สารบัญ...และระบบสารสนเทศเพ อใช เป...

สารบญ

1. หลกการ ..................................................................................................................................................... 2

2. การบรหารจดการโครงการ ................................................................................................................... 3

โครงสรางของการจดการทรพยากรน าชมชน ......................................................................................... 3

โครงสรางความรวมมอระหวางเครอขายและชมชน ................................................................................ 4

การดาเนนงานบรหารจดการน าชมชน ...................................................................................................... 4

องคประกอบสาคญของการบรหารจดการทรพยากรน าชมชน ........................................................ 14

ระบบบรหารโครงการ ................................................................................................................................... 18

ภาคผนวก ...................................................................................................................................................... 21

ภาคผนวก ก การจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร

ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย ..................................................................................... 22

ภาคผนวก ข ตวอยางโครงการจดทาโครงสรางน า ............................................................................ 33

ภาคผนวก ค ตวอยางคาสงแตงต ง และอานาจหนาทของคณะกรรมการน าชมชน ................... 48

ภาคผนวก ง ใบประเมนผลความกาวหนา ดานการเขาถง ................................................................ 52

ภาคผนวก จ ใบประเมนผลความกาวหนา ดานการพฒนา ............................................................. 54

ภาคผนวก ฉ แบบบนทกขอมลเกษตรทฤษฎใหมและตวอยางการกรอกขอมล ............................ 56

ภาคผนวก ช แบบบนทกขอมลวนเกษตรและตวอยางการกรอกขอมล .......................................... 66

ภาคผนวก ฌ ขอมลประกอบการนาเสนอโครงการ เขาถง .............................................................. 86

2

1. หลกการ

การจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย มวตถประสงคเพอพฒนาชมชนเปนแมขายการจดการทรพยากรน าชมชน โดยการประยกตใชวทยาศาสตร เทคโนโลย และระบบสารสนเทศเพอใชเปนเครองมอในการบรหารจดการและแกไขปญหาน าในพ นทไดตรงสาเหต รวมท งบรหารจดการทรพยากรน า รายได และผลผลตของชมชน โดยมงพฒนาศกยภาพชมชนแมขายและชมชนเครอขายทจะนาไปสการขยายผลการจดการทรพยากรน าระดบชมชน ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอไป ซงคมอการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย จะชวยใหชมชนเขาใจและเตรยมพรอมทจะเรมดาเนนงาน ดงน

บทบาทหนาท เตรยมตว เกดความเขาใจ ด าเนนงานตอ

ชมชน สารวจพ นท จดทาแผนท ผงน า แผนทน าของชมชน

สรปปญหา แนวทางแกไขปญหา และการบรหารจดการน าของชมชน

แตงต งคณะกรรมการบรหารจดการน าชมชน

จดทากฎ ระเบยบการบรหารจดการน าชมชน

มขอมล ขอเทจจรง ใชวเคราะห แกไขปญหาและวางแผนบรหารจดการทรพยากรน าชมชน

จดทาและดาเนนงานโครงการ

พฒนาศกยภาพเปนชมชนตนแบบ และขยายผลสเครอขาย

นา ว และ ท เพอสารวจ จดเกบขอมล ขอเทจจรง

ดาเนนงานโครงการจดการทรพยากรน าชมชน ตามเปาหมาย

เกดสวนรวมในชมชน ในการจดทาโครงสรางน า บรหาร ดแลและบารงรกษา

สถาบนสารสนเทศ

ทรพยากรน าและการเกษตร

ระบบบรหารโครงการจดการทรพยากรน าชมชน

ระบบรายงาน ตดตาม ประเมนผลโครงการ

แบบรางโครงการ และวธการจดทาโครงการ

ประยกตใช ว และ ท เพอบรหารจดการทรพยากรน าชมชน

สนบสนนขอมล ขอเทจจรงของพ นทและแหลงน า ในชมชน

ใหคาปรกษาแนวทางแกไขและการจดการทรพยากรน าเหมาะสมตามพ นทและสถานการณ

พจารณาโครงการจดการทรพยากรน าของชมชน เพอแกไขปญหาไดตรงสาเหต

พจารณารายละเอยดแผนงานโครงสรางน า

สนบสนนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางชมชน

3

2. การบรหารจดการโครงการ

โครงสรางของการจดการทรพยากรน าชมชน

การจดการทรพยากรน าชมชนโดยชมชนเปนเจาของในการพฒนาโครงสรางน า และการวางแผน บนพ นฐานของการพงตนเอง และประสานการทางานรวมกบ สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน) และเครอขายความรวมมอและวชาการ �

� �

- - -

- - -

- -

- - webpage)

- -

- - -

- - - -

-

-

-

-

-

- -

ภาพท 1 โครงสรางและหนาท การจดการทรพยากรน าชมชน

การดาเนนงาน แบงผรบผดชอบ 3 องคประกอบหลก ไดแก

1) สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน) หรอ สสนก. ทาหนาทบรหารโครงการ และถายทอดเทคโนโลยดานการจดการน า

2) เครอขาย ประกอบดวยเครอขายความรวมมอ และเครอขายความรและวชาการ ทาหนาทประสานงานและปฏบตงานรวมกบชมชน

3) ชมชน ประกอบดวย องคกรปกครองส วนทองถน และคณะกรรมการน าชมชน/หมบ าน ทาหนาทดาเนนงานโครงการ

4

โครงสรางความรวมมอระหวางเครอขายและชมชน

� �

MoU

TOR

-

ภาพท 2 โครงสรางความรวมมอระหวางเครอขายและชมชน

กลไกความรวมมอของเครอขาย และชมชน ท งเครอขายวชาการ เครอขายความรวมมอ ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน ควรมการจดต งกลมเปนนตบคคล รวมท งจดทาบนทกขอตกลงการทางานชดเจน ระบหนาทรบผดชอบ เพอรวมกนดาเนนโครงการจดการน าชมชนฯ

การดาเนนงานบรหารจดการน าชมชน

ประกอบดวย

1) จดต งคณะกรรมการน าชมชน

องคประกอบของคณะกรรมการน าชมชน - ชมชน - อปท. - หนวยงานเครอขาย (ตามความเหมาะสม)

อานาจและหนาทรบผดชอบของคณะกรรมการน าชมชน

การจดทาระเบยบ กฎ และ กตกาของชมชน

5

2) ส ารวจและจดเกบขอมลของแหลงน าในชมชนเบ องตน

น าตนทน

- สารวจพ นทแหลงน าชมชน

- จดทาแผนทแหลงน าชมชน ขอมลปรมาณน า แบงตามประเภทการใช

- ชดขอมลอทกวทยา (ปรมาณน าทา ปรมาณน าฝน)

- วธดแลสภาพแหลงน า

การใชน า

- ปรมาณความตองการใชน าในพ นท

- ขอมลการใชน าดานเกษตรกรรม

- ขอมลการใชน าดานการอปโภคบรโภค

- ขอมลการใชน าดานการเล ยงสตว

- ระบบการใชและสงน าในพ นท

- บญชน าชมชน (ตารางตดตามสถานการณน า)

3) ใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอจดการความร

จดการความร

- ผสมผสานภมปญญาทองถนกบความรภายนอกในจดการดน น า ปา พช สตว

- ความรในการผลตแบบเกษตรทฤษฎใหม 3 ข น

- ความรดานการตลาด

- กระบวนการคดและการจดการขอมลอยางเปนระบบ เชน การเกบขอมล การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การสรปขอมล การนาขอมลไปใชเพอช ปญหาและวางแนวทางแกไข สรปผลการเปลยนแปลง

ใชเทคโนโลย

- การประยกตใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน ระบบจดเกบขอมลน า แผนทภมศาสตร ภาพถายจากดาวเทยม เครองจบพกดภมศาสตร (GPS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โปรแกรมวเคราะหดานสารสนเทศภมศาสตร (Quantum GIS, Oziexplorer) โปรแกรมคอมพวเตอรพ นฐาน เชน Microsoft Excel คอมพวเตอรและเครอขายอนเทอรเนต

- ระบบขอมลพ นฐานชมชน เชน บญชครวเรอน บญชการผลต บญชราคาผลผลตเพอการวางแผนการตลาด

6

4) บรหารจดการน า

หาน าได : จดเกบขอมลแหลงน า ปรมาณน า ปรมาณฝนในชมชน จดการขอมลเปนระบบ ระบปญหาและเสนอแนวทางแกไข ไปสการหาแหลงน าสารองในชมชน

เกบน าไว : เกบสารองน าหลากและน าทวม ไวในแหลงกกเกบน า เชน สระน าแกมลง สระน าประจา ไรนา หรอบอน า เพอไวใชอปโภค-บรโภค และการเกษตร

ใชน าเปน : วางแผนการใชน าท งอปโภค-บรโภค และเกษตร ทสอดคลองกบปรมาณน าทม จดการขอมล วเคราะหสมดลน า ดาเนนงานทฤษฎใหม

จดการอยางมประสทธภาพ : บรหารจดการน า และปรบตวเขากบสถานการณ เพอใหมน าใชอยางพอเพยง สาหรบอปโภค-บรโภค และการเกษตร อยางตอเนองตลอดท งป

ตวอยางประยกตใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย

GPS/แ นทภมประเทศและแ นทภาพถายดาวเทยม

งน า วเคราะหสมดลน า โทรมาตร ส ารวจระดบ Echo Sounder

อางเกบน าหวยทราย ต.เขอนผาก อ.พราว จ.เชยงใหมความจ ลบ.ม. โดยการวเคราะหสมดลน า คานวณจากพ นทรบน าปาตนน า 4,500 ไร ปรมาณน าฝนเ ลย 1,100 มม./ป เมอคดสมดลน า น าตนทน พ นทเกษตรและครวเรอน สามารถขยายพ นทเกษตรจากเดม 500 ไร เพมข นเปน 2,145 ไร

ภาพท 3 การประยกตใช ว และ ท ในการจดการทรพยากรน าชมชน

7

5) บรหารจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชด าร

การจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว นบเปนสวนสาคญในการเพมความเขมแขงและความมนคง ในการจดการทรพยากรน าของประเทศไทย ซงประเทศไทยมชมชนมากกวาหกหมนชมชน จงนบเปนความจาเปนอยางยงทตองสนบสนนชมชนใหมการจดการทรพยากรน าทมประสทธภาพและประสานความรวมมอเปนเครอขายการจดการทรพยากรน าในระดบชมชน การสนบสนนใหทองถนมระบบบรหารจดการตามแนวพระราชดาร ทนาไปสการพงพาตนเองดานทรพยากรน า รวมถงเชอมโยงแนวทางการบรหารจดการน าไปสชมชนอนๆ จนเกดเปนเครอขายการทางานทมกระบวนการคด ไตรตรอง ตดสนใจ และลงมอทารวมกน ภายใตการบรหารจดการของชมชน และเพอนบาน รวมท งประสานการพฒนากบหนวยงานตางๆ ทรบผดชอบท งในระดบชมชน และระดบประเทศ จะนาไปสแนวทางการพฒนาการจดการน าอยางยงยนไดในทสด

การบรหารจดการน าชมชน – พ นทน าแลง และน าหลาก

ประเทศไทยแมจะมปรมาณน าตนทนอยมาก แตไมสามารถเกบกกหรอนามาใชไดอยางมประสทธภาพ เปนสาเหตหนงททาใหประเทศไทยตองประสบกบปญหาท งภยแลง และน าทวมซ าซากเปนประจาทกป แตหากมการบรหารจดการน าทด มการวางแผน รวบรวมขอมลและวเคราะหกสามารถบรหารจดการน าได ถงแมวาบนพ นทเดยวกนจะประสบปญหาท งน าแลงและน าหลาก โดยในชวงน าหลาก หากกกเกบน าไวในฝายหรอแหลงเกบน าเพอนามาใชประโยชนไดอกหลายทาง โดยเ พาะในชวงฤดแลง อกท งยงบรรเทาปญหาน าทวมในพ นทตอนลางไดอก

วธบรหารจดการทรพยากรน าชมชน ในพ นทน าแลง และน าหลาก ทสาคญคอ พฒนาแหลงน า เพอเปนพ นทกกเกบน าเวลาน าหลาก หรอน าฝน และเปนแหลงสารองน าไวใชในเวลาหนาแลง การพฒนาแหลงน า ทาไดหลายวธ เชน

- ขดลอกหนอง บง หรอแหลงน าอนภายในชมชน เพอเพมปรมาณการกกเกบน า

- จดทาสระเกบน าตามการจดพ นทตามทฤษฎใหม (3 -3 -3 -1 ) ดวยจดการแหลงน าและทดน เพอแกปญหาความแหงแลง ดนเสอมคณภาพ โดยเรมจาก ชาวบานทาการขดสระเพอกกเกบน าไวใชเพอทาการเกษตรตลอดปในพ นทของตน โดยใชภมปญญาชาวบานในการจดการ รวมกบแนวทางพระราชดารทฤษฎใหม

- ปรบปรงสภาพลาน า เพอเวลาน าหลาก น าไหลผานไดโดยสะดวก ชวยลดน าหลาก

- จดทาพ นทแกมลง หรอพฒนาพ นทลมเพอกกเกบน า เพอพฒนาพ นทเปนพ นทกกเกบน าหลาก และสารองน าใชเวลาหนาแลง

- จดทาระบบน าในพ นท เชน ประตระบายน า ทางสงน าจากเขอนกกเกบน า

8

ตวอยางเทคนคปรบใชใหเหมาะกบภมสงคม

คลองดกน าหลาก

ถนนน าเดน

บอดกตะกอน

ฝายสารองน าหนกอ

ฝายดกตะกอนซเมนตผสมทราย

เสรมไมไผ

อาคารน าลนคอนกรต

รางสงน า คสล. ผานลาหวย

ถนนน าเดนบอดกตะกอน

ภาพท 4 ตวอยางเทคนคทใชบรหารจดการน าแลงและน าหลาก

บานลมทองจากพ นททเคยแหงแลงเมอป กลายเปนพ นทอดมสมบรณในป จจบน

กอน หลง

ภาพท 5 ตวอยางการบรหารจดการน าชมชน ของชมชนแมขาย ในพ นทน าแลง น าหลาก

9

การบรหารจดการน าชมชน – พ นทปาตนน า

เนองจากปจจบนพ นทตนน าจานวนมากทวทกภาคของประเทศไทยเกดความเสอมโทรม จากการตดไมทาลายปา เผาปา บกรกเขาแผวถางปาเพอนาทดนมาใชทาการเกษตร หรอทาไรเลอนลอย เปนเหตใหเกดการกดเซาะหนาดนและทาลายอนทรยวตถในบรเวณพ นทตนน าจนดนเสอมคณภาพ น าฝนทเคยไหลซมลงไปเกบสะสมอยในดนมปรมาณลดลงกวาเดม ฝนตกถงพ นกชะผวดนเกดน าทวม บพลนและการพงทลายของหนาดนตามมา สงผลกระทบตอการดาเนนชวตของคนในชมชนและพ นทใกลเคยง

การบรหารจดการน าในพ นทปาตนน า จาเปนตองฟนฟและรกษาสภาพความอดมสมบรณของพ นทตนน าทเสมอนอางเกบน าตามธรรมชาตทคอยปลดปลอยน าใหไหลลงสแมน าลาธาร หลอเล ยงสรรพชวตอยางสมาเสมอตลอดท งป

แนวพระราชดารในการแกไขปญหาเรอง “น า” ทสาคญอกประการหนงคอ การอนรกษและฟนฟปา เนองจากปาไมกคอ “ตนน า” แตทผานมาปาไมของประเทศไทยถกทาลายอยางรวดเรว กอใหเกดภาวะแหงแลงเนองจากตนน าลาธารถกทาลาย ฝนไมตกตองตามฤดกาล เมอยามน าหลากกเกดน าทวม บพลนและมการพงทลายของดนอยางรนแรง จนเกดปญหาตอการประกอบอาชพทางการเกษตร กลายเปนท กขรอนของแผนดน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงตระหนกถงปญหาดงกลาวยง แนวพระราชดารในการบรหารจดการปาตนน า มหลายวธ อาทเชน

สรางปาเป ยก นบเปนทฤษฎการอนรกษฟนฟปาไมโดยใชความชมช นเปนหลกสาคญทจะชวยใหปาเขยวสดอยตลอดเวลา ไฟปาจงเกดไดยาก และชวยอนรกษและฟนฟปาไมทไดผลดยง วธการสรางปาเปยก มดงน

วธการแรก : ทาระบบปองกนไฟไหมปา โดยใชแนวคลองสงน าและแนวพชชนดตางๆ ปลกตามแนวคลองน

วธทสอง : สรางระบบการควบคมไฟปาดวยแนวปองกนไฟปาเปยก โดยอาศยน าชลประทานและน าฝน

วธทสาม : โดยการปลกตนไมโตเรวคลมแนวรองน า เพอใหความชมช นคอยๆ ทวข นและแผขยายออกไปท งสองรองน า ซงจะทาใหตนไมงอกงามและมสวนชวยปองกนไฟปา เพราะไฟปาจะเกดข นหากปาขาดความชมช น

วธทส : โดยการสรางฝายชะลอความชมช น หรอทเรยกวา “Check Dam” (เชคแดม) ข น เพอปดก น รองน าหรอลาธารขนาดเลกเปนระยะๆ เพอใชเกบกกน าและตะกอนดนไวบางสวน โดยน าทเกบไวจะซมเขาไปสะสมในดน ทาใหความชมช นแผขยายเขาไปท งสองดานกลายเปน “ปาเปยก”

วธทหา : โดยการสบน าเขาไปในระดบทสงทสดเทาทจะทาได แลวปลอยน าลงมาทละนอยใหคอยๆ ไหลซมดน เพอชวยเสรมการปลกปาบนพ นทสงในรป “ภเขาปา” ใหกลายเปน “ปาเปยก” ซงสามารถปองกนไฟปาได อกดวย

10

วธทหก : ปลกตนกลวยในพ นททกาหนดใหเปนชองวางของปา ประมาณ 4 - 6 เมตร หากเกดไฟไหมปากจะปะทะตนกลวยซงอมน าไวไดมากกวาพชอน ทาใหลดการสญเสยน าลงไปไดมาก

สรางภเขาปา หมายถง ภเขาทมตนไมนานาชนดซงปกคลมดนในอตราหนาแนนทเหมาะสมกบลกษณะภมประเทศแตละแหง ตนไมเหลาน นจะมผล ชวยรกษาระดบความชมช นในธรรมชาตใหอยในเกณฑทพอเหมาะไมแหงแลงเกนไป และยงชวยยดพ นผวดนอนมคาไมใหถกน าเซาะทลายลงมายงพ นทราบอกดวย

สรางฝายขนาดเลกบรเวณลาธารบนภเขา ดวยการสรางฝายขนาดเลกปดก นรองน าในเขตตนน าลาธาร เพอแผกระจายความชมช นออกไปใหกวางขวาง อนจะชวยฟนฟสภาพปาในบรเวณทสงใหสมบรณข น ซงเปนวธทจะทาใหกลายเปน “ภเขาปา” ในอนาคต

สรางฝายชะลอความชมช น และฝายดกตะกอน คอสงกอสรางขวางก นทางเดนของลาน า ซงปกตมกจะก นหวยลาธารขนาดเลกในบรเวณทเปนตนน าหรอพ นททมความลาดชนสงทาใหสามารถดารงชพอยได และหากชวงทน าไหลแรงกสามารถชะลอการไหลของน าใหชาลง และกกเกบตะกอนไมใหไหลเทลงไปในบรเวณลมน าตอนลาง นบเปนวธการอนรกษดนและน าไดดมากวธการหนง

� � �

� • � :

• :

• � :

, – • � :

ภาพท 6 ตวอยางการบรหารจดการน าชมชน ของชมชนแมขาย ในพ นทปาตนน า

11

เศรษฐกจชมชน

วตถประสงคดานเศรษฐกจของการบรหารจดการน าชมชน คอ ใหชมชนมความมนคง เกดผลผลตเพม มผลผลตนอกฤดกาล รายไดสมาเสมอ ซงแนวพระราชดารทจะชวยใหชมชนมความมนคง ดานเศรษฐกจชมชน ไดแก

- เศรษฐกจพอเพยง เปนแนวทางเพอใหประชาชนพออยพอกนในระดบประหยด เล ยงตนเองได ไมอดอยาก รจกพงตนเอง เชน ทาเกษตรผสมผสาน ปลกผกสวนครว ทาน ายาทาความสะอาดจากสมนไพรพ นบาน เปนตน วธดงกลาว เปนการลดรายจาย เพมรายไดใหกบชมชน

- ทฤษฎใหม เปนแนวทางหรอหลกในการบรหารจดการทดนและทรพยากรน า เพอการเกษตรในทดนขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสด ดวยหลกเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราชดารน เพอเปนการชวยเหลอเกษตรกรทประสบความยากลาบาก ใหสามารถผานชวงวกฤต โดยเ พาะการขาดแคลนน าไดโดยไมเดอดรอนและยากลาบากนก

การดาเนนงานตามทฤษฎใหมม 3 ข นตอน คอ

1) การผลต ใหพงตนเองดวยวธงาย คอยเปนคอยไปตามกาลง ใหพอมพอกน

2) การรวมพลงกนในรปแบบกลมหรอสหกรณ รวมแรงรวมใจกนในดานการผลต การตลาด ความเปนอย สวสดการ การศกษา สงคม และศาสนา

3) การดาเนนธรกจโดยตดตอ ประสานงาน จดหาทนหรอแหลงเงน

ตวอยางแ นการ ลต

ตวอยางปฏทนการผลตนางระพพรรณ- นายสเนตร ทองดาชมชนลมทอง (น าแลง – น าหลาก)

อดต: ท าเกษตรไดป ละ เดอน

ป จจบน: มน าใชท าเกษตรไดตลอด เดอน

ตวอยางปฏทนการผลตชมชนหวยปลาหลด (ตนน า)

ภาพท 7 ตวอยางการวางแ นการเพาะปลก ปฏทนการ ลต

12

หลกการและแนวทางสาคญในการดาเนนงานเกษตรตามแนว “ทฤษฎใหม”

เปนระบบการผลตแบบเศรษฐกจพอเพยง ทเกษตรกรสามารถเล ยงตวเองไดในระดบทประหยดกอน

ตองมพ นทสวนหนงทานาขาว เพราะขาวเปนปจจยหลกททกครวเรอนตองปลก เพอใหมขาวพอบรโภคตลอดท งป

ตองมน าสารองไวใชเพยงพอตลอดป เพอการเพาะปลกในระยะฝนท งชวง หรอในฤดแลง

ใชอตราสวน 3 :3 :3 :1 ในการแบงพ นทออกเปน 4 สวน ของพ นทชาวบานถอครอง คอ

1) ใชขดสระเกบกกน า 2) ใชปลกพชผก ผลไม พชไร ไมยนตน

3) ใชปลกขาว 4) ใชเปนทอยอาศยและอนๆ

โดยพจารณาสดสวนพ นทใหเหมาะสมกบสภาพพ นท

รวมคด รวม ลต รวมขาย

ภาพท 8 ตวอยางการด าเนนงานตามทฤษฎใหมของชมชนแมขาย

13

ภาพท 9 ตวอยางแ น งการจดการทดนและแหลงน าตามแนวพระราชด าร “ทฤษฎใหม”

แบงพ นท 3 : 3 : 3 :

14

องคประกอบสาคญของการบรหารจดการทรพยากรน าชมชน

การจดการทรพยากรน าชมชน ถอเปนการจดการแหลงน าท งตามธรรมชาตและทสรางข นเอง การจดรปทดน โดยมงเนนใหชมชนมแหลงน าสะอาดเพอใชอปโภค-บรโภค และทาการเกษตร รวมท งสามารถเปนแหลงรบน าเพอปองกนน าทวม และสารองไวใชยามหนาแลง โดยชมชนเปนผวเคราะหปญหาของชมชน ใชความคดรเรม ภมปญญา และการเรยนรของตนเพอวางแผนจดการ และเสนอแนวทางแกไขปญหา โดยบรหารจดการไดเอง มกระบวนการคด แสดงความเหน กลนกรอง ตดสนใจ และลงมอทารวมกน รวมท งรบการสนบสนนจากภาครฐ/เอกชน กระทงสามารถพงพาตนเองไดเปนหลก ซงนาไปสการเปลยนแปลงดานการจดการน าในทองถนของตนเองอยางเปนรปธรรม

ชมชนทจะเขารวมโครงการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตองมองคประกอบ ดงน

1) แผนน าชมชน เชน ขอมลขอเทจจรง แผนทน า แผนปรบปรงแหลงน า แผนบารงรกษาแหลงน า เปนตน

2) แผนการใชน าของชมชน หรอ บญชน า เชน แผนการใชน าของชมชน บญชการใชน า บญชการจดเกบคาน า แผนการใชน าเพอการผลต/การเกษตร เปนตน

3) แผนชมชน เชน แผนการดาเนนงานดานหน สน ดานพฒนาทดน เปนตน

4) ผลสาเรจของการบรหารจดการโดยชมชนทผานมา เชน กองทน กลมออมทรพย การเพาะปลกเกษตรอนทรย เปนตน

5) หนวยงานภาครฐสนบสนนแผนการดาเนนงาน และไดใหการรบรองเหนชอบตอโครงการทคณะกรรมการชมชนจดทา

16

ภาพท 10 การจดการน าชมชน – พ นทน าแลง และน าหลาก

17

ภาพท 11 การจดการน าชมชน – พ นทตนน า

18

ระบบบรหารโครงการ

การดาเนนงานม 4 ระยะ ดงน

ระยะท 1 : สรางความเขาใจ ไดแก รวบรวมขอเทจจรง และสรปสภาพปญหาและแนวทางแกไข

ระยะท : สรางการมสวนรวม ดาเนนงานพฒนา ไดแก เขยนแผนงาน จดทาโครงการ ลงมอปฏบต

ระยะท 3 – 4 : สรปผลการดาเนนงาน ได แก แผนบรหารจดการ และซอมบารง ตดตาม ประเมน ทบทวน ขยายผล และองคความร

- - - -

• •

•

•

•

•

•

ภาพท 12 งระบบงาน

19

�

�

(21-0

1)

(22-0

2)

1)

2)

1)

2)

3)

1)

2)

3)

4)

1)

2)

1)

2)

1)

2)

(31-0

1)

(31-0

2)

(41-0

1)

1)

2)

(81-0

1)

(81-0

2)

(81-0

3)

(51-0

1)

(51-0

2)

1 -

-4

-

1)

(61-0

1)

(61-0

2)

-

(61-0

3)

•

(12-0

1)

•

(12-0

2)

•

(12-0

3)

•

(12-0

4)

•

(12-0

5)

(13-0

1)

(13-0

2)

(13-0

3)

(13-0

4)

(22-0

1)

(22-0

2)

(42-0

1)

(42-0

2)

(42-0

3)

(43-0

1)

(43-0

2)

(52-0

1)

(52-0

2)

(52-0

3)

(53-0

1)

(53-0

2)

(32-0

1)

(32-0

2)

(62-0

1)

(62-0

2)

-

(62-0

3)

(62-0

4)

(63-0

1)

(63-0

2)

(71-0

1)

(71-0

2)

(71-0

3)

(72-0

1)

(72-0

2)

(73-0

1)

(73-0

2)

(82-0

1)

(82-0

2)

(83-0

1)

(83-0

2)

2

-

20

�

•

•

•

•

•

/TO

R

/TO

R

•

•

•

•

�

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

�

�

1 -

2

3

4

21

ภาคผนวก

22

ภาคผนวก ก

การจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร

ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

1. ความเปนมา

ประเทศไทยประสบปญหาท งอทกภยและภยแลงเปนประจาทกป จงจาเปนตองมระบบการจดการทรพยากรน าของประเทศไทยทดในทกระดบ ต งแตระดบประเทศจนถงระดบชมชน โดยเ พาะอยางยงการจดการในพ นทเสยงภยน าทวมน าแลง เพอลดความเสยหายทจะเกดข นตอเศรษฐกจของประเทศ

นบต งแตป พ.ศ. 2550 สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน) หรอ สสนก. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดดาเนนงานโครงการประกวดการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร พบตวอยางความสาเรจของการจดการทรพยากรน าในระดบชมชนจานวนมาก ชมชนมประสบการณและความรในการจดการทรพยากรน าทเปนแบบอยางความสาเรจไดอยางด หลายชมชนมศกยภาพทใชเปนตวอยางขยายผลสาเรจของการจดการทรพยากรน าในระดบชมชนใหเพมข นได จงควรทจะสนบสนนใหชมชนมระบบการจดการทรพยากรน าทดและมประสทธภาพยงข น เพอพฒนาเปนแมขายขยายผลแนวทางการจดการทรพยากรน าไปสชมชนอนๆ ใหเกดเครอขายพฒนาการจดการทรพยากรน าชมชนอยางยงยนในทสด ในป พ.ศ. 2551 สสนก. จงไดเรมดาเนนโครงการแมขายการจดการทรพยากรน าชมชน ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอพฒนาชมชนเปนแมขายการจดการทรพยากรน าชมชน โดยการประยกตใชวทยาศาสตร เทคโนโลย และระบบสารสนเทศเพอใชเปนเครองมอในการบรหารจดการและแกไขปญหาน าในพ นทไดตรงสาเหต รวมท งบรหารจดการทรพยากรน า รายได และผลผลตของชมชน ปละ 20 ชมชน

นอกจากน ในป พ.ศ. 2554 – 2555 สสนก. ไดดาเนนงานโครงการจดการน าชมชนเพอแกปญหาภยแลง น าทวม ในพ นทนอกเขตชลประทาน โดยชมชนอยางยงยน 84 แหง และขยายผลดาเนนงานเปน 127 แหง ในพ นทนอกเขตชลประทาน และภายหลงเสรจส นโครงการ จงเกดชมชนแกนนา ทคนในชมชนคณะกรรมการน าชมชน มศกยภาพในการบรหารจดการน าชมชน และมตวอยางความสาเรจ เพอขยายผลสชมชนทอยขางเคยงทมลกษณะ ภมประเทศตอเนองกน แบบ 1 ตอ 1 โดยชมชนแกนนา ทาหนาทเปนพเล ยง ทางานรวมกบชมชนเครอขายขยายผล ดงน

ชมชนนาแนวพระราชดารไปใช พฒนาโครงสรางน า แกมลง ดาเนนงานตามหลกเศรษฐกจพอเพยงและ ทฤษฎใหม ไมประสบปญหาภยแลงและน าทวม ลดรายจาย เพมรายได

ชมชนมความพรอมในการพฒนาโครงสรางน า บรหารจดการ บารงรกษา วางแผน พฒนาคน บนพ นฐานการพงตนเอง และประสานการทางานรวมกบภาครฐ เอกชน และเครอขาย

ชมชนนาแผนท ระบบภมสารสนเทศ และขอมล มาใชในการจดทาแผนและปฏบต

23

�

.

–

-

-

Int

erne

t GIS

MIS

-

-

�

-

-

-

-

�

24

2. สถานการณของไทย

ประเทศไทยไดประสบปญหาอทกภยรายแรง และสรางความเสยหายตอชวต ทรพยสน และเศรษฐกจของประเทศในป พ.ศ. 2554 เนองจากฝนทมาเรวกวาปกตและตกตอเนองจนถงปลายป ซงเปนอทธพลของลานญาและอทธพลของลมประจาภมภาค คอ ลมสนคาทางซกโลกเหนอและซกโลกใต และลมประจาทองถนคอมรสมตะวนตกเ ยงใตมกาลงแรงกวาปกต รวมท งพายโซนรอนไหหมาและนกเตน สงผลใหปรมาณน าไหลลงอางเกบน าสะสม ของเขอนภมพล และเขอนสรกต สงสดเปนประวตการณ อกท งสงผลใหระดบน าในอางเกบน าหลายแหงในพ นทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเ ยงเหนอ และภาคตะวนออก มปรมาณเพมข นอยางรวดเรวจนใกลเตมความจ จงจาเปนตองมระบบการจดการทรพยากรน าของประเทศไทยทดในทกระดบ ต งแตระดบประเทศจนถงระดบชมชน โดยเ พาะอยางยงการจดการในพ นทเสยงตออทกภย เพอลดความเสยหายทจะเกดข นตอเศรษฐกจของประเทศ

จากการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศ สงผลตอการพฒนาเมองอยางรวดเรว ทาใหเกดผลกระทบตอปรมาณน าทา ท งในเรองปรมาณและคณภาพ เนองจากสภาพการใชทดนทเปลยนแปลงไป ทาใหมปรมาณน าทซมผานช นดนตามธรรมชาตลดนอยลงและเกดปรมาณน าทาสวนเกน (Excess storm runoff) มากกวาปกต และสงผลถงปญหาน าทวม และน าแลงในพ นท

ภาพเปรยบเทยบ ลกระทบของน าทาระหวางพ นทเมอง และพ นทปา

พ นทปาทไมถกทาลาย เพมพ นทเมอง

25

นอกจากน พ นททาการเกษตรสวนใหญของประเทศไทยอยนอกเขตชลประทานมากกวารอยละ 8 โดยเ พาะภาคเหนอและภาคอสาน ซงมพ นทการเกษตรสวนใหญอยนอกเขตชลประทาน ไดแก ภาคเหนอ รอยละ 87 และ ภาคตะวนออกเ ยงเหนอ รอยละ 94 รายละเอยดดงตอไปน

ภาค พ นทการเกษตร (ตร.กม.) พ นทเกษตรนอกเขตชลประทาน

(รอยละ) รวม ในเขต

ชลประทาน นอกเขต

ชลประทาน

เหนอ 4 936 6 8 39 8 6 86.8

ตะวนออกเฉยงเหนอ 1 6 7 4 6 384 1 3 9 .

กลาง 696 88 3 6 8 .9

ใต 38 896 4 784 34 11 87.7

รวมท งส น 7, 3 3 ,336 ,896 8 .9

จากขอมลดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวา การดาเนนงานโครงการจดการน าชมชนเพอแกปญหาภยแลง น าทวม ในพ นทนอกเขตชลประทาน โดยชมชนอยางยงยน 84 แหง ทดาเนนงานในป พ.ศ. 4 – ประสบความสาเรจในชมชน 127 แหง นบเปนจดเรมตนของการบรหารจดการทรพยากรน าโดยชมชน เพอมน าไวสาหรบทาเกษตรอปโภค และบรโภคไดอยางพอเพยง สามารถบรรเทาปญหาน าทวมและน าแลงในพ นท รวมท งเกดประโยชนตอชมชน ท งทางดานทรพยากร สงคม และเศรษฐกจ ซงชมชนทรวมดาเนนโครงการดงกลาว ไดพฒนาแหลงน า ในพ นทใหเกดการเชอมโยง และบรหารจดการน าอยางเปนระบบ สงผลใหทาใหชมชนประสบปญหาอทกภยในป พ.ศ. 2554 นอยกวาทคาดการณไว

นอกจากน การดาเนนงานโครงการแมขายการจดการทรพยากรน าชมชน ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงดาเนนงานรวมกบ ชมชน ทสามารถขยายผลความสาเรจ ไปสชมชน 1 4 แหง ดงน น ตลอด 8 ปทผานมา สสนก. มเครอขายการทางานดานการจดการทรพยากรน าชมชน รวม 341 แหง ทวประเทศ ซงสสนก. จะนาตวอยางความสาเรจของชมชนดงกลาว ไปใชขยายผลความสาเรจของการบรหารจดการน าชมชน ไปสชมชนพ นทนอกเขตชลประทานของประเทศไทย เพอแกไขปญหาน าทวมและน าแลงตอไป

26

3. หลกการดาเนนงาน

นบต งแตป พ.ศ. 2550 สสนก. เรมดาเนนงานบรหารจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร และการประยกตใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอบรหารจดการน า จนปจจบน เกดเครอขายการบรหารจดการทรพยากรน าชมชนทอยในพ นทนอกเขตประทาน เกดวฏจกรของการด าเนนงานขยาย ลและขยายเครอขาย การจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร เพอเปนหลกการในการดาเนนงาน ดงน

1. เครอขายการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชด าร ประกอบดวยชมชนท ได น าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชบรหารจดการน า จนเกดประสบความสาเรจ ไดแก

- จดทาขอมล แผนท และสมดลน าชมชน

- วเคราะหและใชแนวพระราชดาร มาบรหารจดการทรพยากรน าชมชนอยางถกตอง เหมาะสมกบ ภมสงคม และมภมคมกน

- สามารถบรหารจดการเวลาและงบประมาณไดด

- สรปผลความเปลยนแปลง และรปแบบการจดการน า

- สรางเครอขายและขยายผลการมสวนรวมของชมชนเครอขาย

สงผลใหเกดระบบการจดการตาง ๆ ดงน

1) การจดการระบบขอมล เชน โปรแกรมจดการเอกสาร Document, Spreadsheet

2) การจดการระบบสารสนเทศ เชน ภาพถายดาวเทยม เครองระบตาแหนง GPS โปรแกรม QuantumGIS

3) ระบบขอมลการจดการแหลงน า เชน สมดลน า การบรหารจดการน า การบรหารจดการผลต การวางแผนการผลต การทาบญชครวเรอน

27

•

-

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

28

2. ชมชนแกนน า ไดแกชมชนเครอขายการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร ทสามารถถายทอดความร ความส าเรจ และสรปองคความร ด าเนนงานวจยชมชน (วนเกษตร ทฤษฎใหม สมดลนเวศ ทายน า) สามารถเคราะหและแกปญหาเรองน าของชมชน รวมท งพฒนาขดความสามารถในการขยายผลไปสชมชนอนขางเคยง โดยการถายทอดวธคด กระบวนการ และขยายความสาเรจ ไปสชมชนเครอขายขยาย ล และมเครอขายสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และทองถน

3. ชมชนเครอขายขยาย ล สามารถนาความสาเรจของชมชนแกนนาไปเปนแนวทางดาเนนงานในชมชนของตน เพมประสทธภาพในการบรหารจดการทรพยากรน าของชมชน และรวมเปนเครอขายใหมของการจดการทรพยากรน าชมชน ตามแนวพระราชดาร

4. แนวทางขยายผลความสาเรจ สชมชนเครอขาย

นบต งแตป พ.ศ. สสนก. ไดดาเนนงานถายทอดวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอใหชมชนสามารถนาไปประยกตใชเพอบรหารจดการทรพยากรน าชมชน และดาเนนงานตอเนองในโครงการจดการน าชมชนเพอแกปญหาภยแลง น าทวม ในพ นทนอกเขตชลประทาน โดยชมชนอยางยงยน 84 แหง มเครอขายการทางาน และตวอยางความสาเรจทขยายผลไปสพ นทนอกเขตชลประทาน เพอแกปญหาภยแลง และน าทวม

4.1 รปแบบการขยาย ล

สสนก. ไดคดเลอกชมชนทมศกยภาพพรอมเปนชมชนแกนนา ทคนในชมชนมความร ความเขาใจ ความสามารถ ทจะเปนพเล ยงขยายผลความสาเรจการจดการทรพยากรน าชมชน สชมชนใกลเคยง (ขยายผลแบบ 1 ตอ 1) เพอเพมตวอยางความสาเรจทจะแกปญหาน าแลง น าทวม มน าเพอทาการเกษตร มาขยายผลใหชมชนเครอขาย ทมภมประเทศใกลเคยงและเชอมโยงกน และมความพรอมและมศกยภาพทจะบรหารจดการทรพยากรน าชมชนของตน เพอบรรเทาปญหาน าแลงและน าทวมมน าเพอทาการเกษตรเพมข น และพฒนาตนเองเปนชมชนแกนนาในอนาคต

รปแบบการขยาย ลเครอขายการจดการน าชมชน

29

4.2 คณสมบตชมชน

คณสมบตของชมชนแกนนา และชมชนเครอขายขยายผล มดงน

คณสมบตชมชนแกนน า คณสมบตชมชนเครอขายขยาย ล

จดทาขอมล แผนท และสมดลน าชมชน

วเคราะหและใชแนวพระราชดาร มาบรหารจดการทรพยากรน าชมชนอยางถกตอง เหมาะสม กบภมสงคม และมภมคมกน

สามารถบรหารจดการเวลาและงบประมาณไดด

สรปผลความเปลยนแปลง และรปแบบการจดการน า

สรางเครอขายและขยายผลการมสวนรวมของชมชนเครอขาย

มการรวมกลมและมผนาทชดเจน

สามารถพงพาตนเองได

พรอมเรยนรในการแกปญหาการจดการน า

รจกวางแผนและลงมอทาจรง

มการรวมกลมและมผนาทชดเจน

5. แนวทางการดาเนนงานเพอใหเกดการบรหารจดการน าชมชน

5.1 ชมชนนอมนาแนวพระราชดารไปใชพฒนาโครงสรางน า แกมลง เศรษฐกจพอเพยง เกษตรทฤษฎใหม

5.2 ชมชนมความพรอมและดาเนนการโดยกลมบรหารจดการน าชมชนรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน สาหรบหนวยราชการและสถาบนการศกษา สนบสนนดานเทคนค เพอพฒนาโครงสรางน าของชมชน และบรหารจดการทรพยากรน าชมชนอยางเปนระบบ เกดเปนเครอขายการบรหารจดการน าชมชน

5.3 ชมชนนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการบรหารจดการทรพยากรน าของตนเอง เชน แผนท ระบบภมสารสนเทศ และขอมลมาใชในการจดทาแผนทและปฏบต

6. วตถประสงค

6.1 ชมชนมน าตนทนสาหรบอปโภค บรโภค และทาการเกษตร

6.2 ชมชนสามารถบรหารจดการน าทาในชมชน เพมผลผลต และเพมรายได รวมท งลดปญหาน าทวม น าแลงในพ นท

6.3 ขยายการดาเนนงานหมบานแมขาย และขยายเครอขายการบรหารจดการน าชมชนในพ นทนอกเขตชลประทาน สาหรบชมชนทมความพรอมอยแลว โดยองคกรปกครองสวนทองถน เหนความสาคญของการบรหาร จดการน าชมชน และสานตอโครงการโดยจดสรรงบประมาณเพอบารงรกษาและขยายผล เพอใหการดาเนนงานบรหารจดการน าชมชนเกดความยงยน

30

7. โครงสรางการจดการน าชมชน

การจดการน าชมชน ถอเปนการจดการแหลงน าท งตามธรรมชาตและทสรางข นเอง การจดรปทดน โดยมงเนนใหชมชนมแหลงน าสะอาดเพอใชอปโภค-บรโภค และทาการเกษตร รวมท งสามารถเปนแหลงรบน าเพอปองกนน าทวม โดยชมชนเปนผวเคราะหปญหาของชมชน ใชความคดรเรม ภมปญญา และการเรยนรของตนเพอวางแผนจดการ และเสนอแนวทางแกไขปญหา โดยบรหารจดการไดเอง มกระบวนการคด แสดงความเหน กลนกรอง ตดสนใจ และลงมอทารวมกน รวมท งรบการสนบสนนจากภาครฐ/เอกชน กระทงสามารถพงพาตนเองไดเปนหลก ซงนาไปสการเปลยนแปลงดานการจดการน าในทองถนของตนเองอยางเปนรปธรรม การดาเนนงานโครงสรางน า ทประสบความสาเรจในการบรรเทาปญหาน าแลง น าทวม และสามารถใชเปนแนวทางดาเนนงาน ดงน

7.1 พ นทปาตนน า (วนเกษตร)

1) สรางฝายกกเกบน า และฝายชะลอความชมช น ดกตะกอน ชะลอการไหลหลาก และเพมความชมชน

2) จดทากองทนพนธไมพ นบาน โรงเรอนกลาไม เพาะกลาไมทองถน เพอฟนฟปาตนน า

3) พฒนาโครงสรางทางชลศาสตร เพอกกเกบน า และพฒนาระบบสงน า กระจายน าเขาสพ นทรบประโยชน

4) ปรบปรง และพฒนาแหลงน า รองรบน าไหลหลากลงสพ นทดานลาง

7.2 พ นทน าแลง – น าหลาก (ทฤษฎใหม)

1) ปรบปรง พฒนาโครงสรางสารองน า เพมประสทธภาพการกกเกบและระบายน า

2) พฒนาระบบสงน า กระจายน าเขาสพ นทดาเนนงานทฤษฎใหม

7.3 พ นทปลายน า (สมดลนเวศทายน า)

1) ปรบปรง พฒนาโครงสรางสารองน า และเพมประสทธภาพการระบายน า

2) ปรบปรงคณภาพน า เชอมโครงขายน า และเพมประสทธภาพการไหลของน า

7.4 พ นทเครอขายลมน า

พฒนาโครงสรางน าของลมน าอยางเปนระบบ ต งแตปาตนน า เพมน าตนทนเขาสระบบกกเกบ และ ระบบกระจายน าเขาสพ นทรบประโยชน และปรบปรงคณภาพน า

สรางฝายกกเกบน า และฝายชะลอน า ปรบปรง และพฒนาโครงสรางสารองน า ระบบสงน า เพมประสทธภาพเกบกกน า และระบายน า

ปรบปรง พฒนาโครงสรางสารองน า และเพมประสทธภาพการเกบกกน า และระบายน า

31

เพอใหการจดการน าชมชนบรรลผลตามทกลาวขางตนจงควรดาเนนงานใหครอบคลมโครงสรางทสาคญ 5 ดานหลก ไดแก

1) ดานแหลงน า

2) ดานชมชน

3) ดานเทคโนโลยเพอการจดการความร

4) ดานการบรหารจดการน า

5) ดานเครอขายความรวมมอ

โครงสรางการจดการน าชมชน

-

-

1

2

5

4

3

32

8. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ดานจดการน าชมชน

ชมชนสามารถบรหารจดการและบารงรกษาน าในชมชนไดอยางยงยน

ลดความเสยหายจากปญหาน าทวม – น าแลงในชมชน

มน าเพยงพอ เกดความมนคงดานการเกษตร

ดานเศรษฐกจ

ชมชนมความมนคง เกดผลผลตเพม มผลผลตนอกฤดกาล รายไดสมาเสมอ เพมข น พอเพยงทจะมเงนออม

ดานสงคม

คนในชมชนกลบคนถนฐานบานเกด เปนสงคมอยดมสข

33

ภาคผนวก ข

ตวอยางโครงการจดทาโครงสรางน า

ขอเสนอโครงการขดลอกสระน าสาธารณะ

บานโคกพลวง ต.หนองโบสถ อ.นางรอง จ.บรรมย ภายใตการด าเนนงาน

เครอขายบรหารจดการทรพยากรน าระดบชมชน อ.นางรอง จ.บรรมย

หลกการและเหต ล

ชมชนบานโคกพลวงมแหลงกกเกบน าสาธารณะ จานวน 2 ลก มพ นทรวมกน 4 ไร โดยในชวงฤดฝนสระน า ลก น จะทาหนาทคอยรบน าทไหลหลากมาจากชมชนบานโคกพลวงและพ นทปลกมนสาปะหลง (ดานทศตะวนตก) คดเปนพ นทรบน าท งหมดประมาณ 500 ไร ซงจากการสงเกตของชมชนในชวงตลอดระยะเวลาทผานมา แตละปสระน ามน าไหลผานในถง 6 , 3 ลบ.ม. แตกกเกบน าไวได เพยง ,871 ลบ.ม. โดยสระลกท 1 (ดานทศเหนอ) สามารถกกเกบน าไดเพยง ,77 ลบ.ม. สระลกท (ดานทศใต) สามารถกกเกบน าไดเพยง 3 ,096 ลบ.ม. เนองจากสระน าไดดาเนนการขดลอกมานานแลว และปจจบนสระน ามสภาพต นเขน ชมชนเหนวาหากสระสาธารณะท ง ลก ไดรบการพฒนาปรบปรงใหดข น จะเพมปรมาณน าสารองไวใชในการทานา และกกเกบน าไวใชเพาะปลกในชวงฤดแลงไดถง 11, 73 ลบ.ม. โดย สระลกท 1 สามารถกกเกบได ,466 ลบ.ม. สระลกท กกเกบได ,6 7 ลบ.ม. ซงมากกวาปรมาณการกกเกบเดม , ลบ.ม.

ดงน นทางชมชนบานโคกพลวงและชมชนใกลเคยงจงไดจดทาโครงการขดลอกสระน าสาธารณะ ข น โดยมแผนดาเนนการปรบปรงขดลอกสระสาธารณะบานโคกพลวง จานวน 2 ลกและวางระบบทอน าแบบทอ 3 ระดบ เพอใชเปนตนแบบในการบรหารจดการสระน าของชมชนตอไป

วตถประสงค

1. เพอชกน าเขาเกบทสระน าสาธารณะ และกระจายเขาสคลอง 8 พรรษา ใหสามารถกกเกบและกระจายน าไปในพ นทเกษตรไดมากทสด

. เพอเปนการเพมประสทธภาพการกกเกบน าในสระสาธารณะ 3. เพอใหเกดการบรหารจดการสระน าสาธารณะ 4. เพอสรางอาชพเสรม เพมรายได ใหกบคนในชมชนจากการใชประโยชนจากพ นทกกเกบน าของชมชน 5. เปนน าตนทน สารองไวในกรณฝนท งชวงและการเพาะปลกพชนอกฤดกาลผลต 6. เพอลดปญหาน าทวมหมบานและพ นทเกษตรในชวงฤดน าหลาก

34

ระยะเวลาการด าเนนงานโครงการ

ระยะเวลาการดาเนนงานโครงการท งส น 1 (สบ) เดอน

แ นการด าเนนงาน เดอนท

3 6 7 8 9

1. สรางเวทชาวบานเพอรวบรวมขอมลสรปปญหาความตองการ วางแนวทางการดาเนนงานและทาประชาคมชมชนโคกพลวงและชมชนใกลเคยง

. สารวจพ นท เสนทางน า จดทาขอมล

3. จดการขอมล สรปหาแนวทางการดาเนนงานและงบประมาณ และออกแบบสระน าสาธารณะ

4. ประชมคณะทางาน วางแนวทางในการขดลอกและจดทาโครงการเพอเสนอขอรบงบประมาณ

. นาเสนอโครงการตอชมชนบานโคกพลวง

6. ประชมคณะกรรมการเครอขายบรหารจดการทรพยากรน าระดบชมชน

7. เสนอโครงการเพอขอรบงบประมาณสนบสนนงานโครงการ

8. ดาเนนงานโครงการตามแผนการดาเนนงาน - ประชมคณะกรรมการ หาแนวทางจดจาง - ยนประมลงานขดลอกและคดเลอกผรบเหมา - ดาเนนการขดลอก

9. ตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน และตรวจสอบงบประมาณการดาเนนงาน

1 . รายงานและสรปผลการดาเนนงาน

35

แ นทแสดงแนวทางการด าเนนงาน

36

แ นทแสดงแหลงน าและเสนทางน าบานโคกพลวง

พ นทด าเนนงานโครงการ สระสาธารณะบานโคกพลวง ตาบลหนองโบสถ อาเภอนางรอง จงหวดบรรมย

ขอบเขตการด าเนนงาน 1. การรวบรวมขอมลสารวจพ นทรบน า พ นทไดรบประโยชน เสนทางน า ปรมาณน าทจะกกเกบ ปญหาและ

แนวทางการดาเนนงาน ขอมลงบประมาณการดาเนนงาน . ประชมคณะแกนนาชมชน เพอหาขอสรปแนวทางการทางาน จดทาขอมลเพอวางแผนการในการจดทา

โครงการและประมาณการงบประมาณขดลอกสระสาธารณะ เพอเสนอขอรบงบประมาณสนบสนน ดาเนนงานโครงการ

3. ประชมชมชนเพอนาเสนองานโครงการและสารวจความคดเหนของชมชนในการดาเนนการและการขดลอก

4. นาเสนอโครงการตอคณะกรรมการเครอขายบรหารจดการทรพยากรน าระดบชมชน และเสนอโครงการ ตอสถาบนสารสรเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน)

37

5. ดาเนนงานขดลอกสระสาธารณะ ปรบปรงทอน าเขา-ทอน าออก ใหมประสทธภาพในการระบายน าและรองรบน า

6. ตดตามและประเมนผลการดาเนนงานโครงการ และตรวจการดาเนนงาน 7. สรปผลการดาเนนงาน ปรมาณการกกเกบน าทเพมข น การกระจายน าสพ นทการเกษตร การพฒนาอาชพ

เสรมเพมรายได ในพ นทกกเกบน าสาธารณะของชมชน การพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน

ลทคาดวาจะไดรบ 1. สามารถชกน าเขากกเกบในสระน าสาธารณะของชมชนเพมมากข น กระจายน าเขาสคลอง

8 พรรษา สงน าถงนา และพ นทการเกษตรไดมากข น 2. สระน าสาธารณะมประสทธภาพในการกกเกบน ามากข น มปรมาณน ากกเกบเพมมากข น 3. ชมชนมน าสารองไวในแกไขปญหาฝนท งชวงในฤดการผลตหลก (ทานา) และการเพาะปลก

พชนอกฤดกาลผลต 4. สรางอาชพเสรม เพมรายได และแกไขปญหาหน สนในชมชนไดในอนาคต 5. ชมชนไมตองอพยพไปขายแรงงานตางถน และสามารถสรางความยงยนใหกบชมชนไปไดใน

อนาคต 6. ชมชนใชน าอยางมประสทธภาพมากข น เกดกระบวนการบรหารจดการน าชมชนอยางเปนระบบและยงยน 7. ลดปญหาน าทวมขงในหมบานและพ นทเกษตรชมชนในชวงน าหลาก

8. ครวเรอนทไดรบประโยชน ครวเรอน พ นทเกษตร จานวน 300 ไร

รบ ดชอบโครงการ 1. นางสามญ โลหทอง 2. นายมนตร แสนเดช 3. นายสนต รงพงษ

งบประมาณในการด าเนนงาน 1. คาวสดอปกรณและแรงงาน จานวน 100,000 บาท 2. คาเครองจกรงานขดลอก จานวน 332,000 บาท รวมคาใชจายในการดาเนนงานเปนจานวนเงนท งส น 432,000 บาท (สแสนสามหมนสองพนบาทถวน)

38

ผเสนอโครงการ

(นางสามญ โลหทอง)

ประธานคณะกรรมการบรหารจดการทรพยากรน า

ระดบหมบาน บานโคกพลวง ผตรวจสอบงาน

(นายมนตร แสนเดช)

รองประธานคณะกรรมการบรหารจดการทรพยากรน า

ผสารวจและประมาณการ

(นายสนต รงพงษ)

เลขานการคณะกรรมการบรหารจดการทรพยากรน า

39

แบบและรายการกอสราง

ประเภทงาน โครงการขดลอกสระน าสาธารณะบานโคกพลวง จานวน สระ สถานทขดลอก บานโคกพลวง หมท 9 ตาบลหนองโบสถ อาเภอนางรอง จงหวดบรรมย แบบตวอยางสระรวม

40

แบบตวอยาง สระลกท

41

แบบตวอยาง สระลกท

42

21 ตลาคม

48

ภาคผนวก ค

ตวอยางคาสงแตงต ง และอานาจหนาทของคณะกรรมการน าชมชน

(พจารณาตามความเหมาะสมของการบรหารจดการนาชมชนแตละพนท)

ตวอยาง

ลายมอชอ

(นายกเทศบาลต าบล....)

49

อ านาจหนาทของคณะกรรมการน าชมชน

1. ค าจ ากดความ

ในทน

1.1 “น า” หมายถง น าจากบอน า

1.2 “คณะกรรมการ” หมายถง คณะกรรมการบรหารน าชมชน.........

2. คณะกรรมการคดเลอกจาก

2.1 ตวแทนจากชมชน เชน ผนาชมชน ผแทนเทศบาล/อบต. ชาวบาน คร อาจารย อน ๆ

2.2 มการคดเลอกในคณะกรรมการเพอแตงต งประธานคณะกรรมการ รองประธานคณะกรรมการ เลขานการ และเหรญญกคณะกรรมการ

3. การพนจากต าแหนง

3.1 กรรมการอยในตาแหนงคราวละ 3 ป กรรมการซงพนจากตาแหนงตามวาระ อาจไดรบแตงต งอกได

3.2 กรรมการพนจากตาแหนงกอนถงวาระเมอ

3.2.1 ตาย

3.2.2 ลาออก

3.2.3 เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

4. หลกการด าเนนงาน

4.1 พจารณาอนญาตใหผนาน าไปใชประโยชน โดยมหลกเกณฑดงน

4.1.1 เปนบคคลทมภมลาเนาอยท ตาบล............. เทาน น

4.1.2 ตองเปนการนาไปใชเพอการเกษตรของผรบอนญาตในชมชน........... หามมใหผใดอนญาตนาไปขายใหผหนงผใด

4.1.3 ตองนาไปใชประโยชนสาธารณะใน ตาบล...........

4.2 พจารณาคณสมบต และหลกเกณฑของเจาของกรรมสทธทดน ทจะเขารวมโครงการดงน

4.2.1 เปนเจาของกรรมสทธทดนตามกฎหมาย และทดนอยภายใน ตาบล........... เทาน น

4.2.2 เขารวมกจกรรมกบชมชน ดวยความสมครใจและสมาเสมอ

4.2.3 มความต งใจ และดาเนนงานโครงการบรหารน าชมชน รวมกบคณะกรรมการ

50

4.2.4 คานงถงประโยชนสวนรวม กอนประโยชนสวนตน

4.2.5 ปฏบตตามหลกเกณฑและระเบยบการบรหารจดการน าชมชน

4.2.6 หากเจาของกรรมสทธทดน มการโอน/มอบกรรมสทธทดนทเขารวมโครงการใหกบผอน ตองใหผรบโอน/มอบกรรมสทธทดนน น รบทราบและปฏบตตามหลกเกณฑและระเบยบการบรหารจดการน าชมชน

5. ระเบยบการบรหารจดการน า

5.1 กาหนดเวลาปด – เปด ประตน าชวงฤดน าแลง ฤดฝน และกาหนดเวลาเพอเขาออกสระน าในการนาน าไปใชประโยชน

5.2 กาหนดปรมาณน าเพอกกเกบ และ ใชประโยชนในพ นท

5.3 ในกรณทน าเหลอจากการใชประโยชนในขอ 4.1.2 และจะมการซ อขายน าใหบคคล หรอ นตบคคล เพอการพานชเพอการอตสาหกรรม ใหคณะกรรมการประชมลงมต โดยมหลกเกณฑดงน

5.3.1 กาหนดราคาตามความเหมาะสม

5.3.2 จดสรรแบงปนผลประโยชนระหวางชมชน กบ เจาของกรรมสทธทดน

5.3.3 กาหนดปรมาณน าทจะขาย โดยพจารณาจากปรมาณน าในสระน า

5.3.4 เจาของกรรมสทธทดนมสทธเขารวมประชมกบคณะกรรมการ และมสทธออกเสยงเหมอนคณะกรรมการ โดยใหถอเสยงขางมากเปนหลกถอเปนมตทประชม

5.4 การนาน าไปใชประโยชนไมวากรณใดๆ ใหบคคลหรอนตบคคลทาหนงสอยนตอคณะกรรมการกอน 7 วน และใหประธานอนมตเพอดาเนนการแลวแตกรณ ยกเวน กรณวกฤตเรองน าเรงดวน ใหอานาจการพจารณาของประธานและรองประธานอยางใดอยางหนงตามความเหมาะสม

5.5 กรณทเกดการนาน าไปใชประโยชนผดจากหลกเกณฑทระบไว และ/หรอ เจาของกรรมสทธทดนทเขารวมโครงการ ไมปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนด ใหคณะกรรมการพจารณาแกไขปญหา โดยใชอานาจช ขาดตามเสยงขางมากจากคณะกรรมการ และ ประชาชนทไดรบประโยชนจากการใชน าจากทดนน น

51

6. การประชมคณะกรรมการ

6.1 จดการประชมรายงานไตรมาส (3 เดอน) เพอรบทราบปญหาน าในพ นทของชมชน เชน ปรมาณน า คณภาพน า การบรหารจดการน าและรายงานตอหนวยงานทเกยวของเพอหาแนวทางการแกไขปญหา

6.2 จดการประชมเรงดวนกรณการเกดปญหาวกฤตเรองน า ขอขอสรปจากการหารอในทประชม ถอเปนมตของทประชม

7. งบประมาณ

7.1 บรหารจดการงบประมาณสาหรบดาเนนกจกรรมทเกยวของกบการบรหารจดการน าชมชน ตาบล......

8. การจดกจกรรม

8.1 จดกจกรรมเพอสงเสรมกระตนชมชน มสวนรวมในการดแลรกษาสภาพของคลอง แหลงน า ใหมสภาพทด และใหวด โรงเรยน สามารถเขาไปศกษาหาความรได โดยอนญาตจากคณะกรรมการ

9. การประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ

9.1 รวมมอกบภาครฐและเอกชน รวมท งกบชมชนใกลเคยง เพอการแกไขปญหาน าแบบยงยน

9.2 รวมมอกบคณะกรรมการบรหารจดการน าของชมชนอน ๆ หรอใกลเคยง เพอสรางเครอขายในการบรหารจดการน าของชมชนตางๆ รวมกน

9.3 ใหคณะกรรมการ ประชมพจารณาหาแนวทางดาเนนงานในการหางบประมาณตอหนวยงานตางๆ ทเกยวของ โดยมวตถประสงคเพอใหเกดการดาเนนงานอยางมประสทธภาพเปนระบบ และเหมาะสมตอการดาเนนงานของคณะกรรมการตอไป

10. การควบคมและตรวจสอบคณภาพน า

10.1 กาหนดเวลาตรวจสอบคณภาพน าเบ องตนโดยชมชน ท งน าในบอน าดมน ากน และน าในลาคลอง

10.2 การต งกลมบคคล หรอกลมเยาวชน เพอตรวจสอบคณภาพน าเบ องตน และจดหาชดทดสอบคณภาพน าเบ องตน

10.3 ในกรณทน าเนาเสย คณะกรรมการจะสงตวอยางน าไปตรวจสอบทหองปฏบตการตรวจสอบคณภาพน า ทไดรบการยอมรบ

10.4 กรณทน าเกดเนาเสย ไมสามารถนาไปใชประโยชนได ใหคณะกรรมการประชมหารอ เพอหาแนวทางแกไขปญหา ขอสรปทประชมถอเปนมตทประชม

52

ภาคผนวก ง

ใบประเมนผลความกาวหนา ดานการเขาถง

โครงการวนเกษตร/ทฤษฎใหม

ชมชนบาน...............................................

สญญาสนบสนนงบประมาณเลขท :

วน/เดอน/ป ทประเมน:

1. การประเมนผลความกาวหนาโครงการของชมชนฯ ล าดบท รายละเอยดการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน สงทสงมาดวย

1. จดท าแผนทพกดจดด าเนนโครงการวนเกษตร/ทฤษฎใหม

ด าเนนการแลว อยระหวางการด าเนนการ ยงไมไดด าเนนการ

................................. ................................. .................................

2. จดท าแผนผงพนทแปลงวนเกษตร/ทฤษฎใหม


................................. ................................. .................................

3. แผนงานท 1 .......................................................................................................

ด าเนนการแลว รอยละ....... ยงไมไดด าเนนการ

................................. ................................. .................................

ภาพถายพนททกจดกอนการด าเนนโครงการ พรอมค าอธบายใตภาพ


.................................

.................................

.................................

ภาพถายพนทระหวางด าเนนโครงการ พรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

ค าชแจง : ใบประเมนผลความกาวหนาฉบบนจดท าขน เพอตดตามความกาวหนาการด าเนนงาน ดานการเขาถง โครงการวนเกษตร (โครงสรางน าเสรมวนเกษตร) และเพอใชประกอบการพจารณาอนมตงบประมาณ งวดท 2 จากสถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน) ซงประกอบดวย 1) การประเมนผลความกาวหนาโครงการของชมชนฯ และ 2) การรบรองการประเมนความกาวหนาโครงการฯ โดยมรายละเอยด ดงน

53

ล าดบท รายละเอยดการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน สงทสงมาดวย 4. แผนงานท 2

......................................................

................................................


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนททกจดกอนการด าเนนโครงการ พรอมค าอธบายใตภาพ


.................................

.................................

.................................

ภาพถายพนทระหวางด าเนนโครงการ พรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

(ลงชอ) ……...................................................

( )

ผประเมน

วน/เดอน/ป ทประเมน ...….………/..……………/…….....……

2. การรบรองการประเมนความกาวหนาโครงการฯ

ขาพเจาขอรบรองวา การประเมนผลความกาวหนา ดานการเขาถง “โครงการ.....................................” เปนจรงทกประการ และเหนสมควรพจารณาอนมตงบประมาณ งวดท...........

(ลงชอ) ……………...............................................

( )

หวหนาทปรกษาโครงการ

วนท .............../....................../.............

โครงการวนเกษตร ชมชนบานดอนชย ต าบลสะเอยบ อ าเภอสอง จงหวดแพร

54

ภาคผนวก จ

ใบประเมนผลความกาวหนา ดานการพฒนา

โครงการ...........................................................................................

ชมชน.........................................................................

สญญาสนบสนนงบประมาณเลขท :

วน/เดอน/ป ทประเมน:

1. การประเมนผลความกาวหนาโครงการของชมชนฯ ล าดบท รายละเอยดการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน สงทสงมาดวย

1. จดท าแผนทพกดจดด าเนนโครงการของชมชน


................................. ................................. .................................

2. แผนงานท 1 …………………………………………. ……………………………………………


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนททกจดกอนการด าเนนโครงการพรอมค าอธบายใตภาพ


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนทระหวางด าเนนโครงการพรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนทหลงด าเนนโครงการ พรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

ค าชแจง: ใบประเมนผลความกาวหนาฉบบนจดท าขน เพอตดตามความกาวหนาการด าเนนงานโครงการของชมชน และใชประกอบการพจารณาอนมตงบประมาณ งวดท 2 จากสถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน) ซงประกอบดวย 1) การประเมนผลความกาวหนาโครงการของชมชนฯ และ 2) การรบรองการประเมนความกาวหนาโครงการฯ โดยมรายละเอยด ดงน

55

ล าดบท รายละเอยดการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน สงทสงมาดวย 3. แผนงานท 2

................................................... ……………………………………………


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนททกจดกอนการด าเนนโครงการพรอมค าอธบายใตภาพ


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนทระหวางด าเนนโครงการพรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

ภาพถายพนทหลงด าเนนโครงการ พรอมค าอธบาย ใตภาพ


................................. ................................. .................................

(ลงชอ) ……...................................................

( )

ผประเมน

วน/เดอน/ป ทประเมน ...….………/..……………/…….....……

2. การรบรองการประเมนความกาวหนาโครงการฯ

ขาพเจาขอรบรองวา การประเมนผลความกาวหนา “โครงการ.....................................................” เปนจรงทกประการ และเหนสมควรพจารณาอนมตงบประมาณ งวดท..........

(ลงชอ) ……………...............................................

(...............................................)

หวหนาทปรกษาโครงการ

วนท .............../....................../.............

56

ภาคผนวก ฉ

แบบบนทกขอมลเกษตรทฤษฎใหมและตวอยางการกรอกขอมล

แบบบนท กขอมลเกษตรทฤษฎใหม

ชมชน………………………………………………………………………….

ชอเจาของแปลง………………………………………………

เบอรโทร ......................................

57

แบบฟอรม ส าหรบกรอกขอมลเรมตน และทก 6 เดอน

กรอกขอมลเรมตน และทก 6 เดอน

ส าหรบแปลงเกษตรทฤษฎใหม

1. ชอเจาของแปลง…………………………………………………………………………………………… 2. ทอย……………………………………………………………………………………………

พกดแปลง X ............................................ Y ............................................

3. พ นทแปลงท งหมด …………………………………………………… ไร

4. แบงสดสวนพ นท ดงน

แหลงน า ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

นาขาว ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

ไม ล ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

พช ก ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

พชไร ………………………. ไร คดเปนรอยละ ...........................

ไมใชสอย/ไมมรดก ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

ทอยอาศย ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

อนๆ ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………




5. คณภาพดน

ปรมาณอนทรยวตถ…………………ความเปนกรด-ดาง(PH)…………………(ระดบ PH ทเหมาะสม 5.5-7)

6. ดานเศรษฐกจ

รายไดครวเรอนกอนการด าเนนการแปลงเกษตรทฤษฎใหม……….….…………..…………..……บาท/ป

รายไดครวเรอนหลงการด าเนนการแปลงเกษตรทฤษฎใหม……….….…………..…………..……บาท/ป

58

7. ปรมาตรไมของไมใชสอย/ไมมรดก/ไมเพอการกอสราง

ตนท ชนด เสนรอบวงทความสงเพยงอก (1.3 เมตร)

ความสง ถ งยอดทรงพม

59

ขอมลรายได ประจ าเดอน ………………….….… ป พ.ศ. …………….ชมชน……………………………….… ชอเจาของแปลง.............................................................................................................. 1) รายได ล าดบ วน/เดอน ชนด ล ลต

(พช สตว ปลา) ขาย

(บาท) บรโภคในครวเรอน

(บาท) แบงให อน

(บาท) รวม

(บาท)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

หมายเหต: รายไดทน ามาบนท กจะตองเปนรายไดทเกดจากภายในแปลงทท าเกษตรทฤษฎใหมเทาน น

60

ขอมลรายจาย/ตนทน 2) รายจาย/ตนทน (บาทตอเดอน) ล าดบ ชนดรายจาย รายละเอยดรายจาย ซ อมา

(บาท) ลตเอง/ท าเอง

(บาท) อนให (บาท)

รวม (บาท)

1 คาแรง(คาจาง) 2 ซอมบ ารงตางๆ 3 น ามน เช อเพลงตางๆ 4 ไฟฟา 5 สารก าจดศตรพช 6 ปย 7 น าหมกชวภาพ 8 เมลดพนธ/ตนพนธ/กอนเหด ฯลฯ 9 พนธสตว

อนๆ....................

หมายเหต: รายจายทน ามาบนท กจะตองเปนรายจายทเกดจากภายในแปลงทท าเกษตรทฤษฎใหมเทาน น : คากบขาวทซ อกนในครวเรอน และคาใชจายจปาถะในครวเรอนไมจดเปนรายจายทตองน ามาบนท ก

3) ระดบน าในสระจากการสงเกตไมบอกระดบน า ความลก…………….เมตร คดเปนปรมาตรน า . .............................. (ลบ.ม) คดเปนสดสวนรอยละ.......................... 4) ความพอเพยงของปรมาณน าเพอท าการเกษตรในพ นทแปลงเกษตรทฤษฎใหมในเดอนน ไมมน าแลว มน านอย(เหลอใชไดนอยกวาครง) มน าใชครงเดยว

น าเกอบพอ(เหลอใชไดมากกวาครง) น าเพยงพอเตมท

) สรปความส าเรจในการลดคาใชจายรายเดอน 5.1) การลดคาใชจายดานแรงงาน (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.2) การลดคาใชจายดานเช อเพลงน ามน/ไฟฟา (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.3) การลดคาใชจายดานปย (ปยเคม ปยอนทรย ปยคอก และน าหมกชวภาพ) (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.4) ความสาเรจอนๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

61

ตวอยาง

แบบบนท กขอมลเกษตรทฤษฎใหม

ชมชน……บานมวงชม…………………………………………………………………….

ชอเจาของแปลง……นายป ญญา เปาพรหม…………………………………………

62



ส าหรบแปลงเกษตรทฤษฎใหม

1. ชอเจาของแปลง……………นายปญญา เปาพรหม…………………………………

2. ทอย…………………22/5 ม.7 ต.ครง อ.เชยงของ จ.เชยงราย………………………

พกดแปลง X .........615367............... Y ...........1924782..................

3. พ นทแปลงท งหมด …………………………1………………………… ไร


แหลงน า …………0.25….… ไร คดเปนรอยละ ………25…………

นาขาว …………0.25….... ไร คดเปนรอยละ ………25…………

ไม ล ……………………… ไร คดเปนรอยละ ……………………

พช ก …………0.12……. ไร คดเปนรอยละ ………12.5………

พชไร …………………….. ไร คดเปนรอยละ .........................

ไมใชสอย/ไมมรดก …………0.25……. ไร คดเปนรอยละ ………25…………


อนๆ…เลาเปด…… …………0.13….… ไร คดเปนรอยละ ………12.5………


ปรมาณอนทรยวตถ………1.5……ความเปนกรด-ดาง(PH)……5……(ระดบ PH ทเหมาะสม 5.5-7)


รายไดครวเรอนกอนการด าเนนการแปลงเกษตรทฤษฎใหม……….….…52,000…………..……บาท/ป

รายไดครวเรอนหลงการด าเนนการแปลงเกษตรทฤษฎใหม……….….…65,000…..………..……บาท/ป

63

7. ปรมาตรไมของไมใชสอย/ไมมรดก/ไมเพอการกอสราง ตนท ชนด เสนรอบวงทความสง

เพยงอก (1.3 เมตร) ความสง

ถ งยอดทรงพม 1 มะขาม 170 20

2 สก 65 8.20

3 สก 120 15 4 สก 30 5

64

ขอมลรายได ประจ าเดอน …มกราคม….… ป พ.ศ…2558…. ชมชน…บานมวงชม…….……

1) รายได ล าดบ วน/เดอน ชนด ล ลต





(บาท)

1 2/มกราคม แตงกวา 60 20 0 80

2 2/มกราคม มะเขอพวง 120 15 30 165

3 5/มกราคม ปลานล 0 150 0 150

4 6/มกราคม ดอกดาวเรอง 500 500

5 6/มกราคม ไขไก 25 25

6 6/มกราคม ล นฟา 40 25 65

7 10/มกราคม มะนาว 250 45 295

8 20/มกราคม น าหมกปลา 40 40 40

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

หมายเหต: รายไดทน ามาบนท กจะตองเปนรายไดทเกดจากภายในแปลงทท าเกษตรทฤษฎใหมเทาน น

65

ขอมลรายจาย/ตนทน 2) รายจาย/ตนทน (บาทตอเดอน) ล าดบ ชนดรายจาย รายละเอยดรายจาย ซ อมา

(บาท) ลตเอง/ท าเอง

(บาท) อนให


(บาท)

1 คาแรง(คาจาง) ไถพรวน 1,200 1,200

2 ซอมบ ารงตางๆ

3 น ามน เช อเพลงตางๆ น ามนสบน า 100 100

4 ไฟฟา ไฟฟา(ภายในแปลงทฤษฎใหม)

50 50

5 สารก าจดศตรพช

6 ปย

7 น าหมกชวภาพ วสด ลตน าหมกปลา 20 20

8 เมลดพนธ/ตนพนธ/กอนเหด ฯลฯ เมลด กหวาน 300 300

9 พนธสตว ลกปลานล 500 500

อนๆ....................

หมายเหต: รายจายทน ามาบนท กจะตองเปนรายจายทเกดจากภายในแปลงทท าเกษตรทฤษฎใหมเทาน น : คากบขาวทซ อกนในครวเรอน และคาใชจายจปาถะในครวเรอนไมจดเปนรายจายทตองน ามาบนท ก

3) ระดบน าในสระจากการสงเกตไมบอกระดบน า ความล ก……2.5……….เมตร คดเปนปรมาตรน า . ...........1,100........ (ลบ.ม) คดเปนสดสวนรอยละ.........50........

4) ความพอเพยงของปรมาณน าเพอท าการเกษตรในพ นทแปลงเกษตรทฤษฎใหมในเดอนน ไมมน าแลว มน านอย(เหลอใชไดนอยกวาครง) มน าใชครงเดยว น าเกอบพอ(เหลอใชไดมากกวาครง) น าเพยงพอเตมท

5) สรปความส าเรจในการลดคาใชจายรายเดอน 5.1) การลดคาใชจายดานแรงงาน (บาทตอเดอน) เดอนมกราคม ลดคาจางแรงงานในการใหน าพช 600 บาท (จากเดมจางคน 1 คน รดน า 2 วน) 5.2) การลดคาใชจายดานเช อเพลงน ามน/ไฟฟา (บาทตอเดอน) เดอนมกราคม ลดคาน ามนเช อเพลงในการปมน า 600 บาท (จากเดมจาย 700 บาท) 5.3) การลดคาใชจายดานปย (ปยเคม ปยอนทรย ปยคอก และน าหมกชวภาพ) (บาทตอเดอน) ลดคาปยเคม 2,500 บาทตอป และเพมรายไดจากการขายปยคอก 500 บาท 5.4) ความสาเรจอนๆ ……………………………………………………………………………………………………………………………………

66

ภาคผนวก ช

แบบบนทกขอมลวนเกษตรและตวอยางการกรอกขอมล

แบบบนท กขอมลวนเกษตร

ชมชน……………………………………………………………………… ชอเจาของแปลง…………………………………………………

เบอรโทร……………………………………………………

67



ส าหรบแปลงวนเกษตร

1. ชอเจาของแปลง……………………………………………………………………………………………………………

2. ทอย………………………………….………………………………………………………………………………………

พกดแปลง X ........…………................................. Y ...……………….................................

3. พ นทแปลงท งหมด …………………………………………………… ไร


แหลงน า ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

ไม ล ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

พช ก …….………..……… ไร คดเปนรอยละ ………………………


ไมมรดก/ไมเพอการกอสราง ……………………… ไร คดเปนรอยละ ………………………




ปรมาณอนทรยวตถ…………………ความเปนกรด-ดาง(PH)……….… (ระดบ PH ทเหมาะสม 5.5-7)


รายไดครวเรอนกอนการด าเนนการแปลงวนเกษตร……….….…………..…………..……บาท/ป

รายไดครวเรอนหลงการด าเนนการแปลงวนเกษตร……….….…………..…………..……บาท/ป

68

7. ปรมาตรไมของไมมรดก/ไมเพอการกอสราง



1

2

3 4

5

6

69

8. ส าหรบแปลงวนเกษตร

ขอมลการปกคลมดนของพชพรรณ จ าแนกตามช นเรอนยอด และการวเคราะหปรมาตรไม (ขนาดแปลง x เมตร)

แปลงเกบขอมลของ ........……………….............................................................................................................................

ทอย ....................………………...........................................................................................................………………...

พกด .................. X ……………….................................Y . ………………..................................................................

วน/เดอน/ปทบนทก ............………………........................................................................................................................

ผบนทก ...........……………….............................................................................................................................................

8.1) ขอมลตนไม

กลมท 1 กลมไมเรอนยอดเดน (สงกวา 1 เมตร)

ตนท

ชนดพนธไม ตาแหนงในแปลง เสนรอบวงทระดบความสง

เพยงอก (1.3 ม.)

ความสงถงทรงพม (เมตร)

ความสงท งหมด (เมตร)

ขนาดของทรงพม (เมตร) X

(เมตร) Y

(เมตร) เหนอ ใต ออก ตก

1

2 3

4 5

6 7

8

9 10

11 12

13 14

15

70

กลมท 2 กลมไมเรอนยอดรอง (สง 7 - 1 เมตร)

ตนท






(เมตร) Y


1

2 3

4

5

6

7 8

9 10

11

12 13

14 15

16 17

18 19

20 21

22

23 24

25

71

กลมท 3 กลมไมพม (สง 2 - 7 เมตร)

ตนท






(เมตร) Y


1

2 3

4

5 6

7 8

9 10

11 12

13 14

15

16 17

18 19

20 21

22 23

24 25

72

กลมท 4 ไมเรอนยอดระดบลาง ขนาดสงนอยกวา เมตร มไมอะไรบาง ระบชนด 1) …………..………………………… 2) ………………..…………………... 3) ……………………………………… 4) ………………………………………… 5) …………………………….……….. 6) ……………………………………… 7) ………………………………………… 8) ……………………………………… 9) ……………………………………… 10) ………………………………………. 11) ……………………………………. 12) ……………………………………

กลมท พชคลมดน ไมอะไรบาง ระบชนด 1) ………………………………………. 2) ……………………...…………….. 3) ……………..……………………… 4) …………………………………….…… 5) …………………………………….. 6) ……………………………………… 7) ………………………………………..… 8) ………………………………………9) ……………………………………… 10) ………………………………………. 11) ….………………………..……… 12) ………………………………………

8.2) ขอมลทรพยากรดน 1) คาความเปนกรด-ดาง ของดน (pH) ………………………………………………..(ชวงทเหมาะสม ระหวาง 5.5 – 7) 2) ปรมาณอนทรยวตถในดน (Organic matter) ............................................................... % ความหมาย

อนทรยวตถ นอยกวารอยละ 0.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณตามาก

อนทรยวตถ รอยละ 0.5-1 หมายความวา ดนอดมสมบรณตา

อนทรยวตถ รอยละ 1-1.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณคอนขางตา

อนทรยวตถ รอยละ 1.5-2.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณปานกลาง

อนทรยวตถ รอยละ 2.5-3.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณคอนขางสง

อนทรยวตถ รอยละ 3.5-4.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณสง

อนทรยวตถ รอยละ มากกวา 4.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณสงมาก (ทมา: อภรด อมเอบ 2534)

3) การสญเสยดน พจารณาจากระยะหางระหวางหนาดนทหายไป หมดท 1 .......................................... มลลเมตร หมดท ........................................ มลลเมตร หมดท 3 …....................................... มลลเมตร หมดท 4 …..................................... มลลเมตร เ ลย ............................................. มลลเมตร

ความหมาย ระยะทวดได(มลลเมตร)

การสญเสยดน (ตนตอไรตอ 6 เดอน)

การสญเสยดน (ตนตอไรตอป)

ระดบการสญเสยดน

1 1.92 3.84 ระดบการสญเสยดนนอยมาก 2 3.84 7.68 ระดบการสญเสยดนนอย

3 5.76 11.52 ระดบการสญเสยดนปานกลาง 4 7.68 15.36 ระดบการสญเสยดนรนแรง

5 9.6 19.2 ระดบการสญเสยดนรนแรงมาก

73

8.3) การวเคราะหอตราการปกคลมดน

สดสวนการมพชพรรณปกคลมดน = (จานวนชองทมเรอนยอดปกคลมมากกวาครงชอง x 1 ) / 400 = (................ x 100) /400 = ..................เปอรเซนต

พกด GPS

...................., …..................

74

ขอมลรายได ประจ าเดอน ………........................ ป พ.ศ. ...................... ชมชน………………..……….…… ) รายได ล าดบ ชนด ล ลต





(บาท)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

หมายเหต: รายไดทน ามาบนท กจะตองเปนรายไดทเกดจากภายในแปลงทท าวนเกษตรเทาน น

75

ขอมลรายจาย/ตนทน ) รายจาย/ตนทน ล าดบ ชนดรายจาย รายละเอยด

รายจาย

ซ อมา (บาท)

ลตเอง/ท าเอง (บาท)

อนให (บาท)


1 คาแรง(คาจาง)


3 น ามน เช อเพลงตางๆ

4 ไฟฟา


6 ปย

7 น าหมกชวภาพ

8 เมลดพนธ/ตนพนธ/กอนเหด ฯลฯ

9 พนธสตว

10 อนๆ....................

หมายเหต: รายจายทน ามาบนท กจะตองเปนรายจายทเกดจากภายในแปลงทท าวนเกษตรเทาน น : คากบขาวทซ อกนในครวเรอน และคาใชจายจปาถะในครวเรอนไมจดเปนรายจายทตองน ามาบนท ก

3) ระดบน าในสระจากการสงเกตไมบอกระดบน า ความลก…………….เมตร คดเปนปรมาตรน า . ................... (ลบ.ม) คดเปนสดสวนรอยละ.......................... 4) ความพอเพยงของปรมาณน าเพอท าการเกษตรในพ นทแปลงเกษตรทฤษฎใหมในเดอนน

ไมมน าแลว มน านอย(เหลอใชไดนอยกวาครง) มน าใชครงเดยว

น าเกอบพอ(เหลอใชไดมากกวาครง) น าเพยงพอเตมท

5) สรปความส าเรจในการลดคาใชจายรายเดอน 5.1) การลดคาใชจายดานแรงงาน (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.2) การลดคาใชจายดานเช อเพลงน ามน/ไฟฟา (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.3) การลดคาใชจายดานปย (ปยเคม ปยอนทรย ปยคอก และน าหมกชวภาพ) (บาทตอเดอน) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.4) ความสาเรจอนๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………

76

ตวอยาง

แบบบนท กขอมลวนเกษตร

ชมชนบานหวยทราย………………………………………………………

ชอเจาของแปลง…นายสมบต มงคง………………………………

เบอรโทร……087-2597531………………………………

77

แบบฟอรม สาหรบกรอกขอมลเรมตน และทก 6 เดอน


ส าหรบแปลงวนเกษตร

1. ชอเจาของแปลง………………นายสมบต มงคง……………………………………………………………………………

2. ทอย……………22/5 ม.7 ต.เขอนผาก อ.พราว จ.เชยงใหม…………………………………………………………

พกดแปลง X ........... 615367................................. Y ........... 1924782.................................

3. พ นทแปลงท งหมด ………………3…………………………………… ไร


แหลงน า ………0.25……………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

ไม ล ………0.25……………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

พช ก ………0.10……..……… ไร คดเปนรอยละ ………………………


ไมมรดก/ไมเพอการกอสราง …………2…………… ไร คดเปนรอยละ ………………………

ทอยอาศย ………0.40……………… ไร คดเปนรอยละ ………………………



ปรมาณอนทรยวตถ…………1.5………ความเปนกรด-ดาง(PH)………7.… (ระดบ PH ทเหมาะสม 5.5-7)


รายไดครวเรอนกอนการด าเนนการแปลงวนเกษตร……….….…82,000………..…………..……บาท/ป

รายไดครวเรอนหลงการด าเนนการแปลงวนเกษตร……….….…100,000………..…………..……บาท/ป

78

7. ปรมาตรไมของไมมรดก/ไมเพอการกอสราง



1 สก 150 15 2 สก 120 12

3 สะตอ 95 9

4 สะเดาหวาน 70 7 5 สะเดาหวาน 80 8

6 มะขาม 170 20

79

8. ส าหรบแปลงวนเกษตร

ขอมลการปกคลมดนของพชพรรณ จ าแนกตามช นเรอนยอด และการวเคราะหปรมาตรไม

(ขนาดแปลง x เมตร) แปลงเกบขอมลของ ........นายสมบต มงคง......................................................................................................................... ทอย .............. 22/5 ม.7 ต.เขอนผาก อ.พราว จ.เชยงใหม............................................................................................ พกด .................. X 615367.................................Y ........... 1924782.................................................................... วน/เดอน/ปทบนทก ............17 กนยายน 2556....................................................................................................................

ผบนทก ...........นายสมบต มงคง..........................................................................................................................................

8.1) ขอมลตนไม กลมท 1 กลมไมเรอนยอดเดน (สงกวา 1 เมตร)

ตนท





ขนาดของทรงพม (เมตร)

X (เมตร)

Y (เมตร)

เหนอ ใต ออก ตก

1 สก 4 5 150 20 24 4 6 3 3

2 สะตอ 13 12 170 15 18 5 4 5 7

3 4

5 6

7 8

9 10

11 12

13

14 15

80

กลมท 2 กลมไมเรอนยอดรอง (สง 7 - 1 เมตร) ตนท ชนดพนธไม ตาแหนงในแปลง เสนรอบวงทระดบ

ความสงเพยงอก (1.3 ม.)




(เมตร) Y


1 สะเดาหวาน 5 15 70 7 9 2 2 3 2 2 สะเดาหวาน 15 15 80 8 11 3 3 2 3

3 สะเดาหวาน 15 5 60 7 10 2 2 2 2 4

5 6

7 8 9

10 11

12 13

14 15 16 17 18

19 20

21 22

23 24

25

81

กลมท 3 กลมไมพม (สง 2 - 7 เมตร) ตนท ชนดพนธไม ตาแหนงในแปลง เสนรอบวงทระดบ

ความสงเพยงอก (1.3 ม.)




(เมตร) Y


1 กหวานปา 10 2 15 3 6 1 1 1 1 2 กหวานปา 10 7 14 3 6 1 1 1 1

3 กหวานปา 18 2 16 3 5 1 1 1 1 4 กหวานปา 18 7 14 3 7 1 1 1 1

5 6

7 8 9

10 11

12 13

14 15 16 17 18

19 20

21 22

23 24

25

82

กลมท 4 ไมเรอนยอดระดบลาง ขนาดสงนอยกวา เมตร มไมอะไรบาง ระบชนด 1) ……หวาย………………………… 2) …………เพกา…………………... 3) ……………………………………… 4) ………………………………………… 5) …………………………….……….. 6) ……………………………………… 7) ………………………………………… 8) ……………………………………… 9) ……………………………………… 10) ………………………………………. 11) ……………………………………. 12) ……………………………………

กลมท พชคลมดน ไมอะไรบาง ระบชนด 1) …หญาเนเป ยร…………………. 2) ……มะแฮะข นก..…………….. 3) ……สบปะรด……………………… 4) ……ถวแดง…………………….…… 5) …………………………………….. 6) ……………………………………… 7) ………………………………………… 8) ……………………………………… 9) ……………………………………… 10) ……………………………………… 11) ….………………………..……… 12) ………………………………………

8.2) ขอมลทรพยากรดน 1) คาความเปนกรด-ดาง ของดน (pH) ……………7…………………………………..(ชวงทเหมาะสม ระหวาง 5.5 – 7) 2) ปรมาณอนทรยวตถในดน (Organic matter) .......................1.5........................................ % ความหมาย

อนทรยวตถ นอยกวารอยละ 0.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณตามาก

อนทรยวตถ รอยละ 0.5-1 หมายความวา ดนอดมสมบรณตา

อนทรยวตถ รอยละ 1-1.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณคอนขางตา

อนทรยวตถ รอยละ 1.5-2.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณปานกลาง

อนทรยวตถ รอยละ 2.5-3.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณคอนขางสง

อนทรยวตถ รอยละ 3.5-4.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณสง

อนทรยวตถ รอยละ มากกวา 4.5 หมายความวา ดนอดมสมบรณสงมาก (ทมา: อภรด อมเอบ 2534)

3) การสญเสยดน พจารณาจากระยะหางระหวางหนาดนทหายไป หมดท 1 ............5.............................. มลลเมตร หมดท .........3............................... มลลเมตร หมดท 3 ….........3.............................. มลลเมตร หมดท 4 ….......3.............................. มลลเมตร เ ลย ..................4.2........................... มลลเมตร

ความหมาย ระยะทวดได(มลลเมตร)

การสญเสยดน

(ตนตอไรตอ 6 เดอน) การสญเสยดน

(ตนตอไรตอป) ระดบการสญเสยดน

1 1.92 3.84 ระดบการสญเสยดนนอยมาก 2 3.84 7.68 ระดบการสญเสยดนนอย

3 5.76 11.52 ระดบการสญเสยดนปานกลาง 4 7.68 15.36 ระดบการสญเสยดนรนแรง 5 9.6 19.2 ระดบการสญเสยดนรนแรงมาก

83

8.3) การวเคราะหอตราการปกคลมดน

สดสวนการมพชพรรณปกคลมดน = (จานวนชองทมเรอนยอดปกคลมมากกวาครงชอง x 1 ) / 400

= (185 x 100) /400

= 46.24 เปอรเซนต

พกด GPS

61 367… …19 478 .

84

ขอมลรายได ประจาเดอน ………มกราคม ป พ.ศ. 2558 ชมชนบานหวยทราย……….……

) รายได ล าดบ ชนด ล ลต





(บาท)

1 หวาย 200 40 70 310

2 ถวแดง 750 50 800

3 หนอไม 120 200 320

4 ถวฝ กยาว 15 80 15

5 กาแฟ 3,500 3,500

6 ยอดสะเดาหวาน 20 50 70

7 มะไฟ 300 280 120 700

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

หมายเหต: รายไดทน ามาบนท กจะตองเปนรายไดทเกดจากภายในแปลงทท าวนเกษตรเทาน น

85

ขอมลรายจาย/ตนทน ) รายจาย/ตนทน ล าดบ ชนดรายจาย รายละเอยด

รายจาย

ซ อมา (บาท)

ลตเอง/ท าเอง (บาท)

อนให (บาท)


1 คาแรง(คาจาง) จางเกบกาแฟ 250 250


3 น ามน เช อเพลงตางๆ เตมป มน า 150 150

4 ไฟฟา


6 ปย ปยอนทรย 300 300

7 น าหมกชวภาพ น าหมกจลนทรย 40 40

8 เมลดพนธ/ตนพนธ/กอนเหด ฯลฯ พนธกลวย 60 60

9 พนธสตว

อนๆ....................

หมายเหต: รายจายทน ามาบนท กจะตองเปนรายจายทเกดจากภายในแปลงทท าวนเกษตรเทาน น : คากบขาวทซ อกนในครวเรอน และคาใชจายจปาถะในครวเรอนไมจดเปนรายจายทตองน ามาบนท ก

3) ระดบน าในสระจากการสงเกตไมบอกระดบน า ความล ก……2.5……….เมตร คดเปนปรมาตรน า . ........1,100........ (ลบ.ม) คดเปนสดสวนรอยละ.........50...........

4) ความพอเพยงของปรมาณน าเพอท าการเกษตรในพ นทแปลงเกษตรทฤษฎใหมในเดอนน ไมมน าแลว มน านอย(เหลอใชไดนอยกวาครง) มน าใชครงเดยว น าเกอบพอ(เหลอใชไดมากกวาครง) น าเพยงพอเตมท 5) สรปความส าเรจในการลดคาใชจายรายเดอน 5.1) การลดคาใชจายดานแรงงาน (บาทตอเดอน)

เดอนมกราคม ลดคาจางแรงงานในการใหน าพช 600 บาท (จากเดมจางคน 1 คน ลดน า 2 วน) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5.2) การลดคาใชจายดานเช อเพลงน ามน/ไฟฟา (บาทตอเดอน) เดอนมกราคม ลดคาน ามนเช อเพลงในการปมน า 550 บาท (จากเดมจาย 750 บาท) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5.3) การลดคาใชจายดานปย (ปยเคม ปยอนทรย ปยคอก และน าหมกชวภาพ) (บาทตอเดอน) ลดคาปยเคม 2,500 บาทตอป และเพมรายไดจากการขายปยคอก 500 บาท ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5.4) ความสาเรจอนๆ

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

86

ภาคผนวก ฌ

ขอมลประกอบการนาเสนอโครงการ เขาถง

1. รายละเอยดพ นทป จจบนของสมาชก

1.1 ขอมลพ นฐานของสมาชก - ชอสมาชก จานวนสมาชกในครวเรอน เพศ อาย - การประกอบอาชพปจจบน เชน การเกษตร รบจาง (ในภาคการเกษตรและนอกภาคการเกษตร)

รบราชการ และไมไดประกอบอาชพ - รายไดครวเรอนปจจบนกอนเขารวมโครงการ บาท/ป (คดจากรายไดท งหมดของคนในครวเรอน)

1.2 รายละเอยดพ นท/ตนทนภายในแปลง

- สารวจพ นทขอบเขตแปลงของเกษตรกร มพ นทท งหมด กแปลง พรอมรายละเอยด เชน ในพนทมทงหมด 3 แปลง แปลงท 1: แปลงนา พนท 10 ไร อาศยนาฝน แปลงท 2: แปลงมนสาปะหลง พนท 5 ไร ใชนาฝน แปลงท 3: ปลกพชผสมผสาน 3 ไร ใชนาจากสระนาประจาไรนาขนาด 2 งาน (กวาง 20 เมตร ยาว 40 เมตร ลก 2 เมตร) พรอมภาพประกอบ

ตวอยาง

แปลงท 1 แปลงท 2

แปลงท 3

87

- สารวจแหลงตนทนน าทจะใชในพ นท พรอมขนาด (กวาง ยาว ลก) พ นทกไร มปรมาตรเทาไหร และสารวจแหลงกกเกบน าท งหมดภายในแปลง เชน มถงน า 2,000 ลตร จานวน 2 ถง มโองขนาดความจ 1,000 ลตร 3 ใบ เปนตน

ยกตวอยาง

สระน าประจาไรนา โองซเมนต

- สารวจแหลงพลงงานทจะใชภายในแปลง ไดแก ไฟฟา หรอน ามน และอปกรณเดมในแปลงทเกยวของกบระบบกระจายน า (ทยงสามารถใชงานได) เชน เครองปมน า

2. รายละเอยดขอมลแปลงทจะด าเนนงาน วนเกษตร ทฤษฎใหม สมดลนเวศทายน า

2.1 แปลงทเสนอเขารวมโครงการพรอมเหตผลทเลอก ตวอยางเชน เลอกแปลงท 3: ปลกพชผสมผสานพนท 3 ไร (พจารณาระบบกระจายนาสนบสนนไมเกน 2 ไร) ตามขอกาหนดและควรอยใกลแหลงนาสามารถปลกพชไดหลงฤดเกบเกยว)

2.2 พกดตาแหนงแปลงทเลอกท ง 4 มม พรอมแสดงตาแหนงบนภาพถายดาวเทยม 2.3 แหลงน าตนทนทนามาใช (มน าตลอดปหรอไมอยางไร) 2.4 ขอมลการเพาะปลก

ตวอยาง

88

- วาดผงแปลงรวมอยางงาย โดยแบงสดสวนพ นท เปน ทอยอาศย แหลงน า นาขาว พ นทการเกษตร คอกสตว เปนตน

ตวอยาง

แปลงมน

แปลงนา

แปลงนา

ทอย คอกสตว

ปลกพชผสมผสาน

ปลกผกหมนเวยน สระน า กวาง 20 เมตร ยาว 40 เมตร ลก 3 เมตร

พ นท 4 ไร

พ นท ไร

พ นท รวม . ไร

พ นท รวม 1 ไร

89

- ชนด จานวน พชทตองการปลกเสรมภายในแปลง รวมท งชนด และจานวนสตวทตองการเล ยง

ตวอยาง พนธพชทเพาะปลกแลว พนธพชทจะปลกเพม สตวทเล ยงอยแลว สตวทจะเล ยงเพม ฝรง 335 ตน มะละกอน า 400 ตน กลวยน าหวา 100 ตน กลวยไข 20 ตน กลวยหอมทอง 20 ตน ตะไคร 1 งาน พรก 100 ตน ดาวเรอง 400 ตน

มะนาว 50 ตน ฝรง 2 ไร กลวยไข 40 ตน กลวยหอมทอง 100 ตน ขาวโพด 1 งาน ฟกทอง 1 ไร แตงโม 2 ไร มะพราว 50 ตน ยางนา แดง ประด ไมสก พะยง 150 ตน พชผกสวนครวเชน พรก มะเขอ ขา ตระไคร หอม กระเทยม กระชาย ขง

ปลาสลด 500 ตว เปด 10 ตว หมปา 1 ตว

ปลานล 500 ตว ปลาดก 1,000 ตว

- ขอมลระบบกระจายน าทเหมาะสมตอพ นทแปลง (ข นอยกบแผนการผลตและชนดพช) - แผนการผลตพช 1 ป นบจากระยะเรมตนการผลต ซงในแตละแปลงจะม เงอนไขทแตกตางกน เชน พ นทน า

ทวมชวงฤดน าหลากของทกป ดงน นจะตองวางแผนเลอกชนดพชทสอดคลองกบสภาพพ นท

ตวอยาง

ชนดพช แผนการผลตเบ องตน (แปลงทฤษฎใหม)

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

คะนา ผกกาดหอม

ผกบงจน แตงโม

ขาวนาป

มะนาว

กลวย

***หมายเหต: ขอมลจากการส ารวจท งหมดจะตองด าเนนการรวมกบทางเจาของแปลง พรอมแนบรปภาพจากสถานทจรง

สารบัญ...และระบบสารสนเทศเพ อใช เป...

Documents