸ ਅਸਲ ਸਮਝ ਤ ਉਸ ਨਾਲ ਆਪਣੀ

ਸਝ ਕਾਇਮ ਕਰ ਉਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਦਾ ਤਰ ਨਾਲ ਰਿਹਦਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਗਰ ਦੀ ਮਿਤ ਲ ਕ ਉਸ ਦਾ ਿਮਲਾਪ ਕਰ

ਤ ਆਪਣ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਨਦ ਮਾਣ

ਮਨ ਤ ਜਿਤ ਸਰਪ ਹ ਆਪਣਾ ਮਲ ਪਛਾਣ ਮਨ ਹਿਰ ਜੀ ਤਰ ਨਾਿਲ ਹ ਗਰਮਤੀ ਰਗ ਮਾਣ (੪੪੧)

ਿਸਟੀ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਿਕਸ ਨ ਕੀਤੀ

ਇਹ ਇਕ ਬਹਤ ਮਕਲ ਸਵਾਲ ਹ ਿਕ ਇਹ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਨ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਤ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਕੀ ਅਸੀ

ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਣ ਜਾਣ ਸਕਦ ਹ ਅਸੀ ਇਸ ਵਾਸਤ ਿਸਰਫ ਅਦਾਜ਼ ਲਗਾ ਸਕਦ ਹ ਸਾਇਸ ਿਬਗ ਬਗ ਿਥਉਰੀ (Big

Bang Theory) ਬਲਕ ਹਲ (Black hole) ਤ ਬਣਨ ਆਿਦ ਦ ਅਦਾਜ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹ ਪਰਤ ਇਸ ਦ ਿਪਛ ਜ ਕਰ

ਕਈ ਕਾਰਣ ਪਿਛਆ ਜਾਵ ਤ ਸਾਇਸ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਠਸ ਤਰ ਨਹੀ ਦ ਸਕਦੀ ਇਹ ਬਲਕ ਹਲ ਿਕਸ ਨ ਬਣਾਇਆ

ਿਕਸ ਤਰ ਬਿਣਆ ਿਕਉ ਬਿਣਆ ਉਸ ਤ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਕਸ ਤਰ ਬਣ ਗਈ ਸਾਇਸ ਵੀ ਕਈ ਤਰ ਦ ਅਦਾਜ਼

ਆਿਦ ਦੀ ਗਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹ ਿਜਸ ਤਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਨਵੀ ਨਵੀ ਿਥਉਰੀ ਲਭੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹਨ ਉਹ

ਇਸ ਿਵ ਸਬਧੀ ਿਗਆਨ ਿਵਚ ਹਰ ਵਾਧਾ ਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹਨ ਪਰਤ ਕਦਰਤ ਦਾ ਅਤ ਪਾਉਣ ਅਜ ਬਹਤ ਹੀ ਦਰ

ਹ

ਿਨਚਤ ਤਰ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਕਈ ਿਨਯਮ ਸੀ ਿਜਸ ਨ ਅਨਕ ਖਡ ਬਿਹਮਡ ਪਦਾ ਕਰ ਿਦਤ ਗਰ ਨਾਨਕ


ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਸਸਾਰ ਬਣਾ ਿਦਤਾ ਉਸ ਦ ਹਕਮ ਨਾਲ ਹੀ ਿਜ਼ਦਗੀ ਦ ਲਖ ਦਿਰਆ ਬਣ ਗਏ

ਿਸਖ ਧਰਮ ਅਨਸਾਰ ਪਰੀ ਿਸਟੀ ਪਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਹ ਇਸ ਜਗਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤ ਪਿਹਲ

ਬਅਤ ਸਮ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਿਸਟੀ ਦੀ ਅਿਜਹੀ ਹਾਲਤ ਬਣਾਈ ਰਖੀ ਸੀ ਜ ਿਕ ਮਨਖ ਦੀ ਸਮਝ ਤ ਬਹਤ ਪਰ ਹ

ਉਹ ਹਾਲਤ ਿਕਸ ਤਰ ਦੀ ਸੀ ਉਸ ਗਬਾਰ ਬਾਰ ਕਈ ਜੀਵ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਕਿਹ ਸਕਦਾ ਤ ਨਾ ਹੀ ਕਈ ਜੀਵ ਿਬਆਨ

ਕਰ ਸਕਦਾ ਹ ਿਸਰਫ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਿਕ ਅਸਲੀਅਤ ਕੀ ਸੀ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ



ਪਦਾ ਕੀਤੀ ਤ ਇਹ ਜਗਤ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖਲ ਤਮਾਾ ਆਪ ਹੀ ਰਿਚਆ ਹ ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਵਿਡਆਈ ਹ ਵਖ ਵਖ

ਿਕਸਮ ਦ ਇਹ ਸਾਰ ਜੀਵ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਬਣਾਉਦਾ ਹ ਤ ਆਪ ਹੀ ਨਾਸ ਕਰ ਕ ਿਫਰ ਹਰ ਆਪ ਹੀ ਪਦਾ

ਕਰਦਾ ਹ ਹਰਕ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਹਇਆ ਸਆਸ ਪਉਣ (ਹਵਾ ਆਕਸੀਜਨ) ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ

ਨਾਲ ਚਲ ਿਰਹਾ ਹ




ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਪਰਗਟ ਕਰ ਕ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣ ਆਪ ਸਮਿਝਆ ਹ ਆਕਾ ਤ ਧਰਤੀ

ਵਖ ਵਖ ਕਰ ਕ ਬਣਾਇਆ ਤ ਇਹ ਆਕਾ ਉਸ ਨ ਮਾਨ ਆਪਣ ਤਖ਼ਤ ਉਤ ਚਦਆ ਤਾਿਣਆ ਹਇਆ ਹ ਸਾਰ

ਜਗਤ ਰਪੀ ਦਰਬਾਰ ਤ ਆਕਾ ਥਮ ਤ ਿਬਨਾ ਿਟਕਾ ਕ (Gravitation) ਆਪਣ ਸਬਦ ਰਪੀ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ

ਬਣਾਇਆ ਹ ਸਰਜ ਤ ਚਦਰਮ ਪਦਾ ਕਰਕ ਉਨ ਿਵਚ ਆਪਣੀ ਜਿਤ ਿਟਕਾਈ ਹਈ ਹ ਤ ਜੀਵ ਦ ਕਾਰ ਿਵਹਾਰ

ਲਈ ਰਾਤ ਤ ਿਦਨ ਰਪੀ ਅਚਰਜ ਤਮਾ ਬਣਾ ਿਦਤ ਹਨ

ਪਉੜੀ ਆਪੀਨ ਆਪ ਸਾਿਜ ਆਪ ਪਛਾਿਣਆ ਅਬਰ ਧਰਿਤ ਿਵਛਿੜ ਚਦਆ ਤਾਿਣਆ ਿਵਣ ਥਮਾ ਗਗਨ ਰਹਾਇ

ਸਬਦ ਨੀਸਾਿਣਆ ਸਰਜ ਚਦ ਉਪਾਇ ਜਿਤ ਸਮਾਿਣਆ ਕੀਏ ਰਾਿਤ ਿਦਨਤ ਚਜ ਿਵਡਾਿਣਆ (੧੨੭੯)

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਦਰ ਖਜ਼ਣ ਲਈ ਿਕਹਾ ਹ ਜ ਬਾਹਰ ਹ ਉਹੀ ਅਦਰ ਹ

ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਪਦਾਰਥ ਤਕ ਸੀਿਮਤ ਹ ਇਸ ਲਈ ਮਨਖ ਨ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰਕੀ ਤ ਬਹਤ ਕਰ ਲਈ ਸਰੀਰ ਦੀ

ਬਣਤਰ ਬਾਰ ਬਹਤ ਖਜ ਕਰ ਲਈ ਤ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਬੀਮਾਰੀ ਤ ਇਲਾਜ ਵੀ ਲਭ ਲਏ ਪਰਤ ਇਤਨੀ ਤਰਕੀ ਹਣ

ਦ ਬਾਵਜਦ ਮਨ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦ ਕਾਰਣ ਤ ਇਲਾਜ ਨਹੀ ਲਭ ਸਿਕਆ ਇਸ ਦਸਰ ਲਫਜ਼ ਿਵਚ ਕਿਹ ਲਉ ਿਕ

ਮਨਖ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਬਾਹਰ ਖਜ਼ਣ ਲਈ ਤ ਬਹਤ ਉਪਰਾਲ ਕੀਤ ਪਰਤ ਅਦਰ ਖਜ਼ਣ ਲਈ ਕਝ ਨਹੀ ਕੀਤਾ

ਮਨਖ ਿਜਆਦਾ ਤਰ ਮਨ ਕਰਕ ਦਖੀ ਹਦਾ ਹ ਜੀਵਨ ਤ ਹੀ ਸਖੀ ਤ ਸਫਲ ਹ ਜ ਕਰ ਮਨ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦ

ਕਾਰਣ ਤ ਇਲਾਜ ਵੀ ਲਭ ਜਾ ਸਕਣ ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹ ਿਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਅਦਰ ਖਜ਼ਣ ਲਈ ਵੀ

ਿਕਹਾ ਹ ਿਕਉਿਕ ਿਜਸ ਤਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਬਾਹਰ ਿਦਖਾਈ ਿਦਦਾ ਹ ਉਸ ਤਰ ਉਹ ਸਭ ਦ ਅਦਰ ਵੀ ਹ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਬੜ ਸਰਲ ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਸਮਝਇਆ ਹ ਿਕ ਜਕਰ ਧਰਮ ਦੀ ਿਸਿਖਆ ਲਣ ਚਾਹਦ ਹ ਤ ਸਾ ਿਕਤ

ਜਾਣ ਦੀ ਲੜ ਨਹੀ ਅਸੀ ਆਪਣ ਸਰੀਰ ਕਲ ਹੀ ਲ ਸਕਦ ਹ ਇਹ ਮਨਖਾ ਸਰੀਰ ਧਰਮ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਥ ਹ ਇਸ

ਿਵਚ ਸਚ ਪਭ ਦੀ ਜਿਤ ਲਕੀ ਹਈ ਹ ਇਸ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਦਵੀ ਗਣ ਰਪ ਤ ਗਝ ਲਾਲ ਰਤਨ ਲਕ ਹਏ ਹਨ ਸਰੀਰ

ਦਾ ਹਰਕ ਅਗ ਬਾਕੀ ਸਭ ਦਸਰ ਅਗ ਲਈ ਕਮ ਕਰਦਾ ਹ ਜ ਉਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹ ਪਰਤ ਬਦਲ ਿਵਚ ਕਝ

ਨਹੀ ਮਗਦਾ ਹ ਸਾਡ ਪਰ ਸਾਰ ਸਰੀਰ ਇਕ ਥ ਤ ਦਸਰੀ ਥ ਤ ਿਲਜਦ ਹਨ ਲਤ ਸਰੀਰ ਖੜਾ ਹਣ ਿਵਚ

ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹਨ ਮਹ ਸਰੀਰ ਅਦਰ ਖਾਣ ਿਲਜਾਣ ਲਈ ਸਹਾਈ ਹਦਾ ਹ ਦਦ ਖਾਣ ਚਬਾਉਦ ਹਨ ਤ ਜ ਪਟ

ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਿਵਚ ਮਕਲ ਨਾ ਹਵ ਜੀਭ ਸਤਰੀ ਦਾ ਕਮ ਕਰਦੀ ਹ ਿਕ ਿਕਤ ਸਰੀਰ ਅਦਰ ਗਲਤ ਪਦਾਰਥ ਨਾ

ਚਲ ਜਾਣ ਅਖ ਰਸਤਾ ਵਖਣ ਿਵਚ ਸਹਾਈ ਹਦੀ ਹਨ ਕਨ ਸਣਨ ਤ ਸਬਧ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਈ ਹਦ ਹਨ

ਿਦਮਾਗ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਸਚ ਵੀਚਾਰ ਕ ਚਲਣ ਲਈ ਸਹਾਈ ਹਦ ਹ ਆਿਦ ਸਰੀਰ ਦਾ ਕਈ ਅਗ ਵੀ ਦਸਰ ਅਗ ਦੀ



ਿਨਦਾ ਚਗਲੀ ਜ ਿਵਰਧਤਾ ਨਹੀ ਕਰਦਾ ਹ ਬਲਿਕ ਦਸਰ ਅਗ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹ ਜ ਠੀਕ ਮਾਰਗ ਦਰਨ

ਕਰਦਾ ਹ ਸਰੀਰ ਦਾ ਹਰਕ ਅਗ ਦਸਰ ਅਗ ਲਈ ਿਬਨ ਕਾਮਨ ਦ ਸਵਾ ਕਰਦਾ ਹ ਸਿਤਗਰ ਦ ਸਨਮਖ ਹ ਕ ਕਈ

ਿਵਰਲਾ ਸਵਕ ਹੀ ਇਨ ਗਣ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਡਘੀ ਿਵਚਾਰ ਨਾਲ ਸਮਝ ਕ ਆਪਣ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਅਪਨਦਾ ਹ ਜਦ

ਉਹ ਸਵਕ ਇਹ ਲਾਲ ਰਤਨ ਲਭ ਲਦਾ ਹ ਤ ਉਹ ਇਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਰਿਵਆ ਹਇਆ ਪਛਾਣ

ਲਦਾ ਹ

ਪਉੜੀ ਇਹ ਸਰੀਰ ਸਭ ਧਰਮ ਹ ਿਜਸ ਅਦਿਰ ਸਚ ਕੀ ਿਵਿਚ ਜਿਤ ਗਹਜ ਰਤਨ ਿਵਿਚ ਲਿਕ ਰਹ ਕਈ ਗਰਮਿਖ

ਸਵਕ ਕਢ ਖਿਤ (੩੦੯ ੩੧੦)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਰਗਨ ਸਰਗਨ ਸਰਪ

ਗਰਮਿਤ ਿਵਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਮਲ ਿਮਨ ਜ ਿਨਾਨ ਸਪਟ ਤਰ ਤ ਜਪ ਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ ਸਖਪ ਨਾਲ ਅਿਕਤ

ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹ ਬਾਕੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਿਵਸਥਾਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਸਮਝਾ ਿਦਤੀ ਗਈ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਕਸ ਤਰ

ਦਾ ਹ ਤ ਉਸ ਿਕਸ ਤਰ ਪਾਉਣ ਹ ਉਹ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਦ ਆਰਭ ਦ ਿਸਰਲਖ ਿਵਚ ਹੀ ਸਪਟ ਕਰ ਿਦਤਾ

ਿਗਆ ਹ

ੴ ਸਿਤ ਨਾਮ ਕਰਤਾ ਪਰਖ ਿਨਰਭਉ ਿਨਰਵਰ ਅਕਾਲ ਮਰਿਤ ਅਜਨੀ ਸਭ ਗਰ ਪਸਾਿਦ (੧)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਭਾਵ ਕਈ ਰਗ ਤ ਿਕਸਮ ਦੀ ਦਨੀਆ ਰਚ ਿਦਤੀ ਹ ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਿਨਰਗਣ ਸਰਪ ਿਵਚ ਇਕ

ਇਕ ਹਸਤੀ ਹ ਤ ਸਰਗਣ ਸਰਪ ਿਵਚ ਉਹ ਅਨਕ ਰਪ ਵਾਲਾ ਹ ਜਹੜੀ ਗਲ ਉਸ ਚਗੀ ਲਗਦੀ ਹ ਉਹੀ ਗਲ

ਜੀਵ ਦ ਭਲ ਵਾਸਤ ਹਦੀ ਹ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਆਮ ਲਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਰਗਣ ਸਰਪ ਤ ਸਰਗਣ ਸਰਪ ਬਾਰ

ਕਝ ਿਕਤ ਹਵ ਜ ਕਾ ਹਵ ਪਰਤ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਰਨੀ (Light) ਦ ਦ ਰਪ ਹਨ ਇਕ ਤਰਗ (ਵਵ) (Wave)

ਤ ਦਸਰਾ ਪਦਾਰਥ (ਫਟਨ) (Photon) ਜ ਅਸੀ ਰਨੀ ਦ ਦ ਰਪ ਮਨ ਸਕਦ ਹ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਿਨਰਗਣ

ਸਰਪ ਤ ਸਰਗਣ ਸਰਪ ਬਾਰ ਕਾ ਿਕਉ

ਆਪ ਹਿਰ ਇਕ ਰਗ ਹ ਆਪ ਬਹ ਰਗੀ ਜ ਿਤਸ ਭਾਵ ਨਾਨਕਾ ਸਾਈ ਗਲ ਚਗੀ ੨੨੨ (੭੨੬)

ਆਈਨ ਸਟਾਈਨ ਦੀ ਿਥਊਰੀ (E=mC2) ਅਨਸਾਰ ਊਰਜਾ ਪਦਾਰਥ ਿਵਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹ ਤ ਪਦਾਰਥ ਊਰਜਾ ਿਵਚ

ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹ ਿਨਊਕਲੀਅਰ ਿਰਐਕਨ (Nuclear Reaction) ਨਾਲ ਪਦਾਰਥ ਊਰਜਾ ਿਵਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹ

ਿਜਸ ਨਾਲ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਪਦਾ ਹਦੀ ਹ ਇਸ ਲਈ ਕਿਹ ਸਕਦ ਹ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਵੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਤਰ ਜ

ਕਈ ਹਰ ਅਜਹੀ ਿਕਸਮ ਦਾ ਹ ਸਕਦਾ ਹ ਿਜਸ ਬਾਰ ਅਜ ਕਈ ਪਤਾ ਨਹੀ ਹ ਉਸ ਦ ਨਾ ਿਦਖਾਈ ਦਣ ਵਾਲ ਰਪ

ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਿਨਰਗਣ ਸਰਪ ਿਕਹਾ ਹ ਤ ਿਦਖਾਈ ਦਣ ਵਾਲ ਰਪ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਸਰਗਣ ਸਰਪ ਿਕਹਾ ਹ ਇਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਿਜਸ ਤਰ ਚਾਹ ਿਨਰਗਣ ਸਰਪ ਿਵਚ ਜ ਸਰਗਣ ਸਰਪ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹ ਇਸ

ਲਈ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਸਰਪ ਿਬਆਨ ਕਰਨਾ ਬਹਤ ਮਕਲ ਹ ਤ ਮਨਖ ਦੀ ਪਹਚ ਤ ਬਾਹਰ ਹ

ਸਰਬ ਿਵਆਪਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਕਾਰ ਰਿਹਤ ਵੀ ਹ ਤ ਿਤਨ ਗਣ ਵਾਲੀ ਮਾਇਆ ਦ ਰਪ (ਭਾਵ ਜਗਤ ਰਪ) ਿਵਚ

ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਮਾਇਆ ਦ ਿਤਨ ਗਣ ਤ ਪਰ ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਹ ਤ ਸਨ ਅਵਸਥਾ ਿਵਚ ਿਟਿਕਆ ਹਇਆ

ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਹ ਇਹ ਸਾਰਾ ਜਗਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਹੀ ਰਿਚਆ ਹ ਤ ਜਗਤ ਦ ਜੀਵ ਿਵਚ ਬਠ ਕ ਉਹ ਆਪ ਹੀ



ਆਪਣ ਆਪ ਯਾਦ ਕਰ ਿਰਹਾ ਹ

ਸਲਕ ਸਰਗਨ ਿਨਰਗਨ ਿਨਰਕਾਰ ਸਨ ਸਮਾਧੀ ਆਿਪ ਆਪਨ ਕੀਆ ਨਾਨਕਾ ਆਪ ਹੀ ਿਫਿਰ ਜਾਿਪ ੧ (੨੯੦)

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਖਦ ਆਕਾਰ ਰਿਹਤ ਹ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਜਗਤ ਦ ਸਾਰ ਆਕਾਰ ਬਣਦਾ ਹ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪਣ ਇਕ ਸਰਪ ਤ ਅਨਕ ਰਪ ਬਣਾ ਲਦਾ ਹ ਪਰ ਇਹ ਅਨਕ ਰਪ ਉਸ ਤ ਵਖਰ ਨਹੀ ਹਨ ਇਹ

ਿਕਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਇਕ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਸਾਰ ਜੀਵ ਜਤ ਆਪਣ ਇਕ ਹਕਮ

ਦ ਧਾਗ ਿਵਚ ਪਰ ਕ ਰਖਣ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰਖਦਾ ਹ ਇਹ ਸਾਰਾ ਜਗਤ ਜ ਸਾ ਿਦਸਦਾ ਹ ਉਹ ਸਭ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ

ਆਪਣ ਅਿਦਟ ਰਪ ਤ ਰਿਚਆ ਹ ਤ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਇਆ ਦ ਿਤਨ ਗਣ ਦਾ ਵਖ ਵਖ ਿਖਲਾਰਾ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ ਅਕਾਲ

ਪਰਖ ਨ ਅਨਕ ਿਕਸਮ ਦ ਜੀਵ ਬਣਾ ਕ ਇਸ ਜਗਤ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਚਕਰ ਜੀਵ ਦ ਮਨ ਦਾ

ਮਹ ਆਿਦ ਵੀ ਉਸ ਨ ਹੀ ਪਦਾ ਕੀਤਾ ਹ ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਖਦ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦ ਚਕਰ ਤ ਪਰ ਹ

ਸਲਕ ਿਨਰਕਾਰ ਆਕਾਰ ਆਿਪ ਿਨਰਗਨ ਸਰਗਨ ਏਕ ਏਕਿਹ ਏਕ ਬਖਾਨਨ ਨਾਨਕ ਏਕ ਅਨਕ ੧ (੨੫੦)

ਿਸਖ ਧਰਮ ਿਵਚ ਕਸ ਦੀ ਮਹਤਤਾ

ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਕਦਰਤ ਤ ਇਹ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਬਹਤ ਸਦਰ ਹ ਿਜਸ ਦਾ ਕਈ ਵੀ ਜੀਵ ਮਕਾਬਲਾ ਨਹੀ

ਕਰ ਸਕਦਾ ਿਜਹੜੀ ਚੀਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਬਣਤਰ ਅਨਸਾਰ ਨਹੀ ਹ ਉਸ ਿਵਚ ਕਈ ਨਾ ਕਈ ਖਾਮੀ

ਜਰਰ ਰਿਹ ਜਦੀ ਹ ਅਜਕਲ ਬਹਤ ਤਰ ਦ ਨਕਲੀ ਿਦਲ ਗਰਦ (Kidney) ਲਤ ਤ ਹਰ ਕਈ ਤਰ ਦ ਅਗ ਬਣ

ਰਹ ਹਨ ਪਰਤ ਉਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਬਣਾਇਆ ਹਇ ਅਗ ਦ ਮਕਾਬਲ ਕਝ ਵੀ ਨਹੀ ਕਈ ਮਕਲ ਤ ਖਾਮੀ

ਨਾਲ ਉਸ ਅਨਸਾਰ ਮਨਖ ਢਾਲਣਾ ਪਦਾ ਹ ਪਰਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਬਣਾਏ ਗਏ ਅਗ ਵਰਗੀ ਪਰਨਤਾ ਕਦ ਵੀ

ਨਹੀ ਿਮਲਦੀ ਦਦ ਮਨਖ ਦ ਚਹਰ ਦਾ ਿਗਾਰ ਹਨ ਜ ਕਰ ਦਦ ਿਨਕਲ ਜਾਣ ਤ ਿਚਹਰਾ ਹਰ ਤਰ ਦਾ ਲਗਦਾ ਹ

ਮਨਖ ਆਪਣ ਆਪ ਨਾਲ ਿਘਰਣ ਮਿਹਸਸ ਹਦੀ ਹਵਗੀ ਦਦ ਆਪਣੀ ਜਗਾਹ ਤ ਹੀ ਭਾ ਦ ਯਗ ਹਦ ਹਨ ਇਸ

ਤਰ ਕਸ ਵੀ ਮਨਖ ਦੀ ਸਦਰਤਾ ਦਾ ਿਨਾਨ ਹਨ ਕਸ ਦੀ ਭਾ ਵੀ ਉਤਨੀ ਦਰ ਤਕ ਹ ਿਜਤਨੀ ਦਰ ਤਕ ਆਪਣੀ

ਜਗਾਹ ਤ ਹਨ ਅਸੀ ਹਣ ਦ ਫਨ ਮਤਾਿਬਕ ਆਪਣ ਆਪ ਿਕਸ ਤਰ ਵੀ ਠੀਕ ਕਿਹਣ ਦੀ ਕਿ ਕਰੀਏ ਪਰਤ

ਹਕੀਕਤ ਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਹਰ ਧਰਮ ਜ ਮਜਹਬ ਦ ਪਗਬਰ ਕਸਾਧਾਰੀ ਸਨ ਪਰਾਤਨ ਸਿਮ ਿਵਚ ਜਕਰ ਿਕਸ

ਸਜ਼ਾ ਦਣੀ ਹਦੀ ਸੀ ਤ ਉਸ ਦ ਕਸ ਕਤਲ ਕਰ ਿਦਤ ਜਦ ਸਨ ਅਜ ਕਲ ਤ ਲਕ ਫਨ ਦੀ ਆੜ ਿਵਚ ਆ ਕ

ਆਪਣ ਆਪ ਖਦ ਹੀ ਸਜ਼ਾ ਦ ਰਹ ਹਨ ਨਾਈ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਸਰਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਬਣਾਈ ਹਈ ਸਰਤ ਨਾਲ

ਕਦ ਵੀ ਬਹਤਰ ਨਹੀ ਹ ਸਕਦੀ

ਕਸ ਮਨਖ ਕਦਰਤ ਦੀ ਿਦਤੀ ਹਈ ਦਾਤ ਹਨ ਸਦਰਤਾ ਦੀ ਿਨਾਨੀ ਹਨ ਕਸ ਗਰ ਦੀ ਮਹਰ ਹਨ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਦ ਹਕਮ ਤ ਰਜਾ ਅਨਸਾਰ ਚਲਣਾ ਿਸਖਣ ਲਈ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਿਦਤੀ ਹਈ ਬਖ ਹਨ ਜ ਕਾਗਜ਼ ਤ ਮਹਰ ਲਗੀ

ਹ ਤ ਉਹ ਪਰਵਾਨ ਹ ਨਹੀ ਤ ਉਸ ਦੀ ਕਈ ਕੀਮਤ ਨਹੀ ਇਸ ਤਰ ਜ ਕਰ ਿਸਖ ਤ ਗਰ ਦੀ ਮਹਰ (ਕਸ) ਹਨ

ਤ ਹੀ ਉਹ ਗਰ ਦ ਦਰ ਤ ਸਦਰ ਲਗਦਾ ਹ ਕਸ ਸਾ ਸਰੀਰਕ ਤਲ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਿਵਚ ਰਿਹਣਾ

ਿਸਖਾਉਦ ਹਨ ਿਜਹੜਾ ਮਨਖ ਸਰੀਰਕ ਤਲ ਤ ਹਕਮ ਅਤ ਰਜਾ ਅਨਸਾਰ ਨਹੀ ਚਲ ਸਕਦਾ ਉਹ ਆਤਿਮਕ ਤਲ ਤ

ਹਕਮ ਅਤ ਰਜਾ ਅਨਸਾਰ ਿਕਸ ਤਰ ਚਲ ਸਕਗਾ

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਨ ਤ ਜਪਜੀ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਪਿਹਲੀ ਪੜੀ ਿਵਚ ਹੀ ਸਮਝਾ ਿਦਤਾ ਹ ਿਕ ਜ ਕਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ



ਪਾਉਣ ਹ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਤ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਚਲਣਾ ਪਵਗਾ ਜ ਿਕ ਧਰ ਤ ਹੀ ਜੀਵ ਦ ਨਾਲ

ਿਲਿਖਆ ਹਇਆ ਹ


ਸਰੀਰ ਦ ਵਾਧ ਪਦਾਰਥ ਮਲ ਮਤਰ ਰਾਹੀ ਬਾਹਰ ਿਨਕਲਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਪਸੀਨ ਚਮੜੀ ਰਾਹੀ ਬਾਹਰ ਿਨਕਲਦਾ ਹ

ਿਜਸ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਧ ਪਦਾਰਥ (Salt) ਬਾਹਰ ਿਨਕਲਦ ਹਨ ਪਸੀਨ ਨਾਲ ਜ ਪਾਣੀ ਿਨਕਲਦਾ ਹ ਉਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ

ਠਡਕ ਮਿਹਸਸ ਹਦੀ ਹ ਕਦਰਤ ਨ ਸਰੀਰ ਦ ਹਰਕ ਭਾਗ ਖਾਸ ਕਮ ਿਦਤ ਹਨ ਇਸ ਤਰ ਕਸ ਦਾ ਵੀ ਖਾਸ

ਯਗਦਾਨ ਹ ਿਕਉਿਕ ਕਸ ਿਵਚ ਦਰਦ ਮਿਹਸਸ ਨਹੀ ਹਦੀ ਹ ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਨ ਇਨ ਵੀ ਬਿਟ ਦੀ ਤਰ

ਬਜਾਨ ਸਮਝਣਾ ਰ ਕਰ ਿਦਤਾ ਹ ਤ ਕਟਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਅਨਸਾਰ ਕਸ ਵੀ ਜਾਨਦਾਰ ਹਨ

ਿਕਉਿਕ ਉਹ ਵਧਦ ਹਨ ਤ ਇਕ ਿਦਨ ਖਤਮ ਜ ਜਦ ਹਨ ਬਜਾਨਦਾਰ ਕਸ ਆਪਣ ਆਪ ਝੜ ਜਦ ਹਨ ਫਰਕ

ਿਸਰਫ ਇਤਨ ਹ ਿਕ ਕਸ ਿਵਚ ਸਵਦਨੀਲਤਾ ਨਹੀ ਹਦੀ ਹ ਿਜਸ ਕਰਕ ਕਟਣ ਸਮ ਦਰਦ ਮਿਹਸਸ ਨਹੀ ਹਦੀ

ਨਵ ਵਾਲ ਉਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਤ ਪਰਾਨ ਵਾਲ ਆਪਣ ਆਪ ਝੜਦ ਰਿਹਦ ਹਨ ਤ ਕਦਰਤ ਦਾ ਇਹ ਿਨਯਮ ਚਲਦਾ

ਰਿਹਦ ਹ ਕਸ ਬਹਤ ਬਰੀਕ ਹਦ ਹਨ ਪਰਤ ਇਨ ਿਵਚ ਤਾਕਤ (Tensile Strength) ਬਹਤ ਹਦੀ ਹ ਜ ਿਕ ਕਈ

ਆਮ ਧਾਤ ਤ ਵੀ ਿਜਆਦਾ ਹ ਅਜ ਦੀ ਖਜ਼ ਨਾਲ ਪਤਾ ਲਗਾ ਹ ਿਕ ਕਈ ਜ਼ਹਰੀਲੀ ਧਾਤ ਕਸ ਰਾਹੀ ਬਾਹਰ

ਿਨਕਲਦੀ ਹਨ ਆਰਸਿਨਕ (Arsenic) ਵਾਲਾ ਰਾਹੀ ਬਾਹਰ ਿਨਕਲਦੀ ਹ ਜਕਰ ਿਕਸ ਆਰਸਿਨਕ ਜ਼ਿਹਰ ਦ

ਤਰ ਤ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਹਵ ਤ ਕਸ ਪਰਿਖਆ ਜਦਾ ਹ ਕਝ ਹਦ ਤਕ ਇਹ ਵੀ ਅਨਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹ ਿਕ

ਿਕਤਨਾ ਸਮ ਪਿਹਲ ਜ਼ਿਹਰ ਿਦਤਾ ਿਗਆ ਸੀ ਇਸ ਤਰ ਕਈ ਹਰ ਪਦਾਰਥ ਿਜਨ ਦੀ ਸਰੀਰ ਜਰਰਤ ਨਹੀ ਹਦੀ

ਹ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਰਸਤ ਰਾਹੀ ਬਾਹਰ ਿਨਕਲਦ ਹਨ ਜ ਕਰ ਅਸੀ ਇਸ ਿਵਚ ਿਵਘਨ ਪਾਉਦ ਹ ਤ ਸਾਡਾ ਹੀ ਸਰੀਰਕ

ਸਤਲਨ ਿਵਗੜਦਾ ਹ ਤ ਭਿਵਖ ਿਵਚ ਸਾਡਾ ਨਕਸਾਨ ਹ ਸਕਦਾ ਹ

ਇਸ ਸਸਾਰ ਿਵਚ ਅਨਕ ਤਰ ਦ ਜਾਨਵਰ ਜ ਜੀਵ ਜਤ ਹਨ ਪਰਤ ਮਨਖ ਇਨ ਸਾਿਰ ਤ ਿਭਨ ਹ ਿਸਰਫ ਮਨਖ

ਦ ਹੀ ਿਸਰ ਦ ਕਸ ਲਮ ਹਦ ਹਨ ਹਰ ਿਕਸ ਜਾਨਵਰ ਦ ਨਹੀ ਿਸਰਫ ਮਨਖ ਦ ਕਲ ਹੀ ਬਧੀ ਹ ਹਰ ਿਕਸ ਜਾਨਵਰ

ਦ ਕਲ ਨਹੀ ਿਸਰਫ ਮਨਖ ਦ ਕਲ ਹੀ ਪਜ ਿਵਕਾਰ ਹਨ ਹਰ ਿਕਸ ਜਾਨਵਰ ਦ ਕਲ ਨਹੀ ਬਾਕੀ ਸਭ ਦ ਇਕ ਇਕ

ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਬਧੀ ਦੀ ਸਭਾਲ ਬਹਤ ਜਰਰੀ ਹ ਨਹੀ ਤ ਉਹ ਮਨਖ ਿਵਕਾਰ ਵਲ ਲ ਜਾਵਗੀ ਇਸ ਤਰ ਕਸ

ਦੀ ਸਭਾਲ ਬਹਤ ਜਰਰੀ ਹ ਨਹੀ ਤ ਮਨਖ ldquoਹਕਿਮ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਿਲਿਖਆ ਨਾਿਲ ੧rdquo ਨਹੀ ਿਸਖ

ਸਕਗਾ

ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਾਰ ਜਾਣ ਜਗ ਜਗ ਅਟਲ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਕਤ ਗਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਕਾਲ

ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਤ ਰਜਾ ਅਨਸਾਰ ਆਪਣ ਸਰੀਰ ਤ ਮਨ ਚਲਾ ਕ ਗਰ ਦ ਸਚ ਿਸਖ ਬਣੀਏ ਤ ਆਪਣਾ ਮਨਖਾ

ਜਨਮ ਸਫਲ ਕਰੀਏ

ਸਜਗ ਿਵਜਗ ਦਇ ਕਾਰ ਚਲਾਵਿਹ ਲਖ ਆਵਿਹ ਭਾਗ

ਅਸੀ ਅਕਸਰ ਵਖਦ ਹ ਿਕ ਬਾਰ ਦ ਿਦਨ ਿਵਚ ਜਮੀਨ ਿਵਚ ਨਵ ਨਵ ਜੀਵ ਿਨਕਲਣ ਰ ਹ ਜਦ ਹਨ ਜਦ

ਜਮੀਨ ਸਕ ਜਦੀ ਹ ਤ ਇਹ ਖਤਮ ਹ ਜਦ ਹਨ ਸਵਾਲ ਪਦਾ ਹਦਾ ਹ ਿਕ ਇਹ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਦ ਹਨ ਤ ਿਕਸ

ਤਰ ਮਰ ਜਦ ਹਨ ਅਜ ਦੀ ਸਾਇਸ ਨਾਲ ਕਝ ਹਦ ਤਕ ਅਸੀ ਸਮਝ ਸਕਦ ਹ ਿਕਉਿਕ ਅਸੀ ਅਕਸਰ ਇਹ ਹਰ



ਸਾਲ ਵਾਪਰਦਾ ਵਖਦ ਹ ਪਰਤ ਸਵਾਲ ਪਦਾ ਹਦਾ ਹ ਿਕ ਪਿਹਲੀ ਵਾਰ ਮਨਖ ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਇਆ ਹਰ ਜਾਨਵਰ

ਿਕਸ ਤਰ ਪਦਾ ਹਏ ਸਨ ਕਈ ਵਡ ਵਡ ਡਾਇਨਾਸਰ ਵਰਿਗਆ ਦ ਧਰਤੀ ਤ ਪਦਾ ਹਣ ਬਾਰ ਤ ਅਜ ਦ ਸਮ ਿਵਚ

ਅਲਪ ਹਣ ਬਾਰ ਸਣਦ ਹ ਸਾਇਸ ਅਦਾਜ ਲਗਾ ਸਕਦੀ ਹ ਪਰਤ ਕਈ ਠਸ ਤਰ ਨਹੀ ਦ ਸਕਦੀ ਹ ਿਕ ਇਹ

ਸਭ ਕਝ ਿਕਸ ਤਰ ਆਰਭ ਹਇਆ ਤ ਹਣ ਿਕਸ ਤਰ ਸਦੀ ਤ ਚਿਲਆ ਆ ਿਰਹਾ ਹ

ਿਜਦ ਤ ਸਰੀਰ ਦਾ ਿਮਲਾਪ ਅਤ ਿਵਛੜਾ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਤ ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਅਨਸਾਰ ਹੀ ਹਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਦ ਹਕਮ ਅਦਰ ਪਜ ਤਤ ਇਕਠ ਕਰ ਕ ਸਰੀਰ ਬਣਾਇਆ ਜਦਾ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਹਕਮ ਅਨਸਾਰ ਹੀ ਜੀਵ

ਆਤਮਾ ਸਰੀਰ ਿਵਚ ਪਾਈ ਜਦੀ ਹ ਤ ਸਰੀਰ ਅਦਰ ਿਨਵਾਸ ਕਰਦੀ ਹ ਮਨਖ ਦਾ ਜਮ ਕ ਪਰਵਾਰ ਨਾਲ ਿਮਲਣਾ ਤ

ਮਰਨ ਤ ਬਾਅਦ ਪਰਵਾਰ ਨਾਲ ਿਵਛੜਨਾ ਇਹ ਖਡ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਆਪ ਬਣਾਈ ਹਈ ਹ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨ ਜਗਤ

ਦ ਜੀਵ ਪਦਾ ਕੀਤ ਹਨ ਤ ਉਨ ਦਖ ਸਖ ਵੀ ਉਸ ਨ ਆਪ ਹੀ ਿਦਤ ਹਨ ਜਹੜ ਗਰਮਖ ਬਦ ਗਰ ਦੀ ਸਰਨ ਿਵਚ

ਆ ਕ ਿਮਠ ਸਭਾਵ ਵਾਲ ਰਿਹਦ ਹਨ ਤ ਆਪਣ ਆਪ ਿਵਕਾਰ ਤ ਬਚਾਣ ਲਈ ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਜਆ ਪਿਹਨਦ ਹਨ

ਉਹ ਦਖ ਸਖ ਤ ਿਨਰਲਪ ਰਿਹਦ ਹਨ

ਸਜਗ ਿਵਜਗ ਮਰ ਪਿਭ ਕੀਏ ਿਸਸਿਟ ਉਪਾਇ ਦਖਾ ਸਖ ਦੀਏ ਦਖ ਸਖ ਹੀ ਤ ਭਏ ਿਨਰਾਲ ਗਰਮਿਖ ਸੀਲ ਸਨਾਹਾ

ਹ ੮ (੧੦੩੨)

ਜਕਰ ਇਹ ਸਰੀਰ ਸਾਥ ਨਾ ਦਵ ਤ ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ ਨਹੀ ਚਲ ਸਕਦਾ ਹ ਪਰਤ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਾਥ ਇਸ ਲਕ ਤਕ ਹੀ ਹ

ਇਸ ਲਈ ਮਨਖ ਅਤ ਦ ਸਾਥ ਵਲ ਵੀ ਿਧਆਨ ਦਣ ਚਾਹੀਦਾ ਹ ਗਰ ਦ ਬਦ ਦਾ ਸਾਥ ਇਕ ਅਜਹਾ ਸਾਥ ਹ ਜ

ਿਕ ਇਸ ਲਕ ਤ ਪਰਲਕ ਦਹ ਿਵਚ ਸਹਾਈ ਹਦ ਹ ਇਹ ਸਾਡ ਵਡ ਭਾਗ ਹਨ ਿਜਸ ਸਦਕਾ ਸਾ ਇਹ ਸਹਣਾ ਮਨਖਾ

ਸਰੀਰ ਿਮਿਲਆ ਹ ਮਨਖ ਲਈ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਮਲਣ ਦਾ ਇਹੀ ਮਕਾ ਹ ਜ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਮਲਣ ਲਈ ਕਈ

ਦਮ ਨਾ ਕੀਤਾ ਤ ਹਰ ਸਾਰ ਕਮ ਿਕਸ ਵੀ ਅਰਥ ਨਹੀ ਆਉਣ ਿਜਦ ਕਈ ਲਾਭ ਨਹੀ ਦ ਸਕਣਗ ਗਰ ਸਾਿਹਬ

ਸਮਝਾਉਦ ਹਨ ਿਕ ਸਾਧਸਗਿਤ ਿਵਚ ਿਮਲ ਬਿਠਆ ਕਰ ਤ ਿਸਰਫ਼ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦਾ ਨਾਮ ਯਾਦ ਕਿਰਆ ਕਰ ਸਾਧ

ਸਗਿਤ ਿਵਚ ਬਠਣ ਦਾ ਲਾਭ ਤ ਹੀ ਹ ਜ ਉਥ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦੀ ਿਸਫ਼ਿਤ-ਸਾਲਹ ਿਵਚ ਜੜ ਇਸ ਲਈ ਸਸਾਰ

ਰਪੀ ਸਮਦਰ ਤ ਪਾਰ ਲਘਣ ਦ ਉਪਰਾਲ ਲਈ ਲਗ ਜਾ ਿਨਰ ਮਾਇਆ ਦ ਿਪਆਰ ਿਵਚ ਇਹ ਮਨਖਾ ਜਨਮ ਿਵਅਰਥ

ਜਾ ਿਰਹਾ ਹ

ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਭਈ ਪਰਾਪਿਤ ਮਾਨਖ ਦਹਰੀਆ ਗਿਬਦ ਿਮਲਣ ਕੀ ਇਹ ਤਰੀ ਬਰੀਆ ਅਵਿਰ ਕਾਜ ਤਰ ਿਕਤ

ਨ ਕਾਮ ਿਮਲ ਸਾਧਸਗਿਤ ਭਜ ਕਵਲ ਨਾਮ ੧ ਸਰਜਾਿਮ ਲਾਗ ਭਵਜਲ ਤਰਨ ਕ ਜਨਮ ਿਬਥਾ ਜਾਤ ਰਿਗ

ਮਾਇਆ ਕ ੧ ਰਹਾਉ (੧੨)

ਚਦਰਮਾ ਸਰਜ ਕਲ ਚਾਨਣ ਲਦਾ ਹ

ਗਰੀਕ ਦ ਦਾਰਿਨਕ ਐਨਾਕਸਾਗਰਸ (Anaxagoras) ਨ 428 BC ਿਵਚ ਿਕਹਾ ਸੀ ਿਕ ਚਦਰਮਾ ਸਰਜ ਦੀ ਰਨੀ

ਮੜ ਕ ਧਰਤੀ ਤ ਭਜਦਾ ਹ 499 AD ਿਵਚ ਭਾਰਤੀ ਆਸਟਰਨਮਰ ਆਿਰਆ ਭਟ (Aryabhata) ਨ ਵੀ ਿਕਹਾ ਸੀ

ਿਕ ਚਦਰਮਾ ਸਰਜ ਦੀ ਰਨੀ ਮੜ ਕ ਧਰਤੀ ਤ ਭਜਦਾ ਹ ਅਲਹਜ਼ਨ (Alhazen (965ndash1039)) ਨ ਦਿਸਆ ਸੀ

ਿਕ ਚਦਰਮਾ ਸਰਜ ਦੀ ਰਨੀ ਇਕ ੀ ਦੀ ਤਰ ਨਹੀ ਮੜਦਾ ਹ ਬਲਿਕ ਚਦਰਮ ਦ ਹਰਕ ਭਾਗ ਤ ਰਨੀ ਮੜੀ

ਜਦੀ ਹ ਸਿਲਊਕਸ (2nd century BC Seleucus) ਨ ਦਿਸਆ ਿਕ ਸਮਦਰ ਿਵਚ ਜਵਾਰ ਭਾਟਾ ਚਦਰਮ ਦੀ ਿਖਚ



ਕਰਕ ਹਦਾ ਹ ਤ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਚਦਰਮ ਦੀ ਸਿਥਤੀ ਤ ਿਨਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹ

ਚਦਰਮ ਗਿਹ ਤ ਤਾਿਰ ਸਬਧੀ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਖਜ ਗਲੀਲੀਓ ਦੀ ਦਰਬੀਨ (Galileo 1609) ਦੀ ਕਾਢ ਨਾਲ

ਸਾਬਤ ਹਈ ਉਸ ਸਮ ਆਮ ਇਹੀ ਿਕਹਾ ਜਦਾ ਸੀ ਿਕ ਸਰਜ ਤ ਸਾਰ ਤਾਰ ਧਰਤੀ ਦ ਦਆਲ ਘਮਦ ਹਨ ਪਰਤ

ਗਲੀਲੀਓ ਨ ਇਸ ਦ ਉਲਟ ਿਕਹਾ ਸੀ ਿਕ ਧਰਤੀ ਸਮਤ ਸਾਰ ਗਿਹ ਸਰਜ ਦ ਦਆਲ ਘਮਦ ਹਨ ਸਮ ਦ ਹਾਕਮ ਨ

ਅਜਹਾ ਕਿਹਣ ਤ ਗਲੀਲੀਓ ਉਸ ਦ ਘਰ ਿਵਚ ਕਦ ਕਰ ਿਦਤਾ ਸੀ

ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ (1469-1539) ਕਲ ਕਈ ਦਰਬੀਨ (Telescope) ਨਹੀ ਸੀ ਪਰਤ ਉਨ ਨ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਿਵਚ

ਸਪਟ ਕਿਹ ਿਦਤਾ ਸੀ ਿਕ ਜ ਅਸੀ ਚਦਰਮ ਦੀ ਰਨੀ ਨਾਲ ਰਾਤ ਵਲ ਵਖਦ ਹ ਉਹ ਰਨੀ ਚਦਰਮ ਦੀ ਆਪਣੀ

ਨਹੀ ਹਦੀ ਹ ਬਲਿਕ ਚਦਰਮ ਦ ਅਦਰ ਸਰਜ ਦੀ ਰਨੀ ਸਮਾਈ ਹਦੀ ਹ ਹਠ ਿਲਿਖਆ ਸਬਦ ਇਹੀ ਸਮਝਉਦਾ ਹ

ਿਕ ਚਦਰਮ ਦ ਅਦਰ ਸਰਜ ਦੀ ਗਰਮੀ ਸਮਾ ਜਦੀ ਹ ਭਾਵ ਤੀ ਦ ਘਰ (ਅਕਾਲ ਪਰਖ) ਿਵਚ ਮਨਖ ਦ ਮਨ ਦੀ

ਤਪ ਸਮਾ ਜਦੀ ਹ ਉਸ ਵਲ ਮਨਖ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਨਾਲ ਿਮਲਾਪ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗਤੀ ਦੀ ਕਦਰ ਸਮਝਦਾ ਹ

ਿਫਰ ਮਨਖ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਿਵਚ ਆਪਣੀ ਸਰਿਤ ਜੜੀ ਰਖਦਾ ਹ ਿਜਹੜਾ ਸਾਰੀ ਿਸਟੀ ਿਵਚ ਅਤ ਹਰਕ ਥ

ਸਮਾਇਆ ਹਇਆ ਹ

ਚਉਦਿਸ ਚਉਥ ਥਾਵਿਹ ਲਿਹ ਪਾਵ ਰਾਜਸ ਤਾਮਸ ਸਤ ਕਾਲ ਸਮਾਵ ਸਸੀਅਰ ਕ ਘਿਰ ਸਰ ਸਮਾਵ (੮੪੦)

ਸਿਤਗਰ ਦਾ ਬਦ ਚਾਰਨ ਨਾਲ ਮਨਖ ਦ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਚਦਰਮ ਦੀ ਅਪਾਰ ਜਿਤ ਪਰਗਟ ਹ ਜਦੀ ਹ ਭਾਵ ਮਨਖ

ਦ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਤੀ ਪਦਾ ਹ ਜਦੀ ਹ ਜਦ ਮਨਖ ਦ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਿਗਆਨ ਦਾ ਪਕਾ ਹ ਜਦਾ ਹ ਤ ਿਫਰ

ਅਿਗਆਨਤਾ ਦਾ ਹਨਰਾ ਿਮਟ ਜਦਾ ਹ ਚਦਰਮਾ ਦ ਘਰ ਿਵਚ ਸਰਜ ਆ ਵਸਦਾ ਹ ਭਾਵ ਤ ਿਹਰਦ ਿਵਚ ਿਗਆਨ

ਦਾ ਸਰਜ ਚੜ ਪਦਾ ਹ ਬਦ ਗਰ ਦੀ ਬਰਕਿਤ ਨਾਲ ਜਦ ਗਰਮਖ ਸਖ ਤ ਦਖ ਇਕ ਿਜਹਾ ਜਾਣ ਕ ਅਕਾਲ ਪਰਖ

ਦ ਨਾਮ ਆਪਣ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਦਾ ਹ ਿਫਰ ਭਵ ਸਖ ਹਵ ਜ ਦਖ ਉਹ ਹਰ ਵਲ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਯਾਦ

ਰਖਦਾ ਹ ਤ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਆਪ ਹੀ ਮਨਖ ਇਸ ਸਸਾਰ ਰਪੀ ਸਮਦਰ ਤ ਪਾਰ ਲਘਾ ਲਦਾ ਹ

ਸਬਦ ਭਾਖਤ ਸਿਸ ਜਿਤ ਅਪਾਰਾ ਸਿਸ ਘਿਰ ਸਰ ਵਸ ਿਮਟ ਅਿਧਆਰਾ (੯੪੩)

ਸਿਤਗਰ ਿਮਲਹ ਆਪ ਪਭ ਤਾਰ ਸਿਸ ਘਿਰ ਸਰ ਦੀਪਕ ਗਣਾਰ ਦਿਖ ਅਿਦਸਟ ਰਹਹ ਿਲਵ ਲਾਗੀ ਸਭ ਿਤਭਵਿਣ

ਬਹਮ ਸਬਾਇਆ ੩ (੧੦੪੧)

ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਬਾਣੀ ਅਤ ਸਾਇਸ ਦੀ ਇਹ ਸਾਰੀ ਤਲਨਾ ਸਾ ਇਹੀ ਿਸਿਖਆ ਿਦਦੀ ਹ ਿਕ ਗਰ ਗਰਥ

ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਬਾਣੀ ਇਕ ਅਧਿਨਕ ਤ ਿਵਿਗਆਨਕ ਿਸਿਖਆ ਦਾ ਸਮ ਹ ਇਸ ਲਈ ਸਾ ਪਰਚਲਤ ਰਵਾਇਤਾ

ਤ ਉਪਰ ਉਠ ਕ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਅਨਸਾਰ ਿਦਤੀ ਗਈ ਿਸਿਖਆ ਤ ਉਸ ਸਬਧੀ ਖਜ ਇਕ ਿਵਿਗਆਨਕ ਤਰੀਕ ਨਾਲ

ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹ ਗਰ ਨਾਨਕ ਸਾਿਹਬ ਤ ਲ ਕ ਗਰ ਗਿਬਦ ਿਸਘ ਸਾਿਹਬ ਤਕ ਸਾਰ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਆਪਣ ਜੀਵਨ

ਕਾਲ ਿਵਚ ਜਗ ਜਗ ਅਟਲ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਬਾਣੀ ਅਨਸਾਰ ਚਲ ਕ ਿਵਖਾਇਆ ਹ ਇਸ ਮਨਖਾ

ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜਰਰੀ ਹ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਇਕ ਅਧਿਨਕ ਤ ਿਵਿਗਆਨਕ ਤਰੀਕ ਨਾਲ ਪਿੜਆ

ਸਮਿਝਆ ਤ ਜੀਵਨ ਿਵਚ ਅਪਨਾਇਆ ਜਾਵ ਰਵਾਇਤ ਤ ਮਨ ਘੜਤ ਕਹਾਣੀ ਤ ਉਪਰ ਉਠਣ ਲਈ ਸਾਇਸ ਤ

ਹਰ ਬਹਤ ਸਾਰ ਿਵਿ ਦਾ ਿਗਆਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵ ਤ ਜ ਅਸੀ ਗਰਬਾਣੀ ਦਆਰਾ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ

ਸਮਝ ਸਕਈਏ ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਾਰ ਜਾਣ ਿਸਖ ਧਰਮ ਦ ਮਢਲ ਿਸਧਤ lsquoਹਕਿਮ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਿਲਿਖਆ



HashOver Comments ‒ RSS Feed middot Source Code middot JavaScript

ਨਾਿਲrsquo ਅਨਸਾਰ ਚਲ ਕ ਗਰ ਦ ਸਚ ਿਸਖ ਬਣੀਏ ਤ ਆਪਣਾ ਮਨਖਾ ਜਨਮ ਸਫਲ ਕਰੀਏ ਗਰਬਾਣੀ ਆਪਣ

ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕ ਸਬਦ ਗਰ ਦਆਰਾ ਆਪਣ ਅਦਰ ਚਾਨਣ ਪਦਾ ਕਰੀਏ ਅਤ ਪਰੀ ਦਨੀਆ ਿਵਚ

ਅਿਗਆਨਤਾ ਦਾ ਅਧਰਾ ਦਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰੀਏ





ਗਰਿਸਖ ਕੀ ਜ ਆਿਪ ਜਪ ਅਵਰਹ ਨਾਮ ਜਪਾਵ ੨ (੩੦੫-੩੦੬)

ਇਸ ਲਈ ਹਰਕ ਿਸਖ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣ ਜਦਾ ਹ ਿਕ ਉਹ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸਚਾਈ ਤ ਿਵਵਾਸ

ਕਰ ਉਨ ਖਜ ਤ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਕਰਨ ਦ ਨਾਲ ਨਾਲ ਮਨਖਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰ ਜ ਕਰ ਸਮ ਨਾ ਸਭਾਿਲਆ

ਆਪਣ ਅਦਰ ਅਕਾਲ ਪਰਖ ਦ ਗਣ ਨਾ ਪਦਾ ਕੀਤ ਤ ਇਹ ਮਨਖਾ ਜਨਮ ਦਬਾਰਾ ਨਹੀ ਿਮਲਣਾ ਤ ਨਾ ਹੀ ਬੀਤ ਿਗਆ

ਸਮ ਦਬਾਰਾ ਹਥ ਆਉਣ ਹ ਸਾਇਸ ਦੀ ਖਜ ਨਾਲ ਪਰੀ ਸਚਾਈ ਤਕ ਪਹਚਣ ਲਈ ਅਨਕ ਸਾਲ ਲਗ ਸਕਦ

ਹਨ ਪਰਤ ਮਨਖਾ ਜੀਵਨ ਤ ਕਝ ਦਹਾਿਕ ਦਾ ਹੀ ਹਦਾ ਹ ਇਸ ਲਈ ਫਾਇਦਾ ਇਸ ਿਵਚ ਹ ਿਕ ਸਾਡ ਕਲ ਜ

ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਖ਼ਜਾਨਾ ਹ ਉਸ ਸਭਾਲੀਏ ਤ ਵਰਤੀਏ ਅਤ ਸਾਇਸ ਦਆਰਾ ਜ ਸਪਟੀਕਰਨ ਤ ਸਹਲਤ ਿਮਲ

ਰਹੀ ਹਨ ਉਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਗਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਦਾ ਪਰੀ ਦਨੀਆ ਤਕ ਪਹਚਾਈਏ ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਸਾਰ

ਜਾਣ ਸਬਦ ਗਰ ਗਰ ਗਰਥ ਸਾਿਹਬ ਿਵਚ ਅਿਕਤ ਸਚੀ ਬਾਣੀ ਪੜੀਏ ਸਣੀਏ ਸਮਝੀਏ ਖਜੀਏ ਤ ਜੀਵਨ ਦੀ

ਅਸਲੀਅਤ ਸਮਝੀਏ ਗਰਬਾਣੀ ਆਪਣ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕ ਸਬਦ ਗਰ ਦਆਰਾ ਆਪਣ ਅਦਰ ਚਾਨਣ

ਪਦਾ ਕਰੀਏ ਅਤ ਪਰੀ ਦਨੀਆ ਿਵਚ ਅਿਗਆਨਤਾ ਦਾ ਅਧਰਾ ਦਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰੀਏ

ਮਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ਥਾਲ ਿਵਿਚ ਿਤਿਨ ਵਸਤ ਪਈਓ ਸਤ ਸਤਖ ਵੀਚਾਰ ਅਿਮਤ ਨਾਮ ਠਾਕਰ ਕਾ ਪਇਓ ਿਜਸ ਕਾ

ਸਭਸ ਅਧਾਰ ਜ ਕ ਖਾਵ ਜ ਕ ਭਚ ਿਤਸ ਕਾ ਹਇ ਉਧਾਰ ਏਹ ਵਸਤ ਤਜੀ ਨਹ ਜਾਈ ਿਨਤ ਿਨਤ ਰਖ ਉਿਰ ਧਾਰ

ਤਮ ਸਸਾਰ ਚਰਨ ਲਿਗ ਤਰੀਐ ਸਭ ਨਾਨਕ ਬਹਮ ਪਸਾਰ ੧ (੧੪੨੯)





06022020 at 144pm 1 Like





Showing 29 Comments (52 counting replies) In Order

Post Comment

Name E-mail Address (never displayed)

Notify me of replies

Type comment here


ਗਰ ਫਿਤਹ

ਇਸ ਗਲ ਤ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਿਕ ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹਵਾਲ ਿਮਲਦ ਹਨ ਪਰ ਿਵਚਾਰਣ

ਵਾਲਾ ਪਖ ਤ ਇਹ ਹ ਿਕ ਐਸ ਹਵਾਲ ਿਕਉ ਇਸ ਿਕਉ ਿਵਚ ਹੀ ਹਲ ਿਨਕਲਗਾ

ਉਦਾਹਰਣ ਦ ਤਰ ਤ ਿਵਆਜ ਦ ਸਵਾਲ ਹਲ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਰਮਲ ਦੀ ਵਰਤ ਕਰਦ ਹਏ ਿਜਵ ਮਨ ਿਲਆ ਮਲਧਨ

=100 ਰਪਏ ਸਾ ਸਵਾਲ ਦ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਤਕ ਲ਼ ਜਦਾ ਹ ਠੀਕ ਇਸ ਤਰ ਨਾਲ ਆਮ ਪਚਿਲਤ ਿਮਿਥਹਾਸਕ

ਹਵਾਲ ਿਸਰਫ ਿਸਿਖਆ ਰਪੀ ਹਲ ਜਵਾਬ ਤਕ ਪਹਚਾਉਣਾ ਲਈ ਵਰਤ ਗਏ ਹਨ

ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਿਮਿਥਹਾਸਕ ਹਵਾਿਲ ਦੀ ਵਰਤ ਦਾ ਮਕਸਦ ਿਕਸ ਵੀ ਤਰ ਨਾਲ ਉਹਨ ਦੀ ਪਮਾਿਣਕਤਾ ਿਸਧ

ਕਰਨਾ ਕਦਾਿਚਤ ਵੀ ਨਹੀ ਹ

ਦਾਸ ਦ ਸਮਝ ਆਈ ਹ ਿਲਿਖਆ ਹ ਕਈ ਦਾਅਵਦਾਰੀ ਨਹੀ ਹ ਜੀ


05192020 at 224am


ਗਰਬਾਣੀ ਿਵਚ ਪਚਲਤ ਕਥ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤ ਕਰਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਆਪਣਾ ਉਪਦ ਿਦਤਾ ਹ ਇਸ ਭਾਵ ਇਹ

ਨਹੀ ਿਕ ਗਰ ਸਾਿਹਬ ਨ ਉਨ ਕਥਾ- ਕਹਾਣੀ ਮਾਨਤਾ ਿਦਤੀ ਹ

ਧਨਵਾਦ

05192020 at 600pm

ਸਰਵਜੀਤ ਿਸਘ ਸਕਰਾਮਟ




















































05192020 at 917pm







ਬਣਦਾ ਹ







Iqbal Singh Dhillon




















05202020 at 407am 1 Like


















ਕੀਤੀ ਗਈ



ਿਦਤੀ ਹ


ਹਨ







05202020 at 730am





05212020 at 814pm











05202020 at 132pm 1 Like








05202020 at 840pm










05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon









ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like





















































05192020 at 917pm







ਬਣਦਾ ਹ







Iqbal Singh Dhillon




















05202020 at 407am 1 Like


















ਕੀਤੀ ਗਈ



ਿਦਤੀ ਹ


ਹਨ







05202020 at 730am





05212020 at 814pm











05202020 at 132pm 1 Like








05202020 at 840pm










05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon









ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like






















05202020 at 407am 1 Like


















ਕੀਤੀ ਗਈ



ਿਦਤੀ ਹ


ਹਨ







05202020 at 730am





05212020 at 814pm











05202020 at 132pm 1 Like








05202020 at 840pm










05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon









ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like










ਕੀਤੀ ਗਈ



ਿਦਤੀ ਹ


ਹਨ







05202020 at 730am





05212020 at 814pm











05202020 at 132pm 1 Like








05202020 at 840pm










05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon









ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like









05202020 at 132pm 1 Like








05202020 at 840pm










05212020 at 708pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon









ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like






ਧਨਵਾਦ

05212020 at 830pm



























Gurindar Singh Paul



05202020 at 917pm






05202020 at 954pm










05212020 at 1224am





05212020 at 752am 1 Like






05212020 at 815pm 1 Like































ਜੀ


Dr Sarbjit Singh



Akal Purkh






ਹ

































੬੬੮)





05212020 at 105pm









05212020 at 634pm

Iqbal Singh Dhillon




Sikhism


Dr Sarbjit Singh






Thanks

Sarbjit Singh

05232020 at 219pm












05232020 at 653pm

Iqbal Singh Dhillon









Dr Sarbjit Singh






Thanking you

Sarbjit Singh

05242020 at 149pm

Dr Sarbjit Singh ji











erudition

Iqbal Singh Dhillon

05242020 at 650pm

Iqbal Singh Dhillon





Iqbal Singh Dhillon










Iqbal Singh Dhillon

05282020 at 731am 1 Like

Dr Sarbjit Singh ji







Iqbal Singh Dhillon

05302020 at 324pm

Iqbal Singh Dhillon









Hakam Singh































ਹ










05212020 at 341pm
















05212020 at 658pm

Iqbal Singh Dhillon




















ਪ ਹ-




































05222020 at 854am









05222020 at 347pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon






























ਕੀਤ ਹਨ




ਧਨਵਾਧ



24 ਮਈ 2020

05232020 at 802am 1 Like




05222020 at 936pm

































05242020 at 455pm







05262020 at 718pm

Iqbal Singh Dhillon































05292020 at 840am 1 Like










Jarnail Singh








05292020 at 607pm





ਸਕਦ ਹਨ


05292020 at 746pm






ਧਨਵਾਦ

05302020 at 1230am

Baldev Singh Norway































ਧਨਵਾਧ





30 ਮਈ 2020

05302020 at 216am











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1008pm











ਨਹੀ ਹ
























05312020 at 1010pm


















05302020 at 326pm

Iqbal Singh Dhillon


Jarnail Singh








05302020 at 448pm










05302020 at 622pm








05302020 at 738pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon







05302020 at 1023pm

















ਧਨਾਵਧ



31 ਮਈ 2020

05312020 at 250am













੧੧੩੩





























































05302020 at 752pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1011pm












ਲਾਓਗ-






ਨਹੀ















05312020 at 1012pm















06012020 at 632pm 1 Like

Iqbal Singh Dhillon














ਹਨ


ਨਹੀ ਨਾ














































ਨਹੀ





ਬਧਮ1 662






1158
















ਧਨਵਾਧ



02 ਜਨ 2020

06022020 at 848am





Dr Sarbjit Singh





























































ਕਰਦੀ ਹ




















Akal Purkh
















































































06022020 at 141pm








ਹ




06032020 at 234pm

Iqbal Singh Dhillon






Dr Sarbjit Singh











ਨਹੀ ਹ

















ਨਹੀ



(੫)



ਪਜ ਤਤ


































(੧੦੨੩-੧੦੨੪)

























ਹ



























੧ (੪੬੩)




















ਰਹੀ ਹ

















ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)



































































ਪਰਗਟੜਾ ੧੨ (੧੦੮੧ ੧੦੮੨)


























ਹ ੧ (੧੦੪੩ ੧੦੪੪)






ਸਿਤ




































ਹ ੧੩ (੧੦੨੬)



















ਨਹੀ ਹ


ਪਾਇਦਾ ੨ (੧੦੭੫)

































































































































ਨਹੀ ਹ







































(੮੭੬)














ਹ



















ਆਚਾਰ ੫ (੬੨)














੨੫)















ਹ















































ਲਦਾ ਹ







ਿਗਆ ਹ













































































ਸਕਗਾ






















ਹ ੮ (੧੦੩੨)
















































































06022020 at 144pm 1 Like



ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਿਵੱਚ ਿਮਿਥਹਾਸ ਦੀ...

Documents