แผนการสอนบทท8 (3 คาบ)

ความคดรวบยอด

ความจำาหมายถง การเกบรกษาขอมลไวในระยะเวลาหนง อาจจะเกบไวในชวงเวลาสนๆ ประมาณ 1-2 วนาทหรอยาวนานตลอดชวตกได ความจำามหลายประเภทเชน ความจำาความรสกสมผส ความจำาระยะสน

ความจำาระยะยาว การลมคอการทเราไมสามารถจำาขอมลทเคยเกบไวกอนหนานได การลมอาจเกดจากการ เสอมลงไปตามระยะเวลา การรบกวนกนของขอมล ความลมเหลวในการกกลบคนมาและแรงจงใจทจะลม

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายความหมายและบอกความสำาคญของความจำาได

2. อธบายไดวาขนตอนทสำาคญของการจำามอะไรบาง

3. อธบายไดวาความจำาความรสกสมผสมกชนดและแตละชนดมประโยชนอยางไร4. อธบายไดวารปแบบของการเกบรกษาขอมลมกรปแบบอะไรบาง5. อธบายไดวาการลมเกดจากอะไร โดยสามารถอางทฤษฎประกอบการอธบายได

6. แนะนำาผอนเกยวกบการสงเสรมความจำาไดวามวธใดบางเนอหาวชา

เอกสารประกอบการสอนบทท 8 ความจำากจกรรมการเรยนการสอน

1. ถามนกศกษาเกยวกบสงทเรยนเมอสปดาหทแลวและถามยอนไปเรอยๆจนนก ศกษาจำาไมได เพอใหนกศกษาตระหนกวาความจำามความสำาคญอยางไร

2. ถามนกศกษาวาความจำาคออะไร และทำาไมเราจงลมและเรามเทคนคในการสงเสรมความจำาไดอยางไร

3. ทำาการทดลองเกยวกบความจำาระยะสน(Short-term Memory)4. บรรยายในหวขอความจำา5. ใหนกศกษาทดลองฝกการสงเสรมความจำาโดยวธของแฮร โลเรน

6. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดทายบท

177

ความจำา (Memory)

สอและอปกรณการสอน

1. แผนใสประกอบการสอน2. เอกสารประกอบการสอนบทท 8 ความจำา3. แบบฝกหด

การวดและประเมนผล

1. สงเกตความสนใจในการเรยนและการรวมการทดลอง2. การอภปรายแสดงความคดเหน3. ตรวจแบบฝกหดทายบท

บทท8 ความจำา (MEMORY)

ลองจนตนาการวาอะไรจะเกดขน ถาเราไมสามารถจำาสงทพงเกดขนได เชน คณไมสามารถจำาชอ ของคณได คณมองภาพของคณในกระจกแตคณรสกวาเปนภาพคนแปลกหนาทคณไมคนเคย นอกจากน

คณยงไมสามารถอานขอความในยอหนาตอไปได เพราะวาคณจำาตวอกษรไมไดหรอไมเขาใจความหมายของคำา ถาคณสญเสยความจำาไปทกสงทกอยางจะเปนสงทแปลกและใหมสำาหรบคณและจะทำาใหคณมความยากลำาบาก

ในการดำาเนนชวตเปนอยางมากเนองจากคณไมสามารถเรยนรสงตาง ๆ ไดถาคณขาดความจำา

178

ความจำา (MEMORY) หมายถง การเกบรกษาขอมลไวระยะเวลาหนง (Matlin. 1995 : 206) ความจำาเกยวของกบการเกบรกษาขอมลในชวงเวลาทผานมา อาจจะเกบไวในชวง

เวลานอยกวา 1 วนาทหรอยาวนานตลอดชวตเชน คณอาจจะจำาภาพพลทจดในวนสำาคญไดภายในเวลาไมก วนาท หรอคณอาจจำาของเลนทคณชอบเลนเมอตอนเปนเดกได เชน ตกตา หนยนต เปนตน การจำานนมขน

ตอนทสำาคญ 3 ขนคอ 1. การแปลงรหส(encoding) 2. การเกบรกษา(storage) 3. การกกลบคนมา(retrieval)

การแปลงรหส (encoding) เปนการแปลงสงเราความรสกใหอยในรปของขอมลท สามารถนำาไปเกบไวในบรเวณทเกบความจำา การเกบรกษา (storage) เปนขนท 2 เราเกบขอมลท

เราจำาเพอทจะนำามาใชในภายหลง บางทอาจจะเกบไวแตนอยกวา 1 วนาท หรอบางทอาจเกบไวนานถง 50 ป การกกลบคนมา (retrieval) เปนขนท 3 เปนการดงขอมลทเกบไวออกมาใชได

Atkinson and Shiffrin ไดเสนอรปแบบของการจำาวาม3 ลกษณะ และแตละลกษณะมความสมพนธกนดงน

information from sensory short-ter long-term the environment memory memory memory ขอมลจะหายไปภายใน ขอมลจะหายไปภายใน

เวลาประมาณ 2 วนาท เวลาประมาณ 30 วนาท

รปท 8-1 โมเดลความจำาของ Atkinson and Shiffrin ทมา : Matlin. 1995 : 206

จากรปท 8-1 จะเหนวาขอมลเรมแรกจะตองผานเขาไปในระบบความจำาทเรยกวา ความจำาการ

รสกสมผส (Sensory memory) เปนระบบการเกบบนทกขอมลจากอวยวะรบความรสก เชน ตา ห กายสมผส เปนตน การจำาความรสกสมผสสามารถจำาขอมลไดจำานวนมากแตขอมลเหลานจะหาย

ไปอยางรวดเรวภายในเวลาไมถง 2 วนาท บางสวนของขอมลจากระบบความจำาแบบการจำาความรสก

สมผสจะผานไปสการจำาในลกษณะทเรยกวา ความจำาระยะสน (Short-Term Memory, STM) ซงบางทกรจกในชอWorking memory ความจำาในลกษณะนกยงเปนความจำา

ทมลกษณะออนแอหรอบอบบางยงไมมนคง สามารถหายไปไดภายในเวลาประมาณ 30 วนาท เวนแตมการ

ทำาซำาหรอทองจำาจากmodel จะเหนวามขอมลบางสวนจากความจำาระยะสนทจะผานไปสความจำาใน ลกษณะความจำาระยะยาว (Long-Term Memory, LTM) เปนความจำาทไมมจำากด

อาจจะจำาเหตการณทผานมาแลวเมอ 10 ปกอนไดเหมอนกบเหตการณนนเพงผานไปไมกนาททแลว ความ

จำาในลกษณะLTM นมลกษณะมนคงถาวรมากกวาความจำาแบบระยะสนและความจำาการรสกสมผส

179

ความจำาการรสกสมผส (Sensory Memory)

ความจำาการรสกสมผสเปนการรกษาขอมลไวในชวงสน ๆ หลงจากสงเราทางกายภาพเลอนหายไปจากการสมผส

ทำาไมเราจงจำาเปนตองมความจำาการรสกสมผส มวตถประสงคอย2 ขอคอ1. เราจำาเปนทจะตองรกษาสงเราตรงตามทประสาทสมผสรบรในชวงเวลาสน ๆ เพอ

ชวยในการเปรยบเทยบสงทเราสนใจ นนคอถาไมมการคงอยของสงเราในชวงเวลาหนงการเปรยบเทยบสงทสนใจจะไมสามารถทำาได

2. เราจำาเปนตองมความจำาการรสกสมผสเพราะการจำาความรสกสมผสชวยใหเราเขา ใจถงสงทผานไปกอนหนาน เชน อาจารยถามวา ทำาไมเราจงจำาเปนตองมความจำาการรสกสมผส เสยงของ

คำาวาทำาไมอาจจะเลอนหายไปในเวลาทเราไดยนคำาวาสมผส เราจำาเปนตองรกษาขอมลเกยวกบเสยงในตอนเรม ตนของประโยคไวเพอทจะเปรยบเทยบกบระดบเสยงในตอนจบของประโยค ระดบเสยงสงทอาจารยใชในตอน

เรมตนของประโยคทำาใหคณสรปไดวาเปนประโยคคำาถาม การจำาความรสกสมผสนนมทงการจำาความรสก

สมผสทางการมองเหน การไดยน การดมกลน การลมรส และทางผวหนง แตนกวจยไดใหความสนใจ 2 ชนดคอ การจำาความรสกสมผสทางการมองเหน (iconic memory) และทางการไดยน

(echoic memory)

การจำาภาพตดตาเปนการจำาความรสกสมผสทางการมองเหน ทำาใหเราจำาภาพทเหนไดในชวงระยะ

เวลาครงวนาท การทดลองทกยวกบความจำาภาพตดตาไดแกการทดลองใหนกศกษาดภาพทมอกษร 12 ตวในเวลาดเพยง1/20 วนาท แลวใหนกศกษาบอกตวอกษรทจำาได โดยเฉลยนกศกษาจะจำาไดประมาณ

4-5 ตวอกษร แตเมอใชเทคนคทเรยกวา partial-report technique คอการ ใหนกศกษารายงานเฉพาะบางสวนทแสดงโดยใชระดบเสยงทตางกน 3 ระดบคอ สง กลาง ตำา เปน

สญญาณบอกใหทราบวาตองรายงานตวอกษรในแถวไหน ปรากฏวานกศกษารายงานตวอกษรได 9-10 ตวอกษรเมอภาพนนหายไปทนทและรายงานไดลดลงตามระยะเวลาทลาชาไปเรอย ๆ จนถง 1 วนาทจะ

รายงานตวอกษรไดพอๆกบนกศกษาทไดรบการทดลองในตอนตนทกลาวมา นกจตวทยาทางการรคด

(Cognitive Psychology) ไดอธบายวาเปนเพราะผเขารบการทดลองไมรวาจะตอง ถกถามถงตวอกษรในแถวไหน ทำาใหเขาพยายามจำาตวอกษรในทก ๆ แถว ทำาใหเขาจำาตวอกษรไดดกวากลม

นกศกษาทไดรบการทดลองแบบ whole-report technique ซงจะพยายามจำา เฉพาะสงทตวเองสนใจตองการจะจำาเทานนจงจำาไดนอยกวากลมทไดรบการทดลองแบบ partial-

report technique (Matlin. 1995 : 208)

180

การจำาภาพตดตา (Iconic Memory)

S Q H M B R L C

รปท8-2 การทดลองเกยวกบการจำาภาพตดตา

รปท 8-3 ประสทธภาพในการจำาคำาดวยเทคนค Partial Report และWhole Report

เมอเวลาผานไป

Iconic Memory ชวยใหเรายงคงรกษาสภาพของสงทผานพนไปใหยาวนานเพยง พอทจะเปรยบเทยบกบภาพทเรากำาลงเหนหลงจากทตาของเราไดเคลอนไปขางหนาในลกษณะทเรยกวา

Saccadic movement ดงนนถาขาด Iconic Memory เรากจะไม สามารถอานประโยคนได นอกจากน Iconic Memory ยงชวยใหเราเหนภาพทฉายบนจอ เชน

ภาพยนตไดอยางเปนภาพทตอเนองกนไปขณะฉายภาพยนต เครองฉายกระพรบดบสลบฉายแสงสวางเมอ ฉายภาพจบไปภาพหนง แตเราไมไดสงเกตเหนการกระพรบของแสง ความคงอยของภาพในความจำาการรสก

ทางการมองเหนชวยทำาใหเราเหนภาพตอเนองกนไปเรอย ๆ

Echoic Memory คอความจำาการรสกทางการไดยน (Bernstein. 1988 : 289) ชอนเปนชอทเหมาะสมเนองจากเสยงจะกองอยในหในชวงสน ๆ คณเคยสงเกตไหม

วาเสยงอาจารยทสอนอยหนาชนจะกองอยในหของคณในระยะเวลาสน ๆ หลงจากทพดจบลงแลว บบเปนโชค

ดของการทเสยงยงคงกองอยในหทำาใหเรารบความรสกจากเสยงและจดบนทกสงทไดยนในเวลา1-2 วนาทตอมา Darwin และคณะ (1972) ไดนำาการทดลองลกษณะpartial-report

technique และwhole-report technique มาใชในการทดลองเกยวกบ Echoic Memory พบผลเชนเดยวกบ Iconic Memory คอกลมทไดรบการ

ทดลองแบบ partial-report technique จะจำาเสยงไดมากกวากลมทไดรบการ ทดลองแบบ whole-report technique เมอเทยบกบการจำาแบบ Iconic

Memory แลว การทดลองเกยวกบ Echoic Memory ในกลมpartial-report technique จะรายงานไดประมาณ 5 ชนด ซงนอยกวา Iconic

181

ความจำาเสยงกองห (Echoic Memory)

Memory เมอใชเทคนคนรายงานได 9-10 ตวอกษร แตจากการวจยผวจยพบวา

Echoic Memory จะมระยะเวลาในการจำาไดนานกวา Iconic Memory ถง

4 เทา คอEchoic Memory จะจำาไดนานถง 2 วนาท ขณะท Iconic Memory จะจำาไดนานเพยง ครงวนาท

ดงนนเราจงสามารถจำาเสยงทจบลงไดงายกวาการจำารายละเอยดของภาพทจบลงเนองจากเสยงมความคงทนในการจำามากกวาภาพ

คณคงเคยมประสบการณเชนนกนมาแลวบางคอ เมอคณตองการใชโทรศพท คณเปดหาหมายเลข ทตองการในสมดโทรศพท เมอพบแลวคณทองหมายเลขนนซำาปดสมดโทรศพท หยบเหรยญออกมา ยกห

โทรศพท หยอดเหรยญลงในชอง เตรยมนวมอกดเลขหมาย แตเกดลมหมายเลขไปเสยแลว จำาไดแต

หมายเลขขางหนา 3 ตว 243 สวนอก 5 ตวจำาไมไดวาคอหมายเลขอะไร ความจำาระยะสนจะหมดลงในชวงเวลาประมาณครงนาท

ความจำาระยะสนหมายถง ขอมลจำานวนเลกนอยทเราเกบไวในลกษณะเตรยมพรอมทจะใชในระยะเวลา

สน ๆ ชวงหนงประมาณ 30 วนาท ขอมลในความจำาระยะสนเปนขอมลทเรากำาลงใชอยในปจจบน บางครง

จงเรยกความจำาระยะสนวา Working memory เปนขอมลทเรากำาลงใชความตงใจจดจอ อย เรากำาลงแปรเปลยนขอมลนนและเรากำาลงทบทวนซำาใหแกตวเราเอง ดงเชนตวอยางการจำาหมายเลข

โทรศพทดงทกลาวถงในตอนตน เรายงใชความจำาในระยะสนในชวตประจำาวนอกมากมายเชน เวลาเราอาน บทความหรอหนงสอภาษาองกฤษเมอเจอศพททเราไมรความหมาย เรามกจะตองเปดดความหมายของศพท

จากพจนานกรมองกฤษเปนไทยแลวทองจำาความหมายของคำา ๆ นน2-3 ครง เมอเราอานประโยคตอ ๆ ไป เจอศพทคำาเดมบอยครงทเราจำาความหมายไมไดเพราะความจำาระยะสนไดเลอนหายไปจากความจำาของเราแลว

รปท8-4 ความจำาระยะสนทเราใชงานในชวตประจำาวน ทมา : Bernstein.1988 : 290

ประโยชนของความจำาระยะสนคอ การชวยทำาใหขอมลทเรารบเขามาเดมยงคงอยตอไปไดระยะหนง จนกระทงเราสามารถรบรขอมลทเขามาใหมไดโดยตลอด และตความหมายได เชน เมอเราฟงคำาตน ๆ ของ

ประโยค เรายงจบใจความและตความหมายไมได ตอมาเมอเราฟงคำาตอ ๆ ไปจนกระทงถงจบประโยคจงจะ เขาใจใจความได การทขอมลเกบไวไดในความจำาระยะสนเพยงชวเวลาสนมากนนเปนสงทด ซงทำาใหเรา

สามารถรบขอมลใหมเขามาแทนทได หากขอมลเกายงคงคางอยนานเกนควรอาจเปนการรบกวนการเรยนร และการตงใจรบรในขณะปจจบน เพราะเรายอมตองการทจะเอาใจใสตองานในขณะปจจบนมากกวาทจะให

ขอมลเดมซงไมมประโยชนมากดขวางอย

182

ความจำาระยะสน (Short-Term Memory—STM)

1. การแปลงรหสในความจำาระยะสน (Encoding in Short-Term Memory) ในการแปลงสงเราจากการจำาความรสกสมผสไปอยในรปของความจำาระยะสนมขนตอนในการ

ดำาเนนการอย2 ขนตอน ไดแก การทำาการเปลยนแปลงและการเกบรกษาขอมล

ประเภทของการทำาการเปลยนแปลง (Type of Processing) เราสามารถ ทำาการเปลยนแปลงสงเราการรสกสมผสได 2 วธทเรยกวา effortful processing

และautomatic processing effortful processing คอการทเราใชความพยายามทจะจดจำาสงใดสงหนงทเรา

ตองการจดจำา เชน เราตองการจำาชอคนทเราพงรจก เราไดพยายามทองชอเขาซำา ๆ ในใจหลาย ๆครง หรอ ตองการจำาความหมายของศพทภาษาองกฤษ เรากตองพยายามทองความหมายของศพทนนในใจหลาย ๆ

ครง กจะชวยทำาใหเราจำาไดดขน สวนautomatic processing มลกษณะตรงกน

ขามกบeffortful processing คอไมตองใชความพยายามโดยตรงในการทจะเกบสงทเรา ตองการจำาไปไวในหนวยความจำา เชน คณสามารถจำาไดวารปท

8-1 เปนภาพทแสดงโมเดลของ Atkinson and Shiffrin โดยทคณไมตอง พยายามใชการจดจำาเลย นอกจากนในเรองเกยวกบสถานท เวลาและจำานวนของสงทเกดขนกเปนสงทเรา

สามารถจดจำาไดโดยอตโนมต

2. รปแบบของการเกบรกษาขอมล (Storage Form) การเกบรกษาขอมลหลงจากการแปลงสงเราการรสกสมผสไมวาจะโดยวธeffortful

processing หรอautomatic processing มวธการเกบขอมลหลายรป แบบ เชน คณตองการทจะดคำาวา memory ปรากฏอยตรงหนาใดบางคณกไปเปดดทดชนคำาทาย

ตำาราทคณอาน สมมตวาอยหนา 20,42,68 เลขหนาดงกลาวจะถกเกบไวในความจำาระยะสนในขณะท คณกำาลงเปดหาหนาทคณตองการ รปแบบของการเกบขอมลในชวงทคณใชความจำาระยะสนอาจจะเปนการ

เกบในรปแบบทเปนเสยง เปนภาพทมองเหน หรออยในรปของความหมายของสงนน มงานวจยพบวาคนสวนใหญจะเกบขอมลทเปนเลขหนาใหอยในรปของเสยง เชนการทองในใจซำาวา

ยสบ, สสบสอง, หกสบแปด มากกวาในรปของภาพหรอความหมาย หรอในกรณทจะจำาคำา8 คำา ทประกอบ

ดวยตวอกษร4 ตวและตวเลข4 ตว เชนคำา4NF92GV8 ผวจยตองการจะดวาผเขาทดลองจะใชคำาใดมาแทนคำาวา V ในกรณของผทจำาคำานผดผวจยพบวาเขาจะใชคำาทมเสยง “ee” คลายกนเชน

B,C,D,E,G,P, หรอ T ซงมเสยง “ee” เหมอน V มาแทนคำาวาV ซงแสดงใหเหนวาเขา ใชรปแบบของการเกบรกษาขอมลในรปของเสยง (acoustic code)

อยางไรกตามสำาหรบสงบางอยางเรากเกบขอมลอยในรปของภาพทมองเหน เชน เราแปลงขอมล

ของกรอบสเหลยมและรปลกศรทอยในโมเดลของ Atkinson and Shiffrin ใหอยใน รปของภาพทเรามองเหน (Visual code) มากกวาทจะเกบไวในลกษณะของเสยง นอกจากนน

เรายงเกบขอมลอยในรปของความหมาย (Sematic code) ทเราเขาใจอกดวย ตวอยางเชน เวลาคณชำาเลองมองปกหนงสอในหองสมดจะมการแปลงรหสความจำาการรสกไปเปนความจำาระยะสน

(STM) ในรปของเสยงทคณออกในใจเกยวกบหนงสอทคณเหนบนปก ในรปของภาพปกทคณเหนและ ในรปของความหมายของคำาทคณออกเสยง เปนตน

183

สงทเกบอยในความจำาระยะสนจะคงอยนานเทาไรกอนทเราจะลม งานวจยทชวยในการตอบคำาถามน

คองานวจยของ Peterson&Peterson ไดลองใหนกศกษานกถงตวอกษรทไมมความ สมพนธกน3 ตว โดยตองเรยงลำาดบกนอยางถกตอง เขาพบวาประมาณ 80 % สามารถบอกตว

อกษรไดถกตองหลงจากเวลาผานไปไมเกน 3 วนาท หลงจากนนจะบอกตวอกษรไดถกตองลดลงจนเกอบจะ

เปนศนยเมอเวลาผานไปประมาณ 18 วนาท รปท 8-5 รปท8-5 แสดงความคงทนของความจำาระยะสน

แสดงใหเหนวาความจำาระยะสนมความคงทนอยไดในเวลาไมเกน 20 วนาทกอนทจะหายไป

(Matlin. 1995 : 212)

นกศกษาเคยสงสยบางไหมวา ทำาไมหมายเลขโทรศพทจงม7 ตว เคยสงสยบางไหมวาทำาไมบาง ครงขณะทเรากำาลงจะโทรศพทแลวจำาเบอรโทรศพทไมได เราถามเพอนทอยใกลๆ หรอถามจากบรการพเศษท ชวยคนหาหมายเลขโทรศพททนททไดรบการบอกใหทราบ เราสามารถทจะจำาหมายเลขนนและกดหมายเลขโทร

ไปยงบคคลทเราตองการได โดยไมตองจดหมายเลขลงกอนในกระดาษ

George Miller ไดเขยนบทความเกยวกบความมหศจรรยของจำานวนเจดอาจจะเปนเลข 7 ตว หรอตวอกษร7 ตวกได หรออาจจะเปนตวเลขปนกบตวอกษรแตรวมกนแลวม 7 ตว วาเปน

จำานวนทอยในขดจำากดทมนษยสามารถจำาไดในชวงความจำาระยะสน

184

ความคงทนของความจำาระยะสน ( The Duration of Short-Term memory)

ขนาดของความจำาระยะสน (The Size of Short-Term Memory)

Miller ใชคำาวาChunk ในการอธบายเกยวกนหนวยพนฐานในการเกบขอมลของ ความจำาระยะสน หนวยพนฐานในการเกบขอมลของความจำาระยะสนประกอบดวย Chunk 7

Chunk ในหนงChunk จะสามารถบรรจตวเลขได 1 ตว หรอตวอกษร1 ตว ดงนน

หมายเลขโทรศพทจงนยมกำาหนดใหม7 ตวเทากบขนาดของความจำาระยะสนซงประกอบดวย Chunk 7 Chunk เชน3681402 เปนตน

อยางไรกตามตวเลขและตวอกษรสามารถนำามารวมกนเขาเปนหนวยขนาดใหญได รหสทางไกล

กรงเทพ 02-3681402 02 คอตวเลขทถกรวมเขาดวยกนเปน 1 Chunk สวน หมายเลขโทรศพทเดมม7 Chunk เรากยงสามารถจำาตวเลขตางๆไดงาย ความจรงแลวขนาดของ

ความจำาระยะสนจะอยในขนาด 5-9 Chunk นอกจากนนการนำาตวเลขจำานวนมากๆ มารวมกนยง

ชวยใหเราจำาตวเลขเหลานนไดงายขน เชน 038-368-1402 ประกอบดวยตวเลขถง10 ตวแต ม6 Chunk จงทำาใหเราสามารถบรรจตวเลขเหลานอยในขนาดของความจำาระยะสนได

ความจำาระยะยาวเปนความจำาทบคคลจำาไดหรอระลกไดวามเหตการณอะไรทผานเขามาในชวตของ

ตนเองบาง อาจจะเปนเหตการณทพงเกดขนมาไมนานเชน 2-3 วนหรอ1-2 ป หรอ10 ปหรอนาน กวานน แตเรายงสามารถจำาเหตการณทผานมาไดอยางชดเจน เชน คณอาจจะจำาเหตการณในวยเดกทเคยได

รบอบตเหตบางอยาง จำาเหตการณในชวงทเรยนม. ปลายไดทไปเทยวกบเพอนตางจงหวด ไปเรยนกวดวชา เหตการณตางๆทนำาความดใจเสยใจหรอความทกขมาใหชวตเรามกจะจำาเหตการณดงกลาวไดเปนอยางด ใน

หวขอตอไปนจะกลาวถงกระบวนการทเกยวของกบความจำาระยะยาวไดแก การแปลงรหส การเกบรกษาขอมล การกขอมลกลบคนมาและการลม

1. การแปลงขอมลในความจำาระยะยาว (Encoding in Long-Term Memory)

ใน24 ชวโมงขางหนาคณจะไดเหนและไดยนสงตางๆมากมายทงทเปนภาพและเปนขอมลขาวสาร ในรปเสยง ทำาอยางไรเราจงจะสามารถจดจำาขอมลเหลานไดอยางถกตองหลงจากเหตการณเหลานนผานไป

แลว ม3 องคประกอบทเกยวของกบการแปลงรหสทชวยใหเราสามารถจำาขอมลทตองการจะจำาไดอยางดคอ ความสนใจ(attention) ความลมลกของการปฏบตการ(deep of processing) และลกษณะเฉพาะของบรบทททำาการแปลงรหส(Encoding Specificity)

1.1 ความสนใจ(attention) ถาเราใหความสำาคญกบสงใด เรามกจะใหความสนใจเปนพเศษกบสงนน การทเราใหความ สนใจเปนพเศษตอสงใดสงหนงนนจะชวยใหเราสามารถจำาขอมลเกยวกบสงนนไดดและไดนาน เนองจากความ

สนใจจะทำาใหเราใสใจตอรายละเอยดตางๆ ของสงทเราสนใจไดเปนอยางดในขณะทเรากำาลงใสใจตอรายละเอยด

ตางๆ รายละเอยดตางๆทเราใสใจกจะถกแปลงรหสไปเกบไวใน Cerebral cortex ไดอยาง สมบรณไมวาจะเกบไวในรปภาพทมองเหนหรอสงทเหน ดงนนเมอเรายอนกลบไปนกถงสงทเราสนใจเราจง

185

ความจำาระยะยาว( Long-Term Memory)

จดจำารายละเอยดตางๆ ไดด ตวอยางเชน คนทสนใจในการเกบสะสมเหรยญจะจดจำารายละเอยดตางๆ ของ เหรยญไดและสามารถนกถงรายละเอยดตางๆ เหลานนไดดกวาคนทไมสนใจ

1.2 ความลมลกของการปฏบตการ (deep of processing) ในการแปลงขอมลเพอเขาไปเกบไวในหนวยความจำานนมวธการในการแปลงขอมลหลาย วธ แตละวธกจะมความซบซอนแตกตางกนไป เชนการแปลงขอมลใหอยในลกษณะ physical

appearance ลกษณะ sound ลกษณะmeaning ลกษณะ self-reference effect

การแปลงขอมลใหอยในลกษณะ physical appearance เปนกระ บวนการแปลงขอมลทถอวามความซบซอนนอยไมมความลมลกเชน การแปลงรหสตวอกษรในลกษณะของ

ภาพตวอกษรทเราเหนเปนตน สวนการแปลงขอมลใหอยในลกษณะ sound จดวาเปนการแปลงขอมล ทมความลมลกและซบซอนนอยเชนกนแตเมอเทยบกบการแปลงขอมลในลกษณะ physical

appearance แลวถอวามความซบซอนมากกวาเชน การแปลงรหสตวอกษรโดยการออกเสยงตว อกษรหรอการนกถงหมายเลขโทรศพทเราจะนกออกมาในลกษณะทเปนเสยงตวเลขทเราเกบเอาไว สวนการ

แปลงขอมลใหอยในลกษณะ meaning จดวาเปนการแปลงขอมลทมความลมลกและซบซอน มากกวาการแปลงรหสขอมลใน 2 แบบแรกตวอยางเชน คำาวา “ก” เราจะสรางใหมนมความหมายหมายถง

ไกซงเปนสตวปก รองเสยงดงเอก อ เอก เอก คำาวา “ข” เราจะสรางใหมความหมายหมายถงไข ทมลกษณะ กลมๆ มเปลอกแขงหม

Craik and Lockhart ไดศกษาถงประสทธภาพของการแปลงรหส ขอมลทมความซบซอนและความลมลกตางกนในการจำาคำาทใชทดสอบ (Matlin. 1995 :

217)

รปท 8-6 แสดงประสทธภาพของการแปลงรหสประเภทตางๆ

ผลการทดลองจากรปท8-6 แสดงใหเหนวาการใชกระบวนการแปลงรหสขอมลทมความลมลก และซบซอนทำาใหสามารถนกถงคำาตางๆ ไดอยางถกตองมากกวาการแปลงรหสขอมลในรปของเสยงและการ

แปลงรหสขอมลในรปของภาพทปรากฎประมาณถง 4 เทา

Craik ไดอธบายวาทเปนเชนนเพราะเหตผล 2 ประการคอ ประการแรกการแปลรหสโดยวธท ลมลกและซบซอนเปนการแบงแยกสงทมความแตกตางมากออกจากขอมลอนๆ ในระบบความจำา ประการท

สองการแปลงขอมลทลมลกซบซอนนนเปนกระบวนการทตองอาศยความประณตละเอยดละออซงเปนสงทม

ความสำาคญมากในการกระบวนการแปลงรหสในลกษณะ Meaning เชนคำาวา เปด ถาใชวธการนเรา

186

จะโยงคำาๆ นไปเกยวของกบสตวทมลกษณะคลายนกชนดหนงซงเรามกจะพบเหนไดในบอนำา เวลารองเสย งดงกาบๆ

นอกจากวธทง3 ดงกลาวมาแลวยงมวธการแปลงรหสอกวธหนงซงถอวามความลมลกและซบ ซอนมากทสดคอวธทเรยกวา self-reference effect วธการแปลงรหสวธนเปนการ

แปลงรหสขอมลทเราตองการใหอยในรปของขอมลทเราจำาไดอยแลว Reeder และคณะ ทดลองให

นกศกษา2 กลมอานเรองทเลาเกยวกบนกเรยนในระดบมธยมปลาย นกศกษากลมท 1 ใชวธself-reference effect โดยใชประสบการณของตนเองในระดบมธยมปลายในการพจารณาวา

เรองทเลาเกยวกบนกเรยนในระดบมธยมปลายคลายคลงหรอแตกตางจากประสบการณของตนหรอไม สวน อกกลมหนง ใหใชวธจดจำาความคดทสำาคญของเรองผลการทดลองแสดงใหเหนวานกศกษากลมทใชวธ

self-reference effect สามารถนกถงเรองทอานไดมากกวานกศกษาอกกลมหนงอยางม นยสำาคญ (Matlin. 1995 : 216)

1.3 บรบทททำาการแปลงรหส (Encoding Specificity) คณคงเคยมประสบการณเชนน คณกำาลงอยในหองนอนคดขนไดวาตองการของบาง

อยางทอยในครว คณจงเดนไปในครวแตเมอเขาไปในครวกบคดไมออกวาจะเขามาเอาอะไร ถาไมมบรบททคณแปลงรหสสงทคณตองการ คณอาจจะไมสามารถเรยกความจำากอนหนา

นกลบคนมาได เมอคณกลบเขาไปในหองนอน คณไดกลบเขาไปในบรบทเดมทคณทำาการแปลงรหสขอมลความจำาคณจะจำาขนมาไดทนทวาคณตองการอะไรในครว

หลงการเบองตนของบรบทททำาการแปลงขอมลกคอ เราจะสามารถระลกถงสงตางๆไดดขนถาการ ระลกนนเกดขนในบรบทเดยวกบทๆ เราแปลงรหสขอมล ในทางตรงกนขาม การลมนาทจะเกดขนไดถาบรบท

ทงสองคอ บรบททเราใชระหวางแปลงรหสกบบรบททเราใชในการระลกถงขอมลไมสอดคลองกนเชน ในหองนอนกบในหองครว

Smith และคณะ ไดทำาการทดลองทแสดงใหเหนวาสภาพแวดลอมเปนองคประกอบทสำาคญท จะทำาใหสามารถจำาสงทเรยนไปได โดยเฉพาะสภาวะททำาการทดสอบการเรยนร เขาไดใหนกศกษากลมหนง

เรยนรคำาศพทในสภาพแวดลอมทตางกน วนทหนงใหนกศกษาเรยนเกยวกบคำาศพทในหองทไมมหนาตาง ม

กระดานดำาอนใหญหนาชน วนตอมาใหเรยนคำาศพทอกชดหนงในหองทเลกกวาและมหนาตาง 2 บาน สถาน

ทตงของหองอยในอกสวนหนงของมหาวทยาลยในวนทสามเขาไดทำาการทดสอบคำาศพททง 2 ชด ครงหนง ของผเขาทดลองไดรบการทดสอบในหองซงไมมหนาตาง อกครงหนงไดรบการทดสอบในหองทมหนาตาง

ผลการทดสอบแสดงใหเหนวา ผเขารบการทดลองจะนกถงคำาศพทตางๆ ทเขาไดเรยนไปไดมากขนเมอการ ทดลองทำาในหองทเขาเกดการเรยนรคำาศพทนน คนทถกทดสอบในหองเดยวกบทเขาไดเรยนรคำาศพทคำานน

จะสามารถนกถงคำาศพททเรยนไปไดประมาณ 14 คำาโดยเฉลย ในขณะทนกถงคำาศพททเรยนในหองทแตก

ตางจากหองททดสอบไดเพยง 9 คำาโดยเฉลย ดงนนถาเรยนคำาวา swan ในหองทไมมหนาตางจะ นกถงคำานไดดในหองทไมมหนาตางมากกวาหองทมหนาตาง ดงนนถาคณไมสามารถนกถงสงทคณเรยนไป

แลวได ลองพยายามนกถงสถานทเดมทคณเคยเรยนรสงนนเชน ถาคำาถามๆ ถงสงทอยในตำาราใหพยายาม นกภาพสถานทๆ คณใชอานหนงสอเลมนน

ในสวนนไดกลาวถงความสำาคญของการแปลงรหส จะเหนวาเราไมสามารถนกถงสงตางๆ ไดถาสง นนไมเคยไดรบการแปลงรหสมากอนและเราจะสามารถนกถงสงตางๆ ไดอยางถกตองมากขนถาเราใหความ

สนใจตอสงนน ใชกระบวนการทซบซอนและลมลกในการทำาความเขาใจตอสงนน และทำาใหสงทเรากำาลงนกถง

นนอยในบรบทเดยวกน (Matlin. 1995 : 217-218)

187

รปท8-7 โครงสรางบางสวนของสมองทเกยวกบการจำา ทมา : Bernstein.1988 : 315

1. การเสอมลงไป (Decay) นกจตวทยาทสนบสนนแนวคดนเชอวา ขอมลทเกบไวในหนวยความจำาจะเสอมลง

ไปในทนททเวลาผานไปเชน คณอาจจะจำาชอนกจตวทยาเจาของทฤษฎการเรยนรแบบการวางเงอนไขไมไดทงท เพงเรยนผานมาเมอไมนาน โดยปกตสงทเราจดจำามกจะเลอนหายไปตามเวลาทผานไป เวนแตจะมการนกถง

สงนนบอยๆ กจะทำาใหสงนนคงอยไดนานขน แนวคดนถกโตแยงวามบางอยางไมไดเลอนหายไปตามกาลเวลา ดงททฤษฎนคดวามนควรจะเปนเชนนน เชน คณยงจำาวธขจกรยานไดแมวาคณจะไมไดขจกยานมาตงแตอาย

12 ขวบ เชนเดยวกบการวายนำา การขบรถยนตหรอการเลนฟตบอล

2. การรบกวนกนของขอมล (Interference)ทฤษฎนกลาววาการลมเกดขนเพราะวามขอมลอนสอดแทรกเขามาในระหวางทเรา

กำาลงจดจำา ขอมลทสอดแทรกเขามาจงเปนตนเหตของการรบกวนกนของขอมล การรบกวนกนของขอมลม

2 ประเภทคอ proactive interference และ retroactive interference (Bernstein. 1999 : 206)

proactive interference คอการทขอมลเกาทเคยเรยนรมากอนหนา น เขามารบ

188

ทฤษฎเกยวกบการลม (Theories of Forgetting)

กวนการเรยนรขอมลใหมทกำาลงเรยนรทำาใหเกดความยากลำาบากในการจดจำาคำาใหม เพราะวาคำาเกาทเคยเรยน

รมากอนมารบกวน สวน retroactive interference มลกษณะตรงขามกบ

proactive interference คอการทขอมลใหมยอนกลบไปรบกวนขอมลเกาทเคยเรยนร มากอน ทำาใหมความยากลำาบากในการทจะยอนกลบไปนกถงขอมลเกา

ลองนกถงตวอยางของการรบกวนแบบ proactive interference และ retroactive interference ดงตอไปนเมอคณคนเคยกบรถยนตทคณขบเปน

ประจำาแตคณตองไปขบรถยนตคนอนทแตกตางกบรถยนตทคณคนเคย ประสบการณเกยวกบรถยนตคนเกา ทคณเคยขบจะเขาไปรบกวนการเรยนรรายละเอยดเกยวกบรถยนตคนใหมทคณกำาลงขบ คณตองใชความ

พยายามเปนอยางมากในการทจะจำารายละเอยดตางๆ เชน สวทชไฟอยตรงไหน สวทชทปดนำาฝนอยตรงไหน ขอมลเกยวกบรถยนตคนเกาทคณคนเคยจะเขามารบกวนการจำาการเรยนรขอมลใหม ลกษณะการรบกวนของ

ขอมลนเปนแบบคอ proactive interference ในทำานองตรงกนขามเมอคณคนเคยกบรถยนตคนใหมทคณขบขอมลเกยวกบรายละเอยดตางๆของรถยนตคนใหมจะยอนกลบไปรบกวนความ

จำารายละเอยดตางๆ ของขอมลเกยวกบรถยนตคนเกาทเคยขบมากอนทำาใหยากลำาบากในการทจะนกถงขอมล

เกาๆ เหลานน การรบกวนของขอมลในลกษณะนเปนแบบ retroactive interference นอกจากนบางคนคงจะเคยมประสบการณในการขบรถยนตทตองขบทางชองขวาซงตรงขามกบใน

ประเทศไทยทขบทางชองซาย ครงแรกเลยทขบจะรสกวาถกรบกวนอยางมากจากขอมลเกาทำาใหตองขบรถดวยความยากลำาบากและตองมสตอยตลอดเวลาบางครงอาจจะตองทองเตอนตวเองอยตลอดเวลาวาใหขบชองขวามฉะนนอาจเกดอบตเหตได

รปท 8-8 การสญเสยความจำาชวขณะเนองจากสมองไดรบความกระทบกระเทอน

ทมา : Bernstein.1988 : 299

3. ความลมเหลวในการกกลบคน (Retrieval Failure) ความลมเหลวในการกกลบคน เกดขนเนองจากไมมสงกระตนทเหมาะสมทจะทำา

ใหเราสามารถกขอมลทเคยบนทกไวกลบคนมาไดเชน เราจำาไมไดวานกจตวทยาคนไหนททำาการทดลองเกยว กบการวางเงอนไขสงเรา แตเมอมคนพดขนวาเขาทำาการทดลองกบสนข เรานกออกไดทนทวาเปนพา

ฟลอฟ(Palav) ในการบนทกขอมลทเราจดจำานน จะมการบนทกสงกระตนความจำาทชวยกระตนใหเราระลก ถงขอมลทเราบนทกเขาไปดวย ความลมเหลวเกยวกบการกกบคนของขอมลทเราบนทกไว เมอสงกระตนท

เหมาะสมไมสามารถกคนกลบมาได แตเมอกคนกลบมาไดแลวเรากสามารถจำาสงทบนทกไวไดทนท

4. แรงจงใจทจะลม (Motivated Forgetting) เปนแรงกระตนจากภายในทผลกดนใหเกดการลมสงทเราไมพงปรารถนาเชน เรา

189

มกจะจำาหมายเลขโทรศพทของคนทเรารสกไมพอใจไมได คนเรามกจะลมความทรงจำาทไมดเชน คะแนนสอบท

ตำา หรอคำาพดหยาบคายทเราพดกบเพอน นกวจยททำาการศกษาเกยวกบความจำาตงแตป ค.ศ. 1900s เปนตนมาแสดงใหเหนวาความจรงแลวเราจะจดจำาเหตการณทพงปรารถนาไดดกวาเหตการณ

ทไมนาพงปรารถนา แตอยางไรกตาม การอธบายสงทคนพบนกยงไมชดเจน ฟอรยด เจาของทฤษฎจต วเคราะหเสนอแนะวา ทเราลมเหตการณทไมพงปรารถนาเปนเพราะวามการเกบกดประสบการณและความ

นกคดทไมพงปรารถนาใหอยในระดบจตไรสำานก สรปทกลาวมาการทเราลมเปนเพราะวามการเสอมลงไปขอความจำา มการรบกวนกนของ ขอมล ความลมเหลวในการกกลบคนมาและมแรงจงใจทจะลม นกศกษาคดวายงมสาเหตอนอกหรอไมททำาให

เราลม

การศกษาเกยวกบความจำาดงกลาวมาจะเหนวาความจำาแตละประเภทมขอจำากดและมลกษณะแตก ตางกนเชน การจำาความรสกสมผสเปนการจำาทเปราะบางทสด เกดขนในเวลา

1-2 วนาทเทานน สวนความจำาระยะสนหรอความจำาในระหวางการทำางานเปนความจำาทมความคงทนมาก

ขนมชวงระยะเวลาในการจำาประมาณ30 วนาท ถาไมมการทวนซำาบอยๆกจะเลอนหายไป สวนความจำาระยะ ยาวเปนความจำาทยาวนานบางอยางคงอยไดตลอดชวต เปนความจำาทไมมขดจำากดและมความซบซอน

ดงทเคยกลาวมาแลววาเราไมสามารถจำาสงใดไดถาสงนนไมเคยผานเขามาในระบบความจำาของเรา

เลย ดงนนถาเราตองการจำาบางสงบางอยาง เราควรทจะตองใหความสนใจ(attention) เปนพเศษ ตอรายละเอยดของสงนน ใชกระบวนการทลมลกและซบซอนในการเรยนรเกยวกบสงนนเชน การเขาใจความ

หมายทชดเจนของสงนน หรอใชตวเราเองเปนเกณฑในการอางอง (self-reference) เชอมโยงสงทเราตองการจดจำากบประสบการณเดมของเราหรอลองนกถงบรบท (context) เดมทเคย

เรยนรสงนน กจะชวยใหเราจำาสงทเราตองการไดดขน วธการสงเสรมความจำามหลายวธไดแก ( โยธน ศนสน

ยทธ. 2533 : 102-104)1. การจดหนวยยอยๆ ใหเปนหนวยทใหญขน(Chunking) เชนตวหนงสออยแยก

กระจายกน “ ร อ บ ค อ บ” เมอเรานำาเอาหนวยยอยๆ คอ อกษรแตละตวเขามาอยดวยกนใหเปนหนวยใหญ ขนเปน รอบคอบ กจะชวยใหเราเกบขอมลไวในความจำาไดดขน โดยเฉพาะอยางยงขอมลประเภทบญชรายการ

คำา หมายเลขโทรศพท รหสไปรษณยเปนตน ซงขอมลเหลานจะตองเรยงลำาดบใหถกตอง

2. การจดระเบยบแบบแผน (Organization) เปนการนำาเอาขอมลทเราไดเรยนร แลว

มาจดใหเขาระบบระเบยบแบบแผน การจดระเบยบแบบแผนจะใชในกรณทตองมการสรางความเชอมโยงของ ขอมลจำานวนมากๆ การจดขอมลนจะเปนการประหยดเนอทการเกบขอมลในสมองเปรยบเสมอนการจด

เอกสารใสแฟมใหเปนหมวดหม เมอตองการใชขอมลจะเลอกหยบสวนใดขนมาใชกได ปญหาของการเกบ ขอมลไวในความจำาระยะยาวคอ การรอฟ นรอยความจำาขนมาไดยาก แตการจดระเบยบแบบแผนจะชวยทำาให

การคนหาขอมลขนมาจากรอยความจำางายขน การจดระเบยบแบบแผนอาจจะทำาไดโดยการจดตามหวขอเรอง

และการจดตามลำาดบอนกรมประเภทความยากงายเปนตน การจด diagram ระบบประสาททผานมา ในบทท 2 เปนตวอยางหนงของการจดระเบยบแบบแผน

3. การสรางตวกลาง(Mediation) คอการสรางรหสเพมเตมเขาไปทขอมลเพอใหขอมล

190

การสงเสรมความจำา(Memory Improvement)

นนจำาไดงายขน ตวกลางนจะชวยเชอมระหวางสงเรากบการสงการตอบสนอง การสรางตวกลางหรอรหสท เราพบบอยๆ ไดแก

3.1 เทคนคการใชอกษรตวตน คอนำาตวอกษรตวตนของคำาแตละคำาทเราตองการ

จำามาผสมกนเขาเปนคำาใหมเชน Library, Intelligence, Our Nation’s Safety เมอรวมตวอกษรกนเขาจะเปนLIONS เปนตน เทคนคนมประโยชนในการจำาคำาศพททม

ความเกยวของกนเชนคำาศพทวชากายวภาคและวชาอนๆ

3.2 เทคนคการเลาเรอง คอการนำาคำาตางๆ มาผกกนเขาเปนเรองราวหรอเปน ประโยคทมคำาสมผสกน หรอเปนคำากลอนเปนตนเชน การนำาหลกการใชคำาทสะกดดวยไมมวนมาแตงเปนเรอง

ทใชคำาสมผสกน “ ผใหญหาผาใหมใหสะใภใชคลองคอ ใสใจเอาใสหอมหลงใหลใครขอด จะใครลงเรอใบดนำาใส และปลาป สงใดอยในตมใชอยใตตงเตยง”

4. การใชเทคนคการจำา(Mnemonics Techniques)4.1 การฝกฝน (Practice) เปนเทคนคทจะชวยสงเสรมความจำา การเพม

เวลาใน การฝกฝนจะทำาใหเวลาในการเรยนรสงทเราตองการจดจำายาวนานขน หลกการนมแนวคดวาจำานวนของการ

เรยนรขนกบจำานวนของเวลาทงหมดทฝกฝน นอกจากนในการฝกฝนยงมกฎทสำาคญอกขอหนงคอ

Spacing effect กลาวคอเราจะจำาสงตางๆ จากการเรยนรไดดถาเราแบงสงทเราตองการศกษา ออกเปนสวนๆ ตามความเหมาะสมของเนอหาและระยะเวลาในการเรยนรเชน ในบทนไดแบงการเรยนรออก

เปน4 สวนใหญๆ คอ 1 การจำาความรสกสมผส 2 การจำาระยะสน 3 การจำาระยะยาว 4 การสงเสรม ความจำา ในการศกษาควรจะศกษาทละสวนใหจบกอนอาจจะมการหยดเปนชวงๆ กอนทจะมการศกษาในสวน

ตอไป การฝกฝนในลกษณะนจะทำาใหเกดการเรยนรไดดขนและสามารถจดจำาสงทเรยนรไดดขนดวยนอกจากนการฝกฝนการเพมหรอขยายการกกลบมากเปนเทคนคการฝกฝนท

สำาคญทชวยใหเราจำาสงตางๆ ไดดขนเชน ถาเราตองการจำาชอคนทเราตองการรจก กอาจทำาไดโดยการพด

ซำาๆ หรอทองในใจทก2 นาท5 นาท10 นาท เชนในระหวางการสนทนากบคนทเราตองการจำาชอ2 นาทแรกเราอาจถามวา คณสมชายมาถงนานหรอยงครบ 5 นาทตอมาเราอาจถามวา คณสมชายทานขาว

มาหรอยงครบ 10 นาทตอมาอาจทำาวา คณสมชายจะรบกลบหรอเปลาครบ การเอยชอคนทเราตองการจะ จำาบอยๆ เหลานจะทำาใหเราสามารถจดจำาไดดขน นอกจากนนกศกษาคงจะจำาไดเวลาเราทองบทสวนมนต บท

อาขยานบอยๆจะทำาใหเราจำาสงเหลานนไดด

4.2 การสรางภาพในใจ (Mental Imagery) เปนการสรางภาพของสงใดสงหนงขน

ในใจซงเปนตวแทนของสงทเราเหนไดทางกายภาพ ไดมการทดลองใหนกศกษากลมหนงทองคำาทใหเปนคๆ ซำาในใจ สวนอกกลมหนงใหสรางภาพขนในใจเปนภาพทสามารถเชอมแทนความสมพนธของคำาทจบคกนได

ในแตละกลมจะใหดคำา 15 ค ผลการทดลองพบวาในกลมแรกทใหทองคำาซำาในใจ สามารถจำาคำาเหลานนได

ถกตองประมาณ5.2 ค ในขณะทกลมสองทใหสรางภาพความสมพนธในใจสามารถจำาคำาเหลานนไดถง

12.7 คมากกวากลมแรกถง 2 เทา ตวอยางการสรางภาพในใจทใชเชอมความสมพนธของคำา2 คำาท เราตองการจำาเชน คำาวา roccia=cliff roccia เปนภาษาอตาเลยนซงแปลวาหนาผา การ

สรางภาพในใจทำาไดโดยการสรางภาพแมลงสาบโดดลงมาจากหนาผาเปนภาพแสดงความสมพนธระหวาง

roccia กบ cliff cliff จะสรางภาพเปนหนาผา สวน roccia จะสรางภาพเปนแมลงสาบ ซงตรงกบคำาภาษาองกฤษวา cockroach คำาวา cockroach เปนคำาพองเสยงกบ

roccia เปนตน

191

นอกจากนนยงมการสรางภาพความสมพนธตามลำาดบรายการของสงทตองการจะ ใหเกดตามลำาดบกอนหลง วธการนเรยกวา method of loci (loci ออกเสยง

low-sigh) วธการนมกจะนำาสงทเราตองการจะจดจำาไปสมพนธกบสงทเกดขนจรงหรอเปนอยจรง ตามลกษณะทางกายภาพ เชน เราตนขนมาเรามกจะเขาหองนำา เขาหองแตงตวและเขาหองครวเปนประจำาทก

วนกอนออกจากบาน ดงนนถาเราตองการจำารายการของสงของทเราตองการไปซอทหางสรรพสนคา ซง ประกอบดวยยาสฟน สบ ยาสระผม แปง ผก ผลไม เนอสตว เครองปรงตาง ๆ เปนตน วธการจำางาย ๆ ก

คอการสรางภาพของตวเองในใจ นกถงตวเองตงแตตนนอนจนกระทงออกจากบานวาเราตองใชอะไรบางใน แตละวนจะทำาใหเรานกออกทนทวาเราตองการซออะไรบาง หลายคนคงใชวธนโดยบงเอญโดยไมทราบวาเปน

วธหนงทชวยใหเราจดจำาสงตาง ๆเปนลำาดบไดดขน

4.3 การชวยความจำาดวยการใชวธภายนอก (External mnemonics) ถาคณจำา

เปนทจำาตองจำาสงของเปนจำานวนมากในเวลาทจำากดและไมตองการใหเกดความผดพลาดเชน คณจะตองจด ของใชทจำาเปนเพอเตรยมตวไปตางจงหวด เพอปฏบตงานบางอยางในลกษณะนคณจำาเปนจะตองมเครองจำา

ภายนอกชวยในการจำาสงทคณตองการ เชน สมดโนต รายการสงของทคณจะตองจดเตรยม หรอกรณท คณไดนดหมายกบใครไวลวงหนานาน ๆ คณกควรมปฏทนเลก ๆ ตดกระเปาและทำาเครองหมายทวน เวลา ท

คณนดหมายลงไปในปฏทน เพอเตอนความจำาใหคณรวาคณจะมนดในวน เวลาดงกลาว การใชเครองชวย ภายนอกไมวาจะเปนปฏทน สมดบนทกหรอรายการสงของทจะซอ จะชวยสงเสรมใหเราจำาสงตาง ๆ ไดเปน

อยางด

4.4 เทคนคการสรางภาพประหลาดพศดาร ผเชยวชาญดานการพฒนาความทรง

จำาแหงสหรฐอเมรกาทานหนงคอ นายแฮร โลเรน (Harry Lorayne) ไดแนะนำาวธนกสรางภาพ ใหประหลาดพสดารไวในหนงสอของเขา ชอวา “How to Develop a Super

Powder Memory” พอสรปออกมาเปนหลกปฏบตไดดงน ( ชนโอสถ หศบำาเรอ. 2538 :44)

1. จงนกสรางภาพใหมขนาดผดสดสวนไปจากเดม เชนใหญโตมโหฬาร หรอมขนาด ยกษ เปนตน

2. จงนกสรางภาพใหเปนการกระทำา ทเกยวของกบตวทานเองใหมากทสด และถา เปนไปไดควรเปนภาพของการกระทำาทรนแรงและเกดความอบอายขายหนา แกตวทานเองเพราะมนจะชวยให

จำาไดดกวาเนองจากเกดทกขเวทนา

3. จงนกสรางภาพใหมจำานวนมากเกนจรง เชนมจำานวนเปนลานๆชน

4. จงนกสรางภาพสงของสองสงใหหนาททดแทนกนหรอสลบทกน เชนถาจะนก สรางภาพเชอมโยง บหรกบตะป กใหนกสรางภาพวาทานกำาลงสบ ตะป แทนทจะสบบหร เปนตน

การนกสรางภาพเชนทกลาวมาน หากทานนกภาพใหเหนชดเจนอยในมโนภาพสก 2-3 วนาทสมองกจะบนทกเกบไวนานประหนงเปนภาพเหตการณจรง

ตวอยางการนกสรางภาพเชอมโยงสงของหลายๆอยางโดยถอวาถอยคำาทใชแทนแตละสงเปน ตว

กระตนเตอน ของกนและกนเปนคๆกนไปเหมอนเปนหวงโซ สมมตวาทานมขอมลเปนสงของจำานวน20 อยางทจะตองนำาเขาไปไวในหนวยความจำาของสมอง ดงตอไปน

192

พรม แผนกระดาษ ขวด เตยงนอน ปลา เกาอ หนาตาง โทรศพท บหร ตะป พมพดด รองเทา ไมโครโฟน ปากกา โทรทศน จาน ขนมโดนท

รถยนต หมอกาแฟ ควาย

4.5 การกำาหนดตวอกษรใชแทนตวเลขเปนหลกการหนงทนำามาชวยในการจำาตวเลขมหลกการดงน

ตาราง 1 การกำาหนดตวอกษรใชแทนตวเลข

ตวเลข คำาอาน ตวอกษรทใชแทน

1 หนง น (ณ) 2 สอง ง

3 สาม ม

4 ส ส ( ศ ษ) 5 หา ห (ฮ) 6 หก ก ( ข ค ฆ) 7 เจด จ

8 แปด ป (บ) 9 เกา= กาว= นว ว ( พภ) 0 ศนย ย (ญ)

6 1 3 4 4 3 4 0 5 9 1 3 1กนกคมคาย

ทมา : ชนโอสถ หศบำาเรอ. 2538 : 63

193

คำาถามทายบท

1. ความจำา (Memory) หมายถง2. ความจำามกประเภท อะไรบาง

3. ขนตอนทสำาคญของการจำามอะไรบาง

4. การจำาความรสกสมผสมประโยชนอยางไร5. ทำาไมPartial-report technique จำาทำาใหผเขารบการทดลองจำาตวอกษรไดด

กวาWhole-report technique 6. Chunk คออะไร7. วธการแปลงรหสทมความลมลกและซบซอนมากทสดคอวธใด8. ใหยกตวอยางเทคนคในการสงเสรมความจำามาสก 3 วธ9. จงอธบายพรอมยกตวอยางการลมแบบ proactive interference10. การแปลงรหสแบบใดททำาใหการจำามประสทธภาพมากทสด

194

เอกสารอางอง

1. ชนโอสถ หศบำาเรอ. (2538) วธการใชสมองอยางคอมพวเตอร. กรงเทพฯ : สำานกพมพดวงกมล.

2. โยธน ศนสนยทธ. (2533) จตวทยา. กรงเทพฯ : ศนยสงเสรมวชาการ. 3. Bernstein. D. A. (1988) Psychology. Boston : Houghton Mifflin Company.4. Bernstein. D. A. (1999) Essentials of Psychology. Boston : Houghton Mifflin Company.5. Matlin. M. W. (1995) Psychology. (2nded.) : Holt Rinehart and Winston, Inc.

195