หนวยที่ 15 บทบาทของภาครัฐกับการ ... ·...

1

หนวยท 15 บทบาทของภาครฐกบการเชอมโยงเศรษฐกจโลก

อาจารยวทต วชโรบล

อาจารยฉตรชย เลอมประเสรฐ อาจารยสาวตร คชสารมณ

2

แผนการสอนประจ าหนวย

ชดวชา ไทยในเศรษฐกจโลก

หนวยท 15 บทบาทของภาครฐกบการเชอมโยงเศรษฐกจโลก

ตอนท

15.1 บทบาทของภาครฐในภาพรวม 15.2 บทบาทของหนวยงานทเกยวของกบภาคเศรษฐกจ

15.3 บทบาทของภาครฐในการเจรจาการคา

แนวคด

1. การบรหารราชการแผนดนจะด าเนนการเปนไปตามนโยบายของรฐบาลทไดท าการหาเสยงไวสวน

หนง และตองเปนไปตามรฐธรรมนญ โดยเฉพาะบทบญญตดานแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ซงรฐจะตอง

ด าเนนการใหเกดประโยชนกบประเทศชาตและประชาชน

2. บทบาทของกระทรวง ทบวง กรม ตาง ๆ จะมบทบาทและหนาทแตกตางกนไปตามภารกจ ส าหรบ

ในสวนของภาคเศรษฐกจ สามารถแบงภารกจของกระทรวง ทบวง กรม ไดตามกจกรรมทางเศรษฐกจ ไดแก

หนวยงานทมบทบาทในภาคการผลต หนวยงานทมบทบาทในภาคการคา และหนวยงานเศรษฐกจในดานอน ๆ

3. ผลจากการเจรจาการคาระหวางประเทศ จะมทงโอกาสและผลกระทบตอเศรษฐกจโดยรวมของ

ประเทศ การจดองคกร การประสานงานส าหรบการเจรจาระดบประเทศ จงมความส าคญ โดยตองมรปแบบท

ผมสวนไดสวนเสยสามารถเขามามสวนรวมไดอยางเปดกวาง และรฐตองมมาตรการส าหรบการเยยวยาผไดรบ

ผลกระทบจากการเจรจาการคา การลงทนระหวางประเทศ เชน การจดตงกองทนเพอรองรบผลกระทบท

อาจจะเกดขน

วตถประสงค

เมอศกษาหนวยท 15 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายบทบาทของภาครฐในภาพรวมได

2. อธบายบทบาทของหนวยงานทเกยวของกบภาคเศรษฐกจได

3. อธบายการด าเนนงานทางดานเศรษฐกจระหวางประเทศได

3

กจกรรมระหวางเรยน

1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 15

2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 15.1-15.3

3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน

4. ฟงเทปเสยงประจ าชดวชา

5. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 15

สอการสอน

1. เอกสารการสอน

2. แบบฝกปฏบต

3. เทปเสยงประจ าชดวชา

การประเมนผล

1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน

2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง

3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 15 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

4

ตอนท 15.1 บทบาทของภาครฐในภาพรวม โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 15.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป หวเรอง 15.1.1 บทบาทของภาครฐภายใตรฐธรรมนญ 15.1.2 บทบาทของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 15.1.3 การบรหารราชการแผนดนตามนโยบายของรฐบาล

แนวคด 1. ภาครฐ มความเกยวของเชอมโยงกบนโยบายและแผนงานในการบรหารประเทศทส าคญตาง ๆ อาท รฐธรรมนญ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายรฐบาล โดยมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ 2. ในบทน นกศกษาจ าเปนตองทราบถงความเปนมา ววฒนาการ รวมถงขนตอนในการจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 3. นโยบายของรฐบาลจะประกอบไปดวย นโยบายพนฐานซงเปนไปตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ และนโยบายทพรรครฐบาลใชในการหาเสยง ซงคณะรฐบาลในฐานะฝายบรหารจะตองน านโบบายทงสองสวนมาก าหนดเปนนโยบายการบรหารราชการแผนดน โดยใหมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน ซงเกยวของกบทกกระทรวง และทกรฐวสาหกจ ทตองน าแผนการบรหารราชการแผนดนไปจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป และแผนปฏบตราชการประจ าป วตถประสงค เมอศกษาตอนท 15.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายบทบาทของภาครฐภายใตรฐธรรมนญและความส าคญของแนวนโยบายพนฐานแหงรฐในการบรหารประเทศได 2. อธบายบทบาทของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและววฒนาการของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตได 3. อธบายขนตอนการจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการ แผนการบรหารราชการแผนดน และนโยบายรฐบาลได 4. อธบายความเชอมโยงระหวางแผนปฏบตราชการประจ าปกบแผนปฏบตราชการ 4 ปได

5

เรองท 15.1.1

บทบาทของภาครฐภายใตรฐธรรมนญ 1. ความส าคญของรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ หากบทบญญตใดของกฎหมายและกฎหรอขอบงคบ ขด หรอแยงกบรฐธรรมนญ บทบญญตนนจะถอใชบงคบมได รฐธรรมนญจงเปนกฎหมายทก าหนดระบอบการปกครองและกตกาทางการเมองของรฐ เปนกฎหมายทก าหนดใหองคกรของรฐเปนผใชอ านาจโดยแบงแยกอ านาจ เปน 3 ฝาย คอ ฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ เพอไมใหองคกรใดองคกรหนงใชอ านาจตามอ าเภอใจโดยปราศจากตรวจสอบและถวงดลอ านาจซงกนและกน รวมทง รฐธรรมนญยงเปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑการเขาสต าแหนง การสนสด ตลอดจนความสมพนธของการใชอ านาจขององคกรตาง ๆ ขนตอน การไดต าแหนง การด ารงต าแหนงตาง ๆ ซงอาจไดมาโดยการเลอกตง การแตงตง หรอการสนสดต าแหนงตาง ๆ โดยการตาย ลาออก ตองค าพพากษาใหจ าคก หรอการถกถอดถอน เปนตน ดงนน หนวยงานในทกฝายและทกระดบจงตองปฏบตราชการและใชอ านาจหนาทภายใตรฐธรรมนญทงสน ในเรองน จะไดอธบายบทบาทของฝายบรหารซงเรยกอกอยางวา ภาครฐ (Public Sector) ซงหมายถง หนวยงานและบคลากรของรฐในระดบตาง ๆ ในฝายบรหารตงแตระดบทองถนไปจนถงระดบชาต

หลงจากประเทศไทยมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตงแต พ.ศ. 2475 เปนตนมา ประเทศไทยมการประกาศใชรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศมาแลว 18 ฉบบ โดยในรฐธรรมนญฉบบตน ๆ จะบญญตถงการไดมาซงอ านาจการปกครองของผปกครองมากกวาทจะค านงถงบทบญญตทเกยวกบการสงเสรมและคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน สวนพฒนาการกฎหมายรฐธรรมนญไทยตงแตในชวงรฐธรรมนญฉบบท 16–18 (ในระหวาง พ.ศ. 2540-2550) เปนตนมา รฐธรรมนญไทยไดใหความส าคญกบการสงเสรม คมครอง สทธและเสรภาพของประชาชนมากยงขน โดยใหประชาชนเขามามสวนรวมทาง การเมองมากขน ในสวนของภาครฐ รฐธรรมนญไดก าหนดบทบาทของภาครฐไวอยางชดเจนในหมวดแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ปรากฏครงแรกในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงเปนรฐธรรมนญฉบบแรกทประเทศไทยไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการยกรางรฐธรรมนญ โดยมสาระส าคญเปนการสงเสรมและคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ใหประชาชนมสวนรวมในการปกครองและตรวจสอบการใชอ านาจรฐเพมขน รวมถงการปรบปรงโครงสรางทางการเมองใหมเสถยรภาพและประสทธภาพยงขน

แนวนโยบายพนฐานแหงรฐเปนแนวนโยบายขนพนฐานทภาครฐจะตองด าเนนการใหเกดประโยชนกบประเทศชาตและประชาชน ดงนน แนวนโยบายพนฐานแหงรฐจงมความส าคญอยางยง เนองจาก เปนบทบญญตทก าหนดภาระหนาทส าคญของรฐทจะตองปฏบตครอบคลมภารกจส าคญ ขนพนฐานทจ าเปนตอ

6

การพฒนาประเทศและความเปนอยของประชาชนไทยในระยะยาว นอกจากนน แนวนโยบายพนฐานแหงรฐยงเปนขอผกพนรฐสภาและรฐบาลทกชดใหตองด าเนนนโยบายและปฏบตตามกรอบหลกการเพอใหกฎหมายและนโยบายส าคญทเปนเรองพนฐานในการพฒนาประเทศมความตอเนอง

จงอาจกลาวไดวาแนวนโยบายพนฐานแหงรฐเปนแนวทางการบรหารราชการแผนดนในระบอบประชาธปไตยทสมบรณกวาแนวนโยบายแหงรฐในอดตทเคยมมา

2. นโยบายพนฐานแหงรฐ

โดยทวไปรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยในระยะหลงไมวาจะเปนฉบบใด จะก าหนดกรอบนโยบายพนฐานแหงรฐ ซงภาครฐมภารกจตองน าไปปฏบตใหเกดผลประโยชนสงสดตอประเทศ ดงน

1) ดานความมนคงของรฐ รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย และเขตอ านาจรฐ รวมทงตองจดใหมก าลงทหาร อาวธยทโธปกรณ และเทคโนโลยททนสมย จ าเปนและเพยงพอ เพอพทกษรกษาเอกราช อธปไตย ความมนคงของรฐ สถาบนพระมหากษตรย ผลประโยชนแหงชาต และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและเพอการพฒนาประเทศ

2) ดานการบรหารราชการแผนดน รฐตองบรหารราชการแผนดน เพอพฒนาสงคม เศรษฐกจ และความมนคงของประเทศอยางยงยน โดยตองสงเสรมการด าเนนการตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและตองจดใหมระบบการบรหารราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน โดยกระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนพงตนเองและตดสนใจในกจการของทองถน มการพฒนาระบบงานภาครฐโดยมงเนนการพฒนาคณภาพ คณธรรม และจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ มการจดระบบงานราชการและงานของรฐอยางอนเพอใหบรการสาธารณะ ใหหนวยงานทางกฎหมายทมหนาทใหความเหนเกยวกบการด าเนนงานของรฐตามกฎหมายและตรวจสอบการตรากฎหมายของรฐ และด าเนนการอยางอสระ จดใหมแผนพฒนาการเมอง

รวมทงด าเนนการใหขาราชการและเจาหนาทของรฐไดรบสทธประโยชนอยางเหมาะสม 3) ดานศาสนา สงคม การสาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม รฐตองใหความอปถมภและ

คมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ตองสงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา สนบสนนการน าหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต

ในดานสงคม การสาธารณสข การศกษา และวฒนธรรม รฐตองใหการคมครองและพฒนาเดก และเยาวชน มการสงเสรม สนบสนน และพฒนาระบบสขภาพอนน าไปสสขภาวะทยงยนของประชาชนมการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบ สงเสรมและสนบสนนการกระจายอ านาจในการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน องคการทางศาสนา และเอกชน เพอพฒนามาตรฐานคณภาพการศกษาใหเทาเทยม สงเสรมและสนบสนนการศกษาวจยในศลปวทยาการแขนงตาง ๆ สงเสรมและสนบสนนความรรกสามคคและการเรยนร ปลกจตส านก และเผยแพรศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณของชาต ตลอดจนคานยมอนดงามและ ภมปญญาทองถน

7

4) ดานกฎหมายและการยตธรรม รฐตองดแลใหมการปฏบตและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย

อยางถกตอง รวดเรวเปนธรรม และทวถง มการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลใหพนจากการลวงละเมด และตองอ านวยความยตธรรมแกประชาชนอยางเทาเทยมกน อกทงตองจดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกร เพอการปฏรปกฎหมายทด าเนนการเปนอสระเพอปรบปรงและพฒนากฎหมายของประเทศและองคกร เพอการปฏรปกระบวนการยตธรรมทด าเนนการเปนอสระ รวมทงตองสนบสนนการด าเนนการขององคกรภาคเอกชนทใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน

5) ดานการตางประเทศ รฐตองสงเสรมสมพนธไมตรและความรวมมอกบนานาประเทศ และปฏบต ตอกนอยางเสมอภาค ตลอดจนตองปฏบตตามสนธสญญาดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค รวมทงตามพนธกรณทไดกระท าไวกบนานาประเทศและองคการระหวางประเทศ รวมทง ตองสงเสรมการคา การลงทน และการทองเทยวกบนานาประเทศ ตลอดจนตองใหความคมครองและดแลผลประโยชนของคนไทยในตางประเทศ

6) ดานเศรษฐกจ รฐตองสงเสรมและสนบสนนการด าเนนการตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรและเปนธรรมโดยอาศยกลไกตลาด และสนบสนนใหมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน สนบสนนการใชหลกคณธรรม จรยธรรม และหลกธรรมาภบาล ควบคกบการประกอบกจการ

ควบคมใหมการรกษาวนยการเงนการคลงเพอสนบสนนเสถยรภาพและความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม ของประเทศ จดใหมการออมเพอการด ารงชพในยามชราแกประชาชนและเจาหนาทของรฐอยางทวถง ก ากบใหการประกอบกจการมการแขงขนอยางเสรและเปนธรรม ด าเนนการใหมการกระจายรายไดอยางเปนธรรม รวมทงสงเสรมและสนบสนนการพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย สงเสรมใหประชากรวยท างาน มงานท า คมครองแรงงานเดกและสตร จดระบบแรงงานสมพนธ คมครองและรกษาผลประโยชนของเกษตรกร รวมทงสงเสรมการรวมกลมของเกษตรกรในรปของสภาเกษตรกร สงเสรม สนบสนน และคมครองระบบสหกรณใหเปนอสระ จดใหมสาธารณปโภคขนพนฐานทจ าเปนตอการด ารงชวตของประชาชน สงเสรมและสนบสนน กจการพาณชยนาว การขนสงทางราง สงเสรมและสนบสนนองคกรภาคเอกชนทางเศรษฐกจ ทงในระดบชาตและระดบทองถนใหมความเขมแขง สงเสรมอตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตรเพอใหเกดมลคาเพมในทางเศรษฐกจ

7) ดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม รฐตองก าหนดหลกเกณฑการใชทดนใหครอบคลม ทวประเทศ กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมและด าเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมอยางทวถง จดใหมการวางผงเมอง พฒนา และด าเนนการตามผงเมองอยางมประสทธภาพและประสทธผล จดใหมแผนการบรหารจดการทรพยากรน าและทรพยากรธรรมชาตอน อยางเปนระบบและเกดประโยชนตอสวนรวม สงเสรม บ ารงรกษา และคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทยงยนตลอดจนควบคมและก าจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพ และคณภาพชวตของประชาชน

8

8) ดานวทยาศาสตร ทรพยสนทางปญญา และพลงงาน รฐตองสงเสรมการพฒนาดานวทยาศาสตร

เทคโนโลย และนวตกรรมดานตาง ๆ สงเสรมการประดษฐหรอการคนคดเพอใหเกดความรใหม รกษาและพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย รวมทงใหความคมครองทรพยส นทางปญญา สงเสรมและสนบสนนการวจย พฒนา และใชประโยชนจากพลงงานทดแทนซงไดจากธรรมชาตและเปนคณตอสงแวดลอม

9) ดานการมสวนรวมของประชาชน รฐตองสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการก าหนดนโยบายและวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในระดบชาตและระดบทองถน การตดสนใจทางการเมอง การวางแผนพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม รวมทงการจดท าบรการสาธารณะ สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐทกระดบ ในรปแบบองคกรทางวชาชพหรอตามสาขาอาชพทหลากหลาย หรอรปแบบอน สงเสรมใหประชาชนมความเขมแขงทางการเมอง และจดใหมกฎหมายจดตงกองทนพฒนาการเมองภาคพลเมอง สงเสรมและใหการศกษาแกประชาชนเกยวกบการพฒนาการเมองและการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ทงน ในรฐธรรมนญแตละฉบบอาจก าหนดประเดนส าคญขนพนฐานเพมขนหรอลงลงบางเลกนอย และหนวยงานภาครฐจะเขามามบทบาทในการปฏบตตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐในประเดนทเกยวของตามภารกจของหนวยงานนน ๆ

ภายใตแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ รฐธรรมนญยงก าหนดใหรฐตรากฎหมายและก าหนดนโยบาย ในการบรหารราชการแผนดนเพอแถลงนโยบายตอรฐสภา คณะรฐมนตรทจะเขามาบรหารราชการแผนดน ตองแถลงนโยบายตอรฐสภาเพอน าแนวนโยบายของพรรคการเมองทน าเสนอตอประชาชนในคราวหาเสยงเลอกตง หรอทประกาศเปนสญญาประชาคมใหผสมครของพรรคไดรบการเลอกตงจากประชาชนมาปฏบต เปนนโยบายใหเกดผลอยางแทจรง วาจะด าเนนการใด ในระยะเวลาใด เพอก าหนดแนวทางการปฏบตราชการแตละปและตองจดท ารายงานแสดงผลการด าเนนการ รวมทงปญหาและอปสรรคเสนอตอรฐสภาปละหนงครง

ส าหรบรฐมนตรทไดรบมอบหมายแตงตงจะตองด าเนนการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ กฎหมาย และนโยบายทไดแถลงไวและตองรบผดชอบตอสภาผแทนราษฎรในหนาทของตนเชนเดยวกน

อาจกลาวไดวารฐธรรมนญเปนทงกฎหมายและกรอบการบรหารประเทศในภาพรวมทหนวยงานของรฐทกระดบตองปฏบตงานใหเปนไปในกรอบทศทางทถกตอง เหมาะสม และมประสทธภาพ เพอความสงบสขของคนในชาตทงมวล

9

กจกรรม 15.1.1 ใหอธบายหลกการส าคญของแนวนโยบายพนฐานทางเศรษฐกจ

แนวตอบกจกรรม 15.1.1 รฐตองสงเสรม และสนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรและเปนธรรมโดยอาศยกลไกตลาด ควบคมใหม

การรกษาวนยการเงนการคลงเพอสนบสนนเสถยรภาพและความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ รวมถงด าเนนการใหมการกระจายรายไดอยางเปนธรรม และสงเสรมและสนบสนนองคกรภาคเอกชนทางเศรษฐกจทงในระดบชาตและระดบทองถนใหมความเขมแขง

10

เรองท 15.1.2 บทบาทของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

1. ววฒนาการของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ประเทศไทยเรมมแนวคดทจะวางแผนเศรษฐกจในสมยรฐบาลซงมจอมพล ป. พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร โดยจอมพล ป. ไดตงหนวยงานเรยกวา “สภาเศรษฐกจแหงชาต” ขน เมอวนท 15 กมภาพนธ พ.ศ. 2493 มหนาทเสนอความเหนและค าแนะน าตลอดจนขอชแจงตอรฐบาลในเรองเกยวกบเศรษฐกจของประเทศ แตหนวยงานดงกลาวกไมไดแสดงบทบาทชดเจนเพราะรฐบาลในขณะนนไดใชนโยบายจดตงรฐวสาหกจขนท าการผลตและการคาเอง โดยไมไดใหภาคเอกชนท าหนาทประกอบการตามระบบเศรษฐกจเสรนยม รฐวสาหกจทตงขนกด าเนนการอยางไมมประสทธภาพจนตองยกเลกในเวลาตอมา ตอมา ธนาคารโลกไดเสนอแนะใหมการปรบเปลยนและเพมบทบาทหนาทของ “สภาเศรษฐกจแหงชาต” โดยใหจดตงเปนหนวยงานกลางเพอท าหนาทวางแผนพฒนาประเทศขนมาเปนการเฉพาะจ งไดมการปรบโครงสรางการท างานและเปลยนชอของหนวยงานแหงนใหมเปน “ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจแหงชาต” ใน พ.ศ. 2502 โดยมบทบาทส าคญในการวางแผนเศรษฐกจทมจดประสงคและเปาหมายชดเจนในระยะยาว ตางจากในชวงกอนหนาทเนนการแกปญหาเฉพาะเรอง ตอมาใน พ.ศ. 2515 ไดน ามตทางดานสงคมเขามารวมในการวางแผนดวย เปนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จงไดมการเปลยนชอของหนวยงานอกครงเปน “ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต หรอ สคช.” และใชมาจนถงปจจบน โดยเปนหนวยงานสงกดส านกนายกรฐมนตรตลอดมา

11

ยคทองของการวางแผน แผนฯ 1 2504-09 แผนฯ 2 2510-14 แผนฯ 3 2515-19 แผนฯ 4 2520-24 แผนฯ 5 2525-29 แผนฯ 6 2530-34 แผนฯ 7 2535-39 แผนฯ 8 2540-44 แผนฯ 9 2545-49 แผนฯ 10 2550-54 เนนการเตบโตทางเศรษฐกจดวยการพฒนาโครงสรางพนฐาน เนนการพฒนาเศรษฐกจควบคกบการพฒนาสงคม เนนเสถยรภาพเศรษฐกจ มงพฒนาภมภาค ชนบท ยคประชาธปไตย ย ค เป ล ย น ผ า น สกระบวนทศนใหม ยดคนเปนศนยกลางเนนการมสวนรวมใชเศรษฐกจเปนเครองมอพฒนาคน ยดปฏบตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมงสสงคมอยเยนเปนสขรวมกน

ภาพท 15.1 ววฒนาการของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทมา: แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1-11 เอกสารบรรยายส าหรบหลกสตรนกบรหารระดบสง กระทรวงอตสาหกรรม รนท 10 ณ

โรงแรมรอยล ปรนเซส หลานหลวง กรงเทพฯ จดโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต วนท 7 สงหาคม 2552 หนา 5.

ส าหรบประเทศไทยไดมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศใชแผนพฒนาการเศรษฐกจแหงชาตฉบบแรก เมอวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2504 ระหวางป พ.ศ. 2504-2509 โดยแบงระยะเวลาของแผนพฒนาออกเปน 2 ระยะ เนองจากในการจดท าโครงการและวางแผนพฒนาในระยะ 3 ปแรก จ าเปนตองศกษาและพจารณางานของสาขาตาง ๆ และศกษาปญหาตาง ๆ ตลอดจนประสบการณทเกดขนเพอประโยชนในการปรบปรงแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตใหสมบรณยงขนส าหรบระยะ 3 ปหลง ฉะนน พ.ศ. 2504 จงถอวาเปนจดเปลยนการวางนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศทส าคญอกดวย

ในทนขอสรปสาระส าคญของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตแตละฉบบ ดงน ฉบบท 1 ตงแตป พ.ศ. 2504-2509 เนนดานเศรษฐกจเปนส าคญ โดยเฉพาะการลงทนในสงกอสรางขนพนฐาน อาท ระบบคมนาคมขนสง

เขอนเพอการชลประทานและพลงงานไฟฟา สาธารณปการ รฐทมเททรพยากรเพอการปพนฐานใหมการลงทนในดานเอกชนเปนหลก

ฉบบท 2 ตงแตป พ.ศ. 2510-2514 ยดแนวทางตอจากแผนฉบบท 1 โดยขยายขอบเขตของแผนใหครอบคลมถงการพฒนาของรฐ โดย

สมบรณและกระจายใหเกดผลทวประเทศ เนนเขตทรกนดารและหางไกลความเจรญ และมโครงการพเศษนอกเหนอไปจากหนาทปกตของกระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ เชน โครงการพฒนาภาค โครงการเรงรดพฒนาชนบทและโครงการชวยเหลอชาวนา ฯลฯ

ฉบบท 3 ตงแตป พ.ศ. 2515-2519 เนนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยรกษาอตราการขยายตวของปรมาณเงนและการรกษา

เสถยรภาพทางการเงนระหวางประเทศ สงเสรมการสงออก เรงรดการสงออกและทดแทนสนคาน าเขา ปรบปรงโครงสรางการน าเขา เนนการรกษาระดบราคาสนคาทจ าเปนตอการครองชพ ใหความส าคญกบการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจและยกระดบการผลต ปรบการลงทนในโครงการกอสรางเปนการสนบสนนการลงทนเพอใชประโยชนจากโครงการขนพนฐานทมอย เนนการกระจายรายไดและบรการทางสงคมโดยลด

12

อตราการเพมประชากร กระจายบรการเศรษฐกจและสงคมสชนบท ปรบปรงสถาบนและองคกรทางดานเกษตรและสนเชอ รกษาระดบราคาสนคาเกษตร

ฉบบท 4 ตงแตป พ.ศ. 2520-2524 เนนฟนฟเศรษฐกจของประเทศโดยขยายการผลตสาขาเกษตร ปรบปรงโครงสรางอตสาหกรรมการ

ผลตเพอสงออก กระจายรายไดและการมงานท าในภมภาค มมาตรการกระตนอตสาหกรรมทซบเซา รกษาดลการช าระเงนและการขาดดลงบประมาณ เรงบรณะและปรบปรงการบรหารทรพยากรหลกของชาต รวมทงการน าเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชโดยเฉพาะทดน แหลงน า ปาไมและแหลงแร เรงรดการปฏรปทดนจดสรรแหลงน าในประเทศ อนรกษทะเลหลวง ส ารวจและพฒนาแหลงพลงงานในอาวไทยและภาคใตฝงตะวนออก

ฉบบท 5 ตงแตป พ.ศ. 2525-2529 ยดพนทเปนหลกในการวางแผน ก าหนดแผนงานและโครงการใหมผลในทางปฏบตทงภาครฐ และ

ภาคเอกชน เนนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจการเงนของประเทศเปนพเศษโดยการเรงระดมเงนออม สรางวนยทางเศรษฐกจ การเงน และการปรบโครงสรางเศรษฐกจตาง ๆ เชน โครงสรางการเกษตร โครงสรางอตสาหกรรมเพอการสงออกและกระจายอตสาหกรรมไปสสวนภมภาค โครงสรางการคาตางประเทศ และบรการ โครงสรางการผลต และการใชพลงงาน ฯลฯ เนนความสมดลในการแกไขปญหาเศรษฐกจและสงคมของประเทศและการแกปญหาความยากจนในชนบทลาหลง เนนการแปลงแผนไปสการปฏบตและเนนบทบาทและความรวมมอจากภาคเอกชนมากขน

ฉบบท 6 ตงแตป พ.ศ. 2530-2534 เนนการขยายตวของระบบเศรษฐกจควบคไปกบการรกษาเสถยรภาพของการเงนการคลง โดยเนน

การระดมเงนออมในประเทศ เนนการใชจายภาครฐอยางประหยดและมประสทธภาพ และเนนบทบาทภาคเอกชนในการพฒนา เนนการพฒนาฝมอแรงงานและคณภาพชวต เพมบทบาทองคกรประชาชนในทองถนเพอพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหความส าคญกบการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย มแผนพฒนารฐวสาหกจตลอดจนมการทบทวนบทบาทรฐในการพฒนาประเทศ มงปรบโครงสรางการผลตและการตลาดของประเทศใหกระจายตวมากขน เนนการน าบรการพนฐานทมอยแลวมาใชประโยชน อยางเตมท พฒนาเมองและพนทเฉพาะ กระจายความเจรญสภมภาคและมการขยายขอบเขตพฒนาชนบทครอบคลมทวประเทศ

ฉบบท 7 ตงแตป พ.ศ. 2535-2539 เรมมแนวคด “การพฒนาทยงยน” เนนการรกษาอตราการเตบโตทางเศรษฐกจอยางตอเนองและม

เสถยรภาพ เนนการกระจายรายไดและกระจายการพฒนาไปสภมภาคและชนบท การพฒนาคณภาพชวต สงแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต รวมทงการพฒนาเศรษฐกจสเศรษฐกจดานหนาในภมภาคและยกระดบ สระดบนานาชาต

ฉบบท 8 ตงแตป พ.ศ. 2540-2544 เปนจดเปลยนส าคญของการวางแผนพฒนาประเทศทใหความส าคญกบการมสวนรวมของทกภาค

สวนในสงคม เนน “คนเปนศนยกลางการพฒนา” และใชการพฒนาเศรษฐกจเปนเครองมอ มการปรบเปลยน

13

กระบวนการจดท าแผนใหมเปนแบบ “จากลางขนบน” มการบรณาการแบบองครวมไมพฒนาแบบแยกสวน เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมทงมการแปลงแผนสการปฏบตโดยยดหลกการพนท ภารกจ และการมสวนรวม

ฉบบท 9 ตงแตป พ.ศ. 2545-2549 ไดอญเชญ “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ตามพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาเปน

ปรชญาในการพฒนาและบรหารประเทศควบคไปกบการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองจากแผนฉบบท 8 โดยยดหลกทางสายกลาง เพอใหประเทศรอดพนจากวกฤต สามารถด ารงอยไดอยางมนคง ใหความส าคญกบการพฒนาทสมดลทงดานตวคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมเพอน าไปสการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย เนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนและสงเสรมการบรหารจดการทดในทกระดบ

ฉบบท 10 ตงแตป พ.ศ. 2550-2554 ไทยยงคงตองเผชญกบการเปลยนแปลงทส าคญในหลายบรบท ทงทเปนโอกาสและขอจ ากดตอ การ

พฒนาประเทศ จงตองมการเตรยมความพรอมของคนและระบบใหมภมคมกน พรอมรบการเปลยนแปลงและผลกระทบทอาจเกดขนโดยยงคงปฏบตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตอเนองจากแผนฉบบท 8 และแผนฉบบท 9 เพอสรางสมดลและมความกนดอยดรวมกน ใหความส าคญตอการรวมพลงสงคมจาก ทกภาคสวนใหมสวนรวมด าเนนการในทกขนตอนของแผนฯ พรอมทงสรางเครอขายการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาสการปฏบตรวมทงตดตามตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนอยางตอเนอง

ฉบบท 11 ตงแตป พ.ศ. 2555-2558 เนนการ “ตงรบ” มากกวา “รก” โดยเนนการปองกนปญหาจากวกฤตการณทอาจเกดขนในอนาคต

เรงสรางภมคมกนในประเทศใหเขมแขงขน เพอเตรยมความพรอมคน สงคม และระบบเศรษฐกจของประเทศใหสามารถปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม โดยใหความส าคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากร และไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม รวมทงสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความรเทคโนโลยนวตกรรม และความคดสรางสรรคบนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม ภายใตหลกการพฒนาพนท ภารกจ และการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมไทย ซงจะน าไปสการพฒนาเพอประโยชนสขทยงยนของสงคมไทยตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2. แนวทางการจดท าแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

แมวาหนวยงานหลกทรบผดชอบการจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตคอ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และท าหนาทฝายเลขานการของคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แตหนวยงานของภาครฐอน ๆ จะเขามามสวนรวมในกระบวนการจดท าแผนฯ ในชวงตาง ๆ ดงน

14

กระบวนการจดท าแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ส.ค.51-ส.ค.52 ก.ย. 62-ก.ย.53 ต.ค.53-ม.ย.54 ก.ค.-ก.ย.2554 1 2 3 4 รางกรอบวสยทศน และทศทางของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 การจดท ารางทศทางการพฒนาของแผนฯ 11 ยกรางแผนพฒนา ฉบบท 11 อนมตและประกาศใชแผนพฒนา ฉบบท 11 ประชมประจ าป 2551 “วสยทศนประเทศไทยสป 2570” ประเมนผล 2 ป แผนฯ 10 ประชมประจ าป 2552 “จากวสยทศนสแผนฯ 11 รายงานความกาวหนา กก.สศช. รางกรอบวสยทศน 2570 และแนวคดทศทางแผนฯ (ก.ค.52) แตงตนคณะ กก. จดท าแผนฯ 11 คณะท างานจดท าเอกสารฯ และจดประชมระดมความคดเหน แผนฯ 11 ประชมหารอศษยเกา สศช. ศกษาวจยเฉพาะดาน ประชมระดมความคดเหนระดบชมชน/หมบานระดบภาค รายงานความกาวหนาคณะ กก.สศช. (7 ม.ย.53) เสนอรางทศทางแผน 11 ตอ กก.สศช. พจารณา (12 ก.ค.53) ทศทางและประเดนยทธศาสตรของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 จดประชมประจ าป 2553 “ทศทางของแผน 11” (6 สงหาคม 2553) เสนอทศทางและประเดนยทธศาสตรของแผนฯ 11 ตอ ค.ร.ม. (ก.ย.53) ยกรางรายละเอยดของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 รายงานความกาวหนาคณะ กก.สศช. รางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) จดประชมประจ าป 2554 “รางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11” (ม.ย.54)

15

ปรบปรงรางแผนฯ 11 น าเสนอคณะ กก.สศช. (ก.ค.54) เสนอรางแผนฯ 11 ให ค.ร.ม.พจารณาโดยสงใหสภาทปรกษาฯ พจารณากอน (ส.ค.54) คณะรฐมนตรพจารณาอนมต (ก.ย.54) ลงพระปรมาภไธยประกาศใชแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (1 ตลาคม 2554

ภาพท 15.2 กระบวนการจดท าแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 ทมา: ความกาวหนาการจดท าแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต วนท

14 สงหาคม 2553 หนา 2

1) ชวงเตรยมการจดท าแผนฯ สศช. ด าเนนการส ารวจ ศกษา และวเคราะหสภาวะเศรษฐกจและ

สงคม เพอใชในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและการเสนอแนะนโยบาย มาตรการทางเศรษฐกจและสงคมในการพฒนาประเทศ เพอใชเปนขอมลประกอบการก าหนดรางวสยทศน ทศทาง และยทธศาสตรของแผนฯ

2) ชวงระหวางการจดท าแผนฯ สศช. จะจดประชมระดมความคดเหนจากภาคสวนตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน นกวชาการ สอมวลชน ในระดบทองถน สวนภมภาค และสวนกลาง โดยหนวยงานตาง ๆ จะสงผแทนเขารวมใหความเหนในการจดท าแผนฯ ตามบทบาทภารกจทรบผดชอบซงในขนตอนนจะเปนการเสนอแนวคดในเชงนโยบายจนกระทงจดท ารางกรอบวสยทศน ทศทาง และยทธศาสตรของแผนฯ ใหแลวเสรจ

หลงจากนน กมการจดสมมนา จดตงคณะกรรมการยกรางแผนในแตละยทธศาสตร รวมทงมการสมมนาระดมความคดเหนในแตละยทธศาสตรทก าหนดขน โดยในขนตอนนจะลงลกในรายละเอยดมากขน จนกระทงจดท ารางแผนพฒนาฯ แลวเสรจ สศช. จงจดใหมการประชมสมมนาระดบชาตแลวปรบปรงรางแผนฯ อกครงเพอน าเสนอคณะกรรมการสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตพจารณากอนน าเสนอคณะรฐมนตรและเสนอลงพระปรมาภไธยประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบสมบรณ

3) ชวงถายทอดแผนฯ ไปสการปฏบต การขบเคลอนการพฒนาประเทศไปสเปาหมายทก าหนดไว ตองอาศยความรวมมอและการท างานรวมกนระหวางภาคตาง ๆ อยางจรงจง และตองใหความส าคญกบการขบเคลอนจากจดเลก ๆ จากชมชนไปสจงหวด ภมภาค และประเทศ เปนการสรางสมดลระหวางการสงการลงมาและเสนอความตองการขนไป หนวยงานภาครฐจะมบทบาทในการขบเคลอนแผนฯ ทงในสวนกลางและสวนในสวนภมภาค โดยเรมจากสวนกลางรฐบาลจะท าหนาทเปนผสนบสนนการน าจดมงหมาย ประเดนและแนวทางการพฒนาส าคญประกอบการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน การจดสรรงบประมาณและทรพยากรตาง ๆ ใหขบเคลอนประเดนส าคญในแผนฯ แตละฉบบอยางตอเนอง

ในขณะเดยวกนหนวยงานกลางตาง ๆ อาท สศช. ส านกงบประมาณ ส านกงาน ก.พ.ร. ไดรวมก าหนดแนวทางการบรณาการประเดนการพฒนาส าคญในแผนฯ ผนวกเขากบยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ยทธศาสตรเชงบรณาการ และการก าหนดเปาหมายตวชวดรวมเพอใชในการตดตามประเมนผล

16

หลงจากนนกระทรวงตาง ๆ น าจดมงหมายและประเดนและแนวทางการพฒนาส าคญในแผนฯ

เปนกรอบพจารณาจดท าแผนยทธศาสตรกระทรวง แผนรฐวสาหกจ การก าหนดแนวทางการตดตามประเมนผล ยทธศาสตรกระทรวงจะเปนกรอบส าหรบการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงานระดบกรม และหนวยงานของกระทรวงในภมภาคใหด าเนนการในทศทางเดยวกน โดยจงหวด/กลมจงหวดจะจดท าแผนพฒนาจงหวด/กลมจงหวด โดยประสานส านกยทธศาสตรภาคของ สศช. และหนวยงานของกระทรวงตาง ๆ ในพนท ภายใตนโยบายของคณะกรรมการนโยบายการบรหารงานจงหวดและกลมจ งหวดแบบบรณาการ (ก.น.จ.) รวมถงทศทางการพฒนาภาคและแผนการด าเนนงานของกระทรวงตนสงกด เพอใหแผนเปนเอกภาพเหมาะสมกบแตละพนท รวมถงองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล และองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) จะจดท าแผนพฒนาทองถน โดยค านงถงความตองการของพนทและการเชอมโยงกบแผนพฒนาจงหวด จดท าฐานขอมลระดบทองถนเพอใชเปนขอมลส าหรบการจดท าแผนปฏบตการประจ าป

4) ชวงการตดตามประเมนผลแผนพฒนาฯ ภายหลงการด าเนนการตามยทธศาสตรตาง ๆ ตามแผนฯ ทแตละหนวยงานรบผดชอบ สศช. จะมการตดตามประเมนผลโดยขอความรวมมอจากหนวยงานตาง ๆ จดท ารายงานผลการพฒนาประเทศ ในระยะตาง ๆ เสนอคณะรฐมนตรทราบเปนรายป ระยะครงแผน และเมอสนสดแผนฯ ทงน การตดตามประเมนผลมหลายระดบ ไดแก

- การตดตามประเมนผลประเดนการพฒนาส าคญ หนวยงานทเปนเจาภาพหลกรบผดชอบด าเนนงานตามแนวทางการผลกดนประเดนการพฒนาส าคญไปปฏบต จดท ารายงานการตดตามประเมนผล จดสงให สศช. หนวยงานภาครฐใหจดสงกระทรวงตนสงกด เพอประมวลรวมกบผลการด าเนนงานตามภารกจแนวดงในสวนทสอดคลองกบยทธศาสตรแผนพฒนาฯ เปนผลการด าเนนงานรวมระดบกระทรวงและสงให สศช.

- การตดตามประเมนผลระดบยทธศาสตร สศช. ประมวลและวเคราะหผลการด าเนนงานตามแนวดงทหนวยงานภาครฐและภาคการพฒนาจดสงให จดท าเปนภาพรวมการตดตามประเมนผลการพฒนาตามยทธศาสตรแผนฯ

- การตดตามประเมนผลภาพรวม สศช.ตดตามประเมนผลภาพรวมเพอจดท าเปนรายงาน การตดตามประเมนผลการพฒนาประเทศในระยะของแผนพฒนาฯ เสนอคณะรฐมนตรพจารณาและเผยแพร สสาธารณะทกป

ทงน เมอใกลครบก าหนดระยะเวลาของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กจะมการเตรยมการจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบใหม เปนเชนนเรอยไป

เราจะเหนไดวา การพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา ทกภาคสวนจะตองเขามามสวนรวม มบทบาทและรวมผลกดนประเดนการพฒนารวมกน ตลอดจนเปนสวนหนงในกระบวนการตาง ๆ เพอใหบรรลเปาหมายรวมกนซงจะน าไปสการพฒนาเพอประโยชนสขทยงยนของไทย

17

กจกรรม 15.1.2 ภาครฐมบทบาทเกยวของกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตอยางไร

แนวตอบกจกรรม 15.1.2 ภาครฐมบทบาทเกยวของกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตเรมเตรยมการจดท าแผนฯ

ระหวางการจดท าแผนฯ การน าแผนฯ ไปสการปฏบต และการตดตามประเมนผลแผนพฒนาฯ จากนนหนวยงานกลางตาง ๆ จะรวมก าหนดแนวทางการบรณาการประเดนการพฒนาส าคญในแผนฯ ผนวกเขากบยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ยทธศาสตรเชงบรณาการ และการก าหนดเปาหมายตวชวดรวมเพอใชในการตดตามประเมนผล

เมอด าเนนการเสรจแลว กระทรวงตาง ๆ จะน าจดมงหมายและประเดนและแนวทางการพฒนาส าคญในแผนฯ เปนกรอบพจารณาจดท าแผนยทธศาสตรกระทรวง แผนรฐวสาหกจ การก าหนดแนวทางการตดตามประเมนผล ยทธศาสตรกระทรวงจะเปนกรอบส าหรบการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงานระดบกรม และหนวยงานของกระทรวงในภมภาคใหด าเนนการในทศทางเดยวกน

18

เรองท 15.1.3 การบรหารราชการแผนดนตามนโยบายของรฐบาล

1. จากนโยบายของรฐบาลสแผนการบรหารราชการแผนดน สบเนองจากหวขอเรองท 15.1.1 บทบาทของภาครฐภายใตรฐธรรมนญ รฐธรรมนญไดก าหนดใหรฐ

ด าเนนการตรากฎหมายและก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน รฐบาลทไดรบการเลอกตงจะตองจดท านโยบายรฐบาลเพอใชในการบรหารราชการแผนดน และแถลงนโยบายดงกลาวตอรฐสภา โดยคณะรฐมนตรทจะเขาบรหารราชการแผนดนตองชแจงตอรฐสภาใหชดแจงวาจะด าเนนการใด ในระยะเวลาใด เพอบรหารราชการแผนดนใหเปนไปตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ รวมทงตองจดท ารายงานแสดงผลการด าเนนการ ปญหาและอปสรรคเสนอตอรฐสภาปละหนงครง

โดยทวไปนโยบายรฐบาลจะประกอบดวย นโยบายพนฐานซงเปนไปตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ซงในการบรหารประเทศคณะรฐมนตรจะเปนผน านโยบายรฐบาลมาก าหนดเปนนโยบายการบรหารราชการแผนดนขน นโยบายดงกลาวจะแสดงมาตรการและรายละเอยดของแนวทางปฏบตราชการในแตละปของการบรหารราชการแผนดนโดยตองสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ และพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และแผนพฒนาประเทศดานตาง ๆ ทเกยวของ ทงน อยางนอยจะตองมสาระส าคญเกยวกบการก าหนดเปาหมายและผลสมฤทธของงาน สวนราชการหรอบคคลทจะรบผดชอบในแตละภารกจ ประมาณการรายไดและรายจายและทรพยากรตาง ๆ ทจะตองใชระยะเวลาด าเนนการ และการตดตามประเมนผล

ในการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2547 แกไขเพมเตม โดยฉบบท 2 พ.ศ. 2548 ก าหนดใหมคณะกรรมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดนซงส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนฝายเลขานการ มหนาทพจารณารางแผนการบรหารราชการแผนดนใหแลวเสรจและเสนอนายกรฐมนตรภายใน 60 วน นบแตวนทคณะรฐมนตรแถลงนโยบายตอรฐสภา เมอนายกรฐมนตรเหนชอบแลว ใหเสนอคณะรฐมนตรพจารณาและใชเปนแนวทางในการด าเนนงานและกรอบในการจดสรรงบประมาณตามนโยบายรฐบาลใหเกดประสทธผลและประสทธภาพสงสด และเมอแผนการบรหารราชการแผนดนไดรบความเหนชอบแลว พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2547 มาตรา 16 ไดก าหนดใหสวนราชการตองด าเนนการจดท าแผนปฏบตราชการใหสอดคลองกบแผนการบรหารราชการแผนดนและในแตละปงบประมาณตองจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปน าเสนอรฐมนตรเจาสงกดใหความเหนชอบ และใหส านกงบประมาณจดสรรงบประมาณในแตละภารกจตามแผนปฏบตราชการตอไป

19

คณะกรรมการทรบผดชอบจดท าแผนการบรหารราชการแผนดนคอคณะกรรมการจดท าแผนการ

บรหารราชการแผนดนโดยมรองนายกรฐมนตรเปนประธาน เลขาธการคณะรฐมนตร เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผอ านวยการส านกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ เปนกรรมการ รองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและรองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาระบบราชการเปนฝายเลขานการ คณะกรรมการชดนนายกรฐมนตรเปนผแตงตง

ในสวนภาครฐอน ๆ ตองเขามามสวนรวมโดยการน านโยบายรฐบาลในสวนทเกยวของไปจดท า แผนการบรหารราชการแผนดน ดงน (1) รองนายกรฐมนตรและรฐมนตรทก ากบดแลกระทรวง เปนผก ากบการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดนใหสอดคลองกบนโยบายรฐบาล แนวนโยบายพนฐานแหงรฐตามบทบญญตของรฐธรรมนญ และแผนพฒนาดานตาง ๆ ทเกยวของ เชน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ยทธศาสตรกระทรวง และแผนแมบทดานตาง ๆ เปนตน (2) สวนราชการในสงกดกระทรวง น านโยบายทไดรบมอบหมายมาประกอบการจดท าแผน การบรหารราชการแผนดนโดยพจารณาประเดนทเกยวของใหสอดคลองกบนโยบายรฐบาล ทงน ตองมการประมาณการความตองการใชเงนงบประมาณในเบองตน รวมทง ควรพจารณาการบรณาการแผนงาน/โครงการของกระทรวงตาง ๆ ใหสอดคลองกบนโยบายรฐบาลในแตละขอและเชอมโยงกน (3) กระทรวง บรณาการแผนของสวนราชการ/รฐวสาหกจ ในสงกด โดยความเหนชอบของรฐมนตรและรองนายกรฐมนตรทก ากบดแล และจดสงใหหนวยงานกลาง ไดแก ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ส านกงบประมาณ กระทรวง การคลง และส านกงานสภาความมนคงแหงชาตกรณมแผนงาน/โครงการเกยวของกบความมนคง (4) ฝายเลขานการ พจารณาขอเสนอของกระทรวงในดานบรณาการและความสอดคลองของแนวทางกบนโยบายรฐบาลและแผนอน ๆ ความพรอมของแผนงานหรอโครงการ และกรอบวงเงนงบประมาณ โดยส านกงบประมาณจะเปนผพจารณารายละเอยดดานงบประมาณ สวนส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐจและสงคมแหงชาตและส านงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ จะพจารณาดานแผนงาน โครงการ เพอน าเสนอคณะกรรมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดนใหความเหนชอบ (5) ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในฐานะฝายเลขานการคณะกรรมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน จะพจารณาการบรณาการแผนการบรหารราชการแผนดนของกระทรวง เพอน าเสนอคณะกรรมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดนใหความเหนชอบ (6) คณะกรรมการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน พจารณาน าเสนอแผนการบรหารราชการแผนดน 4 ป ใหนายกรฐมนตรและคณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบเพอใชเปนแนวทางการบรหารราชการแผนดนตอไป

20

2. การน าแผนราชการแผนดนไปใชในการจดท าแผนปฏบตราชการ ภายหลงจากแผนการบรหารราชการแผนดนประกาศใชอยางเปนทางการ ทกสวนราชการตองน าแผนการบรหารราชการแผนดนไปจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป ใหแลวเสรจตามกรอบเวลาทก าหนด และในแตละปงบประมาณตองจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปเสนอรฐมนตรเจาสงกดใหความเหนชอบและใหส านกงบประมาณจดสรรงบประมาณในแตละภารกจตามแผนปฏบตราชการ ในการควบคมการปฏบตราชการตามแผนการบรหารราชการแผนดนและแผนปฏบตราชการนน สวนราชการจะน าไปจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปเพอก าหนดรายละเอยดเกยวกบผลผลต กจกรรมทจะตองด าเนนการ และทรพยากรทจ าเปนตอการปฏบตงาน เพอใชประกอบในการจดท าค าของบประมาณประจ าป และการจดท าค ารบรองการปฏบตราชการประจ าป จะเหนไดวา นโยบายรฐบาล แผนบรหารราชการแผนดน และแผนปฏบตราชการ มความเชอมโยงกนอยางใกลชด โดยทรฐบาลเปนผก าหนดประเดนนโยบายส าคญซงจะบรรจไวในแผนการบรหารราชการแผนดน พรอมเปาหมายประเดนนโยบายและตวชวดความส าเรจในระดบมหภาค จากนนสวนราชการระดบกระทรวงและกรมจะน าแผนการบรหารราชการแผนดนไปเปนกรอบในการจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป และแผนปฏบตราชการประจ าป ซงเปนแผนทก าหนดแนวทางการท างานทละเอยดเพอน าไปสการปฏบตตอไป แผนปฏบตราชการ 4 ป เปนแผนปฏบตราชการทสวนราชการ (กระทรวง/กรม) แปลงมาจากแผนการบรหารราชการแผนดนของรฐบาล เพอแสดงภารกจทสวนราชการจะด าเนนการตลอดระยะเวลา 4 ป เพอสนบสนนการบรหารประเทศของรฐบาลใหบรรลผลสมฤทธตามเปาหมาย สาระส าคญในแผนปฏบตราชการ 4 ป จะแสดงใหเหนถงการแปลงประเดนนโยบายและกลยทธหลก (ระดบชาต) ทสวนราชการเขาไปเกยวของไปส “ภารกจ” ทสวนราชการตองการด าเนนการ โดยสวนราชการตองน าเสนอประเดนยทธศาสตร เปาประสงค กลยทธทจะท าใหภารกจนนบรรลผลส าเรจ พรอมทงก าหนดเปาหมายและตวชวดผลส าเรจของภารกจเหลานน รวมถงผลผลต/โครงการส าคญ ทสวนราชการจะจดท า เพอขอรบงบประมาณสนบสนนในระยะเวลา 4 ป แผนปฏบตราชการประจ าป เปนแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการ (กระทรวง/กรม) ทแสดงใหเหนถงภารกจทจะด าเนนการในปใดปหนงทก าหนด ภายใตกรอบแผนปฏบตราชการ 4 ป ของสวนราชการนน โดยจะมสาระส าคญเชนเดยวกบแผนปฏบตราชการ 4 ป แตจดท าเปนแผนประจ าปทละเอยด และชดเจนขน เพอน าไปเปนแนวทางในการปฏบตงาน และเปนกรอบในการจดท าค าของบประมาณรายจาย ประจ าป รวมถงการรายงานผลการปฏบตราชการเมอสนปงบประมาณ

นโยบายรฐบาล แผนการบรหาร ราชการแผนดน

แผนปฏบตราชการ 4 ปแผนปฏบตราชการประจ าป

การจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป และแผนปฏบตราชการประจ าป

ค าของบประมาณประจ าป

ภายใน 15 วน นบจากคณะรฐมนตรรบหนาท

เสนอคณะรฐมนตรภายใน 60 วน นบตงแตวนแถลงนโยบายตอรฐสภา

ภายใน 60 วน นบตงแตแผนบรหารราชการแผนดน

ประกาศในราชกจจานเบกษา

21

การจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป และแผนปฏบตราชการประจ าป นโยบายรฐบาล แผนการบรหารราชการแผนดน แผนปฏบตราชการ 4 ป แผนปฏบตราชการประจ าป ค าของบประมาณประจ าป ภายใน 15 วนนบจากคณะรฐมนตรรบหนาท เสนอคณะรฐมนตรภายใน 60 วน นบตงแตวนแถลงนโยบายตอรฐสภา ภายใน 60 วน นบตงแตแผนบรหารราชการแผนดนประกาศในราชกจจานเบกษา

ภาพท 15.3 การจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป และแผนปฏบตราชการประจ าป หลงจากการด าเนนการตามแผนปฏบตราชการประจ าป ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และส านกงบประมาณเปนผรบผดชอบด าเนนการตดตามประเมนผลแผนการบรหารราชการแผนดนโดยจะตดตามจากแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการ ในขณะเดยวกนส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจะรวบรวมขอมลผลการด าเนนการตามนโยบายรฐบาลภายใต กรอบรฐธรรมนญ จดท าเปนผลการด าเนนการของคณะรฐมนตรตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐตอไป

กจกรรม 15.1.3 การจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการมความสอดคลองเชอมโยงกบแผนปฏบตราชการ 4 ป แผนการบรหารราชการแผนดน และนโยบายรฐบาลอยางไร

แนวตอบกจกรรม 15.1.3 การจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการนน แผนในทกระดบตองสนบสนน สอดคลอง

และมความเชอมโยงกนอยางใกลชด โดยความสมพนธระหวางแผนการบรหารราชการแผนดนและแผนปฏบตราชการ รฐบาลก าหนดประเดนส าคญและแถลงนโยบายรฐบาล โดยน ามาจดท าเปนแผนการบรหารราชการแผนดน พรอมเปาหมายประเดนนโยบายและตวชวดความส าเรจในระดบมหภาค จากนนสวนราชการระดบกระทรวงและกรมจะน าแผนการบรหารราชการแผนดนไปเปนกรอบในการจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป ซงจะแสดงใหเหนถงการแปลงประเดนนโยบายและกลยทธหลกในระดบชาตไปสภารกจทสวนราชการตองการด าเนนการ แลวจงก าหนดแนวทางการท างานทละเอยดเพอน าไปสการปฏบตในการจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการตอไป

22

ตอนท 15.2

บทบาทของหนวยงานทเกยวของกบภาคเศรษฐกจ

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 15.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

15.2.1 หนวยงานทมบทบาทในภาคการผลต

15.2.2 หนวยงานทมบทบาทในภาคการคา

15.2.3 หนวยงานในดานอน

แนวคด

1. ภาคเกษตรกรรมและอตสาหกรรม เปนภาคการผลตทส าคญในเศรษฐกจไทย มการจางแรงงานและสรางรายไดใหกบประชาชน โดยมกระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงอตสาหกรรม มบทบาทสนบสนนสงเสรม และพฒนาการผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรมใหมคณภาพ มาตรฐานและความปลอดภยตอผบรโภคทงภายในและตางประเทศ

2. หนวยงานในดานเศรษฐกจการคา ตองมการก ากบดแล สงเสรม และพฒนาการคาทงภายในและตางประเทศ ใหเกดความเปนธรรมทงระหวางผผลตดวยกน และระหวางผผลตกบผบรโภค รวมทงสรางขดความสามารถในการแขงขนของไทยในการคากบตางประเทศ โดยใชมาตรการทางการคา สนบสนน ผประกอบการไทย

3. หนวยงานในดานอนทมสวนในการสนบสนน คมครองเศรษฐกจไทยทงในประเทศและตางประเทศ สงเสรมและพฒนาสรางความสมพนธทางการคากบตางประเทศ เพอเออประโยชน เกดความมนคงและเสถยรภาพของประเทศ รวมถงแกไขปญหาดานการคาตาง ๆ ทเกยวของกบเศรษฐกจ

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 15.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายบทบาทของหนวยงานและแนวทางในการสนบสนน และพฒนาการผลตสนคาเกษตรกรรมและอตสาหกรรมได 2. อธบายบทบาทของหนวยงานและแนวทางในการสงเสรมการคา ทงในและตางประเทศได

3. อธบายบทบาทของหนวยงานในดานอนในการสรางความสมพนธและแกไขปญหาทางเศรษฐกจการคาได

23

เรองท 15.2.1 หนวยงานทมบทบาทในภาคการผลต

การผลตเปนรากฐานของระบบเศรษฐกจ ส าหรบประเทศไทย จดมงหมายของการผลตคอการสนอง

ความตองการของตลาดภายในและตลาดในตางประเทศ ในระยะทผานมา มลคาการสงออกโดยเฉลยคดเปน

รอยละ 65 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต อนแสดงใหเหนวาเศรษฐกจของประเทศข นอยกบการสงออก

เปนอยางมาก นโยบายของภาครฐในระยะทผานมาคอการสงเสรมการสงออกซงการสงออกจะขยายตวอยาง

ตอเนองตามนโยบายเพยงใดกขนอยกบการผลตทไดมาตรฐาน มประสทธภาพ และมศกยภาพในการแขงขนใน

ตลาดโลก ในระหวาง พ.ศ. 2556-2558 ในชวง 3 ปทผานมา ไทยมการสงออกสนคาเฉลยปละ 6.9 ลานลาน

บาท ซงแบงออกไดเปน การสงออกสนคาเกษตร รอยละ 11.1 ของมลคาการสงออกทงหมด ไดแก ขาวมน

ส าปะหลง ปศสตว และสตวน า เปนตน สนคาอตสาหกรรมเกษตร รอยละ 7.77 ของมลคาการสงออกทงหมด

ไดแก ผก ผลไมกระปอง อาหารทะเลกระปอง เปนตน สนคาอตสาหกรรมสงออกเฉลย รอยละ 74.77 ของ

มลคาการสงออกทงหมด ไดแก แผงวงจรไฟฟา เครองใชไฟฟา และอเลกทรอนกส ยานยนต และชนสวนยาน

ยนต เปนตน และสนคาแรและเชอเพลง คดเปนรอยละ 6.37 ของมลคาการสงออกทงหมด เชน น ามน

ส าเรจรป และกาซธรรมชาต เปนตน หนวยงานทมบทบาทหลกในการสงเสรมสนบสนนการผลตสนคาดงกลาว

ใหไดมาตรฐาน มประสทธภาพ และมการสนบสนนใหภาคเอกชนมศกยภาพในการแขงขน มหลายกระทรวง

แตทเปนหนวยงานหลก กคอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงแรงงาน และ

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

1. บทบาทของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

กระทรวงเกษตรและสหกรการณการเกษตรมบทบาทหลกในการดแลภาคเกษตรกรรมของประเทศ

ซงไทยมศกยภาพในการผลตสนคาการเกษตร มสภาพภมศาสตรทเหมาะสมตอการท าการเกษตรและเปน

แหลงผลตวตถดบในอตสาหกรรมอาหาร โดยทดนสวนใหญของประเทศเปนพนทท าการเกษตรถง 149 ลานไร

หรอรอยละ 46 ของพนทประเทศทงหมด และผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ภาคการเกษตรในป 2556

มมลคา 1.43 ลานลานบาท คดเปนรอยละ 11.98 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

ภาคเกษตรกรรมเปนภาคเศรษฐกจทมความเสยงสงเพราะตองพงพาสภาพดนฟาอากาศเปนหลก หาก

เกดฝนแลงหรอน าทวม กจะท าใหผลผลตเสยหายประกอบกบพนทชลประทานของไทยมเพยง 28 ลานไร หรอ

24

รอยละ 22 ของพนทการเกษตรทงหมด ท าใหผลผลตมความผนผวน อกทงสนคาเกษตรยงเกบรกษาไวไดไม

นาน เกษตรกรขาดอ านาจตอรองในการขายผลผลต ปใดผลผลตมาก ราคาจะตกต า สงผลตอรายไดและ

คณภาพชวตของเกษตรกร กระทรวงเกษตรและสหกรณจงมบทบาทส าคญในภาคการผลตสนคาเกษตร

(1) ดานการสรางความเขมแขงใหเกษตรกร ทจะมรายไดทมนคงและคณภาพชวตทดขนโดย

1.1 จดสรรทปาเสอมโทรมใหเกษตรกรรายยอยมทดนท ากนเปนของตนเอง รวมทง

สงเสรมการท าการเกษตรตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เพอใหสามารถพงพาตนเองได

1.2 สงเสรมใหเกษตรกรมการรวมกลมชวยเหลอกนท งดานการผลตและการคา

สรางอ านาจตอรองกบผคาคนกลาง ในรปแบบของสหกรณ กลมเกษตรกรหรอวสาหกจชมชน ซงการรวมกลม

ดงกลาว มจ านวนคอนขางคงทในชวงป พ.ศ. 2552-2556 สหกรณการเกษตรมจ านวนอยระหวาง 3,983 -

4,026 สหกรณ โดยสหกรณตองแขงขนกบภาคเอกชนทมการบรหารจดการททนสมยและปรบตวเรวกวา

ส าหรบกลมเกษตรกรซงเปนการรวมตวกนของเกษตรกรทมวตถประสงคและการด าเนนการรวมกน ซงยงไม

เขมแขงพอทจะจดทะเบยนเปนสหกรณ กมจ านวนคอนขางคงทเชนกน มจ านวนระหวาง 4,277 -4,561 กลม

สงวสาหกจชมชน ซงเปนการรวมตวของชมชนในการผลตสนคาและบรการตาง ๆ เชน วสาหกจชมชนกลม

ขนมหวานบานทองเอน จ.สงหบร วสาหกจชมชนกะลามะพราวบานโปรงเกต จ.ลพบร วสาหกจชมชนกลมจก

สานผกตบชวาไชยภม จ.อางทอง เปนตน ซงมลกษณะคลายสนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) ทมขนาด

ของธรกจยงไมถงวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) หรอสหกรณ ซงมจ านวนการจดทะเบยนเพม

ขนมาโดยตลอดจาก 5,893 ราย ใน พ.ศ. 2554 เปน 16,905 ราย ใน พ.ศ. 2556 การรวมกลมของเกษตรกร

ในระดบตาง ๆ ยงขาดความเขมแขงทค านงผลประโยชนเฉพาะหนามากกวาระยะยาว รวมทงขาดบรณาการ

กบหนวยงานรฐทเกยวของตาง ๆ

นอกจากนกระทรวงเกษตรและสหกรณยงไดผลกดนใหมสภาเกษตรกรแหงชาต เพอสงเสรม

การรวมกลมของเกษตรกรในการวางแผนดานการเกษตรและรกษาผลประโยชนรวมกนของเกษตรกรและ

สนบสนนสทธและการมสวนรวมของเกษตรกรในการก าหนดนโยบายและวางแผนการพฒนาเกษตรกรรมอยาง

เปนระบบ เพอใหรฐรกษาเสถยรภาพดานราคา และความมนคงในอาชพเกษตรกร เพมศกยภาพและยกระดบ

คณภาพชวตของเกษตรกรใหดขน โดยออกเปนพระราชบญญตสภาเกษตรแหงชาตเมอ พ.ศ. 2553 ทมการ

เลอกตงกนเองของเกษตรกร ตงแตระดบหมบานจนถงระดบชาต ซงเรมมบทบาทในการสรางความเขมแขงกบ

เกษตรกรมากขน

25

(2) พฒนาประสทธภาพและคณภาพสนคาเกษตร สงเสรมการวจยและพฒนาพนธพชและ

สตวทเหมาะสมกบสภาพภมอากาศของไทย เพอลดตนทนและเพมผลผลตตอหนวย รวมทงควบคมและ

สงเสรมสนคาเกษตร ปศสตว ประมง ใหมคณภาพเปนไปตามมาตรฐาน เพอความปลอดภยของผบรโภคและ

เปนไปตามพนธกรณการคาระหวางประเทศ

สนคาเกษตรสวนใหญเปนการผลตเพอผบรโภค จงตองเขมงวดในดานคณภาพและ

ความปลอดภยในการบรโภค ตลาดในตางประเทศจะใหความส าคญในดานคณภาพและมาตรฐานสนคาเกษตร

และอาหารมาก จะเหนไดจากสหภาพยโรปจะควบคมการน าเขาสนคาเกษตรและอาหารอยางเขมงวดทมความ

เสยงสงตอสขภาพของประชาชนจากสารตกคางปนเปอนตาง ๆ เชน ยาปราบศตรพช โลหะหนก อะฟลาทอกซน

เปนตน ไมใหมปรมาณสงเกนมาตรฐานจนเปนอนตรายตอผบรโภค เมอ พ.ศ. 2556 สหภาพยโรปไดตรวจพบ

ศตรพชและสารตกคางในผกสดของไทย ไดแก กระเพรา โหระพา แมงลก ยหรา พรกหยวก พรกชฟา มะเขอ

ตาง ๆ เปนตน ทสงไปจ าหนาย สหภาพยโรปจงประกาศระงบการน าเขาชวคราว สงผลตอเกษตรกรผผลตและ

การสงออกของไทย

มาตรฐานสนคาเกษตรทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดจดท าไวแบงออกไดเปน 3

กลมหลก ไดแก กลมมาตรฐานสนคาเกษตร ซงเปนการก าหนดทางกายภาพของผลผลต ขนาด น าหนก สผว

เปนตน เชน มาตรฐานล าไย สบปะรด มะมวง ขาวหอมมะลไทย พรก เปนตน กลมมาตรฐานระบบหรอท

เรยกวาการปฏบตทางการเกษตรทดในการบรหารจดการผลตและแปรรปสนคาเกษตร (Good Agricultural

Practice: GAP) ซงจะเปนการแนะน าใหเกษตรกรด าเนนการตามขอปฏบตดงกลาว กจะท าใหไดผลผลตทม

คณภาพเปนทยอมรบของตลาด เชน การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบล าไย การปฏบตทางการเกษตรทด

ส าหรบฟารมผง เปนตน กลมมาตรฐานขอก าหนดทวไป จะเปนการก าหนดปรมาณสารตกคางสงสดทไมควร

เกนกวาทก าหนดไวในผลผลตเกษตร เชน ในผลไมมดดทปนเปอนไดไมเกน 0.01 มลลกรมตอกโลกรม เปนตน

(3) บ ารง ดแลรกษาและใชประโยชนจากทรพยากรการเกษตร การดแลรกษาผนปา

ตนน า การสรางเขอนและอางเกบน า เพอการบรหารจดการน าใหพอเพยงตอการท างานการเกษตรและใช

บรโภคในเมอง การขยายพนทชลประทาน รวมทงการท าการเกษตรโดยค าน งถงสภาพแวดลอม สงเสรม

การเกษตรอนทรย แนะน าการใชสารเคมและยาปราบศตรพชทถกตองใหเกษตรกร ควบคมการใชเครองมอ

ประมงทผดกฎหมาย เพอสรางความสมดลของทรพยากรการเกษตรในการใชประโยชนยงยน

(4) การปรบกระบวนการผลตเพอใหเขาสมาตรฐานระหวางประเทศ สนคาเกษตร

หมายถง ผลตผลหรอผลตภณฑอนเกดจากการกสกรรม การประมง การปศสตว หรอการปาไม และผลพลอย

ไดของผลตผลหรอผลตภณฑดงกลาว มาตรฐานสนคาเกษตร ทก าหนดขนภายใต พ.ร.บ.มาตรฐานสนคาเกษตร

26

พ.ศ. 2551 แบงเปน 2 ประเภท คอ มาตรฐานบงคบ และ มาตรฐานทวไป-มาตรฐานบงคบ คอ มาตรฐานทม

กฎกระทรวงก าหนดใหสนคาเกษตรตองเปนไปตามมาตรฐาน -มาตรฐานทวไป คอ มาตรฐานทมประกาศ

ก าหนดเพอสงเสรมสนคาเกษตรใหไดมาตรฐาน วตถประสงคในการก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร เพอเปน

เครองมอในการควบคมและสงเสรมสนคาเกษตร ใหมคณภาพเปนไปตามมาตรฐาน เพอความปลอดภยและ

คมครองผบรโภค ปองกนความเสยหายทอาจจะเกดแกเกษตรกรหรอกจการการคาสนคาเกษตร หรอเศรษฐกจ

ของประเทศ และเพอใหสอดคลองกบพนธกรณระหวางประเทศ

2. บทบาทของกระทรวงอตสาหกรรม

มบทบาทหลกในการสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมรวมทงพฒนาผประกอบการอตสาหกรรม

ซงในปจจบนภาคอตสาหกรรมมความส าคญตอเศรษฐกจมาก จากสถตการสงออกสนคาอตสาหกรรมในพ.ศ.

2556 มมลคา 5.25 ลานลานบาท หรอคดเปนรอยละ 76.0 ของมลคาการสงออกทงหมดของไทย

1) บทบาทในดานการก ากบและตรวจสอบกระบวนการผลต

กระทรวงอตสาหกรรมมบทบาทในการก ากบดแลและสนบสนนผประกอบการ

อตสาหกรรมในการผลตทมการใชเครองจกร อปกรณ เทคโนโลย ใหมความปลอดภยตอชมชนและสงแวดลอม

และใหเปนไปตามทกฎหมาย ระเบยบ ภายในประเทศและขอตกลงระหวางประเทศ ก าหนด เพอให

ภาคอตสาหกรรมมศกยภาพในการแขงขนได

นอกจากนกไดสงเสรมและสนบสนนการพฒนาพนท อตสาหกรรมทค านงถง

ผลกระทบตอชมชน ทมงเนนการอยรวมกนของภาคอตสาหกรรมและชมชนอยางยงยน โดยก ากบดแลจดการ

ระบบการผลตใหอยในมาตรฐาน ลดผลกระทบทจะเกดขนกบชมชนและสงคม รวมทงสรางคณภาพชวตทด

ใหกบชมชน กระทรวงอตสาหกรรม ไดด าเนนการอยางตอเนองในการพฒนาพนทนคมอตสาหกรรมตาง ๆ ให

เปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ ซงจะมการก ากบดแลการปลอยมลพษตาง ๆ ของโรงงานอตสาหกรรมอยาง

เขมงวด รวมทงตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมอยางใกลชด

กระทรวงอตสาหกรรมมบทบาทในการพฒนาภาคการผลตอตสาหกรรมใหเปนมตร

ตอสงแวดลอมและมความรบผดชอบตอสงคม โดยพฒนาผประกอบการอตสาหกรรมใหผานเกณฑ

อตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) ซงหมายถงอตสาหกรรมทยดมนในการประกอบกจการทเปนมตรตอ

สงแวดลอม โดยพฒนาปรบปรงกระบวนการผลตและการบรหารจดการสงแวดลอมอยางตอเนอง ซงก าหนด

เกณฑไว 5 ระดบ ไดแก

27

ระดบท 1 ความมงมนสเขยว (Green Commitment) คอความมงมนทจะลด

ผลกระทบตอสงแวดลอมและมการสอสารภายในองคกรใหทราบโดยทวกน

ระดบท 2 ปฏบตการสเขยว (Green Activity) คอ การด าเนนกจกรรมเพอลด

ผลกระทบตอสงแวดลอมไดส าเรจตามทตงไว

ระดบท 3 ระบบสเขยว (Green System) คอ การบรหารจดการสงแวดลอมอยาง

เปนระบบ มการตดตามประเมนผลและทบทวนเพอการพฒนาอยางตอเนอง รวมถงการไดรบรางวลดาน

สงแวดลอมทเปนทยอมรบและการรบรองมาตรฐานดานสงแวดลอมตาง ๆ

ระดบท 4 วฒนธรรมสเขยว (Green Culture) คอ การททกคนในองคกรใหความ

รวมมอรวมใจด าเนนงานอยางเปนมตรกบสงแวดลอมในทกดานของการประกอบกจการ จนกลายเปนสวนหนง

ของวฒนธรรมองคกร

ระดบท 5 เครอขายสเขยว (Green Network) คอ การแสดงถงการขยายเครอขาย

ตลอดหวงโซอปทานสเขยวโดยสนบสนนใหคคาและพนธมตรเขาสกระบวนการรบรองอตสาหกรรมสเขยว

นอกจากน กระทรวงอตสาหกรรมไดสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการแกไข

ปญหาและรวมตรวจสอบสภาวะแวดลอมในพนทอตสาหกรรมดวย

2) สงเสรมพฒนาอตสาหกรรมและผประกอบการ

กระทรวงอตสาหกรรมมบทบาทในดานก ากบ ดแลมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

โดยมภารกจในการก าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ใหผประกอบการในประเทศและผน าเขาจาก

ตางประเทศตองด าเนนการตามมาตรฐานทก าหนด เพอปองกนไมใหมการผลตและน าเขาสนคาทไมมคณภาพ

ซงอาจกอใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสนของผบรโภค รวมทงกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม นอกจากน

ยงเปนการสรางความมนใจและเชอถอใหกบประชาชนทงในประเทศและตางประเทศดวย

กระทรวงอตสาหกรรมไดจดท ามาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม 2 แบบ ดงน

1) แบบมาตรฐานทวไป เปนการก าหนดมาตรฐานผลตภณฑไว ถาผประกอบการ

อตสาหกรรมสามารถผลตสนคานน ๆ ไดตามมาตรฐานทวางไว กระทรวงอตสาหกรรมกจะใหขนทะเบยนเปน

สนคามาตรฐานและตดเครองหมายมาตรฐานทวไปไวบนผลตภณฑหรอหบหอ เพอเปนการรบรอง คณภาพ

สนคาสรางความเชอมนใหกบประชาชน เชน สนคาเครองเงน สบถตว กระเบองดนเผาโมเสด ยาสฟน เปนตน

2) แบบมาตรฐานบงคบ กระทรวงอตสาหกรรม จะบงคบใหผผลตหรอผน าเขาสนคา

ตองผลตหรอน าเขาสนคาทไดตามมาตรฐานทก าหนดไวเทานนจงจะสามารถน ามาจ าหนายได เชน เหลกเสน

เสรมคอนกรต เหลกเสนกลม บลลาสตส าหรบหลอดฟลออเรสเซนต ถงกาซปโตรเลยมเหลว เปนตน

28

นอกจากนกระทรวงอตสาหกรรมยงมการรบรองคณภาพผลตภณฑชมชน (มผช.) ซงเปน

ผลตภณฑในโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) โดยก าหนดสนคาเปน 5 กลม ไดแก กลมอาหาร กลม

เครองดม กลมสมนไพรทไมใชอาหาร ผาและเครองแตงกาย ของใช ของตกแตงและของทระลก เพอสงเสรม

และพฒนาคณภาพของผลตภณฑชมชน และสรางความเชอมนใหกบผบรโภค ในการเลอกซอสนคา ผลตภณฑ

กระทรวงอตสาหกรรมยงใหความส าคญในการพฒนาผประกอบการตลอดหวงโซอปทาน

(Supply Chain) โดยสงเสรมใหมการรวมกลมเพอรวมมอระหวางกน ในการขยายฐานการคา ลดตนทน เชน

กลมอตสาหกรรมชนสวนยานยนต กลมเซรามก กลมแปรรปอาหาร และกลมไมยางพาราเปนตน รวมทงสราง

ความร ความเขาใจเชงลกดานการตลาดในการพจารณารปแบบสนคา การบรรจภณฑเชงสรางสรรคและการใช

ประโยชนจากการเปดเสรของประชาคมอาเซยน

3. บทบาทของกระทรวงแรงงาน

กระทรวงแรงงานเปนกระทรวงทางดานสงคมและเศรษฐกจ บทบาทส าคญของกระทรวง

แรงงาน ไดแก

1) สนบสนน สงเสรม และพฒนาฝมอแรงงาน เสรมสรางศกยภาพ และความสามารถของก าลงแรงงาน เพอพฒนาก าลงแรงงานและผประกอบการใหมศกยภาพสงและสอดคลองตอความตองการของภาคเศรษฐกจเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนบนเวทโลก

2) สงเสรม ขยายโอกาสและเพมทางเลอกในการประกอบอาชพและมงานท าของประชากร

รวมทงจดระบบการท างานของแรงงานตางดาวและคมครองคนหางาน เพอสรางความเปนธรรมในการจางงาน

3) คมครอง และดแลใหแรงงานมความมนคง มความปลอดภย ไดรบคาตอบแทนทเปนธรรมและมคณภาพชวตทด เพอสงเสรมใหแรงงานมความมนคงในการท างาน มหลกประกนและมคณภาพชวตทด

4. บทบาทของส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

การสงเสรมการลงทนในระยะแรกเรมของประเทศไทย เปนการสงเสรมเพอใหนกลงทนมาลงทนผลต

สนคาทดแทนการน าเขา มการจางแรงงานเพมขนในประเทศ รวมทงมการถายทอดเทคโนโลยจากประเทศผ

น าเขามาลงทนใหกบผประกอบการของไทยและภาคแรงงานกมการพฒนาทกษะแรงงานในดานทเกยวของ

จากการฝกอบรมของผมาลงทนหรอเรยนรจากการท างาน ท าใหมสวนในการพฒนาผลตภณฑและตอยอดองค

ความรเพมขน ตอมารฐบาลไดเปลยนจากการสงเสรมการลงทนเพอผลตสนคาทดแทนการน าเขาเปนการ

สงเสรมการลงทนเพอการผลตสงออก โดยมมาตรการในดานตาง ๆ เพอดงดดนกลงทนจากตางประเทศเขามา

ลงทนมากขน เชน การยกเวนหรอลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลและภาษการน าเขาวตถดบในการผลต เปนตน

29

ในสวนของนกลงทนตางประเทศ ทเขามาลงทนในประเทศไทย นอกจากจะไดรบประโยชนจากการ

สงเสรมการลงทนแลว ยงคาดหวงวาจะขายสนคาและบรการใหกบประชาชนในประเทศดวย ซงจะมตนทน

ดาน โลจสตกสในการเคลอนยายสนคาลดลง เปนโอกาศทจะขายไดในราคาถกกวาการน าเขา ซงตองเสยภาษ

ศลกากรน าเขาดวย รวมทงหลกเลยงมาตรฐานการจ ากดทางการคาทมอย เชน โควตาการน าเขาสนคา เปนตน

นอกจากนยงใชประเทศทเขามาลงทนเปนฐานในการผลตสนคาสงออกไปประเทศอน ๆ ไดอกดวย เชน กลม

ประเทศอาเซยน 10 ประเทศ นกลงทนมาลงทนในประเทศไทย โดยไดรบสทธประโยชนจากการสงเสรมการ

ลงทนของรฐบาลไทย เมอผลตสนคาแลวสามารถสงออกไปจ าหนายในประเทศสมาชกอาเซยนอก 9 ประเทศ

โดยใชไทยเปนฐานในการผลต เนองจากภาษการน าเขาสนคาในประเทศอาเซยนไดลดเปน 0 แลวเมอ พ.ศ.

2553

การสงเสรมการลงทนจงมประโยชนมาก โดยเฉพาะประเทศก าลงพฒนาทขาดแคลนเงนทนในการ

พฒนาประเทศ ขาดเทคโนโลยในการผลตสนคาและท าใหประชาชนมงานท าเพมขน ผลกดนใหเศรษฐกจ

โดยรวมมการเตบโต

การลงทนโดยทวไปแลวมความเสยงระยะเวลาในการคนทนกใชเวลาหลายป ในการสงเสรมใหมการ

ลงทน จงตองจงใจนกลงทน โดยใหสทธประโยชนตาง ๆ รวมทงใหหลกประกนคมครองนกลงทนดวย เชน รฐ

ยกเวน/ลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรและวตถดบทจ าเปน ยกเวนภาษเงนไดนตบคคล รฐจะไม

ประกอบกจการประเภทเดยวกนมาแขงขน และไมโอนกจการทไดรบการสงเสรมเปนของรฐ และอาจเรยกเกบ

คาธรรมเนยมสนคาน าเขาชนดเดยวกบทไดสงเสรมหรอหามน าเขากได เปนตน เพอสรางความมนใจและจงใจ

นกลงทนในการสงเสรมการลงทนของรฐบาลจะเนนพนทลงทนและประเภทกจการทสงเสรมโดยจะแบง

ประเทศเปน 3 เขต เขตทมความเจรญและมสาธารณปโภคพรอมจะไดรบสทธประโยชนนอยในขณะทจงหวดท

อยหางไกลประชาชนยากจนและสาธารณปโภคยงไมพรอม นกลงทนกจะไดรบสทธประโยชนมาก

เขต 1 เปนเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ม 6 จงหวดประกอบดวย กรงเทพฯ นครปฐม นนทบร

ปทมธาน สมทรปราการ และสมทรสาคร นกลงทนจะไดรบลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรกงหนง

ส าหรบเครองจกรทตองเสยอากรขาเขาไมต ากวารอยละ 10

- ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนเวลา 3 ป

- ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบวตถดบส าหรบสวนทผลตเพอการสงออกเปนเวลา 1 ป

เขต 2 เป น เขตส งเสรม ใน 12 จ งหวด ได แก กาญ จนบ ร ฉะเช ง เทรา ชลบ ร นครนายก

พระนครศรอยธยา ภเกต ระยอง ราชบร สมทรสงคราม สระบร สพรรณบร และอางทอง สทธประโยชนจะ

30

เหมอนเขต 1 แตถานกลงทนในนคมอตสาหกรรมหรอเขตอตสาหกรรมทสงเสรมจะไดรบยกเวนอากรขาเขา

เครองจกรและไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 7 ป

เขต 3 เปนเขตจงหวดทเหลอจ านวน 59 จงหวด จะไดรบสทธประโยชนจากการลงทนมากทสด

- ไดรบยกเวนอากรขาเขาเครองจกร

- ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 8 ป

- ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบวตถดบจ าเปน ในสวนทผลตเพอการสงออกเปนเวลา 5 ป

- ใหหกคาตดตงหรอกอสรางสงอ านวยความสะดวกจากก าไรสทธรอยละ 25 ของเงนลงทน

ตารางท 15.1 สถตการอนมตใหการสงเสรมการลงทน

รายการ 2554 2555 2556

เงนลงทน (พนลานบาท) 447.3 983.6 1,027.3

การจางงาน (คน) 161,175 268,242 241,616

โครงการของคนไทย 100% 671 812 677

โครงการของตางชาต 100% 607 886 808

โครงการรวมทนไทยและตางชาต 371 562 531

ประเภทกจการ

หมวดเกษตรกรรมและผลตผลการเกษตร 243 327 298

หมวดเหมองแร เซรามกส และโลหะพนฐาน 41 47 46

หมวดอตสาหกรรมเผา 110 105 83

หมวดผลตภณฑโลหะเครองจกรและอปกรณขนสง 401 558 468

หมวดอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา 237 331 322

หมวดเคมภณฑ กระดาษ และพลาสตก 214 298 242

หมวดกจกรรมบรการและสาธารณปโภค 403 594 557

เขตสงเสรมการลงทน

เขต 1 497 611 607

เขต 2 716 998 897

เขต 3 454 651 512

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

31

กจกรรม 15.2.1

จงอธบายบทบาทของหนวยงานในการสนบสนนและพฒนาการผลตสนคา

แนวตอบกจกรรม 15.2.1

กระทรวงเกษตรและสหกรณและกระทรวงอตสาหกรรม มบทบาทส าคญในการสงเสรมการ

ผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรม และมแนวทางพฒนาผลผลตใหคณภาพมาตรฐาน ปลอดภย เพอสราง

ความมนใจใหกบผบรโภคทงในและตางประเทศ ในขณะทกระทรวงแรงงานมบทบาทส าคญในการพฒนาก าลง

แรงงานและผประกอบการใหมศกยภาพสงและสอดคลองตอความตองการของภาคเศรษฐกจเพอเพมขด

ความสามารถในการแขงขนบนเวทโลก รวมถงส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ทสงเสรมการน าเขา

เทคโนโลยในการผลตสนคาและท าใหประชาชนมงานท าเพมขน ผลกดนใหเศรษฐกจโดยรวมมการเตบโต

32


หนวยงานทมบทบาทในภาคการคา

หนวยงานหลกทมบทบาทดานการคา ไดแก กระทรวงพาณชย และกระทรวงการคลง

1. บทบาทของกระทรวงพาณชย

กระทรวงพาณชยเปนกระทรวงหลกในดานเศรษฐกจ ทมบทบาทในการขบเคลอนเศรษฐกจ

ในประเทศ และเศรษฐกจระหวางประเทศ ใหเตบโตไดอยางมนคง เพอสรางความอยดกนดใหกบสงคมไทย

โดยมบทบาท

1) ดานการสรางความเปนธรรมทางการคา

กระทรวงพาณชยมบทบาทในดานการสรางความเปนธรรมทางการคาระหวางผผลตและ

ผบรโภค ใหผผลตขายสนคาในราคาทสมเหตสมผล และผบรโภคไมถกขดรดเอารดเอาเปรยบ โดยดแลราคา

สนคาทงระบบตงแตราคาจากผผลต ราคาขายสง และราคาขายปลก ใหอยในระดบทเหมาะสมสอดคลอง

ตนทนและเปนธรรมกบผบรโภค พรอมก ากบดแลไมใหมการฉวยโอกาสขนราคา หรอกกตนสนคาใหเกดการ

ขาดแคลน และใหมน าหนกสนคาเทยงตรงครบถวน เพอปองกนการเอาเปรยบผบรโภค โดยตดตามก ากบดแล

สนคาส าคญทมความจ าเปนตอการบรโภคและอปโภคของประชาชนมากกวา 200 รายการ แบงออกเปนสนคา

ทมความออนไหวพเศษทตองตดตามสถานการณสนคาอยางใกลชดทกวน เชน ขาวสารบรรจถง อาหารปรง

ส าเรจ น ามนพช นมผง กาซหงตม เปนตน สนคาทตดตามสถานการณอยางใกลชด สปดาหละ 2 ครง เชน

น าตาลทราย สกรช าแหละ ไขไก ไกสด ผงซกฟอก ปนซเมนต เปนตน และสนคาทตดตามสถานการณเปน

ประจ าทกปกษ เชน ผกคะนา มะนาว น าอดลม น าปลา หลอดไฟฟา พดลม เปนตน ใหราคาเคลอนไหว

สอดคลองกบตนทนทแทจรง ไมมการปรบราคาสงขนในสภาพทฉวยโอกาสเอาเปรยบผบรโภค

ส าหรบสนคาเกษตรกรรมทมราคาผนผวนตามฤดกาลทราคาขายของเกษตรกรจะตกต าชวง

ตนฤดผลต ทมผลผลตออกสตลาดมาก กจะมการด าเนนการรกษาระดบราคาใหราคาทเกษตรกรขายไดอยใน

ระดบทเหมาะสม เกษตรกรสามารถอยได โดยสงเสรมพฒนาตลาดกลางสนคาเกษตร เพอใหมแหลงซอขาย

และกระจายสนคาทมประสทธภาพและเปนระบบ ปจจบนมตลาดกลางทอยในความสงเสรม 92 แหง เปน

ตลาดกลางขาวและพชไร ตลาดกลางผกผลไมและตลาดกลางสตวน า รวมทงผลกดนใหมการซอขายสนคา

เกษตรลวงหนา ผานตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (The Agricultural Futures Exchange of

33

Thailand: AFET) เพอทจะไดมขอมลราคาสนคาเกษตรลวงหนาเผยแพรตอเกษตรกรกลมเกษตรกรและ

ผเกยวของเปนประจ า เพอใชเปนขอมลในการวางแผนการผลต การเพาะปลกได สนคาทมการซอ -ขายผาน

ตลาดสนคาเกษตรลวงหนา ปจจบนม 4 ชนด ไดแก ยางพารา (ยางแผนรมควนชน 3 ยางแทง STR 20)

ขาวสาร (ขาวหอมมะล 100% ชน 2 ขาวขาว 5% ขาวขาว 20%) มนส าปะหลงเสน สปรดกระปอง

2) ดานการอ านวยความสะดวกทางการคาและการคมครองทางทรพยสนทางปญญา

กระทรวงพาณชยไดก ากบดแลภาคธรกจใหมการจดทะเบยนการท าธรกจ การจดท าขอมล

ทางบญชและรายงานทางการเงนใหเปนไปตามกฎหมายและมาตรฐานการบญช ซงจะท าใหผประกอบการ

ธรกจมงบการเงนทมความนาเชอถอ สรางความเชอมนใหกบนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศ

การใหจดทะเบยน และปกปองคมครองทรพยสนทางปญญาซงเปนผลงานสงประดษฐคดคน

สรางสรรคงาน จากสตปญญาของมนษยซงแบงออกไดเปนสทธบตร (Patent) อนสทธบตร (Petty Patent)

ลขสทธและเครองหมายการคา เพอไมใหมการลอกเลยน ปลอมแปลงหรอละเมนสทธ อนท าใหเจาของสทธ

สญเสยรายไดจากผลงานสรางสรรคของตนเอง ซงจะท าใหเกดความเชอมนตอผประกอบการและการลงทน

3) ดานการสงเสรม ขยายโอกาสและปกปองทางการคา

กระทรวงพาณชยมบทบาทในการผลกดนสงเสรมการคาระหวางประเทศ โดยมส านกงาน

สงเสรมการคาตางประเทศอย 64 ส านกงานทวโลก เพอชวยเหลออ านวยความสะดวกใหกบผประกอบการใน

การท าธรกจการคา และจดกจกรรมสงเสรมการตลาดเชงรก ทงการจดงานแสดงสนคานานาชาตในประเทศ

และในตางประเทศ สรางโอกาสการคา การลงทนใหผประกอบการคา รวมทงเจรจาเปดเสรและลดอปสรรค

การคาภายใตกรอบความตกลง ไดแก

กรอบพหภาค : องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) เปนองคกร

ระหวางประเทศทมพฒนาการมาจากความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา (General Agreement

on Tariffs and Trade: GATT) ปจจบนมสมาชก 160 ประเทศครอบคลมการคากวารอยละ 99 ของมลคา

การคาของโลก ซงจะมการลดอปสรรค และขอกดกนทางการคาและจดท ากฎระเบยบการคาระหวางประเทศ

เพอสนบสนนใหการคาโลกมความเสรยงขน บนพนฐานทเทาเทยมกน และเปนเวทในการยตขอพพาททาง

การคาของสมาชก

กรอบภมภาค เชน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) เอเปค เปนตน วตถประสงค เพอสราง

อ านาจตอรองทางการคา เรงรดความเจรญทางเศรษฐกจความกาวหนาทางสงคม และการพฒนาทาง

วฒนธรรม และความรวมมอในดานตาง ๆ เชน เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม วชาการ และวทยาศาสตร เปนตน

ส าหรบกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนมความคบหนามากทสด มเปาหมายทจะเคลอนยายสนคา การคา

34

บรการการลงทนและแรงงานฝมออยางเสรรวมทงเงนทนทเสรยงขน สรางขดความสามารถในการแข งขน ลด

ชองวางระหวางอาเซยนใหมกบอาเซยนเดมและบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก

กรอบทวภาค เปนการจดท าความตกลงการคาเสร (Free Trade Agreement: FTA) กบ

ประเทศคคาทส าคญ เปนรายประเทศการเจรจา FTA มจดมงหมายทจะลดอปสรรคและขยายโอกาสทาง

การคาและการลงทนระหวางคเจรจาการคาในกรอบน จะลดภาษศลกากรใหเปน 0 และเปดตลาดการคา

บรการและการลงทน

ปจจบนไทยมความตกลงการคาเสร ดงน

(1) FTA ภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 5 ฉบบ ไดแก อาเซยน–จน, อาเซยน–

ญปน, อาเซยน–เกาหลใต, อาเซยน–อนเดย และอาเซยน–ออสเตรเลย–นวซแลนด

(2) FTA ระหวางไทยกบคเจรจา ไดแก ไทย–ญปน, ไทย–ออสเตรเลย, ไทย–นวซแลนด, ไทย–

อนเดย (Early Harvest), ไทย–เปร

(3) FTA เจรจาเสรจแลวยงไมมผลบงคบใช ไดแก ไทย–ชล

(4) FTA อยระหวางการเจรจา ไดแก ไทย–สหภาพยโรป, ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ

ระดบภมภาค (Regional Comprehensive Economic Partnership: RCEP)

การเจรจาเปนเสร FTA ครอบคลมมลคาการคาระหวางไทยกบคเจรจากวา 3.7 แสนลาน

เหรยญสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 77.27 ของมลคาการคารวมของไทยในพ.ศ. 2556

4) ดานการพฒนาศกยภาพผประกอบการ

กระทรวงพาณชยไดพฒนาผประกอบการใหมการปรบตวรองรบการเปลยนแปลงของสภาพ

การคาโลก เชน การเปดเสรภายใตกรอบอาเซยนและเขตการคาเสรตาง ๆ รวมทงฝกอบรมใหผประกอบการ

เปนมออาชพ เรยนรเทคนคการคาใหม เพอใหมขดความสามารถทางการคาในตางประเทศ

2. บทบาทของกระทรวงการคลง

กระทรวงการคลงมบทบาทในดานเศรษฐกจมหภาคโดยใชนโยบายการคลงในการสราง

เสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รวมทงเพมขดความสามารถใน

การแขงขนของผประกอบการในธรกจการคาระหวางประเทศ กระทรวงการคลงมหนาท เกบภาษและ

คาธรรมเนยมตาง ๆ ของรฐบาล เพอใชในการบรหารจดการทางเศรษฐกจของประเทศ นอกจากน ไดใช

นโยบายการคลงเพอสรางเสถยรภาพและการเตบโตของเศรษฐกจ เชน การลดอตราจดเกบภาษเงนไดนต

บคคลจากรอยละ 30 เปนรอยละ 23 ซงจะท าใหภาคธรกจมศกยภาพทางการคาเพมขน เพราะภาระตนทนใน

35

การประกอบการลดลง สามารถแขงขนกบผประกอบการในตางประเทศไดเพมขน อกทงการลดภาษดงกลาว

จะท าใหปรมาณเงนในภาคธรกจและประชาชนมากขน และการจบจายใชสอยอปโภคบรโภคเพมขน ซงเปน

การกระตนการผลตสนคาใหเศรษฐกจเตบโต

ในทางกล บ กน ห าก เศรษฐก จของป ระ เทศม แนวโน ม อต ราเงน เฟ อส งข น มาก

กระทรวงการคลงกอาจจะใชนโยบายลดการใชจายของภาคประชาชน โดยเพมอตราจดเกบภาษการบรโภค

อปโภค เชน เพมอตราภาษมลคาเพม (VAT) และภาษสรรพสามตจากการบรโภคสนคาตาง ๆ เพอใหผบรโภค

ชะลอการใชจายลง เปนตน

การจดเกบภาษและคาธรรมเนยมของกระทรวงการคลงไดแบงออกเปน 5 หนวยงานจดเกบ

ตาง ๆ ไดแก

- กรมสรรพากร เกบภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษมลคาเพม ภาษเงน

ไดปโตรเลยม ภาษธรกจเฉพาะ และอากรแสตมป

- กรมสรรพสามต เกบภาษจากการอปโภคบรโภค ไดแก ภาษยาสบ ภาษสรา ภาษเบยร

ภาษรถยนต รถจกรยานยนต ภาษเครองไฟฟา เปนตน

- กรมศลกากร เกบภาษจากการสงออกและน าเขาสนคา

- กรมธนารกษ เกบรายไดจากการเชาทราชพสด และรายไดจากสวนราชการ

- รฐวสาหกจทมผลก าไรหรอคาธรรมเนยมตาง ๆ สงเปนรายไดใหรฐบาล

ตารางท 15.2 การจดเกบรายไดของรฐบาล

หนวย: ลานบาท

หนวยงาน 2552 2553 2554 2555 2556

กรมสรรพากร 1,141,738 1,296,076 1,532,671 1,685,397 1,774,363

กรมสรรพสามต 334,794 416,852 370,888 415,539 418,149

กรมศลกากร 81,528 97,122 104,720 122,872 109,516

กรมธนารกษ 3,557 4,014 3,589 7,138 5,433

รฐวสาหกจ 95,496 96,384 108,091 108,641 127,589

รวม 1,740,828 2,053,379 2,224,687 2,485,739 2,562,347

ทมา: ส านกนโยบายการคลง ส านกงานเศรษฐกจการคลง

36

นอกจากจดเกบภาษและคาธรรมเนยมเพอรายไดในการบรหารและพฒนาประเทศ

แลว กระทรวงการคลงยงสงเสรมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการในการคาระหวางประเทศ

ใหสงสนคาไปจ าหนายไดสะดวก รวดเรว และแขงขนกบผคาในตางประเทศได โดยมการคนภาษหรอยกเวน

การจดเกบภาษใหกบผประกอบการในกรณทมการน าเขาวตถดบมาผลตเพอการสงออก ไดแก

- การคนอากรตามมาตรา 19 ทว ของพระราชบญญตศลกากร (ฉบบท 9) พ.ศ.

2482 เปนการคนภาษและคาธรรมเนยมส าหรบวตถดบทน าเขามา ซงผน าเขาไดเสยภาษหรอวางหลกประกน

ไวในการน าเขาวตถดบ เมอผผลตไดน าวตถดบดงกลาวไปผลตเปนสนคาและสงออกกสามารถขอคนภาษน าเขา

ไดโดยค านวนภาษคนตามสตรการผลตและสนคานนตองสงออกภายใน 1 ป นบจากวนทน าเขาวตถดบ

- คลงสนคาทณฑบน เปนการงดเกบภาษขาเขาและขาออกส าหรบของทน าเขามา

จากตางประเทศและเกบในคลงสนคาทณฑบนเพอสงออกไปตางประเทศ แตหากจ าหนายในประเทศจะตอง

เสยภาษตามจ านวนทขายนน

- เขตปลอดอากร (Free Zone) เปนพนททก าหนดไวส าหรบการประกอบธรกจ

อตสาหกรรมและพาณชยกรรมตาง ๆ การน าเขาเครองมอ เครองจกรอปกรณ รวมทงของตาง ๆ ทใชในการ

ผลตจากตางประเทศมาใชในการผลตในพนทดงกลาวจะไดรบยกเวนภาษน าเขา ภาษมลคาเพมและภาษ

สรรพสามต เปนตน

นอกจากนยงดแลการน าเขาสนคาตามความตกลงการคาระหวางประเทศ ซง

ปจจบนไทยมการท าความตกลงการคาเสรกบคคา 11 ฉบบ การน าเขาสนคาภายใตความตกลงจะมการลด

อตราภาษหรอยกเวนภาษ แตสนคานน ๆ จะตองเปนไปตามเกณฑถนก าเนดของสนคา (Rule of Origin) ตาม

ความตกลงนน เชน เกณฑ RVC 40% (ใชวตถดบของประเทศภาคอยางนอยรอยละ 40 ของตนทนการผลต)

เกณฑการเปลยนพกดศลกากร (CC, CTH, CTSH) และกฎเฉพาะรายสนคา (Product Specific Rule) เปน

ตน ซงจะมการตรวจสอบสนคาทน าเขา พรอมกบใบรบรองแหลงก าเนดสนคา (C/O) จากประเทศผสงออก ก

จะไดรบการยกเวนภาษน าเขา เพมขดความสามารถทางการคาใหกบผประกอบการ

ในดานการพฒนาคณภาพชวต สงคม และสงแวดลอม กระทรวงการคลงไดเกบภาษ

สรรพสามต ซงเปนการเกบภาษจากการบรโภคสนคาฟมเฟอยและสนคาทสงผลเส ยตอสขภาพ และศลธรรม

อนดของประชาชน รวมทงสนคาทมสวนในการท าลายสภาพแวดลอม เพอสงเสรมใหประชาชนบรโภคสนคา

ดงกลาวเทาทจ าเปน และมรายไดจากภาษไปใชในการพฒนาประเทศและบ ารงรกษาสขภาพประชาชน สนคา

และบรการทตองเสยภาษสรรพสามต ไดแก

37

- สนคาทมสวนท าลายสขภาพ เชน เบยร สรา ยาสบ

- สนคาทมสวนท าลายสภาพแวดลอม เชน รถยนต น ามนและผลตภณฑน ามน แบ

ตเตอรสารท าลายชนบรรยากาศโอโซน

- สนคาฟมเฟอย เชน ผลตภณฑเครองหอม แกวและเครองแกว เปนตน


จงอธบายบทบาทของกระทรวงพาณชยในการสนบสนนทางดานเศรษฐกจการคา


กระทรวงพาณชย มแนวทางในการสรางความเปนธรรมทางการคา ระหวางผผลตดวยกน และ

ระหวางผผลตกบผบรโภค นอกจากนน กระทรวงพาณชยยงสงเสรมดานการอ านวยความสะดวกทางการคาให

ผประกอบการมตนทนทลดลงจากการประกอบธรกจ และสงเสรมโอกาสใหผประกอบการสามารถเขาส

ตลาดโลกเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ

38


หนวยงานในดานอน

นอกเหนอจากบทบาทหลกทางเศรษฐกจดานการผลต และดานการคาแลว ยงมบทบาทของ

หนวยงานอน ๆ ทเกยวของกบเศรษฐกจ ในฐานะทเปนผสนบสนนหรอคมครองเศรษฐกจไทยทงในประเทศ

และตางประเทศ ซงประกอบดวยบทบาทของกระทรวงการตางประเทศ บทบาทของสภาทปรกษาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต บทบาทของส านกงานผแทนการคาไทย

1. บทบาทของกระทรวงการตางประเทศ

กระทรวงการตางประเทศเปนหนวยงานทมบทบาทหลกในดานการตางประเทศทจะคมครอง

ดแลผลประโยชนของชาวไทยในตางประเทศ โดยมส านกงานตวแทนทางการฑตของประเทศไทยใน

ตางประเทศทวโลก 193 ประเทศ

กระทรวงการตางประเทศมหนาส าคญในการสงเสรมและพฒนาความสมพนธกบตางประเทศ

เพอใหเกดความมนคงและเสถยรภาพของประเทศในภมภาคทงดานการทหาร การแกไขปญหายาเสพตด การ

ปราบปรามอาชญากรรมขามชาต การตอตานการกอการราย และอาชญากรรมทางเศรษฐกจ เปนตน ซ งการ

สรางความสมพนธดงกลาว กอใหเกดบรรยากาศทเอออ านวยตอการขยายโอกาศทางเศรษฐกจการคาการ

ลงทน ระหวางกนตอไป

กระทรวงการตางประเทศจะสงเสรมและพฒนาความสมพนธระหวางประเทศผานกรอบ

ความรวมมอตาง ๆ เชน

Joint Commission (JC) ซงเปนกลไกความรวมมอในระดบทวภาคระหวางไทยกบ

ประเทศตาง ๆ ทวโลก ในการเสรมความสมพนธในดานตาง ๆ ทงดานการเมอง เศรษฐกจและการลงทน

วฒนธรรมและสงคม โดยจะสลบกนเปนเจาภาพจดประชมปละ 1 -2 ครง ในแตละประเทศ แลวแตความ

เหมาะสมภายใต JC ดงกลาวอาจจะมคณะกรรมการยอยทดแลเฉพาะดาน เชน Joint Trade Committee

(JTC) ซงดแลดานการคาการลงทน การพจารณาขจดปญหาและอปสรรคทางการคา การลงทนระหวางกน

Joint Boundary Committee (JBC) ซงส ารวจและจดท าหลกเขตระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน เปนตน

การด าเนนการดงกลาวมสวนใหเศรษฐกจการคาขยายตวขน จากการแกไขปญหาการคา และเขตชายแดนทม

ความชดเจน ลดการขดแยง สงผลใหมการยกระดบจดผานแดนชวคราวเปนดานถาวร เชนดานภด จงหวด

39

อตรดตถ ดานสงขร จงหวดประจวบครขนธ รวมทงการพฒนาพนทชายแดน ท าใหการคาชายแดนมอตรา

เพมขนทกป

กรอบความรวมมอเอเชย (Asia Cooperation Dialog: ACD) เปนกรอบความรวมมอใน

ระดบทวปเอเชยมสมาชก 33 ประเทศ ทมวตถประสงคทจะสรางความรวมมอเพอเพมขดความสามารถในการ

แขงขนและพฒนาคณภาพชวตของประชาชนใหดขน เชน ความรวมมอทางดานการทองเทยว ความรวมมอ

ดานพลงงาน การเชอมโยงเสนทางคมนาคมของไทย และอาเซยนเขากบภมภาคเอเชยกลาง เปนตน สงผลตอ

การสงเสรมและกระตนการทองเทยวของไทยและความรวมมอในการพฒนาพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล

พลงงานหมนเวยนการอนรกษและประหยดพลงงานรวมทงความเชอมโยงดานคมนาคมในภมภาคเอเชย

กระทรวงการตางประเทศมบทบาทส าคญในการขบเคลอนประเทศไทย เขาสประชาคม

อาเซยน (ASEAN Community) โดยกรมอาเซยน มฐานะเปนส านกงานเลขาธการอาเซยนแหงชาตทจะ

ประสานหนวยงานตาง ๆ ในประเทศไทยเพอเตรยมความพรอมของไทยในการเขาสประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยนใน พ.ศ. 2558 ซงประกอบดวย 3 เสาหลก ไดแก

1. ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community: APSC)

กระทรวงการตางประเทศจะเปนหนวยงานประสานงานหลก โดยด าเนนการรวมกบหนวยงานดานความมนคง

อน ๆ ของไทย ไดแกกระทรวงกลาโหม กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงยตธรรม โดยมเปาหมายใหอาเซยน

เปนภมภาคทมความเปนเอกภาพ มความสงบสข ความแขงแกรง พรอมทงความรบผดชอบรวมกน เพอแกไข

ปญหาความมนคงทครอบคลมทกมต และมการพงพาซงกนและกนมากขน ซงจะด าเนนการในดานคมครอง

สทธมนษยของประชาชนในอาเซยน การรวมมอในการแกไขปญหายาเสพตด การแกไขปญหาการคามนษยใน

ระดบภมภาค และปญหาภยพบตตาง ๆ ประเดนทด าเนนการดงกลาวนนบวามความส าคญตอเศรษฐกจการคา

ในปจจบนมาก เพราะจดวาเปนมาตรการดานการคาทไมใชภาษ (Non-Tariff Barrier: NTB) เชนปญหาการคา

มนษยทผประกอบการของไทยบางรายใชแรงงานจากประเทศเพอนบานผดกฏหมาย และไมมสวสดการ

แรงงานทดพอ ประเทศเพอนบานทพฒนาแลวเหนวาเปนการคามนษยและหยบยกมาตอบโตทางการคาตอ

ไทยในผลตภณฑนน ๆ เปนตน ซงสงผลตอการสงออก

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) กระทรวงพาณชยเปน

หนวยงานประสานหลก ด าเนนการรวมกบหนวยงานเศรษฐกจอน ๆ เชนกระทรวงการคลง กระทรวงเกษตร

และสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม ฯลฯ โดยมเปาหมายทจะเปดการคาเสรทงดานการคาสนคา การคา

บรการ การลงทน และแรงงานฝมอ

40

3. ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community: ASCC) ม

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงมนษย เปนหนวยงานประสานหลก โดนด าเนนการรวมกบหนวยงาน

ดานสงคมตาง ๆ ของไทยเชน กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข เปนตน โดยม

เปาหมายใหอาเซยนเปนสงคมทมเอกภาพ มความเอออาทรตอกน มความเปนอยทด พฒนาทกดานและม

ความมนคงทางสงคม

การเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน จะท าใหภมภาคอาเซยน มความมนคง แขงแกรงเออตอ

บรรยากาศการคาการลงทน และกจกรรมทางเศรษฐกจ ขยายตวมากยงขน

2. บทบาทของสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จดตงขนตามพระราชบญญตสภาทปรกษาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต พ.ศ. 2543 โดยมเจตนารมณทจะใหสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนองคกรทให

ค าปรกษาดานเศรษฐกจและสงคมแกรฐบาลอยางมประสทธภาพและมการด าเนนการอยางอสระโปรงใส

รวมทงสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวนในกระบวนการก าหนดนโยบายและแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคม

สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมหนาทหลกดงน

1. ใหค าปรกษาและขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตรในเรองทเกยวกบเศรษฐกจและสงคม เพอประโยชน

ในการด าเนนการตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐทบญญตในหมวด 5 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

2. ใหความเหนเกยวกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนอนทมกฏหมายก าหนดให

เสนอแผนนนตอสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตกอนพจารณาประกาศใช

3. ใหค าปรกษาหรอความเหนในเรองใด ๆ ในกรณทคณะรฐมนตรเหนสมควร และขอรบฟงความ

คดเหนเพอประกอบพจารณา ก าหนดนโยบายในเรองนน ๆ ซงอาจกระทบถงสภาพเศรษฐกจและสงคม

สวนรวม

4. พจารณาศกษาและจดท ารายงานเปนขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตรในเรองทเหนสมควรก าหนด

เปนแนวทางในการก าหนดนโยบายดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

การด าเนนของสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จะเปนการสรางการมสวนรวมของภาค

ประชาชนเพอรบฟงความคดเหน สะทอนปญหาสาธาณะ และลดความขดแยงในสงคม ทเกยวกบการ

ด าเนนงาน โครงการของภาครฐโดยมสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคม ประมวลความคดเหนเสนอตอ

41

คณะรฐมนตร เชน ยทธศาสตร หนสวนเศรษฐกจ ไทย-พมา, ยทธศาสตรการบรหารจดการงานบรการและการ

สงสนคาขามแดน เพอการคาระหวางประเทศ ยทธศาสตรการขนสงสนคาทางอากาศ: กรณศกษาสนามบน

สวรรณภมเปนศนยกลางการขนสงสนคาทางอากาศ

3. บทบาทของส านกงานผแทนการคาไทย

ส านกงานผแทนการคาไทย ไดจดต งขนครงแรกในพ.ศ. 2545 โดยออกเปนระเบยบส านก

นายกรฐมนตร วาดวยการจดตงส านกงานผแทนการคาไทย พ.ศ. 2545 ในชวงของรฐบาล พตท.ทกษณ ชน

วตร เปนนายกรฐมนตร เพอใหมผแทนการคาไทยไนดานการเจรจาการคาและการอน ๆ ทเกยวเนองกบการคา

เชน การภาษอากร การน าเขา การสงออก และการสงเสรมการลงทนระหวางประเทศ เปนไปอยางม

ประสทธภาพ โดยผแทนการคาไทยมฐานะเทยบเทากบรฐมนตร ซงการจดตงผแทนการคาไทย (Thai Trade

Representative: TTR) เพอใหเปนผแทนพเศษของนายกรฐมนตรในการเจรจาการคากบประเทศตาง ๆ ใน

การแกไขปญหาอปสรรคตาง ๆ และผลกดนการคา การลงทนของไทย ซงงานดงกลาวกมสวนทบซอนกบ

หนวยงานอน ๆ ทด าเนนการอยแลว เชน กระทรวงพาณชย กระทรวงการตางประเทศ ส านกงาน

คณะกรรมการสงเสรมการลงทน

รฐบาลในสมย พลเอก สรยทธ จลานนท เปนนายกรฐมนตร ไดออกประกาศส านกนายกรฐมนตรยบ

ส านกงานผแทนการคาไทย เมอวนท 30 สงหาคม 2550 อยางไรกตาม รฐบาลในสมย นายอภสทธ เวชชาชวะ

เปนนายกรฐมนตรไดออกระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยผแทนการคาไทย พ.ศ. 2552 จดตงส านกงาน

ผแทนการคาไทยขนมาใหม โดยใหมผแทนการคาไทยไมเกน 5 คน มฐานะเทยบเทารองนายกรฐมนตรหรอ

รฐมนตรแลวแตกรณ ซงการท างานยงคงเปนลกษณะของการสรางความสมพนธทางการคา เพราะภาระกจ

หลกยงคงอยกบกระทรวงเจาของเรองทเกยวของ

รฐบาลในสมยนางสาวยงลกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร ไดตงใหนายโอฬาร ไชยประว ต เปน

ประธานผแทนการคาไทยและเปนหวหนาคณะของไทยในการเจรจาเปดเสรการคาภายใตกรอบเจรจา ไทย -

สหภาพยโรป ซงมบทบาทเปนรปธรรมมากขนกวาทกครงทผานมา

อยางไรกตามการด าเนนการของผแทนการคาไทย กมสวนในการกระชบความสมพนธระหวางไทยกบ

คคาตาง ๆ เปนการสรางบรรยากาศในการรวมมอทางเศรษฐกจ การคาทดตอไปได

42


จงอธบายผลประโยชนดานเศรษฐกจของกรอบความรวมมอในระดบทวภาคของกระทรวง

การตางประเทศ


กระทรวงการตางประเทศ สงเสรมและพฒนาดานเศรษฐกจผานกรอบความรวมมอ Joint

Commission (JC) ซงเปนกลไกความรวมมอในระดบทวภาคระหวางไทยกบประเทศตาง ๆ ทวโลก การ

ด าเนนการดงกลาวมสวนใหเศรษฐกจการคาขยายตวขน จากการแกไขปญหาการคา และเขตชายแดนทมความ

ชดเจน ลดการขดแยง สงผลใหมการยกระดบจดผานแดนชวคราวเปนดานถาวร เชน ดานภด จงหวดอตรดตถ

ดานสงขร จงหวดประจวบครขนธ รวมทงการพฒนาพนทชายแดน ท าใหการคาชายแดนมอตราเพมขนทกป

43

ตอนท 15.3

บทบาทของภาครฐในการเจรจาการคา โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของหนวยท 15.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป หวเรอง

15.3.1 องคกรทมบทบาทในการเจรจาระดบประเทศ 15.3.2 ขนตอนการเจรจาการคาในระดบประเทศ 15.3.3 การบรหารงานภายใตกองทนชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการคาระหวางประเทศ แนวคด

1. ในอดตนโยบายดานการคาและการลงทนระหวางประเทศของประเทศไทย ไมไดมการก าหนดไว

เปนยทธศาสตรของประเทศอยางชดเจน ซงอาจจะมพอใหเหนอยบางภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต โดยบทบาทการก าหนดนโยบายดานการคาการลงทนระหวางประเทศจะมกผก

ไวกบบทบาทหนาทของกระทรวง ทบวง กรม ตาง ๆ ทเกยวของกระจายไปตามหนาท แตภายหลง

เมอเศรษฐกจของประเทศไทยผกพนเขากบเศรษฐกจโลกมากขน นบตงแตประเทศไทยเปนสมาชก

องคการการคาโลก สงผลใหในระยะหลงรฐบาลจะก าหนดนโยบายการคาการลงทนระหวาง

ประเทศไวเปนสวนหนงในถอยแถลงนโยบายของรฐบาลทมตอรฐสภา โดยทผลของการเจรจาจะ

เรยกวาสนธสญญา ซงจะเปนความตกลงระหวางประเทศ ทไดท าขนระหวางรฐ หรอกบองคกร

ระหวางประเทศ เปนลายลกษณอกษร และอยภายใตบงคบของกฎหมายระหวางประเทศ นนจง

หมายความวารฐบาลคอองคกรเจรจาระดบประเทศ โดยใหกรมเจรจาการคาระหวางประเทศเปนผ

ประสานงานดานนโยบาย

2. การเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวน กรม

เจรจาการคาระหวางประเทศจงไดจดท ากระบวนการเจรจาใหเปนทยอมรบแกสาธารณะ เรม

ตงแตการก าหนดความตองการ การจดท ากรอบการเจรจา การด าเนนการเจรจา การเตรยมความ

พรอมในการปฎบตตามพนธะกรณ และการตดตามผล ซงสวนหนงถกก าหนดโดยรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

3. ผลจากการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศจะมทงโอกาสและผลกระทบ ซงในสวนของผ

ไดรบผลกระทบสามารถขอรบความชวยเหลอและเยยวยาผานทางกองทนปรบโครงสรางการผลต

44

ภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

กองทนเพอการปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา

ของกระทรวงพาณชย

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 15.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายรปแบบองคกรเจรจาระดบประเทศของประเทศไทยได

2. อธบายกระบวนการและรปแบบการประสานงานในการเจรจาระหวางประเทศของไทยได

3. อธบายกลไกการท างานของกองทนชวยเหลอ และมาตรการปกปองชวคราวแกผไดรบผลกระทบจากความ

ตกลงการคาการลงทนระหวางประเทศได

45


องคกรทมบทบาทในการเจรจาระดบประเทศ

การเจรจาการคาระหวางประเทศโดยเฉพาะการเจรจาดานการเศรษฐกจทเกยวของกบการคาและการลงทนระหวางประเทศของไทยในอดต ไมไดก าหนดไวในยทธศาสตรของการพฒนาประเทศอยางชดเจน แตภายหลงทประเทศไทยเขารวมองคการการคาโลกใน พ.ศ. 2538 รฐบาลในยคหลงจงเรมก าหนดยทธศาสตรดานการคาและการลงทนระหวางประเทศในการแถลงนโยบายของรฐบาลตอรฐสภา เนองจากการทศทางการคา การลงทน ภายหลงการมองคการการคาโลก มงไปในทศทางของการรวมตวทางเศรษฐกจมากขน ทงการรวมตวในระดบภมภาค และการรวมตวในระดบทวภาค จงสงผลใหประเทศไทยหลกเลยงไมไดทจะตองเขาไปมสวนกบการรวมตวทางเศรษฐกจดงกลาวเพอรกษาขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ ดงนน การพจารณาถงทศทางดานการเจรจาการคาการลงทนของประเทศไทยจงจ าเปนตองศกษาถงพฒนาการของนโยบายการคาการลงทนของไทยในอดตทผานมา และรปแบบขององคกรทเกยวของกบการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศ รวมทงการเยยวยาผไดรบผลกระทบจากการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศ 1. พฒนาการนโยบายการคาการลงทนของไทยทผานมา

ดวยโครงสรางของบทบาทของรฐในการก าหนดนโยบายการบรหารเศรษฐกจของประเทศทผกไวกบบทบาทหนาทของกระทรวง ทบวง กรม ตาง ๆ ทเกยวของ จงอาจกลาวไดวา ทศทางนโยบายการคาการลงทนของไทยในอดตทผานมาไมเดนชดนก และมโอกาสถกก าหนดและปรบเปลยนโดยผบรหารภาคการเมองในแตละชวงเวลานน โดยในสวนของนโยบายดานการคาทงภายในและระหวางประเทศเปนความรบผดชอบของกระทรวงพาณชย ซงแสดงใหเหนจากการก าหนดนโยบายตามบทบาทหนาท (Function) ของแตละกรมเปนส าคญ เชน กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ ทมบทบาทหลกในการเจรจาการคาระหวางประเทศเพอขยายโอกาส ปกปอง และรกษาผลประโยชนทางการคาและการลงทน กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศทมบทบาทส าคญในการด าเนนนโยบายสนบสนน/สงเสรมการสงออก และการหาวตถดบจากตางประเทศ กรมการคาตางประเทศ มนโยบายในการดแลดานมาตรการการคาทเกยวของกบการคาระหวางประเทศ กรมการคาภายใน ดแลนโยบายดานราคาสนคาและการพาณชยภายในประเทศเปนส าคญ เปนตน

ขณะทนโยบายดานการลงทนคอนขางมความเกยวเนองเชอมโยงกบนโยบายดานภาคการผลต ไมวาจะเปนดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม และบรการ โดยมส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) เปนผก าหนดนโยบายในการสงเสรมสนบสนนการลงทนในแงของการใหสทธประโยชนตอนกลงทนเปนหลก ในสวนของนโยบายดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม มกระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานทก าหนดนโยบาย

46

ในสวนของภาคบรการมความหลากหลายอยในหลายหนวยงาน โดยอาจกลาวไดวายงไมม

หนวยงานทท าหนาทพจารณาก าหนดนโยบายภาพรวมในสวนของภาคบรการ ขณะทบทบาทของแตละกระทรวง ทบวง กรมทดแลดานภาคบรการยงไมมความเดนชดนก ยกเวนดานการทองเทยวทมกระทรวงการทองเทยวและกฬา และการทองเทยวแหงประเทศไทยมสวนในการก าหนดนโยบาย และการเปดเสรทางดานสถาบนการเงนทมธนาคารแหงประเทศไทยเปนผก าหนดนโยบาย

อยางไรกด ประเทศไทยมส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนหนวยงานกลางทท าหนาทในการจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ซงแผนพฒนาฯ ในแตละชวงเวลาถกใชเปนกรอบในการก าหนดทศทางเชงนโยบายของแตละกระทรวง ทบวง กรม ดงนน การทจะเขาใจรปแบบองคกรเจรจาระดบประเทศของไทย จงมความจ าเปนทจะตองมการทบทวนนโยบายการคาและการลงทนผานการศกษาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทเปนกรอบใหญเปนหลก เนองจากนโยบายดานการคาการลงทนมความสมพนธเชอมโยงกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ขณะเดยวกนไมสามารถปฏเสธไดวากลไกของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมสวนส าคญในการก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนนโยบายแตละดาน ซงรวมถงนโยบายดานการคาการลงทน ดงนน ในการพจารณาพฒนาการดานนโยบายการคาการลงทนของไทยจงจ าเปนตองพจารณาผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทเรมจากอดตถงปจจบนเปนส าคญ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1-2 (พ.ศ. 2504-2514) มงเนนทจะเรงรดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยการพฒนาอตสาหกรรมและสงเสรมการลงทนภาคเอกชนเปนพเศษ และใหความส าคญตอการพฒนาโครงสรางพนฐาน เชน การคมนาคมขนสง การพลงงาน และการชลประทาน ฯลฯขณะเดยวกนใหความส าคญกบการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน าเขา มการตงโรงงานผลตสนคาทดแทนการน าเขา สรางสาธารณปโภค และจดตงส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน โดยเงนลงทนทไหลเขาประเทศไทยสวนใหญเปนในรปของทนเรอนหน (Equity) หรอเปนการลงทนโดยตรง1

แมวาผลการด าเนนการในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 ถอวาประสบความส าเรจ เนองจากเศรษฐกจของประเทศขยายตวสงกวาเปาหมายทก าหนดไว รายไดตอหวเพมสงกวาเปาหมาย ในขณะทการพฒนาบรการพนฐานตาง ๆ เปนไปตามเปาหมาย ซงมสวนชวยกระตนกจการตาง ๆ ใหกาวหนาอยางรวดเรว โดยเฉพาะอยางยงการผลตภาคอตสาหกรรม การสงออก และกจการดานการเงนการธนาคาร แตในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 2 (พ.ศ. 2510-2514) ไดเกดเหตการณหลายอยาง ทสงผลกระทบตอการพฒนา เชน การถอนก าลงทหารจากเวยดนาม และการลดรายจายทางดานการทหารของสหรฐอเมรกา การลงทนจาก 1 นยาม: การลงทนโดยตรง (Direct Investment) เปนเงนทนทปรากฏอยในบญชทนเคลอนยาย (Capital Account) ในบญชดลการช าระเงน(Balance of Payment) โดยเจาของเงนทนประสงคจะด าเนนกจการในตางประเทศดวยตนเองหรอด าเนนการรวมกบผลงทนอน การลงทนโดยตรงนมกใชวธซอกจการของธรกจทมอยแลวในตางประเทศ หรอการตงกจการสาขาในตางประเทศ โดยทบรษทแมสามารถควบคมการด าเนนงานได หรอใชวธลงทนรวมกบผลงทนในประเทศผรบทน (Joint Venture) ทงน เงนลงทนประเภทน ผลงทนจะเขามามสวนเปนเจาของและควบคมการจดการของกจการนนเอง ปจจบน (2549) ในประเทศไทยมกฎหมายควบคมการถอหนในกจการตาง ๆ โดยคนตางชาต ซงโดยทวไปก าหนดใหชาวตางชาตถอหนไดไมเกนรอยละ 49 ของทนประกอบการทงหมด ทงน มขอยกเวนส าหรบกจการทไดรบการสงเสรมจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Board of Investment: BOI)

47

ตางประเทศลดลง เกดวกฤตการณทางการเงนและการคาระหวางประเทศ ท าใหรายไดจากการสงออกของไทยลดลง สงผลใหอตราการเตบโตทางเศรษฐกจของไทยต ากวาทก าหนดไวในแผนฯ มลคาผลตผลภาคเกษตรและภาคอตสาหกรรมเพมต ากวาเปาหมาย ในขณะทมลคาสนคาออกและสนคาเขากต ากวาเปาหมายเชนกน ในชวง 10 ป ของแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-2 ชใหเหนถงความไมยงยนของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทขนอยกบปจจยภายนอกประเทศทควบคมไมไดเปนส าคญ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 3-4 (พ.ศ. 2515-2524) เนนสงเสรมการสงออก เงนลงทนจากตางประเทศขยายตวเพมขนอยางมาก ชวงนเงนลงทนตางประเทศเพมขนในรปเงนก (Loan) ทงน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-3 นกลงทนตางชาตใหความสนใจดานการแสวงหาตลาดภายในประเทศเปนอนดบแรกรองลงมาเปนปจจยดานแรงงาน และระดบคาจาง สทธพเศษทางดานภาษและการคมครองของรฐ โดยสหรฐฯ เปนประเทศทเขามาลงทนในไทยสงสด รองลงมา ไดแก ญปน ฮองกง และสงคโปร ตามล าดบ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 (พ.ศ. 2525-2529) เปนการเนนการพฒนาเชงรก จงไดมการก าหนดเรองส าคญในการด าเนนการ คอ เรงพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออกใหเปนทตงอตสาหกรรมหนก อตสาหกรรมเบา อตสาหกรรมเพอการสงออก และอตสาหกรรมตอเนองทครบวงจร เรงพฒนาการเกษตรในเขตเกษตรกาวหนา โดยมงเพมประสทธภาพและเพมผลผลตแทนการขยายพนทเพาะปลก และเรงปรบโครงสรางอตสาหกรรม โดยใชมาตรการทางภาษและสงจงใจเพอสงเสรมการผลตเพอสงออก และการกระจายอตสาหกรรมไปสภมภาค สงผลใหบทบาทของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศมากขนโดยเฉพาะชวงปลายของแผนฯ ในขณะเดยวกนการเพมขนของการลงทนในหลกทรพยจากตางประเทศ(Portfolio Investment) กเพมสงขนดวย

ทงน ในชวงปลายแผนฯ 3 ถงแผนฯ 5 นอกจากนกลงทนใหความส าคญดานปจจยแรงงานภาษ และการคมครองของรฐแลว ยงใหความส าคญดานเสถยรภาพทางการเมองของประเทศไทยดวยโดยนกลงทนจากญปนเรมมบทบาทมากขน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4-5 นกลงทนญปนเขามาลงทนในไทยสงเปนอนดบหนง สหรฐฯ เปนอนดบสอง ตามดวยสงคโปร และฮองกง อยางไรกด ในชวงกลางแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไทยประสบกบปญหาเรองวกฤตการณน ามน และการสงออกตกต า สงผลใหภาวะเศรษฐกจโดยรวมชะลอตวจนตองมการลดคาเงนบาทและน าไปสการฟนตวของภาคการสงออกในตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) เปนชวงทเศรษฐกจขยายตวสงเปนประวตการณ ทงนเปนผลจากปจจยทเอออ านวยทงภายในและภายนอกประเทศ 2 การลงทนโดยตรงจากตางประเทศเพมสงขนมาก เนองจากภาวะเศรษฐกจโลกฟนตว ประกอบกบประเทศไทยมความไดเปรยบทางดานทรพยากรธรรมชาต มแรงงานฝมอ คาแรงงานถก ในขณะทกลมประเทศอตสาหกรรมใหม (Newly Industrialized Countries: NICs)3 เรมประสบปญหาตนทนการผลตสงขน ทงทางดานคาจางแรงงาน 2 โดยเฉพาะอยางยงเปนผลกระทบจากกรณ Plaza Accord ในพ.ศ. 2529 3 ประเทศทพฒนาจากเกษตรกรรมมาสอตสาหกรรม โดยมเกณฑหลก ๆ ทก าหนดไวเปนกรอบ ดงน (1) มสดสวนของสาขาเศรษฐกจแบบหตถอตสาหกรรมเทยบกบ GDP ตงแตรอยละ 20 ขนไป (2) มรายไดตอหวตงแต 1,800 ดอลลารสหรฐฯ ขนไป และ (3) มสดสวนการจางงานใน

48

อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ และยงถกตดสทธพเศษทางการคา (GSP) ท าใหมบรษทตางประเทศยายฐานการผลตบางสวนเขามาในประเทศไทยเพมขนมาก ขณะเดยวกนในชวง พ.ศ. 2530-2531 ไทยไดมนโยบายสงเสรมการทองเทยวอยางตอเนอง โดยก าหนดใหเปนปทองเทยวไทย และปศลปหตถกรรมไทย ตามล าดบสงผลใหรายไดจากการทองเทยวเพมขนมาก และเปนปจจยสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจในชวงเวลาดงกลาว

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7-8 (พ.ศ. 2535-2544) ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535-2539)ยงคงเปนชวงทเศรษฐกจ และการสงออกขยายตวสงอยางตอเนอง โดยเฉพาะในชวงป 2537-2538 จากนโยบายเรงรดสงเสรมการสงออกอยางตอเนอง ท าใหการวางแผนฯ 8 ไดเนนการใหความส าคญกบการพฒนาคนเปนหลก อยางไรกด ในปแรกของการเรมตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 คอ พ.ศ. 2540 ประเทศไทยตองประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจทเรยกวา ฟองสบแตก ปญหาเงนเฟอ และดลบญชเดนสะพดทกอใหเกดการโจมตคาเงนบาทในชวงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 จงไดมการปรบแผนฯ เพอมงแกปญหาวกฤตเศรษฐกจ โดยเฉพาะมงเนนนโยบายในการแกไขปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด และมนโยบายเรงปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ยทธศาสตรในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจทส าคญ คอ การปรบโครงสรางทางเศรษฐกจใหเขาสสมดลและยงยนเปนยทธศาสตรทเนนการบรหารนโยบายเศรษฐกจมหภาค ทมงสงเสรมใหฐานเศรษฐกจของประเทศแขงแกรงและขยายตวไดอยางมคณภาพ โดยปรบฐานเศรษฐกจตงแตระดบฐานรากถงระดบมหภาค และมความเชอมโยงกบเศรษฐกจโลก บนพนฐานการพงตนเอง และมภมคมกนตอกระแสการเปลยนแปลงจากภายนอกควบคไปกบการรกษาสมรรถนะและขดความสามารถในการแขงขนทงระดบมหภาคและระดบสาขา รวมทงการสรางความพรอมและพฒนาความเขมแขงทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยท เนนการพฒนานวตกรรมและการปรบใชภมปญญาทองถนไดอยางเหมาะสม

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) และฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) เรมปรบความสมดลของเศรษฐกจภายในประเทศ เนองจากพบวาตลอดมานบตงแต แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 ถงฉบบท 9 เศรษฐกจของประเทศไทยมความออนไหวไปตามสภาพเศรษฐกจโลกสงมาก ในแผนพฒนาฯฉบบท 10 จงเนนไปทการปรบความสมดลของทนภายในประเทศระหวาง ทนเศรษฐกจ ทนทรพยากรธรรมชาต และทนทางสงคม โดยทางดานเศรษฐกจทมงพฒนาความเขมแขงของภาคการเงน ในขณะททรพยากรธรรมชาต ภายในประเทศเรมปรบตวดขนแตตองสรางภมคมกนจากภายนอกทสงแรงกดดนเพมสงขน และในภาคสงคมทความแตกแยกยงคงมอยอยางตอเนอง ในแผนฉบบท 10 ยงไดมการบรรจนโยบายการคาระหวางประเทศทชดเจนมากขน โดยสนบสนนใหมการคาเสรมากขน และกลาวถงความเชอมโยงของ ASEAN+3 และ ASEAN+6 ในแผนพฒนาฯฉบบท 11 ไดพจารณาถงปจจยความเสยง ทง

สาขาหตถอตสาหกรรมมากกวารอยละ 25 ของประเทศ ซงประเทศในเอเชยทเขาตามเกณฑน ไดแก ไตหวน ฮองกง เกาหลใต และสงคโปร ส าหรบไทยในปชวงเวลาดงกลาวยงไมจดเปน NICs เนองจากรายไดตอหว และสดสวนการจางงานในสาขาหตถอตสาหกรรมยงไมเขาเกณฑทก าหนด

49

ความเสยงดานพลงงาน ความเสยงดานภมอากาศของโลก วกฤตความมนคงดานอาหาร และวกฤตทางดานสงคม และพจารณาถงบรบททเปลยนไปของโลก ทงดานการขยายตวทางเศรษฐกจของโลก Multi Polar World บรบทใหมของภาคการเงน (Regulatory Reform) ปญหาเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจโลก สงผลใหในแผนพฒนาฯฉบบท 11 ไมสามารถมงเนนการขบเคลอนเศรษฐกจจากการสงออกและแรงงานราคาถกไดอกตอไป จ าเปนทจะตองมงหาแนวทางการพฒนาใหม ๆ (New Source of Growth) เพอสรางขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ และปรบเศรษฐกจของประเทศสเศรษฐกจยคใหม (New Economy) ทเปน เศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy) โดยใหสนคาและบรการทใชความคดสรางสรรคเปนตวขบเคลอน (Creativity driven growth) และยงมงเนนในการปรบโครงสรางภาคเศรษฐกจจรงทมงเนนการเพมคณคา/สรางมลคาเพม และแกไขปญหาเชงโครงสราง โดยใชคณภาพเปนตวขบเคลอน (Quality driven growth) เพมผลผลต สราง Investment climate ทยนอยบนฐานของวทยาศาสตรและเทคโนโลย พรอมทงขยายตลาดและสรางความรวมมอในภมภาค

จากนโยบายการพฒนาเศรษฐกจตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-11 (พ.ศ. 2504-2559) จะเหนไดวาการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ เปนเรองทตองอาศยระยะเวลา และผลของการพฒนาเปนเรองทมความสบเนองเกยวพนกนมาโดยตลอด ไมสามารถแยกออกจากกนไดโดยเดดขาด ส าหรบการพฒนาในชวงกวา 50 ป ทผานมา ตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-11 พอสรปไดวา นโยบายการพฒนาเศรษฐกจในอดตมงเนนเฉพาะการเรงรดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก ยทธศาสตรของการพฒนามงเนนทจะขยายการผลตดานอตสาหกรรมและสงเสรมการสงออก โดยในระยะแรกใชความไดเปรยบทางทรพยากรธรรมชาตทมอยางเหลอเฟอ และแรงงานทมคาจางต าเปนปจจยดงดดการลงทนและผลกดนการขยายตวทางเศรษฐกจท าใหการเตบโตทางเศรษฐกจเปนไปอยางไมยงยน และไดรบผลกระทบจากปจจยภายนอกประเทศเปนระยะ ๆ จนตองมการปรบแผนฯ เพอแกปญหาเฉพาะหนาอยางตอเนอง ในขณะทแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 และ ฉบบท11 เรมมการปรบสมดลของเศรษฐกจภายในมากขน รวมทงสรางภมคมกนของประเทศอนเนองมาจากความไมแนนอนของสถานการณของโลก ทงดานเศรษฐกจ สงคม และภยทางธรรมชาต และมงหาแนวทางการพฒนาแบบใหม โดยใชองคความร และความคดสรางสรรคเปนปจจยในการสงเสรมความเจรญเตบโตของเศรษฐกจ

2. องคกรทเกยวของกบการเจรจาการคาและการลงทนระหวางประเทศ

จะเหนไดวาการคาตางประเทศของไทยในยคแรก ๆ ไมไดมการก าหนดทศทางหรอนโยบายการคาไวลวงหนาอยางเปนรปธรรม แตการประกอบการคาตางประเทศเกดขนจากแรงผลกดนดานตาง ๆ โดยอตโนมต แมจนประเทศไทยเรมมแผนพฒนาเศรษฐกจใน พ.ศ. 2504 และรฐบาลจะเรมตระหนกและใหความส าคญในเรองการคาตางประเทศ แตกยงมไดใหความส าคญในการก าหนดนโยบายการคาตางประเทศใหเปนรปธรรมอยางจรงจง นโยบายการคาสวนใหญจงมกผกไวกบบทบาทหนาทของกระทรวง ทบวง กรม ตาง ๆ ทเกยวของ

50

ปจจบนการก าหนดนโยบายการคาระหวางประเทศของไทยสวนหนงถกก าหนดจากถอยแถลง

นโยบายของรฐบาลแตละรฐบาลทเขามาบรหารประเทศในแตละชวงซงถอเปนนโยบายระยะสน และนโยบายตามกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตระยะ 5 ป ซงถอเปนนโยบายระยะปานกลาง และตามบทบาทหนาทของแตละกรมตาง ๆ ทเกยวของ แตในทางปฏบตจะขนอยกบหนวยงานทมหนาทรบผดชอบดานการคาระหวางประเทศโดยตรงคอ กระทรวงพาณชยเปนผวางกรอบแนวทางตาง ๆ รวมกบหนวยงานทเกยวของอน ๆ เชน กระทรวงการคลง กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงการตางประเทศ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน เปนตน และจากการปฏรประบบราชการของกระทรวงพาณชยใน พ.ศ. 2545 กรมเศรษฐกจการพาณชยไดเปลยนชอมาเปนกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ ซงมอ านาจหนาทตามกฎหมาย ตามขอ 1 วา ศกษา วเคราะห เสนอแนะนโยบายและก าหนดทาทกลยทธ รวมทงประสานนโยบายดานการเจรจาการคาระหวางประเทศ จงสงผลใหกรมเจรจาการคาระหวางประเทศเปนองคกรประสานนโยบายดานการเจรจาการคาระหวางประเทศ

หนวยงานทเกยวของกบการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศ ไดแก กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ คณะรฐมนตร

1) กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย จากการปรบเปลยนชอจากกรมเศรษฐกจการพาณชยมาสกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

สงผลใหกรมเจรจาการคาระหวางประเทศถอเปนหนวยงานเรมตนทประสานนโยบายดานการเจรจาการคาระหวางประเทศ โดยมอ านาจหนาทตามกฎหมายประกอบดวย

- ศกษา วเคราะห เสนอแนะนโยบายและก าหนดทาทและกลยทธ รวมทงประสานนโยบายดานการเจรจาการคาระหวางประเทศ

- ประชมเจรจาการคาในระดบทวภาค อนภมภาค ภมภาค พหภาค และภายใตกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจการคา รวมทงองคกรระหวางประเทศอน ๆ ทเกยวของ

- ประชมเจรจาระหวางประเทศดานการคาบรการ การลงทนและพาณชยอเลกทรอนกสในระดบทวภาค อนภมภาค ภมภาค พหภาค และภายใตกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจการคา รวมทงองคกรระหวางประเทศอน ๆ ทเกยวของ

- ประชมเจรจาจดท าความตกลงการคาเสร - ศกษาและวเคราะหนโยบายและมาตรการทางเศรษฐกจการคาของประเทศคคาและผลกระทบ

ของการเจรจาการคาระหวางประเทศของประเทศไทย - ด าเนนการพทกษผลประโยชนของประเทศในกระบวนการระงบขอพพาททางเศรษฐกจการคา

ระหวางประเทศในระดบทวภาค อนภมภาค ภมภาค และพหภาค - เสรมสรางและเผยแพรความรความเขาใจเกยวกบการเจรจาการคาระหวางประเทศ รวมทง

เสนอแนะนโยบาย แนวทางการปรบตว และการขยายความรวมมอทางเศรษฐกจการคา

51

- พฒนาระบบขอมลสารสนเทศดานการเจรจาการคาระหวางประเทศ - ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของกรมหรอตามทรฐมนตรหรอ

คณะรฐมนตรมอบหมาย กรมเจรจาการคาระหวางประเทศจงถอเปนองคกรประสานนโยบายดานการเจรจาการคา

ระหวางประเทศในระดบเจาหนาท (ขาราชการ) ซงเมอก าหนดนโยบายไดส าเรจกจะน านโยบาย หรอทาทการเจรจานนขนขอความเหนชอบจากองคกรระดบนโยบายตอไป หรอหากมประเดนทไมสามารถประสานใหเปนนโยบายในระดบเจาหนาทไดส าเรจ กจ าเปนทจะตองน าเรองดงกลาวใหระดบนโยบาย(การเมอง)เปนผตดสนใจ ซงองคกรประสานนโยบายในระดบนโยบายนนคอ คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ (กนศ.)

2) คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ (กนศ.) คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ (กนศ.) เปนคณะกรรมการทจดตงขนตาม

ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการก าหนดนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ พ.ศ. 2546 ซงพจารณาวาในปจจบนคณะกรรมการทมอ านาจและหนาทเกยวกบเศรษฐกจระหวางประเทศมอยหลายคณะ และขาดการประสานงานกนอยางเปนระบบอนเปนอปสรรคตอการก าหนดนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศในภาพรวม จงสมควรปรบปรงกลไกและวธการเกยวกบการประสานงานนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ รวมทงปรบปรงโครงสรางและอ านาจหนาทของคณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ เพอใหการก าหนดและการด าเนนนโยบายและยทธศาสตรดานเศรษฐกจระหวางประเทศเปนไปอยางมประสทธภาพและมเอกภาพยงขน คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ เรยกโดยยอวา “กนศ.” ประกอบดวย นายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย เปนรองประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม และเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรรมการ ใหปลดกระทรวงพาณชย เปนเลขานการ และใหรองปลดกระทรวงพาณชยทดแลกลมภารกจดานการคาตางประเทศ เปนผชวยเลขานการ

โดยมอ านาจและหนาท ดงตอไปน - พจารณาก าหนดนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศใหเปนระบบและมเอกภาพ - พจารณาก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร ทาทในการเจรจาดานเศรษฐกจระหวางประเทศ การ

พฒนาพนทเชอมโยงทางเศรษฐกจกบประเทศเพอนบาน แนวทางในการจดตงเขตการคาเสร การพฒนาการสงออก การคาตางตอบแทน รวมทงการคาชายแดนและผานแดน

- พจารณาก าหนดนโยบายการสงเสรมการสงออก และนโยบายการจดวางและการปรบเปล ยนเพมลดบคลากร รวมทงหนวยงานในการเจาะขยายตลาดในตางประเทศเพอใหเกดความคลองตวสามารถเจาะรกขยายตลาดไดทนท

- เปนศนยกลางประสานนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศกบคณะกรรมการหรอคณะท างานทเกยวของกบเศรษฐกจหรอการคาระหวางประเทศ ซงแตงตงขนตามกฎหมายหรอมตคณะรฐมนตร

52

- แตงตงคณะอนกรรมการ หรอคณะท างาน เพอด าเนนการตามทนายกรฐมนตร หรอ กนศ.

มอบหมาย และมอบหมายใหสวนราชการทเกยวของท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะอนกรรมการหรอคณะท างาน

- เชญบคคลจากสวนราชการและหนวยงานเอกชนมาชแจง ใหขอคดเหนหรอขอมลทเกยวกบการด าเนนการตามระเบยบน

- ตดตามและเรงรดการปฏบตงานของสวนราชการทเกยวของตามนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ

- ด าเนนการอนใดเพอใหเปนไปตามระเบยบน หรอตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

ทงน เมอ กนศ. ใหความเหนชอบตอนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ แลวกจะมอบหมายใหกระทรวงพาณชยน าเรองดงกลาวเขาขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรตอไป (แตมบางกรณททประชม กนศ. ไมสามารถตกลงกนไดตอนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ กรณใดกรณหนง กนศ. กจะสามารถมทางเลอกสองประการคอ ใหระดบเจาหนาทไปหารอกนใหมกอนเสนอกลบเขามาพจารณาใน กนศ. หรออาจสงเรองใหคณะรฐมนตรเปนผตดสนใจในเรองนน)

3) คณะรฐมนตร โดยทวไปการเจรจาเศรษฐกจระหวางประเทศผลลพธทไดคอ สนธสญญา 4 ซงตามกฏหมาย

ระหวางประเทศ สนธสญญา หมายถง ความตกลงระหวางประเทศ ซงไดท าขนระหวางรฐ หรอกบองคกรระหวางประเทศ เปนลายลกษณอกษร และอยภายใตบงคบของกฎหมายระหวางประเทศ ไมวาจะเปนตราสารฉบบเดยวหรอหลายฉบบประกอบกน และไมวาจะเรยกชออยางไรกตาม ซงสนธสญญาน หากพจารณาจากจ านวนประเทศทเปนภาค (ประเทศคสญญา) สามารแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

- สนธสญญาทวภาค (Bilateral treaty) หมายถง สนธสญญาสองฝาย หรอสนธสญญาทมคภาค 2 ฝายระหวางสองประเทศ หรอขอตกลง และ

- สนธสญญาพหภาค (Multilateral treaty) หมายถง สนธสญญาทมผเขารวมเจรจาหรอ ลงนามมากกวา 2 ฝายขนไป

ตามอนสญญาสญญากรงเวยนนาวาดวยกฎหมายสนธสญญา พ.ศ. 2512 ระบวา การทจะพจารณาวาตราสารระหวางประเทศใดเปนสนธสญญาหรอไม จะพจารณาจากลกษณะเฉพาะของสนธสญญา ดงน

- ผท าสนธสญญาตองเปนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศ คอ รฐ รฐบาล และองคกรระหวางประเทศ ไมใชบคคลธรรมดาหรอนตบคคลตามกฎหมายภายในประเทศ ซงบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศเทานนทจะมสทธและหนาทตามกฎหมายระหวางประเทศได

4 สนธสญญาและความตกลงมกจะเปนค าทใชสลบหรอแทนกนไดในความเขาใจของบคคลทวไป

53

- สนธสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษร มการแสดงเจตนาและขอผกพนเรยบรอย การกลาว

ดวยปากเปลาไมถอเปนสนธสญญา - ตราสารตองกอใหเกดสทธและพนธกรณระหวางประเทศขน ถาเปนตราสารแสดงนโยบายไมวา

จะมการลงนามหรอไมกตามไมถอเปนสนธสญญา จากอนสญญาสญญากรงเวยนนาฯ ขางตน รฐบาลจงถอเปนองคกรเจรจาระดบประเทศตาม

กฎหมายระหวางประเทศ เพราะเปนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศทท าสนธสญญา นนคอความตกลงใด ๆ สนธสญญาใด ๆ ตองไดรบความเหนชอบจากรฐบาล โดยคณะรฐมนตรนนเอง รวมถงผทลงนามในความตกลงใด ๆ สนธสญญาใด ๆ กตองไดรบมอบหมายจากคณะรฐมนตรดวยเชนกน

กจกรรม 15.3.1 จงอธบายความสมพนธระหวางองคกรทมบทบาทดานการเจรจาการคาและการลงทนระหวางประเทศ แนวตอบกจกรรม 15.3.1

รฐบาลจะเปนผก าหนดนโยบายดานการเจรจาการคาและการลงทนระหวางประเทศ ผานทางคณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ โดยนโยบายนน อาจเปนนโยบายทก าหนดโดยรฐบาลเองหรอเปนนโยบายจากขอเสนอแนะจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ เมอรฐบาลก าหนดนโยบายดานการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศแลว กจะมอบใหกรมเจรจาการคาระหวางประเทศเปนหนวยงานหลกในฐานะผแทนของรฐบาลในการเจรจาจดท าความตกลงดานการคาการลงทนระหวางประเทศ ซงเมอกรมเจ รจาการค าระหว างป ระ เท ศสามารถสรป ผลการ เจรจาได แล ว ก จะขอความ เห น ชอบ จากคณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศ กอนเสนอใหคณะรฐมนตรเหนชอบผลการเจรจาตอไป

54

เรองท 15.3.2 ขนตอนการเจรจาการคาในระดบประเทศ

ในเรองท 15.3.1 เราไดทราบรปแบบองคกรเจรจาระดบประเทศ ซงเรมจากการประสาน

นโยบายในระดบเจาหนาท แลวให กนศ. พจารณาอนมตนโยบาย (ซงในทายสดจะเปนสนธสญญาระหวางประเทศ) และสงตอใหคณะรฐมนตรเปนผใหความเหนชอบขนสดทาย ในฐานะทเปนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศ ตอไปเราจะพจารณาขนตอนการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศ ตงแตระดบเจาหนาท จนถง กนศ. และ ครม. โดยพจารณาจากคมอการปฏบตงานดานการเจรจาการคาของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

ขนตอนการเจรจาการคาและการลงทนระหวางประเทศ ประกอบดวย การก าหนดความตองการในเรองทจะเจรจา การจดท ากรอบการเจรจา การด าเนนการเจรจา การเตรยมความพรอมปฏบตตามพนธะกรณ (ผลการเจรจา) และการตดตามผลของการเจรจา

1. ก าหนดความตองการ การก าหนดความตองการหมายถง การก าหนดเรองทจะเจรจา โดยปกตจะเรมจากศกษามลคา

การคาระหวางประเทศ ทงดานการคาสนคา และการคาบรการ รวมถงดานการลงทน เพอพจารณาศกยภาพของอตสาหกรรมในแตละสาขา หลงจากขนตอนการศกษากจะพจารณาถงประโยชนและผลกระทบจากการเจรจา รวมถงความเปนไปไดในการเจรจาจดท าความตกลง แลวจงสรปประโยชนและผลกระทบของการเจรจาเสนอขอความเหนชอบจากระดบนโยบาย ซงกคอการเสนอตอ กนศ. เพอขออนมตการด าเนนงาน และเผยแพรประชาสมพนธในเบองตนตอไป

ในขนตอนการก าหนดความตองการน ในบางกรณอาจเรมตนจากการสงการจากระดบนโยบาย แตกระบวนการศกษายงคงตองด าเนนการเชนเดม การประสานนโยบายในขนตอนน เปนลกษณะการคนหาขอมลจากผมสวนไดสวนเสยผานทางการศกษา วจย ยงไมไดเปดกวางใหสาธารณะเขามามสวนรวมในการก าหนดความตองการโดยตรง

2. จดท ากรอบการเจรจา ขนตอนการจดท ากรอบการเจรจาจะเรมตนจากการรวบรวมขอมลจากการประชมหารอกบ

หนวยงานทเกยวของ จากการจดสมมนา/เวทสาธารณะ/ประชมกลมยอย จากนนจะท าการประมวลผล ศกษาขอมลทไดรบจากการหารอ ระบผไดรบประโยชนและผไดรบผลกระทบ และท าการยกรางกรอบเจรจา เมอไดรางกรอบเจรจาแลวกจะจดหารอกบหนวยงานภาครฐทเกยวของ เพอพจารณารางกรอบการเจรจา และจดการหารอเวทสาธารณะ เพอใหขอมลกบทกภาคสวนและเปดใหมการแสดงความคดเหน แลวน ากลบมาจดท ารายงานผลการหารอเวทสาธารณะ ศกษาขอมลทไดจากการหารอ ทบทวนรางกรอบการเจรจาและจดท ารางกรอบการเจรจาฉบบสมบรณ

55

เมอไดรางกรอบเจรจาฉบบสมบรณแลว กจะเสนอรางกรอบการเจรจาเพอขอความเหนชอบตอ

กนศ. และคณะรฐมนตร ซงในขณะเดยวกน กจะน ารางกรอบเจรจาฉบบสมบรณน เขาหารอและชแจงคณะกรรมาธการตาง ๆ ทเกยวของของรฐสภาเพอเตรยมเสนอขอความเหนชอบจากรฐสภา เมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบแลว กจะเสนอรางกรอบการเจรจาฉบบสมบรณขอความเหนชอบจากรฐสภา 1. ก าหนดความตองการ 2. จดท ากรอบการเจรจา 3. ด าเนนการเจรจา 4. เตรยมความพรอมปฏบตตามพนธกรณ 5. ตดตามผล ก าหนดความตองการเรองทเจรจา เสนอขอความเหนชอบระดบนโยบาย รวบรวมความคดเหนจากทกภาคสวน ประชมหารอผทเกยวของรฐ/เอกชน จดสมมนาระดมความคดเหนจากประชาชนผมสวนไดเสย จดท ากรอบเจรจา กรณทรฐสภาไมอนมตกรอบการเจรจา ขออนมตรางกรอบเจรจา จดตงคณะเจรจา ก าหนดประเดนเจรจารวมกบคเจรจา ประชมหารอผทเกยวของรฐ/เอกชน ก าหนดทาทการเจรจา ด าเนนการเจรจาและจดท าขอบทความตกลง ปรบทาทการเจรจา สรปผลเจรจา ลงนามความตกลง เตรยมความพรอมปฏบตตามพนธกรณ สอสารประชาสมพนธ สราง Awareness ใหสตยาบน เผยแพรขอมลการใชประโยชนจากความตกลง ตดตามการปฏบตตามพนธกรณประเทศไทย ตดตามการปฏบตตามพนธกรณประเทศคภาค การด าเนนการเพอขบเคลอนความตกลง

56

ภาพท 15.4 กระบวนการเจรจาความตกลงการคา

57

และเมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว กจะน ากรอบการเจรจาฉบบสมบ รณ เผยแพร

ประชาสมพนธสสาธารณะ พรอมกบแจงและตดตอประเทศคเจรจาเพอเรมการเจรจา กรอบการเจรจาฉบบสมบรณทไดในขนตอนน จะเปนกรอบกวาง ๆ และพยายามระบความ

ตองการของผมสวนไดสวนเสยของการเจรจาใหครอบคลมทงหมด แตเปนไปในลกษณะภาพกวาง มใชการลงรายละเอยดถงทาทการเจรจา ดงนนการประสานงานในขนตอนนจะไมคอยมปญหาในเรองของความคดเหนทไมตรงกน 3. ด าเนนการเจรจา

ขนตอนการเจรจาจะเรมตนจากการจดตงคณะเจรจา โดยก าหนดหนวยงาน (เฉพาะภาครฐเทานน ซงโดยมากเปนหนวยงานทมอ านาจหนาทในการก ากบและดแล ตามทกฎหมายก าหนด) ทจะอยในองคประกอบของคณะเจรจา (โดยหลกปฏบตผแทนจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศจะเปนเลขานการคณะเจรจา และอาจจะเปนหวหนาคณะเจรจาในกลมยอยแลวแตกรณ) และยกรางค าสงแตงตงคณะเจรจาพรอมหวหนาคณะเจรจา (อาจเปนขาราชการการเมองหรอขาราชการประจ า) เสนอตอ กนศ. และคณะรฐมนตรใหความเหนชอบ และแจงหนวยงานทเกยวของแตงตงผแทน

เมอไดคณะเจรจาแลว กจะมการประชมเตรยมการกบหนวยงานทเกยวของทอยในคณะเจรจา เพอก าหนดหวขอการเจรจากบประเทศคเจรจา ตอจากนนกจะมการหารอกบประเทศคเจรจาเพอก าหนดหวขอการเจรจา และเผยแพรประชาสมพนธ

ภายหลงจากทตกลงหวขอการเจรจากบคเจรจาไดแลว กจะเรมกระบวนการประชมเตรยมการภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ในประเดนเรองสนคา บรการ การลงทน และอน ๆ ทเกยวของ แลวน ามาสรปขอคดเหนและจดท าทาทในการเจรจา

ขนตอนตอไปกจะก าหนดรปแบบการเจรจารวมกบคเจรจา เชนกลมเจรจากลมยอย (ซงสวนใหญผแทนหนวยงานทมอ านาจหนาทในการก ากบและดแล ตามทกฎหมายก าหนด ทไดรบแตงตงใหอยในคณะเจรจา จะเปนหวหนากลมเจรจากลมยอย) วธการเจรจา ระยะเวลาการเจรจา ความถในการเจรจา ฯลฯ แลวจงเขาสกระบวนการเจรจา

เมอเรมการเจรจาแลว กจะมการเขาชแจงคณะกรรมาธการตาง ๆ ทเกยวของของรฐสภาเปนระยะๆ เพอใหรบทราบความคบหนาการเจรจา และประชมหารอกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมทเกยวของเพอแจงสถานะการเจรจาและรบฟงความคดเหน และอาจมความจ าเปนทตองปรบทาทในการเจรจา ซงการเจรจาเศรษฐกจระหวางประเทศโดยมากจะใชเวลาการเจรจาคอนขางนาน (ไมนอยกวา 2 ป) และมการเจรจาหลายรอบ กระบวนการเขาชแจงตอ คณะกรรมาธการตาง ๆ เจรจา และการประชมหารอกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม จงเกดขนอยโดยตลอด การใหความเหนในทาทการเจรจามทงการใหความเหนเปนลายลกษณอกษร และใหความเหนในทประชม

เมอสามารถสรปผลเจรจาไดแลวและจดท าบทความตกลงไดแลว กจะมการสรปรางขอตกลงโดยหนวยงานทเกยวของ และจดท าเอกสารเสนอ กนศ. และคณะรฐมนตร เพออนมตผลการเจรจา รวมถงผมอ านาจในการลงนาม ในระหวางนกจะประสานคเจรจาในการก าหนดวนลงนามความตกลง และเมอ

58

คณะรฐมนตรใหความเหนชอบความตกลงแลว กจะน าความตกลงนน ๆ เสนอรฐสภาพจารณาใหความเหนชอบรางความตกลงและสามารถแสดงเจตนาใหมผลผกพน

ขนตอนการประสานงานในชวงของการเจรจาจะเขมขน เนองจากผลการเจรจาอาจมผลกระทบตอสาขาทางเศรษฐกจ และอ านาจตามกฎหมายของหนวยงานภาครฐ ซงมบางกรณทจ าเปนตองหาขอสรปจากกนศ. หรอคณะรฐมนตรใหเปนผตดสนใจ

4. เตรยมความพรอมปฏบตตามพนธะกรณ

ในสวนของขนตอนการเตรยมความพรอมปฏบตตามพนธะกรณกจะมกระบวนการประสานงานกบหนวยงานภาครฐทเกยวของ โดยสงส าเนาหนงสอสนธสญญา แลวเชญประชมหนวยงานทเกยวของในการเตรยมความพรอมปฏบตตามพนธกรณ ซงตองปรบปรงกฎ ระเบยบภายในใหสอดคลองกบพนธกรณ โดยกรมเจรจาการคาระหวางประเทศตองตดตามผลการปรบปรงกฎ ระเบยบเพอใหมนใจวาประเทศไทยไดปฏบตตรงกบพนธกรณทใหไวในความตกลง แลวประสานประเทศคภาคเพอก าหนดวนใหสนธสญญามผลบงคบใช หลงจากนนกจะเผยแพรประชาสมพนธสนธสญญาสสาธารณะ เพอใชประโยชนจากความตกลงใหไดมากทสด รวมถงลดผลกระทบทอาจจะเกดขน

5. ตดตามผล ขนตอนการตดตามผลจะมตงแตการตดตามขาวสาร การรบขอรองเรยน รวมถงการสอบถาม

หนวยงานทเกยวของเพอตดตามการปฏบตตามพนธกรณของไทยและของประเทศคภาค มการประชมหนวยงานทเกยวของเพอวเคราะหปญหาและผลกระทบ และการประชมหนวยงานทเกยวของเพอก าหนดมาตรการแกไข

นอกจากน ยงมการประสานคเจรจาเพอหารอการด าเนนการตามทระบไวในขอตกลง และอาจเรมตนกระบวนการเจรจาใหม เนองจากสนธสญญาในปจจบน มกเปนสนธสญญาทมชวต ซงหมายถงสนธสญญาทมการก าหนดใหมการทบทวน การเรมเจรจาใหมในเรองเดม หรอเรองใหม ภายในกรอบระยะเวลาทไดตกลงกน อยางตอเนอง เชน การระบใหมการทบทวน หรอเรมเจรจาใหม ทก ๆ 5 ป หลงจากความตกลงมผลบงคบใช

คมอการปฏบตงานดานการเจรจาการคาของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศขางตน ไดถกใชเพอใหการด าเนนงานของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศเปนไปตามมาตรา 190 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ซงในเดอนสงหาคม 2557 รฐธรรมนญฉบบดงกลาวไดถกยกเลก และในปจจบน (มนาคม 2559) อยในระหวางการรางรฐธรรมนญฉบบใหม แตคาดวาบทบญญตของรฐธรรมนญทเกยวของกบการท าสนธสญญาระหวางประเทศฉบบใหมทก าลงรางอยน จะไมเปลยนไปจากทบญญตไวในฉบบ พ.ศ. 2550 มากนก และถงแมจะไมมการบญญตวาดวยเรองการท าสนธสญญาระหวางประเทศไวเลย (ซงเปนไปไดนอย) แตกระบวนการดานการเจรจาจดท าสนธสญญาของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศโดยเฉพาะในสวนของการประสานงานกบภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมคงจะเปลยนแปลงไมมาก เนองจากกระแสสงคมทตองการการเขามามสวนรวมในการเจรจาจดท าความตกลงคงจะไมเปลยนแปลงไป

59

กจกรรม 15.3.2 ขนตอนทส าคญของการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศถกก าหนดโดยใคร มสวนทตอง

ใหความส าคญในขนตอนไหน แนวตอบกจกรรม 15.3.2

ขนตอนการเจรจาจะเรมตนจากการจดตงคณะเจรจา โดยก าหนดหนวยงาน (เฉพาะภาครฐเทานน ซงโดยมากเปนหนวยงานทมอ านาจหนาทในการก ากบและดแล ตามทกฎหมายก าหนด) ทจะอยในองคประกอบของคณะเจรจา โดยคณะเจรจาตองเสนอกรอบการเจรจา เพอขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตร

ขนตอนทตองใหความส าคญคอความโปรงใสในการเจรจา ตองมการรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวน มการเขาชแจงคณะกรรมาธการตาง ๆ ทเกยวของของรฐสภาเปนระยะ ๆ เพอใหรบทราบความคบหนาการเจรจา และประชมหารอกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมทเกยวของเพอแจงสถานะการเจรจาและรบฟงความคดเหนเพมเตม

60

เรองท 15.3.3 การบรหารงานภายใตกองทนชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการคาระหวางประเทศ

ผลลพธของการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศ จะเกดโอกาสแกภาคการผลต ภาคการบรการทมขดความสามารถในการแขงขน ใหสามารถขยายการคา การลงทนระหวางประเทศไปยงประเทศทเปนคภาค เปนโอกาสแกผบรโภค ทสามารถเลอกบรโภคสนคา และบรการไดหลากหลายเพมขน ในราคาทถกลง แตอยางไรกด ผลลพธของการเจรจาการคาการลงทนระหวางประเทศในอกดานหนง กจะเกดผลกระทบในทางลบตอภาคการผลต ภาคการบรการทยงไมมความพรอม ซงจ าเปนทรฐตองยนมอเขามาชวยเหลอภาคการผลต ภาคการบรการทยงไมมความพรอมน ใหมความสามารถทจะแขงขนได

การเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากการคาเสรของประเทศไทยนนสามารถแบงไดเปน 2 รปแบบ คอ

การเยยวยาในรปแบบทวไปของการใหความชวยเหลอเกษตรกร แรงงาน และผประกอบการทไดรบผลกระทบ

และการเยยวยาโดยการตงกองทนรปแบบเฉพาะเพอการปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา

ซงปจจบนม 2 กองทนไดแก 1) กองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขน

ของประเทศ (กองทน FTA เกษตร) และ 2) กองทนเพอปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดผลกระทบ

จากการเปดเสรทางการคา (กองทน FTA พาณชย) ซงในบทนจะกลาวถงเฉพาะ 2 กองทน ทมรปแบบเฉพาะ

เพอการปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปดเสรการคา และมาตรการปกปองจากการน าเขาสนคาทเพมขน

ภายใตขอตกลง ซงอยภายใตพระราชบญญตมาตรการปกปองจากการน าเขาสนคาทเพมขน พ.ศ. 2550

1. กองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ (กองทน FTA กระทรวงเกษตร)

กองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ จดตงขนโดยมตคณะรฐมนตรเมอวนท 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 ภายใตความรบผดชอบของส านกงานเศรษฐกจจากเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยกองทนจดตงขนเพอใชด าเนนการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา โดยใหสนบสนนเงนทนทงในรปแบบเงนยม/เงนจายขาด เพอใชสนบสนนสนเชอปจจยการผลตและเทคโนโลย สนบสนนงานวจยและพฒนา และการใหความรจกฝกอบรมดงาน เพอบรรลวตถประสงคในการปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตร ปฏรปผลตผลทางการผลตภาคเกษตร ปฏรปผลตผลทางการเกษตร เพมประสทธภาพการผลต พฒนาคณภาพตลอดจนการแปรรป การสรางมลคาเพมของสนคาเกษตรและอาหาร และชวยเหลอใหเกษตรปรบเปลยนจากการผลตทไมมศกยภาพสสนคาทมศกยภาพ รวมทงการประกอบอาชพอน โดยรายละเอยดของกองทนมดงน

61

วตถประสงค - เพอปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตร ปฏรปผลตผลทางการเกษตร และเพมประสทธภาพการ

ผลตและพฒนาคณภาพสนคาเกษตร - เพอแปรรปสรางมลคาเพมสนคาเกษตร - ชวยเหลอใหเกษตรปรบเปลยนการผลตจากสนคาเกษตรทไมมศกยภาพสสนคาเกษตรทม

ศกยภาพ ผมสทธรบการชวยเหลอ กองทนจะใหความชวยเหลอแกเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากการเปด

การคาเสรโดยผมสทธขอรบความชวยเหลอนนเปนไดทง กลมเกษตรกร (ทงทเปนนตบคคลและไมเปนนตบคคล) สหกรณการเกษตร (องคกรเอกชนทด าเนนงานเกยวกบภาคเกษตร เชน สมาคมพชสวนแหงประเทศไทย)หรอหนวยงานของภาครฐ (กระทรวง/ทบวง/กรม หรอสวนราชการทมฐานะเปนกรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน และรฐวสาหกจ)

รปแบบการใหความชวยเหลอ โครงการทเสนอขอรบความชวยเหลอตองอยในรปของ 1) สนบสนนสนเชอ และเทคโนโลย 2) สนบสนนงานวจยและพฒนา 3) ใหความร จดฝกอบรม และดงาน 4) ใหการสนบสนนดานโครงสรางพนฐานการเกษตร 5) ปรบเปลยนอาชพ โดยการใหความชวยเหลอนนจะมทงกรณทเปนเงนจายขาด (คาปจจยการผลต/สาธต/ทดลอง

การวจยประยกตทมผลการวจยในระยะเวลาไมเกน 1 ป และการถายทอดเทคโนโลย เชน การฝกอบรม สมมนา ดงาน เปนตน รวมถงการชดเชยดอกเบยเงนกธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส) และเงนหมนเวยน (กรณโครงการเกดรายไดและคาตอบแทนทคมคา รวมถงคาใชจายในการลงทน เชน คากอสรางโรงเรอน คาเครองจกร รวมทงเงนหมนเวยนในการผลต)

ขนตอนการขอความชวยเหลอ ขนตอนในการขอความชวยเหลอจากกองทนสามารถแบงออกไดเปน 5 ขนตอน ดงน

ขนท 1 การเขยนโครงการขอความชวยเหลอ กลมผไดรบผลกระทบทตองการขอความชวยเหลอจากกองทน (กลมเกษตร สหกรณ ภาคเอกชน) จะตองเขยนโครงการเพอขอรบความชวยเหลอจากกองทน โดยจะตองระบถงผลกระทบทไดจาก FTA หรอคาดวาจะไดรบจาก FTA (ระบวาเปนผลกระทบจาก FTA ใด โดยการอางองผลการศกษาจากสถาบนตาง ๆ )

ขนตอนท 2 เสนอโครงการผานหนวยงานราชการ ผทไดรบผลกระทบน าโครงการดงกลาวเสนอผานหนวยงานราชการทเกยวของ (กระทรวง ทบวง กรม) ซงกระบวนการนเปนการหาหนวยงานราชการเพอเปนเจาภาพในการด าเนนโครงการ โดยทหนวยงานราชการทเปนเจาภาพนทางกองทนจะจดสรรงบประมาณเพอการประสานงานกบผไดรบผลกระทบดวย จากนนจะน าโครงการเสนอตอไปยงเลขานการกองทน

62

(ส านกงานเศรษฐกจจากเกษตร) อยางไรกตามสวนงานราชการสามารถเขยนโครงการได โดยโครงการนนตองเกดจากความตองการของเกษตรหรอการมสวนรวมของเกษตร

ขนตอนท 3 เสนอโครงการไปยงเลขานการกองทน (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร) ทงนหนวยงานราชการทไดรบโครงการจากผทไดรบผลกระทบน าโครงการเสนอมายงเลขานการกองทน เพอทจะเตรยมโครงการดงกลาวสงไปยงคณะกรรมการกลนกรองโครงการ

ขนตอนท 4 พจารณาโครงการโดยคณะอนกรรมการกลนกรอง คณะอนกรรมการกลนกรองจะท าการพจารณาโครงการวาสอดคลองกบหลกเกณฑในการใหความชวยเหลอหรอไม โดยพจารณาความเปนไปไดของโครงการวาเปนไปตามระเบยบของกองทน ความจ าเปนในการจดท าโครงการเพอลดผลกระทบจากการเปดการคาเสร (FTA, AFTA, WTO, ฯลฯ) จดมงหมายของการด าเนนโครงการ รายละเอยดขนตอนในการด าเนนงานแตละกจกรรมผลประโยชนทจะไดรบในการด าเนนโครงการ

ขนตอนท 5 พจารณาอนมตเงนชวยเหลอโดยคณะกรรมการบรหารเงนกองทน คณะกรรมการบรหารเงนกองทนจะท าการพจารณายอดเงนชวยเหลอ ซงรปแบบของเงนชวยเหลอนนจะอยใน 5 รปแบบดงทกลาวไวขางตน

ส าหรบระยะเวลาในกระบวนการขอความชวยเหลอจากกองทนตงแตตนจนกระทงไดรบอนมตการชวยเหลอนนขนอยกบรายละเอยดของโครงการ โดยหากมรายละเอยดครบถวนชดเจนและไมมการแกไขสามารถอนมตไดในระยะเวลา 2 เดอนแตโดยสวนใหญแลวเมอโครงการตองมการแกไขผเขยนโครงการมกจะลาชาในการแกไขเพอสงกลบเขามาเพอพจารณาอกครง และเมอโครงการไดรบการอนมตการชวยเหลอแลว ทางกองทนจะท าการตดตามและประเมนผลการชวยเหลอดงกลาวเปนระยะ โดยขนตอนของการขอความชวยเหลอนนสามารถสรปไดดงแผนภาพ

กลมเกษตรกร/สหกรณ/ภาคเอกชน จดท าโครงการขอความชวยเหลอ เสนอผาน สวน

ราชการ กระทรวง/ทบวง/กรม (สวนราชการสามารถจดท าโครงการทเกดจากความตองการของเกษตร หรอการมสวนรวมของเกษตรกร) เสนอโครงการไปยงกองทน ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร เลขานการกองทน รบเรองและสงพจารณา คณะอนกรรมการ พจารณาโครงการ ไมผาน ผาน คณะกรรมการบรหารเงนกองทน พจารณาเงนชวยเหลอ ไมผาน ผาน ตดตามและประเมนผล อนมตการชวยเหลอ คณะตดตามและประเมนผล

63

คณะตดตามและประเมนผล

จดท าโครงการขอความชวยเหลอ เสนอผาน สวนราชการ (สวนราชการสามารถจดท าโครงการทเกดจากความตองการของ เกษตร หรอการมสวนรวมของเกษตรกร) เสนอโครงการไปยงกองทน ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร รบเรองและสงพจารณา

พจารณาโครงการ ไมผาน ผาน พจารณาเงนชวยเหลอ ไมผาน ผาน ตดตามและประเมนผล

ภาพท 15.3 ขนตอนในการพจารณาโครงการของกองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ (กองทน FTA เกษตร)

คณะคณะอนกรรมการ

กลนกรอง

เลขานการกองทน

ตตดตามและ

ประเมนผล

กระทรวง / ทบวง / กรม

ท

กลมเกษตรกร / สหกรณ / ภาคเอกชน

คณะกรรมการบรหารเงนกองทน

อนมตการชวยเหลอ

64

2. กองทนเพอการปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสร

การคา (กองทน FTA กระทรวงพาณชย) กองทนเพอการปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา

หรอเรยกสน ๆ วา กองทน FTA กระทรวงพาณชย จดตงขนโดยมตคณะรฐมนตรวนท 8 พฤษภาคม 2550 ซงอยภายใตความรบผดชอบของกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย กรมการคาตางประเทศไดด าเนนการรปของโครงการเงนชวยเหลอเพอบรรเทาความเดอดรอนใหแกผผลตและผประกอบการในสนคาอตสาหกรรมการเกษตร สนคาอตสาหกรรม และภาคธรกจทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา เพอใหสามารถปรบตวหรอปรบเปลยนใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได โดยใหเงนทนเพอสนบสนนในดานการศกษา วจยพฒนา การจดหาทปรกษาเพอชวยในการปรบปรงธรกจ และการฝกอบรม โดยนบจากปกอตงจนถงป 2557 กองทน FTA กระทรวงพาณชย ไดรบงบประมาณทงสน 510 ลานบาท ใหความชวยเหลอแลวทงสน 44 โครงการ ซงมรายละเอยดขนตอนการด าเนนงานของกองทนมดงน

ผมสทธรบการชวยเหลอ กองทนจะใหความชวยเหลอแกผผลตและผประกอบการในสนคาอตสาหกรรมการเกษตร สนคาอตสาหกรรม และภาคธรกจบรการ ทไดรบผลกระทบ หรอ คาดวาจะไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา เพอใหสามารถปรบตวหรอปรบเปลยนไดสามารถแขงขนได ตลอดจนผประกอบการทประสงคจะใชสทธประโยชนในการสงออกภายใต WTO ASEAN และ FTA ตาง ๆ

รปแบบการใหความชวยเหลอ โครงการทเสนอขอรบความชวยเหลอตองอยในรปแบบของ - การศกษาวจยและพฒนา - การจดหาทปรกษาเพอชวยเหลอในการปรบปรงธรกจ (ทางกองทนเปนผจดหา) - การฝกอบรมอาชพใหมใหกบคนงาน - กจกรรมทมผลโดยรวมตอการสนบสนนการบรโภค การตลาด ฯลฯ ในการผลตหรอภาคบรการ

นน ๆ - การจดอบรมเสรมสรางใหมความรเพอการปรบตว โดยระยะเวลาในการใหความชวยเหลอในแตละโครงการไมเกน 3 ป อยางไรกตามหาก

ระยะเวลา 3 ปแลว โครงการนน ๆ มความตองการทจะไดรบความชวยเหลอตอเนองไปอก สามารถจดท าโครงการตอเนองเปนโครงการระยะท 2 ได

ขนตอนการขอความชวยเหลอขนตอนในการขอความชวยเหลอจากกองทนสามารถแบงออกเปน5 ขนตอน ดงน

ขนท 1 การเขยนโครงการขอความชวยเหลอ กลมผไดรบผลกระทบทตองการขอความชวยเหลอจากกองทน (ก าหนดใหเปนกลมเนองจากหากพจารณาเปนรายผประกอบการอาจมความไมโปรงใสและไดรบขอครหา) จะตองเขยนโครงการเพอขอรบความเชอเหลอจากกองทนโดยจะตองระบถงผลกระทบทไดรบจาก FTA หรอคาดวาจะไดรบจาก FTA (ระบวาเปนผลกระทบจาก FTA ใด โดยอางองจากผลการศกษาจากสถาบนตาง ๆ )

65

ขนท 2 เสนอโครงการผานสถาบนการคาหรอหนวยงานราชการ ผทไดรบผลกระทบน าโครงการ

ดงกลาวเสนอผานสถาบนทเกยวของกบการคา ซงไดแก สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สภาหอการคาแหงประเทศไทย หรอหนวยงานราชการทเกยวของ (ผวาราชการจงหวด) ซงกระบวนการนเปนการพสจนวากลมผไดรบผลกระทบนนมตวตนอยจรง จากนนจะน าโครงการเสนอตอไปยงเลขานการกองทน (กรมการคาตางประเทศ)

ขนท 3 เสนอโครงการไปยงเลขานการกองทน (กรมการคาตางประเทศ) สถาบนทางการคาหรอหนวยงานราชการทไดรบโครงการจากผทไดรบผลกระทบน าโครงการเสนอมายงเลขานการกองทน เพอทจะเตรยมโครงการดงกลาวสงไปยงคณะกรรมการกลนกรองโครงการ

ขนท 4 พจารณาโครงการโดยคณะอนกรรมการกลนกรองโครงการเงนชวยเหลอเพอการปรบตวของภาคการผลตและภาคบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา คณะอนกรรมการกลนกรองฯ จะท าการพจารณาโครงการวาสอดคลองกบหลกเกณฑในการใหความชวยเหลอหรอไม โดยจะพจารณาจาก

- เปนสนคาหรอบรการประเภทเดยวกนทมปรมาณการน าเขาเพมขนมากจากตางประเทศอยางเหนไดชดเจน หรอมสญญาณบงช หรอคาดการณไดวาจะไดรบผลกระทบ ซงสงผลกระทบตอสนคาไทยทผลตและจ าหนายภายในประเทศหลงจากการเปดเสรทางการคา

- สวนแบงการตลาดของสนคาประเภทเดยวกนทผลตภายในประเทศมแนวโนมลดลง - มการจางงานในอตสาหกรรมทเกยวของลดลง - มผลการศกษาระบวาภาคการผลตหรอภาคบรการนน ๆ ไดรบผลกระทบจากการเปดเสร - การพจารณาตามขอ 1–4 จะตองสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ

ตองไมเปนโครงการทไดรบอนมตใหความชวยเหลอจากหนวยงานอน ๆ แลว ขนท 5 พจารณาอนมตเงนชวยเหลอโดยคณะกรรมการบรหารเงนกองทนเพอการปรบตวของ

ภาคผลตและภาคบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา คณะกรรมการบรหารเงนกองทนฯ จะท าการพจารณาอนมตยอดเงนเหลอ ตามรปแบบดงทกลาวไวขางตน

โดยระยะเวลาในการขอความชวยเหลอตงแตตนจนกระทงไดรบอนมตการชวยเหลอนนโดยเฉลยจะใชเวลาประมาณ 6 เดอน และเมอโครงการไดรบอนมตการชวยเหลอแลว ทางกองทนจะท าการตดตามและประเมนผลการชวยเหลอดงกลาว โดยการตงคณะท างานตดตามและประเมนผลการใหความชวยเหลอเพอการปรบตวของภาคการผลตและภาคบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา ท าหนาทตดตามและประเมนผลโครงการทไดรบอนมตจากคณะกรรมการบรหารเงนชวยเหลอฯ ทงในระหวางด าเนนโครงการและหลงจากโครงการเสรจสน และรายงานผลตอคณะกรรมการกลนกรองฯ เพอเสนอคณะกรรมการบรหารเงนชวยเหลอฯ ตอไป โดยขนตอนของการขอความชวยเหลอนนสามารถสรปไดดงแผนภาพ

66

กลมผผลต / กลมผประกอบการ เสนอโครงการผานหนวยงานทเกยวของมายงกรมการคาตางประเทศ คณะอนกรรมการกลนกรองโครงการ คณะกรรมการบรหารเงนชวยเหลอ คณะท างานตดตามและประเมนผลฯ คณะกรรมการจดจางและตรวจรบงานจางทปรกษา/สถาบนการศกษาด าเนนโครงการเพอใหความชวยเหลอ

ภาพท 15.4 ขนตอนในการพจารณาโครงการของกองทนเพอการปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรการคา (กองทน FTA พาณชย)

3. บทเรยนจากกองทนอน ๆ ของตางประเทศ ในกรณสหรฐอเมรกานนมโครงการ Trade Adjustment Assistance มาตงแตป พ.ศ. 2505 แต

เปนโครงการทไมประสบความส าเรจ เนองจากในระยะแรกไมมผขอรบความชวยเหลอรายใดทผานขอก าหนด โดยเฉพาะในประเดนการพสจนวาการด าเนนธรกจไดรบผลกระทบจากการคาเสร แตในภายหลงไดมการปรบเปลยนกฎเกณฑใหมความยดหยนมากขน

การชวยเหลอของสหรฐอเมรกามการแบงภาระงานภายใต 3 หนวยงานอยางชดเจน โดย U.S Department of Labor ดแลดานแรงงานชวยเหลอแรงงานทตกงานใหกลบเขาท างานอยางเรวทสด โดยการ

กลมผผลต / กลมผประกอบการ เสนอโครงการผานหนวยงานทเกยวของมายงกรมการคาตางประเทศ

คณะอนกรรมการกลนกรองโครงการ

คณะกรรมการบรหารเงนชวยเหลอ

คณะกรรมการจดจางและตรวจรบงานจาง ทปรกษา/สถาบนการศกษา ด าเนนโครงการเพอใหความชวยเหลอ

คณะท างานตดตามและประเมนผลฯ

67

เรยกรองขอความชวยเหลอนนสามารถท าไดโดยกลมแรงงานตงแต 3 คนขนไป โดยมระยะเวลาพจารณาไมเกน 40 วน

U.S Department of Commerce ดแลหนวยธรกจทเขารวมโครงการ โดยจะมการกลนกรองจาก Economic Development Administration วาเขาขายเปนหนวยธรกจทไดรบผลกระทบจรงหรอไม ทงนการชวยเหลอจะอยในรปแบบแผนฟนฟกจการทเปนลกษณะเฉพาะ (Custom Made) ของแตละหนวยธรกจ และมเงนทนชวยเหลอขนสงสด 75,000 ดอลลารสหรฐ ฯ โดยการชวยเหลอสวนใหญจะเปนดานการตลาด

สวนโครงการดานสนคาเกษตรจะดแลโดย U.S Department of Agriculture ท ใหความชวยเหลอทงทางฯเทคนคและการเงนแกเกษตรและชาวประมง การรองทกขอาจท าไดโดยองคกรผผลต 3 รายขนไป โดยมาตรการชวยเหลอ มตงแตการปรบปรงการผลตและการตลาด โดยการอบรม และเงนทนวงเงนสงสด 12,000 ดอลลารสหรฐ ฯ

ปญหาในอดตของสหรฐอเมรกาคอ การตงเกณฑผขอรบความชวยเหลอทเขมงวดขณะทเกณฑของไทยจะมความยดหยนสงกวา เพราะเพยงอางองจากงานศกษาวามผลกระทบจากการเปดเสรทางการคากสามารถขอรบความชวยเหลอได

แตกระบวนการการขอความชวยเหลอของประเทศไทยนนมความซบซอนมากกวา เพราะตองขอในนามของกลมเกษตรกรหรอสหกรณ ขณะทโครงการของสหรฐอเมรกาใหความชวยเหลอหนวยงานธรกจและผใชแรงงานรวมกน โดยรวมกนเพยง 3 รายกสามารถขอได อกทงหนวยงานทดแลยงมการแยกแยะอยางชดเจนระหวางเกษตร หนวยธรกจและแรงงาน รวมถงการชวยเหลอเกษตรกรและหนวย งานธรกจ ท าอยางครบวงจรตงแตการผลตจนถงการตลาด

สวนของสหภาพยโรปนน กองทน European Globalization Adjustment Fund (EGF) ใหความชวยเหลอเฉพาะแรงงานทสญเสยงานจากกระแสการคาใหมเทานน เพอใหมงานท าเรวทสด โดยมการอบรมอาชพแนะน าอาชพ ทงนยงมการชวยเหลอทางดานการเงนระหวางหางานยายถนหรอการรวมกจกรรมอบรม ส าหรบกองทนของไทยทง 2 กองทนทเกยวของกบการเปดเสรทางการคายงไมไดมการด าเนนการเขาชวยเหลอแรงงานโดยตรง

ส าหรบออสเตรเลยนนมหนวยงาน Productivity Commission ทดแลการปรบตวจากการคาเสร โดยการวเคราะหภาพรวมของภาคการผลต ขณะทมหนวยงาน Ausindustry ในการบรหารจดการและก าหนดมาตรการความชวยเหลอตาง ๆ ของภาคอตสาหกรรม ซงมจ านวนงบประมาณมหาศาล โดยแตละอตสาหกรรมจะไดรบโครงการชวยเหลอทแตกตางกนออกไป อตสาหกรรมทเกยวของประกอบดวย เสอผา เครองนงหม และรองเทา ยานยนตและชนสวน และยา ส าหรบอตสาหกรรมนมจะมองคกรภาคเอกชนและภาครฐรวมกนดแลเกษตรกร ซงมการชวยเหลอตงแตการผลต การตลาด การเปลยนอาชพ และมเงนชวยเหลอฉกเฉนดวย ในกรณของไทยนนจะมความแตกตางจากออสเตรเลยทไทยมกองทนทมงบประมาณนอยกวามากและโครงการชวยเหลอเปนโครงการสน ตางจากออสเตรเลยทระยาวกวา เชน ในอตสาหกรรมยานยนตของออสเตรเลย อกทงองคกรภาคเอกชนยงมความแขงแกรงพอทจะชวยเหลอสมาชกของตนเอง

68

ในสวนของสาธารณรฐเกาหล การชวยเหลอจะมใหเฉพาะภาคอตสาหกรรมและบรการ ซงให

ความส าคญกบหนวยธรกจมากกวาแรงงาน เกาหลประสบปญหาความซบซอนของการอนมตโครงการและเกณฑการพจารณาหนวยงานธรกจทเขาขายการไดรบผลกระทบจากการคาเสร จงท าใหบรษททเขารวมโครงการมนอยมาก โดยความชวยเหลอทมใหนนมทงเงนเพอจดจางทปรกษาและเงนทนใหกยม

กจกรรม 15.3.3 จงอธบายความแตกตางระหวางโครงการของกองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพม

ขดความสามารถการแขงขนของประเทศ (กองทน FTA เกษตร) กบโครงการของกองทนเพอการปรบตวของภาคการผลตและบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรการคา (กองทน FTA พาณชย)


การใหความชวยเหลอของกองทน FTA เกษตร จะมทงกรณทเปนเงนจายขาด (คาปจจยการผลต/สาธต/ทดลอง การวจยประยกตทมผลการวจยในระยะเวลาไมเกน 1 ป และการถายทอดเทคโนโลย เชน การฝกอบรม สมมนา ดงาน เปนตน รวมถงการชดเชยดอกเบยเงนกธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส) และเงนหมนเวยน ใหแกเกษตรกร และภาคเอกชนทอยในภาคการเกษตร ในขณะทการใหความชวยเหลอของกองทน FTA พาณชย จะไมมการใหเงนจายขาด จะชวยเหลอในรปแบบของการวจยและพฒนา หรอจดหาทปรกษาใหค าปรกษา แกผไดรบผลกระทบทงทอยในภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม หรอภาคบรการ

69

บรรณานกรม

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ , คมอการปฏบตงาน (Process Manual) กระบวนการทสรางคณคา.

(ออนไลน). แหลงทมา http://www.dtn.go.th/intranet/ กรมการคาตางประเทศ, กองทน FTA. (ออนไลน). แหลงทมา

http://www.dft.go.th/Default.aspx?tabid=400 กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย. (2555). โครงการชวยเหลอเพอการปรบตวของภาคการผลตและ

ภาคบรการทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคา. ตลาคม กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย. พราชบญญตมาตรการปกปองจากการน าเขาสนคาทเพมขน พ.ศ.

2550 สถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง. (2552). โครงการศกษาผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาเพอ

เสนอแนะมาตรการชวยเหลอผทไดรบผลกระทบใหปรบตว. สถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา. (2556). กลไกความชวยเหลอผรบผลกระทบการเปดเสร

ทางการคา. กรงเทพมหานคร. พฤษภาคม ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบ

ท 1–ฉบบท 11 (ออนไลน). แหลงทมา http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=62 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, กองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขน

ของประเทศ. (ออนไลน). แหลงทมา http://www2.oae.go.th/FTA/regulations_FTA2.php ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย. (2556). คมอการจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ปและแผนปฏบตราชการ

ประจ าป 2556. ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ส านกงบประมาณ และส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2551). คมอการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2551-2554.

---------. (2554). คมอการจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2555-2558. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2553). ความกาวหนาการจดท าแผนพฒนา

ฯ ฉบบท 11. ---------. (2556). คมอการแปลงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 สการปฏบต. --------. (2554). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบทสบเอด พ.ศ. 2555-2559. --------. (2552). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1-11. เอกสารบรรยายส าหรบหลกสตรนก

บรหารระดบสง กระทรวงอตสาหกรรม รนท 10 วนท 7 สงหาคม 2552 ณ โรงแรมรอยล ปรนเซส หลานหลวง กรงเทพฯ. www.cabinet.thaigov.go.th www.nesdb.go.th www.ratchakitcha.soc.go.th

http://www2.oae.go.th/FTA/regulations_FTA2.php

http://www.cabinet.thaigov.go.th/

http://www.nesdb.go.th/

70

United Nations, Vienna Convention on the law of treaties (with annex). (ออนไลน ). แหลงทมา

https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201155/volume-1155-I-18232-English.pdf

1 นยาม: การลงทนโดยตรง (Direct Investment) เปนเงนทนทปรากฏอยในบญชทนเคลอนยาย (Capital Account) ในบญชดลการช าระเงน(Balance of Payment) โดยเจาของเงนทนประสงคจะด าเนนกจการในตางประเทศดวยตนเองหรอด าเนนการรวมกบผลงทนอน การลงทนโดยตรงนมกใชวธซอกจการของธรกจทมอยแลวในตางประเทศ หรอการต งกจการสาขาในตางประเทศ โดยทบรษทแมสามารถควบคมการด าเนนงานได หรอใชวธลงทนรวมกบผลงทนในประเทศผรบทน (Joint Venture) ทงน เงนลงทนประเภทน ผลงทนจะเขามามสวนเปนเจาของและควบคมการจดการของกจการนนเอง ปจจบน (2549) ในประเทศไทยมกฎหมายควบคมการถอหนในกจการตาง ๆ โดยคนตางชาต ซงโดยทวไปก าหนดใหชาวตางชาตถอหนไดไมเกนรอยละ 49 ของทนประกอบการท งหมด ทงน มขอยกเวนส าหรบกจการทไดรบการสงเสรมจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Board of Investment: BOI) 2 โดยเฉพาะอยางยงเปนผลกระทบจากกรณ Plaza Accord ใน พ.ศ. 2529 3 ประเทศทพฒนาจากเกษตรกรรมมาสอตสาหกรรม โดยมเกณฑหลก ๆ ทก าหนดไวเปนกรอบ ดงน (1) มสดสวนของสาขาเศรษฐกจแบบหตถอตสาหกรรมเทยบกบ GDP ตงแตรอยละ 20 ขนไป (2) มรายไดตอหวตงแต 1,800 ดอลลารสหรฐฯ ขนไป และ (3) มสดสวนการจางงานในสาขาหตถอตสาหกรรมมากกวารอยละ 25 ของประเทศ ซงประเทศในเอเชยทเขาตามเกณฑน ไดแก ไตหวน ฮองกง เกาหลใต และสงคโปร ส าหรบไทยในปชวงเวลาดงกลาวยงไมจดเปน NICs เนองจากรายไดตอหว และสดสวนการจางงานในสาขาหตถอตสาหกรรมยงไมเขาเกณฑทก าหนด 4 สนธสญญาและความตกลงมกจะเปนค าทใชสลบหรอแทนกนไดในความเขาใจของบคคลทวไป

หนวยที่ 15 บทบาทของภาครัฐกับการ ... ·...

Documents