รายงาน การศึกษาไทยในเวท ีโลก...

รายงาน การศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ.2549

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา

กระทรวงศกษาธการ

370.9 สานกงานเลขาธการสภาการศกษา ส 691 ร รายงานการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2549. - - กรงเทพฯ: สานกงาน, 2550. 232 หนา. ISBN 978-974-559-063-2 1. การศกษา – ไทย 2. การศกษาเปรยบเทยบ 3. ชอเรอง.

รายงานการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2549

สงพมพ สกศ. อนดบท 6/2551

ISBN 978-974-559-063-2

พมพครงท 1 พฤศจกายน 2550

จานวน 1,000 เลม

ผจดพมพเผยแพร กลมสารสนเทศ สานกวจยและพฒนาการศกษา สานกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ 99/20 ถนนสโขทย เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทร. 0-2668-7123 ตอ 1211 โทรสาร 0-2243-0085 Website: http://www.onec.go.th

ผพมพ โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 โทรศพท 0-2218-3550 โทรสาร 0-2218-3557 Website: http://www.cuprint.chula.ac.th

คานา

สานกวจยและพฒนาการศกษา สานกงานเลขาธการสภาการศกษา มหนาทหนงในการประสาน สงเสรม สนบสนนใหเกดความรวมมอดานการวจย และพฒนาระบบสารสนเทศทางการศกษา ไดเหนความสาคญของการศกษาเปรยบเทยบสภาวการณและแนวโนมดานการศกษาของประเทศไทยกบนานาชาต รวมทงไดเขารวมโครงการ World Education Indicators (WEI) ซงเปนโครงการรวมระหวาง UNESCO และ OECD จดประสงคของโครงการเพอพฒนาดชนตวชวดดานนโยบายการศกษา โดยรวมกนจดทาสถตดชนและตวชวดสภาวการณทางการศกษาเปรยบเทยบระดบนานาชาต

สานกวจยและพฒนาการศกษา สานกงานเลขาธการสภาการศกษา จงจดทา รายงาน “การศกษาไทยในเวทโลก ป พ.ศ. 2549” เพอศกษาเปรยบเทยบตวชวดทางการศกษา ระดบนานาชาต ดวยการสงเคราะหเนอหาหลกจากเอกสารซงเปนผลผลตจากโครงการ WEI จานวน 3 เลม ไดแก 1) Education Counts, Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, World Education Indicators-2006 2) Global Education Digest 2006, Comparing Education Statistics Across the World และ 3) Teachers and Educational Quality : Monitoring Global Needs for 2015 และไดสงเคราะห วเคราะหขอมลเพมเตมจากแหลงอนทเกยวของ เปรยบเทยบประเทศตางๆกบประเทศไทย เพอใหเอกสารมความสมบรณและสอดคลองกบบรบทของประเทศไทยยงขน โดยขอมลทไดเปนดชนชวดทสามารถใชประโยชนในการวางแผนและกาหนดนโยบายการศกษาของประเทศ

สานกงานฯ ไดคดสรรประเทศเปาหมาย เพอเปรยบเทยบกบประเทศไทย 15 ประเทศ ไดแก จน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส ออสเตรเลย แคนาดา ฟนแลนด ฝรงเศส ญปน เกาหล นวซแลนด สวเดน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา และเวยดนาม รวมทงประเทศอน ๆ ในบางรายการ โดยเลอกประเทศทเปนจดเดนและนาสนใจ เชน สงคโปร รสเซย เยอรมน ชล และอารเจนตนา เปนตน ในการนาเสนอไดจดทาตารางสถต และแผนภาพประกอบเปรยบเทยบประเทศไทยกบนานาชาต เพอใหสะดวกตอการมองภาพสภาวการณโดยรวมมากยงขน พรอมจดทาขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษาไทยไวดวย

สดทายน ขอขอบคณผทรงคณวฒทตรวจพจารณารายงานใหโดยละเอยด และขอขอบคณ รศ.ดร.สรศกด หลาบมาลา และ รศ.ดร.รสสคนธ มกรมณ ทไดกรณาแปลสรปเอกสารตางประเทศทง 3 เลม เพอเปนองคความรใหคณะผจดทานามาสงเคราะห และวเคราะหเนอหาเพมเตมจากเอกสารอน ๆ ทเกยวของ จงหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบน จะเปนประโยชนตอการวางแผนพฒนาการศกษาของชาตตอไป

(นายอารง จนทวานช) เลขาธการสภาการศกษา

ก

บทนา

ปจจบนสภาพทางสงคมและเศรษฐกจของโลกปจจบนเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว การศกษาตองสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงเหลานไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ผลกระทบของการเปลยนแปลงตอปจเจกบคคลและครอบครวมมาก ซงจะเหนไดจากความตองการการศกษาทเพมมากขน รฐจาเปนตองพฒนาการศกษาของคนในชาตใหกาวหนาทนตอการเปลยนแปลงของโลก รฐตองประเมนประสทธภาพของระบบการศกษาเปนระยะ วธการหนงทรฐสามารถใชประเมนความกาวหนาทางการศกษาของประเทศคอการเปรยบเทยบกบนานาประเทศ ซงตวชวดสามารถใชเปนเกณฑมาตรฐานหรอBenchmark ในการตดตามความกาวหนา และเนนความสาเรจในการพฒนาการศกษาของตน

จากความสาคญดงกลาว ประเทศไทยจงเขารวมเปนสมาชกโครงการ World Education Indicators (WEI) ตงแตเรมเปดตวโครงการเมอปพ.ศ. 2540 เปนโครงการรวมระหวาง UNESCO Institutute of Statistics (UIS) และ Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) โดยทมงานประกอบดวยทปรกษา และผเชยวชาญระดบโลก ซงจะทางานอยางใกลชดกบทมงานระดบชาตของแตละประเทศ จดประสงคของโครงการเพอพฒนาดชนชวดดานนโยบายการศกษา โดยรวมกนจดทาสถตดชนและตวชวดสภาวการณทางการศกษาเปรยบเทยบ ตลอดจนหาแนวทางปรบปรงพฒนาคณภาพขอมลใหทนสมย มประสทธภาพ ทนความตองการใช และสามารถเปรยบเทยบไดในระดบนานาชาต ใชเทคนคการวดและวเคราะหสภาวการณดานการศกษาในปจจบนโดยมออาชพ นอกจากนยงมการดาเนนงานจดทาโครงการพเศษ เพอพฒนาระบบขอมลและดชนตวชวดทางการศกษาเพอการเปรยบเทยบในระดบนานาชาต ตวอยางเชน งานวจยเกยวกบการจดสรรคาใชจายไปยงสถาบนการศกษา โครงการวจยความตองการครในอนาคต โครงการการสารวจโรงเรยนระดบประถมศกษา เปนตน สาหรบแหลงทมาของขอมลแตละประเทศนน ไดมาจากการเกบรวบรวมขอมลสถตรายป จากแบบจดเกบ UNESCO-UIS/OECD/Eurostats หรอ UOE ซงออกแบบพเศษสาหรบกลมประเทศ WEI จาแนกตวชวดเปน 5 กลม รวม 31 ตวชวดหลก และ 108 ตวชวดยอย

ประเทศทเขารวมเปนสมาชกโครงการ World Education Indicators (WEI) เปนประเทศในกลมทมรายไดระดบปานกลาง ซงประเทศเหลานในปจจบนมประชากรรวมกนกวารอยละ 72 ของประชากรโลก และม 19 ประเทศเขารวมเปนสมาชก WEI ไดแก

ข

ประเทศอารเจนตนา บราซล ชล จน อยปต อนเดย อนโดนเซย จาเมกา จอรแดน มาเลเซย ปารากวย เปร ฟลปปนส รสเซย ศรลงกา ตนเซย ประเทศไทย อรกวย และซมบบเว ผลผลตของโครงการ WEI ประกอบดวย กลมดชนตวชวดทางการศกษาทสามารถใชเปรยบเทยบในระดบนานาชาตได ซงไดแก Mapping ของระบบการศกษาแตละประเทศ ขนาดของประชากรและทนมนษย การเขารบบรการการศกษา การศกษาตอปจเจกบคคล สงคมและตลาดแรงงาน การเงนและการลงทนทางการศกษา ครและสภาพแวดลอมในการเรยนร และมรายงานการวเคราะหสภาวะทางการศกษา เชน Investing in Education (1999), Teachers for Tomorrow’s Schools (2001), Financing Education – Investments and Returns (2003), Education Trends in Perspective (2005), รวมทง Education at a Glance (รายป), Global Education Digest (รายป) และเลมลาสดจดทารายปเชนกนคอ Education Counts, Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, World Education Indicators.

สาหรบปทผานมา โครงการ World Education Indicators ไดผลตเอกสารสถตการศกษา 3 เลม ไดแก 1. Education Counts, Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, World Education Indicators-2006 ขอมลเลมนครอบคลมประเทศในกลม WEI, OECD และนอกกลม OECD บางประเทศ 2. Global Education Digest 2006, Comparing Education Statistics Across the World ขอมลเลมนครอบคลมทกภมภาคของโลกจานวน 207 ประเทศ ซงแบงเปน 8 กลมคอ 1) กลมอาหรบ 2) กลมยโรปกลางและตะวนออก 3) กลมเอเชยกลาง 4) กลมเอเชยตะวนออกและแปซฟก (รวมประเทศไทย) 5) กลมลาตนอเมรกาและแครบเบยน 6) กลมอเมรกาเหนอและกลมยโรปตะวนตก 7) กลมเอเชยใตและตะวนตก และ 8) กลมซบ-สฮารน แอฟรกา 3. Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015 ขอมลในเลมนคลอบคลม 203 ประเทศ แบงเปน 7 กลมคอ 1) กลมอาหรบ 2) กลมยโรปกลางและตะวนออก/เอเชยกลาง 3) กลมเอเชยตะวนออกและแปซฟก(รวมประเทศไทย) 4) กลมลาตนอเมรกาและแครบเบยน 5) กลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก 6) กลมเอเชยใตและตะวนตก และ 7) กลมซบ-สฮารนแอฟรกา

ขอมลสถตของประเทศไทยทนาเสนอในเอกสารทง 3 เลมน มวตถประสงคเพอศกษางานดานการศกษา การแลกเปลยนเรยนรโดยผานกระบวนการวจย การฝกอบรมคร การเรยนการสอน และความรวมมอระหวางประเทศสมาชก พรอมทงกาหนดมาตรฐานตาง ๆ ดานการศกษา โดย UNESCO Institute for Statistics หรอ UIS เปนผดาเนนงาน

ค

แตหลาย ๆ ประเทศไมมขอมลใหครบถวนตามท UIS ตองการ บางรายการเปนตวเลขประมาณการของประเทศ และบางรายการเปนการประมาณการโดย UIS

ในการดาเนนงานจดทารายงาน “การศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2549” ฉบบน สานกวจยและพฒนาการศกษา โดยโครงการศกษาเปรยบเทยบการพฒนาการศกษาไทยกบนานาชาต สานกงานเลขาธการสภาการศกษา ดาเนนการศกษาเปรยบเทยบขอมลทางการศกษาระดบนานาชาต นาเสนอตวชวดทสาคญพรอมคาอธบาย โดยการสงเคราะห วเคราะหเนอหาจากเอกสารหลก 3 เลมดงกลาวขางตน รวมทงเพมเตมขอมลจากแหลงอน ๆ ทเกยวของ เพอใหเอกสารมความสมบรณและสอดคลองกบบรบทของประเทศไทยมากขน ทงนขอมลทไดตองเปนตวชวดทใชประโยชนในการสนบสนนการวางแผนและการกาหนดนโยบายการศกษาของประเทศ เพอนาไปเผยแพรและใชเปนเอกสารในการศกษาและอางอง ตลอดจนเปนขอมลในการดาเนนงานตามโครงการ World Education Indicators ตอไป

สานกงานฯ ไดคดสรรประเทศเปาหมายเพอเปรยบเทยบกบประเทศไทย ไดแก จน อนโดนเซย มาเลเซย และฟลปปนส ซงอยในกลม WEI และออสเตรเลย แคนาดา ฟนแลนด ฝรงเศส ญปน เกาหล นวซแลนด สวเดน สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา ซงอยในกลม OECD และกลมอน ๆ ไดแก เวยดนาม แตบางรายการหากประเทศทกลาวมาแลวไมใหขอมล กจะนาเสนอประเทศทมขอมลแทน โดยเลอกประเทศทมขอมลเปนจดเดนและนาสนใจ เชน สงคโปร รสเซย เยอรมน ชล และอารเจนตนา เปนตน สาหรบตารางสถตไดจดทาตารางขนใหมโดยอางองจากตารางในเลมเดม และจดทาแผนภาพประกอบเปรยบเทยบประเทศไทยกบนานาชาตเพอใหสะดวกตอการมองภาพสภาวการณโดยรวมมากยงขน พรอมจดทาขอเสนอแนะทอาจเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษาไทยไวดวย อนง UIS ใหขอสงเกตวาการนาขอมลไปใชหรออางอง ควรระวงในเรองความถกตองของขอมล เนองจากขอมลเหลาน UIS ไดจากตวแทน (National Coordinator) แตละประเทศ นอกจากนน การคานวณตวเลขจากการใชทศนยมเพยง 1 ตาแหนง อาจจะขาดความแมนยาอยบางไมมากกนอย ผนาขอมลไปใชจงควรใหความสนใจในภาพรวมมากกวาขอมลรายละเอยดจาแนกแยกแยะแตละรายการ เพราะภาพรวมกสามารถใหสารสนเทศจานวนมากและเปนประโยชน เพยงพอตอการวางแผนและการกาหนดนโยบายทางการศกษาของชาต.

ง

บทสรปสาหรบผบรหาร

สภาวะการศกษาไทยในเวทโลก ฉบบน เปนบทวเคราะหขอมลทางการศกษา ทใชขอมลจากรายงานของ UNESCO Institute for Statistics (UIS) จานวน 3 เลมเปนหลก คอ

1. Education Counts, Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, World Education Indicators – 2006 เปรยบเทยบขอมลกลม WEI กบกลม OECD

2. Global Education Digest 2006, Comparing Education Statistics Across the World

3. Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015 ซงในเลมท 2 และ 3 นนาเสนอขอมลจาก 207 ประเทศทวโลก นอกจากน ยงใช

ขอมลจากแหลงอนๆ เพมเตม เชน World Competitiveness Yearbook และ TIMSS 1999 International Mathematics & Science Report. เปนตน โดยไดคดเลอกประเทศสาหรบนามาเปรยบเทยบกบประเทศไทย ประกอบดวยกลม WEI เชน จน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และกลม OECD ไดแก ออสเตรเลย แคนาดา ฟนแลนด ฝรงเศส ญปน เกาหล นวซแลนด สวเดน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา และประเทศอนๆ เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษาไทยตอไป โดยมสาระสาคญสรปได ดงน

1. ระบบการศกษา

ระบบการศกษาทใชในการศกษาเปรยบเทยบระดบนานาชาตจะเนนเฉพาะการศกษาในระบบทมวธการศกษา หลกสตร ระยะเวลาการศกษา และการสาเรจการศกษาทแนนอน โดยใชมาตรฐานระดบการศกษาของ International Standard Classification of Education (ISCED 97) ซงแบงออกเปน 7 ระดบ ไดแก ระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ระดบหลงมธยมกอนอดมศกษา ระดบอดมศกษา (ตากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา) และระดบอดมศกษา (สงกวาปรญญาตร) ทงนจานวนปของแตละระดบการศกษาในแตละประเทศจะแตกตางกน ขนอยกบรปแบบและบรบทของแตละประเทศ

ระดบกอนประถมศกษา เปนการพฒนาและเตรยมความพรอมของเดกเพอเขาเรยนในระดบการศกษาภาคบงคบ ประเทศตาง ๆ เรมรบเดกเพอเตรยมความพรอมในระดบกอนประถมศกษาเมออาย 3 หรอ 4 หรอ 5 ป โดยใชเวลาเตรยมความพรอม 1-4 ป ซงสวนใหญใชเวลาเตรยมความพรอม 3 ป ประเทศไทยใชเวลาเตรยมความพรอม 3 ป รวมถงประเทศไทย สหรฐอเมรกา ญปน สงคโปร และเยอรมน สวนประเทศทใชเวลาในการเตรยมความพรอมของเดกมากถง 4 ป ไดแก ฟนแลนด และฝรงเศส

จ

การศกษาขนพนฐาน หากไมรวมการศกษาปฐมวย ประเทศตาง ๆ ใชเวลาในการศกษา 11- 14 ป (รวมการศกษาในระดบหลงมธยมกอนอดมศกษา) ซงสวนมากอยระหวาง 12-13 ป จนใชเวลาในการศกษาเพยง 11 ป สวนประเทศเยอรมน ฝรงเศส และแคนาดา ใชเวลามากถง 14 ป สาหรบประเทศไทยจดการศกษาขนพนฐาน (ไมรวมปฐมวย) 12 ป หรอทเรยกวา “ระบบ 6:3:3”

ระดบประถมศกษา ประเทศตาง ๆ รบเดกเขาเรยนระดบประถมศกษา เมออาย 5-7 ป และใชเวลาเรยน 5-7 ป ประเทศสวนใหญรวมทงประเทศไทยใชเวลาเรยน 6 ป สวนประเทศออสเตรเลยใชเวลาเรยนนานถง 7 ป

ระดบมธยมศกษา ระดบสากล ชวงอายในการรบเดกเขาเรยนอยระหวาง 11-13 ป ประเทศสวนใหญเดกเมออาย 12 ป ใชเวลาเรยน 6-7 ป แตประเทศเยอรมน ใชเวลาเรยนนานทสดถง 10 ป รองลงมาไดแก ประเทศฝรงเศส 9 ป และประเทศแคนาดา 8 ป สาหรบประเทศไทยใชเวลาเรยน 6 ป เชนเดยวกบสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และเกาหล

การศกษาภาคบงคบ มความแตกตางกนในแตละประเทศ โดยเรมตงแตระดบประถมศกษา จนถงมธยมศกษาตอนตน หรอมธยมศกษาตอนปลาย สาหรบประเทศไทยจดการศกษาภาคบงคบ 9 ป หรอถงชนมธยมศกษาตอนตน เชนเดยวกบประเทศเพอนบาน ไดแก ประเทศเกาหล จน และเวยดนาม โดยเฉลยกลมประเทศ WEI เดกเขารบการศกษาภาคบงคบ นอยกวาประเทศในกลม OECD 2 ป

ระดบอดมศกษา ระยะเวลาของการศกษา โดยภาพรวมแลวทกประเทศใชเวลาในการศกษาตามหลกสตรไมตากวา 3 ป โดยบางประเทศใชเวลา 3-5 ป แตบางประเทศใชเวลาในการศกษา 4-6 ป หรอมากกวา ทงน การจดการศกษาในระดบอดมศกษาโดยทวไปสามารถแบงออกเปน 2 ระดบ ไดแก 1) ระดบปรญญาตร ซงมทงรปแบบทเนนดานทฤษฎ และรปแบบทเนนดานการปฏบตและเทคนค และ 2) ระดบบณฑตศกษา โดยมงเนนการวจย เชน ปรญญาโท ปรญญาเอก และหลงปรญญาเอก เปนตน

การศกษาผใหญ เปนการศกษาในระบบของบคคลทมอายระหวาง 25-64 ปซงจดอยในวยแรงงาน มการจดการศกษาตงแตระดบประถมศกษาจนถงอดมศกษา ทงสายสามญและสายอาชพ การทนานาประเทศใหความสาคญกบการจดการศกษาผใหญเนองจากการเหนความสาคญในเรองคณภาพของทนมนษย (Human Capital) กลาวคอ หากพฒนาคนดวยการศกษาแลวจะสงผลใหเกดการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจอยางเพยงพอและยงยนตอไป สาหรบแนวทางในการพฒนาการศกษาผใหญของประเทศไทยนน นอกจากจะพฒนาการศกษาผใหญในระบบโรงเรยนตามทกลาวขางตนแลว ยงมนโยบายสงเสรมการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยควบคกนไปดวย

ฉ

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา

2.1 อตราการเขาเรยน

ระดบกอนประถมศกษาในชวงกอนวยเรยน (อาย 3-5 ป) อตราการเขาเรยนของประเทศไทยอยในระดบทดมาก เทยบเคยงกลมประเทศ OECD โดยมอตราสวนนกเรยน ตอประชากรเพมขนทกป จากรอยละ 83 ในปการศกษา 2543 เปนรอยละ 92 ในปการศกษา 2547 และอตราสวนนกเรยนตอประชากรสทธเฉพาะนกเรยนกลมอาย 3-5 ป เปนรอยละ 80 นบวาเปนอตราสวนทสงกวาหลาย ๆ ประเทศ ทงประเทศเพอนบานและประเทศในกลม OECD เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา และสหราชอาณาจกร เปนตน

ระดบประถมศกษา หลาย ๆ ประเทศมอตราเพมของเดกทเขาเรยนระดบประถมศกษาลดลง เนองจากประชากรวยเรยนลดลง ประเทศในกลม WEI และ OECD ลวนมอตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาสงกวารอยละ 90 สาหรบประเทศไทยมอตราสวน นกเรยนตอประชากร รอยละ 99 ในปการศกษา 2547 และมอตราสวนนกเรยนตอประชากรสทธ รอยละ 92 นบวาเปนอตราทสงมาก ซงสอดคลองกบเปาหมายการศกษาระดบโลก ทตองการไปใหถงการประถมศกษาระดบสากล (Universal Primary Education) ภายในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) และการพฒนาตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals หรอ MDG)

ระดบมธยมศกษาตอนตน พบวา ประเทศสวนใหญยงคงมอตราการเขาเรยนตากวารอยละ 90 รวมถงประเทศไทยทมอตราการเขาเรยน รอยละ 89 ซงสงกวาคาเฉลยของทวโลก (รอยละ 79) ประเทศเบลเยยม มอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนสงสด (รอยละ 171) สวนประเทศเพอนบานทมอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนสงกวาไทย ไดแก มาเลเซย (รอยละ 94) และฟลปปนส (รอยละ 90)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย มอตราการเพมของอตราการเขาเรยนมากกวาระดบประถมศกษา รอยละ 3-4 ตงแต พ.ศ.2534 เปนตนมา ในขณะทระดบประถมศกษาเพมนอยกวารอยละ 1 สาหรบอตราการเขาเรยนของประเทศในกลม WEI พบวา ทกประเทศมคาเฉลยตากวารอยละ 90 โดยประเทศไทยมอตรารอยละ 65 สงกวาคาเฉลยทวโลก (รอยละ 51) และสงกวาอตราการเขาเรยนของประเทศเพอนบานหลาย ๆ ประเทศ เชน จน อนโดนเซย มาเลเซย และเวยดนาม ขณะทประเทศในกลม OECD มอตราการเขาเรยนสงเกนรอยละ 100 ยกเวนประเทศเบลเยยม (รอยละ 96) เกาหล (รอยละ 89) และสหรฐอเมรกา (รอยละ 87)

ระดบอดมศกษา ขอมลจาก Global Education Digest 2006 ของ UNESCO Institution for Statistics (UIS) พบวา อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของประเทศไทยเมอ พ.ศ. 2547 อยทอตรารอยละ 41 ซงเปนอตราทคอนขางดเมอเปรยบเทยบกบภมภาคตาง ๆ และนานาประเทศ แมวาโอกาสทางการศกษาในระดบอดมศกษาของไทยจะนอยกวาในประเทศ

ช

ทพฒนาแลว แตโอกาสในดานการอดมศกษาของไทยมอตราการเตบโตอยางมากเมอเปรยบเทยบกบนานาประเทศ โดยอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทยเพมสงขนจากปพ.ศ. 2542 ถงรอยละ 9

อตราของประชากรวยผใหญทไมไดรบการศกษา ขอมลจาก UIS (2006) พบวา ในป พ.ศ. 2547 ประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) ของประเทศไทยทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 4.1 ซงสงกวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 3.6) รวมทงเปนอตราทสงกวาประเทศฟลปปนส (รอยละ 2.4) แสดงใหเหนวา ประชากรวยผใหญของไทยจานวนหนงยงไมสามารถเขาถงโอกาสทางการศกษาได แมจะเปนอตราทไมสงนกกตาม

2.2 อตราการเรยนตอ

ระดบมธยมศกษาตอนตน ประเทศไทยมอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนในปการศกษา 2546 และ 2549 รอยละ 92 และ 94.4 ตามลาดบ ในขณะทประเทศตาง ๆ ในกลม OECD ลวนมอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนเตมรอยละ 100 เชนเดยวกบประเทศเวยดนาม ซงเปนประเทศเพอนบานประเทศเดยวทอตราการเรยนตอมธยมศกษาตอนตนรอยละ 100 เชนกน

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ประเทศไทยมอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนปลายในปการศกษา 2549 รอยละ 85.6

2.3 ดานหลกสตร ยเนสโกจาแนกหลกสตรระดบมธยมศกษาตอนปลายเปน 3 กลม ไดแก 1)สามญศกษา 2) อาชวศกษา และ 3) การฝกฝมอแรงงาน ประเทศทจดหลกสตรสามญเพยงหลกสตรเดยวไดแก สหรฐอเมรกา ฟลปปนส และอนเดย ในทางกลบกน ประเทศทจดหลกสตรสายอาชพมาก ไดแก อารเจนตนา (รอยละ 86) สหราชอาณาจกร (รอยละ 72) และเนเธอรแลนด(รอยละ 69) เปนตน สาหรบประเทศไทยจดการศกษา สายสามญมากกวาสายอาชพกวาเทาตว (สายสามญ รอยละ 69 และสายอาชพ รอยละ 31)

2.4 ความเสมอภาคในการเขารบการศกษาระหวางเพศชายและเพศหญง

ระดบการศกษาขนพนฐาน ประเทศไทยในระดบประถมศกษา อยท 0.96 แสดงวา เดกชายเขาเรยนมากกวาเดกหญง สวนระดบมธยมศกษาอยท 1.03 ซงแสดงวา เดกหญง เขาเรยนมากกวาเดกชายเลกนอย ซงเปนไปตามเกณฑระดบสากล ความไมเสมอภาคระหวางเพศจะเหนไดชดขนในระดบมธยมศกษาขนไป ซงสวนใหญพบในกลมประเทศทมรายไดตา แตสาหรบในประเทศทมรายไดสง เดกผหญงมกจะมจานวนมากกวาเดกผชาย

ซ

ระดบอดมศกษา ประเทศไทยมอตราการเขาเรยนของเพศหญง รอยละ 44 ซงมากกวาอตราการเขาเรยนของเพศชาย รอยละ 38 และเมอคดเปนดชนชวดความแตกตางทางเพศ (Gender parity index: GPI) ได 1.17 ซงสอดคลองกบภมภาคอน ๆ ทวโลก ทเพศหญงมอตราเขาเรยนระดบอดมศกษามากกวาเพศชาย สาเหตสวนหนงอาจมาจากการทประชากรเพศหญงของไทยมากกวาเพศชายนนเอง

การศกษาผใหญ ขอมลของ UIS (2006) พบวา ในป พ.ศ. 2547 ประเทศไทยมเพศหญง อาย 25-64 ป ไมไดรบการศกษารอยละ 5.4 ในขณะทเพศชายมรอยละ 2.8 สาหรบอตราเฉลยของประเทศในกลม WEI นน ประชากรวยผใหญเพศหญงทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 4.9 และเพศชายในกลมอายเดยวกนทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 2.2 แสดงใหเหนวา ประชากรเพศหญงวยผใหญอาย 25-64 ปของไทยมโอกาสรบการศกษานอยกวาเพศชายวยเดยวกน อยางไรกตาม มขอสงเกตวา เปนลกษณะทตรงกนขามกบประชากรในกลมอายวยเรยนในปจจบนทมแนวโนมวา ประชากรเพศหญงมโอกาสไดรบการศกษาในสดสวนทสงกวาประชากรเพศชายในวยเดยวกน

3. คณภาพการจดการศกษา

3.1 การสาเรจการศกษา

สวนใหญประเทศตางๆ มผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย สงกวารอยละ 50 ประเทศไทยมอตราผสาเรจการศกษารอยละ 52.4 ใกลเคยงกบคาเฉลย ของกลม WEI (รอยละ 59) ในขณะทกลม OECD มคาเฉลยดงกลาวรอยละ 81.1 และ เมอพจารณาผสาเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญและสายอาชพ พบวา ประเทศไทยมอตราสวนผสาเรจการศกษาสายสามญตอประชากรในกลมอาย เดยวกนรอยละ 35.6 สายอาชพรอยละ 16.9 ใกลเคยงกบคาเฉลยของกลม WEI ทม อตราสวนผสาเรจสายสามญตอประชากรรอยละ 46.6 และสายอาชพรอยละ 15.9 ในขณะ ทประเทศในกลม OECD มผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพและ สายสามญ รอยละ 46.6 และ รอยละ 44.3 ตามลาดบ ประเทศทจดหลกสตรสายอาชพ สงสด คอ ฟนแลนด (รอยละ 75.2) และมขอสงเกตวาประเทศทพฒนาทางอตสาหกรรมคอนขางมาก มอตราผสาเรจการศกษาสายอาชพใกลเคยงกบสายสามญหรอมากกวาทงสน

ผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา จากขอมลการจดอนดบของสถาบนการพฒนาการจดการระหวางประเทศ (International Institute for Management Development: IMD) ใน พ.ศ. 2545-2549 พบวา รอยละของประชากรอาย 25-34 ป ของประเทศไทยทสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาขนไปมอตราดขนอยางตอเนอง โดยอยทรอยละ 12, 13, 14.5, 14,

ฌ

และ 18 ตามลาดบ ทงนเมอพจารณาขอมลของ UNESCO Institute for Statistics (2006) พบวา อตราสวนของผสาเรจการศกษาระดบบณฑตศกษาของประเทศไทยคอนขางตา เมอเปรยบเทยบกบนานาประเทศไมวาจะเปนประเทศในกลม WEI หรอประเทศใน กลม OECD กตาม กลาวคอใน พ.ศ. 2547 ประเทศไทยมอตราสวนผสาเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา เพยงรอยละ 0.1 ซงเปนอตราสวนทตากวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 0.4) และกลมประเทศ OECD (รอยละ 1.3)

การสาเรจการศกษาของประชากรวยผใหญ ขอมลจาก UIS (2006) พบวา ในป พ.ศ. 2547 การสาเรจการศกษาของประชากรวยผใหญของประเทศไทย ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนมธยมศกษาตอนปลาย และอดมศกษาอย ทรอยละ 21.7, 10.5, 9.6 และ 12.9 ตามลาดบ ซงเปนอตราทตากวาอตราเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 27.1, 16.8, 24.6 และ 16.7 ตามลาดบ) และ OECD (รอยละ 12.8, 17.0, 44.9 และ 25.1) ดงนน เมอพจารณาในมตของวฒการศกษาในดานสดสวนของระดบการศกษาทสาเรจของประชากรวยผใหญเชอมโยงกบคณภาพของแรงงาน จะพบวา ประชากรวยแรงงานของไทยมคณวฒทไมสงนก และเมอพจารณาเชอมโยงในมตของการจดการศกษาใหทวถงสาหรบวยผใหญ จะเหนวาประเทศไทยยงไมสามารถจดการศกษาผใหญไดอยางทวถง

3.2 อตราสวนนกเรยนตอคร

ประเทศตาง ๆ สวนใหญมอตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษาสงกวาระดบมธยมศกษา โดยกลม WEI มอตราสวนนกเรยนตอครเฉลย ระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เปน 24:1 และ 20:1 ตามลาดบ สาหรบประเทศไทยอตราสวนนกเรยนตอครระดบมธยมศกษาสงกวาประถมศกษา ปการศกษา 2546 UIS ไดประมาณการอตราสวนนกเรยนตอครของประเทศไทยในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เปน 21:1 และ 25:1 ตามลาดบ อตราสวนดงกลาวเปนอตราสวนทสงกวาประเทศในกลม OECD ซงคาเฉลยอตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษา และมธยมศกษา เปน 17:1 และ 13:1 ตามลาดบ ทงน ประเทศทมอตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษาตาทสด ไดแกสวเดน มอตราสวน 11:1 สวนระดบมธยมศกษาอตราสวนนกเรยนตอครตาทสด ไดแก ฟนแลนด มอตราสวน 10:1

3.3 ผลสมฤทธทางการเรยน

จากการประเมนของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท.)ในโครงการ PISA ปพ.ศ. 2546 พบวา นกเรยนไทยมความออนดอยเม อเปรยบเทยบกบนานาชาต รวมทงประเทศในเอเชยดวยกน ทงในดานการเรยนรตาม

ญ

หลกสตร โดยเฉพาะการอาน คณตศาสตรและการแกปญหา โดยนกเรยนไทยไดคะแนนอยในกลมตา ในขณะทเกาหล ญปน ฮองกง ไดคะแนนอยในกลมสง สาหรบดานการอาน พบวา ไทยมทกษะดานคนหาสาระจากขอความทอานคอนขางตากวาดานอน ๆ

จากผลสมฤทธทางการศกษาของประเทศไทย พบวา ปการศกษา พ.ศ. 2544 – 2547 นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ไดคะแนนเฉลยในวชาหลกลดลง ไดแก วชาภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ และวทยาศาสตร เชนเดยวกบชนมธยมศกษาปท 3 โดยเฉพาะวชาภาษาองกฤษ ทลดลงจากรอยละ 38.95 ใน พ.ศ.2544 เปนรอยละ 32.28 ใน พ.ศ. 2547 สาหรบระดบมธยมศกษาปท 6 เมอพจารณาคะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) ปการศกษา พ.ศ. 2548 – 2549 พบวา วชาสงคมศาสตรมคะแนนเฉลยลดลงจาก 42.64 คะแนน ในปการศกษา พ.ศ. 2548 เปน 37.94 คะแนน ในปการศกษา พ.ศ. 2549 ในขณะทวชาอน ๆ มแนวโนมสงขน แมจะเพมในอตราไมสงนก อยางไรกตาม คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนสง (A-NET) ปการศกษา พ.ศ. 2548 – 2549 ในวชาภาษาไทย 2 และวชาสงคมศาสตร 2 มแนวโนมลดลง ในขณะทวชาภาษาองกฤษ 2 วชาคณตศาสตร 2 และวชาวทยาศาสตร 2 มแนวโนมสงขน แตยงเปนคะแนนทคอนขางตา เพยงรอยละ 23.75 ถง 30.96 เทานน

นอกจากน ผลสมฤทธในระดบนานาชาต ทพจารณาจากคะแนนเฉลยผลการทดสอบความรวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา พ.ศ. 2542 จากการวจยและประเมนผลวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตรรวมกบนานาชาตครงท 3 (วจยซา) [The Third International Mathematics and Science Study Repeat (TIMSS-R)] หรอ TIMSS – 1999 พบวา วชาคณตศาสตร นกเรยนของประเทศไทย สอบไดคะแนนเฉลยเพยง 467 คะแนน (อนดบท 27จาก 38 ประเทศ) ซงตากวาคาเฉลยนานาชาต (487 คะแนน) โดยไดคะแนนเปนลาดบท 3 ในกลม WEI ซงไดคะแนนสงกวาประเทศอนโดนเซย ชล และฟลปปนส แตนอยกวาประเทศกลม OECD ทกประเทศ และเชนเดยวกนกบวชาวทยาศาสตร

3.4 ผลการประเมนสถาบนอดมศกษา

จากผลการประเมนคณภาพระดบอดมศกษาในรอบแรก โดยสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) พบวา สถาบนอดมศกษา 260 แหง มสถาบนทไดรบการรบรอง 124 แหง หรอรอยละ 47.69 ไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 115 แหง และไมไดรบการรบรอง 21 แหง ซงผลการประเมนดงกลาวชใหเหนวา คณภาพของสถาบนอดมศกษาในภาพรวมของประเทศไทยยงไมดนก เนองจากมสถาบนอดมศกษาทผานการประเมนไมถงรอยละ 50 อยางไรกตาม เมอพจารณาผลการประเมนในรายละเอยด พบวา มหาวทยาลยของรฐ และสถาบนอดมศกษาเฉพาะทางอยในระดบคอนขางด นอกจากน

ฎ

เมอพจารณาผลการจดอนดบสถาบนอดมศกษาระดบนานาชาตของ The Times Higher Education Supplement (THES) ใน พ.ศ. 2549 ของมหาวทยาลยทวโลกจานวน 520 สถาบน โดยมหาวทยาลยของประเทศไทยทไดรบการประเมนอยใน 500 อนดบ เปนมหาวทยาลยของรฐ 7 มหาวทยาลย (คดเปนรอยละ 5.65 ของสถาบนอดมศกษาของไทยทงหมด) ทงน เมอพจารณาเปรยบเทยบกบมหาวทยาลยของประเทศในแถบเอเชย พบวา ประเทศเอเชยหลายประเทศมผลการประเมนทดกวา เนองจากมมหาวทยาลยไดรบการจดอนดบอยใน 100 อนดบแรก แตประเทศไทยไมมมหาวทยาลยใน 100 อนดบแรกเลย

4. ประสทธภาพการจดการศกษา

4.1 สดสวนการจดการศกษาระหวางสถานศกษาของรฐและเอกชน

ภาคเอกชนในประเทศไทยยงเขามามสวนรวมในการจดการศกษานอย โดยจดการศกษาในระดบประถมศกษารอยละ 15.5 ระดบมธยมศกษาตอนตนรอยละ 8.5 และระดบมธยมศกษาตอนปลายรอยละ 11.4 ในขณะทเปาหมายการจดการศกษาระหวางรฐและเอกชนในปพ.ศ. 2554 กาหนดสดสวนรฐตอเอกชนไว 70:30

ในระด บอ ดมศ กษา เม อ พ จารณาส ดส วนการ จดการศ กษาระหว างสถาบนการศกษาของรฐและเอกชน จากขอมล UIS ป พ.ศ. 2547 พบวา ประเทศไทยมนกศกษาทเรยนในสถาบนอดมศกษาของรฐ รอยละ 83.1 ในขณะทมนกศกษาเรยนในสถาบนอดมศกษาของเอกชนเพยงรอยละ 16.9 เมอเปรยบเทยบแลวประเทศไทยมสดสวนนกศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI และ OECD ซงประเทศทพฒนาแลวจานวนมาก มนกศกษาเขาเรยนในสถาบนอดมศกษาของรฐสงมาก อนอาจเนองมาจากหลายเหตผล อาทเชน มการกาหนดและจดใหมระบบภาษ และรฐจดสวสดการทเออตอการจดสรรทรพยากรเพออดหนนการศกษา เปนตน

4.2 การเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑ

ประเทศไทยมเดกทเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑถงรอยละ 40 ในขณะทคามธยฐานของประเทศในกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟกมอตรารอยละ 7 เทานน แสดงใหเหนวา ประเทศไทยอาจมปญหาในเรองประสทธภาพในการจดการและระบบการรบเดกเขาศกษาตามเกณฑอายทกาหนด

ฏ

4.3 การตกซาชน

สาหรบประเทศไทย ยเนสโกไดประมาณการเดกตกซาชนระดบประถมศกษาป พ.ศ. 2547 ไวรอยละ 9.5 ซงเพมขนกวา 1 เทาเมอเทยบกบป พ.ศ. 2543 (รอยละ 3.5)

4.4 การตอบสนองความสามารถในการแขงขนการศกษาระดบอดมศกษา

จากการจดอนดบของสถาบน IMD ในรอบ 5 ป (พ.ศ. 2545-2549) พบวา การตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษาของประเทศไทยไดคะแนน 4.43, 4.79, 4.97, 4.9 และ 5.28 จากคะแนนเตม 10 ตามลาดบ ซงคะแนนการประเมนทไดรบกยงไมคอยดนก แมจะแสดงถงแนวโนมทดขนเปนลาดบกตาม

4.5 การถายโอนความรระหวางบรษทธรกจกบมหาวทยาลย

เปนเกณฑหนงทสถาบน IMD นามาพจารณาประเมนในการจดอนดบดานการศกษา โดยพจารณาวามการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบภาคธรกจมากนอยเพยงใด โดยในรอบ 5 ป ผลการประเมนพบวา ประเทศไทยมการถายโอนความรระหวางภาคธรกจกบมหาวทยาลยไมมากนก โดยไทยไดคะแนน 3.52, 4.37, 4.44, 4.17 และ 4.39 จากคะแนนเตม 10 ตามลาดบ

4.6 ประชากรวยผใหญทไมสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา

ประเทศไทย ประชากรวยผใหญ อาย 25 – 64 ป ทไมสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา มจานวนมากถงรอยละ 40.6 สงกวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 11.2) มาก รวมทงเปนอตราทสงกวาประเทศอนโดนเซย (รอยละ 12.1) และฟลปปนส (รอยละ 15.9) ดวย

5. งบประมาณทางการศกษา

5.1 รอยละการลงทนเพอการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP: Gross Domestic Product)

ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาตอ GDP ในทกระดบการศกษา สงเปนอนดบ 3 ของประเทศในกลม WEI (รอยละ 5.8) โดยเปนรองประเทศชล และปารากวย แตมการลงทนเพอการศกษาตอ GDP ตากวาเกอบทกประเทศในกลม OECD ยกเวนประเทศญปนเพยงประเทศเดยว (รอยละ 4.8) และเมอพจารณาแยกการลงทนเพอการศกษาระหวางภาครฐและภาคเอกชน ในทกระดบการศกษา พบวา ในภาครฐ ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาสงเปนลาดบทสอง (รอยละ 4.0) ของกลม WEI แตตากวาเกอบทกประเทศในกลม OECD ยกเวนประเทศญปนเพยงประเทศเดยว สาหรบในภาคเอกชน ประเทศไทยมการลงทนสงเปนลาดบทสาม (รอยละ 1.9) ของทงประเทศกลม WEI และ OECD

ฐ

5.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดน

ภาพรวมของการลงทนเพอการศกษาในทกระดบการศกษา พบวา ประเทศไทยมคาใชจายเพอการศกษาในทกระดบการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมดเทากบ อยละ 40 ซงสงกวาทกประเทศในกลม WEI และ OECD สาหรบคาใชจายเพอการศกษา จาแนกตามระดบการศกษาและรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา สรปไดดงน

ระดบการศกษาขนพนฐาน พบวา ประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณสวนใหญใหแกโรงเรยนของรฐโดยตรง รอยละ 97.2 และจดสรรใหแกโรงเรยนเอกชนโดยตรงเพยง รอยละ 2.8 ซงมลกษณะคลายคลงกบกลม WEI และ OECD

ระดบอดมศกษา พบวา ประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาของรฐโดยตรงรอยละ 61.2 และจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาของเอกชนโดยออมรอยละ 38.8 ของเงนงบประมาณแผนดนทงหมด ซงคาใชจายดงกลาวเปนคาใชจายทสงมากโดยเปนรองเพยงประเทศนวซแลนดประเทศเดยวเทานน (รอยละ 43.4)

5.3 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน

ทงประเทศกลม WEI และ OECD ภาครฐยงคงมบทบาทมากในการรบผดชอบคาใชจายทางการศกษาทเกดขนมากกวาภาคเอกชน โดยภาพรวมทกระดบการศกษา พบวา ภาครฐของประเทศไทยมบทบาทคอนขางมากโดยมคาใชจายเพอการศกษาถงรอยละ 75.5 ซงมากกวาประเทศกลม WEI ทกประเทศ อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบกบประเทศกลม OECD คาใชจายเพอการศกษาของภาครฐไทยยงเปนรองหลาย ๆ ประเทศ เชน ประเทศแคนาดา (รอยละ 77.4) นวซแลนด (รอยละ 83.0) สหราชอาณาจกร (รอยละ 84.0) ฝรงเศส (รอยละ 90.4) สวเดน (รอยละ 97.1) และฟนแลนด (รอยละ 97.9)

เมอพจารณารอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน จาแนกตามระดบการศกษา พบวา ประเทศไทยใหความสาคญกบการลงทนเพอการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานคอนขางมาก โดยคาใชจายของภาครฐ อยทรอยละ 95.0 ซงมากทสดในประเทศกลม WEI และเปนรองเพยง 2 ประเทศจากกลม OECD เทานน ไดแก ประเทศฟนแลนด (รอยละ 99.2) และสวเดน (รอยละ 99.9) สาหรบการลงทนเพอการศกษาในระดบอดมศกษา พบวา ประเทศไทยมคาใชจายภาครฐรอยละ 65.9 ซงเปนคาใชจายทนอยกวาการลงทนในระดบการศกษาขนพนฐาน อยางไรกตาม พบวา ประเทศกลม WEI มคาใชจายภาครฐในระดบอดมศกษานอยกวาประเทศไทยแทบทงสน ยกเวนเพยงประเทศอนเดย (รอยละ 79.7)

ฑ

5.4 อตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป

ในภาพรวมทกระดบการศกษา พบวา ประเทศไทยมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปอยท 3,170 PPP$ โดยเปนคาใชจายสงสดเมอเปรยบเทยบกบประเทศในกลม WEI แตเปนคาใชจายทนอยกวาประเทศกลม OECD ทกประเทศ เชน สหรฐอเมรกา (12,023 PPP$) ฟนแลนด (7,578 PPP$) และเกาหล (5,733 PPP$) เปนตน เมอพจารณาอตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเปรยบเทยบทกระดบการศกษากบระดบประถมศกษา โดยใหระดบประถมศกษามคาเปน 100 พบวา ประเทศไทยเปนประเทศเดยวทมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในภาพรวมของทกระดบการศกษาตากวาระดบประถมศกษา โดยมคาใชจายเพยงรอยละ 92

เมอพจารณาจาแนกตามระดบการศกษา พบวา อตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปของประเทศไทย มดงน ระดบกอนประถมศกษา มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 14 สงกวาเพยงประเทศฟลปปนสเทานน (รอยละ 13) ระดบมธยมศกษา มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 72 ซงนอยกวาคาใชจายของประเทศกลม WEI และ OECD ทกประเทศ นอกจากน ยงเปนอตราสวนทนอยกวาระดบประถมศกษาซงแตกตางจากทกประเทศในกลม WEI และ OECD ทมอตราสวนคาใชจายมากกวาระดบประถมศกษา สาหรบระดบอดมศกษา ประเทศไทยมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 130 เทานน ซงนอยทสดเมอเปรยบเทยบกบประเทศในกลม WEI และ OECD

5.5 การลงทนทางการศกษาของประเทศไทย

ในปงบประมาณ พ.ศ.2540 – 2549 สดสวนการลงทนเพอการศกษาของประเทศไทยตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศอยระหวางรอยละ 3.7 – 4.3 ทงน พบวาในชวง 4 ปทผานมา (ป พ.ศ.2546 – 2549) สดสวนการลงทนเพอการศกษาของประเทศไทยมอตราลดลงจากรอยละ 4.1 มาเปนรอยละ 4.0, 3.7 และ 3.7 ตามลาดบ แตเมอพจารณาการลงทนเพอการศกษาโดยเปรยบเทยบกบงบประมาณแผนดน พบวา ในปงบประมาณ พ.ศ. 2540 – 2549 มสดสวนการลงทนอยระหวางรอยละ 21.7 – 25.7 โดยในชวง 2 ปทผานมา (ป พ.ศ. 2548 – 2549) เปนสดสวนการลงทนเพอการศกษาทลดลง (จากรอยละ 24.4 เหลอรอยละ 21.9 และ 21.7 ตามลาดบ) แสดงใหเหนวา แมการลงทนเพอการศกษาของไทยเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมจะไมสงมากนก แตเปนสดสวนทสงมากเมอพจารณาเปรยบเทยบกบงบประมาณแผนดน อยางไรกตาม เมอพจารณาการลงทนเพอการศกษาโดย

ฒ

จาแนกตามลกษณะการลงทน ไดแก รายจายดานการลงทน และรายจายประจา พบวา ปงบประมาณ พ.ศ. 2540 – 2549 งบประมาณรายจายดานการศกษาประเภทรายจายดานการลงทนมแนวโนมลดลง จากรอยละ 31.4 ใน พ.ศ.2540 เหลอรอยละ 8.3 ใน พ.ศ.2549 ขณะทงบประมาณประเภทรายจายประจา เชน เงนเดอน คาวสดครภณฑ มแนวโนมเพมขนจากรอยละ 68.6 ใน พ.ศ. 2540 เปนรอยละ 91.7 ใน พ.ศ. 2549

จากขอมลขางตนแสดงใหเหนวา ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาคอนขางสง ในขณะผลสมฤทธยงไมนาพงพอใจนก ซงแสดงใหเหนวาไทยอาจมปญหาในเรองประสทธภาพของการจดการดานงบประมาณเพอการศกษา อยางไรกตาม เมอพจารณาในรายละเอยดจะพบวา แมการลงทนเพอการศกษาของไทยจะสง แตคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวรายปมนอยมากเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเชยดวยกน โดยการลงทนเพอการศกษาสวนใหญเปนรายจายประจา เชน เงนเดอนบคลากร

6. สภาวการณครเปรยบเทยบ

จากการศกษาพบวา ครไทยตองรบภาระหนกเมอเปรยบเทยบกบนานาชาต ดงจะเหนไดจาก

ขนาดของชนเรยน ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษาตอนตนมขนาดของชนเรยนเฉลย 24 และ 35 คนตอหอง ในขณะทประเทศในกลม WEI มขนาดชนเรยนเฉลย 28 และ 34 คนตอหอง สวนประเทศในกลม OECD มขนาดชนเรยนเฉลย 21 และ 24 คนตอหอง ตามลาดบ

จานวนชวโมงการสอนทมากกวานานาประเทศ โดยจานวนชวโมงสอนตอสปดาหของครไทยอยท 40 ชวโมง ครของกลมประเทศ WEI เฉลย 39 ชวโมงตอสปดาห และครในประเทศกลม OECD เฉลย 37 ชวโมงตอสปดาห ทงนครไทยมชวโมงการสอนรวมในระดบประถมศกษา 800-1,000 ชวโมงตอป ระดบมธยมศกษาตอนตน 1,000-1,200 ชวโมง และระดบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ 1,122 ชวโมง ในขณะทครของประเทศในกลม WEI มชวโมงสอนตอปของทง 3 ระดบเปน 872, 864 และ 858 ชวโมงตามลาดบ สวนครของประเทศในกลม OECD มชวโมงสอนตอปเปน 805, 704 และ 663 ชวโมง ตามลาดบ

อตราเงนเดอนครคอนขางตา เมอพจารณาจากอตราเงนเดอนของครไทยทงระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย เมอแรกเขา เมอทางาน 15 ป และเมอเงนเดอนสงสดทไดรบเปน 5,922, 14,554, และ 27,757 PPP$ ตอป ตามลาดบ

ณ

ในขณะทเงนเดอนเรมตนของครในระดบประถมศกษาในประเทศกลม WEI อยท 7,622 PPP$ OECD เทากบ 25,727 PPP$ และเมอทางานครบ 15 ป ครของประเทศในกลม WEI จะไดรบเงนเดอนในอตรา 9,645 PPP$ OECD เทากบ 35,099 PPP$ นอกจากน ครในระดบมธยมศกษาตอนตน เงนเดอนเรมตนของกลม WEI จะอยท 8,886 PPP$ OECD เทากบ 27,560 PPP$ เมอทางานครบ 15 ป ครในประเทศกลม WEI จะมอตราเงนเดอน 10,990 PPP$ OECD เทากบ 37,488 PPP$ สวนเงนเดอนขนสงสดของกลม WEI มอตรา 15,623 PPP$ และกลม OECD มอตรา 45,277 PPP$ และในระดบมธยมศกษาตอนปลาย เงนเดอนครเรมตนของกลม WEI มอตรา 9,992 PPP$ OECD อยท 28,892 PPP$

สภาพอปสงคและอปทานครทวโลก พบวา ระหวาง พ.ศ. 2534-2547 มการเปลยนแปลงจานวนคร โดยจานวนครทวโลกระดบประถมศกษาใน พ.ศ. 2534 มประมาณ 22.8 ลานคน ตอมา พ.ศ.2547 เพมเปน 26.4 ลานคน คอเพมรอยละ 16 ขณะทจานวนครมธยมศกษาใน พ.ศ.2534 ม 19.49 ลานคน เพมเปน 27.6 ลานคนใน พ.ศ. 2547 สาหรบประเทศไทย พบวา ระหวาง พ.ศ. 2534-2547 การเปลยนแปลงจานวนครแตกตางจากแนวโนมของโลก โดยจานวนครระดบประถมศกษา เพมขนเฉลยเพยงรอยละ 0.6 ตอป และระดบมธยมศกษามอตราการลดลงเฉลยรอยละ 3.9 ตอป นอกจากน ประเทศไทย ยงใหครสามารถขอเกษยณอายกอนกาหนดได จงมผลใหตองการครทดแทนในสวนทขาด ทงน ครประถมศกษาทอายระหวาง 50-59 ป และ 60 ปขนไปของกลม WEI มรอยละ 14.2 และกลม OECD มรอยละ 28.5 ในขณะทครมธยมศกษาตอนตนของกลม WEI มรอยละ 18.1 และกลม OECD รอยละ 32.2 ครมธยมศกษาตอนปลายของกลม WEI มรอยละ 14.6 และกลม OECD รอยละ 33.7 สาหรบการคาดการณความตองการครใน พ.ศ. 2553 - 2558 พบวา ประเทศในกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟกซงรวมประเทศไทยดวยนน จะมความตองการครในจานวนทลดลงจากปจจบนทมจานวน 9.4 ลานคน เหลอ 7.4 ลานคน โดยประเทศทตองการจานวนครลดลงมากทสดคอ จน และเกาหล

คณวฒ คณภาพและการฝกหดคร พบวา หลายประเทศมการกาหนดเกณฑการผลตครทมคณภาพ เชน ญปน องกฤษ สกอตแลนด กาหนดใหครตองผานการฝกประสบการณวชาชพ สอบไดใบอนญาตประกอบวชาชพคร ไดปรญญาตรหรอเทยบเทา ผานการทดลองปฏบตการสอน หรอทดลองวธสอนของตน และฝกปฏบตการสอนภายใตการดแลของครอาวโสทชานาญการ สวนครของประเทศอน ๆ มรายการทตองผานตามเกณฑแตกตางกนไป อยางไรกตาม แทบทกประเทศตองการครทผานการฝกประสบการณวชาชพครภายใตการนเทศของครอาวโส ผานการสอบใบประกอบวชาชพคร ไดปรญญาจากสถาบนอดมศกษา ผานการทดลองปฏบตงานและผานการฝกอบรมครใหม แตมจานวนนอยททาไดครบทกรายการ

ด

สาหรบระดบการศกษาของคร พบวา ครไทยทสอนระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา สวนใหญมคณวฒถงระดบอดมศกษาในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา นอกจากน จากการวจยในโครงการ TIMSS และ SACMEQ ของแอฟรกาใตและตะวนออกชใหเหนวา นกเรยนจะเรยนไดความรมากจากครทมทกษะทางวชาการสงมากกวาครทมทกษะทางวชาการตา เดกทเขารบการทดสอบทาคะแนนไดคลายกบครของตน

ปรมาณและคณภาพครทเหมาะสมตอการเรยนร ผลการวจยพบวา หลายประเทศตองการเพมจานวนครในระดบประถมศกษา แตอกหลายประเทศตองการเนนการพฒนาคณวฒครมากกวา ทงน องคกรแรงงานสากลและองคการวทยาศาสตร การศกษา และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดเตอนไวเมอ 30 กวาปมาแลววา “ปญหาการขาดแคลนครควรแกดวยวธการพเศษ ตองไมเปนผลเสยตอมาตรฐานวชาชพทเปนทยอมรบแลวหรอจะจดทาใหม และตองกอใหเกดความสญเสยตอการศกษาของเดกนอยทสด” นอกจากน ควรคานงถงความสมดลระหวางการบรรจครและสภาพการทางาน ดงนน ในการพจารณาทางเลอกของนโยบายการบรรจครและเงอนไขในการทางานของครดวย ไดแก จานวนชวโมงสอนโดยการเพมหรอลดชวโมงสอนของครมผลกระทบตอผลการเรยนของเดก โครงสรางเงนเดอนทสามารถปรบเขากบการรบนกเรยนใหมไดมากขน โดยเฉพาะการปรบใหเกดความเหมาะสมระหวางความรบผดชอบและผลตอบแทน การจดองคกรโรงเรยนทเปนปจจยสาคญเกยวกบนโยบายการบรรจคร การสอนหลายผลดเพอลดอตราสวนนกเรยนตอคร และปรบขนาดของชนเรยน เปนตน

จากขอมลแสดงใหเหนวาอปทานครเพอบรรลการประถมศกษาสากลใน พ.ศ.2558 สามารถจดประเทศแบงออกไดเปน 3 กลมคอ กลมทตองเพมครจานวนมาก กลมทตองเพมครปานกลาง และกลมทมปญหาเพยงเรองการออกจากงานของครและสามารถใหความสนใจในการปรบปรงคณภาพการศกษาของตนได

สาหรบประเทศไทย ปญหาไมไดอยทครไมผานเกณฑวฒขนตา แตอยทการกระจายครไปตามโรงเรยน และทองถนตาง ๆ ใหไดครทด มคณวฒ คณภาพ และประสบการณใกลเคยงกน ทงนรวมถงสอตาง ๆ อปกรณการสอน หองสมด และปจจยอน ๆ ทเกยวของกบการเรยนการสอนดวย ประเทศไทยตองการปรมาณครลดลง ดงนนจงควรใหความสาคญในการพฒนาครเพมมากขน ทงในดานการสอน แรงจงใจในอาชพคร ความรในวชาการ ความรในเทคโนโลยใหม ๆ คณธรรมจรยธรรม และการปรบตวเอง ใหทนและยนเดนอยไดในสภาพสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

ต

สารบญ หนา คานา บทนา ก บทสรปสาหรบผเบรหาร ง สารบญ ต สารบญแผนภาพ น สารบญตาราง พ คาอธบายประกอบการใช ย บทท 1 การศกษาขนพนฐาน 1 ภาพรวมระบบการศกษา 1 การศกษาปฐมวย 1. ภาพรวมระบบการศกษาในระดบกอนประถมศกษา 2 2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา 3

2.1 ชวงอายการศกษาระดบกอนประถมศกษา 3 2.2 อตราการเรยนระดบกอนประถมศกษา 3

การศกษาขนพนฐาน 1. ภาพรวมระบบการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน 5

1.1 การเปลยนแปลงจานวนนกเรยน 5 1.2 ชวงอายการจดการศกษาระดบประถมศกษา 6 1.3 ชวงอายการจดการศกษาระดบมธยมศกษา 7 1.4 การศกษาภาคบงคบ 7

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาขนพนฐาน 9 2.1 อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษา 10 2.2 อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน 11 2.3 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน 12 2.4 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย 14

2.5 หลกสตรในระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญ / สายอาชพ 15 2.6 ความเสมอภาคระหวางเพศในการเขารบการศกษาขนพนฐาน 17

ถ

สารบญ (ตอ)

หนา 3. คณภาพการจดการศกษา 19

3.1 อตราสวนผสาเรจระดบมธยมศกษตอนปลาย 19 3.2 อตราสวนผสาเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญและสายอาชพ 20 3.3 อตราสวนนกเรยนตอคร 21 3.4 ผลสมฤทธทางการศกษาในระดบนานาชาต 23

4. ประสทธภาพการจดการศกษาขนพนฐาน 24 4.1 สดสวนการจดการศกษาระหวางสถานศกษาของรฐและเอกชน 25 4.2 เดกทเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑ 27 4.3 การตกซาชน 28

บทท 2 การอดมศกษา และการศกษาผใหญ 43 การอดมศกษา

1. ภาพรวมของระบบการศกษาในระดบอดมศกษา 43 1.1 ระดบปรญญาตร 43 1.2 ระดบบณฑตศกษา 43

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาระดบอดมศกษา 43 2.1 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา 44 2.2 ความเสมอภาคระหวางเพศในการเขารบการศกษาระดบอดมศกษา 46

3. คณภาพการจดการศกษาระดบอดมศกษา 50 3.1 ผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา 50 3.2 ผลการประเมนสถาบนอดมศกษา 54

4. ประสทธภาพการจดการศกษาระดบอดมศกษา 55 4.1 การตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษา 55 4.2 การถายโอนความรระหวางบรษทธรกจกบมหาวทยาลย 57 4.3 สดสวนการจดการศกษาระหวางสถาบนการศกษาของรฐและเอกชน 58

ท


หนา การศกษาผใหญ 1. ภาพรวมของระบบการศกษาผใหญ 62 2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาผใหญ 62

2.1 อตราของประชากรวยผใหญทไมไดรบการศกษา 62 2.2 ความเสมอภาคระหวางเพศในการเขารบการศกษาของประชากรผใหญ 63

3. คณภาพการจดศกษาผใหญ 64 3.1 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา 64 3.2 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน 66 3.3 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย 68 3.4 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา 68

4.ประสทธภาพการจดการศกษาผใหญ 70

บทท 3 งบประมาณทางการศกษา 85 1. รอยละการลงทนทางการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 85 2. รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด 89

2.1 ภาพรวมในทกระดบการศกษา 89 2.2 รอยละคาใชจาย จาแนกตามระดบการศกษาและรปแบบการจดสรร

เงนงบประมาณสสถานศกษา 90

3. รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน 93 3.1 ภาพรวมทกระดบการศกษา 93 3.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน จาแนกตามระดบการศกษา 94

4. คาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป 97 4.1 ภาพรวมทกระดบการศกษา 97 4.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเปรยบเทยบ 98

5. ประสทธภาพของการลงทนเพอการศกษากบผลสมฤทธทางการศกษา 102 5.1 การลงทนเพอการศกษาของประเทศไทย 102 5.2 ผลสมฤทธทางการศกษา 106

ธ


หนา บทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบ 127 1. ครและสภาพแวดลอมการเรยนร 127

1.1 ขนาดของชนเรยน 127 1.2 จานวนชวโมงเรยนตอปของเดก 130 1.3 จานวนชวโมงสอนตอปของคร 131 1.4 อตราเงนเดอนคร 133

2. สภาพอปสงคและอปทานครทวโลก 137 2.1 การเปลยนแปลงจานวนคร พ.ศ. 2534-2547 138 2.2 อายของคร 141 2.3 คาดการณความตองการครในอนาคต พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2558 141

3. คณวฒ คณภาพ และการฝกหดคร 143 3.1 ครและคณวฒขนตา 145 3.2 ระดบการศกษาของคร 147 3.3 การวดทกษะวชาการของคร 154 3.4 การพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง 155

4. ปรมาณและคณภาพครทเหมาะสมตอการเรยนร 156 4.1 การสรรหาครและวฒของคร 157 4.2 ความสมดลระหวางการบรรจครและสภาพการทางาน 159 4.3 สรป 161

บทท 5 ขอเสนอแนะ 175 บรรณานกรม 179

น

สารบญแผนภาพ หนา บทท 1 การศกษาขนพนฐาน แผนภาพ 1.1 ระบบการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน 1 แผนภาพ 1.2 ชวงอายการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษา 3 แผนภาพ 1.3 อตราการเขาเรยนระดบกอนประถมศกษา ปการศกษา 2547 4 แผนภาพ 1.4 ชวงอายการจดการศกษาระดบประถมศกษา 6 แผนภาพ 1.5 ชวงอายการจดการศกษาระดบมธยมศกษา 7 แผนภาพ 1.6 ชวงอายการศกษาภาคบงคบ 8 แผนภาพ 1.7 ชวงอายการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาสากล 9 แผนภาพ 1.8 อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษา ปการศกษา 2547 11 แผนภาพ 1.9 อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน ปการศกษา 2546 12 แผนภาพ 1.10 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ปการศกษา 2547 13 แผนภาพ 1.11 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย 14 แผนภาพ 1.12 รอยละนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตร 16 แผนภาพ 1.13 ดชนความเสมอภาคทางเพศ ปการศกษา 2547 18 แผนภาพ 1.14 รอยละของผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ตอจานวนประชากรในกลมอายเดยวกน

20

แผนภาพ 1.15 รอยละของผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญและอาชพ

21

แผนภาพ 1.16 อตราสวนนกเรยนตอคร ปการศกษา 2547 22 แผนภาพ 1.17 เปรยบเทยบทกษะการอานดานตางๆ ของนกเรยนบางประเทศ 24 แผนภาพ 1.18 รอยละของนกศกษา จาแนกตามประเภทของสถาบนและระดบการศกษา

พ.ศ. 2547 26

แผนภาพ 1.19 รอยละของเดก ป.1 ทเขาโรงเรยนชา จาแนกตามภมภาคตาง ๆ 28 แผนภาพ 1.20 รอยละของผซาชนระดบประถมศกษา เปรยบเทยบป พ.ศ. 2543

และ 2547 29

บ

สารบญแผนภาพ (ตอ) หนา บทท 2 การอดมศกษา และการศกษาผใหญ แผนภาพ 2.1 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา พ.ศ. 2547 44 แผนภาพ 2.2 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออก

พ.ศ. 2547 45

แผนภาพ 2.3 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทย 45 แผนภาพ 2.4 อตราการเขาเรยนระดบปรญญาตรในรปแบบตางๆ ของไทย

ป พ.ศ.2547 46

แผนภาพ 2.5 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาในภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออกเปรยบเทยบระหวางเพศชายและหญง พ.ศ.2547

47

แผนภาพ 2.6 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออก พ.ศ.2547

48

แผนภาพ 2.7 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา จาแนกตามรปแบบและระดบการศกษา พ.ศ.2547

49

แผนภาพ 2.8 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของเพศหญงในภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออก จาแนกตามรปแบบและระดบการศกษา พ.ศ. 2547

50

แผนภาพ 2.9 อตราผสาเรจระดบอดมศกษาของไทย พ.ศ. 2546-2549 51 แผนภาพ 2.10 อตราผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาในภมภาคเอเชย พ.ศ. 2549 51 แผนภาพ 2.11 อตราสวนผสาเรจอดมศกษา พ.ศ. 2547 53 แผนภาพ 2.12 ผลการประเมนของการตอบสนองความสามารถในการแขงขนของ

การศกษาระดบอดมศกษาของไทย พ.ศ.2546-2549 56

แผนภาพ 2.13 ผลการประเมนของการตอบสนองความสามารถในการแขงขนการศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2549

56

แผนภาพ 2.14 ผลการประเมนการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบ ภาคธรกจของไทย

57

แผนภาพ 2.15 ผลการประเมนการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบภาคธรกจ พ.ศ. 2549

57

แผนภาพ 2.16 สดสวนสถาบนอดมศกษาระหวางรฐและเอกชนของประเทศไทย พ.ศ.2547 59

ป

สารบญแผนภาพ (ตอ)

หนา แผนภาพ 2.17 รอยละของนกศกษาอดมศกษาเรยนในสถาบนเอกชน พ.ศ.2547 60 แผนภาพ 2.18 สดสวนสถาบนอดมศกษาของรฐ เอกชน ทรฐอดหนนและเอกชน พ.ศ.2547 61 แผนภาพ 2.19 อตราทประชากรวยผใหญไมไดรบการศกษา พ.ศ.2547 62 แผนภาพ 2.20 อตราการไมไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญเปรยบเทยบระหวาง

เพศชายและหญง พ.ศ.2547 63

แผนภาพ 2.21 รอยละของประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา พ.ศ. 2547

64

แผนภาพ 2.22 รอยละของประชากรผใหญทสาเรจอยางตาระดบประถมศกษา จาแนกตามกลมอาย

65

แผนภาพ 2.23 ผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน พ.ศ. 2547 66 แผนภาพ 2.24 รอยละของประชากรผใหญทสาเรจอยางตาระดบมธยมศกษาตอนตน

จาแนกตามกลมอาย 67

แผนภาพ 2.25 ผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย พ.ศ.2547 68 แผนภาพ 2.26 รอยละของผใหญสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2547 69 แผนภาพ 2.27 รอยละของผใหญทไมจบระดบประถมศกษา พ.ศ. 2547 70

บทท 3 งบประมาณทางการศกษา

แผนภาพ 3.1 รอยละการลงทนเพอการศกษาตอ GDP ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

86

แผนภาพ 3.2 รอยละการลงทนทางการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

87

แผนภาพ 3.3 รอยละการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

88

แผนภาพ 3.4 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

90

แผนภาพ 3.5 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตองบประมาณแผนดน ทงหมด ระดบการศกษาขนพนฐาน และรปแบบการจดสรรเงน- งบประมาณสสถานศกษา ปงบประมาณ 2546

91

ผ


หนา แผนภาพ 3.6 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตองบประมาณแผนดน

ทงหมด ระดบอดมศกษา และรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา ปงบประมาณ 2546

92

แผนภาพ 3.7 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

94

แผนภาพ 3.8 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ระดบการศกษา ขนพนฐาน ปงบประมาณ 2546

95

แผนภาพ 3.9 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ระดบอดมศกษา ปงบประมาณ 2546

96

แผนภาพ 3.10 อตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

97

แผนภาพ 3.11 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป ในทกระดบ การศกษา เปรยบเทยบกบระดบประถมศกษา ปงบประมาณ 2546

99

แผนภาพ 3.12 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป จาแนกตาม ระดบการศกษา เปรยบเทยบกบระดบประถมศกษา ปงบประมาณ 2546

101

แผนภาพ 3.13 รอยละของงบประมาณดานการศกษาตอ GDP ของประเทศไทย ปงบประมาณ พ.ศ.2540-2549

103

แผนภาพ 3.14 รอยละของงบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดนของ ประเทศไทย ปงบประมาณ พ.ศ.2540-2549

103

แผนภาพ 3.15 รอยละของงบประมาณรายจาย จาแนกตามลกษณะงาน ปงบประมาณ 2546-2549

104

แผนภาพ 3.16 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษา จาแนกตามลกษณะเศรษฐกจ ปงบประมาณ 2540-2549

105

แผนภาพ 3.17 ผลสมฤทธทางการศกษา ระดบประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2544-2547

106

ฝ


หนา

แผนภาพ 3.18 ผลสมฤทธทางการศกษา ระดบมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2544-2547

107

แผนภาพ 3.19 คะแนนเฉลย O-NET ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548-2549

108

แผนภาพ 3.20 คะแนนเฉลย A-NET ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548-2549

109

แผนภาพ 3.21 ผลสมฤทธวชาคณตศาสตร ปการศกษา 2542 110 แผนภาพ 3.22 ผลสมฤทธวชาวทยาศาสตร ปการศกษา 2542 111

บทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบ

แผนภาพ 4.1 ขนาดของชนเรยน จาแนกตามระดบการศกษา และประเภทสถานศกษา พ.ศ.2546

128

แผนภาพ 4.2 จานวนชวโมงเรยนตอปของเดกอาย 9-14 ป ในสถานศกษาของรฐ พ.ศ. 2547

131

แผนภาพ 4.3 จานวนชวโมงสอนของครตอป ในสถานศกษาของรฐ พ.ศ.2547 132 แผนภาพ 4.4 อตราเงนเดอนตอปของครเรมตนและสงสด พ.ศ. 2547

คดเปนเงนเหรยญเปรยบเทยบ (PPP) 135

แผนภาพ 4.5 เงนเดอนเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอป (คดเปนรอยละ) จาแนกตามระดบการศกษา พ.ศ. 2547

136

แผนภาพ 4.6 สดสวนประชากรครระดบประถมศกษาและมธยมศกษาทเปนเพศหญง พ.ศ.2547

140

แผนภาพ 4.7 รอยละของคร จาแนกตามชวงอายและระดบการศกษา พ.ศ. 2546/2547

142

แผนภาพ 4.8 จานวนครระดบประถมศกษา พ.ศ.2547 และคาดประมาณคร ระดบประถมศกษา พ.ศ.2558

144

แผนภาพ 4.9 แสดงสดสวนจานวนคร จาแนกตามคณวฒของคร 10 ประเทศ 149

พ

สารบญตาราง หนา

1 ตารางสถตการศกษาขนพนฐาน

ตาราง 1.1 ระบบการศกษา: อายเมอแรกเขาและจานวนปทเรยน ระดบกอนประถมศกษาและการศกษาขนพนฐาน

32

ตาราง 1.2 แสดงระบบการศกษา: เดอนทเรมตน/สนสดปการศกษาและ การศกษาภาคบงคบ (Starting/Ending year of the academic year and Education Systems: compulsory education)

33

ตาราง 1.3 อตราสวนนกเรยนตอประชากร และอตราสวนนกเรยนตอคร ปการศกษา 2547

34

ตาราง 1.4 จานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตร และแผนการเรยน ปการศกษา 2547

35

ตาราง 1.5 อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน ปการศกษา 2542-2547 36

ตาราง 1.6 อตรานกเรยนตอคร จาแนกตามระดบการศกษา ปการศกษา 2547 37

ตาราง 1.7 รอยละของนกเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาเรยนในโรงเรยน ของรฐและเอกชน ปการศกษา 2547

38

ตาราง 1.8 รอยละของนกศกษาหญงเปรยบเทยบกบนกศกษาทงหมด จาแนกตามระดบการศกษา ปการศกษา 2547

39

ตาราง 1.9 อตราสวนผสาเรจการศกษาตอประชากรวยเรยนในระดบ มธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตร ปการศกษา 2547

40

ตาราง 1.10 รอยละของนกเรยนทตกซาชน จาแนกตามเพศ ระดบการศกษา ปการศกษา 2547

41

ตาราง 1.11 รอยละของเดก ป.1 ทเขาโรงเรยนชา จาแนกตามภมภาคตางๆ 42

2 ตารางสถตการอดมศกษา และการศกษาผใหญ

ตาราง 2.1 แสดงอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ 72

ตาราง 2.2 แสดงอตราการกระจายนสต/นกศกษาในระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ 75

ฟ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตาราง 2.3 แสดงการไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) พ.ศ.2547

77

ตาราง 2.4 แสดงอตราการจบการศกษาของประชากรวยผใหญ จาแนกตามกลมอาย พ.ศ.2547

79

ตาราง 2.5 แสดงการไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ จาแนกตามเพศ ระดบ และประเภทการศกษา พ.ศ.2547

81

3 ตารางสถตงบประมาณทางการศกษา

ตาราง 3.1 รอยละการลงทนเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

114

ตาราง 3.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตองบประมาณแผนดนทงหมด และตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

115

ตาราง 3.3 รอยละคาใชจายของรฐเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมดของประเทศ ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษาและรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา

116

ตาราง 3.4 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

117

ตาราง 3.5 อตราสวนคาใชจายภาครฐและเอกชนตอนกเรยนรายหวตอป ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

118

ตาราง 3.6 รอยละคาใชจายภาครฐและเอกชนตอนกเรยนรายหวตอป เปรยบเทยบกบระดบประถมศกษา (มคาเทากบ 100) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

119

ภ


หนา

ตาราง 3.7 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษาตองบประมาณแผนดน และรอยละของงบประมาณดานการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของไทย ปงบประมาณ 2540-2549

120

ตาราง 3.8 รอยละของงบประมาณรายจายของประเทศไทย ปงบประมาณ 2546-2549 จาแนกตามลกษณะงาน

121

ตาราง 3.9 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษาของประเทศไทย ปงบประมาณ 2540-2549 จาแนกตามลกษณะเศรษฐกจ (รายจายลงทน-รายจายประจา)

122

ตาราง 3.10 ผลสมฤทธทางการเรยนระดบประถมศกษาปท 6 และระดบมธยมศกษาปท 3 ของนกเรยนไทย ปการศกษา 2544-2547 จาแนกตามวชาและคะแนนเฉลยรอยละ

123

ตาราง 3.11 ผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) และ ขนสง (A-NET) ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548-2549 จาแนกตามวชาและคะแนนเฉลยรอยละ

124

ตาราง 3.12 ผลการทดสอบความรวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ครงท 3 ระดบมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2542

125

4 ตารางสถตสภาวการณครเปรยบเทยบ

ตาราง 4.1 ขนาดของชนเรยนเฉลย จาแนกตามระดบการศกษาและ ประเภทสถานศกษา พ.ศ. 2546/2547

164

ตาราง 4.2 จานวนเวลาเรยนเปนชวโมงตอปของนกเรยนอาย 9-14 ป พ.ศ.2546/2547

165

ตาราง 4.3 จานวนชวโมงสอนของครตอปและตอสปดาห จาแนกตาม ระดบการศกษา พ.ศ.2546/2547

166

ม


หนา

ตาราง 4.4 เงนเดอนครคดเปนเงนเหรยญสหรฐปรบดวยคาอานาจซอเปรยบเทยบ (PPP) ตอป เมอเรมตนทางาน ทางานแลว 15 ป และเงนเดอนสงสด จาแนกตามระดบการศกษาและตามวฒขนตาทกาหนด พ.ศ. 2546/2547

167

ตาราง 4.5 เงนเดอนครคดเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอหว โดยคดเปนรอยละ จาแนกตามเงนเดอนเมอเรมตนทางาน เมอทางานแลว 15 ป และเงนเดอนสงสด และระดบการศกษา พ.ศ. 2546/2547

168

ตาราง 4.6 ผลตอบแทนอนๆ ของคร 169

ตาราง 4.7 สดสวนประชากรครทเปนเพศหญง จาแนกตามระดบประถมศกษาและมธยมศกษา พ.ศ.2547

170

ตาราง 4.8 รอยละของครรวมของรฐ และเอกชน จาแนกตามระดบการศกษา และตามชวงอาย (ป) พ.ศ.2546/2547

171

ตาราง 4.9 จานวนครประถมศกษา พ.ศ.2547 และทคาดหวงใน พ.ศ.2558 172

ตาราง 4.10 เกณฑกาหนดสาหรบครสอนคณตศาสตรชนปท 8 173

ย

คาอธบายประกอบการใช

1. สญลกษณทใช (Symbols for missing data) a ไมมในระบบการศกษา (Data are not applicable because the category

does not apply) … ไมมรายละเอยดของขอมล (Data are not available)

- ไมตองการขอมลจากประเทศนนๆ (Data are not requested from countries)

n ขอมลมจานวนนอยมาก ไมสามารถระบได (Magnitude is negligible) x( ) ขอมลรวมอยในแถวอนทระบ (Data are included in another category)

2. ระบบการศกษา หมายถง การแบงชวงชน การกาหนดอาย และระยะเวลาในการศกษาแตละระดบการศกษา

3. ปการศกษา ประเทศตางๆ รายงานปทอางองขอมลแตกตางกน ดงน ประเทศ พ.ศ.

กลม WEI และอน ๆ จน 2545/2546 อารเจนตนา, บราซล, มาเลเซย 2546 ฟลปปนส, อนโดนเซย 2546/2547 รสเซย 2546/2547 ชล, เวยดนาม 2547 ไทย 2547/2548

กลม OECD แคนาดา 2544/2545 ญปน 2545/2546 ฝรงเศส, เยอรมน, ฟนแลนด 2546/2547 สวเดน, สหราชอาณาจกร, สหรฐอเมรกา 2546/2547 ออสเตรเลย, นวซแลนด 2547 เกาหล 2547/2548

2547/2548 หมายถง เรมปการศกษา พ.ศ. 2547 จบปการศกษา พ.ศ. 2548

ร

4. ระดบการศกษา ในการเปรยบเทยบระดบนานาชาต ไดแบงระดบการศกษา (International Standard Classification of Education (ISCED 97) ออกเปน 6 ระดบ คอ 1) ISCED 0 หมายถง การศกษาระดบกอนประถมศกษา จดสาหรบเดกเลกกอนวยเรยน 2) ISCED 1 หมายถง การศกษาระดบประถมศกษา 3) ISCED 2 หมายถง การศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน 4) ISCED 3 หมายถง การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย แบงเปน 3 กลม คอ

4.1 ISCED 3A หมายถง การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญศกษาทมงเรยนตอในมหาวทยาลยทวไป หรอมหาวทยาลยเทคนค

4.2 ISCED 3B หมายถง การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายสายอาชวศกษาทมงเรยนตอในสถาบนเทคนค หรออาชวศกษาชนสง

4.3 ISCED 3C หมายถง การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายทมงฝกฝมอแรงงาน เพอออกไปประกอบอาชพ

5) ISCED 4 หมายถง การศกษาหลงมธยมศกษากอนระดบอดมศกษา หลกสตรมระยะเวลา ตงแต 6 เดอนถง 2 ป สวนมากเปนสายอาชพเฉพาะทาง

6) ISCED 5 หมายถง การศกษาระดบปรญญาตร ในมหาวทยาลยหรอสถาบนอดมศกษาเทยบเทามหาวทยาลย เชน สถาบนเทคนค/เทคโนโลย แบงออกเปน 2 กลมคอ

6.1 ISCED 5A หมายถง การศกษาระดบปรญญาตรทเรยนหนกทางดานทฤษฎ เชน วทยาศาสตร สถาปตยกรรม วศวกรรมศาสตร และแพทยศาสตร เปนตน จดเปนประเภทวชาชพและมงสการวจยระดบสงตอไป

6.2 ISCED 5B หมายถง การศกษาระดบมหาวทยาลย/เทยบเทา หรอสถาบนอดมศกษาทไมเนนหนกทางภาคทฤษฎแตเนนการปฏบต เทคนค หรออาชพเฉพาะทาง

7) ISCED 6 หมายถง การศกษาระดบสงทเนนการวจย จดในมหาวทยาลย สวนมากเปนระดบปรญญาโท ปรญญาเอก หรอหลงปรญญาเอก

ล

5. ประเทศสมาชกกลม World Education Indicators Member Countries หรอ WEI ม 19 ประเทศ ไดแก 1. Argentina (อารเจนตนา) 2. Brazil (บราซล) 3. Chile (ชล) 4. China (จน) 5. Egypt (อยปต) 6. India (อนเดย) 7. Indonesia (อนโดนเซย) 8. Jamaica (จาเมกา) 9. Jordan (จอรแดน) 10. Malaysia (มาเลเซย) 11. Paraguay (ปารากวย) 12. Peru (เปร) 13. Philippines (ฟลปปนส) 14. Russian Federation (สหพนธรฐรสเซย) 15. Sri Lanka (ศรลงกา) 16. Thailand (ไทย) 17. Tunisia (ตนเซย) 18. Uruguay (อรกวย) 19. Zimbabwe (ซมบบเว)

6. ประเทศสมาชกกลม Organization for Economic Co-operation and Development Member Countries หรอ OECD ม 30 ประเทศ ไดแก 1. Australia (ออสเตรเลย) 2. Austria (ออสเตรย) 3. Belgium (เบลเยยม) 4. Canada (แคนาดา) 5. The Czech Republic (สาธารณรฐเชก) 6. Denmark (เดนมารก) 7. Finland (ฟนแลนด) 8. France (ฝรงเศส) 9. Germany (เยอรมน) 10. Greece (กรซ) 11. Hungary (ฮงการ) 12. Iceland (ไอซแลนด) 13. Ireland (ไอรแลนด) 14. Italy (อตาล) 15. Japan (ญปน) 16. Korea (เกาหล)

17. Luxembourg (ลกเซมเบรก) 18. Mexico (เมกซโก) 19. The Netherlands (เนเธอรแลนด) 20. Norway (นอรเวย) 21. New Zealand (นวซแลนด) 22. Poland (โปแลนด) 23. Portugal (โปรตเกส) 24. The Slovak Republic (สาธารณรฐสโลวก) 25. Spain (สเปน) 26. Sweden (สวเดน) 27. Switzerland (สวตเซอรแลนด) 28. Turkey (ตรก) 29. The United Kingdom (สหราชอาณาจกร) 30 . The United States of America

(สหรฐอเมรกา)

ว

7. การจาแนกประเทศตามภมภาคตาง ๆ ทวโลก (World Regions) 7 กลม ไดแก 7.1 กลมรฐอาหรบ (Arab States) ม 20 ประเทศ/เขตปกครอง (Territories) 1. Algeria (แอลจเรย) 11. Morocco (โมรอกโก) 2. Bahrain (บาหเรน) 12. Oman (โอมาน)

3. Djibouti (จบต) 13. Palestinian Autonomous Territories 4. Egypt (อยปต) (เขตอสระปาเลสไตน) 5. Iraq (อรก) 14. Qatar (กาตาร) 6. Jordan (จอรแดน) 15. Saudi Arabia (ซาอดอาระเบย) 7. Kuwait (คเวต) 16. Sudan (ซดาน)

8. Lebanon (เลบานอน) 17. Syrian Arab Republic 9. Libyan Arab Jamahiriya (สาธารณรฐอาหรบซเรย) (สาธารณรฐสงคมนยมประชาชน 18. Tunisia (ตนเชย) อาหรบลเบย) 19. United Arab Emirates 10. Mauritania (มอรเตเนย) (สาธารณรฐอาหรบเอมเรตส) 20. Yemen (เยเมน)

7.2 กลมเอเชยใตและเอเชยตะวนตก (South and West Asia) ม 9 ประเทศ 1. Afghanistan (อฟกานสถาน) 2. Bangladesh (บงกลาเทศ) 3. Bhutan (ภฏาน) 4. India (อนเดย)

5. Iran (อหราน) 6. Islamic Republic of Maldives 7. Nepal (เนปาล) (สาธารณรฐอสลามมลดฟส)

8. Pakistan (ปากสถาน) 9. Sri Lanka (ศรลงกา)

7.3 กลมยโรปตอนกลาง และยโรปตะวนออก/เอเชยกลาง (Central and Eastern Europe) ม 29 ประเทศ

1. Albania (แอลเบเนย) 2. Armenia (อารเมเนย) 3. Azerbaijan (อารเซอรไบจาน) 4. Belarus (เบลารส) 5. Bosnia and Herzegovina 6. Bulgaria (บลแกเรย)

(บอสเนยและเฮอรเซโกวนา) 7. Croatia (โครเอเชย) 8. Czech Republic (สาธารณรฐเชก) 9. Estonia (เอสโตเนย)

ศ

10. Georgia (จอรเจย) 11. Hungary (ฮงการ) 12. Kazakhstan (คาซคสถาน) 13. Kyrgyzstan (ครกซสถาน) 14. Latvia (ลตเวย) 15. Lithuania (ลทวเนย) 16. Mongolia (มองโกเลย) 17. Poland (โปแลนด)

18 . Republic of Moldova (สาธารณรฐมอลโดวา) 19. Romania (โรมาเนย) 20. Russian Federation (สหพนธรฐรสเซย)

21. Serbia and Montenegro 22. Slovakia (สโลวะเกย) (เซอรเบยและมอนเตเนโกร) 23. Slovenia (สโลวเนย)

24. Tajikistan (ทาจกสถาน) 25. The Former Yugoslav Republic of Macedonia (สาธารณรฐมาซโดเนย)

26. Turkey (ตรก) 27. Turkmenistan (เตรกเมนสถาน) 28. Ukraine (ยเครน) 29. Uzbekistan (อซเบกสถาน)

7.4 กลมเอเชยตะวนออกและแปซฟก (East Asia and the Pacific) 34 ประเทศ / เขตปกครอง 1. Australia (ออสเตรเลย) 2. Brunei Darussalam (บรไนดารสซาลาม)

3. Cambodia (กมพชา) 4. China (จน) 5. Cook Islands (หมเกาะคก) 6. Democratic People’s Republic of Korea 7. Fiji (ฟจ) (สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล) 8. Hong Kong (ฮองกง) 9. Indonesia (อนโดนเซย) 10. Japan (ญปน) 11. Kiribati (ครบาส) 12. Lao People’s Democratic Republic 13. Macao (มาเกา)

(สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว) 14. Malaysia (มาเลเซย) 15. Marshall Islands (หมเกาะมารแชลล) 16. Micronesia (Federated States of 17. Myanmar (พมา) Micronesia) (สหพนธรฐไมโครนเซย) 18. Nauru (นาอร) 19. New Zealand (นวซแลนด)

20. Niue (นอเอ) 21. Palau (ปาเลา) 22. Papua New Guinea (ปาปวนวกน) 23. Philippines (ฟลปปนส)

24. Republic of Korea (สาธารณรฐเกาหล) 25. Samoa (ซามว) 26. Singapore (สงคโปร) 27. Solomon Islands (หมเกาะโซโลมอน)

28. Thailand (ไทย) 29. Timor-Leste (ตมอร-เลสเต)

ษ

30. Tokelau (โตเกเลา) 31. Tonga (ตองกา) 32. Tuvalu (ตวาล) 33. Vanuatu (วานอาต)

34. Vietnam (เวยดนาม)

7.5 กลมลาตนอเมรกา และแครบเบยน (Latin America and the Caribbean) ม 41ประเทศ/เขตปกครอง (Territories) 1. Anguilla (แองกวลลา)

3. Argentina (อารเจนตนา) 2. Antigua and Barbuda

(แอนตกาและบารบดา) 4. Aruba (อารบา) 6. Barbados (บารเบโดส)

5. Bahamas (บาฮามาส) 7. Belize (เบลซ)

8. Bermuda (เบอรมวดา) 9. Bolivia (โบลเวย) 10. Brazil (บราซล) 11. British Virgin Islands 12. Cayman Islands (หมเกาะเคยแมน) 13. Chile (ชล)

(หมเกาะบรตชเวอรจน) 14. Colombia (โคลมเบย)

15. Costa Rica (คอสตารกา) 16. Cuba (ควบา) 17. Dominica (โดมนกา) 19. Ecuador (เอกวาดอร)

18. Dominican Republic (สาธารณรฐโดมนกน)

20. EI Salvador (เอลซลวาดอร) 21. Grenada (เกรเนดา) 22. Guatemala (กวเตมาลา) 23. Guyana (กายอานา)

24. Haiti (เฮต) 26. Jamaica (จาเมกา) 28. Montserrat (มอนตเซอรรต) 30. Nicaragua (นการากว) 31. Panama (ปานามา) 33. Peru (เปร) 35. Saint Lucia (เซนตลเซย)

25. Honduras (ฮอนดรส) 27. Mexico (เมกซโก) 29. Netherlands Antilles

(เนเธอรแลนดแอนทลลส) 32. Paraguay (ปารากวย) 34. Saint Kitts and Nevis(เซนตคตสและเนวส) 36. Saint Vincent and the Grenadines

37. Suriname (ซรนาเม) (เซนตวนเซนตและเกรนาดนส) 38. Trinidad and Tobago

(ตรนแดดและ โตเบโก) 39. Turks and Caicos Islands

(หมเกาะเตกสและเคคอส) 40. Uruguay (อรกวย) 41. Venezuela (เวเนซเอลา)

ส

7.6 กลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก (North American and Western Europe) 29 ประเทศ 1. Andorra (อนดอรรา) 2. Austria (ออสเตรย)

3. Belgium (เบลเยยม) 4. Canada (แคนาดา) 5. Cyprus (ไซปรส) 6. Denmark (เดนมารก) 7. Finland (ฟนแลนด) 8. France (ฝรงเศส) 9. Germany (เยอรมน) 10. Gibraltar (ยบรอลตาร) 11. Greece (กรซ) 12. Holy See (โฮลซ) 13. Iceland (ไอซแลนด) 14. Ireland (ไอรแลนด) 15. Israel (อสราเอล) 16. Italy (อตาล) 17. Liechtenstein (ลกเตนสไตน) 18. Luxembourg (ลกเซมเบรก) 19. Malta (มอลตา) 20. Monaco (โมนาโก) 21. Netherlands (เนเธอรแลนด) 22. Norway (นอรเวย) 23. Portugal (โปรตเกส) 24. San Marino (ซานมารโน) 25. Spain (สเปน) 26. Sweden (สวเดน) 27. Switzerland (สวตเซอรแลนด) 28. United Kingdom (สหราชอาณาจกร) 29. United States (สหรฐอเมรกา)

7.7 กลมซบ-สฮารน แอฟรกา(Sub-Saharan Africa) 45 ประเทศ/เขตปกครอง(Territories) 1. Angola (แองโกลา) 2. Benin (เบนน) 3. Botswana (บอตสวานา 4. Burkina Faso (บรกนาฟาโซ) 5. Burundi (บรนด) 6. Cameroon (แคเมอรน) 7. Cape Verde (เคปเวรด) 8. Central African Republic 9. Chad (ชาด) (สาธารณรฐแอฟรกากลาง) 10. Comoros (คอโมโรส) 11. Congo (คองโก) 12. Côte d’lvoire (โกตดววร) 13. Democratic Republic of The 14. Equatorial Guinea (อเควทอเรยลกน) Congo (สาธารณรฐประชาธปไตย15. Eritrea (เอรเทรย) คองโก) 16. Ethiopia (เอธโอเปย) 17. Gabon (กาบอง) 18. Gambia (แกมเบย) 19. Ghana (กานา) 20. Guinea (กน) 21. Guinea-Bissau (กนบสเซา)

ห

22. Kenya (เคนยา) 23. Lesotho (เลโซโท) 24. Liberia (ไลบเรย) 25. Madagascar (มาดากสการ) 26. Malawi (มาลาว) 27. Mali (มาล) 28. Mauritius (มอรเชยส) 29. Mozambique (โมซมบก) 30. Namibia (นามเบย) 31. Niger (ไนเจอร) 32. Nigeria (ไนจเรย) 33. Rwanda (รวนดา) 34. Sao Tome and Principe 35. Senegal (เซเนกล) (เซาโตเมและปรนซเป) 36. Seychelles (เซเชลส) 37. Sierra Leone (เซยรราลโอน) 38. Somalia (โซมาเลย) 39. South Africa (แอฟรกาใต) 40. Swaziland (สวาซแลนด) 41. Togo (โตโก) 42. Uganda (ยกนดา) 43. United Republic of Tanzania (สหสาธารณรฐแทนซาเนย) 44. Zambia (แซมเบย) 45. Zimbabwe (ซมบบเว)

8. คาอธบายศพท PPP : Purchasing Power Parity เปนการเปรยบเทยบอตราเงนดอลลารสหรฐกบ

เงนตราของประเทศหนง ๆ ทสามารถซอสนคาหรอบรการประเภทเดยวกนในประเทศของตน เชน สนคาชนหนงทประเทศสหรฐอเมรกา ราคา 2 ดอลลาร แตในประเทศไทย ราคา 30 บาท เมอเปรยบเทยบกนเปน PPP กถอวา 30 บาท เทากบ 2 PPP เปนตน หรอ หากครมเงนเดอน 500 PPP$ กเทากบ 7,500 บาทตอเดอน (ในทน 1 PPP$ เทากบ 15 บาท)

การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา UIS/OECD จาแนกการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา 3 ลกษณะ ไดแก 1) การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของรฐโดยตรง (Direct Public

expenditure on Public Institutions) 2) การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของเอกชนโดยตรง (Direct Public

expenditure on Private Institutions) 3) การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของเอกชนโดยออม (Indirect Public

Transfers and Payments to the Private Sector) การจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนโดยออม มความหมาย

ครอบคลมถง การชวยเหลอนกศกษาและครอบครวในดานอน ๆ เชน คาอาหาร ทพก เครองแตงกาย และคาเลาเรยนอน ๆ เปนตน

บทท 1 การศกษาขนพนฐาน

การศกษาเปรยบเทยบระบบการศกษาระดบนานาชาตจะเนนเฉพาะการศกษาใน

ระบบ ทมวธการศกษา หลกสตร ระยะเวลาการศกษา และการสาเรจการศกษาทแนนอน บทท 1 จะนาเสนอเปรยบเทยบการศกษาขนพนฐาน โดยมรายละเอยด ดงน

ภาพรวมระบบการศกษา ประเทศตางๆอายเรมตนและจานวนปทใชศกษาในแตละระดบการศกษาแตกตาง

กน แลวแตรปแบบและบรบทของแตละประเทศ ในการเปรยบเทยบระดบนานาชาต ไดจาแนกการศกษาเปนระดบตางๆ ไดแก

ISCED 0 หมายถงการศกษาปฐมวยหรอระดบกอนประถมศกษา ISCED 1 หมายถงระดบประถมศกษา ISCED 2 หมายถงระดบมธยมศกษาตอนตน ISCED 3 หมายถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย และ ISCED 4 หมายถงระดบหลงมธยมศกษาตอนปลาย กอนทจะเขาสอดมศกษา ISCED 5 และ 6 หมายถงระดบอดมศกษา

แผนภาพ 1.1 ระบบการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน

0123456789

1011121314151617181920

ประเทศ

ชวง

อาย

อายเรมตน กอนประถม ประถม ม.ตน ม.ปลาย หลงมธยมกอนอดม

หลงมธยมกอนอดม 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 1 2 1 2

ม.ปลาย 3 1 3 3 3 3 3 3 2 4 3 4 3 3 3 3 3 3

ม.ตน 3 3 3 3 4 3 3 3 4 3 4 3 2 3 3 3 6 4

ประถม 5 6 6 6 5 6 6 6 7 6 6 6 6 6 6 6 4 5

กอนประถม 3 1 1 2 3 3 3 4 1 1 2 2 3 3 4 2 3 3

อายเรมตน 4 5 5 5 3 3 3 3 4 5 3 3 3 3 3 4 3 3

จน ฟลปปนส เกาหล อนโดนเซย เวยดนาม ไทย

สหรฐอเมรกา ฟนแลนด ออสเตรเลย มาเลเซย นวซแลนด

สหราชอาณา

จกร สงคโปร ญปน สวเดน แคนาดา เยอรมน ฝรงเศส

ทมา: ตาราง 1.1 หนา 32

1

เมอพจารณาระบบการศกษานานาชาตระดบการศกษาขนพนฐานโดยไมนบรวมการศกษาปฐมวย (แผนภาพ 1.1) ใชเวลาเรยนตงแต 11-14 ป แตประเทศตางๆสวนมากใชเวลาเรยนขนพนฐาน 12-13 ป ประเทศไทยใชเวลาเรยน 12 ป หรอเรยกระบบ 6:3:3 เชนเดยวกบฟนแลนด สหรฐอเมรกา เกาหล และอนโดนเชย แตบางประเทศ เชน เวยดนามมลกษณะแตกตางเปนตวเลขลดหลนคอ 5:4:3 สวนประเทศอนๆ เชน จน ใชเวลาเรยนขนพนฐานนอยทสดเพยง 11 ป สวนประเทศทใชเวลาเรยนขนพนฐานนานมากถง 14 ป ไดแก เยอรมน ฝรงเศส และแคนาดา เนองจากมการจดการศกษาหลงสาเรจมธยมศกษาตอนปลาย อก 1-2 ป กอนทจะเขาสระดบอดมศกษา ซงยเนสโกไดเรยกระดบการศกษานวา การศกษาหลงมธยมศกษากอนอดมศกษา(Post-secondary non-tertiary education) หรอ ISCED 4 จดเปนหลกสตรการศกษาขนพนฐานกอนจะเขาสสถาบนอดมศกษา เปนการศกษาอกระดบหนงทหลายประเทศใหความสาคญ เพราะเปนการศกษาทเนนการผลตบคลากรเขาสตลาดแรงงานในระดบสง และเปนการใหโอกาสในการเพมทกษะและความรแกแรงงานเดม หรอผตองการจะเปลยนงานใหม การศกษาระดบนมหลกสตรตงแต 6 เดอนถง 2 ป เชนประเทศฟลปปนส จดการศกษาขนพนฐานรวม ISCED 4 ดวย ใชเวลาเรยนรวม 12 ป สาหรบญปน สวเดน และสงคโปร ใชเวลาเรยนขนพนฐานรวม ISCED 4 เปนเวลา 13 ป สาหรบประเทศไทยเปนหลกสตรขนพนฐาน(ไมรวมปฐมวย) 12 ป

อยางไรกตาม การจดหลกสตรใด ๆ ควรเปนหลกสตรทหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนเลอกเรยนตอทใดๆไดโดยไมเปนทางตน และจดเตรยมหลกสตรหลงมธยมศกษาตอนปลายกอนเขาสอดมศกษาไวดวยเสมอ

จานวนปทศกษาในระบบการศกษาขนพนฐาน มกจะเกยวโยงกบระดบอดมศกษา เนองจากประเทศทมการศกษาขนพนฐานนาน 13-14 ป มกจะศกษาตอในระดบปรญญาตรเพยง 3 ป โดยไมตองเรยนวชาพนฐาน เชน สหราชอาณาจกร และออสเตรเลย สวนประเทศทมหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 11-12 ป หลกสตรปรญญาตรมกจะเปน 4 ป ซงจะตองเรยนวชาพนฐานกอน เชน ประเทศไทย สหรฐอเมรกา และเกาหล เปนตน หลกสตรปรญญาตรจะใชเวลา 3-5 หรอ 4-6 ป แลวแตลกษณะของเนอหาวชาและประเทศ

การศกษาปฐมวย 1. ภาพรวมระบบการศกษาในระดบกอนประถมศกษา

การศกษาปฐมวยหรอระดบกอนประถมศกษา ยเนสโกเรยก ISCED 0 จะเปนการวางรากฐานชวตและการเตรยมความพรอมของเดก ไมเปนการศกษาภาคบงคบ สาหรบประเทศไทยจดการศกษาปฐมวย 0-5 ป ในศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนาเดกกอนเกณฑ และจดชนเรยนอนบาล/เดกเลก อาย 3-5 ปในโรงเรยนของรฐและเอกชน

2

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา 2.1 ชวงอายการศกษาระดบกอนประถมศกษา

ประเทศตางๆเรมรบเดกเขารบการเตรยมความพรอม ในระดบกอนประถมศกษาไมเทากน อาจเรมเมออาย 3 หรอ 4 หรอ 5 ป และใชเวลาเตรยมความพรอมตงแต 1-4 ป แตสวนใหญใชเวลาเตรยมความพรอม 3 ป ประเทศทใชเวลาเตรยมความพรอม 1 ป เชน ออสเตรเลย มาเลเซย ฟลปปนส และเกาหล ใชเวลาเตรยมความพรอม 2 ป เชน อนโดนเชย นวซแลนด สหราชอาณาจกร และแคนาดา ใชเวลาเตรยมความพรอม 3 ป เชน ประเทศไทย เวยดนาม ฝรงเศส ญปน สหรฐอเมรกา และจน สวนประเทศทใชเวลามากถง 4 ป ไดแก ฟนแลนด และสวเดน เปนตน (แผนภาพ 1.2)

0 1 2 3 4 5 6 7 8

ชวงอาย

นวซแลนด

สหราชอาณาจกร

ไทย

เวยดนาม

ฝรงเศส

ญปน

สหรฐอเมรกา

ฟนแลนด

สวเดน

ออสเตรเลย

แคนาดา

จน

มาเลเซย

ฟลปปนส

เกาหล

อนโดนเซย

ประเทศ

แผนภาพ 1.2 ชวงอายการจดการศกษา ระดบกอนประถมศกษา

ทมา : ตาราง 1.1 หนา 32

2.2 อตราการเขาเรยนระดบกอนประถมศกษา ประเทศกลม WEI มแนวโนมจะไดรบการศกษาระดบกอนประถมศกษาโดยเฉลย 1.3 ป ในบางประเทศ เชน อนโดนเซย และฟลปปนส จานวนปทเดกจะไดรบการศกษาใน

3

ระดบนมแนวโนมนอยกวาครงป สวนประเทศไทยคาเฉลยจานวนปทเดกจะไดรบการศกษาในระดบกอนประถมศกษามากกวา 2.5 ป

จากแผนภาพ 1.3 จะเหนวาโอกาสในการเขารบการศกษาของเดกระดบกอนประถมศกษาของไทยอยในระดบดมาก เทยบเคยงกลมประเทศ OECD โดยมอตราสวนนกเรยนระดบกอนประถมศกษาตอประชากร (Gross Enrolment Ratio) เพมขนทกป จากรอยละ 83 ในปการศกษา 2543 เปนรอยละ 88 ในปการศกษา 2545 และปการศกษา 2547 มอตราสวนสงถงรอยละ 92 แตหากคดอตราสวนนกเรยนระดบกอนประถมศกษาตอประชากรสทธ (Net Enrolment Ratio) เฉพาะนกเรยนกลมอาย 3-5 ปเทานน จะไดอตราการเขาเรยนรอยละ 80 นบวาเปนอตราสวนทสงกวาหลายๆประเทศ ทงประเทศเพอนบานและประเทศในกลม OECD เชน ญปน เกาหล สหรฐอเมรกา แคนาดา และสหราชอาณาจกร เปนตน

แผนภาพ 1.3 อตราการเขาเรยนระดบกอนประถมศกษา ปการศกษา 2547

22

36

39

47

57

60

65

77

80

84

87

90

92

99

100

113

0 20 40 60 80 100 120


จน

ฟลปปนส


ฟนแลนด


แคนาดา


สวเดน

ญปน

เกาหล


ไทย



ฝรงเศส

ประเทศ

รอยละ


อยางไรกตาม การเตรยมความพรอมใหแกเดกปฐมวย/กอนประถมศกษาของไทยนบวาประสบความสาเรจในเชงปรมาณ การศกษากอนวยเรยนเปนภาพสะทอนใหเหนความจรงจงของรฐในการจดศกษา คณภาพและการใหบรการการศกษาทรฐจดใหแกประชาชน ความแตกตางในการจดการศกษากอนวยเรยนของแตละประเทศขนอยกบ

4

ระยะเวลา หลกสตร วสดอปกรณ การฝกหดคร และประสทธภาพการบรหาร โดยมงบประมาณและการบรหารงบประมาณเปนตวกาหนด

การศกษาขนพนฐาน 1. ภาพรวมระบบการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน

เปาหมายสาคญขอหนงดานการศกษาระดบนานาชาตคอ ตองไปใหถงการประถมศกษาสาหรบ ทกคนภายในป ค.ศ. 2015(พ.ศ. 2558) หรอ Universal Primary Education (UPE) โดยมจดมงหมายชวยใหเดกทกคนมความสามารถในการอานออกเขยนได และเรยนรเลขคณตในระดบพนฐาน ซงจะเปนประโยชนตอเดกในการพฒนาตนเองและมชวตอยในสงคม รวมทงกาหนดเปาหมายสาคญในการขยายโอกาสการเขาถงการศกษาระดบมธยมศกษา ดวยเหนวาจะกอใหเกดประโยชนตอบคคลทงในดานสงคมเศรษฐกจ และยงชวยขจดความยากจนของประเทศ

ทกประเทศมพนธกจทจะใหบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชน (Education for All หรอ EFA) จานวน 6 ป และ Millennium Development Goal หรอ MDG ตามขอตกลงของสหประชาชาต ทง EFA และ MDG กาหนดเปาหมายการศกษาสากลในระดบประถมศกษา(อาจรวมมธยมศกษาดวย) อาทเชน เปาหมายท 3 ของ EFA กาหนดใหทกประเทศประกนวา ความตองการในการเขาเรยนของเยาวชนและผใหญตองไดรบอยางเทาเทยมกนและไดรบทกษะชวตอยางเหมาะสม สวนเปาหมายท 5 กาหนดใหทกประเทศขจดความแตกตางระหวางเพศในระดบประถมและมธยมศกษาภายใน ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) และใหบรรลความเทาเทยมกนดานการศกษาระหวางเพศใน ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558)

ในภาพรวม ประเทศไทยมประชากรวยเรยนระดบประถมศกษาเขารบบรการทางการศกษาถงรอยละ 99 ในปการศกษา 2547 มอตราการเรยนตอมธยมศกษาตอนตนสงถงรอยละ 92.5 และมประชากรกลมอาย 12-14 ป เขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย รอยละ 89 และรอยละ 65 ตามลาดบ (แผนภาพ 1.8 - 1.11)

1.1 การเปลยนแปลงจานวนนกเรยน องคการยเนสโกไดศกษาและคาดคะเนการเปลยนแปลงจานวนนกเรยนในทก

ภมภาคของโลกชวงป พ.ศ. 2533-2558 พบวา อตราเพมของเดกระดบประถมศกษาอยในระดบตา หลายๆประเทศรวมทงประเทศไทยมอตราเพมของนกเรยนลดลง ในภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟกนกเรยนระดบประถมศกษาจะลดลง รอยละ 10 ในกลมยโรปตอนกลาง ยโรปตะวนออก และเอเชยกลาง ลดลงรอยละ 5 สาเหตทอตราเพมของนกเรยน

5

ลดลง เนองจากประชากรวยเรยนลดลงอยางตอเนอง สวนนกเรยนระดบมธยมศกษา คาดวาจะมอตราการเพมลดลงในทกภมภาคของโลกชวงปพ.ศ. 2553-2558

ในสวนของประเทศไทยคาเฉลยอตราสวนจานวนประชากรในกลมอาย 5-14 ปตอจานวนประชากรทงประเทศอยทรอยละ 17 ในปพ.ศ. 2538 และลดลงเหลอรอยละ 15 ในปพ.ศ. 2546 ถอวาเปนลกษณะของประชากรทนาพอใจเนองจากใกลกบคาเฉลยของ OECD และตากวาประเทศสวนใหญในกลม WEI เชน มาเลเซย ( พ.ศ. 2538 รอยละ 23 , พ.ศ. 2538 รอยละ 22) , อนโดนเซย (พ.ศ. 2538 รอยละ 22, พ.ศ. 2538 รอยละ 20) และฟลปปนส (พ.ศ. 2538 รอยละ 25 , พ.ศ. 2538 รอยละ 24) ดงนนการจดการศกษาจงเนนดานคณภาพของผเรยนไดมากขน

1.2 ชวงอายการจดการศกษาระดบประถมศกษา เพอใหบรรลเปาหมายการประถมศกษาสาหรบทกคน ประเทศตางๆจะรบเดกเขา

เรยนตอจากระดบกอนประถมศกษา เมออาย 5 หรอ 6 หรอ 7 ป โดยใชเวลาเรยนในระดบประถมศกษา 5-7 ป สวนใหญประเทศตางๆรวมทงประเทศไทยใชเวลาเรยนในระดบประถมศกษา 6 ป ประเทศทใชเวลาเรยนระดบประถมศกษานอยทสดคอเยอรมน ใชเวลาเพยง 4 ปเทานน ประเทศทใชเวลาเรยน 5 ป ไดแก จน เวยดนาม และฝรงเศส สวนออสเตรเลยใชเวลาเรยนนานถง 7 ป (แผนภาพ 1.4)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ชวงอาย


สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย

เยอรมน เวยดนาม

ฝรงเศส มาเลเซย ฟลปปนส

ไทย แคนาดา

ญปน

เกาหล สหรฐอเมรกา

จน

อนโดนเซย ฟนแลนด

สวเดน

ประเทศ

แผนภาพ 1.4 ชวงอายการจดการศกษาระดบประถมศกษา


6

1.3 ชวงอายการจดการศกษาระดบมธยมศกษา แตละประเทศจะรบเดกเขาเรยนระดบมธยมศกษาเมอมอายระหวาง 11-13 ป แต

สวนใหญประเทศตางๆจะรบเดกเมออาย 12 ป ยกเวนประเทศเยอรมนซงแตกตางจากประเทศอนเนองจากรบเดกเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนเมออาย 10 ป และใชเวลาเรยนระดบมธยมศกษานานทสดถง 10 ป ในขณะทประเทศตางๆสวนใหญใชเวลาเรยนเพยง 6-7 ป สวนแคนาดา และฝรงเศส ใชเวลาเรยนระดบมธยมศกษานานเชนกนถง 8 และ 9 ป ตามลาดบ ประเทศไทยใชเวลาเรยนระดบมธยมศกษา 6 ป เชนเดยวกบ สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย เกาหล ประเทศทใชเวลาเรยนนาน 7 ป ไดแก สงคโปร สวเดน มาเลเซย ญปน เวยดนาม สหราชอาณาจกร และนวซแลนด เปนตน (แผนภาพ 1.5)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

ชวงอาย

ประเทศ เยอรมน ฝรงเศส

นวซแลนด สหราชอาณาจกร

เวยดนาม แคนาดา

ญปน มาเลเซย สงคโปร

เกาหล ออสเตรเลย

สหรฐอเมรกา จน

ไทย ฟลปปนส

สวเดน อนโดนเซย

ฟนแลนด

ประเทศ

แผนภาพ 1.5 ชวงอายการจดการศกษาระดบมธยมศกษา


1.4 การศกษาภาคบงคบ

การจดการศกษาภาคบงคบแตกตางกนในแตละประเทศ โดยเรมตงแตระดบประถมศกษา จนถงมธยมศกษาตอนตน หรอมธยมศกษาตอนปลาย

ยเนสโกไดจาแนกการจดการศกษาภาคบงคบไว 3 กลม คอ กลมแรก กาหนดการศกษาภาคบงคบไวเพยงระดบประถมศกษา แตอาจรวมไปถงมธยมศกษาตอนตนดวย กลมนประกอบดวยประเทศตางๆกระจายอยทกภมภาคของโลก กลมท 2 กาหนด

7

การศกษาภาคบงคบของตวเองไวสงคอนกเรยนทกคนตองเรยนจบระดบมธยมศกษาตอนตน ไดแก ประเทศในกลมละตนอเมรกา คารบเบยน ยโรปกลางและตะวนออก รวมทงประเทศไทย กลมสดทาย คอประเทศซงกาหนดการศกษาภาคบงคบถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย กลมน เปนกลมประเทศท พฒนาแลว เชน เยอรมนน เนเธอรแลนด สหรฐอเมรกา เปนตน

สาหรบประเทศไทยตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 17 ใหมการศกษาภาคบงคบจานวน 9 ป หรอถงชนมธยมศกษาปท 3 เชนเดยวกบประเทศเพอนบานใกลเคยง ไดแก ประเทศเกาหล จน และเวยดนาม (แผนภาพ 1.6)

เมอเปรยบเทยบระหวางกลมประเทศ WEI กบกลม OECD พบวา ระยะเวลาทเดกเรยนระดบการศกษาภาคบงคบกลม WEI โดยเฉลยนอยกวาประเทศในกลม OCED 2 ป โดยอายผทจบการศกษาภาคบงคบเฉลยในกลม WEI คอ 14 ป นอยกวาคาเฉลยของกลม OCED ซงเทากบ16 ป (แผนภาพ 1.7)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

ชวงอาย

มาเลเซยฟลปปนส

สวาซแลนดชล

บราซลเกาหลไทยจน

เวยดนามอารเจนตนาอนโดนเซย

สวตเซอรแลนดแอฟรกาใตเมกซโกอรกวยญปน

ไอรแลนดออสเตรเลย

สวเดนเดนมารกฟนแลนดนอรเวยสเปน

ฝรงเศสตนเซย

นวซแลนดสหราชอาณาจกร

สหรฐอเมรกาเยอรมน

เนเธอรแลนด

ประเทศ

แผนภาพ 1.6 ชวงอายการศกษาภาคบงคบ


8

แผนภาพ 1.7 ชวงอายการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษาสากล

56789

1011121314151617181920

ประเทศ

อาย

(ป)

อายทจบการศกษาภาคบงคบ ชวงอายทเดกกวา 90%เขาเรยน

ไทย

อารเจน

ตนา

ฟลปป

นส

บราซ

ล

อนโด

นเซย

ญปน


ออสเตร

เลย

ฟนแล

นด

เบลเยย

ม

สหรฐ

อเมร

กา

เกาห

ล

WEI

OECD


2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาขนพนฐาน การขยายโอกาสทางการศกษาเปนนโยบายทสาคญในหลายๆประเทศ เนองจากทาใหความไมเทาเทยมดานเศรษฐกจและสงคมลดลง จากรายงานประชากรและสงคม 2550 มหาวทยาลยมหดล กลาววา ความสมพนธระหวางการพฒนาดานการศกษากบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมในระดบมหภาค การเขาถงการศกษามความสมพนธกบการเพมประสทธภาพกาลงแรงงาน เพมอายขยเฉลยของประชากร และปรบปรงดานสขภาพของประชากร รวมถงลดภาวะเจรญพนธดวย

การขยายโอกาสทางการศกษาจะนาไปสการเจรญเตบโตของรายได เพมจานวนแรงงานทมฝมอ ขยายโอกาสและทางเลอก และเพมทกษะทมประโยชนมากยงขน ซงจะชวยสงเสรมในการพฒนาประเทศ(IBRD/World Bank, 2000) และจากการศกษาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจระยะยาวในกลมประเทศทมรายไดระดบปานกลาง พบวา อตราการเจรญเตบโตอยางรวดเรวมสวนสมพนธกบการเพมทนมนษย และประเทศซงมประสบการณในการเจรญเตบโตอยางรวดเรว จะมการพฒนาในระดบมธยมศกษาและอดมศกษามากอยางเหนไดชด (UNESCO Institute for Statistics/OECD, 2003) สาหรบประเทศไทยแมวาการขยายโอกาสทางการศกษาจะประสบความสาเรจในเชงปรมาณ โดยเฉพาะระดบมธยมศกษาตอนตน แตความไมเทาเทยมกนทางการศกษาอนเปนเปนผลมาจากความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจของครอบครวไทยยงเปนสงทตอง

9

พจารณา จากขอมลสานกงานสถตแหงชาต ระบวาเดกในเขตเมองไดรบการศกษามากกวาเดกในชนบท ดวยเหตผลทครอบครวชนบทมขอจากดดานเศรษฐกจซงเปนอปสรรคทสาคญทสดในการขดขวางการเรยนตอของเดก และจากวกฤตเศรษฐกจในเอเชยชวงหลงของทศวรรษ 1990(พ.ศ. 2543) เปนเหตใหเดกในชนบทตองออกจากโรงเรยนเพราะสถานการณดานเศรษฐกจทเกดกบครอบครว

2.1 อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษา จากแผนภาพ 1.8 จะเหนวาประเทศตางๆทนาเสนอ มอตราการเขาเรยนระดบ

ประถมศกษาหรอท ยเนสโกเรยก ISCED 1 สงกวารอยละ 90 ทงสน หลายๆประเทศมอตราสวนเกนรอยละ 100 เนองจากมเดกนอกกลมอาย 6-11 ปเขาเรยนดวย ประเทศไทยมอตราสวนนกเรยนตอประชากร(Gross Enrolment Ratio) ระดบประถมศกษารอยละ 99 ในปการศกษา 2547

เมอพจารณาอตราสวนนกเรยนตอประชากรสทธ(Net Enrolment Ratio) ซงคดคานวณจากนกเรยนอาย 6-11 ป ตอประชากรกลมอายเดยวกนเทานน จะมอตรารอยละ 92 ซงเพมขนจากปการศกษา 2545 รอยละ 7

แมวาประเทศไทยจะสามารถจดการศกษาไดเปนทนาพอใจในระดบหนง แตกยงมผเรยนสวนหนงทขาดโอกาสไมสามารถเขาเรยนในระบบโรงเรยนปกตได อกทงการจดการศกษายงไมเสมอภาคและทวถง โดยเฉพาะกลมเดกดอยโอกาส พการ ทพพลภาพ อกสวนหนงอาจมสาเหตมาจากการจดการศกษาของไทยยงไมเหมาะสม ทงในเรองหลกสตรและวธการเรยนการสอน ทาใหเดกตองพงรปแบบการจดการศกษาอนเชน การศกษานอกระบบโรงเรยน โรงเรยนนานาชาต หรอการจดการศกษาโดยครอบครว เปนตน และยงมผปกครองอกกลมหนงทนยมสงบตรหลานไปเรยนตางประเทศ เปนเหตใหอตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาของไทยยงไมเตมรอยละ 100

อยางไรกตาม อตราการเขาเรยนระดบประถมศกษาของไทยนบวามอตราทสงมาก สนองเปาหมายการศกษาระดบโลกทตองการไปใหถงการศกษาประถมศกษาระดบสากล (Universal Primary Education) ภายในปค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) และการพฒนาตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ(Millennium Development Goals หรอ MDG)

10

แผนภาพ 1.8 อตราการเขาเรยน ระดบประถมศกษา ปการศกษา 2547

93

98

99

100

100

101

101

102

102

102

105

105

109

113

116

118

0 20 40 60 80 100 120 1



ไทย

ญปน


แคนาดา



ฟนแลนด


ฝรงเศส

เกาหล

สวเดน

ฟลปปนส


จน

ประเทศ

รอยละ

40


2.2 อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน จากการศกษาของยเนสโก พบวา เกอบทกประเทศทวโลกมความเปนไปไดทเดกจะ

เรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนมากกวารอยละ 80 เปนการบงบอกวาประถมศกษาไมใชจดทจะออกจากระบบการศกษาอยางทเคยเปนมากอน และประเทศทวโลกหนงในสมเดกอยางนอย 1 ใน 3 คน ไมไดเรยนตอระดบมธยมศกษา ประเทศตางๆทตองการเพมจานวนเดกเรยนตอระดบมธยมศกษา ตองแกทสาเหตซงทาใหการเรยนตอมขอจากด อาท ปญหาการเขาถงการศกษาระดบประถมศกษา หรอปญหาการออกกลางคน เปนตน

สาหรบประเทศไทย อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนในปการศกษา 2546 และ 2549 สงถงรอยละ 92 และ 94.4 ตามลาดบ ในขณะทประเทศตางๆในกลม OECD อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนลวนเตมรอยละ 100 เชนเดยวกบประเทศเวยดนาม ซงเปนประเทศเพอนบานประเทศเดยวทอตราการเรยนตอมธยมศกษาตอนตนรอยละ 100 เชนกน(แผนภาพ 1.9) สาหรบอตราการเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ประเทศไทยมอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนปลายในปการศกษา 2549 รอยละ 84.5

การใชตวบงชดานการเรยนจบประถมศกษา สามารถนามาใชคาดคะเนจานวนเดกทจะเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนตนได โดยคานวณจากการนาอตราเขาเรยนชน

11

สดทายของระดบประถมศกษาทเปนปจจบนหรอคาดหวงคณดวยอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษา แลวนาเสนอเปนคารอยละ จานวนผสาเรจการศกษาระดบประถมศกษาทเพมขน ผลกดนใหมการขยายสถานทเรยนระดบมธยมศกษา ถงแมวาการสาเรจการศกษาระดบประถมศกษาจะเปนตวกาหนดการเรยนตอในระดบมธยมศกษา แตการนาตวบงชนไปใชตองระมดระวงในการตความ เพราะ“การเรยนจบ”ชนประถมศกษาไมไดหมายถงการเรยนตอมธยมศกษาตอนตนแตเพยงอยางเดยว นอกจากนน ประเทศตางๆ ยงมความแตกตางกนมากในเรองคาจากดความเกยวกบ “การเรยนจบ” ซงเกยวของกบนโยบายการไมตกซาชน การเลอนชนอตโนมต ทาใหการเรยนจบระดบใดระดบหนง ไมไดหมายถงคณภาพของการศกษาเสมอไป

100 100 100 100 100 9997 97

9692

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

รอยละ

ไอรแลน

ด


ฟนแล

นด

เยอรมน


เกาหล จน

ฟลปปนส

ชล

ไทย

ประเทศ

แผนภาพ 1.9 อตราการเรยนตอระดบม.ตน ปการศกษา 2546


2.3 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอท UNESCO เรยก ISCED 2 ของประเทศไทยเปน

การศกษาภาคบงคบ การจดการศกษาระดบมธยมศกษามหลายรปแบบ อาจรวมไวในสถานศกษาเดยวกนทงมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย หรอจดรวมไวในโรงเรยนประถมศกษาทมการขยายโอกาส และเปดสอนเพยงระดบมธยมศกษาตอนตน ทงน ยเนสโกไดใหขอสงเกตวา การจดการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนรวมในสถานศกษาเดยวกบโรงเรยนประถมศกษา ครทสอนมกจะสอนโดยครประถมศกษาซงเปนเรองทพงระวงและพจารณาใหรอบคอบ เพราะระดบมธยมศกษาตอนตนควรไดเรยนวชา

12

เฉพาะทสอนโดยครทมวฒสงกวา และถาเปนระดบมธยมศกษาตอนปลายทมหลกสตรหลากหลายยงขน กยงตองการครทมความเชยวชาญมากยงขนเชนกน

ตงแตปพ.ศ. 2541 เปนตนมา จานวนประชากรโลกเพมขนเพยงเลกนอย แตจานวนผเขาเรยนเพมขนอยางรวดเรว ยเนสโกพบวา 1 ใน 3 ของเดกทวโลก อยในประเทศทกาหนดเปาหมายของชาตใหระดบมธยมศกษาตอนตนเปนการศกษาภาคบงคบ อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนทวโลกเฉลยรอยละ 79 จากการเปรยบเทยบประเทศตางๆ จานวน 18 ประเทศในแผนภาพท 1.10 จะเหนไดวา สวนใหญอตราการเขาเรยนมธยมศกษาตอนตนของประเทศเหลานสงกวาคาเฉลยทวโลก(รอยละ 79) ยกเวน อนโดนเซยทอตราสวนตากวาคาเฉลยทวโลกเลกนอย(รอยละ 78) และสวนใหญประสบความสาเรจในการจดการศกษาระดบน โดยเฉพาะกลมประเทศ OECD อตราการเขาเรยนสวนใหญสงเกนรอยละ 100 ทงสน การจดการศกษาใหเกดความสาเรจในระดบสากล(universal)ไมวาจะเปนระดบใด จะตองมอตราการเขาเรยนไมนอยกวารอยละ 90

แผนภาพ 1.10 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ปการศกษา 2547

78

87

89

90

93

94

97

100

100

101

102

102

108

109

111

171

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 อนโดนเ

ซย เวยดนา

ม ไทย

ฟลปปนส

เกาหล มาเลเซย แคนาดา

ฟนแลนด สหราชอ

าณาจกร

จน ญปน



ฝรงเศส สวเดน

เบลเยยม

ประเทศ

รอยละ


ประเทศทเปนตวอยางของความสาเรจโดยมอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนสงสดคอเบลเยยม(รอยละ 171) สาเหตอาจเนองมาจากนกเรยนมอายเกนจากชวงทกาหนดไวในระบบการศกษาปกต สวนประเทศเพอนบานอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนสงกวาไทย ไดแก มาเลเชย และฟลปปนส กลาวคอรอยละ 94 และ รอยละ 90 ตามลาดบ สาหรบประเทศไทยอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน 13

ปการศกษา 2547 รอยละ 89 สงขนกวาปการศกษา 2546 ถงรอยละ 16 ใกลเคยงระดบสากล ทนาสงเกตคอประเทศเวยดนามถงแมจะอตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนสงรอยละ 100 แตอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนมเพยงรอยละ 87 ซงตากวาประเทศไทย

2.4 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย การเรยนการสอนในระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอท UNESCO เรยก ISCED 3 ควรมความยดหยน เพอสนองความตองการ/จาเปนของผเรยน และหลกสตรกตองเหมาะสมกบสภาพของผเรยนอกดวย ทงนเพอใหทกคนมโอกาสเรยนรตลอดชวต สรางความเสมอภาคทางการศกษา ยกระดบขดความสามารถของแรงงาน และคณภาพของประชาชน การเรยนเปนกระบวนการสรางเสรมความรและทกษะ มใชการนงในหองเรยนตามเวลาททางโรงเรยนกาหนดเทานน

ประเทศตางๆสวนใหญมอตราการเขาเรยนลดลงในระดบมธยมศกษาตอนปลาย สาหรบประเทศไทยลดลง 1 ใน 4 จากมธยมศกษาตอนตน จากแผนภาพ 1.11 จะเหนวา อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายในกลม WEI รวมทงประเทศไทยยงตองพฒนาตอไป เนองจากคาเฉลยยงตากวารอยละ 90 ทงสน ถงแมอตราสวนจะสงกวาคาเฉลยทวโลกรอยละ 51 กตาม อยางไรกตาม ประเทศไทยยงมอตราสวนทสงกลาวคอ รอยละ 65 เมอเทยบกบประเทศเพอนบาน ไดแก จน(รอยละ 45) อนโดนเซย (รอยละ 46) และมาเลเซย (รอยละ 52)

แผนภาพ 1.11 อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย

45

46

52

55

65

66

87

89

96

102

111

113

132

134

155

223

234

0 50 100 150 200 250

จน อนโดนเซ

ย มาเลเซย เวยดนาม

ไทย ฟลปปนส

สหรฐอเ

มรกา เกาหล


ญปน ฝรงเศส แคนาดา

เดนมารก


ฟนแลนดสหราชอา

ณาจกรออสเตรเล

ย

ประเทศ

รอยละ ทมา: ตาราง 1.3 หนา 34

14

สาหรบประเทศทประสบความสาเรจในการจดการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายมกจะเปนประเทศในกลม OECD โดยมอตราการเขาเรยนสงเกนรอยละ 100 เชน ออสเตรเลย แคนาดา ฟนแลนด ฝรงเศส ญปน นวซแลนด สวเดน และสหราชอาณาจกร โดยเฉพาะอยางยงออสเตรเลยและสหราชอาณาจกรมอตราสงถงรอยละ 234 และรอยละ 223 ตามลาดบ ประเทศทมอตราการเขาเรยนสงเกนรอยละ 100 ในระดบน สาเหตหลกอาจเนองมาจากนกเรยนจานวนมากอายเกนกวาทกาหนดไวในระบบการศกษาปกต หรอเนองมาจากการเขาเรยนหลายโปรแกรมอยางตอเนอง

หากศกษาความสมพนธระหวางการเรยนระดบมธยมศกษา ไมวาจะเปนมธยมศกษาตอนตนหรอมธยมศกษาตอนปลายกบระดบความมงคงของประเทศ ยเนสโก พบวา ประเทศทมรายไดสง จะมอตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษาสงกวารอยละ 90 ในขณะทประเทศรายไดตาจะมอตราการเขาเรยนประมาณรอยละ 50 เทานน

การศกษาระดบมธยมศกษามความหมายสาคญตอการสรางทกษะและทนมนษย และยงมความสาคญตอการเตบโตและการพฒนาอยางยงยน ดงนนประเทศไทยคงตองเรงกาวสการศกษาระดบมธยมศกษาเพอปวงชน เพอเสรมสรางความสามารถการแขงขนในเวทโลกตอไป 2.5 หลกสตรในระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญ/ สายอาชพ

ในการเปรยบเทยบผลลพธทางการศกษาในระดบนานาชาตนน ISCED ไดแบงการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายออกเปน 3 กลม ไดแก 1) หลกสตร ISCED 3A คอหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายสายสามญทมงเรยนตอระดบอดมศกษา 2) หลกสตร ISCED 3B คอหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพทมงเรยนตอในสถาบนอดมศกษาสายอาชพ/สถาบนเทคโนโลยชนสงหรอออกไปประกอบอาชพ และ 3) หลกสตร ISCED 3C คอหลกสตรทมงฝกฝมอแรงงานเพอใหไดใบประกอบวชาชพเขาสตลาดแรงงานตอไป

จากแผนภาพ 1.12 จะเหนวาประเทศทจดหลกสตรสามญเพยงหลกสตรเดยวไดแก สหรฐอเมรกา และฟลปปนส โดยวชาชพตางๆจดเปนเพยงวชาเลอกในสายสามญ ในทางกลบกน ประเทศทจดมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพมาก ไดแก อาเจนตนา (รอยละ 86) สหราชอาณาจกร(รอยละ 72) และเนเธอรแลนด(รอยละ 69) เปนตน

สาหรบประเทศไทยปจจบนจดการศกษาสายสามญมากกวาสายอาชพเทาตว กลาวคอสายสามญรอยละ 69 สายอาชพรอยละ 31 ซงยงหางไกลจากเปาหมายทตงไวปพ.ศ. 2554 ทกาหนดสดสวนนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ:สายอาชพ เปน 50:50

เมอรวมจานวนนกศกษาทงสามกลมแลวกจะไดคาประมาณของนกศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนปลายทงหมด สาหรบหลกสตร ISCED 3C หากตองการเรยนตอในสถาบน

15

เทคโนโลยชนสงกสามารถกระทาได โดยศกษาเพมเตมใหไดคณสมบตครบ ดงเชน กรณในประเทศมาเลเซย ซงจดหลกสตร ISCED 3C เนนฝกฝมอแรงงานเพอมงสตลาดแรงงาน โดยมผเขารบการศกษาหลกสตรทมงสตลาดแรงงานเปนจานวนมากถงรอยละ 83.1

อยางไรกตาม ในบางประเทศเชนประเทศมาเลเซยหรอสหรฐอเมรกานนใหนกเรยนสายสามญเลอกวชาสายอาชพได ดงนนจงทาใหตวเลขนกเรยนสายสามญสง มาเลเซยจะมนกศกษาสายอาชพกลบมาเรยนสายสามญเพอสทธบางประการเพมเตม เชน เขาศกษาตอในมหาวทยาลย จงไมสามารถนาขอมล ISCED ทงสามกลมมารวมกนไดโดยตรง เนองจากในประเทศมาเลเซยเมอนกเรยนจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายกจะไดประกาศนยบตรชนตนหรอ O-Level อยางไรกตาม นกเรยนยงไมมคณสมบตเพยงพอทจะเขาเรยนตอในระดบอดมศกษาจนกวาจะเรยนตอในระดบประกาศนยบตรชนสง A-Level ดงนนถงแมประเทศมาเลเซยจะมผจบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายมากกวารอยละ 80 จานวนผทมคณสมบตเขาเรยนตอในระดบอดมศกษานนตาเพยงรอยละ 4 สวนประเทศออสเตรเลยและสหราชอาณาจกร มหลกสตรมงสตลาดแรงงานรอยละ 62.5 และรอยละ 54 ตามลาดบ (ตาราง 1.4)

แผนภาพ 1.12 รอยละนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตร

1429 31

38 40 44 47 5163 65 69 71 75 77

87100 100 100

8672 69

63 60 57 53 5037 36 31 30 25 23

130 0 0

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

อาเจนตนา


เนเธอรแลนด


ฟนแลนด

ฝรงเศส

สวเดน

คาเฉลย

OECD

จน


ไทย

เกาหล

ญปน

คาเฉลย

WEI


อนเดย

ฟลปปนส


ประเทศ

รอยละ

สามญ อาชพ


ยเนสโกจาแนกประเภทสถานศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย เปน 3 กลม ดงน 1) หลกสตรสายสามญ (ISCED 3A) และสายอาชพ (ISCED 3B) รวม

ในสถานศกษาเดยวกน บางประเทศโดยเฉพาะในประเทศอตสาหกรรม เดกจะเลอกสาย

16

อาชพเปนสวนมาก โดยเดกจะเรยนดวยและทางานดวยพรอมๆ กน เชน ในประเทศออสเตรเลย ฝรงเศส เกาหล สวเดน และสหราชอาณาจกร ในเอเชย ไดแก ประเทศจน และมาเลเซย โรงเรยนบางแหงหากนกเรยนสายสามญเรยนไมจบหรอคะแนนไมถงเกณฑทตองการดวยเหตใดกตาม กจะสงเขาเรยนในโรงเรยนสายอาชพ

สาหรบมาเลเซย จะแตกตางจากประเทศอน เนองจากมการสอบเทยบเพอปรบจาก ISCED 3C ไปสสายสามญ ISCED 3A ได จะเหนไดวา ประเทศทเนนหลกสตรฝกฝมอแรงงาน ISCED 3C เหลานมงขยายงานดานอตสาหกรรมทตองใชทกษะฝมอแรงงานทฝกมาเปนอยางด เพอประโยชนในการแขงขนทางเศรษฐกจ

ในประเทศไทยโรงเรยนสวนใหญเปดสอนแยกระหวางสายสามญและสายอาชพ ทเปดสอนรวมกนทงสองหลกสตรในสถานศกษาเดยวกน เชน โรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประมาณ 79 โรง และในสถานศกษาเอกชนประมาณ 5 โรง ไดแก โรงเรยนจตรลดา โรงเรยนนาคประสทธ โรงเรยนสองแสง พณชยการ โรงเรยนสราษฎรเทคโนโลยชางอตสาหกรรม รวมทงโรงเรยนนานาชาต ISB International School เปนตน

2) สายสามญ (ISCED 3A) และสายอาชพ (ISCED 3B) แยกสถานศกษากน พบในหลายๆประเทศ เชน ประเทศไทย และอนโดนเซย

สถานศกษาบางแหงของประเทศไทยอาจเปนระบบพเศษทรวมจดการสอนหรอเปดสอนโดยบรษท หางราน มลนธ องคกร เพอสงคนเขาสตลาดแรงงาน ดงเชน ประเทศไทย พบในบรษทซ.พ.เซเวนอเลฟเวน จากด(มหาชน) เปดสอนในสถาบนเทคโนโลยปญญาภวฒนเทคโนธรกจ โรงแรมดสตธาน ซงเปดสอนโดยวทยาลยดสตธาน หนวยงานเหลานรบเดกฝกสายอาชพ เมอเรยนจบจะเทยบวฒและมอบประกาศนยบตรให

3) สายสามญ ISCED 3A สายอาชพ ISCED 3B และฝกฝมอแรงงาน ISCED 3C รวมอยในสถานศกษาเดยวกน มเพยงแหงเดยวทญปน

2.6 ความเสมอภาคระหวางเพศในการเขารบการศกษาขนพนฐาน ยเนสโกสนใจทจะศกษาความเสมอภาคในการเขารบการศกษาขนพนฐานระหวาง

เพศชายและเพศหญง เนองจากพบวา เดกทวโลกมากกวา 1 ใน 3 อาศยอยในประเทศซงไมมความเทาเทยมกนระหวางเดกผชายและเดกผหญงในการเขาถงการศกษาภาคบงคบ ความแตกตางระหวางเพศ และความเสมอภาคในการเขาถงการศกษาเปนองคประกอบทสาคญของเปาหมายการศกษานานาชาต โดยกาหนดเปนเปาหมายใหเพศหญงและชายมความเสมอภาคกนในการเขาถงการบรการทางการศกษา ภายในป ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548)

ดชนชวดความแตกตางทางเพศ (Gender Parity Index หรอ GPI) ใชประเมนความแตกตางทางเพศ ซงตามเกณฑของ UPE(Universal Primary Education) คาทเขาใกล 1

17

กลาวคอ อยระหวาง 0.95-1.05 หมายความวามความเสมอภาคในการเขารบบรการทางการศกษา สาหรบประเทศไทยนน ความเสมอภาคทางการศกษาระหวางเพศระดบประถมศกษาอยท 0.96 จดอยในระดบปกต ซงแสดงวาในระดบประถมศกษาเดกชายมากกวาเดกหญงเลกนอย และเปนไปตามเกณฑของ UPE(Universal Primary Education) สวนในระดบมธยมศกษา ตวชวดความเสมอภาคทางการศกษาระหวางเพศ คดเปน 1.03 แสดงวาเดกหญงเขาเรยนมากกวาเดกชายและเปนไปตามเกณฑของ UPE เชนกน ประเทศทยงไมเสมอภาคทางเพศโดยเดกชายเปนฝายไดเปรยบคอ เวยดนาม และประเทศทเดกหญงเปนฝายไดเปรยบคอ มาเลเซย ฟลปปนส และนวซแลนด (แผนภาพ 1.13)

ความไมเสมอภาคระหวางเพศจะเหนไดชดขนในระดบมธยมศกษาขนไป ซงสวนใหญพบในกลมประเทศทมรายไดตา แตสาหรบในประเทศทมรายไดสง เดกผหญงมกจะมจานวนมากกวาเดกผชายในระดบมธยมศกษาขนไป

แผนภาพ 1.13 ดชนความเสมอภาคทางเพศ ปการศกษา 2547

1.14

1.111.09

0.93

0.80

0.85

0.90

0.95

1.00

1.05

1.10

1.15

1.20

จน



ฟลปปนส

ไทย



แคนาดา

ฟนแลนด

ฝรงเศส

ญปน


เกาหล

สวเดน



ประเทศ

ดชนความเสมอภาค

ประถมศกษา มธยมศกษา


ซงสอดคลองกบการศกษาของอมาภรณ ภทรวานชย และคณะ ในรายงานประชากรและสงคม 2550 มหาวทยาลยมหดล พบวา ยงมชองวางระหวางเพศอยในสงคมไทย โดยเดกผหญงมโอกาสในการไดรบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทามากกวาเดกผชาย เนองจากปจจบนการเตบโตของเศรษฐกจในเมองมมากขน

18

ทาใหโอกาสการจางงานของผหญงในภาคอตสาหกรรมเขตเมองมสงขน ซงอตสาหกรรมในเขตเมองเหลานตองการแรงงานผหญงมากกวาผชาย และตองการระดบการศกษาทคอนขางสง ทาใหผหญงมโอกาสเรยนตอในระดบสงมากกวาผชาย ประกอบกบพฤตกรรมการสงเงนกลบบานของแรงงานหญงมบอยกวาแรงงานชาย ทาใหพอแมบางคนเหนวาการลงทนดานการศกษาใหแกเดกผหญงคมทนมากกวาการลงทนในเดกผชาย

ความเสมอภาคระหวางเพศชายและหญงเปนปญหาระดบนานาชาต เพอตองการใหเพศหญงมบทบาทเทาเทยมกบเพศชาย ซงนาจะเปนผลดตอสงคมและความสงบสขของโลก การพฒนาชมชนในระดบพนฐานสวนมากจะใหเพศหญงเปนหลกสาคญในการดาเนนงาน ถาหากเพศหญงไดรบการศกษามากขนจะเปนประโยชนตอการเปนแมทดและสมบรณยงขน และเปนผพฒนาสงคมไดดขนเชนกน

3. คณภาพการจดการศกษา ตวแปรทสาคญโดยเฉพาะดานทรพยากร การเรยนและครเปนตวแปรทสงผลตอคณภาพการศกษาโดยตรง คณภาพการจดการศกษาอาจเสอมลงดวยเหตผลหลายๆประการ เชน ความไมเสมอภาคในการบรรจคร การขาดแคลนครและวสดอปกรณ การเรยนการสอนหยดชะงกจากสาเหตบางประการ เชน ความไมสงบเรยบรอยของบานเมอง นอกจากนยงมตวแปรอนๆ เชน อตราสวนผสาเรจการศกษา อตราสวนนกเรยนตอคร เปนตน

3.1 อตราสวนผสาเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย อตราสวนผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายคานวณจากจานวนผสาเรจ

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายตอจานวนประชากรในกลมอายเดยวกน(15-17 ป) จากแผนภาพ 1.14 จะเหนวาสวนใหญประเทศตางๆมรอยละของผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายสงกวารอยละ 50 รวมทงประเทศไทยมอตรารอยละ 52.4 ใกลเคยงคาเฉลยกลม WEI ซงมอตรารอยละ 59 ในขณะทคาเฉลยกลม OECD อยทรอยละ 81.1 ประเทศทมผสาเรจการศกษาสงสดคอนอรเวย(รอยละ 100) รองลงมาไดแก เยอรมน (รอยละ 99) เกาหล (รอยละ 96) ญปน(รอยละ 91) และฟนแลนด (รอยละ 90) ลวนเปนประเทศในกลม OECD ทงสน และเปนทนาสงเกตวา เพศหญงมโอกาสสาเรจการศกษามากกวาเพศชายในระดบน (ตาราง 1.9)

ประเทศทพฒนาแลวโดยเฉพาะกลม OECD มผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายในอตราทคอนขางสง รฐใหความสาคญแกการศกษาระดบนมาก เพราะเปนระดบทผลตแรงงานฝมอเขาสภาคอตสาหกรรม ในขณะเดยวกนกเปนการเตรยมบคลากร

19

เขาสระดบอดมศกษาและบณฑตศกษา เพอความเปนผนาทางเทคโนโลยและความไดเปรยบทางเศรษฐกจ

แผนภาพ 1.14 รอยละของผสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายตอจานวนประชากรในกลมอายเดยวกน

43 43

5257

87 89

59

8175

90 9196 99 100

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

อนโด

นเซย

อารเจน

ตนา

ไทย

ฟลปป

นส

รสเซ

ย

มาเล

เซย

WEI

OEC

D

นวซแ

ลนด

ฟนแล

นด

ญปน

เกาห

ล

เยอร

มน

นอรเวย

ประเทศ

อตรา

ผสาเรจ

การศ

กษา

(%)


3.2 อตราสวนผสาเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกสายสามญและสายอาชพ

หากพจารณาอตราสวนผสาเรจการศกษาตอประชากรวยเรยน จาแนกหลกสตรสายสามญและสายอาชพ จากแผนภาพ 1.15 จะเหนวาหลายๆประเทศในกลม OECD ใหความสาคญกบหลกสตรสายอาชพ โดยมคาเฉลยอตราสวนผสาเรจระดบมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ(รอยละ 44.3) ใกลเคยงกบสายสามญ(รอยละ 46.6) ประเทศทจดหลกสตรสายอาชพสงสดคอ ฟนแลนด (รอยละ 75.2) ฝรงเศส(รอยละ 69.9) เยอรมน(รอยละ 62.5) เบลเยยม(รอยละ 62) และออสเตรเลย(รอยละ 54) สวนประเทศมาเลเชยอตราสวนผสาเรจตอประชากรสายสามญสงมากถงรอยละ 105 เนองจากมาเลเซยยอมใหนกเรยนสายสามญเลอกเรยนวชาสายอาชพได ดงนนจงทาใหตวเลขสายสามญสง นอกจากนนกศกษาสายอาชพของมาเลเซยกลบมาเรยนสายสามญเพอสทธบางประการเพมเตม เชน เขาศกษาตอในมหาวทยาลย

20

ประเทศไทยมอตราสวนผสาเรจการศกษาหลกสตรสามญตอประชากรในกลมอายเดยวกนรอยละ 35.6 สายอาชพเพยงรอยละ 16.9 เทานน ซงใกลเคยงคาเฉลยของกลม WEI ซงมผสาเรจมธยมศกษาตอนปลายสายสามญตอประชากรรอยละ 46.6 สายอาชพ รอยละ 15.9 แสดงวา สถานศกษาอาชวศกษาของไทยยงไมสามารถจดการศกษารองรบการผลตและพฒนากาลงคน ทตอบสนองความตองการทางดานอาชพ อตสาหกรรม และพฒนาประเทศเพอความสามารถในการแขงขนเทาทควร

จงเปนทนาสงเกตวาประเทศทพฒนาทางอตสาหกรรมคอนขางมาก มอตราสวนนกเรยนทสาเรจการศกษาสายอาชพและสายสามญใกลเคยงกนหรอมากกวาทงสน (แผนภาพ 1.15)

แผนภาพ 1.15 อตราสวนผสาเรจการศกษาตอประชากรวยเรยน ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย

28

33

36

37

37

37

47

47

52

57

66

68

70

75

105

0

0

2

54

24

30

75

44

16

41

62

63

17

70

15

0 20 40 60 80 100 120 140


ฝรงเศส

ไทย

เยอรมน


สวเดน

คาเฉลย WEI

คาเฉลย OECD

ฟนแลนด

ฟลปปนส

เกาหล

ญปน




ประเทศ

รอยละ

สายสามญสายอาชพ


เมอมองภาพกวางจะเหนไดวา จานวนผสาเรจการศกษาอาจใชเปนตวทานายการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ และอาจหมายถงพลวต ความเปนหนงเดยวของประชาชนและวฒนธรรมทางการเมองได

3.3 อตราสวนนกเรยนตอคร จานวนครและการกระจายครไปตามโรงเรยน เปนปจจยสาคญในการเพมหรอลด

คณภาพการศกษา โดยปกตมกจะใชอตราสวนนกเรยนตอครเปนตวชวด ซงเปนศกยภาพ

21

ในการจดสรรทรพยากรในระบบการศกษา อตราสวนของนกเรยนตอคร คดจากจานวนของนกเรยนหารดวยจานวนครผสอนทสอนเตมเวลา อตราสวนนกเรยนตอครมใชขนาดของชนเรยน อตราสวนนจะสามารถอธบายตวชวดความเพยงพอของครทสอนโดยเฉลยในแตละประเทศ และเปนตวบงชภาระงานครวามมากนอยเพยงใด อตราสวนทตาจะแสดงใหเหนถงการทเดกนกเรยนจะเขาถงการสอนของครไดดกวาและครยงมศกยภาพทจะทาอะไรไดเพมเตมอก

อตราสวนนกเรยนตอครเปนคาเฉลยในภาพรวมระดบประเทศ แตความแปรปรวนระหวางเขตและแตละโรงเรยนยงมมาก เชน ประเทศหนงๆมอตราสวนนกเรยนตอครเฉลยรวมทงประเทศ 42:1 แตโรงเรยนหนงๆอตราสวนนกเรยนตอครอาจเปน 20:1 ในขณะทบางโรงเรยนมอตราสวน 60:1 เปนตน อตราสวนนกเรยนตอครขนอยกบการนบจานวนครอยางถกตองแมนยา ซงหมายถงครททาหนาทสอนเตมเวลา เทานน

แผนภาพ 1.16 อตราสวนนกเรยนตอคร ปการศกษา 2547

20

23

17

1011 11

12 1314 14 14 14

1516

18 18 1819

20

25 25

37

23

2124

29

1715

1919

35

181616

11

1719

21

0

5

10

15

20

25

30

35

40

ฟนแลน

ด สวเดน

ฝรงเศส

ออสเตรเลย ญป

น เยอ

รมน

คาเฉลย O

ECD

นวซแล

นด

อนโดน

เซย

สหรฐอเมรก

า

สหราชอาณ

าจกร

แคนาด

า มาเลเซ

ย เกา

หล จน

คาเฉลย W

EI ไทย

เวยดนา

ม ฟลปปน

ส

อตราสวน

ประเทศ

ประถมศกษา

มธยมศกษา


จากแผนภาพ 1.16 พบวา ประเทศในกลมประเทศ WEI มอตราสวนของนกเรยนตอครในระดบประถมและมธยมศกษาโดยเฉลยสงกวาประเทศในกลม OECD แสดงถงการทครจะตองรบภาระนกเรยนมากขน และพบวาประเทศในกลม OECD อตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษาจะสงกวาระดบมธยมศกษา คาเฉลยอตราสวนนกเรยนตอคร 22

ระดบประถมศกษา และมธยมศกษา เปน 17:1 และ 14:1 ตามลาดบ ประเทศทมอตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษาตาทสด ไดแก สวเดน อตราสวน 11:1 สวนระดบมธยมศกษาตาทสด ไดแก ฟนแลนด และสวเดน อตราสวน 10:1 และ 11:1 ตามลาดบ แตกลม WEI อตราสวนนกเรยนตอครระดบมธยมศกษาจะสงกวาระดบประถมศกษา อตราสวนนกเรยนตอครเฉลยของกลม WEI ระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เปน 24:1 และ 20:1 ตามลาดบ สาหรบประเทศไทย UIS ไดประมาณการอตราสวนนกเรยนตอครระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ปการศกษา 2547 เปน 21:1 และ 25:1 ตามลาดบ

ดงนนศกยภาพของครทจะมภาระงานเพมขนในประเทศทมอตราสวนนกเรยนตอครตา จงยงพอกระทาได ทงนรายละเอยดเกยวกบครจะนาเสนอในบทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบตอไป

3.4 ผลสมฤทธทางการศกษาในระดบนานาชาต จากการประเมนนกเรยนนานาชาตของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย(สสวท.) ในโครงการ PISA 2003 สาหรบประเทศไทย พบวา ผลการวจยชความออนดอยของนกเรยนไทยเมอเทยบกบนานาชาตและกบประเทศในเอเชยดวยกน ทงในดานการเรยนรตามหลกสตร โดยเฉพาะดานการอาน คณตศาสตร และการแกปญหา โดยนกเรยนจากประเทศเกาหล ญปน และจน-ฮองกง มผลการประเมนอยในกลมสง สวนนกเรยนไทยอยในกลมตา (คาเฉลย OECD =500) และขอมลชบอกวาวยจบการศกษาภาคบงคบของไทยไดรบการเตรยมความพรอมไมเพยงพอ สาหรบการเปนประชาชนทมคณภาพและมศกยภาพในการแขงขนในอนาคต และจากการประเมนการอานใน PISA 2000 และ PISA 2003 ผลการประเมนทง 2 ครง พบวา ฟนแลนดเปนประเทศ OECD ทมคะแนนสงสดดานการอาน เมอเทยบกบประเทศในเอเชยดวยกน นกเรยนไทยยงออนดานการอานโดยมคะแนนเฉลยเปนอนดบท 32 จากทงหมด 41 ประเทศ และไดนาเสนอเปรยบเทยบทกษะการอานดานตาง ๆ ของนกเรยนในบางประเทศ ดงแผนภาพ 1.17

นอกจากนผลการประเมนทกษะการอานดานตางๆของนกเรยนยงพบวา นกเรยนของประเทศนอกกลม OECD รวมทงนกเรยนไทยมรปแบบคลายกน คอ มทกษะดานคนหาสาระจากขอความทอานคอนขางตาเมอเทยบกบดานอน และมทกษะในดานการตความ และการวเคราะหประเมนขอความสงกวา สาหรบประเทศไทย พบวานกเรยนมทกษะสองดานหลงสงกวาดานแรกถง 30 กวาคะแนน ตรงกนขามกบประเทศ OECD ทนกเรยนแสดงวามทกษะดานคนหาสาระสงกวาสองดานหลง ฮองกงเปนประเทศนอกกลม OECD ประเทศเดยวทนกเรยนมลกษณะการอานคลายกบประเทศ OECD

23

แผนภาพ 1.17 เปรยบเทยบทกษะการอานดานตาง ๆ ของนกเรยนบางประเทศ

สานกงานเลขาธการสภาการศกษารวมกบสวนดสตโพล สารวจเรองคณภาพการศกษาไทยเมอเดอนสงหาคม 2550 พบวา สงทผทเกยวของมความตองการ คอ คณภาพการศกษาไทยทมงเนนทคณภาพของเดก การศกษาควรทาใหเดกมศกยภาพในการดาเนนชวต ใหสามารถอยในสงคม และสามารถประกอบอาชพได คณภาพของเดกตองสามารถคดวเคราะห สงเคราะห แกปญหาได การศกษาไทยควรพฒนาความรควบคไปกบคณธรรม จรยธรรมทงผสอนและผเรยน หลกสตรเนอหาสาระตองพฒนากระบวนการคดของเดกใหมความเหมาะสมกบชวงชนและวย เนนทคณภาพของผเรยนเปนสาคญ รวมทงควรพฒนาครใหเปนครมออาชพในการจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการเรยนรของเดกดวย

4. ประสทธภาพการจดการศกษาขนพนฐาน ตวแปรทบงชประสทธภาพการจดการศกษามหลายตว เชน อตราการคงอย อตรา

เดกตกซาชน เดกออกกลางคน สดสวนการจดการศกษาระหวางสถานศกษาของรฐและเอกชน และเดกเขารบการศกษาชากวาเกณฑทกาหนด เปนตน ซงผปกครอง ชมชน และครควรปรกษาหารอกนเพอแกไขปญหาดงกลาว

24

4.1 สดสวนการจดการศกษาระหวางสถานศกษาของรฐและเอกชน โรงเรยนของเอกชนโดยทวไปมกมความยดหยนในการบรหาร และมจานวนไมนอยทไดรบความนยมจากประชาชนมากกวาโรงเรยนของรฐ ยเนสโกแบงประเภทโรงเรยนเอกชนเปน 2 ประเภท คอ โรงเรยนเอกชนทรบงบประมาณสนบสนนจากรฐ ซงจะตองปฏบตตามกฎระเบยบของรฐ และโรงเรยนเอกชนอสระทไมรบงบประมาณสนบสนนจากรฐ การใหเอกชนเขามามสวนรวมรบภาระในการจดบรการทางการศกษา เปนการใหทางเลอกแกประชาชนผใชบรการการศกษา และเปนการแขงขนการใหบรการทางการศกษาแบบเสร แผนภาพ 1.18 แสดงการเปรยบเทยบโรงเรยนของรฐและเอกชน ดงน ระดบประถมศกษา ประเทศตาง ๆ สวนใหญจดการศกษาระดบประถมศกษาในสถานศกษาของรฐ โดยคาเฉลยของกลม WEI สาหรบนกเรยนในโรงเรยนของรฐ คอ รอยละ 81.4 โรงเรยนเอกชนทรบการสนบสนนจากรฐรอยละ 11.0 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 7.6 สวนกลม OECD คาเฉลยเรยนในโรงเรยนของรฐ รอยละ 89.1 โรงเรยนเอกชนทรบการสนบสนนจากรฐ รอยละ 8.6 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 2.5

ประเทศทจดการศกษาในโรงเรยนของรฐสงสดรอยละ 99 ไดแก ญปน (รอยละ 99.1) และรสเซย (รอยละ 99.5) รองลงมา ไดแก มาเลเชย ฟนแลนด เกาหล (รอยละ 98 เทากน) และสหราชอาณาจกร (รอยละ 95) สวนประเทศไทยมนกเรยนเรยนในโรงเรยนของรฐ รอยละ 84.5 โรงเรยนเอกชนทไดรบเงนสนบสนนจากรฐ รอยละ 15.5 และโรงเรยนเอกชนอสระบางเลกนอย

ประเทศทจดการศกษาในโรงเรยนของเอกชนสงสด คอ ออสเตรเลย (รอยละ 28.7) รองลงมา คอ อนโดนเซย จดการศกษาในโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 16.3

ระดบมธยมศกษาตอนตน ในระดบมธยมศกษาตอนตน เอกชนเขามามสวนรวมจดการศกษามากขน เอกชนรบผดชอบจดการศกษามากทสด ไดแก อนโดนเซย (รอยละ 36.1) และออสเตรเลย (รอยละ35.4)

ประเทศทจดการศกษาในโรงเรยนของรฐสงสดคอ รสเชย(รอยละ 99.7) รองลงมา ไดแก ฟนแลนด(รอยละ 95.9) ประเทศทจดการศกษาในโรงเรยนของเอกชนสงสดคออนโดนเซย เปนโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 36.1 รองลงมาคอออสเตรเลย จดการศกษาในโรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนจากรฐรอยละ 35.4

สวนประเทศไทยมนกเรยนในโรงเรยนของรฐ รอยละ 91.5 และโรงเรยนเอกชนรอยละ 8.5 ในขณะทคาเฉลยของกลม WEI สาหรบนกเรยนในโรงเรยนของรฐรอยละ 84.9 โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนน รอยละ 5.5 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 9.6 สวนกลม OECD มนกเรยนในโรงเรยนของรฐรอยละ 82.5 โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนรอยละ 11.6 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 2.7

25

แผนภาพ 1.18 รอยละของนกศกษา จาแนกตามประเภทของสถาบนและระดบการศกษา พ.ศ. 2547

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ไทย


ฟลป

ปนส


รสเซย

WEI

OECD

ออสเตร

เลย

ฝรงเศส

นวซแ

ลนด

สหรฐอเมร

กา

สวเดน

สหราชอ

าณาจกร

เกาห

ล

ฟนแ

ลนด

ญปน

ประถมศกษา

รฐ เอกชนรฐสนบสนน เอกชนอสระ

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ไทย


ฟลป

ปนส


รสเซย

WEI

OECD

ออสเตร

เลย

ฝรงเศส

เกาห

ล

นวซแ

ลนด


กา

สหราชอ

าณาจกร

สวเดน

ญปน

ฟนแ

ลนด

มธยมศกษาตอนตน

0%

20%

40%

60%

80%

100%

ไทย


ฟลป

ปนส


รสเซย

WEI

OECD

สหราชอ

าณาจกร

เกาห

ล

ฝรงเศส

ญปน

ออสเตร

เลย

นวซแ

ลนด

ฟนแ

ลนด


กา

สวเดน

มธยมศกษาตอนปลาย

ทมา : ตาราง 1.7 ทมา: ตาราง 1.7 หนา 38

26

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในระดบนเอกชนรบผดชอบจดการศกษามากยงขน สงสดคอ รสเชย(รอยละ 99.3) รองลงมาคอ มาเลเชย(รอยละ 95) สวเดน (รอยละ 93.4) และสหรฐอเมรกา (รอยละ 91.2)

ประเทศไทยมนกเรยนเรยนในโรงเรยนของรฐรอยละ 88.6 โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนจากรฐรอยละ 11.4 ใกลเคยงคาเฉลยของกลม WEI ซงนกเรยนเรยนในโรงเรยนของรฐรอยละ 78.4 โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนรอยละ 10.2 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 11.4 สวนกลม OECD เรยนในโรงเรยนของรฐรอยละ 79.5 โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนรอยละ 16.1 และโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 4.8

ประเทศทจดการศกษาในโรงเรยนของเอกชนสงสดคอสหราชอาณาจกร(รอยละ 71.5) รองลงมาคอ อนโดนเซย เรยนในโรงเรยนเอกชนอสระรอยละ 54.2 และเกาหล รอยละ 50.4

โดยสรปแลวภาคเอกชนในประเทศไทยยงเขามามสวนรวมในการจดการศกษานอยมาก เพยงรอยละ 15.5 ในระดบประถมศกษา รอยละ 8.5 ในระดบมธยมศกษาตอนตน และรอยละ 11.4 ในระดบมธยมศกษาตอนปลายเทานน ในขณะทเปาหมายการจดการศกษาระหวางรฐและเอกชนในปพ.ศ. 2554 กาหนดเปาหมายสดสวนรฐตอเอกชนไว 70:30 จงตองเรงสงเสรมสนบสนนใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาใหมากขนทงเชงปรมาณ คณภาพและประสทธภาพ

การเตบโตของประชากร และการขยายโอกาสทางการศกษา เปนปจจยในการเพมคร (ดรายละเอยดในบทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบ) แตหากการบรหารจดการศกษามประสทธภาพ จะชวยลดความตองการในการเพมอตราครได ตวแปรทใชวดประสทธภาพของระบบการศกษาทจะนาเสนอตอไปน ไดแกรอยละของเดกทเขาโรงเรยนชากวาอายตามเกณฑ และนกเรยนทตกซาชน

4.2 เดกทเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑ เดกทเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑเปนตวแปรอกตวหนงทยเนสโกนาเสนอเพอใช

เปรยบเทยบประสทธภาพของระบบการศกษา จากการประมาณการขอมลเดกทเขาเรยนชากวาอายตามเกณฑ ซงไดจากการสารวจครวเรอนและขอมลจากการบรหารจดการ(administrative data) (แผนภาพ 1.19) แสดงรอยละของเดกทเขาเรยนชาและมธยฐานแตละภมภาคของโลก พบวา กลมซบ-สฮารนแอฟรกามคามธยฐานของเดกเขาเรยนชาสงกวาภมภาคอนๆ กลาวคอ

27

2

5

5

7

9

22

3

34

40

49

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

รอยละเอเชยใตและ

ตะวนตก

รฐอาหรบ

ยโรปตอ

นกลางและต

ะวนออก

/เอเชยก

ลาง

เอเชยตะ

วนออกแ

ละแปซฟ

ก

ลาตนอเมรก

าและแค

รบเบยนซบ

-สฮารนแอฟ

รกา อน

โดนเชย

กมพ

ชา ไทย

ฟลป

ปนส

ประเทศ

แผนภาพ 1.19 รอยละของเดกป.1 ทเขาโรงเรยนชา จาแนกตามภมภาคตางๆ


รอยละ 22 ซงภมภาคนมเดกจานวน 1 ใน 5 เขาโรงเรยนชา สวนกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟกมมธยฐานรอยละ 7 โดยประเทศไทยมเดกเขาเรยนชารอยละ 40 ซงสงกวากมพชา(รอยละ 34) สงกวาอนโดนเชย(รอยละ 3) แตตากวาฟลปปนส(รอยละ 49) สวนภมภาคทไมปรากฏในแผนภาพจะไมมเดกเรยนชา ไดแก กลมอเมรกาเหนอ และยโรปตะวนตก การมเดกเขาเรยนชาจะทาใหครจดการสอนในชนเรยนลาบากขน นอกจากนยเนสโกพบวาเดกทแรกเรมเขาเรยนดวยอายทชากวาเกณฑมกจะมการออกกลางคนสง

4.3 การตกซาชน อตราการซาชนเปนตวชวดประสทธภาพภายใน ซงสะทอนสภาพการเรยนการสอน หลายๆประเทศเปนการเลอนชนอตโนมต จงไมมเดกตกซาชน บางประเทศมเดกตกซาชน แตไมมการรายงานขอมล แตบางประเทศมเดกตกซาชนเมอไมผานการประเมน ซงเปนการเพมภาระแกคร และเดกเสยขวญกาลงใจ เสยงบประมาณของรฐและของผปกครองมากขน

หลายๆประเทศไมไดรายงานขอมลผซาชน อาจเนองจากมนโยบายการเลอนชนอตโนมต จากรายงานของยเนสโก พบวา โดยเฉลยเดกซาชนในประเทศกลม WEI มากกวากลม OECD โดยกลม WEI มคาเฉลยรอยละ 4.2 ในระดบประถมศกษา รอยละ 4.6 ในระดบมธยมศกษาตอนตน และรอยละ 3.5 ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย สวนประเทศกลม OECD มคาเฉลยรอยละ 1.5 ในระดบประถมศกษา รอยละ 1.2 ในระดบมธยมศกษา 28

ตอนตน และรอยละ 1.3 ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และจากแผนภาพ 1.20 พบวา ประเทศทมผซาชนมากกวารอยละ 10 ไดแก ลาว บราซล อนเดย และกมพชา เปนตน และเปนทนาสงเกตวาทกระดบการศกษาเดกชายตกซาชนมากกวาเดกหญง (ตาราง 1.10) สงทควรพจารณา คอ เพราะเหตใดเดกชายจงตกซาชนมากกวาเดกหญงและจะมวธแกไขอยางไร สาหรบประเทศไทยไมมขอมลในภาพรวมของประเทศ แตยเนสโกไดประมาณการเดกตกซาชนระดบประถมศกษาป พ.ศ. 2547 ของไทยไวรอยละ 9.5 ซงเพมขนกวา 1 เทาเมอเทยบกบป พ.ศ. 2543 การทรอยละของการตกซาชนของไทยสง และรอยละการเขาเรยนชาสง แสดงถง การหยอนประสทธภาพในการบรหารจดการศกษา

แผนภาพ 1.20 รอยละของผซาชนระดบประถมศกษา เปรยบเทยบปพ.ศ. 2543 และ 2547

19.8

25

22.2

3.5

5.9 5.9

3.31.9 1.9 1.9 1.6

12.9

10.69.5

6.2

2.9 2.4

0.30.5

13.2

19.9

2.12.12.1 1.6

0.4

18.3

0

5

10

15

20

25

30

ลาว

บราซล

อนเดย

กมพชา

ไทย

อารเจนตนา



ฟลปปนส

เกาหล

เกาหล

สวสเซอรแลนด

ฟนแลนด

จน

ประเทศ

รอยละ

พ.ศ. 2543

พ.ศ. 2547


ปญหาทตองนามาพจารณาคอ โรงเรยนและผปกครองดแลเดก ปลกฝงคณธรรมจรยธรรม นสยรกการอาน ตระหนกในความสาคญของการเรยนร โดยเฉพาะผปกครอง อบรมเลยงดบตรหลานในฐานะเปนครคนแรก เปนแบบอยางทดแกบตรหลานของตนหรอยง ตลอดจนสงคมเขามามสวนรวมชวยโรงเรยนและผปกครองในการใหการศกษาเดกเพยงพอหรอยง รฐมการฝกอบรมครสอนเดกทตกซาชนและเดกเรยนออนหรอไม หรอมวธจดการเรยนการสอนเพอปองกนการตกซาชนอยางไร เคยมการวจยหรอใมวาผลลพธทางการศกษาของระบบทมการตกซาชนกบการเลอนชนอตโนมตแตกตางกนหรอไม ทงนเพอลดการสญเสยงบประมาณของรฐและผปกครอง และเสยเวลาเรยนของเดกโดยไมจาเปน เพอ

29

ปองกนการเสยขวญกาลงใจในการสอนของครและขวญกาลงใจในการเรยนของเดก โรงเรยนมวธการสอนซอมเสรมหรอใหการศกษาทางเลอกทเหมาะกบศกยภาพของเดกหรอไม รวมทงเดกมสทธเรยนการศกษาทางเลอกตามทระบไวในกฎหมาย แตโรงเรยนอาจจะปฏเสธโดยใหเหตผลวามครไมเพยงพอกได

อยางไรกตาม การจดการศกษาของประเทศไทยมประสทธภาพหรอไมนน นอกจากตวชวดดงกลาวขางตนแลว ควรพจารณาเชอมโยงกบเงนงบประมาณดานการศกษาดวย ซงดรายละเอยดเพมเตมไดในบทท 3 ตอไป

30

1

ตารางสถต การศกษาขนพนฐาน

31

32

ตาราง 1.1 ระบบการศกษา: อายเมอแรกเขาและจานวนปทเรยน ระดบกอนประถมศกษาและการศกษาขนพนฐาน

กอนประถมศกษา ประถมศกษา ม ศ า รวมขนธยม กษ

ประเทศ อาย จานวน อาย จานวน มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย หลงมธยมก รวมมธยม*อนอดม พนฐาน**

เรมตน ป เรมตน ป อายเรมตน จานวนป อายเรมตน จานวนป อายเรมตน จานวนป จานวนป จานวนป

จน 4 3 7 5 12 3 15 3 0 0 6 11 ฟลปปนส 5 1 6 6 12 3 15 1 16 2 6 12 เกาหล 5 1 6 6 12 3 15 3 0 0 6 12 อนโดนเซย 5 2 7 6 13 3 16 3 0 0 6 12 ไทย 3 3 6 6 12 3 15 3 0 0 6 12

สหรฐอเมรกา 3 3 6 6 12 3 15 3 0 0 6 12 เวยดนาม 3 3 6 5 11 4 15 3 0 0 7 12 ฟนแลนด 3 4 7 6 13 3 16 3 0 0 6 12 ออสเตรเลย 4 1 5 7 12 4 16 2 0 0 6 13 มาเลเซย 5 1 6 6 12 3 15 4 0 0 7 13 นวซแลนด 3 2 5 6 11 4 15 3 0 0 7 13 สหราชอาณาจกร 3 2 5 6 11 3 14 4 0 0 7 13 ญปน 3 3 6 6 12 3 15 3 18 1 7 13 สงคโปร 3 3 6 6 12 2 14 3 17 2 7 13 สวเดน 3 4 7 6 13 3 16 3 19 1 7 13 แคนาดา 4 2 6 6 12 3 15 3 18 2 8 14 ฝรงเศส 3 3 6 5 11 4 15 3 17 2 9 14 เยอรมน 3 3 6 4 10 6 16 3 19 1 10 14

ทมา : Table 1,2,5 Global Education Digest 2006, UIS, 2006. * รวมระดบหลงมธยมกอนอดมศกษา ** ไมรวมระดบกอนประถมศกษา

ตาราง 1.2 แสดงระบบการศกษา: เดอนทเรมตน/สนสดปการศกษาและการศกษาภาคบงคบ (Starting/Ending year of the Academic year and Ed. Systems: compulsory edu.)

ภมภาค/ เดอนท เดอนท การศ บ ชวงอายทเดกกษาภาคบงค

ประเทศ เรมป สนสดป จานวนป อาย อายในการเรยน กวารอยละ 90

การศกษา การศกษา ทใชศกษา เรมแรก ปสดทาย เขาเรยน*

ออสเตรเลย 1 12 11 5 15 5-16นวซแลนด 1 12 12 5 16 5-16สหรฐอเมรกา 7 5 12 6 17 6-16แคนาดา 9 5 11 6 16 ...เมกซโก 9 6 10 6 15 6-13อารเจนตนา 2 12 10 5 14 6-14ชล 3 12 8 6 13 8-16อรกวย 3 12 10 6 15 6-14บราซล 3 12 8 7 14 7-16ญปน 4 3 10 6 15 6-17เกาหล 3 2 9 6 14 6-17มาเลเซย 1 10 6 6 11 6-14ไทย 5 3 9 6 14 7-14ฟลปปนส 6 3 7 6 12 8-13จน 9 6 9 6 14 ...เวยดนาม 9 5 9 6 14 ...อนโดนเซย 7 6 9 7 15 6-13ลาว 9 6 5 6 10 ...พมา 6 3 5 5 9 ...กมพชา 10 7 ... ... ... ...สงคโปร 1 12 11 6 16 ...อสราเอล 9 6 11 5 15 6-17สหราชอาณาจกร 9 8 12 5 16 5-16นอรเวย 8 5 11 6 16 6-17สวเดน 8 6 10 7 16 7-18เยอรมน 10 9 13 6 18 6-17เนเธอรแลนด 9 6 13 6 18 6-16เดนมารก 8 5 10 7 16 7-16ฟนแลนด 8 5 10 7 16 6-18สวตเซอรแลนด 8 7 9 7 15 7-16ฝรงเศส 9 6 11 6 16 6-17ไอรแลนด 8 5 10 6 15 5-16ไอซแลนด 8 5 11 6 16 6-16แอฟรกาใต 1 12 9 7 15ทมา: Unesco Institute of Statistics Database * Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, 2006

33

34

ตาราง 1.3 อตราสวนนกเรยนตอประชากร และอตราสวนนกเรยนตอคร ปการศกษา 2547

ประเทศ

กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา

อตราสวนนกเรยน อตราสวนนกเรยน อตราสวนนกเรยน อตราสวนนกเรยน อตราสวนนกเรยนตอประชากร

ตอประชากร ตอประชากร ตอประชากรสทธ ตอคร ม.ตน ม.ปลาย

จน 36 118 … 21 101 45

อนโดนเซย 22 116 95 20 78 46

มาเลเซย 99 93 93 19 94 52

ฟลปปนส 39 113 94 35 90 66

ไทย 92 99 … 21 89 65

เวยดนาม 47 98 93 23 87 55

ออสเตรเลย 100 102 95 … 114 234

แคนาดา 65 101 … 17 97 113

ฟนแลนด 57 102 99 16 100 155

ฝรงเศส 113 105 99 19 109 111

ญปน 84 100 100 20 102 102

นวซแลนด 90 102 99 18 108 134

เกาหล 87 105 100 30 93 89

สวเดน 80 109 99 11 111 165

สหราชอาณาจกร 77 101 100 17 100 223

สหรฐอเมรกา 60 100 94 15 102 87

เดนมารก 90 103 97 ... 123 132

เบลเยยม 116 105 99 12 171 96

ทมา: Unesco Institute of Statistics Database * Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, 2006

35

ตาราง 1.4 จานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตรและแผนการเรยน ปการศกษา 2547

ประเทศแผนการเรยน(Programme destination) หลกสตร(Programme Orientation)

ISCED3A ISCED3B ISCED3C สามญ เตรยมอาชวะ อาชวะ

จน 63.0 a 37.0 63.0 a 37.0

อนโดนเซย 64.5 35.5 a 64.5 a 35.5

มาเลเซย 16.9 a 83.1 86.7 a 13.3

ฟลปปนส 100.0 a a 100.0 a a

ไทย 69.1 30.9 n 69.1 a 30.9

อนเดย 99.9 a 0.1 99.9 0.1 a

อารเจนตนา 100.0 a a 14.4 a 85.6

คาเฉลย WEI 76.4 4.8 18.8 77.0 0.8 22.1

ออสเตรเลย 37.5 a 62.5 37.5 a 62.5

ฟนแลนด 100.0 a a 39.9 a 60.1

ฝรงเศส 67.9 a 32.1 43.5 a 56.5

ญปน 75.4 0.8 23.8 75.4 0.8 23.8

เกาหล 70.5 a 29.5 70.5 a 29.5

เนเธอรแลนด 60.1 a 39.9 30.9 a 69.1

สวเดน 92.6 a 7.4 46.6 a 53.4

สหราชอาณาจกร 46.0 x(1) 54.0 28.5 x(6) 71.5

สหรฐอเมรกา 100.0 a a 100.0 a a

คาเฉลย OECD 67.7 7.1 25.5 50.7 4.1 45.4

ทมา: Unesco Institute of Statistics Database

* Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, 2006

ง

36

ตารางท 1.5 อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน ปการศกษา 2542-2547

อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน

ประเทศ 2542/43 2543/44 2544/45 2545/46 2546/47

รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญ

ออสเตรเลย ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 100 100 100

นวซแลนด ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

สหรฐอเมรกา ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ญปน ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

เกาหล 100 100 100 100 100 100 ... ... ... 99 99 99 99 99 99

มาเลเซย ... ... ... ... ... ... 100 100 99 100 100 100 ... ... ...

ไทย **88 **87 **89 **84 **88 **81 **92 **91 **92 **92 **91 **92 ... ... ...

ฟลปปนส ... ... ... ... ... ... 98 98 97 97 98 97 97 98 97

จน ... ... ... ... ... ... ... ... ... 92 **92 **92 97 97 97

เวยดนาม **93 ... ... 93 ... ... 95 95 94 **100 **99 **100 100 99 100

อนโดนเซย ... ... ... **80 **80 **80 **80 **79 **80 81 80 83 81 80 83

เยอรมน 100 100 100 99 99 99 100 100 99 100 100 99 100 100 99

เนเธอรแลนด .... .... .... 99 98 100 ... ... ... ... ... ... ... ... ...

เดนมารก 100 100 100 .... .... .... .... ... ... 100 100 99 100 100 99

ฟนแลนด 100 99 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

สวตเซอรแลนด 100 100 100 100 100 100 100 99 100 100 100 100 100 100 100

ฝรงเศส **99 **99 **98 99 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...



37

ตาราง 1.6 อตราสวนนกเรยนตอคร จาแนกตามระดบการศกษา ปการศกษา 2547

ประเทศกอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย รวมมธยมศกษา

1 2 3 4 5

จน ... 21** 20** 17** 19** อนโดนเซย*** 15.9 23.1 18.8 17.2 18.2 มาเลเซย 23 19 18** 18** 18 ฟลปปนส 32 35 37 37 37 ไทย 21** 21** 24** 26** 25** เวยดนาม 21 23 24* 27* 25* คาเฉลย WEI *** 23 24 24 21 20 ออสเตรเลย*** ... 16 X(5) X(5) 12 แคนาดา 18** 17** 17** 18** 18** เยอรมน* 14 19 13 16 14 ฟนแลนด 12 16 10 16 13 ฝรงเศส 18 19 13 10 11 ญปน 30 20 15 12 13 นวซแลนด 13 18 17 12 14 เกาหล 20.8* 29.1* 20 16 18 สวเดน 10 11 11 14 13 สหราชอาณาจกร 24 17 16 20 19 สหรฐอเมรกา 19 15 15 16 15 คาเฉลย OECD *** 15 17 14 13 13ทมา: Unesco Institute of Statistics Database * Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI Countries, 2006

38

ตาราง 1.7 รอยละของนกเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาเรยนในโรงเรยนของรฐและเอกชน ปการศกษา 2547

ประเทศประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

รฐ เอกชนรฐสนบสนน เอกชนอสระ รฐ เอกชนรฐสนบสนน เอกชนอสระ รฐ เอกชนรฐสนบสนน เอกชนอสระ

จน … … … … … … … … …

อนโดนเซย 83.7 a 16.3 63.9 a 36.1 45.8 a 54.2

มาเลเซย 98.9 a 1.1 94.6 a 5.4 95.0 a 5.0

ฟลปปนส 92.8 a 7.2 80.8 a 19.2 78.0 a 22.0

ไทย 84.5 15.5 n 91.5 8.5 n 88.6 11.4 n

รสเซย 99.5 2.0 0.5 99.7 2.0 0.3 99.3 2.0 0.7

เวยดนาม … … … … … … … … …

คาเฉลย WEI 81.4 11.0 7.6 84.9 5.5 9.6 78.4 10.2 11.4

ออสเตรเลย 71.3 28.7 a 64.6 35.4 a 74.5 25.5 a

แคนาดา … … … … … … … … …

ฟนแลนด 98.8 1.2 … 95.9 4.1 a 89.1 10.9 a

ฝรงเศส 85.3 14.7 … 78.6 21.2 0.2 69.4 29.8 0.8

ญปน 99.1 a 0.9 93.8 a 6.2 69.7 a 30.3

นวซแลนด 88.1 9.8 2.1 84.0 11.3 4.7 76.1 20.0 3.9

เกาหล 98.7 a 1.3 80.2 19.8 a 49.6 50.4 a

สวเดน 94.4 5.6 a 93.7 6.3 a 93.4 6.5 a

สหราชอาณาจกร 95.0 a 5.0 93.6 0.6 5.8 25.7 71.5 2.8

สหรฐอเมรกา 89.7 a 10.3 91.2 a 8.8 91.2 a 8.8

คาเฉลย OECD 89.1 8.6 2.5 82.5 11.6 2.7 79.5 16.1 4.8



39

ตาราง 1.8 รอยละของนกเรยนหญงเปรยบเทยบกบนกเรยนทงหมด จาแนกตามระดบการศกษา ปการศกษา 2547

ประเทศรอยละของนกเรยนหญง * ตวชวด GPI**

กอนประถมศกษา ประถมศกษามธยมศกษา

ตอนตน


ตอนปลาย

รวมระดบ

มธยมศกษาประถมศกษา มธยมศกษา

จน … 47 47 48 47 1.00 1.00

อนโดนเซย 51 49 50 48 49 0.98 0.99

มาเลเซย 52 49 50 55 52 1.00 1.14

ฟลปปนส 50 49 51 53 52 0.99 1.11

ไทย 49 48 48 48 48 0.96 1.03

เวยดนาม … … … … … 0.93 0.95

คาเฉลย WEI 49 48 49 50 49 … …

ออสเตรเลย 49 49 49 47 48 1.00 0.96

แคนาดา 49 49 48 49 49 1.00 1.00

ฟนแลนด 49 49 49 53 51 0.99 1.05

ฝรงเศส 49 49 49 50 49 0.99 1.01

ญปน … 49 49 49 49 1.00 1.00

นวซแลนด 49 48 48 53 51 1.00 1.09

เกาหล 48 47 47 47 47 0.99 1.00

สวเดน 48 50 50 56 53 1.00 1.04

สหราชอาณาจกร 49 49 49 56 54 1.00 1.03

สหรฐอเมรกา 48 48 50 49 49 0.97 1.01

คาเฉลย OECD 49 49 49 50 49 … …



พ

40

ตาราง 1.9 อตราสวนผสาเรจการศกษาตอประชากรวยเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย จาแนกตามหลกสตร ปการศกษา 2547

ประเทศจานวนรวม ISCED 3A ISCED 3B ISCED 3C(long) ISCED 3E(Short) โปรแกรมวชา

รวม ชาย หญง รวม หญง รวม หญง รวม หญง รวม หญง สายสามญ สายอาช1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

จน ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

อนโดนเซย 42.9 44.3 41.5 28.0 28.0 14.9 13.5 ... ... ... ... 28.0 14.9 มาเลเซย 88.8 83.1 94.6 18.8 24.7 ... ... 81.2 88.7 2.3 1.0 105.1 2.3 ฟลปปนส 57.2 51.8 62.8 57.2 62.8 ... ... ... ... ... ... 57.2 ...

ไทย 52.4 47.3 57.8 35.6 41.4 16.9 16.4 ... ... ... ... 35.6 16.9

เวยดนาม ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

คาเฉลย WEI 58.6 52.9 60.0 45.0 48.3 3.3 2.5 11.0 11.0 0.6 0.1 46.6 15.9 ออสเตรเลย* ... ... ... 69.6 75.4 - - 54.2 51.1 - - 69.6 54.2 เบลเยยม ... ... ... 62 67 a a 20 18 17.0 22.0 37 62 แคนาดา ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ฟนแลนด 89.6 83.8 95.6 89.6 95.6 ... ... ... ... ... ... 51.6 75.2 ฝรงเศส 81.2 78.1 84.4 51.4 59.7 11.2 9.6 38.1 32.9 2.5 2.5 33.2 69.9 เยอรมน 98.9 96.7 101.3 36.5 40.2 61.5 60.3 a a 1 1 36.5 62.5 ญปน* 91.4 90.4 92.4 67.8 71.0 0.8 ... 22.8 21.1 ... ... 67.8 23.6 นวซแลนด* 74.6 64.8 85.0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

เกาหล 96.1 96.0 96.3 66.2 66.0 ... ... 29.9 30.3 ... ... 66.2 29.9 สวเดน 77.9 74.9 81.1 77.4 80.8 ... ... 0.5 ... ... ... 37.4 40.5 สหราชอาณาจกร ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

สหรฐอเมรกา 75.4 71.8 79.2 75.4 79.2 ... ... ... ... ... ... 75.4 ...

คาเฉลย OECD 81.1 76.6 85.8 61.2 67.4 6.1 5.7 20.4 19.3 4.9 5.0 46.6 44.3



ง

41

ตาราง 1.10 รอยละของนกเรยนทตกซาชน จาแนกตามเพศ และระดบการศกษา ปการศกษา 2547

ประเทศประถม ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

2543* รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญ

อารเจนตนา 5.9 6.2 7.3 5.0 7.2 8.5 5.8 5.3 6.6 4.2

บราซล 25 18.3 ... ... 16.6 ... ... 17.7 ... ...

จน ... 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 0.1 0.5 0.6 0.4

อนโดนเซย 5.9** 2.9 2.9 2.9 0.4 0.6 0.2 0.2 0.3 0.1

ฟลปปนส 1.9 2.1 2.8 1.5 2.1 3.3 1.0 0.8 1.2 0.4

ไทย 3.5 9.5 ... ... - - - - - -

เวยดนาม 3.3 2.4** ... ... - - - - - -

กมพชา 22.2** 10.6 ... ... - - - - - -

ลาว 19.8 19.9 ... ... - - - - - -

ฟนแลนด 0.5 0.4 0.5 0.3 0.5 0.6 0.5 - - -

อนเดย 13.2 12.9** ... ... - - - - - -

สวตเซอรแลนด 1.6 1.6 ... ... - - - - - -

เกาหล 1.9 2.1 ... ... - - - - - -



ตาราง 1.11 รอยละของเดกป.1 ทเขาโรงเรยนชา (Percentage of children who enter school late) จาแนกตามภมภาคตางๆ

ประเทศ รอยละเอเชยตะวนออกและแปซฟก มธยฐาน 7 พมา <1 อนโดนเชย 3 กมพชา 34 ประเทศไทย 40 ฟลปปนส 49เอเชยใตและตะวนตก มธยฐาน 2 เนปาล 11 สาธารณรฐอสลามอหราน 12 สาธารณรฐอสลามมลดฟส 14ยโรปตอนกลางและตะวนออก/เอเชยกลาง มธยฐาน 5 บอสเนย 21 อาเซอรไบจาน 29 ยเครน 30รฐอาหรบ มธยฐาน 5 จอรแดน <1 เยเมน 27 ซดาน 29 มอรเตเนย 45ลาตนอเมรกาและแครบเบยน อารเจนตนา <1 มธยฐาน 9 เซนตวเซนตและเกรนาดนส 41 เกรเนดา 68ซบ-สฮารนแอฟรกา มธยฐาน 22 บอตสวานา 68 กาบอง 80 ไลบเรย 88ทมา: UIS/UNICEF,2006

(Figure 1.4 page18) Teachers and Educational Quality :

Monitoring Global Needs for 2015, UIS,2006.

42

43

บทท 2 การอดมศกษา และการศกษาผใหญ

สาระสาคญในบทนจะนาเสนอเรองการศกษาระดบอดมศกษา และการศกษาผใหญ โดยแบงการนาเสนอออกเปน 2 สวน โดยสวนแรกจะกลาวถงสาระสาคญของการอดมศกษา และสวนทสองจะนาเสนอสาระเรองการศกษาผใหญ โดยมรายละเอยด ดงน

การอดมศกษา 1. ภาพรวมของระบบการศกษาในระดบอดมศกษา

ระบบของการศกษาระดบอดมศกษาของนานาประเทศมความแตกตางกนในเรองระยะเวลาของการศกษา อยางไรกตาม โดยภาพรวมแลวทกประเทศใชเวลาในการศกษาตามหลกสตรไมตากวา 3 ป โดยบางประเทศใชเวลา 3-5 ป แตบางประเทศใชเวลาในการศกษา 4-6 ป หรอมากกวา ขนอยกบระบบการศกษาของประเทศนน ๆ ทงน การจดการศกษาในระดบอดมศกษาโดยทวไปสามารถแบงออกเปน 2 ระดบ ไดแก

1.1 ระดบปรญญาตร ซงจดการศกษาใน มหาวทยาลย หรอสถาบนอดมศกษาทเทยบเทามหาวทยาลย เชน สถาบนเทคนค หรอวทยาลย เปนตน โดยการจดการเรยนการสอนสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท/รปแบบ ไดแก

1.1.1 รปแบบทเนนดานทฤษฎ (International Standard Classification of Education 5A: ISCED 5A) มงสการเปนวชาชพและการวจยระดบสงตอไป เชน วทยาศาสตร สถาปตยกรรมศาสตร วศวกรรมศาสตร และแพทยศาสตร เปนตน

1.1.2 รปแบบทเนนดานการปฏบต และเทคนค (International Standard Classification of Education 5B: ISCED 5B) มงสการปฏบตอาชพเฉพาะทาง

1.2 ระดบบณฑตศกษา (International Standard Classification of Education 6: ISCED 6) ซงเปนการจดการศกษาทสงกวาระดบปรญญาตรขนไปโดยมงเนนการวจย เชน ปรญญาโท ปรญญาเอก และหลงปรญญาเอก เปนตน

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาระดบอดมศกษา การพจารณาถงโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาในระดบอดมศกษานน หลกของโอกาสและความเสมอภาคจะแตกตางจากการศกษาขนพนฐาน กลาวคอในการศกษาขนพนฐานจะเนนหลกการศกษาเพอปวงชน แตในระดบอดมศกษาโอกาสและความเสมอภาคตองอยบนพนฐานของศกยภาพเปนสาคญ ทงน การพจารณาถงโอกาสและความเสมอภาคทาง

การศกษาสามารถพจารณาไดจากดชนหลายตว อาทเชน อตราการเขาเรยนตอประชากร ความเสมอภาคในการเขารบการศกษาระหวางเพศชายและหญง เปนตน โดยในระดบอดมศกษามรายละเอยด ดงน

2.1 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา อตราการเขาเรยนตอประชากรเปนดชนหนงทบงชถงโอกาสในการเขาเรยน ของ

ประชากร โดยขอมลจาก Global Education Digest 2006 ของ UNESCO Institution for Statistics (UIS) พบวา อตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยใน พ.ศ. 2547 สงถงรอยละ 41 เมอเปรยบเทยบกบภมภาคตางๆ แลวพบวาสงกวาคาเฉลยของโลก (รอยละ 24) และสงกวาคาเฉลยของภมภาคละตนอเมรกาและแครเบยน (รอยละ 28) เอเชยกลาง (รอยละ 25) เอเชยตะวนออกและแปซฟก (รอยละ 23) รวมทงเอเชยตะวนตกและเอเชยใต (รอยละ 11) แตอตราการเขาเรยนของไทยยงคงตากวาภมภาคยโรปกลางและยโรปตะวนออก (รอยละ 54) และตากวาคาเฉลยของอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก (รอยละ 70) (แผนภาพ 2.1)

แผนภาพ 2.1 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา พ.ศ. 2547

1123242528

4154

70

01020304050607080

อเมรกา

เหนอแล

ะยโรปต

ะวนตก

ยโรปกล

างและย

โรปตะว

นออก ไทย

ละตนอเมรก

าและแค

รเบยน

เอเชยกล

าง โลก


วนออกแ

ละแปซฟ

ก


วนตกแล

ะเอเชยใต

ภมภาค/ประเทศ

รอยล

ะ (%

)


เมอเปรยบเทยบอตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยใน พ.ศ. 2547 กบประเทศในภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออกดวยกน จานวน 34 ประเทศ พบวา อตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยใน พ.ศ. 2547 (รอยละ 41) ตากวาเพยง 5 ประเทศเทานน คอ สาธารณรฐเกาหล (รอยละ 89) ออสเตรเลย (รอยละ 72) นวซแลนด

44

(รอยละ 72) มาเกา (รอยละ 69) และญปน (รอยละ 54) แตสงกวาอกหลายๆ ประเทศในภมภาคเดยวกน ซงรวมถงสาธารณรฐประชาชน ฮองกง (รอยละ 32) มาเลเซย (รอยละ 29) ฟลปปนส (รอยละ 29) จน (รอยละ 19) อนโดนเซย (รอยละ 16) และเวยดนาม (รอยละ 10) (แผนภาพ 2.2)

แผนภาพ 2.2 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออก พ.ศ. 2547

366

10101115151617

19

292932

41

54

697272

89

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

เกาห

ล

ออสเตร

เลย

นวซแ

ลนด

มาเกา

ญปน ไทย

ฮองก

ง

ฟลปป

นส

มาเลเซย จน

หมเก

าะมา

แชล


ฟจ

บรไน

ดารส

ซาราม

สหภา

พพมา

เวยด

นาม

ตมอร

ตองก

า

ลาว

กมพช

า

ประเทศ

รอยล

ะ (%

)


แผนภาพ 2.3 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทย

32

41

0

10

20

30

40

50

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2542

รอยล

ะ (%

)


45

เมอเปรยบเทยบอตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทยเอง ระหวาง พ.ศ. 2547 กบ พ.ศ. 2542 พบวา อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทยสงขนอยางมาก คอจาก รอยละ 32 เปนรอยละ 41 ทงน เมอพจารณาในรายละเอยดพบวาอตราการเขาเรยนในระดบอดมศกษาของไทย พ.ศ. 2547 พบวา สวนใหญเปนการเขาเรยนอดมศกษาในรปแบบทเนนดานทฤษฎ ถงประมาณรอยละ 83 รองลงมาคอรปแบบทเนนดานการปฏบตและเทคนค ประมาณรอยละ 17 สาหรบการเขารบการศกษา ระดบบณฑตศกษามอตรานอยมากเมอเปรยบเทยบกบประชากร

83

17

0

100

เนนทฤษฎ เนนการปฏบต

รปแบบการจดการศกษา

แผนภาพ 2.4 อตราการเขาเรยนระดบปรญญาตรในรปแบบตางๆ ของไทย

ป พ.ศ. 2547

ทมา: UNESCO Institute for Statistics, 2006.

แผนภาพท 2.3 และ 2.4 แสดงใหเหนวาอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทยมอตราสงขน จากรอยละ 32 ใน พ.ศ. 2542 เปนรอยละ 41 ใน พ.ศ. 2547 ทงน ใน พ.ศ. 2547 รปแบบการจดการศกษาแบบเนนทฤษฎสงกวารปแบบทเนนการปฏบต

โดยสรปแลวจากขอมลอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทยขางตนแสดงใหเหนวา โอกาสในการเขารบการศกษาระดบอดมศกษาของไทยคอนขางดเมอเปรยบเทยบกบภมภาคตางๆ และนานาประเทศ แมวาโอกาสทางการศกษาในระดบอดมศกษาของไทยจะนอยกวาในประเทศทพฒนาแลว แตโอกาสในดานการอดมศกษาของไทยมอตราการเตบโตอยางมาก

2.2 ความเสมอภาคในการเขารบการศกษาระดบอดมศกษาระหวางเพศ อตราการเขารบการศกษาระดบอดมศกษาระหวางเพศชายและหญงของไทยใน พ.ศ.

2547 พบวาเพศหญงมอตราการเขาเรยนรอยละ 44 ซงมากกวาอตราการเขาเรยนของเพศชาย (รอยละ 38) และเมอคดเปนดชนชวดความแตกตางทางเพศ (Gender parity index: GPI) ได 1.17 ซงเปนแนวโนมทสอดคลองกบภมภาคอน ๆ ทวโลก ทเพศหญงมอตราเขาเรยน

46

ระดบอดมศกษามากกวาเพศชาย ดงจะเหนไดจากดชนชวดความแตกตางทางเพศ (Gender parity index: GPI) ทมคามากกวา 1 กลาวคอ คาเฉลยอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา ของโลกมคา GPI 1.03 ภมภาคยโรปกลางและยโรปตะวนออก มคา GPI 1.25 เอเชยกลาง มคา GPI 1.05 ละตนอเมรกา และแคร เบยนมคา GPI 1.17 อเมรกาเหนอและยโรป ตะวนตกมคา GPI 1.32 ซงมขอนาสงเกตวาคา GPI ของภมภาคทพฒนาแลวอยาง ยโรปและอเมรกาเหนอจะสง (แผนภาพ 2.5)

แผนภาพ 2.5 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาในภมภาคแปซฟกและเอเชยตะวนออก

เปรยบเทยบระหวางเพศชายและหญง พ.ศ. 2547

48

38

242321

24

12

6

60

44

2624

2021

9

4

0.62

0.70

0.890.95

1.03

1.05

1.17

1.25

0

10

20

30

40

50

60

70

แอฟรกา


วนตกแล

ะเอเชยใต

แปซฟกแ

ละเอเชยต

ะวนออก อาห

รบ โลก

เอเชยกล

าง ไทย

ยโรปตะวน

ออกและ

ยโรปกลา

ง

ภมภาค / ประเทศ

อตรารอยล

ะ (%

)

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

GPI

อตราการเขาเรยนเพศชาย อตราการเขาเรยนเพศหญง GPI


เมอพจารณาคา GPI ของไทยจะพบวามคาสงกวาภมภาคเดยวกนคอภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟก (0.89) มาก และเมอพจารณาเปรยบเทยบกบดชนชวดความแตกตางระหวางเพศในการเขาเรยนระดบอดมศกษาของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟกซงเปนภมภาคเดยวกนพบวา ไทยมคา GPI ตากวานวซแลนด (1.47) มาเลเซย

47

(1.29) ฟลปปนส (1.28) และออสเตรเลย (1.23) เลกนอย แตสงกวาฮองกง (0.97) ญปน (0.89) สาธารณรฐประชาชนจน (0.85) อนโดนเซย (0.80) เวยดนาม (0.77) และสาธารณรฐเกาหล ( 0.61)

แผนภาพ 2.6 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของภมภาคแปซฟก

และเอเชยตะวนออก พ.ศ. 2547

0

20

40

60

80

100

เกาหล


นวซแ

ลนด

มาเกา

ญปน

ไทย

ฮองกง

ฟลปป

นส


จน

หมเกาะมา

แชล


ฟจ

บรไนดารสซาราม

ตองกา

เวยด

นาม

ลาว

กมพช

า

ประเทศ

อตรา

การเขา

เรยน

รวม

(%)

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

คา GPI

อตราเขาเรยนรวม GPI


จากแผนภาพ 2.6 การเปรยบเทยบกบดชนชวดความแตกตางระหวางเพศในการเขาเรยนระดบอดมศกษาของไทยใน พ.ศ. 2547 (พบวามคา GPI 1.16) ใกลเคยงกน นอกจากน เมอพจารณาในรายละเอยดของแตละหลกสตรจะพบวามความสอดคลองกนกลาวคออตรา การเขาเรยนอดมศกษาของเพศหญงในแตละรปแบบจะมากกวา โดยรปแบบทเนนดานทฤษฎ มอตราเพศหญงรอยละ 54 รปแบบทเนนดานการปฏบต และเทคนคมอตราเพศหญงรอยละ 50 และการเขารบการศกษา ระดบบณฑตศกษามอตราเพศหญงถงรอยละ 62 ดงจะเหนไดจาก แผนภาพ 2.7 และ 2.8

48

แผนภาพ 2.7 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษา จาแนกตามรปแบบและระดบการศกษา พ.ศ. 2547

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ออสเตรเลยบรไนดารส

ซาราม

กมพชาสาธารณรฐประชาชน

จน

ฟจ

ฮองกงอนโดนเซย

ญปน

ลาว

มาเกามาเลเซย

หมเกาะมาแชล


ฟลปปนส

เกาหล

ไทยเวยดนาม

โลกอาหรบยโรปตะวน

ออกและยโรปกลาง

เอเชยกลางแปซฟกและเอเชยตะว

นออกแครเบยนแ

ละละตนอเมรกายโรปตะวน

ตกและอเมรกาเหนอ

เอเชยตะวนตกและเอเช

ยใต

แอฟรกา

ภมภา

ค/ปร

ะเทศ

อตรารอยละ (%)

ปรญญาตรเนนทฤษฎ ปรญญาตรเนนปฏบต บณฑตศกษา


49

แผนภาพ 2.8 อตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของเพศหญงในภมภาคแปซฟก

และเอเชยตะวนออก จาแนกตามรปแบบและระดบการศกษา พ.ศ.

0%

20%

40%

60%

80%

100%


บรไนดารสซาราม

กมพชา

สาธารณ

รฐประชาชนจน ฟจ

ฮองกง

อนโดนเซย ญป

น ลาว มาเกา


หมเกาะมาแชล


ฟลปปนส

เกาหล ไทย


ประเทศ

รอยล

ะ

ปรญญาตรเนนทฤษฎ ปรญญาตรเนนปฏบต บณฑตศกษา


จากขอมลในแผนภาพ 2.6-2.8 ขางตนจะพบวา ไทยไมมปญหาเรองการกดกนเพศหญงในการเขารบการศกษาระดบอดมศกษา ในทางตรงกนขามกลบพบวาอตราการเขาเรยนของเพศหญงในระดบอดมศกษาสงกวาเพศชาย สงผลใหอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาของเพศหญง รวมทงคาดชนความแตกตางทางเพศ (GPI) สง

3. คณภาพการจดการศกษาระดบอดมศกษา

3.1 ผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา ดชนผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาจดเปนดชนหนงทสามารถบงชถงผลสมฤทธ

ในการจดการอดมศกษา ซงขอมลการจดอนดบของสถาบนการพฒนาการจดการระหวางประเทศ (International Institute for Management Development: IMD) ใน พ.ศ. 2546-2549 พบวา รอยละของประชากรอาย 25-34 ป ของไทยทจบการศกษาระดบอดมศกษา ขนไป อยทรอยละ 13, 14.5, 14, และ 18 ตามลาดบ ดงแสดงในแผนภาพ 2.9 โดยใน พ.ศ. 2549 ไทยอยในอนดบท 37 จาก 60 เขตเศรษฐกจ/ประเทศ ซงในภมภาคเดยวกนไทยเหนอกวาเพยงฟลปปนส อนเดย และอนโดนเซย ดงแสดงในแผนภาพ 2.10

ในการจดการอดมศกษา ซงขอมลการจดอนดบของสถาบนการพฒนาการจดการระหวางประเทศ (International Institute for Management Development: IMD) ใน พ.ศ. 2546-2549 พบวา รอยละของประชากรอาย 25-34 ป ของไทยทจบการศกษาระดบอดมศกษา ขนไป อยทรอยละ 13, 14.5, 14, และ 18 ตามลาดบ ดงแสดงในแผนภาพ 2.9 โดยใน พ.ศ. 2549 ไทยอยในอนดบท 37 จาก 60 เขตเศรษฐกจ/ประเทศ ซงในภมภาคเดยวกนไทยเหนอกวาเพยงฟลปปนส อนเดย และอนโดนเซย ดงแสดงในแผนภาพ 2.10

50

แผนภาพ 2.9 อตราผสาเรจระดบอดมศกษาของไทย พ.ศ. 2546-2549

181414.5

13

0

5

10

15

20

2546 2547 2548 2549พ.ศ.

รอยล

ะ (%

)

ทมา : International Institute for Management Development, 2002-2006.

แผนภาพ 2.10 อตราผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาในภมภาคเอเชย พ.ศ. 2549

9.5

(53)

9.5

(53)

17

(40)

18

(37)

18

(37)

37.4

(14)

43.2

(5)

47

(4)

49

(3)

52

(2)

0

10

20

30

40

50

60

ญปน

สงคโปร

เกาห

ล

ไตหว

น

ฮองก

ง


ไทย

ฟลปป

นส

อนเดย


ประเทศ

รอยล

ะ (อ

นดบ)

ทมา : International Institute for Management Development, 2006.

51

52

เมอพจารณาขอมลของ UNESCO Institute for Statistics (2006) ในแผนภาพ 2.11 จะทราบถงรายละเอยดของผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา ดงน

ใน พ.ศ. 2547 ประเทศไทยมผสาเรจระดบอดมศกษาระดบปรญญาตรแบบเนนทฤษฎ ในอตราสวน 23.5 ซงเปนอตราสวนทสงกวาอตราเฉลยของประเทศในกลม World Education Indicator (18.9) และเปนอตราสวนทสงกวาประเทศในเอเชยดวยกน เชน อนโดนเซย (8.9) มาเลเซย (13.7) และฟลปปนส (21.4) รวมถงเปนอตราสวนทสงกวาประเทศในยโรปอยางออสเตรย (19.6) และเยอรมน (20.6) อยางไรกตาม ยงคงเปนอตราสวนทตากวาคาเฉลยของประเทศในกลม OECD (34.8) รวมทงตากวาฝรงเศส (26)สหรฐอเมรกา (33.6) ญปน (36.1) ไอรแลนด (37.4) สวเดน (37.4) สหราชอาณาจกร (39.3) เนเธอรแลนด (40.2) เดนมารก (45.3) ออสเตรเลย (46.4) ฟนแลนด (47.8)นวซแลนด (48.4) และไอรแลนด (50.0)

สาหรบรปแบบปรญญาตรทเนนปฏบตและเทคนคนน ใน พ.ศ. 2547 ประเทศไทย มอตราสวนผสาเรจการศกษาในอตราสวน 16 ซงสงกวาอตราสวนเฉลยของประเทศในกลม World Education Indicator (11.6) และสงกวาประเทศในเอเชยดวยกน เชน อนโดนเซย (5.8) ฟลปปนส (3.2) รวมทงสงกวาอตราสวนเฉลยของประเทศในกลม OECD (9.2) และประเทศ ในภมภาคยโรปหลายประเทศ เชน ฟนแลนด (0.8) ออสเตรย (7.1) เยอรมน (10.2) สวตเซอรแลนด (10.9) และเดนมารก (11.2) รวมทงสหรฐอเมรกา (9.3) ดวย อยางไรกตาม อตราผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทเนนทฤษฎของไทยยงคงเปนอตราสวนทตากวาประเทศในเอเชยบางประเทศ เชน ญปน (26.5) และมาเลเซย (28.5) รวมถงนวซแลนด ( 21.0) ดวย และตากวาประเทศในยโรปหลายประเทศ เชน สหราชอาณาจกร (16.3) สเปน (17.2) ฝรงเศส (19.3) และไอรแลนด (20.1)

ระดบบณฑตศกษาใน พ.ศ. 2547 ไทยมอตราสวนผสาเรจการศกษา รอยละ 0.1 ซงเปนอตราสวนทตากวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (0.4) และ กลมประเทศ OECD (1.3) รวมทงตากวาประเทศอนโดนเซย (0.2) มาเลเซย (0.2)ญปน (0.8) เดนมารก (1.0) ฝรงเศส (1.1) ไอรแลนด (1.1) นวซแลนด (1.1) สเปน (1.2)สหรฐอเมรกา (1.3) เนเธอรแลนด (1.4) ออสเตรเลย (1.7) ฟนแลนด (1.8)สหราชอาณาจกร (1.9) ออสเตรย (2.1) เยอรมน (2.1) สวตเซอรแลนด (2.7)และสวเดน (3.1)

แผนภาพ 2.11 อตราสวนผสาเรจอดมศกษา พ.ศ. 2547

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ไทยอนโดนเซย


ฟลปปนส

WEI

OECD

ออสเตรย

ฝรงเศส

ญปน

สวเดนสหราชอาณ

าจกร

ฟนแลนดนวซแลนด


กา

ประเ

ทศ

รอยละ

ปรญญาตรเนนทฤษฏ ปรญญาตรเนนปฏบต บณฑตศกษา

ทมา: UNESCO Institute for Statistics, 2006.

จากขอมลขางตนแสดงใหเหนวา แมผสาเรจระดบอดมศกษาของไทยจะยงคงตากวาหลายๆ ประเทศ แตกแสดงถงแนวโนมของอตราทสงขนเรอยๆ อยางไรกตาม มขอสงเกตวา อตราสวนของผสาเรจระดบบณฑตศกษาของประเทศไทยคอนขางตา เมอเปรยบเทยบกบนานาประเทศไมวาประเทศในกลม WEI หรอกลมประเทศใน OECD

53

54

3.2 ผลการประเมนสถาบนอดมศกษา ใน พ.ศ. 2550 สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.)

ซงมภารกจในการประเมนคณภาพการศกษาโดยตรง อยระหวางการดาเนนการประเมนคณภาพสถาบนอดมศกษารอบทสอง อยางไรกตาม ในเดอนเมษายน 2550 มสถาบนอดมศกษา ผานการรบรองแลว 6 แหง

เกณฑมาตรฐานทใชประเมนคณภาพสถาบนอดมศกษาครอบคลม 7 ดาน คอ 1) คณภาพบณฑต 2) การวจย และงานสรางสรรค 3) การบรการวชาการ 4) การทานบารงศลปะ และวฒนธรรม 5) การพฒนาองคการ และบคลากร 6) การบรหารหลกสตร และการเรยนการสอน และ 7) ระบบการประกนคณภาพ โดยสถาบนอดมศกษา/มหาวทยาลยทจะไดรบการรบรอง ตองผานการประเมน โดยไดคะแนนอยในคณภาพระดบ 4 และ 5 จากทงหมด 5 ระดบ

ผลการประเมนคณภาพระดบอดมศกษาในรอบแรกเมอพจารณาตามเกณฑขางตน พบวา ในภาพรวมของผลการประเมนคณภาพสถาบนอดมศกษารวม 260 แหง มสถาบน ทไดรบการรบรอง 124 แหง หรอรอยละ 47.69 ไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 115 แหง และไมไดรบการรบรอง 21 แหง และเมอจาแนกสถาบนอดมศกษาเปนกลมจะมรายละเอยดผลการประเมนคณภาพ ดงน

(1) มหาวทยาลยของรฐ 24 แหง ไดรบการรบรองคณภาพ 18 แหง หรอคดเปนรอยละ 75 นอกจากน มสถาบนอดมศกษาทไดรบการรบรองแบบมเงอนไขและจะตองรอประเมนเพมอก 5 แหง และมสถาบนอดมศกษาทไมไดรบการรบรอง 1 แหง

(2) มหาวทยาลยเอกชน 54 แหง ไดรบการรบรองคณภาพ 12 แหง หรอรอยละ 22.2 โดยมสถาบนอดมศกษาเอกชนทไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 35 แหง และ สถาบน อดมศกษาทไมไดรบการรบรอง 7 แหง

(3) มหาวทยาลยราชภฏ 41 แหงนน ไดรบการรบรอง 24 แหง หรอรอยละ 58.54 และมมหาวทยาลยราชภฏทไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 16 แหง และสถาบนราชภฏทไมได รบการรบรอง 1 แหง

(4) มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ซงรบการประเมนในชวงทยงเปนสถาบนเทคโนโลยราชมงคล รวม 38 แหง ไดรบการรบรอง 4 แหง หรอรอยละ 10.53 ไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 26 แหง และไมไดรบการรบรอง 8 แหง

(5) สถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง เชน วทยาลยพยาบาล กระทรวงสาธารณสข เปนตน มจานวนรวม 93 แหง ไดรบการรบรอง 65 แหง หรอรอยละ 69.89 ไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 26 แหง และไมไดรบการรบรอง 2 แหง

(6) วทยาลยชมชน 10 แหง ไดรบการรบรอง 1 แหง ไดรบการรบรองแบบมเงอนไข 7 แหง และไมไดรบการรบรอง 2 แหง

55

จากผลการประเมนขางตนชใหเหนวา คณภาพของสถาบนอดมศกษาในภาพรวมของประเทศยงไมดนก เนองจากมสถาบนอดมศกษาทผานการประเมนไมถงรอยละ 50 อยางไรกตาม เมอพจารณาผลการประเมนในรายละเอยดพบวามหาวทยาลยรฐ และสถาบนอดมศกษาเฉพาะทางอยในระดบคอนขางด

นอกจากน เมอพจารณาผลการจดอนดบสถาบนอดมศกษาระดบนานาชาตพบวา The Times Higher Education Supplement (THES) ซงเปนสถาบนทมชอเสยงเปนทยอมรบนน ใน พ.ศ. 2549 ไดจดอนดบมหาวทยาลยทวโลกจานวน 520 สถาบน มหาวทยาลยของไทยทไดรบการประเมนอยใน 500 อนดบม 7 มหาวทยาลย (คดเปนรอยละ 5.645 ของสถาบน อดมศกษาของไทย) โดยทง 7 มหาวทยาลย เปนมหาวทยาลยของรฐทงสน ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลย (161) มหาวทยาลยธรรมศาสตร (317) มหาวทยาลยมหดล (322) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (404) มหาวทยาลยเชยงใหม (418) มหาวทยาลยขอนแกน (475) และมหาวทยาลยสงขลานครนทร (481) ทงน เมอพจารณาเปรยบเทยบกบมหาวทยาลยของประเทศในแถบเอเชย พบวา ประเทศเอเชยหลายประเทศมผลการประเมนทดกวา เนองจากมมหาวทยาลยไดรบการจดอนดบใน 100 อนดบแรก แตประเทศไทยไมมมหาวทยาลยใน 100 อนดบแรกเลย ซงประเทศเหลานน ไดแก สาธารณรฐประชาชนจน มจานวน 2 มหาวทยาลย คอ Peking University (14) Tsing Hua University (28) ประเทศญปนม 3 มหาวทยาลย คอ University of Tokyo (19) Kyoto University (29) Osaka University (70) ฮองกงม 3 มหาวทยาลย คอ University of Hong Kong (33) Chinese University of Hong Kong (50) Hong Kong University of Science & Technology (58) ประเทศสงคโปร สาธารณรฐเกาหล และ อนเดยมประเทศละ 1 มหาวทยาลย ไดแก Nanyang Technological University (61) Seoul National University (63) และ Indian Institute of Management (68) ตามลาดบ

4. ประสทธภาพการจดการศกษาระดบอดมศกษา 4.1 การตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบ

อดมศกษา การตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษาเปนตวชวดหนงซง สถาบน IMD นามาพจารณาในการจดอนดบ โดยรวบรวมขอมลดวยวธเชงคณภาพคอใชการสอบถามดวยเทคนค Delphi ซงพจารณาจากการจดการศกษาระดบอดมศกษาในมหาวทยาลยวาสามารถตอบสนองตอตลาดแรงงาน เศรษฐกจ และการแขงขนไดมากนอยเพยงใด ดงนน การตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษาจงเปนตวชวดหนงทสามารถบงชวาสถาบนอดมศกษาสามารถจดการศกษาใหมประสทธภาพเพยงใด โดยผลการประเมนของสถาบน IMD ในรอบ 5 ป (พ.ศ. 2545-2549) พบวา การ

ตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษาของไทยไดคะแนน 4.43, 4.79, 4.97, 4.9 และ 5.28 จากคะแนนเตม 10 ตามลาดบ ซงเมอเปรยบเทยบกบภมภาคเดยวกนในป 2549 การศกษาในมหาวทยาลยของไทยตอบสนองตอการแขงขนมากกวาฟลปปนส ญปน เกาหล อนโดนเซย และสาธารณรฐประชาชนจน

แผนภาพ 2.12 ผลการประเมนการตอบสนองความสามารถในการแขงขน

ของการศกษาระดบอดมศกษาของไทย พ.ศ. 2545-2549

4.793

4.974.9

5.28

4.54.64.74.84.95.05.15.25.35.4

2546 2547 2548 2549พ.ศ.

คะแน

น

พ.ศ. 2546-2549

ทมา : International Institute for Management Development, 2003-2006.

แผนภาพ 2.13 ผลการประเมนการตอบสนองความสามารถในการแขงขน

ของการศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2549

4.044.074.294.395.145.28

5.546.316.566.78

7.89

0123456789

สงคโปร

ฮองกง

อนเดย


ไตหวน

ไทย

ฟลปป

นส

ญปน

เกาหล


สาธารณ

รฐประชาชนจน

ประเทศ

คะแน

น

ทมา: International Institute for Management Development, 2006.

56

จากแผนภาพ 2.12 และ 2.13 ขางตนแมจะแสดงใหวาคะแนนการประเมนการตอบสนองความสามารถในการแขงขนของการศกษาระดบอดมศกษาของไทยไมโดดเดนเมอเปรยบเทยบกบประเทศในเอเชยดวยกน อกทงคะแนนการประเมนทไดรบกยงไมคอยดนก แตกแสดงถงแนวโนมทดขนเปนลาดบ

4.2 การถายโอนความรระหวางบรษทธรกจกบมหาวทยาลย

แผนภาพ 2.14 ผลการประเมนการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบภาคธรกจของไทย

4.39

4.17

4.444.37

4

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

2546 2547 2548 2549พ.ศ.

คะแน

น

ทมา: International Institute for Management Development, 2003-2006.

แผนภาพ 2.15 ผลการประเมนการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลย

กบภาคธรกจ พ.ศ. 2549

3.323.924.394.554.645.12

5.45.915.925.956.74

02468

สงคโปร ไตหว

นมาเล

เซย ฮองกง

ญปน อนเดย

ฟลปปนส

เกาห

ล ไทย

สาธารณร

ฐประชาช

นจนอนโด

นเซย

ประเทศ

คะแน

น

ทมา: International Institute for Management Development, 2006.

57

58

การถายโอนความรระหวางภาคธรกจกบมหาวทยาลย เปนเกณฑหนงซงสถาบน IMD นามาพจารณาประเมนในการจดอนดบดานการศกษา โดยรวบรวมขอมลดวยวธเชงคณภาพ คอใชการสอบถามดวยเทคนค Delphi ทพจารณาวามการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบภาคธรกจมากนอยเพยงใด โดยในรอบ 5 ป ผลการประเมนพบวา ประเทศไทยมการถายโอนความรระหวางภาคธรกจกบมหาวทยาลยไมมากนก โดยไทยไดคะแนน 3.52, 4.37, 4.44, 4.17 และ 4.39 จากคะแนนเตม 10 ตามลาดบ โดยในป 2549 เมอเปรยบเทยบกบภมภาคเดยวกนแลว ไทยมการถายโอนความรเหนอกวาเพยงสาธารณรฐประชาชนจน และอนโดนเซยเทานน (แผนภาพ 2.14 และ 2.15)

4.3 สดสวนการจดการศกษาระหวางสถาบนการศกษาของรฐและเอกชน สดสวนของการจดการศกษาระหวางรฐและเอกชนเปนขอมลทเชอมโยงกบการ

จดสรรทรพยากรเพอการศกษา รวมถงสะทอนใหเหนโครงสรางสดสวนและความสามารถในการจดการดานการศกษา ดงนน จงเปนสวนหนงทจะบงชถงประสทธภาพในการจดการศกษาดวย จากแผนภาพ 2.16 แสดงขอมลจาก UIS ใน พ.ศ. 2547 พบวา สดสวนนกศกษาทเรยนในสถาบนอดมศกษารฐตอเอกชนของไทยเปนรอยละ 83.1 ในขณะทมนกศกษาเรยนในสถาบนอดมศกษาของเอกชนเพยงรอยละ 16.9 และในสถาบนอดมศกษาของเอกชนทได ร บการอ ดหนนจากร ฐน อยมาก เม อ เปร ยบ เ ทยบแล วส ดส วนน กศ กษาในสถาบนการศกษาของไทยทเปนสถาบนรฐมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 60.8: 2.9: 36.3) และ OECD (รอยละ 75.4: 11.6: 13.0)

เม อ เปรยบเทยบกบประเทศในเอเชยดวยกนพบวาสดสวนนกศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐของไทยสงกวาประเทศมาเลเซย(รอยละ 68.9) อนโดนเซย(รอยละ 34.8) ฟลปปนส(รอยละ 34.3) และญปน(รอยละ 23) นอกจากน ยงสงกวาประเทศโปรตเกส(รอยละ 73) สหรฐอเมรกา(รอยละ 76.1) และสวตเซอรแลนด (รอยละ 78.7) ดวย อยางไรกตาม ยงคงเปนสดสวนทตากวาประเทศฝรงเศส(รอยละ 83.6) ไอซแลนด(รอยละ 86.6) ฟนแลนด(รอยละ 89.4) นวซแลนด(รอยละ 92) สวเดน (รอยละ 92.7) ไอรแลนด (รอยละ 92.8) เดนมารก(รอยละ 98.9) และออสเตรเลย(รอยละ 99.2)

59

แผนภาพ 2.16 สดสวนสถาบนอดมศกษาระหวางรฐและเอกชน

ของประเทศไทย พ.ศ. 2547เอกชน

16.90%

รฐ

83.10 %

ท

ทมา : UIS,2006. มา : UIS,2006.

สดสวนสถาบนอดมศกษาเฉลยของกลมประเทศ WEI

พ.ศ. 2547

เอกชน

36.30%

รฐ

60.80%เอกชนท

รฐอดหนน

2.90%

ทมา : UIS, 2006ทมา : UIS, 2006

สดสวนสถาบนอดมศกษาเฉลยของกลมประเทศ OECD

พ.ศ. 2547

รฐ 75.40 %

เอกชนทรฐ

อดหนน 11.60 %

เอกชน 13.00%

แผนภาพ 2.17 รอยละของนกศกษาอดมศกษาเรยนในสถาบนเอกชน พ.ศ. 2547

ไมมขอมล

ทมา: UIS, 2006

การทมสดสวนนกศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐในสดสวนทมากแสดงใหถงสดสวนการพงพงภาครฐมากกวาดวย ทงน มขอสงเกตวา ประเทศทพฒนาแลวจานวนมากมนกศกษาเขาเรยนในสถาบนอดมศกษาของรฐสงมาก อนอาจเนองมาจากหลายเหตผล อาทเชน มการกาหนดและจดใหมระบบภาษ และรฐจดสวสดการทเออตอการจดสรรทรพยากรเพออดหนนการศกษา เปนตน (แผนภาพ 2.17 และแผนภาพ 2.18)

แผนภาพ 2.18 สดสวนสถาบนอดมศกษาของรฐ เอกชนทรฐอดหนน และเอกชน พ.ศ. 2547

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

อน โดน เซย

มา เลเซย

ฟ ลปปนส ไทย

คา เฉลย

ของกลม

ประเทศ

WEI

คา เฉลย

กลมประ

เทศ

OECD


เดนมารกฟ นแลน

ดฝรงเศส

ไอซ แลน

ด

ไอรแลน

ดญ ป น

เน เธอร แลน

ด

น ว ซแลน

ด

สาธารณ

รฐเกาห

ลสว เดน

สวตเซอร แลนด

สหราชอ

าณาจก

ร

สห รฐอเม รก

า

ประเทศ

รอยล

ะ

สถาบนอดมศกษา รฐ สถาบนอดมศกษา เอกชนทรบการอดหนนจากรฐ สถาบนอดมศกษา เอกชน


อยางไรกตาม การพจารณาถงประสทธภาพการจดการศกษาควรพจารณาสดสวนการจดการศกษาระหวางสถาบนการศกษาของรฐและเอกชนรวมกบการจดสรรทรพยากรเพ อการศกษาด วย ซ ง รายละ เอ ยดของการจดสรรทรพยากรเพ อการศกษา ในระดบอดมศกษาจะกลาวถงในบทท 3 งบประมาณทางการศกษาตอไป

61

การศกษาผใหญ 1. ภาพรวมของระบบการศกษาผใหญ

การศกษาผใหญหมายถง การศกษาของบคคลทมอายระหวาง 25-64 ปซงจดอย ในวยแรงงานทเขาสระบบการศกษา ทงน ระบบการศกษาผใหญของนานาประเทศทวโลก มการจดการศกษาตงแตระดบประถมศกษาจนถงอดมศกษา โดยมทงสายสามญและสายอาชพ การทนานาประเทศใหความสาคญกบการจดการศกษาผใหญเนองมาจากการเหนความสาคญ ในเรองคณภาพของทนมนษย (Human Capital) กลาวคอหากพฒนาคนดวยการศกษาแลว จะสงผลใหเกดการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจอยางเพยงพอและยงยนตอไป

สาหรบแนวทางในการพฒนาการศกษาผใหญของประเทศไทยนน นอกจากจะมการพฒนาการศกษาผใหญซงอยในระบบโรงเรยนแลว ยงมนโยบายสงเสรมการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยควบคกนไปดวย

2. โอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาผใหญ การพจารณาถงโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาสามารถพจารณาไดจากดชนหลายตว อาทเชน อตราของประชากรวยผใหญทไมไดรบการศกษา ความเสมอภาคของประชากรวยผใหญในการเขารบการศกษาระหวางเพศชายและหญง เปนตน ซงโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาในการศกษาผใหญมรายละเอยด ดงน

2.1 อตราของประชากรวยผใหญทไมไดรบการศกษา

แผนภาพ 2.19 อตราทประชากรวยผใหญไมไดรบการศกษา พ.ศ. 2547

3.64.1

2.4

7.57.2

012345678

อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส ไทย คาเฉลย WEI

ประเทศ

รอยละ


62

แมวาอตราการไมไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญไมสามารถอธบายถงการขาดโอกาสทางการศกษาของประชากรผใหญไดอยางสมบรณ อยางไรกตาม นบเปนดชนหนงทสามารถเชอมโยงและบงชถงการขาดโอกาสทางการศกษาไดระดบหนง ซงขอมลจาก UIS (2006) พบวาใน พ.ศ. 2547 ประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) ของไทยทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 4.1 ซงสงกวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 3.6) รวมทงเปนอตราทสงกวาประเทศฟลปปนส (รอยละ 2.4) แตกเปนอตราทตากวา ประเทศมาเลเซย (รอยละ 7.5) และประเทศอนโดนเซย (รอยละ 7.2) จากขอมลแสดง ใหเหนวา ประชากรวยผใหญของไทยจานวนหนงยงไมสามารถเขาถงโอกาสทางการศกษาได แมจะเปนอตราทไมสงนกกตาม

2.2 ความเสมอภาคระหวางเพศในการเขารบการศกษาของประชากรผใหญ

จากขอมลของ UIS (2006) พบวา อตราการเขารบการศกษาของประชากรวยผใหญระหวางเพศชายและหญงของไทยใน พ.ศ. 2547 เพศหญง อาย 25-64 ป ไมไดรบการศกษา รอยละ 5.4 ในขณะทเพศชายมอตรารอยละ 2.8 ในขณะทอตราเฉลยของประเทศในกลม WEI นน ประชากรวยผใหญเพศหญงทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 4.9 และเพศชาย ในกลมอายเดยวกนทไมไดรบการศกษามอตรารอยละ 2.2 (แผนภาพ 2.20)

แผนภาพ 2.20 อตราการไมไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ

เปรยบเทยบระหวางเพศชายและหญง พ.ศ. 2547

2.22.82.3

4.4

5.94.9

5.4

2.4

10.7

8.5

0

2

4

6

8

10

12

อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส ไทย คาเฉลย WEI

ประเทศ

รอยล

ะ

ชาย หญง


63

ขอมลขางตนแสดงใหเหนวา ประชากรเพศหญงวยผใหญ (อาย 25-64 ป) ของไทยมโอกาสรบการศกษานอยกวาเพศชายวยเดยวกน อยางไรกตาม มขอสงเกตวา เปนลกษณะทตรงกนขามกบประชากรในกลมอายวยเรยนในปจจบนทมแนวโนมวา ประชากรเพศหญงมโอกาสไดรบการศกษาในสดสวนทสงกวาประชากรชายในวยเดยวกน ดงรายละเอยดในเรองการอดมศกษา และรายละเอยดเรองการศกษาขนพนฐานในบทท 1

3. คณภาพการจดการศกษาผใหญ การสาเรจการศกษาของประชากรวยผใหญ การสาเรจการศกษาของประชากรวยผใหญแบงออกไดเปน 4 กลม ไดแก 1) สาเรจ

การศกษาระดบประถมศกษา 2) สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน 3) สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย และ 4) สาเรจการศกษาระดบอดมศกษา ซงขอมล จาก UIS (2006) แสดงรายละเอยดของผสาเรจการศกษาในแตละระดบใน พ.ศ. 2547 ดงน

3.1 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา

ประชากรวยผใหญของไทยมอตราการสาเรจรบการศกษาระดบประถมศกษารอยละ 21.7 ซงเปนอตราทตากวาอตราเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 27.1) อยางมาก รวมทงเปนอตราทตากวา มาเลเซย (รอยละ 27.6) และประเทศอนโดนเซย (รอยละ 39.0) ดวย

แผนภาพ 2.21 รอยละของประชากรผใหญทสาเรจระดบประถมศกษา พ.ศ. 2547

39.00

27.6027.10

21.7018.1015.10

12.9012.8012.60

6.805.104.50

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45


แคนาดา

สวเดน

เกาหล

คาเฉลย

OEC

D

ฟนแลนด

ฝรงเศ

ส

ฟลปปนส

ไทย

คาเฉลย

WEI



ประเทศ

รอยละ


64

แผนภาพ 2.22 รอยละของประชากรผใหญทสาเรจอยางตา

ระดบประถมศกษา จาแนกตามกลมอาย

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

55-64 45-54 35-44 25-34 20-24 กลมอาย (ป)

สาเรจร

ะดบป

ระถม

ศกษา

(%)

ไทย



ฟลปปนส

บราซล


เปร

รสเซย


จากแผนภาพ 2.22 แสดงใหเหนวา ประชากรวยผใหญของไทย กลมอาย 20 – 24 ป และ 25 – 34 ป มอตราการสาเรจระดบประถมศกษาใกลเคยงกน และมอตราใกลเคยงรอยละ 100 ซงแสดงถงการเขาใกลเปาหมายการศกษาเพอปวงชน

65

3.2 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

จากแผนภาพ 2.23 พบวา ประชากรวยผใหญของไทยมอตราสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนรอยละ 10.5 ซงตากวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI รวมทงตากวาประเทศอนโดนเซย (รอยละ 18.2) มาเลเซย (รอยละ 21.3) และฟลปปนส (รอยละ 12.5)

แผนภาพ 2.23 ผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน พ.ศ. 2547

35.90

22.4021.3019.60

18.2017.0016.8016.0015.40

12.9012.5010.5010.5010.309.60

7.50

0

5

10

15

20

25

30

35

40


ฟนแลน

ดสวเดน ไท

ย

แคนาดา

ฟลปปนส

เกาหล


าจกร

ญปน

คาเฉลย

WEI

คาเฉลย O

ECD


ฝรงเศส




ประเทศ

รอยล

ะ


จากแผนภาพ 2.24 แสดงใหเหนวาประชากรวยผใหญของไทยในกลมอาย 55-64 ปมอตรารอยละการสาเรจระดบมธยมศกษาตอนตนตากวากลมอายอนๆ อยางมาก ซงเมอนาไปเฉลยรวมกบกลมอนๆ ยอมสงผลใหอตรารอยละการสาเรจระดบมธยมศกษาตอนตนของประชากรวยผใหญลดลงดวย

66

แผนภาพ 2.24 รอยละของประชากรผใหญทสาเรจอยางตาระดบมธยมศกษาตอนตน

จาแนกตามกลมอาย

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

55-64 45-54 35-44 25-34 20-24

ชวงอาย

สาเร

จระด

บมธยท

ศกษา

ตอนต

น (%

)

ไทย



ฟลปปนส

บราซล


เปร

รสเซย


67

3.3 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ประชากรวยผใหญของไทยทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายรอยละ

9.6 ซงตากวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 24.6) และ OECD (รอยละ 44.9) รวมทงตากวาประเทศอนโดนเซย (รอยละ 19.3) มาเลเซย (รอยละ 31.5) และฟลปปนส (รอยละ 23.8) (แผนภาพ 2.24)

แผนภาพ 2.25 ผใหญทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย พ.ศ. 2547

9.60

19.3023.80 24.60

31.50 33.30

39.70 41.30 43.30 44.00 44.9047.00

55.40

48.40 48.9052.40

0

10

20

30

40

50

60

ไทย

อนโดนเซยฟ ลปปนส

คาเฉลย

WEI



แคนาดา ฝรง

เศสฟนแลน

ดเกาหล

คาเฉลย

OECD

ญปน

สวเดน

สหรฐอเมรก

า

นวซแลน

ด

สหราชอ

าณาจก

ร

ประเทศ

รอยล

ะ


3.4 ประชากรวยผใหญทสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา จากแผนภาพ 2.26 จะเหนวาประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) ของไทยทสาเรจ

การศกษาระดบอดมศกษามอตรารอยละ 13 ซงเปนอตราทตากวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 16) และ OECD (รอยละ 25) รวมทงตากวาประเทศฟลปปนส (รอยละ 27) แตเปนอตราทสงกวาของประเทศอนโดนเซย (รอยละ 4) และมาเลเซย (รอยละ 12)

68

แผนภาพ 2.26 รอยละของผใหญสาเรจการศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2547

44.6

38

34

30.830.429.2

25.1

16.7

54.6

27.3

12.1

4.2

12.9

0

10

20

30

40

50

60ไทย



ฟลปป

นส

รสเซย

WEI

OECD

สหราชอ

าณาจกร

เกาหล


ฟนแลนด

ญปน

แคนาดา

ประเทศ

รอยล

ะ


69

เมอพจารณาในมตของวฒการศกษาในดานสดสวนของระดบทสาเรจการศกษา ของประชากรวยผใหญเชอมโยงกบคณภาพของแรงงาน ขอมลขางตนแสดงใหเหนวา ประชากรวยแรงงานของไทยมคณวฒทไมสงนก สงผลใหตองพฒนาคณภาพของประชากรวยแรงงานของไทยตอไป นอกจากน เมอพจารณาเชอมโยงในมตของการจดการศกษาใหทวถงสาหรบวยผใหญ ขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาประเทศไทยยงไมสามารถจดการศกษาผใหญไดอยางทวถงอกดวย

4. ประสทธภาพการจดการศกษาผใหญ ประชากรวยผใหญทไมสาเรจการศกษาระดบประถมศกษา การจดการศกษาทสามารถรกษาใหผเรยนเรยนจนจบการศกษาไดยอมแสดงถง

ประสทธภาพในการจดการศกษาไดในระดบหนง ดงนน อตราการไมสาเรจการศกษาระดบประถมศกษาของประชากรวยผใหญจงเปนดชนหนงทสามารถบงชถงประสทธภาพในการจดการศกษาผใหญได ซงขอมลจาก UIS (2006) พบวาใน พ.ศ. 2547 ประชากรวยผใหญของไทยมอตราการไมสาเรจการศกษาระดบประถมศกษามากถงรอยละ 40.6 ซงเปนอตราทสงกวาคาเฉลยของประเทศในกลม WEI (รอยละ 11.2) อยางมาก รวมทง เปนอตราทสงกวาประเทศอนโดนเซย (รอยละ 12.1) และฟลปปนส (รอยละ 15.9) ดวย (แผนภาพ 2.27)

แผนภาพ 2.27 รอยละของผใหญทไมจบระดบประถมศกษา พ.ศ. 2547

40.6

15.912.111.2

0

10

20

30

40

50

คาเฉลย WEI อนโดนเซย ฟลปปนส ไทยประเทศ

รอยล

ะ


70

71

ตารางสถต การอดมศกษา และการศกษาผใหญ

2

ตาราง 2.1 แสดงอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ

ภมภาค รวมจานวนการเขาศกษา อตราการเขาเรยน

ประเทศ/เขตเศรษฐกจ

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2547

รวมหญง (%)

เอกชน (%)

รวม ชาย หญง GPI รวม ชาย หญง GPI

โครเอเชย 121,722 53 3 31 28 33 1.16 39 35 42 1.19

สาธารณรฐเชก 287,001 51 ... 26 26 27 1.03 37 36 38 1.07

เอสโตเนย 63,625 62 83 51 42 60 1.42 64 49 81 1.66

ฮงการ 390,453 57 15 33 30 37 1.24 52 44 60 1.37

ยเครน 2,465,074 54 12 47 44 51 1.14 66 60 71 1.19

ลธวเนย 167,606 60 ... 44 35 53 1.52 69 54 84 1.55

โปแลนด 1,983,360 58 28 44 37 52 1.38 59 49 70 1.42

โรมาเนย 643,911 54 22 22 21 23 1.09 36 32 40 1.24

สหภาพรสเซย 8,622,097 57 11 ... ... ... ... 68 58 79 1.36

สโลวาเกย 158,089 53 1 26 25 28 1.11 34 31 37 1.18

สโลวาเนย 101,458 56 ... 53 45 61 1.36 70 60 81 1.36

ตรก 1,918,483 42 3 22 25 17 0.68 28 32 24 0.75

ออสเตรเลย 1,002,998 54 1 66 59 72 1.22 72 65 80 1.23

จน 19,417,044 44 ... 6 ... ... ... 19 21 17 0.85

ฮองกง 155,761 51 3 ... ... ... ... 32 33 32 0.97

อนโดนเซย 3,441,429 44 61 ... ... ... ... 16 18 14 0.8

ญปน 4,031,604 46 77 45 49 41 0.85 54 57 51 0.89

ลาว 33,760 38 22 2 3 2 0.49 6 7 5 0.63

มาเลเซย 632,309 55 32 23 23 24 1.04 29 25 33 1.29

นวซแลนด 195,511 59 7 67 55 79 1.45 72 58 86 1.47

ฟลปปนส 2,427,211 55 66 29 25 32 1.26 29 26 33 1.28

เกาหล 3,223,431 37 81 66 83 47 0.57 89 109 67 0.61

72

ตาราง 2.1 แสดงอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ (ตอ)



พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2547


เอกชน (%)


ไทย 2,251,453 54 18 32 30 35 1.16 41 38 44 1.17

เวยดนาม 845,313 43 ... 11 12 9 0.76 10 11 9 0.77

อารเจนตนา 2,026,735 59 21 49 37 60 1.63 61 49 73 1.49

บราซล 3,582,105 56 68 14 13 16 1.26 20 17 23 1.32

ชล 567,114 48 74 38 39 36 0.91 43 44 42 0.94

โคลมเบย 1,112,574 51 55 22 21 23 1.11 27 26 28 1.09

เมกซโก 2,236,791 50 33 18 19 17 0.92 22 23 22 0.97

เวเนซเอลา 983,217 51 27 ... ... ... ... 39 38 41 1.08

ออสเตรย 229,802 53 ... 54 52 55 1.04 49 45 53 1.18

เบลเยยม 386,110 54 55 56 52 60 1.15 63 57 69 1.21

แคนาดา 1,192,570 56 ... 59 51 67 1.32 57 49 66 1.34

เดนมารก 201,746 58 1 56 48 64 1.33 67 55 79 1.42

ฟนแลนด 291,664 53 11 82 74 91 1.22 87 79 95 1.2

ฝรงเศส 2,160,300 55 16 52 47 58 1.24 56 49 63 1.28

ไอซแลนด 13,347 64 14 40 30 50 1.68 62 45 79 1.78

ไอรแลนด 181,557 56 6 45 41 49 1.2 55 48 63 1.31

อตาล 1,986,497 56 6 47 41 53 1.28 63 54 72 1.34

ลกเซมเบรก 3,077 53 - 11 10 11 1.09 12 11 13 1.18

เนเธอรแลนด 526,767 51 100 50 50 50 1.01 58 56 60 1.09

นอรเวย 212,395 60 15 66 56 78 1.4 80 63 98 1.55

โปรตเกส 400,831 57 ... 45 39 51 1.3 56 47 64 1.35

สเปน 1,839,903 54 14 55 50 60 1.18 66 59 72 1.22

73

ตาราง 2.1 แสดงอตราการเขาเรยนระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ (ตอ)



พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2547


เอกชน (%)


สวเดน 414,657 60 7 64 53 75 1.41 82 65 100 1.55

สวตเซอรแลนด 195,947 45 21 38 44 31 0.7 47 52 42 0.8

สหราชอาณาจกร 2,247,441 57 100 60 56 64 1.15 60 51 70 1.37

สหรฐอเมรกา 16,900,471 57 24 73 63 83 1.31 82 69 96 1.39

อนเดย 11,295,041 38 ... ... ... ... ... 11 14 9 0.67

ปากสถาน 520,666 43 12 ... ... ... ... 3 4 3 0.8

แอฟรกาใต 717,793 54 ... 14 13 15 1.17 15 14 17 1.17

คาเฉลยของภมภาค (REGIONAL AVERAGES)

โลก 131,999,450 50 … 18 18 18 0.97 24 23 24 1.03

อาหรบ 6,517,436 48 ... 19 22 16 0.74 21 21 20 0.95

ยโรป1 18,509,355 55 ... 39 36 43 1.19 54 48 60 1.25

เอเชยกลาง 1,883,736 51 ... 19 20 18 0.92 25 24 26 1.05

เอเชยแปซฟก2 38,852,387 45 ... 13 ... ... ... 23 24 21 0.89

ละตนอเมรกา3 14,601,908 53 ... 21 20 23 1.12 28 26 30 1.17

ยโรป&อเมรกา4 32,868,944 56 ... 61 55 68 1.23 70 60 79 1.32

เอเชยตะวนตก5 15,465,266 40 ... ... ... ... ... 11 12 9 0.7

แอฟรกา 3,300,418 38 ... 4 5 3 0.59 5 6 4 0.62

หมายเหต : 1 ยโรปตะวนออกและยโรปกลาง 4 ยโรปตะวนตกและอเมรกาเหนอ

2 แปซฟกและเอเชยตะวนออก 5 เอเชยตะวนตกและเอเชยใต 3 แครเบยนและละตนอเมรกา

ทมา : Table 8 Global Education Digest 2006: Comparing Education Statistical Across

the world, UIS, 2006.

74

ตาราง 2.2 แสดงอตราการกระจายนสต/นกศกษาในระดบอดมศกษาเปรยบเทยบอตราการกระจายนสต/นกศกษา อตรานสต/นกศกษาเพศหญง


จาแนกตามรปแบบและระดบ จาแนกตามรปแบบและระดบ

การอดมศกษา (%) การอดมศกษา (%)

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2547

5A 5B 6 5A 5B 6เกาหล 59 40 1 37 36 29

ไทย 83 17 - 54 50 62

เวยดนาม 69 28 3 52 21 37

อารเจนตนา 74 26 - 56 70 57

ชล 83 17 - 48 46 40

โคลมเบย 82 18 - 52 46 35

เมกซโก 97 3 - 50 41 39

เปร 54 46 ... 47 56 ...

เวเนซเอลา 62 34 4 47 58 ...

ออสเตรย 82 11 7 52 66 45

เบลเยยม 46 52 2 51 57 39

แคนาดา 72 25 2 58 52 45

ไซปรส 19 80 1 77 43 42

เดนมารก 89 9 2 60 42 42

ฟนแลนด 93 - 7 54 40 50

ฝรงเศส 71 24 5 55 56 47

เยอรมน ... ... ... 47 61 ...

กรซ 64 33 3 53 49 43

ไอซแลนด 94 6 - 64 51 53

ไอรแลนด 62 36 2 57 54 47

อตาล 97 1 2 56 66 51

ลกเซมเบรก 60 40 1 54 52 52

มอลตา 78 22 - 56 62 38

เนเธอรแลนด 97 1 1 51 60 41

นอรเวย 95 3 2 60 51 42

75

ตาราง 2.2 แสดงอตราการกระจายนสต/นกศกษาในระดบอดมศกษาเปรยบเทยบ (ตอ)

อตราการกระจายนสต/นกศกษา อตรานสต/นกศกษาเพศหญง


จาแนกตามรปแบบและระดบ จาแนกตามรปแบบและระดบ

การอดมศกษา (%) การอดมศกษา (%)

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2547

5A 5B 6 5A 5B 6โปรตเกส 95 1 4 57 53 55

สเปน 82 14 4 54 51 51

สวเดน 91 3 5 61 47 46

สวตเซอรแลนด 72 20 8 47 41 39

สหราชอาณาจกร 73 23 4 55 67 44

สหรฐอเมรกา 77 21 2 56 60 51

อนเดย 99 1 1 38 35 37

เนปาล 99 - 1 28 - 23

ปากสถาน 96 3 2 43 29 28

คาเฉลยของภมภาค (REGIONAL AVERAGES)

โลก 79 19 2 … … …

อาหรบ 82 14 4 … … …

ยโรป1 77 21 2 … … …

เอเชยกลาง 90 9 1 … … …

เอเชยแปซฟก2 63 36 1 … … …

ละตนอเมรกา3 76 22 2 … … …

ยโรป&อเมรกา4 77 21 3 … … …

เอเชยตะวนตก5 95 4 1 … … …

แอฟรกา 71 28 1 … … …

หมายเหต : 1 ยโรปตะวนออกและยโรปกลาง 4 ยโรปตะวนตกและอเมรกาเหนอ 2 แปซฟกและเอเชยตะวนออก 5 เอเชยตะวนตกและเอเชยใต 3 แครเบยนและละตนอเมรกา

ทมา : Table 8 Global Education Digest 2006: Comparing Education Statistical

across the word, UIS, 2006

76

ตาราง 2.3 แสดงการไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) พ.ศ. 2547

ประเทศ

ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ระดบ

ประถ

มศกษ

า

จบระดบ

ประถ

มศกษ

า

จบระดบ

มธยม

ศกษา

ตอนต

น

จบระดบ

มธยม

ศกษา

ตอนป

ลาย

จบอด

มศกษ

าสาย

อาชพ

(Typ

e B)

จบอด

มศกษ

า (T

ype

A)

ไมระบ

อารเจนตนา 1.1 8.9 33.5 14.2 28.4 4.6 9.1 0.2

บราซล 14.6 13.6 28.3 13.5 21.8 - 7.8 -

ชล 2 11 11 26 36.9 2.8 10.3 -

อนโดนเซย 7.2 12.1 39 18.2 19.3 1.9 2.3 -

จอรแดน 11.6 6.5 16.1 26.4 15.1 11.9 12.4 n

มาเลเซย 7.5 a 27.6 21.3 31.5 - 12.1 -

เปร 4 12.4 21.9 14.9 34.3 6.1 6.4 n.

ฟลปปนส 2.4 15.9 18.1 12.5 23.8 13.3 14 n.

สหพนธรฐรสเซย 0.2 0.1 2.5 8 34.3 33.8 20.8 -

ไทย 4.1 40.6 21.7 10.5 9.6 3 9.9 0.5

อรกวย 0.7 8 32 24.8 24.5 9.9 x(6) n

คาเฉลยกลม WEI 3.6 11.2 27.1 16.8 24.6 7.5 9.2 0.1

ออสเตรเลย - - - 35.9 33.3 8.9 21.9 -

ออสเตรย - - - 19.8 61.9 9.2 9.2 -

แคนาดา - - 5.1 10.5 39.7 22.4 22.2 -

สาธารณรฐเชก - - n 10.7 76.7 - 12.3 -

เดนมารก - - 1.4 15.6 50.6 7.2 24.9 -

ฟนแลนด - - 12.9 9.6 43.3 16.9 17.1 -

ฝรงเศส - - 15.1 19.6 41.3 9.6 14.3 -

เยอรมน - - 2.3 13.8 59 10.3 14.7 -

กรซ - - 30.5 10.8 37.9 6 14.2 -

ไอซแลนด - - 3.4 29.4 39.3 4.3 23.5 -

ไอรแลนด - - 18.3 18.7 34.7 10.5 17.3 -

77

ตาราง 2.3 แสดงการไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ (อาย 25-64 ป) พ.ศ. 2547 (ตอ)

ประเทศ

ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ระดบ

ประถ

มศกษ

า

จบระดบ

ประถ

มศกษ

า

จบระดบ

มธยม

ศกษา

ตอนต

น

จบระดบ

มธยม

ศกษา

ตอน

ปลาย

จบอด

มศกษ

าสาย

อาชพ

(Typ

e B)

จบอด

มศกษ

า (T

ype

A)

ไมระบ

อตาล - - 18.7 32.4 37.5 - 10.8 -

ญปน - - - 16 47 17 21 -

ลกเซมเบรก - - 18.9 3.5 54.7 9.4 13.5 -

เมกซโก - - 51.1 26.4 6.1 2 14.4 -

เนเธอรแลนด - - 8.3 20.9 41.5 2.4 26.4 -

นวซแลนด - - x(4) 22.4 52.4 7.7 17.6 -

นอรเวย - - n 11.3 56.5 2.4 29.4 -

โปแลนด - - x(4) 16.1 68.2 - 15.7 -

โปรตเกส - - 60.7 14.1 12.6 - 12.5 -

เกาหล - - 12.6 12.9 44 8.4 22 -

สโลวก - - 0.6 14.7 72.2 0.6 11.7 -

สเปน - - 28 26.6 18.5 7.5 18.5 -

สวเดน - - 6.8 10.3 48.4 15.2 19.3 -

สวตเซอรแลนด - - 3 12 56 10 18 -

ตรก - - 64.2 9.7 17 - 9.1 -

สหราชอาณาจกร - - n 15.4 55.4 8.9 20.3 -

สหรฐอเมรกา - - 4.5 7.5 48.9 9.3 29.7 -

คาเฉลย OECD - - 12.8 17 44.9 7.4 17.7 -

ประเทศอนๆ

อสราเอล - - - 21 33.6 15.9 29.4 -

ทมา : Table 1.a Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education

indicators-2006 UIS, 2006.

78

ตาราง 2.4 แสดงอตราการจบการศกษาของประชากรวยผใหญ จาแนกตามกลมอาย พ.ศ. 2547

ประเทศประชากรในกลมอาย (ป)

25-64 15-19 20-24 25-34 35-44 45-54 55-64

จบประถมศกษา

อารเจนตนา 90 97 98 95 91 88 80

บราซล 71 90 88 82 76 68 40

ชล 87 98 97 95 90 85 71

อนโดนเซย 81 97 93 93 84 73 48

มาเลเซย 93 99 98 98 95 90 76

ปารากวย 66 87 85 77 69 56 43

เปร 84 92 93 89 87 83 69

ฟลปปนส 82 90 91 88 84 78 67

สหพนธรฐรสเซย 98 99 99 98 99 99 98

ไทย 55 97 95 92 54 25 16

อรกวย 91 97 97 97 95 90 81

คาเฉลยกลม WEI 81 95 94 91 84 76 63

จบมธยมศกษาตอนตน

อารเจนตนา 56 67 74 68 58 51 38

บราซล 43 55 66 54 47 38 15

ชล 76 93 94 89 82 72 50

อนโดนเซย 42 60 63 55 42 31 17

มาเลเซย 65 93 88 83 71 49 26

ปารากวย 35 48 58 44 37 27 20

เปร 62 … 69 70 66 58 44

ฟลปปนส 64 80 82 74 66 55 40

สหพนธรฐรสเซย 96 93 97 98 98 97 88

ไทย 33 73 74 50 33 20 13

อรกวย 59 66 72 70 64 57 42

คาเฉลยกลม WEI 57 73 76 69 60 51 36

จบมธยมศกษาตอนปลาย

อารเจนตนา 42 19 58 52 43 38 28

79

ตาราง 2.4 แสดงอตราการจบการศกษาของประชากรวยผใหญ จาแนกตามกลมอาย

พ.ศ. 2547 (ตอ)

ระดบการศกษา/

ประเทศ

ประชากรในกลมอาย (ป)

25-64 15-19 20-24 25-34 35-44 45-54 55-64

บราซล 30 12 44 38 32 27 11

ชล 50 … 74 64 52 44 32

อนโดนเซย 23 9 36 32 24 17 8

มาเลเซย 44 68 73 59 47 30 16

ปารากวย 24 8 41 31 25 18 14

เปร 47 32 52 54 49 44 32

ฟลปปนส 51 38 67 61 53 43 31

สหพนธรฐรสเซย 89 48 88 92 95 90 72

ไทย 23 14 50 34 23 14 8

อรกวย 34 8 37 38 37 35 25

คาเฉลยกลม WEI 42 25 56 50 44 36 25

คาเฉลยกลม OECD 67 .. .. 77 71 64 53

จบอดมศกษา

อารเจนตนา 14 n. 3 15 15 14 9

บราซล 8 n. 3 8 9 9 4

ชล 13 … 8 18 13 11 9

อนโดนเซย 4 n. 2 5 5 4 2

มาเลเซย 12 6 25 17 12 8 5

ปารากวย 8 n. 3 10 8 7 5

เปร 13 … 7 16 13 11 7

ฟลปปนส 27 16 40 33 27 23 18

สหพนธรฐรสเซย 55 6 39 56 59 55 45

ไทย 13 n. 14 18 13 10 6

อรกวย 10 n. 2 9 12 11 8

คาเฉลยกลม EI W 16 3 13 19 17 15 11

คาเฉลยกลม OECD 25 … … 31 27 23 18

ทมา : Table 1.b Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education

indicators-2006 UIS, 2006.80

ตาราง 2.5 แสดงการไดรบการศกษาของประชากรวยผใหญ จาแนกตามเพศ ระดบ และ

ประเภทการศกษา พ.ศ. 2547

ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ประถ

มศกษ

า

จบปร

ะถมศ

กษา

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นตน

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นปลา

ย

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ปฏบต

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ทฤษฎ

ไมระบ

ประเทศ เพศ

อารเจนตนา ชาย 0.8 8.6 33.9 16.2 28.3 2.4 9.6 0.2

หญง 1.3 9.3 33.1 12.3 28.5 6.6 8.6 0.2

บราซล ชาย 14.7 13.9 29.1 13.8 20.6 - 7.4 -

หญง 14.4 13.3 27.5 13.3 22.8 - 8.1 -

ชล ชาย 1.9 10.7 10.6 26.6 36.4 2.5 11.3 -

หญง 2 11.2 11.4 25.4 37.3 3.1 9.5 -

อนโดนเซย ชาย 5.9 9.5 38.3 19.3 21.9 2.2 2.9 -

หญง 8.5 14.8 39.7 17.1 16.6 1.7 1.7 -

จอรแดน ชาย 4.7 6.3 17.4 28.2 15.9 10.2 17.4 n

หญง 18.1 6.6 14.9 24.8 14.4 13.5 7.6 n

มาเลเซย ชาย 4.4 a 26.8 23.3 32.2 - 13.3 -

หญง 10.7 a 28.5 19.1 30.8 - 10.9 -

ปารากวย ชาย 3.3 29.5 31.2 11.8 17.1 2.1 5 n

หญง 4.9 30.8 30.5 9.8 15.1 3.6 5.3 n

เปร ชาย 1.8 10.5 22 15.4 37.1 6 7.3 -

หญง 6.2 14.2 21.9 14.5 31.6 6.1 5.6 -

ฟลปปนส ชาย 2.3 17.8 17.5 12.6 24.3 14 11.6 n

หญง 2.4 14 18.8 12.4 23.4 12.6 16.3 n

สหพนธรฐรสเซย ชาย 0.2 0.1 2.5 8.4 38.9 30 19.6 -

หญง 0.2 0.1 2.5 7.7 30.2 37.2 21.8 -

ไทย ชาย 2.8 37.7 22.6 12.6 11.2 3.4 9.1 0.6

หญง 5.4 43.5 20.9 8.5 8 2.7 10.7 0.4

อรกวย ชาย 0.7 8.6 32.5 26.2 24.3 7.7 - n

หญง 0.7 7.5 31.5 23.6 24.8 11.9 - n

คาเฉลยกลม WEI ชาย 2.2 10.7 27.2 17.9 25.7 6.7 9.5 0.1

หญง 4.9 11.7 26.9 15.7 23.6 8.3 8.9 0.1

81


ประเภทการศกษา พ.ศ. 2547 (ตอ)

ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ประถ

มศกษ

า

จบปร

ะถมศ

กษา

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นตน

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นปลา

ย

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ปฏบต

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ทฤษฎ

ไมระบ


ออสเตรเลย ชาย - - - 30.3 40.7 8.2 20.9 -

หญง - - - 41.4 26.1 9.7 22.9 -

ออสเตรย ชาย - - - 14.7 63.6 11 10.7 -

หญง - - - 24.8 60.2 7.3 7.7 -

เบลเยยม ชาย - - 15.5 20.1 34.8 13.4 15.4 -

หญง - - 17.4 18.9 32.9 20.2 11 -

แคนาดา ชาย - - 5.1 11.3 42.2 19.1 22.3 -

หญง - - 5.2 9.7 37.3 25.7 22.1 -

สาธารณรฐเชก ชาย - - n 6.5 79.4 - 13.9 -

หญง - - n 15 74.1 - 10.8 -

เดนมารก ชาย - - 1.2 14.4 53.7 8.3 21.6 -

หญง - - 1.5 16.9 47 6 28.3 -

ฟนแลนด ชาย - - 14.2 9.9 45.8 12.6 17.3 -

หญง - - 11.6 9.2 40.8 21.3 16.4 -

ฝรงเศส ชาย - - 13.6 19.2 44.4 8.6 14.2 -

หญง - - 16.5 20 38.4 10.5 14.4 -

เยอรมน ชาย - - 2.1 10.4 58.3 12 17.2 -

หญง - - 2.5 17.2 59.6 8.5 12.1 -

กรซ ชาย - - 27.7 12.3 37.8 6.4 15 -

หญง - - 33.3 9.3 38 5.6 13.4 -

ฮงการ ชาย - - 1.8 18.8 63.5 n 15.4 -

หญง - - 2.3 26.2 54 n 17.1 -

ไอซแลนด ชาย - - 3 24.1 46.9 3.1 23.9 -

หญง - - 3.9 34.8 31.6 5.5 24.1 -

82



ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ประถ

มศกษ

า

จบปร

ะถมศ

กษา

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นตน

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นปลา

ย

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ปฏบต

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ทฤษฎ

ไมระบ


ไอรแลนด ชาย - - 19.7 20.5 32.3 9.3 18.2 -

หญง - - 16.9 17 37 11.7 17 -

อตาล ชาย - - 15.6 35.7 37.7 - 10.4 -

หญง - - 21.8 29.1 37.3 0.5 11.2 -

ญปน ชาย - - - 16.4 44.3 8.8 30.6 -

หญง - - - 15.8 48.8 24.2 11.3 -

ลกเซมเบรก ชาย - - 17.9 2.8 53 9.5 16.8 -

หญง - - 20 4.2 56.5 9.3 10.1 -

เมกซโก ชาย - - 48 29.7 2.9 2 17.4 -

หญง - - 53.8 23.4 8.9 2 11.8 -

เนเธอรแลนด ชาย - - 7.4 18.5 42.3 2.6 29.2 -

หญง - - 9.3 23.4 40.6 2.1 24.3 -

นวซแลนด ชาย - - - 21.2 56.5 3.9 18.4 -

หญง - - - 23.5 48.4 11.3 16.8 -

นอรเวย ชาย - - n 11.3 58.4 3.2 26.8 -

หญง - - n 11.3 54.5 1.6 31.8 -

โปแลนด ชาย - - - 14.9 71 - 14.1 -

หญง - - - 17.2 65.6 - 17.3 -

โปรตเกส ชาย - - 61.2 15.6 12.5 - 10.2 -

หญง - - 60.3 12.7 12.3 - 14.7 -

83



ไมได

รบกา

รศกษ

า

ไมจบ

ประถ

มศกษ

า

จบปร

ะถมศ

กษา

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นตน

จบมธ

ยมศก

ษาตอ

นปลา

ย

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ปฏบต

จบอด

มศกษ

าแบบ

เนน

ทฤษฎ

ไมระบ


เกาหล ชาย - - 8.3 11.1 44.4 8.8 27.4 -

หญง - - 17 14.8 43.6 8.1 16.6 -

สโลวก ชาย - - 0.6 9.9 76.8 n 12.1 -

หญง - - 0.6 19.2 67.9 0.9 11.4 -

สเปน ชาย - - 26.6 27.8 18.8 8.4 17.4 -

หญง - - 29.4 25.3 18.3 6.5 19.7 -

สวเดน ชาย - - 7.6 11.5 49.2 14.3 17.4 -

หญง - - 5.9 9.1 47.6 16.2 21.3 -

สวตเซอรแลนด ชาย - - 3 10 52.1 14 23.4 -

หญง - - 3.7 14.7 62.4 5.8 13.3 -

ตรก ชาย - - 57.4 12 19.9 - 10.7 -

หญง - - 72.5 7 13.5 - 7.1 -

สหราชอาณาจกร ชาย - - n 13.8 56.6 8.4 21.2 -

หญง - - n 17 54.1 9.5 19.4 -

สหรฐอเมรกา ชาย - - 5 8 48.5 8.2 30.2 -

หญง - - 4.1 7.1 49.2 10.3 29.3 -

คาเฉลยOECD ชาย - - 12.1 16.1 46.3 6.8 18.7 -

หญง - - 13.6 17.8 43.5 8 16.8 -

ประเทศอนๆ

อสราเอล ชาย - - - 22.1 34.7 14.7 28.5 -

หญง - - - 19.9 32.6 17.2 30.3 -

หมายเหต: n หมายถง นอยมาก

ทมา : Table 1.c Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education

indicators-2006 UIS, 2006.

84

85

บทท 3 งบประมาณทางการศกษา

งบประมาณทางการศกษาเปนเรองทสาคญตอการจดการศกษา โดยเฉพาะการ

จดสรรและการบรหารงบประมาณทางการศกษา ซงเปนหนาทความรบผดชอบของผบรหารทงในระดบประเทศและระดบทองถน โดยจะตองกาหนดเปาหมายและวตถประสงคของการจดสรรงบประมาณใหสามารถนามาใชไดจรงในทางปฏบต รวมถงจะตองประเมนถงความพอเพยงจากแหลงทมาของงบประมาณ ไมวาจะมาจากการจดสรรเงนงบประมาณแผนดนหรอมาจากการสนบสนนจากภาคเอกชน

การทาความเขาใจถงคาใชจายทางการศกษาท เ กดขนนน ควรพจารณาเปรยบเทยบสดสวนคาใชจายทางการศกษาทเกดขน ไมวาจะเปนคาใชจายในดานการลงทนทางการศกษา คาใชจายดานบคลากร และคาใชจายอน ๆ และเพอเขาใจถงคาใชจายทางการศกษา จงควรทาการเปรยบเทยบขอมลของประเทศไทยกบนานาชาต โดยในทนจะพจารณาขอมลจากโครงการ World Education Indicators เรอง Benchmarking Progress in 19 WEI Countries 2006 และเอกสารอน ๆ รวม 5 ตวชวด ดงน

1. รอยละการลงทนทางการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Expenditure on Educational Institutions as a Percentage of GDP)

2. รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด (Public Expenditure on Education as a Percentage of Total Public Expenditure)

3. รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน (Public and Private Expenditure on Educational Institutions)

4. อตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป (Annual Expenditure on Educational Institutions per Student)

5. ประสทธภาพของการลงทนเพอการศกษากบผลสมฤทธทางการศกษา

1. รอยละการลงทนทางการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Expenditure on Educational Institutions as a Percentage of GDP) การลงทนเพอการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ หรอ จดพ (GDP: Gross Domestic Product) เปนตวชวดหนงทแสดงถงภาพรวมของการลงทนเพอการศกษา โดยขอมลจาก Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI Countries ป 2006

(พ.ศ.2549) ของ UNESCO Institute for Statistic (UIS) พบวา การลงทนเพอการศกษาตอ GDP ของประเทศไทยในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546 สงถงรอยละ 5.8* และสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI(รอยละ 4.8) แตตากวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 5.9) เพยงเลกนอย เมอพจารณาเปรยบเทยบในกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศไทยลงทนเพอการศกษาตอ GDP สงเปนอนดบ 3 รองจากประเทศชล (รอยละ 6.8) และประเทศปารากวย (รอยละ 5.9) ขณะทประเทศอนโดนเซยเปนประเทศทลงทนเพอการศกษาตอ GDP นอยทสดเพยงรอยละ 1.5 เทานน ซงนอยกวาการลงทนเพอการศกษาของประเทศไทยเกอบ 4 เทา

เมอเปรยบเทยบการลงทนเพอการศกษาตอ GDP ในทกระดบการศกษาของประเทศไทยกบกลมประเทศ OECD แลว พบวา ประเทศไทยลงทนเพอการศกษาตอ GDP ในทกระดบการศกษาสงกวาประเทศในกลม OECD เพยงประเทศเดยว คอ ประเทศญปน (รอยละ 4.8) ขณะทประเทศทมการลงทนเพอการศกษาตอ GDP สงสด 3 ประเทศ ลวนเปนประเทศจากกลมประเทศ OECD ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา (รอยละ 7.5) ประเทศเกาหล (รอยละ 7.5) และประเทศนวซแลนด (รอยละ 6.8) (แผนภาพ 3.1)

แผนภาพ 3.1 รอยละการลงทนเพอการศกษาตอ GDP

ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ พ.ศ. 2546

6.8 6.8 6.76.3 6.1 6.1 5.9 5.9 5.8 5.8

5.34.8 4.7 4.5

1.5

4.8

5.9

7.5 7.5

012345678


เกาหล

นวซแลนด ชล

สวเดน

ฝรงเศส

ฟนแลนด


แคนาดา

ปารากวย


ไทย

ฟลปปนส

ญปน


อนเดย


คาเฉลย

WEI

คาเฉลย

OEC

D

ประเทศ

รอยละ


86

* หมายเหต: จากตาราง 3.1 จะพบวา เมอนาขอมลตวเลขการลงทนเพอการศกษาของภาครฐ (รอยละ 4.0) มารวมกบขอมล การลงทนเพอการศกษาของภาคเอกชน (รอยละ 1.9) จะไดตวเลขการลงทนเพอการศกษารวม รอยละ 5.9 ซงไมตรงกบ ขอมลตวเลขทปรากฎในตาราง (รอยละ 5.8) ทงน เนองมาจากขอมลตวเลขดงกลาว ไมไดเปนผลรวมระหวางขอมลตวเลข การลงทนเพอการศกษาของภาครฐกบภาคเอกชน หากแตเปนคารวมโดยเฉลย อนเนองมาจากขอมลทมอยไมสมบรณ ซงสามารถสงเกตไดจากคาเฉลย WEI และ OECD เชนกน

เมอพจารณาแยกการลงทนเพอการศกษาระหวางภาครฐและภาคเอกชนของประเทศไทยตอ GDP ในทกระดบการศกษา พบวา

ภาครฐ การลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ในทกระดบการศกษาของประเทศไทยอย

ทรอยละ 4.0 ของ GDP ซงเทากบคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 4.0) แตนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 5.2) เมอพจารณาเปรยบเทยบกบกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศไทยลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ในทกระดบการศกษา สงเปนทสอง รองจากประเทศปารากวย (รอยละ 4.3) ขณะทประเทศอนโดนเซยลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ในทกระดบการศกษา ตาทสด เพยงรอยละ 1.0 เทานน และเมอเปรยบเทยบกบกลมประเทศ OECD พบวา ประเทศไทยลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ในทกระดบการศกษา ตากวาเกอบทกประเทศในกลมประเทศ OECD ยกเวนประเทศญปนเพยงประเทศเดยว (รอยละ 3.5)

สาหรบประเทศทมการลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP สงสด ไดแก ประเทศสวเดน (รอยละ 6.5) และ ประเทศทมสดสวนการลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP ตาสด ไดแก ประเทศอนโดนเซย (รอยละ 1.0) (แผนภาพ 3.2)

87

แผนภาพ 3.2 รอยละการลงทนเพอการศกษาโดยภาครฐตอ GDP

ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ พ.ศ.25466.0 5.8 5.7

5.45.1

4.6 4.64.3 4.3

4.03.5 3.5 3.5 3.3 3.3

1.0

4.0

5.2

6.5

01

2345

67

สวเดน

ฟนแลนด

ฝรงเศ

ส




าจกร

เกาหล

แคนาดา



ไทย ชล

ญปน


ฟลปป

นส

อนเดย


คาเฉลย

WEI

คาเฉลย

OEC

D

ประเทศ

รอยล

ะ


ภาคเอกชน ประเทศไทย มการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา

รอยละ 1.9 ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 1.6) และมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 0.7) นาสงเกตวา ในภาพรวม การลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษาของกลมประเทศ WEI จะสงกวากลมประเทศ OECD แตกมเพยง 3 ประเทศเทานน ทมการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา สงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 1.6) ไดแก ประเทศชล (รอยละ3.3) ประเทศฟลปปนส (รอยละ 2.0) และประเทศไทย (รอยละ 1.9) ในทางกลบกน ประเทศในกลมประเทศ OECD ทมการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา สงกวาคาเฉลยรวมของกลมประเทศ WEI มเพยง 2 ประเทศเทานน ไดแก ประเทศเกาหล (รอยละ 2.9) และประเทศสหรฐอเมรกา (รอยละ 2.1) ประเทศทมการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา สงสด ไดแก ประเทศชล (รอยละ 3.3) และ ประเทศทมสดสวนการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP ในทกระดบการศกษา ตาสด ไดแก ประเทศฟนแลนด (รอยละ 0.1) (แผนภาพ 3.3)

แผนภาพ 3.3 รอยละการลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนตอ GDP

ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ พ.ศ.2546

3.32.9

2.1 2.0 1.91.6 1.5 1.3 1.2 1.2 1.2 1.2 1.0

0.5 0.50.2 0.1

1.6

0.7

0

1

2

3

4

5

ชล

เกาหล


ฟลปป

นส

ไทย



แคนาดา

ญปน


อนเดย



าจกร

ฝรงเศ

ส


สวเดน

ฟนแลนด

คาเฉลย

WEI

คาเฉลย

OEC

D

ประเทศ

รอยล

ะ


88

89

การลงทนเพอการศกษาโดยภาคเอกชนนบเปนการเขามามสวนรวมในทางทด เพราะสามารถลดภาระในดานการลงทนเพอการศกษาของภาครฐได แตทงนยงคงตองตระหนกถงเปาหมายและวตถประสงคของการเขามาลงทนการศกษาดวยวา สามารถตอบสนองตอความตองการของคนสวนใหญในระบบการศกษาหรอไม หรอเปนเพยงการลงทนเพอสรางบคลากรของตนเองเทานน

2. รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด (Public Expenditure on Education as a Percentage of Total Public Expenditure)

คาใชจายเพอการศกษาของภาครฐในทกระดบการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด เปนอกตวชวดหนงทแสดงถงภาพรวมของการลงทนเพอการศกษา ซงคาใชจายน ครอบคลมถงคาใชจายทภาครฐอดหนนแกภาคเอกชนดวย โดยแยกพจารณาเปน 2 สวน ไดแก

2.1 ภาพรวมในทกระดบการศกษา จากแผนภาพ 3.4 พบวา ประเทศไทยมคาใชจายเพอการศกษาในทกระดบการศกษา

ตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด เทากบรอยละ 40 ซงสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 16.9) และสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 13.3) คอนขางมาก ทงน คาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมดของประเทศไทย ทสงมากน เปนผลจากการรวมคาใชจายเพอการศกษาของครวเรอนเขาไวดวย เชน เงนสาหรบเดกไปโรงเรยน คาหนงสอเรยน คาอาหารกลางวน คาอปกรณการเรยน เปนตน

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบกลม WEI พบวา ประเทศไทย มคาใชจายเพอการศกษาในทกระดบการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด สงทสด (รอยละ 40.0) ขณะทประเทศอรกวยมคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด ตาทสด เพยงรอยละ 7.9 เทานน

สาหรบประเทศในกลมประเทศ OECD พบวา ประเทศนวซแลนด มคาใชจายเพอการศกษาในทกระดบการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดน สงทสด (รอยละ 22.6) ขณะทประเทศญปน มคาใชจายเพอการศกษาในทกระดบการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดน ตาทสด (รอยละ 10.7)

แผนภาพ 3.4 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

40.028.0

22.618.3

17.215.215.0

12.812.8

12.512.212.011.9

11.010.810.710.7

7.9

16.913.3

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

รอยละ

ไทยมาเลเซยนวซแลนด

ชลฟลปปนส

สหรฐอเมรกาเกาหล

ฟนแลนดสวเดน

แคนาดาบราซล

อารเจนตนาสหราชอาณาจกร

ฝรงเศสปารากวยอนเดยญปนอรกวย

คาเฉลย WEI คาเฉลย OECD

ประเทศ


2.2 รอยละคาใชจาย จาแนกตามระดบการศกษาและรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา โดยจาแนกได 3 ลกษณะ คอ การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของรฐโดยตรง (Direct Public expenditure on Public Institutions) การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของเอกชนโดยตรง (Direct Public expenditure on Private Institutions) และการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษาของเอกชนโดยออม1 (Indirect Public Transfers and Payments to the Private Sector)

1) ระดบการศกษาขนพนฐาน ภาครฐของประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณสวนใหญใหแกโรงเรยนของรฐ

โดยตรง รอยละ 97.2 จดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนโดยตรงเพยง รอยละ 2.8 และไมมการจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนโดยออมเลย ทงน ประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนของรฐโดยตรงสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI

90

1 การจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา (โรงเรยนและมหาวทยาลย) ของเอกชนโดยออม มความหมายครอบคลมถงการชวยเหลอนกเรยนนกศกษาและครอบครวในดานอน ๆ เชน คาอาหาร คาทพก คาเครองแตงกาย และ คาเลาเรยนอน ๆ เปนตน

(รอยละ 90.9) และสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 86.7) แตเมอพจารณาการจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนโดยตรง พบวา ประเทศไทยมการจดสรรเงนงบประมาณนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 7.7) และนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 10.7) คอนขางมาก (แผนภาพ 3.5)

แผนภาพ 3.5 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตอเงนงบประมาณ-

แผนดนทงหมด ระดบการศกษาขนพนฐาน และรปแบบการจดสรร

เงนงบประมาณสสถานศกษา ปงบประมาณ 2546

99.9 99.8 99.5 99.4 98.1 97.2 96.3 90.1 89.0 87.3 85.7 84.3 82.8 77.1 76.7 72.461.0

90.9 86.7

1.9 2.8 3.56.6 3.7 6.4 12.5 12.6 15.4 19.7 23.2 27.5

38.5

7.7 10.73.4 7.3 6.3 1.8 3.1 1.8 3.1 0.2 0.1 3.4

90.8

5.90.2 3.3 0.50.50.1 0.2 1.60.6

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

อรกวย



ฟลปป

นส

แคนาดา ไทย

ญปน

ฟนแลนด


นวซแลน

ดสวเดน

อารเจ

นตนา

ฝรงเศ

สเกาหล



าจกร

อนเดย ชล

คาเฉลย

WEI

คาเฉลย

OEC

Dประเทศ

รอยล

ะ

จดสรรใหโรงเรยนรฐโดยตรง จดสรรใหโรงเรยนเอกชนโดยตรง จดสรรใหโรงเรยนเอกชนโดยออม


จากแผนภาพขางตน พบวา ประเทศสวนใหญ รฐจะจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนของรฐโดยตรง และจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนทงโดยตรงและโดยออมเปนสวนนอย เปนทนาสงเกตวา ประเทศในกลมประเทศ WEI 4 ประเทศ ไมมการจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชน แยกเปนโรงเรยนเอกชนโดยตรง ไดแก ประเทศอรกวย มาเลเซย ฟลปปนส และโรงเรยนเอกชนโดยออม ไดแก ประเทศไทย สวนประเทศในกลมประเทศ OECD พบวา ม 2 ประเทศ ทไมมการจดสรรเงนงบประมาณใหแกโรงเรยนเอกชนโดยออม ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศแคนาดา 91

2) การศกษาระดบอดมศกษา ภาครฐของประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาของรฐ

โดยตรง (รอยละ 61.2) ซงนอยวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 85.1) และ OECD (รอยละ 71.7) และเมอพจารณาการจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาของเอกชนโดยตรงแลว จะพบวา ประเทศไทยไมมการจดสรรเงนงบประมาณในสวนนเลย ขณะทคาเฉลยของกลมประเทศ WEI เทากบรอยละ 5.1 และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD เทากบรอยละ 11.2 (แผนภาพ 3.6)

แผนภาพ 3.6 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตอเงนงบประมาณ-

แผนดนทงหมด ระดบอดมศกษา และรปแบบการจดสรรเงน

งบประมาณสสถานศกษา ปงบประมาณ 2546

100.0 95.486.6 80.2 78.9 77.6 74.4 70.3 68.6 66.9 65.0 61.9 61.2

55.1

34.6

85.171.7

4.1

5.2 20.9

0.4 7.7 11.8 12.84.7

33.5

1.530.7

75.3

5.1

11.2

8.219.8

0.2

22.0 17.9 17.8 18.628.4

35.0

4.6

38.8 43.434.6

24.79.9

17.4

100.0

100.0

0.4

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

อรกวย


ฟลปป

นส


ฝรงเศ

ส


อนเดย

แคนาดา

ฟนแลนด


ญปน

สวเดน


เกาหล

ไทย

นวซแลนด ชล


าจกร

คาเฉลย

WEI

คาเฉลย

OEC

D

ประเทศ

รอยล

ะ

จดสรรใหสถาบนรฐโดยตรง จดสรรใหสถาบนเอกชนโดยตรง จดสรรใหสถาบนเอกชนโดยออม


แตเมอพจารณาเปรยบเทยบการจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาของเอกชนโดยออมแลว พบวา ประเทศไทยจดสรรเงนงบประมาณในสวนนคอนขางมาก (รอยละ 38.8) ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 9.9) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 17.4)

นาสงเกตวา ภาครฐของประเทศสวนใหญ ยงคงจดสรรเงนงบประมาณในรปแบบของการใหสถาบนการศกษาของรฐโดยตรง โดยเฉพาะประเทศในกลมประเทศ WEI ไดแก อรกวย อนโดนเซย และฟลปปนส (รอยละ 100)

92

93

มเพยง 2 ประเทศเทานนทมรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณทตางออกไป ไดแก ประเทศชล มการจดสรรเงนงบประมาณทง 3 รปแบบใกลเคยงกน โดยจดสรรให

สถาบนการศกษาของรฐโดยตรง (รอยละ 34.6) จดสรรใหสถาบนการศกษาของเอกชนโดยตรง (รอยละ 30.7) และจดสรรใหสถาบนการศกษาของเอกชนโดยออม (รอยละ 34.6)

ประเทศสหราชอาณาจกร เปนเพยงประเทศเดยวทไมมการจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนการศกษาของรฐโดยตรง แตกลบเนนการจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนเอกชนโดยตรง (รอยละ 75.3) และจดสรรเงนงบประมาณใหแกสถาบนเอกชนโดยออม (รอยละ 24.7)

3. รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน (Public and Private Expenditure on Educational Institutions)

3.1 ภาพรวมทกระดบการศกษา ประเทศในกลมประเทศ WEI และ OECD ภาครฐยงคงมบทบาทมากในการ

รบผดชอบคาใชจายทางการศกษาทเกดขนมากกวาภาคเอกชน เมอพจารณาโดยละเอยด พบวา

ภาครฐ ประเทศไทย ภาครฐมบทบาทคอนขางมาก โดยมคาใชจายเพอการศกษาถงรอยละ

75.5 ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 72.1) แตนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 88.0)

ทงน เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศไทยกบกลมประเทศ WEI พบวา คาใชจายเพอการศกษาของภาครฐประเทศไทย สงกวาประเทศในกลมประเทศ WEI ทกประเทศ ไดแก อารเจนตนา (รอยละ 74.0) อนเดย (รอยละ 73.1) ปารากวย (รอยละ 72.2) อนโดนเซย (รอยละ 64.3) และชล (รอยละ 54.1) อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบประเทศไทยกบกลมประเทศ OECD พบวา คาใชจายเพอการศกษาของภาครฐประเทศไทยเปนรองถง 6 ประเทศจากกลมประเทศ OECD ไดแก แคนาดา (รอยละ 77.4) นวซแลนด (รอยละ 83.0) สหราชอาณาจกร (รอยละ 84.0) ฝรงเศส (รอยละ 90.4) สวเดน (รอยละ 97.1) และฟนแลนด (รอยละ 97.9)

ภาคเอกชน สาหรบภาคเอกชนของประเทศไทยนน มคาใชจายเพอการศกษาเพยงรอยละ 24.5

เทานน ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 27.9) และนอยกวาคาใชจายเพอการศกษาของประเทศในกลมประเทศ WEI ทงหมด ไดแก อารเจนตนา (รอยละ 26.0)

อนเดย (รอยละ 26.9) ปารากวย (รอยละ 27.5) อนโดนเซย (รอยละ 35.7) และชล (รอยละ 48.6)

อยางไรกตาม คาใชจายเพอการศกษาของภาคเอกชนในประเทศไทยนน ยงคงมมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 12.0) และมากกวาสดสวน ฯ ของประเทศในกลมประเทศ OECD หลายประเทศ เชน แคนาดา (รอยละ 22.6) นวซแลนด (รอยละ 17.0) สหราชอาณาจกร (รอยละ 16.0) ฝรงเศส (รอยละ 9.6) สวเดน (รอยละ 2.9) และฟนแลนด (รอยละ 2.1) (แผนภาพ 3.7)

แผนภาพ 3.7 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและภาคเอกชน

ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ พ.ศ.2546

97.997.1

90.484.083.0

77.475.5

74.174.073.973.172.572.3

64.360.0

51.4

72.188.0

2.12.9

9.616.017.0

22.624.5

25.926.026.126.927.527.7

35.740.0

48.6

27.912.0

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ฟนแลนดสวเดนฝรงเศส

สหราชอาณาจกรนวซแลนดแคนาดา

ไทยญปน

อารเจนตนาออสเตรเลย

อนเดยปารากวย

สหรฐอเมรกาอนโดนเซย

เกาหลชล


ประเ

ทศ

รอยละ

ภาครฐ ภาคเอกชน


3.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน จาแนกตามระดบการศกษา 1) ระดบการศกษาขนพนฐาน ภาครฐ ประเทศไทยใหความสาคญกบระดบการศกษาขนพนฐานคอนขางมาก โดยสามารถพจารณาไดจากคาใชจายเพอการศกษาในการศกษาระดบน มคาใชจายกวารอยละ

94

95.0 ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 79.4) และมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 92.7) เมอพจารณาเปรยบเทยบกบกลมประเทศ WEI และ OECD พบวา ประเทศไทยมคาใชจายเพอการศกษาโดยภาครฐในระดบการศกษานมากทสดในกลมประเทศ WEI และเปนรองเพยง 2 ประเทศจากกลมประเทศ OECD เทานน ไดแก ประเทศฟนแลนด (รอยละ 99.2) และสวเดน (รอยละ 99.9)

ภาคเอกชน สาหรบคาใชจายเพอการศกษาโดยภาคเอกชนของประเทศไทยในการศกษาระดบน มนอยมาก (รอยละ 5.1) เมอเทยบกบคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 20.6) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 7.4) ทงน คาใชจายดงกลาว นบวานอยทสดในกลมประเทศ WEI และเปนรองเพยง 2 ประเทศจากกลมประเทศ OECD ไดแก ประเทศฟนแลนด (รอยละ 0.8) และสวเดน (รอยละ 0.1) (แผนภาพ 3.8)

99.9 0.199.2 0.8

95.0 5.1

92.4 7.6

91.9 8.191.3 8.7

91.3 8.7

90.5 9.586.5 13.5

83.7 16.379.3 20.7

77.6 22.4

76.2 23.871.8 28.2

68.3 31.7

79.4 20.6

92.7 7.4

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

รอยละ

สวเดนฟนแลนด

ไทยฝรงเศส

สหรฐอเมรกาญปน

แคนาดานวซแลนด

สหราชอาณาจกรออสเตรเลย

เกาหลอารเจนตนาอนโดนเซย

อนเดยชล


ประเทศ

แผนภาพ 3.8 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน

ระดบการศกษาขนพนฐาน ปงบประมาณ 2546



95

2) ระดบอดมศกษา เมอพจารณาเปรยบเทยบการศกษาระดบขนพนฐานกบการศกษาระดบอดมศกษา พบวา คาใชจายเพอการศกษาของภาครฐลดลง ขณะทคาใชจายเพอการศกษาของภาคเอกชนเพมมากขน

ภาครฐ ประเทศไทย มค า ใช จ าย เพ อการศกษาของภาคร ฐ ในการศกษาระดบอดมศกษาเทากบรอยละ 65.9 ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 56.6) แตยงคงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 76.4) แมค าใช จ ายเพ อการศกษาของภาคร ฐประเทศไทยในการศกษาระดบอดมศกษาจะลดลง แตยงลดลงไมมากนก เมอเทยบกบประเทศในกลมประเทศ WEI เนองจากประเทศในกลมประเทศ WEI มคาใชจาย ฯ นอยกวาประเทศไทยแทบทกประเทศ ยกเวนประเทศอนเดย (รอยละ 79.7) ทมคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐมากกวาประเทศไทย

96.4 3.689.0 11.0

81.3 18.779.7 20.3

70.2 29.865.9 34.1

61.5 38.558.7 41.3

56.4 43.651.4 48.6

48.0 52.043.8 56.2

42.8 57.239.7 60.3

23.2 76.815.8 84.2

56.6 43.476.4 23.6

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

รอยละ

ฟนแลนดสวเดนฝรงเศสอนเดย

สหราชอาณาจกรไทย

นวซแลนดอารเจนตนา

แคนาดาปารากวย

ออสเตรเลยอนโดนเซย

สหรฐอเมรกาญปนเกาหล

ชล


ประเทศ

แผนภาพ 3.9 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน

ระดบอดมศกษา ปงบประมาณ 2546


96


ภาคเอกชน ประเทศไทย มคาใชจายเพอการศกษาของภาคเอกชนในการศกษาระดบอดมศกษาเทากบรอยละ 34.1 ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 43.4) แตมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 23.6)

เมอเปรยบเทยบกบประเทศกลม WEI และ OECD พบวา แมคาใชจายเพอการศกษาของภาคเอกชนประเทศไทยในการศกษาระดบอดมศกษาจะเพมขน และมากกวาประเทศในกลมประเทศ OECD บางประเทศ เชน สหราชอาณาจกร (รอยละ 29.8) ฝรงเศส (รอยละ 18.7) สวเดน (รอยละ 11.0) และฟนแลนด (รอยละ 3.6) แตกยงคงมไมมากนก เมอเทยบกบประเทศในกลมประเทศ WEI (ยกเวนประเทศอนเดย (รอยละ 20.3)) (แผนภาพ 3.9)

4. คาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป (Annual Expenditure on Educational Institutions per Student)

4.1 ภาพรวมทกระดบการศกษา แผนภาพ 3.10 อตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป

ในทกระดบการศกษา ปงบประมาณ 2546

คาเฉลย

OEC

Dคาเฉลย

WEI


ฟลปป

นส

อนเดย

บราซล

อารเจ

นตนาชล


ไทย

เกาหล

นวซแลน

ดสห

ราชอ

าณาจกร


ฟนแลนด

ญปน

ฝรงเศ

สแคนาดา

สวเดน


0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

ประเทศ

คาใชจา

ยเพอ

การศ

กษาต

อนกเรย

นราย

หวตอ

ป (P

PP $

)

12,0

23

8,79

2

8,64

1

7 ,80

7

7,78

9

7,57

8

7,52

7

7 ,37

6

5,96

3

5 ,73

3

3,17

0

3,03

1

2,87

6

1,62

5

1,24

2

586

565

219

1,49

6

6,82

7


97

98

คาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป ถอเปนตวชวดสาคญอกประการหนงทแสดงถงการลงทนเพอการศกษา ซงรายละเอยดมดงน

ประเทศไทย มอตราสวนคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปอยท 3,170 PPP$ สงสด ของกลมประเทศ WEI ซงมากกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (1,496 PPP$) กวา 2 เทา แตนอยกวาทกประเทศในกลม OECD คาเฉลยของกลมประเทศ OECD (6,827 PPP$) กวา 2 เทา (แผนภาพ 3.10)

4.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป เปรยบเทยบทกระดบการศกษา กบระดบประถมศกษา

เปาหมายของโครงการ WEI คอ การใหประชาชนทกคนในประเทศสาเรจการศกษาอยางนอยในระดบประถมศกษา (Achieving Universal Primary Education) เพอเพมโอกาสในการศกษาตอในระดบทสงขน ดงนน เนอหาในสวนนจงเปนการศกษาเปรยบเทยบคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในการศกษาระดบตาง ๆ กบการศกษาระดบประถมศกษาโดยกาหนดใหการศกษาระดบประถมศกษามคาเทากบ 100 แลวนามาพจารณาเปรยบเทยบถงคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป โดยมรายละเอยด ดงน

1) ภาพรวมทกระดบการศกษา ประเทศไทย เปนเพยงประเทศเดยวทมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในทกระดบการศกษาตากวาระดบประถมศกษา(มคาเทากบ 100) โดยมคาใชจายเพยงรอยละ 92 เทานน ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 138) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 125) ทงน ปจจยหนงททาใหขอมลในเรองคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวในทกระดบการศกษาของประเทศไทยมเพยงรอยละ 92 อาจเนองมาจากการจดเกบขอมลตนทนทางการศกษาของประเทศไทย ยงไมสามารถดาเนนการจดเกบไดอยางครบถวน เชน คาเดนทางของนกเรยน คาอาหาร และคาหอพก เปนตน (สมชาย สขสรเสรกล, www.nesdb.go.th) เมอพจารณาเปรยบเทยบในกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศอนโดนเซย มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในทกระดบการศกษาสงสดถงรอยละ 237 และประเทศทมคาใชจายตาทสด ไดแก ประเทศไทย (รอยละ 92) ขณะทประเทศในกลมประเทศ OECD ทมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในทกระดบการศกษาสงสด ไดแก ประเทศฝรงเศส (รอยละ 158) และประเทศทมคาใชจายตาทสด ไดแก ประเทศสวเดน (รอยละ 121)

อยางไรกตาม แมประเทศในกลมประเทศ WEI และ OECD ทมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยน รายหวตอปในทกระดบการศกษาทคอนขางตา แตทกประเทศกยงคงมคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปในทกระดบการศกษาเมอเปรยบเทยบกบระดบประถมศกษาสงกวาประเทศไทย (แผนภาพ 3.11)

แผนภาพ 3.11 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป ในทกระดบการศกษา เปรยบเทยบกบระดบประถมศกษา ปงบประมาณ 2546

166 159 158145 143 142 140 137 134 129 126 123 123 121 113

138125

92

237

0

50

100

150

200

250

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21ประเทศ

คาใชจา

ยเพอ

การศ

กษาต

อนกเรย

นราย

หวตอ

ป (P

PP$)

ประถมศกษา รวมทกระดบการศกษา



ฝรงเศส


ฟนแล

นด

เกาห

ล

ออสเตรเลย ชล

อารเจน

ตนา

สหราชอ

าณาจกร

ญปน

นวซแ

ลนด

สวเดน

คาเฉลย

OEC

D

คาเฉลย

WEI

ไทย

ฟลปป

นส

บราซ

ล

อนเดย


2) รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป จาแนกตามระดบการศกษา ระดบกอนประถมศกษา ประเทศไทย มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 14 เทานน ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 66) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 83) สาหรบกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศไทยมคาใชจายดงกลาว แทบจะนอยทสด มเพยงประเทศฟลปปนสเทานน (รอยละ 13) ทมคาใชจายในสวนนทนอยกวาประเทศไทย และประเทศทมคาใชจายในสวนนสงทสด ไดแก ประเทศอารเจนตนา รอยละ 122 ของคาใชจายระดบกอนประถมศกษา โดยใหประถมศกษาเทากบรอยละ 100

99

100

ขณะทประเทศในกลม OECD ประเทศทมคาใชจายในสวนนสงสด ไดแก ประเทศสหราชอาณาจกร (รอยละ 122) และประเทศทมคาใชจายในสวนนนอยทสด ไดแก ประเทศสวเดน (รอยละ 56) ซงแมจะนอยทสดในกลมประเทศ OECD แตกยงมากกวาคาใชจายฯ ของประเทศไทยถง 4 เทา เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศจากกลม WEI และ OECD กบระดบประถมศกษา พบวา มเพยง 3 ประเทศจากกลม WEI และ 1 ประเทศจากกลม OECD เทานนทมคาใชจายในสวนนมากกวาระดบประถมศกษา โดยประเทศจากกลม WEI ไดแก ประเทศอารเจนตนา ชล และบราซล เพมขน 1.2, 1.1 และ 1.0 เทา ตามลาดบ และประเทศจากกลม OECD ไดแก ประเทศสหราชอาณาจกร เพมขนกวา 1.2 เทา

ระดบมธยมศกษา ประเทศไทย มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 72 ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 111) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 128) เมอพจารณาเปรยบเทยบกบประเทศตาง ๆ ในกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศไทยมคาใชจายดงกลาวนอยทสด ขณะทประเทศอนโดนเซย (รอยละ 283) เปนประเทศทมคาใชจายในสวนนสงทสด สาหรบประเทศในกลม OECD ประเทศทมคาใชจายในสวนนสงสด ไดแก ประเทศฝรงเศส (รอยละ 175) และประเทศทมคาใชจายในสวนนนอยทสด ไดแก ประเทศสวเดน (รอยละ 105) เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศจากกลม WEI และ OECD กบระดบประถมศกษา พบวา ทกประเทศมสดสวนคาใชจายในสวนนเพมขนทกประเทศ ยกเวนประเทศไทยทมสดสวนคาใชจายลดลงจากระดบประถมศกษา เหลอเพยงรอยละ 72 ในระดบมธยมศกษาเทานน

ระดบอดมศกษา ประเทศไทย มคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอปเพยงรอยละ 130 ซงนอยกวาคาเฉลยของกลมประเทศ WEI (รอยละ 467) และคาเฉลยของกลมประเทศ OECD (รอยละ 206)

แผนภาพ 3.12 รอยละคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป จาแนกตามระดบการศกษา เปรยบเทยบกบระดบ ประถมศกษา (มคาเทากบ 100) ปงบประมาณ 2546

ประถมศกษา กอนประถมศกษา มธยมศกษา หลงมธยมกอนอดมศกษา อดมศกษา


รอยล

ะ

500

600

700

800

900

1,000

1,100

1,200

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

บราซ

ล


ฟลปป

นส

ไทย


ฝรงเศส

ญปน

เกาห

ล


คาเฉลย

OEC

D

คาเฉลย

WEI

สหราชอ

าณาจกร

สวเดน

นวซแ

ลนด

ฟนแล

นด

อนเดย


ชล

อารเจน

ตนา

101

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบประเทศตาง ๆ ในกลมประเทศ WEI พบวา ประเทศไทยมคาใชจายดงกลาวนอยทสด ขณะทประเทศอนโดนเซย (รอยละ 1,161) เปนประเทศทมคาใชจายในสวนนสงทสด สาหรบประเทศในกลม OECD ประเทศทมคาใชจายในสวนนสงสด ไดแก ประเทศฝรงเศส (รอยละ 290) และประเทศทมคาใชจายในสวนนนอยทสด ไดแก ประเทศเกาหล (รอยละ 173) เปนทนาสงเกตวา คาใชจายเพอการศกษาของนกเรยนรายหวตอปของประเทศกลม OECD จะมคาทคอนขางใกลเคยงกนมาก โดยอยระหวางรอยละ 173 ถงรอยละ 308 ขณะทประเทศกลม WEI คาใชจายเพอการศกษาของนกเรยนรายหวตอป แตกตางกนคอนขางมาก โดยอยระหวางรอยละ 130 ถงรอยละ 1,161 และทกประเทศในประเทศกลม WEI ยกเวนประเทศอารเจนตนา (รอยละ 230) และประเทศไทย (รอยละ 130) จะมคาใชจายนมากกวาคาใชจายของทกประเทศในกลม OECD

ทงน เมอพจารณาในภาพรวมของทกระดบการศกษา จะพบวา คาใชจายของประเทศในกลม WEI และ OECD อยระหวางรอยละ 92 ถงรอยละ 237 (แผนภาพ 3.12)

5. ประสทธภาพของการลงทนเพอการศกษากบผลสมฤทธทาง การศกษา

5.1 การลงทนเพอการศกษาของประเทศไทย ในสวนน จะเปนการเปรยบเทยบคาใชจายในการลงทนเพอการศกษาของประเทศ

ไทยในชวงหลาย ปทผานมา เพอความชดเจนในรายละเอยดของคาใชจายในการลงทนเพอการศกษา เนอหาจะประกอบดวยรายละเอยดทางการเงน 4 ประเภท ไดแก

102

1) รอยละของงบประมาณดานการศกษาตอ GDP

เมอพจารณาถงงบประมาณดานการศกษาตอ GDP ของประเทศไทยในชวงป 2540 – 2549 พบวา มคาใชจายในการลงทนเพอการศกษาอยในระดบทใกลเคยงกน โดยอยระหวางรอยละ 3.7 – 4.3 แมวาในชวง 4 ปทผานมา (ป 2546 – 2549) คาใชจายเพอการศกษาลดลงจากรอยละ 4.1 มาเปนรอยละ 4.0, 3.7 และรอยละ 3.7 กตาม (แผนภาพ 3.13)

แผนภาพ 3.13 รอยละของงบประมาณดานการศกษาตอ GDP ของประเทศไทย

ปงบประมาณ 2540 - 2549

หนวย: ลานบาท

4.1 3.9 3.74.1 4.3

4.0 4.1 4.03.7 3.7

0

1

2

3

4

ป 2

540

ป 2

541

ป 2

542

ป 2

543

ป 2

544

ป 2

545

ป 2

546

ป 2

547

ป 2

548

ป 2

549

รอยล

ะ

งบประมาณดานการศกษาตอ GDP


2) รอยละของงบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดน แผนภาพ 3.14 รอยละของงบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดนของ

ประเทศไทย ปงบประมาณ 2540 - 2549


21.9 23.125.3 25.7 24.4

21.823.5 24.4

21.9 21.7

0

5

10

15

20

25

30

ป 2

540

ป 2

541

ป 2

542

ป 2

543

ป 2

544

ป 2

545

ป 2

546

ป 2

547

ป 2

548

ป 2

549

รอยล

ะ

งบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดน


103

งบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดนในระหวาง ป 2540 – 2549 นน ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาไมแตกตางกนมากนก โดยอยระหวางรอยละ 21.7 – 25.7 แมในชวง 2 ปทผานมา (ป 2548 – 2549) งบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดนจะลดลงกตาม (จากรอยละ 24.4 ลดลงเปนรอยละ 21.9 และรอยละ 21.7 ตามลาดบ) (แผนภาพ 3.14)

3) รอยละของงบประมาณรายจาย จาแนกตามลกษณะงาน

เมอพจารณารายละเอยดในเรองของงบประมาณรายจาย โดยจาแนกตามลกษณะงาน ในปงบประมาณ 2546 – 2549 พบวา ประเทศไทยจดสรรคาใชจายในดานการศกษาคอนขางมาก แมจะลดลงในชวง 2 ปทผานมา โดยลดลงจากรอยละ 24.4 ในป 2547 เปนรอยละ 21.9 และ 21.7 ในป 2548 และ ป 2549 ตามลาดบ ขณะทงบประมาณรายจายดานเศรษฐกจกลบเพมมากขนในชวง 2 ปทผานมา โดยเพมขนจากรอยละ 20.4 ในป 2547 เปนรอยละ 22.7 และ 25.0 ในป 2548 และป 2549 ตามลาดบ (แผนภาพ 3.15)

แผนภาพ 3.15 รอยละของงบประมาณรายจาย จาแนกตามลกษณะงาน

ปงบประมาณ พ.ศ. 2546-2549

18.2

21.9

17.6 17.7

19.1 18.8

17.0

18.318.6

23.5

24.4

21.7

22.7

25.0

20.6 20.420.8

17.3

18.218.2

16.0

17.0

18.0

19.0

20.0

21.0

22.0

23.0

24.0

25.0

26.0

ป 2546 ป 2547 ป 2548 ป 2549

รอยล

ะ

บรหารทวไป บรหารชมชนและสงคม การศกษา เศรษฐกจ อน ๆ


104

4) รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษา จาแนกตามลกษณะ เศรษฐกจ เมอพจารณางบประมาณรายจายดานการศกษา ปงบประมาณ 2540 – 2549 โดยจาแนกตามลกษณะเศรษฐกจ ซงประกอบดวย รายจายดานการลงทน และรายจายประจา พบวา งบประมาณรายจายดานการศกษาประเภทการลงทนมแนวโนมลดลงเรอย ๆ จากทมมากถงรอยละ 31.4 ในป 2540 ลดลงเหลอรอยละ 8.3 ในป 2549 ขณะทงบประมาณรายจายดานการศกษาประเภทรายจายประจา เชน เงนเดอน คาวสดครภณฑ กลบมแนวโนมเพมขนเรอย ๆ โดยเพมขนจากรอยละ 68.6 ในป 2540 เปนรอยละ 91.7 ในป 2549 (แผนภาพ 3.16)

แผนภาพ 3.16 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษา จาแนกตามลกษณะเศรษฐกจ

ปงบประมาณ พ.ศ. 2540 - 2549

31.4

19.213.5 11.1 8.6 7.0 9.4 11.7 8.6 8.3

68.6

80.886.5 88.9 91.4 93.0 90.6 88.3 91.4 91.7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ป 25

40

ป 25

41

ป 25

42

ป 25

43

ป 25

44

ป 25

45

ป 25

46

ป 25

47

ป 25

48

ป 25

49

รอยล

ะ

รายจายลงทน รายจายประจา


จากขอมลขางตน พบวา ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาคอนขางสง และเพอความชดเจนในเรองของประสทธภาพการลงทนเพอการศกษา จงควรพจารณาถงผลสมฤทธทางการศกษาควบคไปดวย โดย

105

5.2 ผลสมฤทธทางการศกษา ประกอบดวย 1) ผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนระดบประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2544 – 2547 2) ผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2544 – 2547 3) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) ของ

นกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549 4) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนสง (A-NET) ของ

นกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549 5) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบความรวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ระดบ

มธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2542 จากการวจยและประเมนผลวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตรรวมกบนานาชาต ครงท 3 (วจยซา) The Third International Mathematics and Science Study Repeat (TIMSS-R) หรอ TIMSS - 1999

1) ผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนในระดบประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2544 – 2547

เมอพจารณาถงผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนในระดบประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2544 – 2547 จากแผนภาพ 3.17 พบวา คะแนนเฉลยในวชาหลก เชน วชาภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ และวทยาศาสตร มคะแนนลดลง โดยแยกเปน

แผนภาพ 3.17 ผลสมฤทธทางการศกษา ระดบประถมศกษาปท 6

ปการศกษา พ.ศ. 2544-2547

41.70

37.34

41.60

54.35

44.2345.26

50.63

46.9543.77

49.88

47.40

49.56

41.14

42.14

35.00

40.00

45.00

50.00

55.00

ป 2544 ป 2545 ป 2546 ป 2547

รอยล

ะของ

คะแน

นเฉล

ย

ภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ วทยาศาสตร


106

วชาภาษาไทย ลดลงจากรอยละ 54.35 ในป 2544 เหลอเพยงรอยละ 44.23 ในป 2547

วชาคณตศาสตร ลดลงจากรอยละ 46.95 ในป 2544 (แมจะเพมขนเปนรอยละ 49.88 ในป 2545) เหลอเพยงรอยละ 43.77 ในป 2547

วชาภาษาองกฤษ เปนวชาทมคะแนนเฉลยลดลงมากทสด โดยมคะแนนเฉลยลดลงจากรอยละ 49.56 ในป 2544 เหลอเพยงรอยละ 37.34 ในป 2547

วชาวทยาศาสตร มผลคะแนนเพยง 2 ปเทานน โดยคะแนนลดลงจากรอยละ 42.14 ในป 2546 เหลอเพยงรอยละ 41.60 ในป 2547

2) ผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2544 – 2547

เมอพจารณาถงผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยน ในระดบมธยมศกษาปท 3 ปการศกษา 2544 – 2547 พบวา คะแนนเฉลยในรายวชาหลก มแนวโนมลดลง โดยเฉพาะวชาภาษาองกฤษทลดลงจากรอยละ 38.95 ในป 2544 เปนรอยละ 32.28 ในป 2547 และคะแนนเฉลยของวชาภาษาไทยทลดลงจากรอยละ 53.98 ในป 2546 เปนรอยละ 37.22 ในป 2547 (แผนภาพ 3.18)

แผนภาพ 3.18 ผลสมฤทธทางการศกษา ระดบมธยมศกษาปท 3


38.29

53.98

46.6546.27

34.8834.99

39.07

32.36 32.28

37.9245.31

38.95 37.2238.07

42.4449.33

0

10

20

30

40

50

60

ป 2544 ป 2545 ป 2546 ป 2547

รอยล

ะของ

คะแน

นเฉล

ย

ภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ วทยาศาสตร สงคมศาสตร


107

3) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) ของนกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549

เมอพจารณาถงผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยน ในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549 พบวา คะแนนเฉลย O-NET ในทกรายวชามแนวโนมสงขน ยกเวนวชาสงคมศาสตรทมคะแนนเฉลยลดลง โดยลดลงจาก 42.64 คะแนน ในปการศกษา 2548 เปน 37.94 คะแนน ในปการศกษา 2549 อยางไรกตาม แมคะแนนเฉลย O-NET ในรายวชาอนเพมสงขน แตกเพมขนไมมากนก โดยเฉพาะวชาภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตร ทมคะแนนเฉลยคอนขางนอย (แผนภาพ 3.19)

แผนภาพ 3.19 คะแนนเฉลย O-NET ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6


34.0128.4629.81

42.6448.62

34.8829.56

32.3737.94

50.33

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

ภาษาไทย สงคม ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร

รอยล

ะของ

คะแน

นเฉล

ย

ปการศกษา 2548 ปการศกษา 2549


4) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนสง (A-NET) ของนกเรยนในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549

เมอพจารณาถงผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยน ในระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 – 2549 พบวา คะแนนเฉลยในวชาภาษาไทย 2 และวชาสงคมศาสตร 2 มแนวโนมลดลง ขณะทวชาภาษาองกฤษ 2 วชาคณตศาสตร 2 และวชาวทยาศาสตร 2

108

มแนวโนมคะแนนเฉลยเพมสงขน อยางไรกตาม แมคะแนนเฉลยใน 3 วชาทกลาวมา จะเพมสงขน แตกยงอยในระดบคะแนนทคอนขางตามาก โดยมคะแนนเฉลยเพยงรอยละ 23.75 ถง 30.96 เทานน (แผนภาพ 3.20)

แผนภาพ 3.20 คะแนนเฉลย A-NET ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6


25.8328.86

41.8645.93

28.98

23.75

27.0930.96

37.3539.92

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

40.00

45.00

50.00

ภาษาไทย2 สงคม2 ภาษาองกฤษ2 คณตศาสตร2 วทยาศาสตร2

รอยล

ะของ

คะแน

นเฉล

ย

ปการศกษา 2548 ปการศกษา 2549


5) คะแนนเฉลยจากผลการทดสอบความรวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2542 จากการวจยและประเมนผลวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตรรวมกบนานาชาตครงท 3 (วจยซา) [The Third International Mathematics and Science Study Repeat (TIMSS-R)] หรอ TIMSS – 1999

ผลสมฤทธวชาคณตศาสตร นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย สอบไดคะแนนเฉลยในวชา

คณตศาสตรเพยง 467 คะแนน (อนดบท 27 จากประเทศทงหมด 38 ประเทศ) ซงตากวาคะแนนเฉลยนานาชาต (487 คะแนน)

109

เมอพจารณาเปรยบเทยบระหวางประเทศไทยกบประเทศกลม WEI พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย ไดคะแนนเฉลยเปนรองเพยง 2 ประเทศเทานน คอ ประเทศรสเซย (526 คะแนน อนดบท 12) และประเทศมาเลเซย (519 คะแนน อนดบท 16) อยางไรกตาม นกเรยนชนมธยมศกษา ปท 2 ของประเทศไทย ยงไดคะแนนเฉลยในวชาคณตศาสตรมากกวาประเทศในกลมประเทศ WEI ดวยกนถง 3 ประเทศ ไดแก ประเทศอนโดนเซย (403 คะแนน อนดบท 34) ประเทศชล (392 คะแนน อนดบท 35) และประเทศฟลปปนส (345 คะแนน อนดบท 36)

เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศไทยกบประเทศในกลมประเทศ OECD พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย มผลคะแนนเฉลยเปนรองประเทศในกลมประเทศ OECD ทกประเทศ ทงนประเทศเกาหลเปนประเทศทไดคะแนนเฉลยในวชาคณตศาสตรสงสด โดยไดคะแนนเฉลยถง 587 คะแนน (อนดบท 2)

จากตาราง 3.12 นาสงเกตวา ประเทศทไดคะแนนเฉลยในวชาคณตศาสตร อนดบท 1 ถง 5 ลวนเปนประเทศในภมภาคเอเชยทงสน โดยไดแก ประเทศสงคโปร (604 คะแนน) เกาหล (587 คะแนน) จน (ไทเป) (585 คะแนน) ฮองกง (582 คะแนน) และประเทศญปน (579 คะแนน) ตามลาดบ (แผนภาพ 3.21)

แผนภาพ 3.21 ผลสมฤทธวชาคณตศาสตร ปการศกษา พ.ศ. 2542

ฟลปปนสชล

อนโดนเซยไทย

นวซแลนดองกฤษ



ฟนแลนด


รสเซย

แคนาดา

ญปนเกาหล

0

100

200

300

400

500

600

700

ประเทศ

คะแน

น


110

ผลสมฤทธวชาวทยาศาสตร นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย สอบไดคะแนนเฉลยในวชา

วทยาศาสตร 482 คะแนน (อนดบท 24 จากประเทศทงหมด 38 ประเทศ) ซงตากวาคะแนนเฉลยนานาชาต (488 คะแนน) เพยงเลกนอยเทานน

เมอพจารณาเปรยบเทยบระหวางประเทศไทยกบประเทศกลม WEI พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย ไดคะแนนเฉลยเปนรองเพยง 2 ประเทศเทานน คอ ประเทศรสเซย (529 คะแนน อนดบท 16) และประเทศมาเลเซย (492 คะแนน อนดบท 22)

แตอยางไรกตาม นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย ยงไดคะแนนเฉลยในวชาวทยาศาสตรมากกวาประเทศในกลมประเทศ WEI ดวยกนถง 3 ประเทศ ไดแก ประเทศอนโดนเซย (435 คะแนน อนดบท 32) ประเทศชล (420 คะแนน อนดบท 35) และประเทศฟลปปนส (345 คะแนน อนดบท 36) (แผนภาพ 3.22)

แผนภาพ 3.22 ผลสมฤทธวชาวทยาศาสตร ปการศกษา พ.ศ. 2542

ไทย

ชล

ฟลปปนส

ญปน

เกาหล


องกฤษ

ฟนแลนด

แคนาดา

รสเซย

สหรฐอเมรกานวซแลนด



0

100

200

300

400

500

600

ประเทศ

คะแน

น


เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศไทยกบประเทศในกลมประเทศ OECD พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ของประเทศไทย มผลคะแนนเฉลยเปนรองประเทศในกลมประเทศ OECD ทกประเทศ ทงนประเทศญปน เปนประเทศทไดคะแนนเฉลยในวชาวทยาศาสตรสงสด โดยไดคะแนนเฉลยถง 550 คะแนน (อนดบท 4)

111

112

จากตาราง 3.12 นาสงเกตวา ประเทศทไดคะแนนเฉลยในวชาวทยาศาสตรสงสด 5 อนดบแรก เปนประเทศในภมภาคเอเชยถง 4 ประเทศ ไดแก จน (ไทเป) (569 คะแนน อบดบท 1) ประเทศสงคโปร (568 คะแนน อบดบท 2) ประเทศญปน (550 คะแนน อบดบท 4) และประเทศเกาหล (549 คะแนน อบดบท 5) ขณะทอนดบท 3 ไดแก ประเทศฮงการ ประเทศจากภมภาคยโรป โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 552 คะแนน

จากขอมลการลงทนเพอการศกษาและผลสมฤทธทางการศกษาขางตน แสดงใหเหนวา ประเทศไทยมการลงทนเพอการศกษาคอนขางสง ในขณะทผลสมฤทธทางการศกษายงไมนาพงพอใจนก ซงแสดงใหเหนวาประเทศไทยอาจมปญหาในเรองประสทธภาพของการจดการดานงบประมาณทางการศกษา อยางไรกตาม เมอพจารณาในรายละเอยดจะพบวา แมการลงทนเพอการศกษาของประเทศไทยจะสง แตคาใชจายเพอการศกษาตอนกเรยนรายหวตอป มนอยมากเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเชยดวยกน โดยการลงทนเพอการศกษาของประเทศไทยสวนใหญเปนคาใชจายในดานรายจายประจา เชน เงนเดอนบคลากร เปนตน

ทงน ผลสมฤทธทางการศกษาไมไดขนอยกบคาใชจายในการลงทนเพอการศกษาแตเพยงปจจยเดยว ยงคงมปจจยอน ๆ ทเกยวของอกมาก เชน ผสอน ผเรยน หลกสตรและระบบการเรยน แหลงและสอการคนควา รวมถงความตอเนองของการลงทนเพอการศกษา ซงเอกสารเรอง “สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากล พ.ศ.2549” ไดตงขอสงเกตไวในเรองประสทธภาพการลงทนเพอการศกษา เชน เมอเปรยบเทยบกบประเทศสงคโปร จะพบวา ประเทศไทยลงทนเพอการศกษา (รอยละ 3.9 ของ GDP) มากกวาทประเทศสงคโปรลงทน (รอยละ 3.4 ของ GDP) แตสมรรถนะการศกษาของประเทศสงคโปรกลบดกวาประเทศไทยถง 35 อนดบ (ประเทศไทย อนดบท 48 ขณะทประเทศสงคโปร อนดบท 13) นอกจากน เมอเปรยบเทยบกบประเทศไอรแลนด ซงลงทนเพอการศกษามากกวาประเทศไทยเพยงเลกนอย (รอยละ 4.1 ของ GDP) แตกลบมอนดบดานการศกษา (อนดบท 14) เหนอกวาประเทศไทยถง 34 อนดบ อยางไรกตาม ในขอเทจจรง แมสดสวนจะตางกนเลกนอย แตเมดเงนทลงทนจรงแตกตางกนมาก และประเทศสวนใหญในกลมประเทศ OECD จะรกษาระดบของอตราการลงทนเพอการศกษาไว ไมวารายไดเมอเปรยบเทยบกบอานาจซอ (PPP: Purchasing Power Parity) จะเปลยนแปลงไปอยางไร เนองจากการพฒนาคนเปนปจจยพนฐานในการพฒนาประเทศทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ตวอยางทเดนชดทสด ไดแก ประเทศฟนแลนด ประเทศทไดรบการจดอนดบดานการศกษาเปนอนดบ 1 ไดใหความสาคญกบการลงทนดานการศกษามาก ดงจะเหนไดจากการลงทนเพอการศกษาคดเปนรอยละตอ GDP สงสะสมตอเนองหลายป โดยในรอบ 6 ปทผานมา (พ.ศ.2544 – 2549) การลงทนเพอการศกษาของประเทศฟนแลนด คดเปนรอยละ 5.8, 5.9, 5.8, 6.3, 6.5 และ 6.6 ของ GDP ตามลาดบ

113

ตารางสถต งบประมาณทางการศกษา

3

ตาราง 3.1 รอยละการลงทนเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

ประเทศ รฐ เอกชน รวม รฐ เอกชน รวม รฐ เอกชน รวม1 2 3 4 5 6 7 8 9

อารเจนตนา 2.6 0.7 3.4 0.6 0.4 1.0 3.5 1.2 4.7ชล 2.8 1.3 4.1 0.3 1.8 2.2 3.5 3.3 6.8ปารากวย 3.2 0.9 4.1 0.7 0.7 1.4 4.3 1.6 5.9อนโดนเซย 0.7 0.2 0.9 0.2 0.3 0.5 1.0 0.5 1.5มาเลเซย 5.1 - - 2.2 - - 7.4 - -ฟลปปนส 2.8 (x8) (x9) 0.4 (x8) (x9) 3.3 2.0 5.3ไทย 2.4 (x8) (x9) 0.5 (x8) (x9) 4.0 1.9 5.8อนเดย 2.6 0.9 3.5 0.7 0.2 0.8 3.3 1.2 4.5คาเฉลย WEI 3.0 0.5 3.1 0.8 - - 4.0 1.6 4.8ออสเตรเลย 3.4 0.7 4.1 0.8 0.8 1.5 4.3 1.5 5.8แคนาดา 3.2 0.3 3.6 1.3 1.0 2.4 4.6 1.3 5.9ฟนแลนด 3.9 n 4.0 1.7 0.1 1.8 6.0 0.1 6.1ฝรงเศส 4.0 0.3 4.2 1.1 0.2 1.4 5.8 0.5 6.3ญปน 2.7 0.3 3.0 0.5 0.8 1.3 3.5 1.2 4.8นวซแลนด 4.5 0.5 4.9 0.9 0.6 1.5 5.7 1.2 6.8เกาหล 3.5 0.9 4.4 0.6 2.0 2.6 4.6 2.9 7.5สวเดน 4.5 n 4.5 1.6 0.2 1.8 6.5 0.2 6.7สหราชอาณาจกร 4.0 0.6 4.6 0.8 0.3 1.1 5.1 1.0 6.1สหรฐอเมรกา 3.9 0.3 4.2 1.2 1.6 2.9 5.4 2.1 7.5คาเฉลย OECD 3.6 0.3 3.9 1.1 0.4 1.4 5.2 0.7 5.9ทมา: Table 2.a.i, Education Counts, UIS 2006

ระดบขนพนฐาน ระดบอดมศกษา รวมทกระดบการศกษา

114

ภายในประเทศ (GDP) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

ประเทศ ขนพนฐาน อดมศกษา รวมทกระดบ ขนพนฐาน อดมศกษา รวมทกระดบอารเจนตนา 9.0 1.9 12.0 2.7 0.6 3.5บราซล 8.8 2.5 12.2 3.1 1.0 4.7ชล 14.0 2.6 18.3 2.8 0.5 3.7อนเดย 8.4 2.2 10.7 2.6 0.7 3.3อนโดนเซย - - - 0.8 0.3 1.1มาเลเซย 17.9 9.8 28.0 5.1 2.8 8.0ปารากวย 8.1 1.8 10.8 3.2 0.7 4.3อรกวย 5.0 2.0 7.9 1.4 0.6 2.2ฟลปปนส 14.7 2.3 17.2 2.7 0.4 3.2ไทย 32.3 6.1 40.0 4.1 - -คาเฉลย WEI 12.4 3.3 16.9 3.0 0.9 4.1ออสเตรเลย - - - 3.6 1.1 4.8แคนาดา 8.2 4.3 12.5 3.3 1.7 5.0ฟนแลนด 8.0 4.1 12.8 4.1 2.1 6.5ฝรงเศส 7.5 2.2 11.0 4.0 1.2 5.9ญปน 7.9 1.8 10.7 2.7 0.6 3.7นวซแลนด 16.1 5.5 22.6 4.8 1.6 6.8เกาหล 11.5 2.0 15.0 3.5 0.6 4.6สวเดน 8.3 3.7 12.8 4.8 2.2 7.5สหราชอาณาจกร 8.8 2.4 11.9 4.0 1.1 5.4สหรฐอเมรกา 10.4 4.0 15.2 3.9 1.5 5.7คาเฉลย OECD 9.0 3.1 13.3 3.8 1.3 5.5ทมา : Table 2.c, Education Counts 2006, UIS, 2006.

115

ตาราง 3.2 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมด และตอผลตภณฑมวลรวม

รอยละงบประมาณดานการศกษาตอ รอยละงบประมาณดานการศกษาตองบประมาณแผนดนทงหมด ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP)

116

ตาราง 3.3 รอยละคาใชจายของรฐเพอการศกษาตอเงนงบประมาณแผนดนทงหมดของประเทศ ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา และรปแบบการจดสรรเงนงบประมาณสสถานศกษา

ระดบขนพนฐาน ระดบอดมศกษาประเทศ ใหสถาบนของ ใหสถาบนของ ใหสถาบนของ ใหสถาบนของ ใหสถาบนของ ใหสถาบนของ

รฐโดยตรง เอกชนโดยตรง เอกชนโดยออม รฐโดยตรง เอกชนโดยตรง เอกชนโดยออม1 2 3 4 5 6

อารเจนตนา 85.7 12.5 1.8 95.4 4.1 0.4ชล 61.0 38.5 0.5 34.6 30.7 34.6อรกวย 99.9 a 0.1 100.0 a nอนโดนเซย 90.1 6.6 3.4 100.0 n -มาเลเซย 99.5 a 0.5 80.2 a 19.8ฟลปปนส 99.4 a 0.6 100.0 a nไทย 97.2 2.8 - 61.2 (x4) 38.8อนเดย 72.4 27.5 0.1 78.9 20.9 0.2คาเฉลย WEI 90.9 7.7 1.6 85.1 5.1 9.9ออสเตรเลย 77.1 19.7 3.1 65.0 n 35.0แคนาดา 98.1 1.9 - 77.6 0.4 22.0ฟนแลนด 90.8 5.9 3.3 74.4 7.7 17.9ฝรงเศส 84.3 12.6 3.1 86.6 5.2 8.2ญปน 96.3 3.5 0.2 68.6 12.8 18.6นวซแลนด 89.0 3.7 7.3 55.1 1.5 43.4เกาหล 82.8 15.4 1.8 61.9 33.5 4.6สวเดน 87.3 6.4 6.3 66.9 4.7 28.4สหราชอาณาจกร 76.7 23.2 0.2 a 75.3 24.7สหรฐอเมรกา 99.8 0.2 a 70.3 11.8 17.8คาเฉลย OECD 86.7 10.7 3.4 71.7 11.2 17.4ทมา :Table 2.d; Education Counts 2006, UIS, 2006.

117

ตาราง 3.4 รอยละคาใชจายเพอการศกษาของภาครฐและเอกชน ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษาประเทศ ภาพรวม ขนพนฐาน อดมศกษา

รฐ เอกชน รฐ เอกชน รฐ เอกชนอารเจนตนา 74.0 26.0 77.6 22.4 58.7 41.3ชล 51.4 48.6 68.3 31.7 15.8 84.2ปารากวย 72.5 27.5 - - 51.4 48.6อนเดย 73.1 26.9 71.8 28.2 79.7 20.3อนโดนเซย 64.3 35.7 76.2 23.8 43.8 56.2ไทย 75.5 24.5 95.0 5.1 65.9 34.1คาเฉลย WEI 72.1 27.9 79.4 20.6 56.6 43.4ออสเตรเลย 73.9 26.1 83.7 16.3 48.0 52.0แคนาดา 77.4 22.6 91.3 8.7 56.4 43.6ฟนแลนด 97.9 2.1 99.2 0.8 96.4 3.6ฝรงเศส 90.4 9.6 92.4 7.6 81.3 18.7ญปน 74.1 25.9 91.3 8.7 39.7 60.3นวซแลนด 83.0 17.0 90.5 9.5 61.5 38.5เกาหล 60.0 40.0 79.3 20.7 23.2 76.8สวเดน 97.1 2.9 99.9 0.1 89.0 11.0สหราชอาณาจกร 84.0 16.0 86.5 13.5 70.2 29.8สหรฐอเมรกา 72.3 27.7 91.9 8.1 42.8 57.2คาเฉลย OECD 88.0 12.0 92.7 7.4 76.4 23.6ทมา:Table 2.b.i และ 2.b.ii , Education Counts, UIS 2006

118

ตาราง 3.5 อตราสวนคาใชจายภาครฐและเอกชนตอนกเรยนรายหวตอป ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา (หนวย : PPP $)

กอน

ประถม

ประถม มธยมศกษาหลงมธยม

อดมศกษา รวมทก

ระดบประเทศ ตอนตน ตอนปลาย รวม รวมอดม ปวส. อดมอนๆ*1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

อารเจนตนา (P) 1,616 1,324 1,588 1,716 1,636 a 2,896 2,208 3,180 1,625บราซล 926 870 1,105 1,152 1,121 a 10,054 (x7) (x7) 1,242ชล 2,470 2,139 2,124 2,281 2,225 a 7,011 3,128 8,382 2,876อนเดย 82 368 375 1,182 712 1,058 2,243 (x7) (x7) 586อนโดนเซย 54 92 231 312 261 a 1,073 (x7) (x7) 219มาเลเซย 439 1,830 (x5) (x5) 2,920 6,903 10,792 12,005 10,492 3,031ฟลปปนส 64 500 504 512 505 1,968 1,718 (x7) (x7) 565ไทย 481 3,442 2,044 3,140 2,484 - 4,474 16,194 3,935 3,170คาเฉลย WEI 707 1,066 1,119 1,275 1,183 - 4,225 (x7) (x7) 1,496ออสเตรเลย - 5,494 7,442 8,362 7,788 7,341 12,406 7,792 13,331 7,527แคนาดา(P) (x5) (x5) (x5) (x5) 6,482 (x8) 19,992 23,780 18,567 8,641ฟนแลนด 4,069 5,321 8,608 6,654 7,402 (x5) 12,047 3,985 12,060 7,578ฝรงเศส 4,744 4,939 7,603 9,992 8,653 5,195 10,704 8,925 11,303 7,807ญปน 3,766 6,350 6,991 7,552 7,283 (x4,7) 11,556 7,638 12,913 7,789นวซแลนด 4,325 4,841 4,803 6,730 5,693 8,016 8,832 6,064 9,738 5,963เกาหล 2,628 4,098 5,425 7,442 6,410 a 7,089 4,021 9,138 5,733สวเดน 4,091 7,291 7,446 7,848 7,662 2,867 16,073 (x7) (x7) 8,792สหราชอาณาจกร 7,153 5,851 (x5) (x5) 7,290 (x5) 11,866 (x7) (x7) 7,376สหรฐอเมรกา 7,755 8,305 9,156 10,105 9,590 - 24,074 (x7) (x7) 12,023คาเฉลย OECD 4,508 5,450 6,560 7,582 6,962 - 11,254 (x7) (x7) 6,827ทมา: Table 3.a, Education Counts, UIS 2006หมายเหต: (P) ขอมลเฉพาะสถาบนการศกษาของรฐเทานน * อดมอนๆ ไดแกระดบอนปรญญา(ยกเวน ปวส.) และปรญญาตรขนไป

ตาราง 3.6 รอยละคาใชจายภาครฐและเอกชนตอนกเรยนรายหวตอปเปรยบเทยบกบระดบประถมศกษา (มคาเทากบ 100) ปงบประมาณ 2546 จาแนกตามระดบการศกษา

ตอนตน ตอนปลาย รวม รวมอดม ปวส. อดมอนๆ*1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

อารเจนตนา 122 100 120 130 124 a 230 175 252 129บราซล 107 100 127 133 129 a 1,156 (x7) (x7) 143ชล 115 100 99 107 104 a 328 146 392 134อนโดนเซย 58 100 250 338 283 a 1,161 (x7) (x7) 237มาเลเซย (P) 24 100 (x5) (x5) 160 377 590 656 573 166ฟลปปนส (P) 13 100 101 102 101 394 343 (x7) (x7) 113อนเดย 22 100 102 321 193 287 609 (x7) (x7) 159ไทย (P) 14 100 59 91 72 - 130 470 114 92คาเฉลย WEI 66 100 108 120 111 - 467 (x7) (x7) 138ออสเตรเลย - 100 135 152 142 134 226 142 243 137แคนาดา(P) - - - - - (x8) 308 367 286 133ฟนแลนด 76 100 162 125 139 (x5) 226 75 227 142ฝรงเศส 96 100 154 202 175 105 217 181 229 158ญปน 59 100 110 119 115 (x4,7) 182 120 203 123นวซแลนด 89 100 99 139 118 166 182 125 201 123เกาหล 64 100 132 182 156 a 173 98 223 140สวเดน 56 100 102 108 105 39 220 (x7) (x7) 121สหราชอาณาจกร 122 100 (x5) (x5) 125 (x5) 203 (x7) (x7) 126สหรฐอเมรกา 93 100 110 122 115 - 290 (x7) (x7) 145คาเฉลย OECD 83 100 120 139 128 - 206 (x7) (x7) 125ทมา : Table 3.c.i; Education Counts 2006, UIS, 2006.หมายเหต: (P) ขอมลเฉพาะสถาบนการศกษาของรฐเทานน * อดมอนๆ ไดแกระดบอนปรญญา(ยกเวน ปวส.) และปรญญาตรขนไป

119

หลง

มธยม

อดมศกษา รวมทก

ระดบประเทศ กอน

ประถมประถม


120

ตาราง 3.7 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษาตองบประมาณแผนดน และรอยละของงบประมาณ ดานการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของประเทศไทย ปงบประมาณ 2540-2549


งบประมาณรายจาย งบประมาณ ผลตภณฑมวลรวม % งบฯ ดานการศกษาปงบประมาณ ดานการศกษา รายจายทงหมด ภายในประเทศ (GDP) ตองบทงหมด ตอ GDP

2540 215,161.90 984,000.00 5,302,000.00 21.9 4.1

2541 226,609.80 982,000.00 5,731,300.00 23.1 3.9

2542 208,614.10 825,000.00 5,583,000.00 25.3 3.7

2543 221,051.10 860,000.00 5,420,000.00 25.7 4.1

2544 221,591.50 910,000.00 5,208,600.00 24.4 4.3

2545 222,940.40 1,023,000.00 5,614,900.00 21.8 4.0

2546 235,444.40 999,900.00 5,799,700.00 23.5 4.1

2547 251,233.60 1,028,000.00 6,263,700.00 24.4 4.0

2548 262,938.30 1,200,000.00 7,123,710.00 21.9 3.7

2549 294,954.90 1,360,000.00 7,878,500.00 21.7 3.7

ทมา: สถตดานการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2548, สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

121

ตาราง 3.8 รอยละของงบประมาณรายจายของประเทศไทย ปงบประมาณ 2546-2549 จาแนกตามลกษณะงาน หนวย: ลานบาท

ปงบประมาณ ป 2546 ป 2547 ป 2548 ป 2549

ลกษณะงาน จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1.บรหารทวไป 190,756.5 19.1 193,730.1 18.8 211,274.8 17.6 240,404.8 17.7

2.บรหารชมชนและสงคม 185,686.2 42.1 186,549.1 42.6 203,608.2 38.9 249,175.6 40.0

(ดานการศกษา) (235,444.4) (23.5) (251,233.6) (24.4) 262938.3 (21.9) 294954.9 (21.7)

3.เศรษฐกจ 206,219.2 20.6 209,878.2 20.4 273,047.1 22.7 340,411.3 25.0

4.อน ๆ 181,793.7 18.2 186,609.0 18.2 249,131.6 20.8 235,053.4 17.3

รวมทงสน 764,455.6 100.0 776,766.4 100.0 1,200,000.0 100.0 1,360,000.0 100.0


122

ตาราง 3.9 รอยละของงบประมาณรายจายดานการศกษาของประเทศไทย ปงบประมาณ 2540-2549 จาแนกตามลกษณะเศรษฐกจ (รายจายลงทน-รายจายประจา)


ลกษณะเศรษฐกจ รายจายลงทน รายจายประจา

ปงบประมาณ จานวน รอยละ จานวน รอยละ รวม

2540 67,643.1 31.4 147,518.8 68.6 215,261.9

2541 43,601.5 19.2 183,008.3 80.8 226,709.8

2542 28,186.7 13.5 180,427.4 86.5 208,714.1

2543 24,530.9 11.1 196,520.2 88.9 221,151.1

2544 19,092.9 8.6 202,498.6 91.4 221,691.5

2545 15,667.6 7.0 207,272.8 93.0 223,040.4

2546 22,065.4 9.4 213,379.0 90.6 235,544.4

2547 29,382.2 11.7 221,851.4 88.3 251,333.6

2548 37,761.5 8.6 225,176.8 91.4 263,038.3

2549 24,375.6 8.3 270,579.3 91.7 295,054.9


123

ตาราง 3.10 ผลสมฤทธทางการเรยนระดบประถมศกษาปท 6 และระดบมธยมศกษาปท 3 ของนกเรยนไทย

ปการศกษา 2544 - 2547 จาแนกตามวชาและคะแนนเฉลยรอยละ

ประถมศกษาปท 6 ปการศกษา

วชา ป 2544 ป 2545 ป 2546 ป 2547

ภาษาไทย 54.35 50.63 45.26 44.23

คณตศาสตร 46.95 49.88 41.70 43.77

ภาษาองกฤษ 49.56 47.40 41.14 37.34

วทยาศาสตร n.a. n.a. 42.14 41.60

มธยมศกษาปท 3 ปการศกษา

วชา ป 2544 ป 2545 ป 2546 ป 2547

ภาษาไทย 46.27 46.65 53.98 38.29

คณตศาสตร 32.36 39.07 34.99 34.88

ภาษาองกฤษ 38.95 45.31 37.92 32.28

วทยาศาสตร n.a. n.a. 38.07 37.22

สงคมศาสตร n.a. n.a. 49.33 42.44


124

ตาราง 3.11 ผลการทดสอบทางการศกษาแหงชาตขนพนฐาน (O-NET) และขนสง (A-NET) ของนกเรยนไทย ระดบมธยมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548-2549 จาแนกตามวชาและคะแนนเฉลยรอยละ

คะแนนเฉลย O-NET คะแนนเฉลย A-NET

วชา (กมภาพนธ 2549) (กมภาพนธ 2550) วชา (กมภาพนธ 2549) (มนาคม 2550)

ปการศกษา 2548 ปการศกษา 2549 ปการศกษา 2548 ปการศกษา 2549

ภาษาไทย 48.62 50.33 ภาษาไทย2 45.93 39.92

สงคม 42.64 37.94 สงคม2 41.86 37.35

ภาษาองกฤษ 29.81 32.37 ภาษาองกฤษ2 28.98 30.96

คณตศาสตร 28.46 29.56 คณตศาสตร2 23.75 27.09

วทยาศาสตร 34.01 34.88 วทยาศาสตร2 25.83 28.86

ทมา: สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต ทมา: สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ตาราง 3.12 ผลการทดสอบความรวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ครงท 3 ระดบมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2542

วชา คณตศาสตร วชา วทยาศาสตรอนดบ ประเทศ คะแนนเฉลย อนดบ ประเทศ คะแนนเฉลย

1 สงคโปร 604 1 จน (ไทเป) 5692 เกาหล 587 2 สงคโปร 5683 จน (ไทเป) 585 3 ฮงการ 5524 ฮองกง 582 4 ญปน 5505 ญปน 579 5 เกาหล 5496 เบลเยยม 558 6 เนเธอรแลนด 5457 เนเธอรแลนด 540 7 ออสเตรเลย 5408 สาธารณรฐสโลวก 534 8 สาธารณรฐเชก 5399 ฮงการ 532 9 องกฤษ 53810 แคนาดา 531 10 ฟนแลนด 53511 สโลวเนย 530 11 สาธารณรฐสโลวก 53512 รสเซย 526 12 เบลเยยม 53513 ออสเตรเลย 525 13 สโลวเนย 53314 ฟนแลนด 520 14 แคนาดา 53315 สาธารณรฐเชก 520 15 ฮองกง 53016 มาเลเซย 519 16 รสเซย 52917 บลแกเรย 511 17 บลแกเรย 51818 ลตเวย 505 18 สหรฐอเมรกา 51519 สหรฐอเมรกา 502 19 นวซแลนด 51020 องกฤษ 496 20 ลตเวย 50321 นวซแลนด 491 21 อตาล 493

คาเฉลย 487 22 มาเลเซย 49222 ลทวเนย 482 23 ลทวเนย 48823 อตาล 479 คาเฉลย 48824 ไซปรส 476 24 ไทย 48225 โรมาเนย 472 25 โรมาเนย 47226 มอลโดวา 469 26 อสราเอล 46827 ไทย 467 27 ไซปรส 46028 อสราเอล 466 28 มอลโดวา 45929 ตนเซย 448 29 มาซโดเนย 45830 มาซโดเนย 447 30 จอรแดน 45031 ตรก 429 31 อหราน 44832 จอรแดน 428 32 อนโดนเซย 43533 อหราน 422 33 ตรก 43334 อนโดนเซย 403 34 ตนเซย 43035 ชล 392 35 ชล 42036 ฟลปปนส 345 36 ฟลปปนส 34537 โมรอกโก 337 37 โมรอกโก 32338 แอฟรกาใต 275 38 แอฟรกาใต 243

ทมา: TIMSS 1999 International Mathematics Report, National Center for Education Statistics

TIMSS 1999 International Science Report, National Center for Education Statistics

125

127

บทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบ

ปญหาเกยวกบครในปจจบนคอการขาดแคลนครในสาขาวชาเฉพาะ เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษาตางประเทศ หรอขาดแคลนครทมความสามารถพเศษ เชน ดนตร ครฝกกฬา ครสอนเดกพเศษ หรอขาดแคลนครในโรงเรยนทอยหางไกล ถนทรกนดาร บรเวณทไมปลอดภย หรอโรงเรยนทนกเรยนมปญหา จานวนครทประเทศตองการมไดพจารณาจากอตราสวนของจานวนนกเรยนตอคร แตตองพจารณาปญหาประสทธภาพของระบบการศกษา การบรรจและการโยกยายครเพอบรรลเปาหมายความเสมอภาค และคณภาพการศกษา ปจจยดานการเตบโตของประชากร การเขาถงการศกษาของเดก และความนาสนใจของอาชพอน ควรนามาพจารณารวมดวย คณวฒของครเพยงอยางเดยวไมสามารถทาใหประเทศชาตบรรลเปาหมายคณภาพการศกษาได

1. ครและสภาพแวดลอมการเรยนร ประชากรวยเรยน อตราสวนนกเรยนตอคร ขนาดของชนเรยน จานวนชวโมงเรยนของนกเรยน จานวนชวโมงสอนของคร และเงนเดอนคร ลวนเปนปจจยดานสภาพแวดลอมในการเรยนการสอนของครทตองเผชญทก ๆ วน

จานวนนกเรยนและคาดการณประชากรวยเรยนระหวาง พ.ศ.2553-2558 และอตราสวนนกเรยนตอคร ดรายละเอยดในบทท 1 การศกษาขนพนฐาน ซงจากการคาดการณประชากรในวยเรยนของไทย ในชวง พ.ศ. 2548-2553 และ พ.ศ.2553-2558 พบวา ประชากรวยเรยนระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย มอตราการเปลยนแปลงทลดลงดวย ดงนนจงเปนทคาดวาจะมผลกระทบตอความตองการครในอนาคตทลดลงดวย และแนวโนมความตองการครทวโลกในปจจบนจนถงในอนาคต (พ.ศ. 2553-2558) จะลดลงตามการลดลงของจานวนนกเรยน

1.1 ขนาดของชนเรยน ปจจยททาใหครเกดความทอแทในการสอน 7 ประการ คอ 1) ไมมเวลาเตรยมการสอน

2) ภาระงานมากเกนไป 3) เงนเดอนนอย 4) นกเรยนมปญหา 5) ขาดความปลอดภยในชวตและทรพยสน 6) นกเรยนในชนมากเกนไป และ 7) ไมมสวนรวมในกจการของโรงเรยน

แผนภาพ 4.1 ขนาดของชนเรยน จาแนกตามระดบการศกษา และประเภทสถานศกษา พ.ศ. 2546

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

ไทย


ฟลปปนส

WEI

OECD

สหรฐอเม

รกา

ออสเต

รเลย


ญปน

เกาหล

จานว

นคน

รฐ โรงเรยนเอกชนอสระ/รฐสนบสนน รวมรฐและเอกชน

ระดบมธยมศกษาตอนตน

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

ไทย


ฟลปปนส

WEI

OECD

สหรฐอเม

รกา

ออสเต

รเลย


ญปน

เกาหล

ฝรงเศส

จานว

นคน

ระดบประถมศกษา


128

129

ขนาดของชนเรยนเปนตวชวดภาระงานของครดวยเชนกน ขนาดของชนเรยนเปนคาเฉลยระดบประเทศ ในภมภาคและโรงเรยนแตละแหงอาจจะมขนาดของชนเรยนแตกตางกน ดงนน การเกบและวเคราะหขอมล จงควรเกบและวเคราะหลงไปถงระดบโรงเรยน เพราะ บางโรงเรยนอาจจะมขนาดของชนเรยน 20 คน แตบางโรงเรยนอาจจะมถง 55 คน

ตาราง 4.1 แสดงขนาดของชนเรยนระดบประถมศกษาในประเทศไทยมคาเฉลยนกเรยนตอหองเปน 24 คน ในโรงเรยนของรฐ 22 คน โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนจากรฐ 36 คน ระดบมธยมศกษาตอนตนมคาเฉลย 35 คน โรงเรยนของรฐ 35 คน และโรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนจากรฐ 39 คน ในกลม WEI โรงเรยนประถมศกษามขนาดชนเรยนเฉลย 28 คน โรงเรยนของรฐ 28 คน โรงเรยนเอกชนอสระ 24 คน โรงเรยนมธยมศกษาตอนตนมขนาดชนเรยนเฉลย 34 คน โรงเรยนของรฐ 35 คน โรงเรยนเอกชนอสระ 27คน ซงตางจากตวเลขของประเทศไทย สวนกลม OECD ระดบประถมศกษามขนาดชนเรยนเฉลย 21 คน โรงเรยนของรฐ 22 คน โรงเรยนเอกชนทรบเงนสนบสนนจากรฐ 19 คน โรงเรยนเอกชนอสระ 21 คน ในระดบมธยมศกษาตอนตนมขนาดชนเรยนเฉลย 24 24 23 และ 21 คน ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบกบจน ในระดบประถมศกษามขนาด ชนเรยนเฉลย 35 คน โรงเรยนของรฐ 35 คน และโรงเรยนเอกชนอสระ 36 คน สวนระดบมธยมศกษาตอนตนมขนาดชนเรยนเฉลย 57 57 และ 49 คน ตามลาดบ (แผนภาพ 4.1)

ความสมพนธระหวางขนาดของชนเรยนและคณภาพการศกษา ยงเปนขอถกเถยงระหวางนกวจยและผกาหนดนโยบายทางการศกษา ขนาดของชนเรยนเลกทาใหครสามารถเอาใจใสนกเรยนเปนรายบคคล และสามารถปรบบรบทการสอนใหเหมาะกบเดกเปนรายบคคลได ปญหาทตามมากคอ ขนาดของชนเรยนเลก หมายถงตองการครเพม และงบประมาณประเภทเงนเดอนกตองเพมดวย

ทางเลอกในการใหมขนาดของชนเรยนเลก ทาไดโดยการแยกชนเรยนและเพมชวโมงสอนของคร แตอาจจะมผลเสยตอการเตรยมการสอน และงานอน ๆ ถาจะลดเวลาเรยนของนกเรยนตอสปดาหลง อาจจะมผลกระทบตอคณภาพการศกษากเปนได แตตวเลขสถต บงบอกวาประเทศทเปนผนาทางการศกษา เชน กลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก และกลม OECD มขนาดของชนเรยนเลก (ในบทท 1 มภาพแสดงใหเหนวาอตราสวนนกเรยนตอครของประเทศสวนใหญในกลม OECD จะนอยกวาประเทศในกลม WEI)

คาของขนาดของชนเรยนเฉลยกเปนตวแปรทนามาพจารณาไดเชนกน แตอตราเฉลยของขนาดชนเรยนไมบงบอกถงความไมเสมอภาคทางการศกษาและการบรรจครในระบบการศกษา ถาขนาดของชนเรยนตากวาอตราสวนนกเรยนตอคร กอาจจะเพมนกเรยนในชนได บางประเทศ เชน กมพชา มขนาดของชนเรยนสงเพราะนกเรยนตองเขาเรยน

130

หลายชวโมง มขนาดของชนเรยน 70 คน ทงนมไดเสนอแนะใหเพมจานวนคร แตสามารถแกไขไดโดยการใหครสอนมากชวโมงขน เพราะการเพมหรอลดชวโมงสอนของครมผลกระทบตอผลการเรยนของเดก จานวนชวโมงเรยนของนกเรยนเปนตวชวดตวเดยวไมได เพราะเชอมโยงกบสภาพการทางานของครและขนาดของชนเรยนดวย

1.2 จานวนชวโมงเรยนตอปของเดก รายงานเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนของเดกในระยะไมนานมานใหความสาคญ

กบแรงจงใจของคร การฝกอบรมดานการเรยนการสอน และระดบการศกษาของคร แตผกาหนดนโยบายสวนมากพยายามเพมคณภาพการเรยนรของเดก โดยการเพมจานวนเวลาเรยน ซงผลทตามมากคอครตองทางานมากขนและคณภาพการศกษาอาจจะลดลงได เพราะครมความเหนอยลา และไมมเวลาเตรยมการสอน ถาหากเพมจานวนครกเปนการดทจะมตาแหนงงานเพม แตกตองเพมงบประมาณมากเชนกน ขอสาคญกคอ การเพมจานวนชวโมงสอนและชวโมงเรยนมไดหมายถงการเพมคณภาพการศกษาเสมอไป ปจจยอน ๆ ทเกยวของยงมอกมาก

ตาราง 4.2 จานวนนาทตอคาบการสอนของมาเลเซย 30 นาท อนเดย 35 นาท ไทย 50 นาท และบราซล 60 นาท จานวนนาทตอคาบแตละชวงอายของเดกควรเปนเทาไร และแตละบทเรยนควรจะใชกคาบตอครง ยงคงเปนปญหาทนกวจยตองหาคาตอบตอไป จงจะไดตวเลขทเหมาะสมตอการเพมคณภาพการศกษาของเดก

ประเทศไทยมจานวนชวโมงเรยนของเดกตอป อาย 9-11 ป อยระหวาง 800-1,000 ชวโมง อาย 12-14 ป อยระหวาง 1,000-1,200 ชวโมง กลม WEI ตวเลขสาหรบเดกอาย 9, 10 และ 11 ป จะเปน 882, 909 และ 917 ชวโมงตามลาดบ สวนเดกอาย 12, 13 และ 14 ป ตวเลขจะเปน 1,006, 1,031, และ 1,042 ชวโมง ตามลาดบ

รสเซยมจานวนชวโมงเรยนสาหรบเดกอาย 9, 10, และ 11 ป เปน 638, 791 และ 816 ชวโมงตามลาดบ สวนเดกอาย 12, 13 และ 14 ป เปน 867, 893 และ 893 ชวโมงตามลาดบ บราซลม 800 ชวโมงตอปของทกอายรายป 9-14 ป มาเลเซย อนโดนเซย และอนเดย มตวเลขใกลเคยงกบไทย ปญหาทนาศกษาคอ รสเซยทาการเรยนการสอนอยางไร จงใชชวโมงสอนทนอยกวาประเทศอน ๆ ใหเปนประโยชนสงสดและสามารถสรางการศกษาทมคณภาพดได (แผนภาพ 4.2)

ความสมพนธระหวางจานวนชวโมงเรยนและขนาดของชนเรยนมความแตกตางกนในแตละประเทศ โดยกลม OECD เชน ฮงการ ญปน หรอนอรเวย มจานวนเดกลดลง จงลงทนทางการศกษาไดมาก ครมชวโมงสอนนอย และขนาดของชนเรยนนอย แตในประเทศกมพชาและเคนยามขนาดของชนเรยนสงซงมากกวา 60 คน แตครสอนนอยกวา 700 ชวโมงตอป ในบงกลาเทศและอนโดนเซยขนาดของชนเรยนเปน 23 และ 18 คนตอครหนงคน แตจานวน

ชวโมงสอนสงถงปละ 1,391 ชวโมง และ 1,260 ชวโมงตามลาดบ ในประเทศไทยขนาดของชนเรยนโดยเฉลยในระดบประถมศกษาเปน 24 คน และระดบมธยมศกษาตอนตนเปน 35 คน ดงนนจงเปนการยากทจะหาจดสมดลของเงอนไขการทางานของคร

แผนภาพ 4.2 จานวนชวโมงเรยนตอปของเดกอาย 9-14 ป

ในสถานศกษาของรฐ พ.ศ. 2547

600

700

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

9 10 11 12 13 14

อาย(ป)

เวลา

เรยน

(ชวโมง

/ป)

ไทย



บราซล


รสเซย

WEI

1.3 จานวนชวโมงสอนตอปของคร


จานวนชวโมงทางานของครหมายถงชวโมงทใชในการบรหาร การเตรยมการสอน และภาระงานอน ๆ ซงครบางคนตองทาตลอดทงวน สวนจานวนชวโมงสอนหมายถงจานวนชวโมงทใชในการสอนทงในและนอกหองเรยนตามทกาหนดโดยโรงเรยน ซงจะแตกตางกนไปตามระดบการศกษาโรงเรยนและประเทศ

จานวนชวโมงสอนของครตอป มกาหนดไวในกฎหมายได เชน ครระดบประถมศกษาในบงคลาเทศ ตองสอน 1,391 ชวโมงตอป ในเคนยา สอนเพยง 500 ชวโมงตอป ประเทศไทยสอน 900 ชวโมงตอป มาเลเซยสอน 782 ชวโมงตอป เปนตน

ในหลายประเทศจานวนชวโมงสอนของครระดบมธยมศกษาตอนตนจะนอยกวาระดบประถมศกษา แตประเทศไทยและมาเลเชยจะกลบกนคอ ครสอนมธยมศกษาตอนตน

131

มากกวาประถมศกษา กลาวคอ สอน 1,100 ชวโมงตอป ในมาเลเซย ครสอน 798 ชวโมงตอป เปนตน

จานวนชวโมงสอนของครตอสปดาห ตามตาราง 4.3 แสดงวาประเทศไทยมตวเลขเปน 40 ชวโมงตอสปดาหในทง 3 ระดบคอ ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย กลม WEI ม 39 ชวโมงตอสปดาหทง 3 ระดบ กลม OECD ม 37 ชวโมงตอสปดาหทง 3 ระดบ อนโดนเซยมจานวนชวโมงสอนของครตอสปดาหสงสดคอ 44 ชวโมงตอสปดาห รองลงมาคอมาเลเซย 42 ชวโมงตอสปดาห ประเทศทครมชวโมงสอนตอสปดาหตาสดคอ ฝรงเศสและญปน โดยอยท 35 ชวโมงตอสปดาห

จานวนชวโมงสอนของครตอปของประเทศไทย ระดบประถมศกษาคอ 800 - 1,000 ชวโมง ระดบมธยมศกษาตอนตน 1,000 - 1,200 ชวโมง และระดบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ 1,122 ชวโมง กลม WEI มชวโมงสอนตอปของทง 3 ระดบเปน 872, 864 และ 858 ชวโมงตามลาดบ สวนกลม OECD มชวโมงสอนตอปเปน 805, 704 และ 663 ชวโมงตามลาดบ ซงตากวาชวโมงสอนของครไทย และจานวนชวโมงสอนลดลงเมอชนสงขน (แผนภาพ 4.3)

แผนภาพ 4.3 จานวนชวโมงสอนของครตอป ในสถานศกษาของรฐ

พ.ศ. 2547

0500

1,0001,5002,0002,5003,0003,5004,000

ไทย

รสเซย


ฟลปป

นส


WEI

OECD ญปน

ฟนแลนด

เกาหล



ประเทศ

เวลา

สอน(ชว

โมง/ป

)

ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย


132

133

ในระดบประถมศกษา ประเทศทครมชวโมงสอนตาสดไดแก ญปน 648 ชวโมงและฟนแลนด 680 ชวโมง สงสดไดแก ฟลปปนส 1,182 ชวโมง และอนโดนเซย 1,260 ชวโมง

ระดบมธยมศกษาตอนตน ประเทศทมจานวนชวโมงสอนของครตาสดไดแก ญปน 534 ชวโมง และเกาหล 565 ชวโมง สงสดไดแก ฟลปปนส 1,182 ชวโมง และไทยซงอยระหวาง 1,000-1,200 ชวโมง

ระดบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ ประเทศทครมชวโมงสอนตาสดไดแก ญปน 466 ชวโมง และเกาหล 550 ชวโมง สงสดไดแก ฟลปปนส 1,182 ชวโมง และไทย 1,122 ชวโมง

หลายประเทศในตารางน แสดงใหเหนวาจานวนชวโมงสอนของครลดลงจากประถมศกษา มธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย ฟลปปนสและสหรฐอเมรกามคาคงตว ไทยเปนประเทศเดยวทจานวนชวโมงสอนของครเพมขนจากระดบประถมศกษาไปสมธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

จานวนชวโมงเรยนและจานวนชวโมงสอนของครมากมผลตอคณภาพการศกษาหรอไม หรอทาใหคณภาพลดลง เมอครสอนและนกเรยนเรยนมากจนเกนไป อาจจะกอใหเกดความเหนอยออนได จงนาจะศกษากนตอไป จานวนชวโมงสอนตอสปดาหของครเทาใด และจานวนชวโมงเรยนของนกเรยนตอสปดาหเทาใดจงจะเหมาะสมตอการทาใหคณภาพการศกษาสงขน

1.4 อตราเงนเดอนคร การทจะใหคนเกงคนดมาเปนคร และยงคงเปนครอยตอไป รฐตองใหคาตอบแทนท

เปนเงนเดอนและอน ๆ ทเทยบไดกบบคคลในอาชพอนทมคณวฒ และภาระงานเทาเทยมกน เงนเดอนครเปนคาใชจายสงสดของงบดาเนนงานดานการศกษา ซงจะพจารณาคกบอตราสวนนกเรยนตอคร จานวนชวโมงสอนตอสปดาหทรฐกาหนด และปจจยทเกยวของอน ๆ เชน คาครองชพ เปนตน

ตวชวด 2 ตวทใชในการเปรยบเทยบเงนเดอนครระหวางประเทศตอป คอ อตราเงนเดอนทเปลยนเปนเงนเหรยญสหรฐปรบดวยคาอานาจซอเปรยบเทยบ (Purchasing Power Parities : PPP) เมอแรกเขา เมอทางาน 15 ป และอตราเงนเดอนสงสดทครไดรบ และเงนเดอนครคดเทยบเปนรอยละกบของผลตภณฑมวลรวมรายหว (GDP per capita) เพอแสดงถงความพยายามของรฐทจะใหเงนเดอนคร ดงตาราง 4.4 และ ตาราง 4.5 ตามลาดบ ตามตาราง 4.4 แสดงอตราเงนเดอนทเปลยนเปน PPP เงนเดอนของครไทยทงระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย เมอแรกเขา เมอ

134

ทางาน 15 ป และเงนเดอนสงสดไดรบเปน 5,922 14,554 และ 27,757 PPP$ ตอป ตามลาดบ

ในระดบประถมศกษา เงนเดอนเรมตนของครคดเปน PPP ของกลม WEI คอ 7,622 PPP$ OECD 25,727 PPP$ ประเทศทเรมตนตาสดไดแก อนโดนเซย (800) สงสดคอ สหรฐอเมรกา (32,703) สวนเงนเดอนเมอทางานครบ 15 ป คาเฉลยของกลม WEI อยท 9,645 PPP$ และคาเฉลยของกลม OECD อยท 35,099 PPP$ ประเทศทครมเงนเดอนตาสด คอ อนโดนเซย (1,266) สงสดคอ เกาหล (48,875) สาหรบเงนเดอนขนสงสดของคร ทมอตราตาสดเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนยงคงเปนอนโดนเซย (2,412) สงสด คอ เกาหล (78,472)

ระดบมธยมศกษาตอนตน เงนเดอนเมอเรมตนของกลม WEI คอ 8,886 PPP$ กลม OECD 27,560 PPP$ ประเทศทเรมตนตาสดคอ อนโดนเซย (800) สงสดคอ ฟนแลนด (32,407) เงนเดอนเมอทางานครบ 15 ป ตาสดคอ อนโดนเซย (1,266) สงสดคอ เกาหล (48,754) คาเฉลยของกลม WEI คอ 10,990 PPP$ และกลม OECD 37,488 PPP$ สวนเงนเดอนขนสงสดทมอตราตาสดยงคงเปนอนโดนเซย (2,412) สงสดคอ เกาหล (78,351) คาเฉลยของกลม WEI คอ15,623 PPP$ และกลม OECD 45,277 PPP$

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เงนเดอนครเมอเรมตนของกลม WEI คอ 9,992 PPP$ และกลม OECD 28,892 PPP$ เงนเดอนเรมตนทตาสดเปน อนโดนเซย (832) สงสดคอ ฟนแลนด (34,825) เงนเดอนเมอทางานครบ 15 ป กลม WEI คอ 12,110 PPP$ กลม OECD 40,295 PPP$ ประเทศทมอตราตาสด คออนโดนเซย (1,524) สงสดคอ เกาหล (48,754) สวนเงนเดอนขนสงสดทครจะไดรบของกลม WEI คอ 16,307 PPP$ กลม OECD 48,197 PPP$ ประเทศทครไดรบเงนเดอนขนสงสดทมอตราตาสดยงคงเปนอนโดนเซย (2,412) และสงสดคอ เกาหล (78,351) ดงแผนภาพ 4.4

ตาราง 4 .5 แสดงเงนเดอนคร เปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอหว (GDP per capita) คดเทยบเปนรอยละ ซงชใหเหนถงความพยายามของรฐทจะชกจงคนดคนเกงเขามาสอาชพคร เมอครระดบประถมศกษา เงนเดอนเรมตนอาชพครในกลม WEI คดเปนรอยละ 145 สวนกลม OECD รอยละ 95 ประเทศทใหเงนเดอนตาสดเมอเปรยบเทยบกบ GDP per capita ยงคงเปนอนโดนเซย (รอยละ 23) สงสดคอ ฟลปปนส (รอยละ 201) เมอครประถมศกษาทางานครบ 15 ป กลม WEI คดเปนรอยละ 183 กลม OECD รอยละ 130 ตาสดยงคงเปนอนโดนเซย (รอยละ 36) สงสดคอ เกาหล (รอยละ 237) เมอเงนเดอนสงสดของครประถมศกษาในกลม WEI คดเปนรอยละ 206 กลม OECD รอยละ 157 ตาสดยงคงเปนอนโดนเซย (รอยละ 68) สงสดคอ เกาหล (รอยละ 380) ดงแผนภาพ 4.5

แผนภาพ 4.4 อตราเงนเดอนตอปของครเรมตนและสงสด พ.ศ. 2547คดเปนเงนเหรยญเปรยบเทยบ (PPP)

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

$25,000

$30,000

$35,000

ไทย

อนโดน

เซย

ฟลปปนส

มาเลเซย WEI

OECD


ญปน

เกาหล

ออสเต

รเลย

ประเทศ

PPP$


$0

$10,000

$20,000

$30,000

$40,000

$50,000

$60,000

$70,000

$80,000

$90,000

ไทย


ฟลปปนส

มาเลเซย WEI

OECD


ออสเต

รเลย

ญปน

เกาหล

ประเทศ

PPP$

เงนเดอนเรมตน

เงนเดอนสงสด


135

แผนภาพ 4.5 เงนเดอนเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอป

(คดเปนรอยละ) จาแนกตามระดบการศกษา พ.ศ. 2547

0

50

100

150

200

250



ฟลปป

นส

WEI

OECD

นวซแลน

ด

ฝรงเศ

ส

สวเดน


ญปน


องกฤ

ษ

ฟนแล

นด

เกาห

ล

ประเทศ

รอยล

ะ


เงนเดอนเรมตน

050

100150200250300350400



ฟลปป

นส

WEI

OECD

นวซแลน

ด

ฝรงเศ

ส

สวเดน


ญปน


องกฤ

ษ

ฟนแล

นด

เกาหล

ประเทศ

รอยล

ะ

เงนเดอนสงสด

หมายเหต : ไมมขอมลประเทศไทย ทมา: ตาราง 4.5 หนา 168

136

137

ระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย มลกษณะคลาย ๆ กน เปนทนาสงเกตวา เงนเดอนขนเรมตน เงนเดอนเมอทางานครบ 15 ป และเงนเดอนสงสดของครแตละระดบมความแตกตางกน ประเทศไทย นวซแลนด และสหราชอาณาจกร มเกณฑทคลายกน โดยเกาหล มาเลเซย และฟลปปนส พยายามใหผลตอบแทนแกครคอนขางสงเมอคดเปนผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอหว สาหรบตารางนประเทศไทยไมมขอมล

สวนผลตอบแทนอน ๆ เชน คาชดเชยพนทหางไกล คาเชาบาน หรอบานพกคร วฒสงกวาเกณฑขนตา การเขารบการพฒนาวชาชพคร การทาหนาทบรหารเพมเตม สอบไดคะแนนสงไดเกยรตนยม ผลการสอนดเดน ผลการเรยนของนกเรยนดเดน ลวนเปนสงทหลายประเทศตอบแทนครเพราะผลงานเหลาน ตาราง 4.6 แสดงใหเหนวา กมพชาตอบแทนทง 7 รายการ บงกลาเทศ 6 รายการ เคนยา ควบา และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว 5 รายการ เปนตน สวนประเทศอน ๆ ในกลม WEI และ OECD ไมมขอมล

2. สภาพอปสงคและอปทานครทวโลก

ปญหาอปทานครในระดบโลกมกเกดจากการขาดแคลนครพเศษ อาจจะเปนสอนวชาพเศษ เชน คณตศาสตรและวทยาศาสตร ครการศกษาพเศษ รวมทงการบรรจครในโรงเรยนบางโรงเรยน เชน โรงเรยนทใหบรการแกเดกดอยโอกาส ชมชนยากจนหรอชมชนหางไกล เปนตน

ความตองการครของแตละประเทศมไดเปนสดสวนกบจานวนนกเรยนเสมอไป แตจะขนอยกบประสทธภาพของระบบการบรหารการศกษาดวย นนคอวธการบรรจครเพอสนองความตองการดานคณภาพการศกษา และความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษาของนกเรยน จานวนครทครบชนเพยงอยางเดยว มไดหมายถงประสทธภาพการเรยนการสอนทจะใหบรรลการประถมศกษาสากล

ปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบอปสงคคร เชน การเตบโตของประชากร การเขาถงการศกษา ประสทธภาพของระบบการศกษา การครบเกษยณอาย การลาออก การยายงาน หรอคณลกษณะสวนบคคลของคร เชน อาย เพศ อายราชการ เปนตน ลวนเปนตวแปรสาคญในการกาหนดคาใชจายทางการศกษา สงเหลานตองนามาพจารณาในการกาหนดอปสงคและอปทานคร รวมทงการคาดการณจานวนครประจาการและการเขาออกของครจนถงป พ.ศ.2558

ในบางประเทศมการจางผเชยวชาญเขามาทาหนาทบางประการ เชน บรหาร แนะแนว การเงน การกฬา และอน ๆ การบรหารในลกษณะนจะทาใหความตองการครลดลงได ปญหาโรค เชน HIV-AIDS และสงคราม กกระทบตอจานวนครในแอฟรกา แตในกลม WEI

138

และ OECD ยงไมมผลกระทบ สวนการทคนอพยพเขาเมองมากในบางประเทศมผลทาใหความตองการครในเมองเพมมากขนดวย

2.1 การเปลยนแปลงจานวนคร พ.ศ. 2534-2547 เมอมองในแงของนโยบาย จานวนครประจาการสามารถใชในการประมาณคาใชจาย

ได สวนจานวนการเขา-ออกของครสามารถใชในการประเมนความตองการดานการฝกหดคร และการอบรมครประจาการได จานวนการเขาสอาชพและออกจากอาชพครบงบอกถงการไหลหรอการเปลยนแปลงจานวนครประจาการ หลายประเทศใชวธการรบครเขามากอนแลวพฒนาคณภาพครภายหลง แตรายงานของธนาคารโลกมความเหนวาการปรบปรงคณภาพของครประจาการในดานคณวฒ ประสบการณ และสมรรถภาพ ควรมความสาคญมากกวาการสรรหาครใหมเขามา รายงานนยงกลาวตอไปวา คณภาพการศกษาเสอมลงดวยสาเหตหลายประการ เชน การบรรจครลงตาแหนงไมด ขาดแคลนอปกรณการเรยนการสอน จานวนวนและเวลาเรยนถกตดหรอลดลง อตราการออกกลางคนกอนสาเรจสง และการตกซาชนของนกเรยนสง นอกจากนยงมปญหาระบบการศกษาและหลกสตรไมทนสมยและไมเหมาะสม การเตรยมตวของครไมเพยงพออนเนองมาจากปญหาการฝกหดครและการบรการสนบสนนการสอนของคร

ประเทศทประสบความสาเรจในดานคณภาพการศกษาจะเรมตนการศกษาดวยการเนนคณภาพเปนอนดบแรก เพราะฉะนน ชมชน ผปกครอง และครตองรวมกนอภปรายและหาแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษาไปทละขน เพราะวธลดใหสาเรจอยางรวดเรวนนยงไมม ตองเรยนรจากประสบการณของประเทศทประสบผลสาเรจ ซงจดเนนของเขามกอยทการฝกหดครเขมขน และรายงานฉบบนยงเนนอกวา การฝกหดครควรอยกบองคกรเอกชนเพราะการบรหารขององคกรเอกชนมความยดหยนและมประสทธภาพมากกวา ในโคโซโว ประเทศเซอรเบย การพฒนาครประจาการประสบผลสาเรจมาก โดยใชวธการตงหนวยงานรบผดชอบเปนหนวยนา (Lead Agency) คอ Kosovo Educator Development Program ทาหนาทประสานกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp. 24)

จานวนครทวโลกในระดบประถมศกษาใน พ.ศ. 2534 มประมาณ 22.8 ลานคน พ.ศ. 2547 เพมเปน 26.4 ลานคน คอเพมคดเปนรอยละ 16 ขณะทจานวนครระดบมธยมศกษาใน พ.ศ.2534 ม 19.5 ลานคน เพมเปน 27.6 ลานคน ใน พ.ศ.2547 คอเพมคดเปนรอยละ 41.5 โดยครระดบมธยมศกษาเพมมากกวาครระดบประถมศกษาเปนครงแรก เนองมาจากจานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาเพม และครสอนวชาพเศษระดบมธยมศกษามมากกวาระดบประถมศกษา ยกเวนประเทศกลมยโรปตอนกลางและตะวนออก/เอเชยกลางทจานวนครระดบม ธยมศกษาและระดบประถมศกษาลดลงต งแต พ .ศ . 2543 เปนตนมา

139

เพราะจานวนนกเรยนลดลง (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp. 22)

จานวนครในหลายประเทศลดลงเนองมาจากสาเหตอน เชน ความไมมเสถยรภาพทางการเมอง ความขดแยง สงครามในประเทศ โรคเอดส และครชนดถกจางโดยประเทศอนทใหเงนเดอนสงกวา โดยเฉพาะจากประเทศยากจนไปสประเทศรารวย (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp. 23)

ในชวงหลายทศวรรษ เมอเปรยบเทยบ ใน พ.ศ. 2514 มครระดบประถมศกษาในกลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก และกลมยโรปตอนกลางและตะวนออก/เอเชยกลาง มสดสวนคดเปนรอยละ 21 และ 13 ของครทวโลก ตามลาดบ ใน พ.ศ.2547 ลดลงเหลอคดเปนรอยละ 14 และ 6 ตามลาดบ สวนครในกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟก มถงรอยละ 36 ของโลกทงหมด

สาหรบครระดบมธยมศกษาในกลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก มจานวนมากคอรอยละ 36 ใน พ.ศ.2514 แต พ.ศ. 2543 ลดลงเหลอเปนรอยละ 19 แตกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟกมถงรอยละ 31 กลมลาตนอเมรกาและแครบเบยน กลมซบ-สฮารนแอฟรกา และกลมรฐอาหรบ มครมากขน เพราะมการขยายการศกษามากขน โดยเฉพาะการมประชากรเพมสงในประเทศทมรายไดปานกลาง เชน บราซล จน และอยปต (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp. 26)

สาหรบประเทศไทย จานวนครระดบประถมศกษาและมธยมศกษาระหวาง พ.ศ. 2534-2547 มดงน

(จานวน 1,000 คน) ระดบ พ.ศ.

2543 พ.ศ. 2547

คาเฉลยตอปคดเปนรอยละ (พ.ศ.2543-2547)

สดสวนครสตรคดเปนรอยละ

ประถมศกษา 293.4 298.3 0.6 58.4 มธยมศกษา 242.9 215.8 -3.9 51.5

ทมา: ตาราง 4.7 หนา 170 และ ตาราง 4.9 หนา 172

จานวนครระดบประถมศกษาของไทยใน พ.ศ. 2543 มประมาณ 293,400 คน ใน พ.ศ. 2547 มประมาณ 298,300 คน อตราการเตบโตเฉลยตอประหวาง พ.ศ. 2543-2547 คดเปนรอยละ 0.6 จานวนครระดบมธยมศกษาใน พ.ศ. 2543 มประมาณ 242,900 คน ใน พ.ศ. 2547 มประมาณ 215,800 คน อตราการเปลยนแปลงระหวาง พ.ศ. 2543-2547 มอตราการลดลงเฉลยตอปคดเปนรอยละ 3.9

140

แผนภาพ 4.6 สดสวนประชากรครระดบประถมศกษาทเปนเพศหญง พ.ศ. 2547

4552 53

66 65

7681 81 82 83

88

58

41

7889

01020304050

60708090

100

ไทย

กมพช

า

ลาว

อนโดนเซย จน


เวยดน

าม

ฟลปป

นส

ญปน

เก

ฟนแล

นด

สวเดน

ฝรงเศ

ส

สหราชอ

าณาจ

กร

นวซแ

ลนด


ประเทศ

รอยล

ะ

OECD WEI

74

าหล

สดสวนประชากรครระดบมธยมศกษาทเปนเพศหญง พ.ศ. 2547

52

31

42 40 43

65 65

76

31

4957 59 60 60 61

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ไทย

กมพช

า

ลาว

อนโดนเซย จน


เวยดน

าม

ฟลปป

นส

ญปน

เกาห

ล

ฟนแล

นด

สวเดน

ฝรงเศ

ส

สหราชอ

าณาจ

กร

นวซแ

ลนด


ประเทศ

รอยล

ะ

OECD WEI


141

ใน แผนภาพ 4.6 แสดงสดสวนของประชากรครทเปนหญง ในประเทศไทย ครระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา มสดสวนของประชากรครทเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 58.4 และ 51.5 ตามลาดบ อยางไรกตาม ประเทศสวนใหญมประชากรครระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษาเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย

2.2 อายของคร

ในหลายประเทศ ครครบเกษยณอาย 60 ป บางประเทศ 65 ป บางประเทศ 55 ป สาหรบบางประเทศ เชน ไทย ใหครครบเกษยณอายกอนกาหนดได จงมผลทาใหตองการครทดแทนในสวนทขาด ตามตาราง 4.8 ในพ.ศ. 2546/2547 ครระดบประถมศกษาทมอายระหวาง 50-59 ป และ 60 ปขนไป ในกลม WEI คดเปนรอยละ 14.2 กลม OECD รอยละ 28.5 ประเทศอนโดนเซย ตาสด คอรอยละ 3.7 สงสดคอ สวเดน รอยละ 46.1 ซงบงบอกวาคาใชจายดานเงนเดอนครของสวเดนจะสงมาก และความตองการครทดแทนจะมากไปดวย แตอาจจะตากวาจานวนครทครบเกษยณอายอนเนองมาจากจานวนนกเรยนลดลงในบางประเทศ ครระดบมธยมศกษาตอนตนทมอายอยระหวาง 50-59 ป และ 60 ปขนไป กลม WEI คดเปนรอยละ 18.1 กลม OECD รอยละ 32.2 ตาสดคอ เกาหล รอยละ 10.3 สงสดคอ ฝรงเศส รอยละ 34.7 ตวเลขเชนนชวา งบประมาณเงนเดอนครสงและความตองการครในอก 10 ป ขางหนาจะเพมมากขน ครระดบมธยมศกษาตอนปลายทมอายระหวาง 50-59 ป และ 60 ปขนไป กลม WEI คดเปนรอยละ 14.6 กลม OECD รอยละ 33.7 ตาสดคอ อนโดนเซย รอยละ 10.5 สงสดคอ สวเดน รอยละ 49.7 ซงแสดงวา สวเดนตองการครเพมในอก 10 ป ขางหนาเปนจานวนมาก ในตารางนประเทศไทยไมมขอมล (แผนภาพ 4.7)

2.3 คาดการณความตองการครใน พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2558 สาหรบประเทศในกลมเอเชยตะวนออกและแปซฟก UIS ประมาณการณวา

ระหวาง พ.ศ.2547 ถง พ.ศ. 2558 จานวนครปจจบนจาก 9.4 ลานคน จะลดลงเหลอ 7.4 ลานคน รวมถงประเทศไทยดวย การประมาณจานวนครนน ขนแรกประมาณการจานวนนกเรยน พ.ศ. 2558 จากจานวนประชากร พ.ศ. 2547 ทจะเปนนกเรยนใน พ .ศ . 2 5 5 8 จากกา รส า ร ว จของ UNDP โ ดยก าหนดว า เ ด ก เ ข า เ ร ยน เท า ก บ รอยละ 100 บวกกบตวเลขระหวางครงหนงของรอยละของเดกซาชนในปจจบนกบ รอยละ 10 รวมทงความสามารถในการใหการศกษาครอบคลมทวประเทศ

142

แผนภาพ 4.7 รอยละของคร จาแนกตามชวงอาย พ.ศ. 2546/2547

0%

20%

40%

60%

80%

100%



WEI

OEC

D

ฟนแลนด

ฝรงเศ

ส


เกาหล

สวเดน


าจกร

ประเทศ

รอยล

ะ

<30 ป 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป >60 ป ไมทราบ

ระดบประถมศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนตน

0%

20%

40%

60%

80%

100%



WEI

OEC

D

ฟนแลนด

ฝรงเศ

ส


เกาหล

สวเดน


าจกร

ประเทศ

รอยล

ะ

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

0%

20%

40%

60%

80%

100%



WEI

OEC

D

ฟนแลนด

ฝรงเศ

ส


เกาหล

สวเดน


าจกร

ประเทศ

รอยล

ะ

หมายเหต : ประเทศมาเลเซยมขอมลระดบมธยมศกษาตอนตนรวมอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทมา: ตาราง 4.8 หนา 171

143

ขนตอไป UIS กาหนดเปาหมายอตราสวนนกเรยนตอครเทากบ 40:1 ถาหากอตราสวนตากวานกยงคงรกษาอตราไว และจานวนครคงเดม ขนตอไปคอ ประมาณการวาครจะออกจากอาชพครเทาใด โดยกาหนดคาไวในระดบตา กลาง และสง คอรอยละ 5 6.5 และ 8 ตามลาดบ แลวคานวณความตองการครเพมทง 3 ขนาด ตวเลขทง 3 ขนตอนทจะนาไปสจานวนครทตองการ 3 ขนาด แตทนยมคอ ระดบกลางเทากบรอยละ 6.5 และระดบตารอยละ 5 ในตาราง 4.9 แสดงตวเลขคร พ.ศ. 2547 และครทตองการใน พ.ศ.2558 (ในตารางนประเทศไทยไมมขอมล) โดยทกประเทศในตารางมความตองการครลดลง ยกเวนสหรฐอเมรกาทตองการครเพม โดยใน พ.ศ. 2547 สหรฐอเมรกามคร 1,677,400 คน แต พ.ศ. 2558 ตองการคร 1,736,500 คน คอเพม 59,100 คน หรอรอยละ 0.3 ตอป ประเทศทตองการลดจานวนครมากทสดคอจน ใน พ.ศ. 2547 มคร 5,747,300 คน พ.ศ. 2558 คาดวาจะตองการคร 3,969,000 คน ลดลง 1,778,300 คน คอรอยละ 30.9 หรอรอยละ 3.3 ตอป เวยดนาม ใน พ.ศ. 2547 มคร 362,600 คน พ.ศ. 2558 ตองการคร 347,900 คน ลดลง 14,700 คน คอรอยละ 4.1 หรอรอยละ 0.4 ตอป เกาหล ใน พ.ศ. 2547 มคร 139,000 คน พ.ศ. 2558 ตองการคร 91,300 คน ลดลง 47,700 คน คอรอยละ 34.3 หรอรอยละ 3.8 ตอป (แผนภาพ 4.8)

3. คณวฒ คณภาพและการฝกหดคร การศกษาจะบรรลเปาหมายทกาหนดไดกตอเมอมจานวนครเพยงพอ และครประจา

หองเรยนมประสทธภาพในการสอน การศกษาทมคณภาพนาไปสผลการเรยนทมคณภาพ นนหมายถงตองมการฝกหดครและการพฒนาครทด นอกจากนแลวยงตองมการบรรจครลงตาแหนงอยางมระบบ ไดครทมคณภาพกระจายไปตามภมภาคและทองถนอยางเสมอภาค คณภาพครครอบคลมทกษะหลายประการ เชน สมรรถภาพและแรงจงใจ มการฝกหดครทดและการฝกอบรมครประจาการทด เปนตน ในสวนนจะกลาวถงคณภาพของครทเกยวกบการฝกหดคร การฝกอบรมคร ความรของครในวชาทสอนและวชาคร การใชขอมลตาง ๆ ทมอย มเครองมอในการสารวจและประเมนเพอการจดทานโยบายเกยวกบคร (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.49-57) โดยรายงานดงกลาวคอ

แผนภาพ 4.8 จานวนครระดบประถมศกษา พ.ศ. 2547 และคาดประมาณ

ครระดบประถมศกษา พ.ศ. 2558

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000ไทย จน



ฟลปป

นส

เวยด

นาม

WEI

OECD

ฟนแล

นด

ฝรงเศ

ส

ญปน

นวซแ

ลนด

เกาห

ล

สวเดน

สหราชอ

าณาจกร


ประเทศ

จานว

น (พ

นคน)

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2558

อตราการเปลยนแปลงตอปของจานวนครระดบประถมศกษา

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

ไทย จน



ฟลปป

นส

เวยด

นาม

WEI

OECD

ฟนแล

นด

ฝรงเศ

ส

ญปน

นวซแลน

ด

เกาห

ล

สวเดน

สหราชอ

าณาจกร


ประเทศ

รอยล

ะ

%รายป(พ.ศ.2543-2547) %รายป(พ.ศ.2548-2558)


144

145

3.1 ครและคณวฒขนตา

คณวฒของครและใบประกอบวชาชพครมความสมพนธกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนไดคอนขางนอย การใชสดสวนครทผานการศกษาตามเกณฑของแตละประเทศเปนตวชวดคณภาพกดไมเหมาะสมเพราะเกณฑของแตละประเทศแตกตางกน บางประเทศมเกณฑสง บางประเทศลดเกณฑใหตาลง โดยมเพยงไมกประเทศเทานนทมสดสวนจานวนครทตามเกณฑของประเทศตากวารอยละ 50 ในประเทศชาดและนามเบย จานวนครรอยละ 40 ทไมไดตามมาตรฐานของประเทศ

ครระดบประถมศกษา ในหลายประเทศครสตรมกจะไดรบการฝกอบรมและมคณวฒตากวาครชาย ซงกหมายถงรายไดตากวาและโอกาสกาวหนานอยกวา แตบางประเทศแตกตางออกไป เชน ประเทศคองโก ครรอยละ 71 ของครสตรไดมาตรฐานขนตา และรอยละ 46 ของครชายไดมาตรฐานขนตา แตในประเทศเอรเทรย และประเทศอเควทอเรยลกน ครชายไดมาตรฐานถงรอยละ 87 และ 89 ตามลาดบ ครสตรไดมาตรฐานเพยงรอยละ 68 และ 62 ตามลาดบ ครระดบมธยมศกษาตอนตน ประเทศสวนมากผานการฝกอบรมระดบหลงมธยมศกษาตอนปลายหรอระดบมหาวทยาลย แตบางประเทศ เชน จบต กน-บสโช รวนดา และยกนดา ตองการวฒครเพยงระดบมธยมศกษาตอนปลายเทานน ในจานวน 76 ประเทศทใหขอมล จานวนมากกวาครงหนงของครระดบมธยมศกษาตอนตนทไดมาตรฐานของชาต แตบางประเทศ เชน เคปเวรด ครระดบมธยมตอนตนทไดเกณฑมาตรฐาน (ISCED 5) เพยงรอยละ 23 เอรเทรย รอยละ 31 และบงคลาเทศ รอยละ 37 เปนตน

ครระดบมธยมศกษาตอนปลาย ใน 54 ประเทศทใหขอมล กาหนดวฒการศกษาสาเรจระดบมหาวทยาลยสาหรบครระดบมธยมศกษาตอนปลาย ประเทศสวนมากมครระดบมธยมศกษาตอนปลายทไดมาตรฐานมากกวาครง ยกเวน คอโมโรส เทากบรอยละ 45% กานา รอยละ 42 เบนน รอยละ 33 บงกลาเทศ รอยละ 21 เปนตน และเปนทนาสงเกตวาอตราการเขาเรยนของนกเรยนกตาตามไปดวย

วตถประสงคของการฝกหดครคอ การพฒนานกศกษาครในดานการศกษาทวไป วฒนธรรม ความเปนคร ความสามารถในการสอนคนอน ตระหนกในหลกการมนษยสมพนธทด ทงภายในและภายนอกประเทศ ความรในความรบผดชอบทงในการสอนและทาตนเปนตวอยาง ทงทางสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจ

หลกสตรการฝกหดครควรประกอบดวย การศกษาทวไป ปรชญา จตวทยา และสงคมวทยา การศกษาทฤษฎและประวตการศกษา การศกษาเปรยบเทยบ การทดลองสอน

การบรหารโรงเรยน และวธสอนวชาตาง ๆ ในวชาท เลอกจะเปนผสอน การฝกประสบการณวชาชพครและการรบผดชอบกจกรรมเสรมหลกสตรภายใตการนเทศของครพเลยงทมคณภาพ เกณฑการผลตครทมคณภาพ (ตาราง 4.1) เชน ญปน องกฤษ สกอตแลนด จะกาหนดวาคร (มใชเฉพาะครคณตศาสตรเทานน) ตองผานการฝกประสบการณวชาชพ สอบไดใบอนญาตประกอบวชาชพคร ไดปรญญาตรหรอเทยบเทา ผานการทดลองปฏบตการสอน หรอ ทดลองวธสอนของตน และฝกปฏบตการสอนภายใตการดแลของครอาวโสทชานาญการ

ตาราง 4.1 เกณฑกาหนดสาหรบครสอนคณตศาสตรชนปท 8

ประเทศ การฝก

ประสบการณวชาชพ

การสอบ ใบประกอบวชาชพ

ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

ทดลอง ปฏบต การสอน

ปฏบตการสอนภายใต ครอาวโส

1. จน(ไตหวน) - - 2. อนโดนเซย - - 3. มาเลเซย - 4. ฟลปปนส - - - 5. ไทย - 6. เวยดนาม - - - - - 7. สกอตแลนด 8. ออสเตรเลย - - 9. แคนาดา - - - - - 10. ฟนแลนด - - - - - 11. ฝรงเศส - - - - - 12. ญปน 13. นวซแลนด - - 14. เกาหล - - 15. สวเดน - - 16. องกฤษ 17. สหรฐอเมรกา - - 18. โรมาเนย 19.ซาอดอาระเบย


146

147

มาแลว สาหรบประเทศไทยจะกาหนดวาตองผานการฝกประสบการณวชาชพ สอบไดใบอนญาตประกอบวชาชพคร ไดปรญญาตรหรอเทยบเทา ผานการทดลองปฏบตการสอน หรอ ทดลองวธสอนของตน สวนครของประเทศอน ๆ มรายการทตองผานตามเกณฑแตกตางกนไป

3.2 ระดบการศกษาของคร

ดวยสดสวนของจานวนครทไดเกณฑมาตรฐานขนตาของประเทศ เปนตวชใหเหนถงชองวางของคณภาพครระหวางประเทศ แตตวเลขนไมไดบงบอกถงระดบการศกษาของคร ในการวจยตดตามผลคณภาพการศกษาในแอฟรกาตะวนออกและใต (Southern and Eastern Africa Consortium for Monitoring Education Quality : SACMEQ, 2000-2004) ใน พ.ศ. 2543-2545 มขอมลชใหเหนถงความจรงขอน เพราะแตละประเทศมมาตรฐานคณภาพครขนตาแตกตางกน เชน ในประเทศบอตสวานา มาลาว และแทนซาเนย ครสอนชนประถมศกษาปท 6 เปนครสอนอานมวฒการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนหรอตากวา จานวนระหวางรอยละ 40-97 สวนในประเทศเลโซโท ครสอนอานจานวนครงหนงของประเทศมวฒการศกษาระดบประถมศกษาเทานน (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.49-57) โดยรายงานดงกลาวคอ

สาหรบประเทศเหลาน โรงเรยนในชนบทหรอชมชนยากจนในเมองใหญมกจะมครสอนอานทมวฒระดบมธยมศกษาตอนตนททาหนาทสอนอานชนประถมศกษาปท 6 แตในประเทศมอรเชยส สวาซแลนด และยกนดา นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในชนบทมกจะมครทมวฒสง ตามนโยบายการบรรจครใหมในโรงเรยนนอกเมองใหญของประเทศ

ประสบการณของครจะเปลยนแปลงไปตามทตงของโรงเรยน โดยผลการวจยชบงวานกเรยนจะเรยนจากครทมประสบการณมากไดความรมากกวาเรยนกบครทมประสบการณนอย การวจยในสหรฐอเมรกาชวาประสบการณของครททาการสอนมา 5 ปกบ 10 ป ไมแตกตางกน นนคอประสบการณจะเพมนอยมากหลงจากทาการสอนมาแลว 5 ป และมชองวางของประสบการณครระหวางโรงเรยนในเมองกบชนบทแตกตางกนมากในประเทศมาลาว โมซมบก และยกนดา ซงกาลงขยายการประถมศกษา นอกจากนแลวแทบทกประเทศขาดแคลนครคณตศาสตรและวทยาศาสตร เชน จงหวดควาซล-นาตลในสหภาพแอฟรกาใต โรงเรยนระดบมธยมศกษา 300 โรงไมเปดสอน 2 วชานเพราะขาดแคลนคร

บางประเทศมนโยบายลดความไมเสมอภาคทางคณภาพของคร เชน ประเทศกานา พยายามสรางแรงจงใจใหครและครใหญทมคณภาพไปทางานในโรงเรยนในชนบท โดยใหรถจกรยานและบานเชาราคาถก ยายเจาหนาทลนงานในสานกงานไปสอนในชนบท และจด

148

สอนสองผลด เปนตน นอกจากนแลวยงมขอกาหนดวาผสาเรจปรญญาตรจากมหาวทยาลยและสถาบนเทคนคตองสอนอยางนอย 1 ป จงจะมสทธสมครเขารบราชการ ทาใหมครประจาหองเรยนมาก แตกไมแนใจวาความรความสามารถของครเหลานในดานวชาชพครจะไดเกณฑขนตาหรอไม วธการเชนนทาใหเดกทมฐานะทางเศรษฐกจแตกตางกนมครสอนทมวฒไมแตกตางกน แมวาความรและทกษะวชาชพคร รวมทงแรงจงใจของครมผลตอการเรยนของเดก แตวฒทางการศกษาของครกมความสาคญเชนกน

คณวฒการศกษาของครในกลมประเทศทมรายไดปานกลาง คณวฒของครเปนตวชวดผลสมฤทธทางการเรยนของเดกทใชกนทวไป แตหลายประเทศยงมครทมวฒตาอยมาก เชน ครมากกวา รอยละ 90 ของครสอนระดบกอนประถมศกษา ในอนโดนเซยมคณวฒระดบมธยมศกษาตอนปลาย สวนระดบประถมศกษามเพยงรอยละ 50 ของครทผานการฝกอบรมระดบอดมศกษา

ครระดบกอนประถมศกษาและประถมศกษาในประเทศชล จาเมกา และไทย ใน พ.ศ. 2545 มคณวฒระดบอดมศกษา แตในประเทศบราซล จนและมาเลเซย ครระดบนมวฒเพยงระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ครระดบประถมศกษา ประเทศไทย ครแทบทกคนมคณวฒระดบอดมศกษา สวนในบราซลและจน มรอยละ 27 ของครระดบนมวฒระดบอดมศกษา และมาเลเซยมเพยงรอยละ 4 เทานนทมวฒระดบอดมศกษา แตครสวนมากของมาเลเซยในระดบประถมศกษาผานการเรยนอาชวศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพมาแลว

ครระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย ครมแนวโนมคณวฒสงขน ในประเทศอนโดนเซยและไทย มวฒระดบอดมศกษา มวฒระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา ขณะทมาเลเซยมเพยง ¾ ของครระดบมธยมศกษามคณวฒในระดบน สวนในประเทศตนเซยใชครทมวฒจบมธยมศกษาตอนปลายและหลงมธยมศกษาตอนปลายสอนในระดบมธยมศกษา จงเกดขอสงสยวาครสามารถสนองความตองการทางดานวชาการของนกเรยนไดหรอไม (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.62-65)

ดงแผนภาพ 4.9 แสดงสดสวนของคร จาแนกตามคณวฒของคร 10 ประเทศ

แผนภาพ 4.9 แสดงสดสวนของคร จาแนกตามคณวฒของคร 10 ประเทศ

149

ทมา : Figure 2.8, Teachers and Educational Quality : Monitoring Global Needs for 2015.

UIS, 2006

150

151

รายงานผลการทดสอบของ TIMSS ใน พ.ศ. 2547 ชแนะวา ครทสอนในสาขาวชาของตน เชน ครทสาเรจวชาคณตศาสตรสอนคณตศาสตร มผลกระทบตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนคอนขางมาก แตโรงเรยนขนาดเลกของหลายประเทศมครทตองสอนนอกเหนอจากสาขาวชาทตนเรยนมาจานวนคอนขางมาก เชน บลแกเรย ไซปรส อยปต ฮงการ ซาอดอาระเบย เปนตน (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.65)

ตามตาราง 4.1 ขางตน พบวาแทบทกประเทศตองการคร ทผานการฝกประสบการณวชาชพครภายใตการนเทศของครอาวโส ผานการสอบใบประกอบวชาชพคร ไดปรญญาจากสถาบนอดมศกษา ผานการทดลองปฏบตงานและผานการฝกอบรมครใหม แตมเพยงไมกประเทศททาไดทง 5 รายการน ไดแก ญปน องกฤษ สกอตแลนด โรมาเนย และซาอดอาระเบย เปนตน (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.66)

รายงานผลการประเมนของ PISA (ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547) เรองความรและทกษะดานการอานของเยาวชนไทยสาหรบโลกวนพรงน พบวา ใน พ.ศ. 2543 ผลการประเมนการอานของนกเรยนอาย 15 ป เมอเปรยบเทยบรวมกบประเทศสมาชก OECD ผลปรากฏวานกเรยนไทยยงคอนขางหางไกลจากมาตรฐานของ OECD นอกจากจะมคะแนนตากวาคาเฉลยของ OECD ยงมลาดบอยคอนไปทางทายของตาราง (ลาดบท 32 จาก 41 ประเทศ) มประเทศ OECD เพยงประเทศเดยว ทมคะแนนตากวาไทยคอเมกซโก แตความแตกตางไมมนยสาคญ และประเทศทถอไดวาอยระดบเดยวกบไทยม 5 ประเทศ ไดแก อสราเอล ลกเซมเบรก บลแกเรย เมกซโก และอารเจนตนา(ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547, หนา 14)

นอกจากน รายงานดงกลาวศกษาอทธพลของจากลกษณะของโรงเรยนดานทรพยากรโรงเรยน ในกรอบการประเมนผลของ PISA หมายรวมถงทง (1) ทรพยากรทางกายภาพ อนไดแก โครงสรางพนฐานและ (2) ทรพยากรการเรยน ไดแกอปกรณการเรยนการสอน และ (3) ทรพยากรบคคลซงสวนใหญคอคร โดยผลการวจยดานความสมพนธของทรพยากรโรงเรยนกบผลการเรยนร การวเคราะหความสมพนธพบวา โครงสรางพนฐานของโรงเรยน ไมมความสมพนธกนกบผลการเรยนร ทงในระดบ OECD และในประเทศ (ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547, หนา 107)

ในขณะเดยวกนครใหญกลบรายงานวาไมเหนวาคณภาพของโครงสรางพนฐานมความสาคญและสมพนธกบการเรยนรของนกเรยน แตกลบมความเหนวาคณภาพของอปกรณการเรยนการสอนมความสาคญและเปนอปสรรคตอการเรยนรของนกเรยน และจากการวเคราะหขอมลกยนยนวามความสมพนธระหวางทรพยากรการเรยนกบผลการเรยนร

152

ของนกเรยนในประเทศนอก OECD หลายประเทศ และในเยอรมน พบวาเมอมคาดชนเปลยนไปหนงหนวยมความสมพนธกบคะแนนการอานทเปลยนไปถง 25 คะแนน (หรอ1/3 ระดบ) (ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547, หนา 109)

ดานทรพยากรบคคล ในดานดชนทรพยากรบคคลในประเทศนอก OECD มดชนทงสงสดและตาสด ครใหญเปนผประเมนการมครทมวฒทเหมาะสมทจะสอน สาหรบในบางประเทศ เชน บลแกเรย รสเซย ผลการประเมนของครใหญเปนทางบวกมากกวา ในขณะทในประเทศไทยครใหญประเมนไปในทางลบมากกวา นนคอ ครใหญสวนใหญรายงานวาขาดครทมวฒทเหมาะสมทจะสอน ผลปรากฏวาดชนการขาดครของประเทศนอก OECD มการขาดแคลนครสงกวาในประเทศ OECD สาหรบประเทศไทยปรากฏวาดชนการขาดแคลนครมคาสงกวาทกประเทศทเขารวมทกโครงการ อยางไรกตาม การวเคราะหผลกระทบจากตวแปรน ชวาการขาดครไมมความสมพนธกบระดบรายไดของชาต และไมมความสมพนธกบผลการเรยนของนกเรยน โดยเฉพาะอยางยงในประเทศ OECD แสดงวานกเรยนมการใชแหลงการเรยนรหลายแหลงมากกวาการพงพาครแตเพยงเดยว สาหรบประเทศไทยเองกพบวา ความสมพนธระหวางการขาดแคลนครกบผลการเรยนรของนกเรยนมคาไมสงนก (ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547, หนา 115) โดยสรปผลการวจยของ PISA ชวา โรงเรยนสามารถแสดงบทบาททสาคญในการลดผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคมทางบานตอผลผลการเรยนรของนกเรยน การวจยของ PISA สามารถชใหเหนวาปจจยทางทรพยากรโรงเรยน นโยบายของโรงเรยนและแนวปฏบตในชนเรยน สามารถทาใหเกดความแตกตางในการเรยนรของนกเรยนอยางมนยสาคญ การทนกเรยนใชประโยชนจากทรพยากรโรงเรยนมากหรอนอยเพยงใด การทมครเพยงพอหรอไม ปจจยเหลานคอตวแปรทสงผลกระทบตอผลการเรยนรของนกเรยนทนกเรยนแสดงออกมาใหประจกษ (ดร.สนย คลายนล และคณะ, สสวท. และ OECD, 2547, หนา 117)

สมหวง พธยานวฒน (2542) คณะผวจยไดสรปในสวนทเกยวกบภาระงานของครวา เปนประเดนทถกนามาพดถงคอนขางมากแทบทกกรณ ในฐานะปจจยทสงผลโดยตรงตอประสทธภาพการทางานของคร หลายโรงเรยนประสบปญหาครไมพอ อนเปนปญหา “เชงปรมาณ” ทาใหครบางคนตองสอนสปดาหละ 25-30 คาบ ในขณะทหลายโรงเรยนประสบปญหา “เชงคณภาพ” ในแงวฒความรของครกบวชาทสอน โยเฉพาะในสายวทยาศาสตร และคณตศาสตร ทมกไมมครทเรยนมาโดยตรงหรอมแตไมพอ และหลายโรงเรยนกเผชญปญหา “เชงบรหาร” งานแฝงหรองานนอกเหลาน หลายกรณกลายเปนงานทเขามาเอาเวลาของครไปมนอย อนเปนการแยงคนด ๆ อาจารยด ๆ ของเดกไป ดงนน กลยทธในการจดภาระงานของครภายใตขอปญหาตางๆ เหลานจงเปนจดทมความสาคญตอประสทธภาพการทางานของคร และ สมหวง พธยานวตน (2543) ชวาปญหาดานการ

153

ปฏบตงานของครไทย คอ มภาระงานมากและหลากหลาย ครมแรงจงใจในการทางานตา และตองการเปลยนงาน ขาดความรกและผกพนในงานครและวชาชพ

พฤทธ ศรบรรณพทกษ (2549) มผลการวจยทแสดงคณวฒและการสอนทตรงหรอไมตรงคณวฒของครในประเทศไทย ดงน

คณวฒครไทย พบวา ครทสอนในชนประถมศกษาและมธยมศกษาสวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 90.77 ครในโรงเรยนของรฐสวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 91.76 และครในโรงเรยนเอกชน สวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาตรคดเปนรอยละ 82.71

การสอนทตรงและไมตรงคณวฒของคร พบวา ครทสอนระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลายทสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และทสงกดสานกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนทงหมด สอนตรงตามคณวฒในสาขาวชาเอกสง คดเปนรอยละ 74.93 สอนตรงตามคณวฒวชาโท คดเปนรอยละ 2.12 และสวนทสอนแบบไมตรงตามคณวฒวชาเอกและวชาโทมรอยละ 22.95

ครทสอนระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทสอนตรงตามคณวฒวชาเอก คดเปนรอยละ 74.58 สอนตรงคณวฒวชาโทคดเปนรอยละ 2.14 และสอนไมตรงตามคณวฒเอกและวชาโท คดเปนรอยละ 23.28 กลมสาระการเรยนรทมครสอนตรงตามคณวฒวชาเอกมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร คดเปนรอยละ 85.04 กลมสาระการเรยนรทมครสอนตรงตามวฒวชาโทมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรภาษาองกฤษ คดเปนรอยละ 3.14 กลมสาระการเรยนรทมครสอนไมตรงตามวฒวชาเอกและวชาโทมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา คดเปนรอยละ 27.98

คร ทสอนระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลายสงกดสานกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ทสอนตรงตามคณวฒวชาเอกมคดเปนรอยละ 79.77 สอนตรงตามคณวฒวชาโทคดเปนรอยละ 1.84 และสอนไมตรงตามคณวฒวชาเอกและวชาโทรอยละ 18.39 กลมสาระการเรยนรทมครสอนตรงตามวฒเอกมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร มรอยละ 90.16 กลมสาระการเรยนรทมครสอนตรงตามวฒวชาโทมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม มรอยละ 2.80 กลมสาระการเรยนรทมครสอนไมตรงตามคณวฒวชาเอกและวชาโทมากทสด คอ กลมสาระการเรยนรภาษาไทยและกลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา คดเปนรอยละ 25.08

อทย บญประเสรฐ (2550) ผลการวจยของครไทย เรอง สภาพภาระงานของครระดบการศกษาขนพนฐาน ชวาหนาทของบคลากรในสถานศกษาสวนใหญเปนครผสอน

154

โดยครจานวนมากทตองทาหนาทสอนนอกเหนอจากการเปนครผสอน ไดแก การทาหนาทฝายบรหาร และสนบสนนการสอน ในการสอนมจานวนชวโมงการสอนโดยเฉลยของครตอสปดาห พบวาครสวนใหญทาการสอนมากกวา 1 สาระการเรยนร โดยมจานวนชวโมงเฉลยในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยระดบประถมศกษาสงสด และรอยละของครทชวยปฏบตงานสนบสนนการสอนมากทสดคอครทสอนระดบประถมศกษา โดยครทสอนระดบประถมศกษาชวยปฏบตงานขอมล/สารสนเทศของสถานศกษามากทสด

3.3 การวดทกษะวชาการของคร

ผลการวจยชวามความสมพนธระหวางผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกบทกษะทางวชาการ ระดบความรในวชาทสอน ประสบการณการสอน และโอกาสในการพฒนาวชาชพของคร แตกระทรวงศกษาธการสวนมากไมมการเกบขอมลประเภทน การวจยในโครงการ TIMSS และ SACMEQ ของแอฟรกาใตและตะวนออกมขอมลดงกลาวไวใหพอสมควร (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.67-71) โดยสรปรายงานการดงกลาวกลาวไววานกเรยนจะเรยนไดความรมากจากครทมทกษะทางวชาการสงมากกวาครทมทกษะทางวชาการตา เปนการยากทจะวดลกษณะตาง ๆ ทสมพนธกบการสอนทมประสทธภาพ เชน ทกษะมนษยสมพนธ และความกระตอรอรนทจะทางานกบเดก การวจยสวนมากจะพจารณาเฉพาะทกษะทางวชาการของครกบผลสมฤทธทางการเรยนของเดก แตการวจย SACMEQ II ไดเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาการอานและคณตศาสตรของครระดบประถมศกษา โดยครสอนชนประถมปท 6 ไดรบการทดสอบทกษะการอานและคณตศาสตรแลวนาผลคะแนนมาเปรยบเทยบกบผลสมฤทธทางการเรยนของเดกทตนไดสอน แลวลงขอมลในกราฟแทงเดยวกน แสดงใหเหนถงคะแนนผลสมฤทธทางการอานของคร ผลทไดคอ เดกททาคะแนนไดสงสดในเชเชลส แทนซาเนย และยกนดา มคะแนนคลายกบครของตน

ครทมวฒสงมกจะมเงนเดอนสง ทาใหมขอคาถามวา คาใชจายทเพมขนสอดคลองกบทกษะทางวชาการหรอไม ในประเทศทรวมโครงการ SACMEQ พบวาระดบการศกษาของครสอนชนประถมศกษาปท 6 มความสมพนธกบทกษะการอานและคณตศาสตร โดยเฉลยครสอนระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอหลงมธยมศกษาตอนปลายทาคะแนนในการอาน 40 คะแนน ซงสงกวาครทมวฒระดบมธยมศกษาตอนตนหรอประถมศกษา และตางกนอยางมนยสาคญในเกอบทกประเทศ

การวจยระยะยาวในเรองทกษะวชาการ เนอหาวชา และประสบการณของคร มความแปรปรวนในความสมพนธกบผลสมฤทธของนกเรยน เมอมการจดใหนกเรยนเรยนกบครทมตวแปรดงกลาวมาแลวแตกตางกน ปญหาทนาพจารณาตามมา กคอ เดกในชนบทและ

155

ในเมอง เดกยากจนและเดกรารวย มโอกาสเขาถงครทมคณภาพเทาเทยมกนหรอไม เพราะแมวาจะมนโยบายเชนนในบางประเทศ แตความแตกตางทางผลการเรยนของเดกกยงคงเปนอย

3.4 การพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง

ครไดรบประโยชนจากการฝกอบรมในระหวางการทางานซงเรยกกนวา การพฒนาครประจาการ ซงเปนกจกรรมการฝกอบรมทมประโยชน ไดแก การพฒนาความรพนฐาน ความรและความเขาใจในวชาทสอน วธเรยนรของเดกแตละวชา พฒนาทกษะการสอนและสมรรถภาพ ยทธศาสตรการสอนใหม ๆ การใชเทคโนโลยใหม พฒนาทกษะวชาชพและคณธรรมสาหรบคร ความรและทกษะทเกยวโยงกบการเปลยนแปลงของสงคมยคปจจบน เปนตน (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.71-77) โดยรายงานดงกลาวคอ

การฝกอบรมระหวางประจาการมผลเชงบวกตอความเชอมนและการปฏบตการเรยนรของเดก รวมทงการนาการปฏรปการศกษาไปปฏบต การฝกอบรมของครมความแตกตางกนไปในแตละประเทศ เชน ครในชนบทอาจจะมปญหาในการเขารบการฝกอบรมเนองจากคาใชจายและระยะทาง ครในเมองใหญทมประชากรหนาแนนเขารวมการฝกอบรมมากกวาครสอนโรงเรยนขนาดเลกในบรเวณทประชาชนเบาบาง เปนตน

การเขารบการฝกอบรมของครมไดหมายถงการเพมผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนเสมอไป นกวพากษกลาววาการฝกอบรมครเนนกระบวนการ (วธสอน) มากเกนไป เนนเนอหาและการเรยนรของเดกนอยเกนไป (วธเรยนของเดก) ผลการเรยนของเดกจงไมดขน สวนการฝกอบรมครทวโลกใชเวลาสนเกนไป ไมสมพนธกบความตองการของคร และไมมประสทธภาพพอทจะเพมความรในการสอนของคร ในการวจย SACMEQ พบวา ครทเขารบการอบรมประมาณ ¼ ในเชเชลสบอกวาการอบรมมประสทธภาพ แตในแอฟรกาใตและอรกวย ครจานวน ½ บอกวาการอบรมมประสทธภาพ ขอมลเชนนชใหเหนวา ครตองเขาถงการฝกอบรมมากขน และกจกรรมการฝกอบรมตองปรบปรงใหมประสทธภาพมากขนดวย

โดยสรป กจกรรมการฝกอบรมครตางกนไปในแตละประเทศ ครในกลมซบ-สฮารนแอฟรกาและเอเชยใตและตะวนตกเขารบการฝกอบรมถงเกณฑมาตรฐานขนตานอยมาก และเกณฑเหลานกตากวาอกหลายประเทศ รายงานการวจยชวา ทกษะวชาการและความรอยางลกซงในเนอหาเปนตวทานายผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทด การกระจายครทมคณภาพใหทวถงและเสมอภาคเปนนโยบายทดในการลดความไมเสมอภาคทางการศกษา แตควรมการวจยวากลไกการกระจายทมประสทธภาพนนควรเปนอยางไร

156

การเขารบการอบรมวชาชพอยางตอเนองเปนวธการทจะยกระดบทกษะของคร ครระดบประถมศกษาในฝรงเศสและเยอรมนไมใครไดเขารบการฝกอบรม แตครในฮงการ อหราน อสราเอล สกอตแลนด และสหรฐอเมรกา เขารบการอบรมอยางตอเนอง ครสกอตแลนดไดรบงบประมาณการพฒนาครทกป

อยางไรกตาม ความคดเหนของครเกยวกบคณภาพของการฝกอบรมมความแตกตางกน ความรารวยหรอยากจนของประเทศดเหมอนวาจะไมเปนอปสรรคตอการฝกอบรม แตคณภาพของการฝกอบรมตองไดรบการพฒนากอนทจะมผลกระทบตอการปฏรปการศกษา

4. ปรมาณและคณภาพครทเหมาะสมตอการเรยนร การจดการระบบการศกษาตองดเรองความสมดลของปจจยทหลากหลาย เชน ลาดบความสาคญของงาน โอกาส และตวถวง ดงกลาวมาแลวในตอนท 1 หลายประเทศพยายามกาวไปสความสาเรจโดยจดการศกษาครอบคลมเดกทกคนใหมคณภาพและประสทธภาพในระดบหนง แตเหนอสงอนใดความมเสถยรภาพทางสงคมและการเมอง บวกกบความเพยงพอในทรพยากรและความจรงจงตอความเสมอภาคทางการศกษาของเดกทกคน เปนพนฐานสาคญทจะกาวไปสผลการเรยนทดของเดก

หลายประเทศขาดปจจยเหลาน และเผชญกบความทาทายอยางมากทจะกาวไปถงการประถมศกษาสากล พวกเขาขาดแคลนคร และครทมอยกทางานในสภาพทยาแย หลายประเทศไมอยในสภาพทจะจางครใหม เพราะครเกามจานวนเพยงพอ สถานการณเชนนควรจดใหมการพฒนาทกษะและศกยภาพของคร และพฒนาประสทธภาพของระบบการศกษา แตสวนมากไมเนนการยกระดบศกยภาพของครทมอยแลว ซงจะมผลทาใหความตองการการศกษาเพมมากขน

ตอนท 2 ไดกลาวถงความขาดแคลนครปจจบนและอนาคตในเชงปรมาณ ตอนท 3 กลาวถงดานคณภาพ สาหรบตอนท 4 น เปนเรองเกยวกบนโยบายทจะสรางความสมดลระหวางปรมาณและคณภาพของครเพอปรบปรงผลการเรยนโดยมเปาหมายทการประถมศกษาสากลใน พ.ศ. 2558 เปนหลก ไดแก การสรรหาคร การบรรจคร และเงอนไขในการทางานของคร เพอพจารณาหาแนวทางทเปนไปไดในการพฒนาศกยภาพครปจจบนโดยไมจาเปนตองจางครใหมเพม

157

4.1 การสรรหาครและวฒของคร

ในการสรรหาครและวฒของครเพอทแตละประเทศจะสามารถเพมครไดโดยไมลดคณภาพการศกษามความจาเปนตองหาวธการใหมเพอแกปญหาปรมาณและคณภาพของคร วฒอยางเดยวไมทาใหครมประสทธภาพได ในกรณของ SACMEQ ครทจบประถมปท 6 ไมพรอมทจะสอนนกเรยนชนประถมศกษา เพราะผลการทดสอบวชาคณตศาสตรและการอานพบวานกเรยนชนประถมปท 6 หลายคนไดคะแนนมากกวาคร สถานการณเชนนนาไปสวงจรความเสอม “การสอนการเรยนทไมด ลดความตองการดานการศกษา และลดจานวนครทมคณภาพ” (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.79-88) โดยรายงานดงกลาวคอ

หลายประเทศตองการเพมจานวนครในระดบประถมศกษา อกหลายประเทศเนนการพฒนาคณวฒครทมคณวฒตา เมอเกดความตองการครใหมใน พ.ศ. 2558 เปนจานวนมาก แตในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ซงครมมาตรฐานตาเชนกน แตตองการครใหมจานวนนอย ดงนนสมควรทจะพฒนาวฒและทกษะครของตน และในหลายประเทศมความจาเปนตองจางครใหมเพมและโยกยายครเกาเพอสนองความตองการทางการศกษาทเพมขน

เราจะขยายปรมาณครไดอยางไร จากประวตศาสตรเราทราบวาไมมประเทศใดทไปถงการประถมศกษาสากลโดยอตราการเขาเรยนของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายไมถงรอยละ 35 ซงชใหเหนความสาคญของการมธยมศกษาตอการฝกหดคร

อยางไรกตาม ใน พ.ศ. 2547 จานวนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายยงตากวารอยละ 35 ใน 16 ประเทศ โดย 14 ประเทศอยในซบ-สฮารนแอฟรกา และอก 2 ประเทศคอ กมพชาและกวเตมาลา

แนวทางการแกปญหาวฒครตาทนาสนใจมอยในหลายประเทศ เชน มาลาว ประกาศใหการศกษาขนประถมศกษาเปนการศกษาใหเปลาใน พ.ศ. 2537 ทาใหนกเรยนเพมขนอยางมากมาย ครทมวฒคนหนงเฉลยตอนกเรยน 118 คน ชนประถมศกษาจานวนไมนอยสอนใตตนไม จานวนนกเรยนตอชนตอครคอ 95:1 ครระดบมธยมศกษาขาดแคลนเปนประจา ซง Canadian International Development Agency ไดใหการสนบสนนโดย Domssi College of Education เรมโครงการการฝกหดครทางไกลใน พ.ศ. 2543 จดใหครประจาการทมวฒไมถงเกณฑเขาเรยนทวทยาลยระหวางปดภาคเรยน 2 เดอน แลวเรยนโดยตนเองทโรงเรยนของตนปละ 10 เดอน ครใหญและครโรงเรยนมธยมทเกษยณอายแลวเปนทปรกษาทงวชาการและการสอน อาจารยจากวทยาลยไปนเทศเปนครงคราว หลกสตรใชเวลา 3 ป และไดรบ

158

ประกาศนยบตรการศกษา ครตองนาสงทเรยนไปทดลองในหองเรยนของตนซงเปนจดเดนของโครงการน

หลายประเทศหนมาใชผชวยครกเพราะการฝกหดครใชเวลานาน คาใชจายสง ทงนเพอขยายการศกษาใหทนกบความตองการของประชาชน บางประเทศลดมาตรฐานขนตาของครลงเพอใหไดปรมาณครพอกบความตองการ ผชวยครเหลานม 4 ประเภทคอ จางโดยโรงเรยนเพอลดอตรานกเรยนตอคร ผชวยครประเภททสองคอจางมาสอนแทนครทขาดงานบอย ๆ ประเภททสามเปนผชวยครทจางสอนในหมบานหางไกลในชมชนของตนเอง สวนประเภทท 4 เปนผชวยครทสอนบางเวลาในชมชนของตนโดยการสอนเปนงานเสรม

บางประเทศใชครอตราจางซงมกจะไดเงนเดอนตากวาครทเปนขาราชการแมวาจะมวฒเทากน หรอใชครทไมมวฒทางคร นอกจากนยงพงผปกครองอาสาสมครอกดวย ซงผปกครองเหลานไมไดรบการฝกใหมาเปนคร บางคนไมจบมธยมตนเสยดวยซาไป แตกเปนคนทมการศกษาสงสดในชมชนของตน ในบางประเทศคาใชจายดานคาจางและเงนเดอนครเปนรอยละ 75 ของงบประมาณการศกษา ผชวยครเสยคาจางตากวานนมาก บางคนไดเงนเดอนเพยงรอยละ 25-50 ของครปกต สวนมากเปนอตราจางทไมมบานาญหรอเงนชวยเหลออนใด

ปญหาทตองพจารณาคอคณภาพการศกษาทเกดขนจากการเพมปรมาณครแตลดวฒครลงเปนอยางไร ประการแรก ผกาหนดนโยบายตองรบรวา คณภาพของการศกษาสมพนธกบเงอนไขการทางานของคร การศกษาวจยในบอตสวานา (Botswana, 2000) พบวาวฒของครตาสมพนธกบผลการเรยนตาของนกเรยนในวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร และสงคมศกษา แตในไนเจอรผลการเรยนของนกเรยน ของครปกต และของผชวยครไมตางกนมากนก อยางไรกตาม ไมมครคนใดพอใจความเปนครในฐานะครอตราจางหรอครชวยสอนหรอผชวยคร

เมอ 30 กวาปมาแลวทองคกรแรงงานสากลและองคการวทยาศาสตร การศกษา และวฒนธรรมแหงสหประชาชาตไดเตอนวา “ปญหาการขาดแคลนครควรแกดวยวธการพเศษ ตองไมเปนผลเสยตอมาตรฐานวชาชพทเปนทยอมรบแลวหรอจะจดทาใหม และตองกอใหเกดความสญเสยตอการศกษาของเดกนอยทสด”

สาหรบทางออกเพอครอตราจางหรอผชวยสอน (Chung, 2005) คอ ฝกอบรมบคคลเหลานใหมวฒความเปนครโดยสมบรณ พรอมใหคาตอบแทนอยางเทาเทยมกบขาราชการครหรอครปกต ตวอยางของครทมาจากทองถน เชน ในบงกลาเทศมความเหมาะสมในหลายประการมากกวาครมาจากถนอน

159

4.2 ความสมดลระหวางการบรรจครและสภาพการทางาน การพจารณาทางเลอกของนโยบายการบรรจครและเงอนไขในการทางานของคร เชน

จานวนชวโมงสอน ขนาดของชนเรยน และโครงสรางเงนเดอนทสามารถปรบเขากบการรบนกเรยนใหมไดมากขน มปญหาหนงทตองกลาวถงคอ การปรบใหเกดความเหมาะสมระหวางความรบผดชอบและผลตอบแทน (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.88-99) โดยรายงานคอ

การจดองคกรโรงเรยนเปนปจจยสาคญเกยวกบนโยบายการบรรจคร การสอนหลายผลดกเปนการลดอตรานกเรยนตอคร คณภาพการศกษาจะขนอยกบวธการสอนและบรหารโรงเรยนหลายผลด งานวจยหลายรายการชบงวาไมมความแตกตางทางผลการเรยนของนกเรยนในโรงเรยน 2 ผลดและผลดเดยว (Bray, 2000)

ปจจยอกประการหนงเกยวกบการจดองคกรโรงเรยนคอ อตราสวนนกเรยนตอครซงชบงถงความสามารถของระบบการศกษาและเปนตวประเมนวาครมภาระงานมากเกนไปหรอไม ในประเทศชาด คองโก และเอธโอเปย มอตราสวนนกเรยนตอคร 65:1 แสดงวาประเทศเหลานตองการครเพมมากขน แตบางประเทศในกลม OECD และในรฐอาหรบ เชน ในคเวต ซาอดอาระเบย และสหรฐอาหรบเอมเรตส มอตราสวนนกเรยนตอครประมาณ 20:1 แสดงใหเหนถงการปรบอตราสวนนไดและไมตองการครเพม

ตวชวดอน ๆ เชน อตราเงนเดอนกเปนเรองของกฎหมายในแตละประเทศทใชในการบรหารระบบการศกษา โดยอาจจะกาหนดเงอนไขในการทางานของคร เชน การขนเงนเดอนตามจานวนปทสอน ซงเปนเปาหมายของนโยบายการบรหาร แตไมอาจจะบงบอกถงสภาพทเปนจรงได เชน ครอาจจะสอนจานวนชวโมงมากกวาทกฎหมายกาหนดกได เพราะสอนแทนครบางคนทขาดงานหรอสอนในโรงเรยนทขาดแคลนคร เปนตน

การนาตวเลขอตราสวนของนกเรยนตอครมาพจารณาประกอบตองระมดระวง เชน โรงเรยนทมนกเรยน 800 คน อาจจะมคร 20 คน แตโรงเรยนขนาดเดยวกนในบางแหงอาจจะมคร 5 คนกได ดงนนจงตองพจารณาอตราสวนนในระดบโรงเรยนและระดบเขตดวย วธการกคอเปรยบเทยบอตราสวนของนกเรยนตอครในทองถนกบระดบประเทศ ผลทไดเรยกวา Determination Coefficient ถาทองถนและประเทศมอตราเดยวกน คาสมประสทธจะเปน 1 ถานอยกวา 1 กแสดงวามปญหามากในการบรรจครเพอใหเกดความเสมอภาคทางการศกษา (ใชอตราทองถนเปนตวหาร) ตวอยางเชน คาสมประสทธเปน 0.5 แสดงถงการบรรจครทไมกระจาย แตถาคาสมประสทธเปน 0.9 แสดงถงการบรหารการบรรจครลงโรงเรยนมประสทธภาพสง

160

การประเมนนโยบายตองพจารณาวาครไดรบมอบหมายใหทาอะไรและไดผลตอบแทนเทาใด โดยแทจรงแลวคาใชจายตอบแทนบคลากรบางประเทศสงถงรอยละ 90 ของคาใชจายทางการศกษา โดยหลกฐานทมอยชวาเงนเดอนครระดบประถมศกษาในประเทศกลมซบ-สฮารนแอฟรกาลดลง (ในอานาจของการซอ) แตกยงถอวาสงในประเทศตอนกลางและตอนใตของกลมน ประเทศทตองการเพมครมกจะใหเงนเดอนครเมอแรกเขาสงเมอเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมตอหวของประเทศ (GDP per capita) เชน ในมาลและไนเจอร ธนาคารโลกเสนอแนะวาเงนเดอนครระดบประถมศกษาไมควรเกนรอยละ 3.5 ของผลตภณฑมวลรวมตอหวของประเทศ (Bruns et al, 2001) แตเมอคดเปนเงน ตวเลขนกดจะตาไปในทางบางประเทศ เชน มาเลเซย ครระดบประถมศกษาไดรบคอรอยละ 1.93 ครมธยมศกษาไดรบ รอยละ 2.55

หลายประเทศจะคดประสบการณของครใหดวย เชน แอฟรกาใต และเลโซโท คดตามวฒสงสดทางการศกษา ประเทศแรกตองการรกษาครเกาไวทางาน สวนประเทศหลงตองการรกษาครใหมไวไมใหหนไปทางานตางประเทศ ในเคนยา มนโยบายไมสงเสรมใหเพมวฒและใหคดประสบการณเปนคาตอบแทนเพราะตองการลดคาใชจาย ขณะทไนเจอร ใหคาตอบแทนทงประสบการณและวฒ

อตราเงนเดอนตามกฎหมายมไดบงบอกถงรายไดของครทงหมด ครอนโดนเซยไดเงนเดอนคดเปน รอยละ 60 ของรายได (UIS/OECD, 2001) ผลตอบแทนอน ๆ เชน เบยเลยง คาเชาบาน หรอบานพกสาหรบครทสอนในโรงเรยนหางไกลหรอโรงเรยนในชนบทเพมเขามาอก แตกเปนแหลงความไมพอใจของครทไมไดรบประโยชนน ผลตอบแทนเพมอน ๆ ซงบางประเทศใหเปนคาตอบแทนคร ไดแก งานบรหาร จานวนชวโมงสอนเพม วฒสง งานอนเพม เปนตน การใหผลตอบแทนเชนน ตองมการบรหาร นเทศและตดตามทด

ในประเทศกลมลาตนอเมรกา มวธการเสนอผลตอบแทนเพมแกครทสอนหางไกลและในชนบท เชน โบนส รบราชการทก 3 ปนบเปน 4 ป หรอใหสถานะครถาวร เปนตน ประเดนนกเปนเรองทตองพจารณาเชนกน กลาวคอ วธการเชนนเปนการสงครทขาดประสบการณไปสอนนกเรยนทมฐานะยากจน ซงอาจจะไมมผลดตอนกเรยนเทาทควร ในบางประเทศมการโยงจานวนนกเรยนหรอขนาดของโรงเรยนเขากบเงนเดอนหรอตาแหนงหรอระดบของคร ผลเสยจงเกดกบโรงเรยนในชนบทขนาดเลกทไดครขาดประสบการณไปสอนและบรหารโรงรยน รวมทงครขาดกาลงใจดวย ตวเลขจานวนนกเรยนอาจจะเกนความเปนจรงได ดงนนจงตองพจารณาการบรรจครและการใหผลตอบแทนครทจะกอใหเกดผลดตอนกเรยนโดยรวม

161

4.3 สรป การพยายามแสดงใหเหนถงชองวางของอปทานครเพอหาตวชวดทจะกาหนด

มาตรฐานขนตาของระดบการศกษาของคร เพอใหบรรลการประถมศกษาสากลใน พ.ศ.2558 คอ ประเทศตาง ๆ สามารถแบงออกไดเปน 3 กลมคอ กลมทหนงตองเพมครระดบประถมศกษาจานวนมาก กลมทสองตองเพมครระดบปานกลาง และกลมทสามมปญหาเพยงเรองการออกจากงานของครและสามารถใหความสนใจในการปรบปรงคณภาพการศกษาของตนได (UIS, 2006, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, pp.100-103) โดยรายงานดงกลาวคอ

ประเทศกลมทตองเพมครทง 2 กลมนน ลวนมปญหาทรพยากรทจะนามาใช ควรเนนการปรบนโยบายเพอขจดปญหาครขาดแคลน แตกยงมปญหาเรองงบประมาณตามมา เพราะการปรบเปลยนนโยบายยอมมคาใชจายเพมขน เชน การสรางแรงจงใจใหครไปสอนในชนบท การฝกอบรมครประจาการ และการเพมจานวนชวโมงสอนของคร เปนตน กลมประเทศทตองการเพมจานวนครมาก ตองไมยอมลดคณภาพเพอใหไดปรมาณของคร แตประเทศในกลมแอฟรกากลาง ตะวนตก และตะวนออก ไดกระทาเชนนไปแลวซงเปนวธการทไมใชหนทางทด ประเทศเหลานจะใชครใหมประสทธภาพไดอยางไรนน คาตอบคงอยทการปรบปรงการพฒนาครและการฝกหดครโดยใชระบบการสอสารทมอย เชน วทยหรอ Internet เพราะเมอมการลดวฒของผจะเปนครและรบผชวยครเขามาสระบบโรงเรยน กควรมการตดตามประสทธภาพและประสทธผลของครเหลาน นอกจากนน ควรกาหนดเปนนโยบายใหมการพฒนาผชวยครใหเปนครเตมศกยภาพโดยวธการพฒนาครประจาการ เชน ททาในบงกลาเทศ ผชวยครตองมหนทางและโอกาสกาวหนา มฉะนนแลวขวญและกาลงใจทตกตาจะมผลเสยตอระบบโรงเรยน ครและนกเรยนจะออกจากโรงเรยนมากขน

รฐบาลตองตดตามอตราการลาออกของครเหลาน เพอประเมนคาใชจายซอนเรนจากการลาออกของคร ถาหากลดอตราการลาออกของครลงไดรอยละ 1 บางประเทศอาจจะบรรลเปาหมายการประถมศกษาสากลใน พ.ศ. 2558 ได การพฒนาผชวยครนาจะสนคาใชจายนอยกวาการฝกหดครเพอไดครใหมมาทดแทน นอกจากน ควรจะประเมนบทบาทการตดสนใจของครในระดบโรงเรยน ปจจยทเกยวกบแรงจงใจของคร และประสทธภาพของโรงเรยน

กลมประเทศทตองการเพมครขนาดปานกลาง ไดแก ประเทศในกลมแอฟรกาตะวนออกและใต รฐอาหรบ และเอเชยใต ประเทศเหลานตองปรบปรงคณภาพการศกษาของตน ปญหาวฒและสมรรถภาพของครกตองพจารณาดวยเชนกน

162

การรกษาอตราการคงอยของครในหลายประเทศ เชน เบนน เอรเทรย มาลาว รวนดาและแทนซาเนย มทางแกปญหาอยทการลดอตราการลาออกของคร ปรบนโยบายการบรรจครและปรบวฒแรกเขา กนาจะบรรลเปาหมายการประถมศกษาสากลใน พ.ศ. 2558 ได แตตองเฝาระวงปญหางบประมาณของตน บางประเทศในกลมนยกเลกคาเลาเรยน ทาใหจานวนนกเรยนเพมขนมากมาย เกดปญหาขาดแคลนครตามมา อตราสวนนกเรยนตอครเพมขน คณภาพการศกษาลดลง และจานวนนกเรยนออกกอนสาเรจกเพมมากขนดวย

ปญหาทยงไมมคาตอบในประเทศเหลานคอ ทาไมครทผานการฝกหดครมาแลวสอนไมไดผลดเทาทควร วงการครไดคนไมมคณภาพหรอไม การฝกหดครไมพอเพยงหรอไม ครไดรบการสนบสนนและนเทศการสอนไมเพยงพอหรอไม ปญหาเหลานตองหาคาตอบโดยการวจยตอไป

กลมประเทศทไมตองการครเพมคอ ประเทศในกลมอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก จานวนนกเรยนประถมศกษาลดลง หลายประเทศบรรลการประถมศกษาสากลแลว ประสทธภาพภายในคอนขางด เกณฑขนตาในการเขาเปนครสงคอจบระดบมหาวทยาลย แตกมปญหาครยายงาน ซงประเทศเหลานตองการครใหมเพมใน พ.ศ.2558 แตอาจจะลดความตองการลงไดโดยการปรบวธการบรรจครและลดอตราการออกจากงานของคร ความกาวหนาของประเทศทง 3 กลมขนอยกบเจตนารมณทจะยกฐานะของคร ซงเรองนนาจะเปนพนฐานของนโยบายสรางความสมดลระหวางความตองการหลายดานทครและนกเรยนในหองเรยนตองเผชญ

สาหรบประเทศไทย ปญหาไมไดอยทครไมผานเกณฑวฒขนตา แตอยทการกระจายครไปตามโรงเรยน และทองถนตาง ๆ ใหไดครทด มคณวฒ คณภาพ และประสบการณใกลเคยงกน ทงนรวมถงสอตาง ๆ อปกรณการสอน หองสมด และปจจยอน ๆ ทเกยวของกบการเรยนการสอนดวย ประเทศไทยตองการปรมาณครลดลง ดงนนจงควรใหความสาคญในการพฒนาครเพมมากขน ทงในดานการสอน แรงจงใจในอาชพคร ความรในวชาการ ความรในเทคโนโลยใหม ๆ คณธรรมจรยธรรม และการปรบตวเองใหทนและยนเดนไดในสภาพสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว แตอาจจะจดเปนกรณพเศษในพนททมความจาเปนกได ญปนใชวธการใหครยายโรงเรยนทก 5-10 ป ทาใหมการกระจายคร และคณภาพของโรงเรยนไมแตกตางกน

163

ตารางสถต สภาวการณครเปรยบเทยบ

4

164

ตาราง 4.1 ขนาดของชนเรยนเฉลย จาแนกตามระดบการศกษาและประเภทสถานศกษา พ.ศ. 2546/2547

ประเทศประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

รฐ รฐสนบสนน อสระ รวม รฐ รฐสนบสนน อสระ รวม

จน 34.7 - 36.1 34.7 57.2 - 49 56.8อนโดนเซย - - - - - - - -มาเลเซย 30.5 - - - 34.2 - - -ฟลปปนส 39.6 - 33.6 39.1 56.7 - 51.4 55.6ไทย 22.3 36.4 - 23.8 34.8 39 - 35.2เวยดนาม - - - - - - - -คาเฉลย WEI 28.4 - 23.9 28.3 34.6 - 27.3 34.2ออสเตรเลย 24.2 24.5 - 24.3 24.4 25.7 - 24.9แคนาดา - - - - - - - -ฟนแลนด - - - - - - - -ฝรงเศส - - - - 24 25.1 13 24.1ญปน 28.5 - 33.9 28.6 33.7 - 36 33.8นวซแลนด - - - - - - - -เกาหล 33.6 - 33.4 33.6 35.7 34.7 - 35.5สวเดน - - - - - - - -สหราชอาณาจกร 26 - 10.7 24.3 22.5 16.9 10.1 21สหรฐอเมรกา 23.6 - 19.4 23.1 24.9 - 19.3 24.3คาเฉลย OECD 21.5 19.3 20.6 21.4 23.8 23 20.9 24.1

ทมา: Table 5.d, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

165

ตาราง 4.2 จานวนเวลาเรยนเปนชวโมงตอปของนกเรยนอาย 9-14 ป พ.ศ. 2546/2547

ประเทศอาย (ป) รวมอาย

9-11 ป

รวมอาย

12-14 ป

จานวน

นาทตอคาบ9 10 11 12 13 14อารเจนตนา 729 729 729 816 936 936 2,187 2,688 45บราซล 800 800 800 800 800 800 2,400 2,400 60จน - - - - - - - - -อนเดย 1,051 1,051 1,051 1,029 1,176 1,176 3,152 3,381 35อนโดนเซย 1,064 1,120 1,176 1,176 1,323 1,323 3,360 3,822 40มาเลเซย 964 964 964 1,230 1,230 1,230 2,891 3,690 30รสเซย 638 791 816 867 893 893 2,244 2,652 45ไทย 800-1,000 800-1,000 800-1,000 1,000-1,200 1,000-1,200 1,000-1,200 2,400-3,000 3,000-3,600 50คาเฉลย WEI 882 909 917 1,006 1,031 1,042 2,708 3,081 45ออสเตรเลย - - - - - - - - -แคนาดา - - - - - - - - -ฟนแลนด - - - - - - - - -ฝรงเศส - - - - - - - - -ญปน - - - - - - - - -นวซแลนด - - - - - - - - -เกาหล - - - - - - - - -สวเดน - - - - - - - - -สหราชอาณาจกร - - - - - - - - -สหรฐอเมรกา - - - - - - - - -ทมา: Table 5.e, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

166

ตาราง 4.3 จานวนชวโมงสอนของครตอปและตอสปดาห จาแนกตามระดบการศกษา พ.ศ. 2546/2547

ประเทศ

จานวนชวโมงสอนตอป จานวนชวโมงสอนตอสปดาห

ประถม

ศกษา


ตอนตน

มธยมศกษาตอน

ปลายสายสามญ

ประถม

ศกษา


ตอนตน

มธยมศกษาตอน

ปลายสายสามญ

จน - - - - - -อนโดนเซย 1,260 738 738 44 44 44มาเลเซย 761 763 763 42 42 42ฟลปปนส 1,182 1,182 1,182 40 40 40ไทย 800-1,000 1,000-1,200 1,122 40 40 40เวยดนาม - - - - - -คาเฉลย WEI 872 864 858 39 39 39ออสเตรเลย 874 809 809 40 40 40แคนาดา 809 644 614 40 40 40ฟนแลนด 680 595 553 38 38 38ฝรงเศส 918 639 614 35 35 35ญปน 648 534 466 35 35 35นวซแลนด 985 968 950 39 39 38เกาหล 828 565 550 37 37 37สวเดน - - - - - -สหราชอาณาจกร - - - - - -สหรฐอเมรกา 1,080 1,080 1,080 36 36 36คาเฉลย OECD 805 704 663 38 37 37ทมา: Table 5.f, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

น น

167

ตาราง 4.4 เงนเดอนครคดเปนเงนเหรยญสหรฐปรบดวยคาอานาจซอเปรยบเทยบ (PPP) ตอป เมอเรมตนทางาน

ทางานแลว 15 ป และเงนเดอนสงสด จาแนกตามระดบการศกษาตามวฒขนตาทกาหนด พ.ศ. 2546/2547


เรมตน 15 ป สงสด เรมต 15 ป สงสด เรมต 15 ป สงสดจน - - - - - - - - -อนโดนเซย 800 1,266 2,412 800 1,266 2,412 832 1,524 2,412มาเลเซย 14,604 14,604 19,751 21,482 21,482 32,601 21,482 21,482 32,601ฟลปปนส 9,314 10,281 11,072 9,314 10,281 11,072 9,314 10,281 11,072ไทย 5,922 14,554 27,757 5,922 14,554 27,757 5,922 14,554 27,757เวยดนาม - - - - - - - - -คาเฉลย WEI 7,622 9,645 13,128 8,886 10,990 15,623 9,992 12,110 16,307ออสเตรเลย 29,712 43,991 43,991 30,062 44,139 44,139 30,062 44,139 44,139แคนาดา - - - - - - - - -ฟนแลนด 27,922 32,541 32,541 32,407 38,318 38,318 34,825 43,526 43,526ฝรงเศส 23,112 31,090 45,872 25,570 33,548 48,451 25,928 33,906 48,845ญปน 24,469 45,753 58,373 24,469 45,753 58,373 24,469 45,761 60,104นวซแลนด 18,641 36,063 36,063 18,641 36,063 36,063 18,641 36,063 36,063เกาหล 28,569 48,875 78,472 28,449 48,754 78,351 28,449 48,754 78,351สวเดน 25,152 29,522 33,849 25,963 30,420 34,477 26,991 31,772 36,575องกฤษ 28,769 42,046 42,046 28,769 42,046 42,046 28,769 42,046 42,046สหรฐอเมรกา 32,703 39,740 - 31,439 40,088 - 31,578 40,043 -คาเฉลย OECD 25,727 35,099 42,347 27,560 37,488 45,277 28,892 40,295 48,197ทมา: Table 5.h.i, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

น น

168

ตาราง 4.5 เงนเดอนครคดเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอหว โดยคดเปนรอยละ จาแนกตามเงนเดอน เมอเรมตนทางาน เมอทางานมาแลว 15 ป และเงนเดอนสงสด และระดบการศกษา พ.ศ. 2546/2547


เรมตน 15 ป สงสด เรมต 15 ป สงสด เรมต 15 ป สงสดจน - - - - - - - - -อนโดนเซย 23 36 68 23 36 68 23 43 68มาเลเซย 151 151 205 223 223 338 223 223 338ฟลปปนส 201 222 239 201 222 239 201 222 239ไทย - - - - - - - - -เวยดนาม - - - - - - - - -คาเฉลย WEI 145 183 206 167 206 275 192 228 292ออสเตรเลย 92 136 136 93 136 136 93 136 136แคนาดา - - - - - - - - -ฟนแลนด 94 109 109 109 129 129 117 146 146ฝรงเศส 80 107 158 88 116 167 89 117 168ญปน 83 155 197 83 155 197 83 155 203นวซแลนด 76 147 147 76 147 147 76 147 147เกาหล 138 237 380 138 236 380 138 236 380สวเดน 81 95 109 83 98 111 87 102 117องกฤษ 93 136 136 93 136 136 93 136 136สหรฐอเมรกา 82 100 - 79 101 - 79 101 -คาเฉลย OECD 95 130 157 97 132 159 102 142 170ทมา: Table 5.h.ii, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

169

ตาราง 4.6 ผลตอบแทนอนๆ ของคร

ประเทศ

พนท

หางไกล/คา

เชาบาน/

บานพก

วฒสงกวา

ทกาหนด

เขารบการ

พฒนา

วชาชพคร

ทาหนาท

บรหาร

เพมเตม

สอบได

คะแนนสง

เกยรตนยม

ผลการ

สอนดเดน

นกเรยนม

ผลการ

เรยนดเดน

กมพชา

อนโดนเซย - - -

ลาว - -

มาเลเซย - - - - -

ฟลปปนส - - - -

ไทย - - - -

อารเจนตนา - - -- - - -

บราซล - - -

ควบา - -

บงกลาเทศ -

ศรลงกา - - - - - - -

เคนยา - -

ทมา: Table 3.1, Teachers and Education Quality: Monitoring Global Needs for 2015, UIS, 2006.

ตาราง 4.7 สดสวนประชากรครทเปนเพศหญง จาแนกตามระดบประถมศกษาและ

มธยมศกษา พ.ศ.2547

ประเทศสดสวนประชากรครเพศหญง (%)

ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

กมพชา 40.9 31.3

จน 52.9 43.2

ลาว 44.7 42.2

อนโดนเซย 52.3 39.9

มาเลเซย 66.3 64.6

ฟลปปนส 89.4 75.7

ไทย 58.4 51.5

เวยดนาม 78.3 65.0

คาเฉลย WEI - -

ออสเตรเลย - -

แคนาดา - -

ฟนแลนด 75.5 -

ฝรงเศส 81.2 58.6

ญปน 65.0 31.1

นวซแลนด 83.0 59.8

เกาหล 74.0 48.7

สวเดน 80.8 57.1

สหราชอาณาจกร 81.5 60.2

สหรฐอเมรกา 88.1 60.5

คาเฉลย OECD - -ทมา: Table A2.4, A2.5, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs

for 2015, UIS, 2006

170

171

ตาราง 4.8 รอยละของครรวมทงรฐ และเอกชน จาแนกตามระดบการศกษาและตามชวงอาย (ป) พ.ศ.2546/2547

ประเทศ


<30 30-39 40-49 50-59 >60ไม

ทราบ<30 30-39 40-49 50-59 >60

ไม

ทราบ<30 30-39 40-49 50-59 >60

ไม

ทราบ

จน - - - - - - - - - - - - - - - - - -

อนโดนเซย 51.6 34.9 9.8 3.7 - - 14.2 50.2 21.5 12.6 1.4 - 16.4 48.5 24.7 9 1.5 -

มาเลเซย 26.1 42.2 23.4 8.3 - - รวมอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย 20 46.1 27.5 6.4 - -

ฟลปปนส - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ไทย - - - - - - - - - - - - - - - - - -

เวยดนาม - - - - - - - - - - - - - - - - - -

คาเฉลย WEI 29 33.4 23.4 12.7 1.5 - 18.9 36.3 26.7 15.5 2.6 - 20 36.9 28.5 12.9 1.7 -

ออสเตรเลย - - - - - - - - - - - - - - - - - -

แคนาดา - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ฟนแลนด 14 32.2 29.4 23.3 1.1 - 10.5 28.1 28.4 31.1 2 - 5.7 23.1 31.7 32.9 6.5 -

ฝรงเศส 15.9 28.8 32.5 22.5 0.3 - 15.1 28.3 21.9 33.6 1.1 - 9.9 29.4 26.4 33 1.3 -

ญปน - - - - - - - - - - - - - - - - - -

นวซแลนด 14.2 20.2 29.5 26.3 6.4 3.4 13.5 19.6 28.1 25.8 6.6 6.4 7 11.1 16.6 16.2 4.2 44.8

เกาหล 26.7 29.6 24.1 18.4 1.2 - 19.1 33.7 36.9 9.4 0.9 - 15.9 29.8 40.6 12.5 1.2 -

สวเดน 9.4 20.8 23.6 36 10.1 - 14 26.2 23.3 26.9 9.6 - 7.3 19 24.1 36 13.7 -

สหราชอาณาจกร 22.5 23.8 23.9 28.9 0.9 - 18.7 25.1 26.6 28.5 1.1 - 12.4 22.5 30.7 32.7 1.7 -

สหรฐอเมรกา - - - - - - - - - - - - - - - - - -

คาเฉลย OECD 16.3 25.5 28.9 24.9 3.6 0.7 12.2 24.5 29.8 27.8 4.4 1.3 9.5 22.3 30.7 28.3 5.4 3.8

ทมา: Table 5.g, Education Counts 2006 Benchmarking Progress in 19 WEI Countries World Education indicators-2006 UIS, 2006.

172

ตาราง 4.9 จานวนครประถมศกษา พ.ศ.2547 และทคาดหวงใน พ.ศ.2558 (จานวน 1,000 คน)

ประเทศ%รายป(พ.ศ.

2543-2547)พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2558 ความแตกตาง % เพม/ลด % รายป

จน -3.2 5,747.30 3,969.00 -1,778.30 -30.9 -3.3อนโดนเซย 3.6 1,431.50 1,283.70 -147.8 -10.3 -0.9มาเลเซย 6.2 174.5 - - - -ฟลปปนส 0.9 371.4 336.7 -34.6 -9.3 -0.8ไทย 0.6 298.3 - - - -เวยดนาม 1.6 362.6 347.9 -14.7 -4.1 -0.4คาเฉลย WEI - - - - - -ออสเตรเลย ... - - - - -แคนาดา ... - - - - -ฟนแลนด 1.1 24 20.7 -3.4 -14 -1.2ฝรงเศส -0.6 203.4 203 -0.4 -0.2 0ญปน 1 371.7 360.4 -11.3 -3 -0.3นวซแลนด 2.6 20.1 18.5 -1.6 -7.8 -0.7เกาหล 3.8 139.1 91.3 -47.7 -34.3 -3.8สวเดน 1.1 69.3 54.4 -14.8 -21.4 -2สหราชอาณาจกร 1.1 262.4 234.6 -27.8 -10.6 -0.9สหรฐอเมรกา -0.2 1,677.40 1,736.50 59.1 3.5 0.3คาเฉลย OECD - - - - - -ทมา: Table A2.4, A2.6, Teacher and Education Quality: Monitoring Global Needs for 2015, UIS, 2006.

ตาราง 4.10 เกณฑกาหนดสาหรบครสอนคณตศาสตรชนปท 8

ประเทศ

การฝก

ประสบการณ

วชาชพ

การสอบใบ

ประกอบ

วชาชพ

ปรญญาตร

หรอเทยบเทา

ทดลอง

ปฏบตการ

สอน

ปฏบตการ

สอนภายใต

ครอาวโส

จน(ไตหวน) - -

อนโดนเซย - -

มาเลเซย -

ฟลปปนส - - -

ไทย -

เวยดนาม - - - - -

สกอตแลนด

ออสเตรเลย - -

แคนาดา - - - - -

ฟนแลนด - - - - -

ฝรงเศส - - - - -

ญปน

นวซแลนด - -

เกาหล - -

สวเดน - -

องกฤษ

สหรฐอเมรกา - -

โรมาเนย

ซาอดอาระเบยทมา: Table 2.1, Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs for 2015, UIS, 2006, pp.66

173

175

บทท 5 ขอเสนอแนะเชงนโยบายสาหรบประเทศไทย

สภาพทางสงคมและเศรษฐกจของโลกปจจบนเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว การศกษาตองสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงเหลานไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ผลกระทบของการเปลยนแปลงตอบคคลและครอบครวมมาก ซงจะเหนได จากความตองการการศกษาทเพมมากขน รฐจาเปนตองพฒนาการศกษาของคนในชาตใหกาวหนาทนตอการเปลยนแปลงของโลก รฐตองประเมนประสทธภาพของระบบการศกษา ของตนเปนระยะ วธการหนงทรฐสามารถใชประเมนความกาวหนาทางการศกษาของตนคอ การเปรยบเทยบกบนานาประเทศ ซงผลการเปรยบเทยบสามารถใชเปนจดหมาย (Benchmark) ในการพฒนาการศกษาของตน และไดเรยนรวาใครทาอะไรประสบผลสาเรจมากนอยแคไหน และสามารถนามาใชกบประเทศของตนไดหรอไม ตวอยางเชน ตวชวดดานผลลพธทางการศกษาซงหมายถงจานวนผสาเรจการศกษาแตละป จะเชอมโยงกบแนวความคดเรอง ทนมนษย (Human Capital) และปญหานโยบาย เชน ระดบทกษะและคณธรรมจรยธรรม ของเยาวชนและผใหญของประเทศ มเพยงพอทจะรกษาระดบการเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาทรพยากรมนษยไดหรอไม อตราการสาเรจการศกษาเปนตวชการเลอนไหลจากระดบหนงไปสอกระดบหนง หรอไปสตลาดแรงงาน

คณะผจดทาไดจดทาขอมลเสนอแนะบนพนฐานของการพฒนาศกยภาพของเดกไทย เพอใหสามารถแขงขนไดในโลกยคสารสนเทศและเศรษฐกจบนฐานความร โดยคานงความเสมอภาคในการไดรบการศกษาในทกระดบ ความมมนษยธรรม คณธรรม การมสวนรวมของประชาชน การเรยนรตลอดชวต และความกาวหนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยขอเสนอตอไปนไดมาจากการสรปจากขอมลทพบ และขอเสนอแนะหลายประการของ WEI ทเหนวานาจะประยกตใชกบประเทศไทย ดงตอไปน

1. ควรมการประเมนประสทธภาพของระบบการศกษาเปนระยะ ระบบการศกษาทมประสทธภาพจะชวยในการใชงบประมาณไดอยางมประสทธภาพ และมคณภาพการศกษาสง

2. อตราการเขาเรยนของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนคดตอประชากรวยเรยนในประเทศไทยมรอยละ 89 แตระดบมธยมศกษาตอนปลายเหลอเพยงรอยละ 68 จงควรเรงขยายโอกาสทางการศกษาสระดบมธยมศกษาตอนปลายใหมากขน

176

3. ผสาเรจการศกษามธยมศกษาตอนปลายสายสามญของประเทศไทยมรอยละ 35.6 และสายอาชพรอยละ 16.9 แสดงวารฐใหความสาคญตอการอาชวศกษานอยเกนไป ทง ๆ ทสายอาชพผลตบคลากรเขาสตลาดแรงงาน รฐควรใหความสาคญตอการอาชวศกษามากขน และควรสงเสรมใหมการจดการเรยนการสอนสายอาชพในโรงเรยนประเภทสามญใหมากขน โดยเฉพาะในสถานศกษาของเอกชน

4. การเรยนการสอนในระดบมธยมศกษาตอนปลายควรมความยดหยนและหลากหลาย เพอสนองความตองการ/จาเปนของผเรยน และหลกสตรตองเหมาะสมกบสภาพของผเรยน และเปดโอกาสใหผเรยนเลอกเรยนตอทใดๆไดโดยไมเปนทางตน ทงนเพอใหทกคนมโอกาสเรยนรตลอดชวต สรางความเสมอภาคทางการศกษา ยกระดบ ขดความสามารถของแรงงาน และคณภาพของประชาชน การเรยนเปนกระบวนการสรางเสรมความรและทกษะ

5. ปจจบนภาคเอกชนในประเทศไทยยงเขามามสวนรวมในการจดการศกษานอยมาก เพยงรอยละ 15.5 ในระดบประถมศกษา รอยละ 8.5 ในระดบมธยมศกษาตอนตน และรอยละ 11.4 ในระดบมธยมศกษาตอนปลายเทานน ในขณะทเปาหมายการจดการศกษาระหวางรฐและเอกชนในปพ.ศ. 2554 กาหนดเปาหมายสดสวนรฐตอเอกชนไว 70:30 จงตองเรงสงเสรมสนบสนนใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาใหมากขน ทงเชงปรมาณ คณภาพและประสทธภาพ

6. ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ควรพจารณาขนาดของชนเรยนใหอยระหวาง 20-25 คนตอหอง ขนาดของชนเรยนเลก ทาใหครมโอกาสดแลและสรางความสมพนธ ทดกบเดกเปนรายบคคล นนหมายถงวาคณภาพของการศกษาและสขภาพจตของเดกดวย

7. การใชตวชวดตาง ๆ เชน อตราเฉลยนกเรยนตอคร หรอขนาดของชนเรยน ควรพจารณาลงไปในระดบทองถนและระดบโรงเรยนดวย เปรยบเทยบกบระดบประเทศ ตวเลขเหลานจะเปนภาพสะทอนของประสทธภาพของระบบการศกษา ประสทธภาพของระบบบรหารจดการการศกษา และประสทธภาพของระบบการเงนของการศกษา

8. โดยเฉลยเดกซาชนในประเทศกลม WEI มากกวากลม OECD สาหรบประเทศไทยไมมขอมลเดกซาชนในภาพรวมของประเทศ แตยเนสโกไดประมาณการเดกตกซาชนระดบประถมศกษาปพ.ศ. 2547 ของไทยไวรอยละ 9.5 ซงเพมขนกวา 1 เทาเมอเทยบกบปพ.ศ. 2543 การทรอยละของการตกซาชนของไทยและรอยละการเขาเรยนชาสง แสดง

177

ถงการหยอนประสทธภาพในการบรหารจดการศกษา และเปนทนาสงเกตวาทกระดบการศกษาเดกชายตกซาชนมากกวาเดกหญง สงทควรพจารณาคอเพราะเหตใดเดกชายจงตกซาชนมากกวาเดกหญงและจะมวธแกไขอยางไร

9. หนวยงานทเกยวของทงหนวยนโยบายและสถาบนอดมศกษา ควรปรบสดสวนรปแบบการจดการอดมศกษาทเนนการปฏบตใหสงขน เนองจากขอมลแสดงใหเหนวาอตราการเขาเรยนและผสาเรจการศกษาระดบอดมศกษาของไทยคอนขางสง แตสดสวนการจดการอดมศกษาทเนนภาคทฤษฎมากกวารปแบบทเนนการปฏบตมาก รวมทงการประเมนการตอบสนองความสามารถในการแขงขนและการถายโอนความรระหวางมหาวทยาลยกบ ภาคธรกจยงไมดนก

10. หนวยงานทเกยวของควรเรงสงเสรมการจดการอดมศกษาของภาคเอกชนใหมากขน เนองจากปจจบนสดสวนการจดการศกษาของเอกชนนอยกวารฐมากสงผลใหการอดมศกษายงคงตองพงพงทรพยากรจากรฐจานวนมากดวย ดงนน จงควรกาหนดนโยบายและแผนการสงเสรมการอดมศกษาเอกชนอยางชดเจน

11. เรงขยายโอกาสการศกษาผใหญใหกวางขวางและทวถงมากยงขน เนองจากขอมลบงชวาประชากรวยผใหญบางสวนของไทยยงไมสามารถเขาถงการศกษา รวมทงแมวาประชากรวยแรงงานของไทยสวนใหญจะจบการศกษาระดบประถมศกษา แตขอมลกแสดงใหเหนวาประชากรวยแรงงานทจบการศกษาระดบมธยมศกษาขนไปมอตราคอนขางตา ซงสงผลตอคณภาพของแรงงานดวย

12. ควรใหความสาคญตอการศกษาของสตร โดยเฉพาะการศกษาขนพนฐานและอาชวศกษา เพราะเปนการสรางความเสมอภาคทางเพศ พฒนาแมทมคณภาพ และพฒนานกพฒนาระดบทองถน

13. ควรสนบสนนและสงเสรมใหนกศกษานานาชาตมาเรยนในประเทศไทย และขณะเดยวกนกสนบสนนใหนกศกษาไทยไปเรยนตางประเทศในสาขาทขาดแคลนและสาขาวชาทตางประเทศมความกาวหนามาก เพอเปนการขยายขอบเขตของความร 14. รฐตองเปลยนแปลงวธจดสรรงบประมาณทมอยจากดใหมประสทธภาพมากยงขน และเนนจดสรรใหผเรยนโดยตรง ตลอดจนมระบบตดตามการใชจายเงนงบประมาณดานการศกษาอยางใกลชด

15. คาใชจายดานการศกษาของประเทศไทย สงถงรอยละ 40 ของงบประมาณรายจายทงหมดของประเทศ ซงตวเลขนสงกวาทกประเทศในกลม WEI และ OECD แต

178

คณภาพการศกษาของไทยไมสงตามไปดวย จงนาจะศกษาประสทธภาพของระบบโดยรวม และประสทธภาพของระบบการบรหารงบประมาณของการศกษาไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ เชน ประเทศเกาหล สงคโปร และญปน เนองจากทง 3 ประเทศมการสอนคณธรรมจรยธรรมในโรงเรยนอยางเปนระบบควบคกบวชาการไดด

16. ชวโมงสอนของครอยระหวาง 800-1,000 ชวโมงตอป สอน 40 ชวโมงตอสปดาห นบวาเปนตวเลขทสง แตผลการทดสอบระดบนานาชาตของไทยไมสงตามไปดวย จงนาจะศกษาวธการสอน การทางาน และการเรยนของนกเรยนในประเทศอนๆ เชน ญปน สงคโปร เกาหล และสหราชอาณาจกร เพอเปรยบเทยบกบไทย และหาจดดมาปรบปรงการเรยนการสอนของไทย

17. การฝกหดครขององกฤษ สกอตแลนด และญปนครอบคลมเกณฑทง 5 ดาน และมการพฒนาครทด โดยครของทง 3 ประเทศไดชอวาเปนครทมประสทธภาพและแรงจงใจสง ผลการเรยนของนกเรยนกสงตามไปดวย ขณะทการฝกหดครไทยครอบคลม 4 ดาน จงเปนอกประเดนหนงทนาจะศกษาใหถองแท

18. การบรรจครและการฝกหดครในประเทศทมหลายวฒนธรรม เชน ในกรงลอนดอนขององกฤษ รฐแคลฟอรเนยของสหรฐอเมรกา จะเนนการสรรหาครทมวฒนธรรมเดยวกบนกเรยนและชมชน จงทาใหการเรยนการสอนเปนไปดวยด ประเทศไทยกประกอบดวยประชาชนหลากหลายวฒนธรรม จงนารบเปนนโยบายในการบรรจครและการฝกหดคร เพอสนองความตองการของทองถน และอาจจะแกปญหาครขอยาย ปญหาความปลอดภย และอนตรายถงชวตและทรพยสนไดในระดบหนง

19. ประเทศไทยและหลายประเทศมครอตราจางและครทมคณวฒไมถงเกณฑอยจานวนหนง ผลตอบแทนแกครเหลานและการพฒนาครเหลานอยในระดบตากวาครปกตมาก ซงเปนการปฏบตอยางไมเทาเทยมกน ครเหลานควรไดรบการเอาใจใสใหไดเกณฑและสทธประโยชนเทาเทยมกบครปกต เพราะแรงจงใจของครมผลตอผลการเรยนของนกเรยน

20. การเกบขอมลทางการศกษามรายละเอยดนอยและไมเปนระบบ ขอมลทมอยไมเพยงพอทจะนาไปใชในการตดสนใจทเพยงพอ นอกจากนการจดเกบขอมลตองใหมแหลงขอมลกลางเพอไมใหเกดขอมลซาซอน และมขอมลสมบรณครบถวน

179

บรรณานกรม

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: โรงพมพ

องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.), 2545

มตชน. วนท 26 เมษายน พ.ศ. 2550 ปท 30 ฉบบท 10638.

พฤทธ ศรบรรพทกษ. รายงานการวจยคณวฒของครและคณภาพงานคร. คณะครศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2549.

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. นคราภวตนและวถชวตเมอง. กรงเทพฯ: เอดสน เพรส

โพรดกส จากด, 2550.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท .) . มองคณภาพการศกษาตะวนออก จาก

การประเมนผลนกเรยนนานาชาต. กรงเทพฯ: เซเวน พรนตง กรป จากด, 2550.

สนย คลายนลและคณะ, สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ OECD. ความรและ

ทกษะของเยาวชนไทยสาหรบโลกวนพรงน (ฉบบสมบรณ): รายงานการวจยโครงการประเมนผล

นกเรยนนานาชาต PISA 2000 และ PISA Plus. กรงเทพฯ:บรษท เซเวน พรนตง กรป จากด, 2547.

สมชาย สขสร เสรกล . คาใชจายและตนทนการศกษาของระบบการศกษาของประเทศไทย .

www.nesdb.go.th

สมหวง พธยานวฒนและคณะ, สานกงานปฏรปวชาชพคร สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. รายงาน

การวจยเอกสารเรอง/ใบอนญาตประกอบวชาชพคร. กรงเทพฯ: บรษท ท.พ. พรนทจากด, 2542.

สมหวง พธยานวฒน, สานกงานปฏรปวชาชพคร สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. รายงานการวจย

เอกสารเรอง การจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา. กรงเทพฯ:

หางหนสวนจากดภาพพมพ, 2543.

อทย บญประเสรฐและคณะ, สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. สภาพภาระงานครระดบการศกษาขน

พนฐาน. เอกสารอดสาเนาเยบเลม, 2550.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.

2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟก, 2545.

ส า น ก ง า นป ล ดก ร ะท ร ว ง ศ กษ า ธ ก า ร . สถ ต ด า นกา รศ กษาของปร ะ เทศ ไทย พ .ศ . 2 5 4 8

(เอกสารอดสาเนา), 2548.

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากล พ.ศ. 2549. กรงเทพฯ: พรกหวาน

กราฟฟก, 2549.

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (ราง) กรอบทศทางการพฒนาการศกษาในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ทสอดคลองกบแผนการศกษาแหงชาต

(พ.ศ. 2550-2559). (เอกสารอดสาเนา), 2550.

180

บรรณานกรม (ตอ)

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. รวมกฎหมายการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว, 2548.

สานกทดสอบทางการศกษา. www.niets.or.th/

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. www.mua.go.th/

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. รายงานสวนดสตโพล : คณภาพการศกษาไทย ณ วนน. เอกสาร

เยบเลม, 2550.

อทย บญประเสรฐและคณะ, สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. สภาพภาระงานครระดบการศกษา

ขนพนฐาน. เอกสารอดสาเนาเยบเลม, 2550.

International Institute for Management Development. 2003. World Competitiveness Yearbook 2003.

Switzerland: Lausanne.







National Center for Education Statistics. Timss 1999 International Mathamatics Report. www.timss.org

National Center for Education Statistics. Timss 1999 International Science Report. www.timss.org

THES-QS RANKING for 2006. http://www.topuniversities.com

UNESCO Institute for Statistics. 2004. Global Education Digest 2004: Comparing Education

Statistics Across the World. Canada: Tri-Graphic Printing Limited.



UNESCO Institute for Statistics. 2006. Education Counts Benchmarking Progress in 19 WEI

Countries: World Education Indicators-2006. Canada: Imprimerie L’ Empreinte.



UNESCO Institute for Statistics. 2006. Teachers and Educational Quality: Monitoring Global Needs

for 2015. Canada: Tri-Graphic Printing Limited.

UNESCO–UIS/OECD 2005. Education Trends in Perspective: Analysis of the World Education

Indicators 2005 edition. Printed in Canada/France.

http://www.timss.org/

181

คณะผจดทา

ทปรกษา ดร. อารง จนทวานช เลขาธการสภาการศกษา ดร. สรพร บญญานนต รองเลขาธการสภาการศกษา นางสาววฒนา อาทตยเทยง ผอานวยการสานกวจยและพฒนาการศกษา

พจารณารายงาน รองศาสตราจารย ดร. สรศกด หลาบมาลา ผทรงคณวฒ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา ดร. สวฒน เงนฉา กรรมการผทรงคณวฒสภาการศกษา ดร. สวสด ตชน ผทรงคณวฒ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา ดร. รงเรอง สขาภรมย ผตรวจราชการ กระทรวงศกษาธการ นางสรางค โพธพฤกษาวงศ ทปรกษาดานวจยและประเมนผลการศกษา สกศ. นางสาววฒนา อาทตยเทยง ผอานวยการสานกวจยและพฒนาการศกษา สกศ.

แปลสรปเอกสาร รองศาสตราจารย ดร. สรศกด หลาบมาลา ผทรงคณวฒ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา รองศาสตราจารย ดร. รสสคนธ มกรมณ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ผรบผดชอบโครงการ วเคราะห สงเคราะห และจดทารายงาน นางสรวรรณ สวสดวตน ณ อยธยา นกวชาการศกษา 8 บทท 1 การศกษาขนพนฐาน นางผานต วมลรตนปญญา นกวชาการศกษา 7 ว. บทท 4 สภาวการณครเปรยบเทยบ ดร. รงนภา จตรโรจนรกษ นกวชาการศกษา 6 ว. บทท 2 การอดมศกษาและการศกษาผใหญ นายจรวทย ไทภวไพบลย นกวชาการศกษา 5 บทท 3 งบประมาณทางการศกษา

บรรณาธการ และเรยบเรยง นางสรวรรณ สวสดวตน ณ อยธยา หวหนาโครงการ

หนวยงานรบผดชอบ สานกวจยและพฒนาการศกษา สานกงานเลขาธการสภาการศกษา 99/20 ถนนสโขทย ดสต กรงเทพมหานคร 10300 โทรศพท 0 2668 7123 ตอ 1211 โทรสาร 0 2243 0085 www.onec.go.th

รายงาน การศึกษาไทยในเวท ีโลก...

Documents