สาหรบครและกจกรรมในช�นเรยนสาหรบนกเรยน

คาแนะนา

สาหรบครและกจกรรมในช�นเรยนสาหรบนกเรยน

1

สาหรบครและกจกรรมในช�นเรยนสาหรบนกเรยน

2

องคกรพนธมตร

กรมสงเสรมคณภาพส#งแวดลอม

กรมสงเสรมคณภาพส�งแวดลอมเปนหนวยงานท�มภารกจเพ�อสงเสรม เผยแพร และประชาสมพนธดานส�งแวดลอม อกท(งยงทาการรวบรวม จดทา และใหบรการขอมล ขอสนเทศดานส�งแวดลอมดวยเทคโนโลยตาง ๆ ในฐานะศนยขอมลดานส�งแวดลอม สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการสงวน บารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตส� งแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและย�งยน และเสนอแนะแผน และมาตรการในสงเสรม เผยแพร และประชาสมพนธการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม

กรมสงเสรมคณภาพส�งแวดลอมไดจดทาโครงการตาง ๆ ท�เก�ยวของในดานส�งแวดลอม เพ�อสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมจตสานกในการรกษาคณภาพส�งแวดลอม เชน โครงการธนาคารขยะรไซเคล โครงการประกวดนกประชาสมพนธส�งแวดลอมรนเยาว ระดบอดมศกษา และ รายงานสถานการณส�งแวดลอมอยางงายสาหรบชมชน เปนตน

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน กระทรวงศกษาธการ

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข(นพ(นฐาน เปนหนวยงานท�มภารกจเก�ยวกบการจดและการสงเสรมการศกษาข(นพ(นฐาน โดยจดทาขอเสนอนโยบาย แผนพฒนาการศกษา รวมถงสงเสรมการนาเทคโนโลยสารสนเทศไปประยกตใช ในการเรยนการสอน และพฒนานวตกรรมทางการศกษาใหมคณภาพทดเทยมนานาชาต เพ�อเพ�มศกยภาพในการแขงขนดานการศกษา และพฒนาระบบการบรหารจดการในรปแบบใหมท� เพ�มประสทธภาพและคณภาพและมงสมาตรฐานสากล

ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เปนหนวยงานหน�งในสถาบนการศกษาท�มการเรยนการสอนในดานภมศาสตร ดานส�งแวดลอม และการประยกตใชเคร�องมอดานภมสารสนเทศในการจดการส�งแวดลอม รวมท( งมภารกจในการเผยแพรและใหบรการดานวชาการแกชมชน การดาเนนโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนจงสามารถเปนสวนหน�งในการปฏบตตามภารกจของหนวยงานไดเปนอยางด ท( งน( โครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนไมเพยงแตจะทาใหนกเรยนมสวนรวมลดผลกระทบทางส�งแวดลอมจากกจกรรมการเรยนรอยางสรางสรรค ยงถอเปนการเปดโลกทศนการเรยนรใหแกนกเรยนและผท�เก�ยวของในการท�จะใชทรพยากรใหย �งยนดวยการเปล�ยนแปลงวธคดในการบรโภคทรพยากร ซ�งถอเปนจดเร�มตนเพ�อใหเกดการขยายผลกอใหเกดการเปล�ยนแปลงท�ย �งยนและแทจรงตอไป

3

คานา

โครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในประเทศไทยเกดข(นจากความรวมมอของกรมสงเสรม

คณภาพส�งแวดลอม สถานทตองกฤษ บรตช เคานซล (ประเทศไทย) ธนาคารเอช เอส บ ซ (ประเทศไทย) จากด สานกงานการศกษาข(นพ(นฐานและกรงเทพมหานครไดรวมกนดาเนนโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน จดโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน (Schools Ecological Footprint Challenge) ประจาป พ.ศ.2551 และในป พ.ศ. 2553 2554 และ 2555 กรมสงเสรมคณภาพส� งแวดลอมและมหาวทยาลยเชยงใหมไดดาเนนโครงการตอเน�องในพ(นท�เขตจงหวดเชยงใหมและพะเยา เพ�อสงเสรมความร ความเขาใจดานการพฒนาท�ย �งยนใหกบครและนกเรยนสาหรบโรงเรยนระดบมธยมศกษาในประเทศไทย ดวยการเปดโอกาสใหโรงเรยนไดทาการคานวณผลกระทบดานส�งแวดลอมของโรงเรยนดวยตนเอง โดยใชเคร�องมอการคานวณท�ไดพฒนาข(นใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศ เคร�องคานวณรอยเทาทางนเวศน(ทาใหเกดการเรยนรวาการอปโภคและบรโภคทรพยากรประเภทใดจะสงผลกระทบตอเน�องไปยงส�งแวดลอมมากนอยเพยงใด โดยจะมการจดเกบขอมลการใชทรพยากรดานตางๆ รวมท(งบนทกการดาเนนชวตประจาวนท�เก�ยวของกบส�งแวดลอม ในโรงเรยน 6 ดาน คอ น( า พลงงาน อาคาร อาหาร ขยะ และการเดนทาง เพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศ ซ� งจะเปนเสมอนดชนเบ(องตนในการบงช( ใหพงตระหนกถงการใชทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมไดอยางเหมาะสม ซ� งโรงเรยนจะสามารถวางแผนการจดการกบกจกรรมตางๆ ท�อาจสงผลกระทบตอส� งแวดลอมไดอยางมประสทธภาพตอไป โดยกลมเปาหมายหลกของผเขารวมโครงการน( มงเนนไปท�นกเรยนอายระหวาง 12-18 ป ปจจบนกรมสงเสรมคณภาพส� งแวดลอมรวมกบ ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ไดจดทาโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนประจาปงบประมาณ 2556 ข(น เพ�อเปดโอกาสใหแกโรงเรยนในพ(นท�จงหวดเชยงรายไดเขารวมโครงการ เพ�อใหโรงเรยนท�เขารวมโครงการสามารถวดผลการใชทรพยากร และหาแนวทางในการลดผลกระทบจากการใชทรพยากรท�มตอส�งแวดลอม ซ� งโครงการแขงขนน( จะสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรโดยผานความรวมมอของนกเรยนและครท�เขารวมโครงการ และสามารถนาผลการดาเนนโครงการมาประยกตใชในหลกสตรการเรยนได

บทท�1: ความเปนมาของรอยเทาทางนเวศบทท� 2: การเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนบทท� 3: กจกรรมหลก

• รอยเทาทางนเวศ• ผลกระทบตอส�งแวดลอม• ประเทศไทยและโลก• สรปการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

บทท� 4: การวเคราะหผลบทท� 5: การดาเนนการเพ�อการเขารวมโครงการแขงขนบทท� 6: แหลงขอมลเพ�มเตม

สารบญ

ความเปนมาของรอยเทาทางนเวศ การเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน กจกรรมหลก:

รอยเทาทางนเวศในระดบโลก ผลกระทบตอส�งแวดลอม ประเทศไทยและโลก สรปการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

การวเคราะหผล การดาเนนการเพ�อการเขารวมโครงการแขงขน แหลงขอมลเพ�มเตม

4

หนา 5 10 13 13 20 23 31 34 39 40

บทท# 1 – ความเปนมาของรอยเทาทางนเวศ

รอยเทาทางนเวศคอ วธการวดผลกระทบจากการใชทรพยากรซ�งบคคล โรงเรยน เมอง หรอประเทศท�มตอส�งแวดลอม เน�องจากทรพยากรบนโลกท�มนษยสามารถนามาใชประโยชนไดน(นมปรมาณมหาศาล แตสวนใหญแลวทรพยากรธรรมชาตเหลาน( เปทรพยากรอยางฟ มเฟอยโดยไมคานงผลกระทบท�ตามมายอมทาใหเกดปญหาการขาดแคลนทรพยากรในการอปโภคบรโภคไดในท�สด ดงน(นรอยเทาทางนเวศจงเปนเคร�องมอในการวดปรมาณการใชทรพยากร ท�แสดงใหเหนถงปรมาณการใชทรพยากรตางๆท�เดนชดวธหน�ง รอยเทาทางนเวศคอ การเปรยบเทยบขนาดของพ(นท�บนพ(นโลกท�ตองใช ในการผลตทรพยากรประเภทตางๆ เชน ปาไม แรธาต เพ�อใหมนษยนามาใชในการดารงชวต เชนประกอบอาหาร ใชเปนพลงงาน ดงน(นหากมนษยใชทรพยากรธรรมชาตมากจนเกนไปยอมกอใหเกดการขาดสมดลทางธรรมชาตสรางผลกระทบในลกษณะตางๆ ยกตวอยางเชน หากอณหภมโลกเพ�มข(น ในทะเลสงข(นถง 7 เมตร ในการคานวณรอยเทาทางนเวศน(นสามารถคานวณไดจาก ปรมาณการบรโภคและปรมาณขยะท�เกดจากการบรโภค ซ�งเปนวธการท�คอนขางซบซอน ทางโครงการลดรอยเทาทางนเวศจงไดพฒนาเคร�องมอท�ใชในการคานวณคารอยเทาทางนเวศข(นมา โดยองตามการใชทรพยากรประเภทตางๆ ขอประเภท ดงน(

• พลงงาน • น( า • อาคาร • อาหาร • ขยะท�เกดข(นภายในโรงเรยน• การเดนทาง

การวดผลการบรโภคทรพยากรประเภทตางๆเหลาน(จะถกแปรใหเทากบขนาดของพ(นท�ท�ใหผลผลตทางชวภาพเพ�อใหไดทรพยากรธรรมชาตท�ตองการและเพยงพอท�โกลบอลเฮคตาร (Global Hectares ฟตบอล

ความเปนมาของรอยเทาทางนเวศ

รอยเทาทางนเวศคอ วธการวดผลกระทบจากการใชทรพยากรซ�งบคคล โรงเรยน เมอง หรอประเทศท�มตอส�งแวดลอม เน�องจากทรพยากรบนโลกท�มนษยสามารถนามาใชประโยชนไดน(นมปรมาณมหาศาล แตสวนใหญแลวทรพยากรธรรมชาตเหลาน( เปนทรพยากรธรรมชาตประเภทท�ใชแลวหมดไป หากมนษยยงคงใชทรพยากรอยางฟ มเฟอยโดยไมคานงผลกระทบท�ตามมายอมทาใหเกดปญหาการขาดแคลนทรพยากรในการอปโภคบรโภคไดในท�สด ดงน(นรอยเทาทางนเวศจงเปนเคร�องมอในการวดปรมาณการใชทรพยากร ท�แสดงให

มาณการใชทรพยากรตางๆท�เดนชดวธหน�ง รอยเทาทางนเวศคอ การเปรยบเทยบขนาดของพ(นท�บนพ(นโลกท�ตองใช ในการผลตทรพยากรประเภท

ตางๆ เชน ปาไม แรธาต เพ�อใหมนษยนามาใชในการดารงชวต เชนประกอบอาหาร ใชเปนพลงงาน ดงน(นหากรรมชาตมากจนเกนไปยอมกอใหเกดการขาดสมดลทางธรรมชาตสรางผลกระทบในลกษณะ

ตางๆ ยกตวอยางเชน หากอณหภมโลกเพ�มข(น 5 องศา จะทาใหภเขาน( าแขงในมหาสมทรละลายสงผลใหระดบน( า

ในการคานวณรอยเทาทางนเวศน(นสามารถคานวณไดจาก ปรมาณการบรโภคและปรมาณขยะท�เกดจากการบรโภค ซ�งเปนวธการท�คอนขางซบซอน ทางโครงการลดรอยเทาทางนเวศจงไดพฒนาเคร�องมอท�ใชในการคานวณคารอยเทาทางนเวศข(นมา โดยองตามการใชทรพยากรประเภทตางๆ ของโรงเรยนท�เขารวมโครงการ

ขยะท�เกดข(นภายในโรงเรยน

การวดผลการบรโภคทรพยากรประเภทตางๆเหลาน(จะถกแปรใหเทากบขนาดของพ(นท�ท�ใหผลผลตทางชวภาพเพ�อใหไดทรพยากรธรรมชาตท�ตองการและเพยงพอท�จะรองรบของเสยดงกลาว โดยมหนวยในการวดคอ

Global Hectares - GHA) ซ�งพ(นท�หน�งเฮคตารน(นมขนาด 6.25 ไร หรอประมาณหน�งสนาม

5

รอยเทาทางนเวศคอ วธการวดผลกระทบจากการใชทรพยากรซ�งบคคล โรงเรยน เมอง หรอประเทศท�มตอส�งแวดลอม เน�องจากทรพยากรบนโลกท�มนษยสามารถนามาใชประโยชนไดน(นมปรมาณมหาศาล แตสวน

นทรพยากรธรรมชาตประเภทท�ใชแลวหมดไป หากมนษยยงคงใชทรพยากรอยางฟ มเฟอยโดยไมคานงผลกระทบท�ตามมายอมทาใหเกดปญหาการขาดแคลนทรพยากรในการอปโภคบรโภคไดในท�สด ดงน(นรอยเทาทางนเวศจงเปนเคร�องมอในการวดปรมาณการใชทรพยากร ท�แสดงให

รอยเทาทางนเวศคอ การเปรยบเทยบขนาดของพ(นท�บนพ(นโลกท�ตองใช ในการผลตทรพยากรประเภทตางๆ เชน ปาไม แรธาต เพ�อใหมนษยนามาใชในการดารงชวต เชนประกอบอาหาร ใชเปนพลงงาน ดงน(นหาก

รรมชาตมากจนเกนไปยอมกอใหเกดการขาดสมดลทางธรรมชาตสรางผลกระทบในลกษณะองศา จะทาใหภเขาน( าแขงในมหาสมทรละลายสงผลใหระดบน( า

ในการคานวณรอยเทาทางนเวศน(นสามารถคานวณไดจาก ปรมาณการบรโภคและปรมาณขยะท�เกดจากการบรโภค ซ�งเปนวธการท�คอนขางซบซอน ทางโครงการลดรอยเทาทางนเวศจงไดพฒนาเคร�องมอท�ใชในการ

งโรงเรยนท�เขารวมโครงการ 6

การวดผลการบรโภคทรพยากรประเภทตางๆเหลาน(จะถกแปรใหเทากบขนาดของพ(นท�ท�ใหผลผลตทางจะรองรบของเสยดงกลาว โดยมหนวยในการวดคอ

ไร หรอประมาณหน�งสนาม

โลกของเรามพ�นท#เพยงพอท#จะรองรบไดหรอไม คาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศในระดบโลกท�มพ(นท�ท�ใหผลผลตทางชวภาพตอหน�งคนอก รอยเทาทางนเวศแสดงใหเหนวากวาขดความสามารถของโลกท�จะสรางทรพยากรใหมใชทรพยากรเกดขดความสามารถทาใหโลกของเราไมสามรถท�จะรองรบความตองการใชทรพยากรของมนษยท�มากข(นในอนาคตไดจาเปนตองปรบเปล�ยนพฤตกรรมการใชทรพยากร รายงานขององคการกองทนสตวปาโลกท�มช�อวาทรพยากรในโลกมากกวาท�มอยจรง เน�องจากการแสวงหาผลประโยชนเกนความจาเปนจากทรพยากรดวยวธตาง ๆ เชน การทาลายพนธปลา การใชดนเพ�อเพาะปลกมากเกนไป หรอการตดไมทาลายปาในปรมาณมากเกนกวาท�จะปลกใหมทน

“เราไมทราบแนชดวา ผลจากการใชทรพยาก

แตส�งท�แนชดกคอ เราสามารถกาหนดชะตากรรมของเราเอง แทนท�จะปลอยไปตามยถากรรม

ปจจบนประเทศไทยมคารอยเทาทางนเวศเทากบ ในระดบโลก แตเม�อคานวณพ(นท�เฉล�ยตอบคคลพบวา ประเทศไทยมพ(นท�เฉล�ยตอบคคลเพยง บางสวนในจานวนน(นเปนพ(นท�ท�ไมสามารถผลตอะไรได เชน พ(นท�ถนน บานเรอน เปนตน ดงน(นจงสามารถสรปไดวาประเทศไทยในปจจบนกาแนวโนมสงข(นทกวน ซ�งอาจกอใหเกดผลกระทบตอประเทศเพ�อนบานของประเทศไทยได

รอยเทาทางนเวศของแตละบคคลมากเกนไปหรอไม ขนาดของรอยเทาทางนเวศของแตละบคคลมขนาดไมเทากนข(นใหญจะข(นอยกบวาบคคลเหลาน(นมความเปนอยดเพยงใด โดยท�วไปแลว บคคลท�มฐานะดจะมปรมาณการใชพลงงานมากกวา เน�องจากการมบานขนาดใหญหรอการมบานมากกวาหน�งหลง อกท(งยงมจานวนรถยนตมากกวา และมความสามารถในการซ(ออาหารท�บรรจหบหอไดจากแหลงผลตตางๆท�วโลก มากกวาผท�มฐานปานกลางหรอมฐานะไมด นอกจากน(ผท�มฐานะดมกจะมอตราการซ(อของใหมมาแทนของเกาซ�งเปนการเพ�มปรมาณขยะ

โลกของเรามพ�นท#เพยงพอท#จะรองรบไดหรอไม คาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศในระดบโลกคอ 2.3 เฮคตาร แตคาเฉล�ยของขนาด

มพ(นท�ท�ใหผลผลตทางชวภาพตอหน�งคนมเพยง 1.9 เฮคตารเทาน(น ซ�งยงไมรวมถงพ(นท�รอยเทาทางนเวศแสดงใหเหนวา การบรโภคทรพยากรและของเสยท�เกดจากมนษยในทกวนน( มปรมาณสง

ความสามารถของโลกท�จะสรางทรพยากรใหม ๆ และรองรบของเสยจากมนษยไดสามารถของโลกในการผลตทรพยากรใหเพยงพอกบความตองการ

จะรองรบความตองการใชทรพยากรของมนษยท�มากข(นในอนาคตไดจาเปนตองปรบเปล�ยนพฤตกรรมการใชทรพยากรอยางพอเพยงภายใตขดความสามารถทางชวภาพของโลก

รายงานขององคการกองทนสตวปาโลกท�มช�อวา “Our Living Planet (2002)ทรพยากรในโลกมากกวาท�มอยจรง เน�องจากการแสวงหาผลประโยชนเกนความจาเปนจากทรพยากรดวยวธตาง ๆ เชน การทาลายพนธปลา การใชดนเพ�อเพาะปลกมากเกนไป หรอการตดไมทาลายปาในปรมาณมากเกนกวาท�

เราไมทราบแนชดวา ผลจากการใชทรพยากรของโลกมากเกนไปจะเปนอยางไร

แตส�งท�แนชดกคอ เราสามารถกาหนดชะตากรรมของเราเอง แทนท�จะปลอยไปตามยถากรรม

ปจจบนประเทศไทยมคารอยเทาทางนเวศเทากบ 1.6 เฮคตารตอคน ซ�งต�ากวาคาเฉล�ย ในระดบโลก แตเม�อคานวณพ(นท�เฉล�ยตอบคคลพบวา ประเทศไทยมพ(นท�เฉล�ยตอบคคลเพยง บางสวนในจานวนน(นเปนพ(นท�ท�ไมสามารถผลตอะไรได เชน พ(นท�ถนน บานเรอน เปนตน ดงน(นจงสามารถสรปไดวาประเทศไทยในปจจบนกาลงใชพ(นท�มากกวาท�มอยถงรอยละ 60 และปรมาณการใชพ(นท�ดงกลาวมแนวโนมสงข(นทกวน ซ�งอาจกอใหเกดผลกระทบตอประเทศเพ�อนบานของประเทศไทยได

รอยเทาทางนเวศของแตละบคคลมากเกนไปหรอไม ขนาดของรอยเทาทางนเวศของแตละบคคลมขนาดไมเทากนข(นอยกบปจจยหลายประการ โดยสวน

ใหญจะข(นอยกบวาบคคลเหลาน(นมความเปนอยดเพยงใด โดยท�วไปแลว บคคลท�มฐานะดจะมปรมาณการใชพลงงานมากกวา เน�องจากการมบานขนาดใหญหรอการมบานมากกวาหน�งหลง อกท(งยงมจานวนรถยนตมากกวา

การซ(ออาหารท�บรรจหบหอไดจากแหลงผลตตางๆท�วโลก มากกวาผท�มฐานปานกลางหรอนอกจากน(ผท�มฐานะดมกจะมอตราการซ(อของใหมมาแทนของเกาซ�งเปนการเพ�มปรมาณขยะ

6

ขนาดพ(นท�บนดนและในทะเลยงไมรวมถงพ(นท�สาหรบส�งมชวตอ�น ๆ

ท�เกดจากมนษยในทกวนน( มปรมาณสงได หมายความวามนษยได

ใหเพยงพอกบความตองการของมนษยในปจจบน จะรองรบความตองการใชทรพยากรของมนษยท�มากข(นในอนาคตได ดงน(นมนษย

ภายใตขดความสามารถทางชวภาพของโลก Our Living Planet (2002)” กลาววาเรา ‘ใช’

ทรพยากรในโลกมากกวาท�มอยจรง เน�องจากการแสวงหาผลประโยชนเกนความจาเปนจากทรพยากรดวยวธตาง ๆ เชน การทาลายพนธปลา การใชดนเพ�อเพาะปลกมากเกนไป หรอการตดไมทาลายปาในปรมาณมากเกนกวาท�

รของโลกมากเกนไปจะเปนอยางไร

แตส�งท�แนชดกคอ เราสามารถกาหนดชะตากรรมของเราเอง แทนท�จะปลอยไปตามยถากรรม”

เฮคตารตอคน ซ�งต�ากวาคาเฉล�ย 1.9 เฮคตารตอคนในระดบโลก แตเม�อคานวณพ(นท�เฉล�ยตอบคคลพบวา ประเทศไทยมพ(นท�เฉล�ยตอบคคลเพยง 1 เฮคตาร โดยพ(นท�บางสวนในจานวนน(นเปนพ(นท�ท�ไมสามารถผลตอะไรได เชน พ(นท�ถนน บานเรอน เปนตน ดงน(นจงสามารถ

และปรมาณการใชพ(นท�ดงกลาวมแนวโนมสงข(นทกวน ซ�งอาจกอใหเกดผลกระทบตอประเทศเพ�อนบานของประเทศไทยได

อยกบปจจยหลายประการ โดยสวนใหญจะข(นอยกบวาบคคลเหลาน(นมความเปนอยดเพยงใด โดยท�วไปแลว บคคลท�มฐานะดจะมปรมาณการใชพลงงานมากกวา เน�องจากการมบานขนาดใหญหรอการมบานมากกวาหน�งหลง อกท(งยงมจานวนรถยนตมากกวา

การซ(ออาหารท�บรรจหบหอไดจากแหลงผลตตางๆท�วโลก มากกวาผท�มฐานปานกลางหรอนอกจากน(ผท�มฐานะดมกจะมอตราการซ(อของใหมมาแทนของเกาซ�งเปนการเพ�มปรมาณขยะ ใหแก

โลก เม�อมองในระดบประเทศ พบวาประเทศท� มฐานะดจะมการใชเงนจานวนมหาศาลไปกบโรงเรยน โรงพยาบาล ตารวจ และกองทพทหาร ซ�งจะกอใหเกดผลกระทบตอส�งแวดลอมมากกวาประเทศท�ดอยกวา คนทกคนแมกระท�งคนยากจนจาเปนตองดารงชวตอย ซ� งการดารงชวตของคนเหลส�งแวดลอม ถงแมผลกระทบจะมเพยงเลกนอย แตจานวนคนท�มปรมาณมากยอมทาใหรอยเทาทางนเวศรวมกนเปนขนาดใหญได ประเทศตาง ๆ มคาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศท�แตกตางกน เชน คน ๆ หน�งในสหราชอาณาจกรจะมคารอยเทาทางนเวศโดยเฉล�ย 5.35 เฮคตาร ดงตารางท� 1

ตารางท� 1: รอยเทาทางนเวศจากประเทศตาง ๆ ท�วโลก

ประเทศ

สหรฐอเมรกา แคนาดา ฝร�งเศส สหราชอาณาจกร เวลส ประเทศไทย กานา เวยดนาม เอธโอเปย

ท�มา: Ecological Footprint of Nations

โลก เม�อมองในระดบประเทศ พบวาประเทศท� มฐานะดจะมการใชเงนจานวนมหาศาลไปกบโรงเรยน โรงพยาบาล ตารวจ และกองทพทหาร ซ�งจะกอใหเกดผลกระทบตอส�งแวดลอมมากกวาประเทศท�ดอยกวา

คนทกคนแมกระท�งคนยากจนจาเปนตองดารงชวตอย ซ� งการดารงชวตของคนเหลส�งแวดลอม ถงแมผลกระทบจะมเพยงเลกนอย แตจานวนคนท�มปรมาณมากยอมทาใหรอยเทาทางนเวศรวมกน

ประเทศตาง ๆ มคาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศท�แตกตางกน เชน คน ๆ หน�งในสหราชอาณาจกรจะมคา35 เฮคตาร ในขณะท�คน ๆ หน�งในประเทศไทยมคารอยเทาทางนเวศอยท�

รอยเทาทางนเวศจากประเทศตาง ๆ ท�วโลก

ประเทศ คารอยเทาทางนเวศ

9.57 8.56 5.74 5.35 5.25 1.6 1.23 0.76 0.67

: Ecological Footprint of Nations พ.ศ. 2547

7

โลก เม�อมองในระดบประเทศ พบวาประเทศท� มฐานะดจะมการใชเงนจานวนมหาศาลไปกบโรงเรยน โรงพยาบาล ตารวจ และกองทพทหาร ซ�งจะกอใหเกดผลกระทบตอส�งแวดลอมมากกวาประเทศท�ดอยกวา

คนทกคนแมกระท�งคนยากจนจาเปนตองดารงชวตอย ซ� งการดารงชวตของคนเหลาน( สงผลกระทบตอส�งแวดลอม ถงแมผลกระทบจะมเพยงเลกนอย แตจานวนคนท�มปรมาณมากยอมทาใหรอยเทาทางนเวศรวมกน

ประเทศตาง ๆ มคาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศท�แตกตางกน เชน คน ๆ หน�งในสหราชอาณาจกรจะมคาในขณะท�คน ๆ หน�งในประเทศไทยมคารอยเทาทางนเวศอยท� 1.6

คารอยเทาทางนเวศ

ตารางท� 2: สถตเปรยบเทยบระหวางประเทศ

ขนาดของประเทศ (ตร. กมประชากร (ลานคน)

ความหนาแนนของประชากรเปอรเซนตของประชากรท�ใชจายต�ากวา สหรฐตอวน อตราการใชไฟฟา (พนลานกโลวตตตอช�วโมงมโทรศพทเคล�อนท�ใช ถนนหลวง (กม.) คา GDP ตอประชากร

ท�มา: The World Factbook, 2004 (www.cia.gov)

(www.hdr.undp.org/statistics/data/

การแบงปนโลกรวมกน โลกเปนระบบนเวศขนาดใหญท�มความเช�อมโยงและสมพนธกนระหวางระบบนเวศยอยๆตางๆมากมาย หมากมนษยมความตองการในการใชทรพยากรมากจนเกนไป ยอความเปล�ยนแปลงในดานตางๆ เชน ความหลากหลายทางชวภาพ ระดบอณหภมของมหาสมทร อากาศบรสทธl น( าสะอาด และภมอากาศอนคงท� มนษยจงควรมความรเก�ยวกบผลกระทบจากการใชทรพยากรของมนษยท� มตอโลก โดยการสรางรอยเทาทางนเวศเปนวธการคานวณอยางงายเพ�อแสดงใหเหนวามนษยทกคนม ในขณะท�โลกมพ(นท�เทาเดม แตมนษยสามารถสรางรอยเทาท�ใหญกวา ดงกลาวมาจากผอ�น กลาวคอมนษยบางกลมไดทาบรบรโภคท�มนษยอกกลมหน� งใชไมหมดมาใช ซ� งการทาลายระบบนเวศของโลกในช�วระยะเวลาเพยงส( น ๆ ปจจบนประเทศท�ร� ารวยท�วโลกไดมพฤตกรรมการใชทรพยากรในลกษณะดงกลาวเพ�อเปนการขยายรอยเทาทางนเวศใหแกประเทศของตน ซ�งในอนาคตประเทศอ�น ๆ ท�เหลอกอาจจะกระทาเชนน(บาง

สถตเปรยบเทยบระหวางประเทศ

เวลส กานา ไทย

กม.) 20,764 239,000 514,0002.9 21 64.5

ความหนาแนนของประชากร (คน/ ตร. กม.) 142 87.9 125.5เปอรเซนตของประชากรท�ใชจายต�ากวา 1 เหรยญ - 44.8% 2%

พนลานกโลวตตตอช�วโมง) 16.0 5.08 107.32,400,000 799,900 27,379,0007,931 46,200 57,403$30,900 $2,300 $8,300

: The World Factbook, 2004 (www.cia.gov) และรายงานการพฒนาขององคการสหประชาชาต พ

www.hdr.undp.org/statistics/data/).

โลกเปนระบบนเวศขนาดใหญท�มความเช�อมโยงและสมพนธกนระหวางระบบนเวศยอยๆตางๆมากมาย หมากมนษยมความตองการในการใชทรพยากรมากจนเกนไป ยอมสงผลกระทบตอระบบนเวศของโลกทาใหเกดความเปล�ยนแปลงในดานตางๆ เชน ความหลากหลายทางชวภาพ ระดบอณหภมของมหาสมทร อากาศบรสทธl น( าสะอาด และภมอากาศอนคงท�

มนษยจงควรมความรเก�ยวกบผลกระทบจากการใชทรพยากรของมนษยท� มตอโลก โดยการสรางเทาทางนเวศเปนวธการคานวณอยางงายเพ�อแสดงใหเหนวามนษยทกคนม “สวนแบง

ในขณะท�โลกมพ(นท�เทาเดม แตมนษยสามารถสรางรอยเทาท�ใหญกวา “สวนแบง” น(นไดดวยการยมสวนแบงดงกลาวมาจากผอ�น กลาวคอมนษยบางกลมไดทาบรโภคทรพยากรมากกวาสวนของตนเอง โดยการยมอตราบรโภคท�มนษยอกกลมหน� งใชไมหมดมาใช ซ� งการทาลายระบบนเวศของโลกในช�วระยะเวลาเพยงส( น ๆ ปจจบนประเทศท�ร� ารวยท�วโลกไดมพฤตกรรมการใชทรพยากรในลกษณะดงกลาวเพ�อเปนการขยายรอยเทาทาง

ทศของตน ซ�งในอนาคตประเทศอ�น ๆ ท�เหลอกอาจจะกระทาเชนน(บาง

8

เอธโอเปย

514,000 1,127,000 73

125.5 64.8 26.3%

107.3 2.0 27,379,000 97,800 57,403 33,300 $8,300 $800

และรายงานการพฒนาขององคการสหประชาชาต พ.ศ. 2547

โลกเปนระบบนเวศขนาดใหญท�มความเช�อมโยงและสมพนธกนระหวางระบบนเวศยอยๆตางๆมากมาย มสงผลกระทบตอระบบนเวศของโลกทาใหเกด

ความเปล�ยนแปลงในดานตางๆ เชน ความหลากหลายทางชวภาพ ระดบอณหภมของมหาสมทร อากาศบรสทธl

มนษยจงควรมความรเก�ยวกบผลกระทบจากการใชทรพยากรของมนษยท� มตอโลก โดยการสรางสวนแบง” ในพ(นท�ท�มอย น(นไดดวยการยมสวนแบง

โภคทรพยากรมากกวาสวนของตนเอง โดยการยมอตราบรโภคท�มนษยอกกลมหน� งใชไมหมดมาใช ซ� งการทาลายระบบนเวศของโลกในช�วระยะเวลาเพยงส( น ๆ ปจจบนประเทศท�ร� ารวยท�วโลกไดมพฤตกรรมการใชทรพยากรในลกษณะดงกลาวเพ�อเปนการขยายรอยเทาทาง

ทศของตน ซ�งในอนาคตประเทศอ�น ๆ ท�เหลอกอาจจะกระทาเชนน(บาง

รอยเทาทางนเวศสามารถสรางความเปล#ยนแปลงในโรงเรยนไดอยางไร รอยเทาทางนเวศสามารถช( ใหเหนวาประเภทของทรพยากรประเภทใดท�ใชในโรงเรยน ไดแก อาหาร พลงงาน ขยะ อาคาร การเดนทาง และน( า ท�สงผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สด และยงสามารถชวยใหโรงเรยนจดการกบผลกระทบตอส�งแวดลอมไดอยางมประสทธภาพย�งข(น รวมท(และโครงการรเร�มตาง ๆ ท�มอย เชน ผลกระทบของการนาขยะในโรงเรยนกลบมาใชใหม การลดขยะจากอาหาร และยงแสดงใหเหนวาการเปล�ยนแปลงท�มประสทธภาพตองอาศยการเปล�ยนแปลงระบบของโรงเรยน มากกวาการสงเสรมใหมการเปล�ยนแปลกนไปกตาม

วธการวดรอยเทาทางนเวศ ในการวดรอยเทาทางนเวศจากการใชทรพยากรประเภทตางๆสามารถทาไดดงตวอยางเชน การคานวณรอยเทาทางนเวศของรถยนตคนหน�ง เม�อมการใชรถยนต ของเสเหลาน(สามารถนาไปแปรเปนคาของตนไมและพ(นท�ของตนไมท�สามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดท(งหมด โดยคานวณไดดงน(

• รถยนตขนาดกลางโดยท�วไปกอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด • หากขบรถปละ 10,000 • การดดซบกาซคารบอนไดออกไซดปรมาณ

ตนไมท�สงเคราะหแสง ดงน(น เพ�อดดซบคารบอนไดออกไซดจานวน คร� งเฮกแตรสามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดท�รถหน�งคนสรางข(นมาคร� งหน�งของสนามฟตบอล และน�คอรอยเทาทางนเวศของการใชรถยนต แตน�ยงไมใชรอยเทาทางนเวศท(งหมดของการใชรถยนต เพราะตวเลขดงกท(งหมดท�ใชเพ�อผลตรถยนต วตถดบท�นามาผลต หรอพ(นท�ซ�งจะตองใชเม�อรถยนตคนน(

รอยเทาทางนเวศสามารถสรางความเปล#ยนแปลงในโรงเรยนไดอยางไร รอยเทาทางนเวศสามารถช( ใหเหนวาประเภทของทรพยากรประเภทใดท�ใชในโรงเรยน ไดแก อาหาร

พลงงาน ขยะ อาคาร การเดนทาง และน( า ท�สงผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สด และยงสามารถชวยใหโรงเรยนจดการกบผลกระทบตอส�งแวดลอมไดอยางมประสทธภาพย�งข(น รวมท(งชวยใหคนพบผลกระทบจากนโยบายและโครงการรเร�มตาง ๆ ท�มอย เชน ผลกระทบของการนาขยะในโรงเรยนกลบมาใชใหม การลดขยะจากอาหาร และยงแสดงใหเหนวาการเปล�ยนแปลงท�มประสทธภาพตองอาศยการเปล�ยนแปลงระบบของโรงเรยน มากกวาการสงเสรมใหมการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมของบคคล ถงแมวาการเปล�ยนแปลงท(งสองดานจะตองกระทาควบค

ในการวดรอยเทาทางนเวศจากการใชทรพยากรประเภทตางๆสามารถทาไดดงตวอยางเชน การคานวณรอยเทาทางนเวศของรถยนตคนหน�ง เม�อมการใชรถยนต ของเสยสาคญท�เกดจากการใชรถยนตคอ กาซ ซ� งกาซเหลาน(สามารถนาไปแปรเปนคาของตนไมและพ(นท�ของตนไมท�สามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดท(งหมด

รถยนตขนาดกลางโดยท�วไปกอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด 160 กรมตอกโลเมตร 10,000 กม. จะกอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด 1.6 ตน

การดดซบกาซคารบอนไดออกไซดปรมาณ 3 ตน ตองอาศยพ(นท�ปา 1 เฮกแตร ตอป และปาน(นตองมตนไมท�สงเคราะหแสง

ดงน(น เพ�อดดซบคารบอนไดออกไซดจานวน 1.6 ตน จาเปนตองใชพ(นท�ปา 0.53คร� งเฮกแตรสามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดท�รถหน�งคนสรางข(นมาในหน�งป ซ� งเปนพ(นท�กวางประมาณคร� งหน�งของสนามฟตบอล และน�คอรอยเทาทางนเวศของการใชรถยนต

แตน�ยงไมใชรอยเทาทางนเวศท(งหมดของการใชรถยนต เพราะตวเลขดงกลาวยงไมไดรวมถงพลงงานท(งหมดท�ใชเพ�อผลตรถยนต วตถดบท�นามาผลต หรอพ(นท�ซ�งจะตองใชเม�อรถยนตคนน(

9

รอยเทาทางนเวศสามารถช( ใหเหนวาประเภทของทรพยากรประเภทใดท�ใชในโรงเรยน ไดแก อาหาร พลงงาน ขยะ อาคาร การเดนทาง และน( า ท�สงผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สด และยงสามารถชวยใหโรงเรยน

งชวยใหคนพบผลกระทบจากนโยบายและโครงการรเร�มตาง ๆ ท�มอย เชน ผลกระทบของการนาขยะในโรงเรยนกลบมาใชใหม การลดขยะจากอาหาร และยงแสดงใหเหนวาการเปล�ยนแปลงท�มประสทธภาพตองอาศยการเปล�ยนแปลงระบบของโรงเรยน มากกวา

งพฤตกรรมของบคคล ถงแมวาการเปล�ยนแปลงท(งสองดานจะตองกระทาควบค

ในการวดรอยเทาทางนเวศจากการใชทรพยากรประเภทตางๆสามารถทาไดดงตวอยางเชน การคานวณยสาคญท�เกดจากการใชรถยนตคอ กาซ ซ� งกาซ

เหลาน(สามารถนาไปแปรเปนคาของตนไมและพ(นท�ของตนไมท�สามารถดดซบกาซคารบอนไดออกไซดท(งหมด

กรมตอกโลเมตร

เฮกแตร ตอป และปาน(นตองม

0.53 เฮกแตร ปาพ(นท�กวาซ� งเปนพ(นท�กวางประมาณ

ลาวยงไมไดรวมถงพลงงานท(งหมดท�ใชเพ�อผลตรถยนต วตถดบท�นามาผลต หรอพ(นท�ซ�งจะตองใชเม�อรถยนตคนน( ถกท(ง

บทท# 2 – การเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน แนวปฏบตสาหรบโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน การสมครเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนสามารถทาไดโดยการสงใบสมครเขารวมโครงการมายง ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยการดาเนนงานของโครงการจะมข(นตอนหลกท(งส(น 8 ข(นตอนตามแผนภมดานลางน(

1. การเร#มตน: สงใบสมครเขารวมโครงการมายงภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม หรอ

2. ศกษาแนวปฏบตสาหรบโครงการแขงขนเก#ยวกบรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนแนวปฏบตเลมน(จดทาข(นเพ�อช(แจงทาความเขาใจเก�ยวกบการดาเนนโครงการ

และเปนแนวปฏบตใหแกโรงเรยนในการจดทากจกรรม

3. แนะนาใหนกเรยนรจกรอยเทาทางนเวศเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศและโครงการน(

4. เกบขอมล: เพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน ทางโรงเรยนจะตองเกบรวบรวมขอมลเบ(องตน โดยใชแบบฟอรมสาหรบเกบขอมลในภาคผนวก ซ� งสามารถดาวนโหลดแบบฟอรมสาหรบเกบขอมลไดจากหนาแหลงขอมลในเวบไซต

การเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

แนวปฏบตสาหรบโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน การสมครเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนสามารถทาไดโดยการสงใบสมครเขา

รวมโครงการมายง ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยการดาเนนงานของโครงการข(นตอนตามแผนภมดานลางน(

สงใบสมครเขารวมโครงการมายงภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม หรอทางอเมล a.wattanapinyo@gmail.com

ศกษาแนวปฏบตสาหรบโครงการแขงขนเก#ยวกบรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนแนวปฏบตเลมน(จดทาข(นเพ�อช(แจงทาความเขาใจเก�ยวกบการดาเนนโครงการ

และเปนแนวปฏบตใหแกโรงเรยนในการจดทากจกรรม

แนะนาใหนกเรยนรจกรอยเทาทางนเวศ: ในบทท� 3 จะนาเสนอกจกรรมหลกเพ�อแนะนาแนวคดเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศและโครงการน(แกนกเรยน โดยใชเวลาประมาณ

เพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน ทางโรงเรยนจะตองเกบรวบรวมขอมลเบ(องตน โดยใชแบบฟอรมสาหรบเกบขอมลในภาคผนวก ซ� งสามารถดาวนโหลดแบบฟอรมสาหรบเกบขอมลไดจากหนาแหลงขอมลในเวบไซตไดเชนเดยวกน

10

การสมครเขารวมโครงการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนสามารถทาไดโดยการสงใบสมครเขารวมโครงการมายง ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยการดาเนนงานของโครงการ

สงใบสมครเขารวมโครงการมายงภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร a.wattanapinyo@gmail.com

ศกษาแนวปฏบตสาหรบโครงการแขงขนเก#ยวกบรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน: แนวปฏบตเลมน(จดทาข(นเพ�อช(แจงทาความเขาใจเก�ยวกบการดาเนนโครงการ

จะนาเสนอกจกรรมหลกเพ�อแนะนาแนวคดแกนกเรยน โดยใชเวลาประมาณ 1-2 ช�วโมง

เพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน ทางโรงเรยนจะตองเกบรวบรวมขอมลเบ(องตน โดยใชแบบฟอรมสาหรบเกบขอมลในภาคผนวก ซ� งสามารถดาวนโหลดแบบฟอรมสาหรบ

วธการเขารวมโครงการ โรงเรยนท�สนใจสามารถ

ในโรงเรยน (www.facebook.com/ecofootchiangraiรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนเชยงใหม 50200 หรอทาง E-mail

5. คานวณรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนสามารถกรอกขอมลลงในเคร�องคานวณ โรงเรยน

6. วเคราะหผลท#ไดรบ: จะมคะแนนรอยเทาทางนเวศประจาแตละปจจยอย ทางโรงเรยนสามารถเปรยบเทยบคะแนนเหลาน( เพ�อดวาทางโรงเรยนมปจจยใดท�สรางผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สดและใชในการวางแผนกจกรรมวาจะทาการลดผลกระทบไดอยางไร

7. วางแผนโครงการลดรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน และสงรางโครงการท�มความยาวไมเกน มายงภาควชาภมศาสตร

8. การตดสน คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนนโครงการกจกรรมลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

โรงเรยนท�สนใจสามารถ download ใบสมครโครงการไดท�เฟสบคโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศwww.facebook.com/ecofootchiangrai ) กรอกใบสมครและสงกลบมายง

รอยเทาทางนเวศในโรงเรยน” ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม อาเภอเมอง จงหวดmail: a.wattanapinyo@gmail.com

คานวณรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน: เม�อทางโรงเรยนเกบขอมลครบถวนแลว ทางโรงเรยนสามารถกรอกขอมลลงในเคร�องคานวณ (ในแผนซดรอมท�แจกให) เพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศใน

ผลท�ไดรบจะแสดงผลกระทบของโรงเรยนท�มตอส�งแวดลอม ผลแตละปจจยจะมคะแนนรอยเทาทางนเวศประจาแตละปจจยอย ทางโรงเรยนสามารถเปรยบเทยบคะแนนเหลาน( เพ�อดวาทางโรงเรยนมปจจยใดท�สรางผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สดและใชในการวางแผน

ารลดผลกระทบไดอยางไร

วางแผนโครงการลดรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน: ข(นสดทาย ทางโรงเรยนจะตองวางแผนโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน และสงรางโครงการท�มความยาวไมเกน มายงภาควชาภมศาสตร หรอทางอเมล a.wattanapinyo@gmail.com

คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนนลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนตอไป

11

เฟสบคโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศกรอกใบสมครและสงกลบมายง “โครงการแขงขนลด

ร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม อาเภอเมอง จงหวด

เม�อทางโรงเรยนเกบขอมลครบถวนแลว ทางโรงเรยนเพ�อคานวณรอยเทาทางนเวศใน

ผลท�ไดรบจะแสดงผลกระทบของโรงเรยนท�มตอส�งแวดลอม ผลแตละปจจยจะมคะแนนรอยเทาทางนเวศประจาแตละปจจยอย ทางโรงเรยนสามารถเปรยบเทยบคะแนนเหลาน( เพ�อดวาทางโรงเรยนมปจจยใดท�สรางผลกระทบตอส�งแวดลอมมากท�สดและใชในการวางแผน

ข(นสดทาย ทางโรงเรยนจะตองวางแผนโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน และสงรางโครงการท�มความยาวไมเกน 3 หนากระดาษเอ 4

คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนน

ระเบยบกฎเกณฑในการเขารวมโครงการ

1. โรงเรยนท�จะเขารวมโครงการ

ภายในระยะเวลาท�กาหนด2. ผเขารวมโครงการฯ ตองทาการสารวจขอมลรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนของตน รวมท(งเสนอโครงการจด

กจกรรมและสงผลงานการลดรอยเทาทางนเวศมายงคณะทางานโครงการฯ ตามเวลาท�กาหนด3. โรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเข

บาท และทางโรงเรยนตองเกบแบบฟอรมขอมลและใบเสรจทกอยางไวเปนหลกฐาน

เกณฑการตดสนการแขงขน

คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนนโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน โดยจะพจารณาจาก1. ความเขาใจเร�องรอยเทาทางนเวศและการประยกตใชในโรงเรยนตามโครงการกจกรรม

ของโรงเรยนท�ไดเสนอมา2. ความถกตองของการวดคา3. แนวทางปฏบตโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน ท� เปนแนวทางการปฏบตท� กอใหเกดการ

เปล�ยนแปลงไดจรงๆ หรอแนวทางปฏบตท�สามารถยกระดบการเรยนรของนกเรยนและสามารถตอยนาไปใชในชมชนได

ระเบยบกฎเกณฑในการเขารวมโครงการ

โรงเรยนท�จะเขารวมโครงการฯ ตองเขยนใบสมครโครงการฯ และสงมาตามรายละเอยดในวธการรบสมครภายในระยะเวลาท�กาหนด

ตองทาการสารวจขอมลรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนของตน รวมท(งเสนอโครงการจดกจกรรมและสงผลงานการลดรอยเทาทางนเวศมายงคณะทางานโครงการฯ ตามเวลาท�กาหนดโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเขารวมโครงการฯ จะไดรบทนสนบสนนในการดาเนนกจกรรมโรงเรยนละ บาท และทางโรงเรยนตองเกบแบบฟอรมขอมลและใบเสรจทกอยางไวเปนหลกฐาน

คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนนโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน โดยจะพจารณาจาก

ความเขาใจเร�องรอยเทาทางนเวศและการประยกตใชในโรงเรยนตามโครงการกจกรรมมา คารอยเทาทางนเวศตอนกเรยนแตละคน และความครบถวนของขอมล

แนวทางปฏบตโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน ท� เปนแนวทางการปฏบตท� กอใหเกดการเปล�ยนแปลงไดจรงๆ หรอแนวทางปฏบตท�สามารถยกระดบการเรยนรของนกเรยนและสามารถตอย

12

และสงมาตามรายละเอยดในวธการรบสมคร

ตองทาการสารวจขอมลรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนของตน รวมท(งเสนอโครงการจดกจกรรมและสงผลงานการลดรอยเทาทางนเวศมายงคณะทางานโครงการฯ ตามเวลาท�กาหนด

จะไดรบทนสนบสนนในการดาเนนกจกรรมโรงเรยนละ 20,000 บาท และทางโรงเรยนตองเกบแบบฟอรมขอมลและใบเสรจทกอยางไวเปนหลกฐาน

คณะกรรมการจะพจารณามอบเงนสนบสนนใหกบโรงเรยนท�ไดรบคดเลอกเพ�อดาเนนโครงการลดรอยเทา

ความเขาใจเร�องรอยเทาทางนเวศและการประยกตใชในโรงเรยนตามโครงการกจกรรมลดรอยเทาทางนเวศ

รอยเทาทางนเวศตอนกเรยนแตละคน และความครบถวนของขอมล แนวทางปฏบตโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน ท� เปนแนวทางการปฏบตท� กอใหเกดการเปล�ยนแปลงไดจรงๆ หรอแนวทางปฏบตท�สามารถยกระดบการเรยนรของนกเรยนและสามารถตอยอด

บทท# 3 - กจกรรมหลก ทางโรงเรยนท�เตรยมเขารวมการแขงขนรอยเทาทางนเวศควรใชกจกรรมหลกดานลางน( เพ�อเปนการเตรยมความพรอม ซ�งกจกรรมเหลาน( จะชวยใหนกเรยนไดเรยนรวา รอยเทาทางนเวศคออะไร ความสาคญ และสภาวการณของรอยเทาทางนเวศของประเทศไทยในระดบโลก

3ก) รอยเทาทางนเวศในระดบโลก

คานา ขนาดของพ(นท�โลกท�สามารถรองรบกจกรรมของมนษยได รางโลกขนาดใหญ R1 เพ�อแสดงพ(นท�ท�สามารถผลตทรพยากรเพ�อรองรบประชากรจานวนมหาศาลในปจจบน นอกจากน( แบบฝกหดดงกลาวยงเช�อมโยงไปสกจกรรมตาง ๆ และของโลก เพ�อใหคาแนะนาท�สะทอนใหเหนถงรอยเทาทางนเวศ ครท�กลาวบทสรปยอเพยงสบนาท ควรใชแผนสรปตามรายการท�ระบไวในหวขอ

ระยะเวลา 20-30 นาท อปกรณประกอบกจกรรมR1 แผนท�โครงรางของโลกR2 แผนท�โลกแสดงการกระจายของพนธพชR3 แผนผงรอยเทาทางนเวศอปกรณเสรม: แผนท�ของโรงเรยนหรอเวบลงคทางอนเตอรเนตกระจายของพนธพช บรเวณการทาประมงหลก ลกษณะภมศาสตรกายภาพ ฯลฯ ขอมลเพ�มเตม: นกเรยนในระดบช(นท�สงข(นสามารถดขอมลอ�นๆไดท�http://maps.grida.no/go/searchregion/regionid/global

การจดอนดบโลกดานรอยเทาทางนเวศhttp://globalis.gvu.unu.edu/indicator.cfm?IndicatorID=13&year=1999

ทางโรงเรยนท�เตรยมเขารวมการแขงขนรอยเทาทางนเวศควรใชกจกรรมหลกดานลางน( เพ�อเปนการเตรยมความพรอม ซ�งกจกรรมเหลาน( จะชวยใหนกเรยนไดเรยนรวา รอยเทาทางนเวศคออะไร ความสาคญ และสภาวการณของรอยเทาทางนเวศของประเทศไทยในระดบโลก

รอยเทาทางนเวศในระดบโลก

ขนาดของพ(นท�โลกท�สามารถรองรบกจกรรมของมนษยได แบบฝกหดในหองเรยนน( จะใชแผนท�โครงเพ�อแสดงพ(นท�ท�สามารถผลตทรพยากรเพ�อรองรบประชากรจานวนมหาศาลในปจจบน

นอกจากน( แบบฝกหดดงกลาวยงเช�อมโยงไปสกจกรรมตาง ๆ เชน ผลกระทบดานส�งแวดลอมของประเทศไทย และของโลก เพ�อใหคาแนะนาท�สะทอนใหเหนถงรอยเทาทางนเวศ

อเพยงสบนาท ควรใชแผนสรปตามรายการท�ระบไวในหวขอ 3 ง

อปกรณประกอบกจกรรม แผนท�โครงรางของโลก แผนท�โลกแสดงการกระจายของพนธพช แผนผงรอยเทาทางนเวศ

แผนท�ของโรงเรยนหรอเวบลงคทางอนเตอรเนต เพ�อเขาสแผนท�โลกแสดงการกระจายของพนธพช บรเวณการทาประมงหลก ลกษณะภมศาสตรกายภาพ ฯลฯ

นกเรยนในระดบช(นท�สงข(นสามารถดขอมลอ�นๆไดท�: http://maps.grida.no/go/searchregion/regionid/global

การจดอนดบโลกดานรอยเทาทางนเวศ http://globalis.gvu.unu.edu/indicator.cfm?IndicatorID=13&year=1999

13

ทางโรงเรยนท�เตรยมเขารวมการแขงขนรอยเทาทางนเวศควรใชกจกรรมหลกดานลางน( เพ�อเปนการเตรยมความพรอม ซ�งกจกรรมเหลาน( จะชวยใหนกเรยนไดเรยนรวา รอยเทาทางนเวศคออะไร เพราะเหตใดจงม

แบบฝกหดในหองเรยนน( จะใชแผนท�โครงเพ�อแสดงพ(นท�ท�สามารถผลตทรพยากรเพ�อรองรบประชากรจานวนมหาศาลในปจจบน

ผลกระทบดานส�งแวดลอมของประเทศไทย

เพ�อเขาสแผนท�โลกแสดงการ

ในช�นเรยน แจกสาเนาแผนท�โลก ผลผลตใด ๆ” ซ�งหมายถงบรเวณทะเลทราย ภเขา ท�ราบสงทรกนดาร และทงน( าแขง พ(นท�สวนใหญของโลกจะถกขดออกไป เชนเดยวกบบรเวณสวนใหญของมหาสมทร ซ�พ(นดน เพ�อชวยเหลอนกเรยน คณอาจจะ

ก) แจกสาเนา R2 ซ�งแสดงบรเวณท�มการกระจายของพนธพช หรอข) ใหดแผนท�ของโรงเรยน ซ�งแสดงลกษณะภมประเทศ บรเวณการทาปร

โลกหรอใชแผนท�ออนไลน หรอการใช http://earth.google.com/

สรป: ใหนกเรยนบอกวา สวนของพ(นดนและทะเลท�เหลอใหอะไรแกประชากรของโลกบาง โดยในเบ(องตน จะรวมถง:-

• พ(นท�สาหรบเพาะปลกและเล(ยงสตว

• พ(นท�สาหรบสรางอาคาร ถนน เมอง และโรงงาน เปนตน

• พ(นท�สาหรบปา ใหต(งถามคาถามตอไปน(ดวย ‘แลวหนาท�เหลาน(นคออะไร’ เน�องจากโลกตองรกษาคณภาพของอากาศและน( า ดวยการจดการของเสย และรกษาสภาพอากาศใหคงท�มาเปนระยะเวลาอนยาวนานภายใตขดจากด ยกตวอยางเชน ปามความสาคญตอสภาพอากาศในภมภาคหน�ง ๆ นอกจากน(ยงมเร�องของความแตกตางทางชวภาพ ยกตวอยางเชน พชพนธใหดนอดมสมบรณ มความสาคญในการลดศตรพช และมความเก�ยวโยงสาคญตอหวงโซอาหาร หรอท�อยของพชและสตวท�เราใชอยโดยตรง เชน การเล(ยงกงตองอาศยหนองน( าของปาชายเลนรมฝ�งเพ�อเปนอาหารสาหรบตวออนของกง หรอคางคาวปามความสาคญตอการผสมพนธเกสรดอก

• พ(นท�เพ�อใหส�งมชวตสายพนธอ�น ๆ อยอาศย ซ�งมผลตอการเสถยรภาพของโลก พ(นท�เพ�อใชจดการกบของเสยโดยอาศยระบบของโลก เพ�อรกษาสภาพภมอากาศและดน เปนตน

แจกสาเนาแผนท�โลก R1 หรอตดภาพบนไวทบอรด แลวใหนกเรยนหาและแรเงาพ(นท�ซ�งหมายถงบรเวณทะเลทราย ภเขา ท�ราบสงทรกนดาร และทงน( าแขง พ(นท�สวนใหญของโลกจะถก

ขดออกไป เชนเดยวกบบรเวณสวนใหญของมหาสมทร ซ� งมประชากรนอยเชนเดยวกบบรเวณทะเลทรายบนเพ�อชวยเหลอนกเรยน คณอาจจะ:

ซ�งแสดงบรเวณท�มการกระจายของพนธพช หรอ ใหดแผนท�ของโรงเรยน ซ�งแสดงลกษณะภมประเทศ บรเวณการทาประมง และเขตเพาะปลกท�สาคญใน

หรอใชแผนท�ออนไลน หรอการใช ‘แผนท�โลกแบบสามมต’ ของกเก(ลเอรธ http://earth.google.com/

ใหนกเรยนบอกวา สวนของพ(นดนและทะเลท�เหลอใหอะไรแกประชากรของโลกบาง โดยในเบ(องตน จะ

เพาะปลกและเล(ยงสตว พ(นท�สาหรบสรางอาคาร ถนน เมอง และโรงงาน เปนตน

ใหต(งถามคาถามตอไปน(ดวย ‘แลวสาหรบโลกเอง โลกตองการพ(นท�มากข(นเพ�อทา “หนาท�’

เน�องจากโลกตองรกษาคณภาพของอากาศและน( า ดวยการจดการของเสย และรกษาสภาพอากาศใหคงท�มาเปนระยะเวลาอนยาวนานภายใตขดจากด ยกตวอยางเชน ปามความสาคญตอสภาพอากาศในภมภาคหน�ง ๆ นอกจากน(ยงมเร�องของความแตกตางทางชวภาพ ยกตวอยางเชน พชพนธ สตว และแมลง รวมท(งจลนทรยท�ชวยใหดนอดมสมบรณ มความสาคญในการลดศตรพช และมความเก�ยวโยงสาคญตอหวงโซอาหาร หรอท�อยของพชและสตวท�เราใชอยโดยตรง เชน การเล(ยงกงตองอาศยหนองน( าของปาชายเลนรมฝ�งเพ�อเปนอาหารสาหรบตวออน

หรอคางคาวปามความสาคญตอการผสมพนธเกสรดอกทเรยน เปนตน ดงน(น พ(นท�

พ(นท�เพ�อใหส�งมชวตสายพนธอ�น ๆ อยอาศย ซ�งมผลตอการเสถยรภาพของโลก พ(นท�เพ�อใชจดการกบของเสยโดยอาศยระบบของโลก เพ�อรกษาสภาพภมอากาศและดน เปนตน

14

หรอตดภาพบนไวทบอรด แลวใหนกเรยนหาและแรเงาพ(นท�ซ� ง “ไมสรางซ�งหมายถงบรเวณทะเลทราย ภเขา ท�ราบสงทรกนดาร และทงน( าแขง พ(นท�สวนใหญของโลกจะถก

งมประชากรนอยเชนเดยวกบบรเวณทะเลทรายบน

ะมง และเขตเพาะปลกท�สาคญในของกเก(ลเอรธ

ใหนกเรยนบอกวา สวนของพ(นดนและทะเลท�เหลอใหอะไรแกประชากรของโลกบาง โดยในเบ(องตน จะ

หนาท�” ของโลกหรอไม’

เน�องจากโลกตองรกษาคณภาพของอากาศและน( า ดวยการจดการของเสย และรกษาสภาพอากาศใหคงท�มาเปนระยะเวลาอนยาวนานภายใตขดจากด ยกตวอยางเชน ปามความสาคญตอสภาพอากาศในภมภาคหน�ง ๆ

สตว และแมลง รวมท(งจลนทรยท�ชวยใหดนอดมสมบรณ มความสาคญในการลดศตรพช และมความเก�ยวโยงสาคญตอหวงโซอาหาร หรอท�อยของพชและสตวท�เราใชอยโดยตรง เชน การเล(ยงกงตองอาศยหนองน( าของปาชายเลนรมฝ�งเพ�อเปนอาหารสาหรบตวออน

ดงน(น พ(นท�ตางๆ จงรวมถง:-

พ(นท�เพ�อใชจดการกบของเสยโดยอาศยระบบของโลก เพ�อรกษาสภาพภมอากาศและดน เปนตน

สรปกระบวนการไดดงตอไปน(

หมายเหต จากรายงานเร�องโลกขององคการกองทนสตวปาโลก พรอยเทาทางนเวศของโลก ไดสงถงขดจากดในชวงคร� งหลงของทศวรรษ พ.ศ. 2530 รอยเทาทางนเวศของสงคมข( นสงถง ความสามารถในการใหผลผลตของโลกถงรอยละ พ(นท�ท�ใหผลผลตของโลกถงรอยละ จะตองมพ(นท�ถง 1.2 เทาของโลก เพ�อรองไหมเช(อเพลงถานหน นอกจากน( ใหมอกคร( งจากแวคเกอรนาเกล ของโลก

พ�นท#ท�งหมดของโลก

พ�นท#ท#ใชในการผลต

จานวนประชากรโลก

ดงน�น‘โกลบอลเฮคตาร’ [gha]

สรปกระบวนการไดดงตอไปน(

จากรายงานเร�องโลกขององคการกองทนสตวปาโลก พ.ศ. 2547 (2004 WWF Living Planet Report

รอยเทาทางนเวศของโลก ไดสงถงขดจากดในชวงคร� งหลงของทศวรรษ 1980 และเพ�มสงข(นตอเน�องทกป ใน รอยเทาทางนเวศของสงคมข( นสงถง 113.3 พนลานโกลบอลเฮคตาร

ความสามารถในการใหผลผลตของโลกถงรอยละ 3 และใน พ.ศ. 2544 รอยเทาทางนเวศโดยรวม สงกวาบรเวณพ(นท�ท�ใหผลผลตของโลกถงรอยละ 20 คอ สงถง 134.7 พนลานโกลบอลเฮคตาร (gha

เทาของโลก เพ�อรองรบกจกรรมทางเศรษฐกจของมนษย ซ� งมองคประกอบหลกคอการเผาไหมเช(อเพลงถานหน นอกจากน( “หน( ทางนเวศ” ของเรากยงเพ�มสงข(น การคานวณรอยเทาทางนเวศท�ทาข(นใหมอกคร( งจากแวคเกอรนาเกล (Wackernagel) ใน พ.ศ. 2548 ไดประเมนถงความตองการพ(นท�

พ�นท#ท�งหมดของโลก = 46 พนลานเฮคตาร

พ�นท#ท#ใชในการผลต (ความสามารถทางชวภาพ) = 11.4 พนลานเฮคตาร

จานวนประชากรโลก = 6.0 พนลานคน (โดยประมาณ)

’ [gha] ท#เพยงพอสาหรบการดารงชวตของแตละคน = 1.8 -

15

2004 WWF Living Planet Report ) และเพ�มสงข(นตอเน�องทกป ใน

พนลานโกลบอลเฮคตาร (gha ) ซ� งมากกวาขดรอยเทาทางนเวศโดยรวม สงกวาบรเวณ

gha ) น�นหมายความวา เรารบกจกรรมทางเศรษฐกจของมนษย ซ� งมองคประกอบหลกคอการเผา

ของเรากยงเพ�มสงข(น การคานวณรอยเทาทางนเวศท�ทาข(นไดประเมนถงความตองการพ(นท�จานวน 1.39 เทา

- 1.9 gha

ท�มา : แผนท�กราฟฟค (www.worldatlas.com)

R1- แผนท#โครงรางของโลก

(www.worldatlas.com)

16

ท�มา: UNEP/DEWA/GRID-Europe

R2 – แผนท#พชพรรณของโลก

Europe

17

R3 - 1. เมองและพ�นท#เชงนเวศ

18

ท�มา: รายงานเร�องโลกขององคการกองทนสตวปาโลกพ

ขดความสามารถทางชวภาพคอ ความอดมสมบรณของโลกท�เราอยอาศย อะไรคอส�งท�โลกสามารถใหเราแตละคน รอยเทาทางนเวศคอส�งท�คนแตละคนตองการ เรากาลงอยในภาวะขาดแคลน เพราะรอยเทาทางนเวศเพ�มข(น 7 เทาต(งแต พ.ศ. 2504

R3 - 2. สวนแบงของโลกท#ลดลง

รายงานเร�องโลกขององคการกองทนสตวปาโลกพ.ศ. 2547 (WWF Living Planet Report 2004

ขดความสามารถทางชวภาพคอ ความอดมสมบรณของโลกท�เราอยอาศย อะไรคอส�งท�โลกสามารถใหรอยเทาทางนเวศคอส�งท�คนแตละคนตองการ เรากาลงอยในภาวะขาดแคลน เพราะรอยเทาทางนเวศ

2504

19

WWF Living Planet Report 2004)

ขดความสามารถทางชวภาพคอ ความอดมสมบรณของโลกท�เราอยอาศย อะไรคอส�งท�โลกสามารถใหรอยเทาทางนเวศคอส�งท�คนแตละคนตองการ เรากาลงอยในภาวะขาดแคลน เพราะรอยเทาทางนเวศ

3ข) ผลกระทบดานส#งแวดลอมคออะไร คานา ลองเปรยบเทยบรถจกรยานกบรถยนต หรอขนมท�ทาเองกบขนมท�ผานกระบวนการ กลาวถงเหตผลท�วาทาไมกจกรรมบางอยางสงผลกระทบตอรอยเทาทางนเวศมากกวากจกรรมบางอยาง นกเรยนพบวาบอยคร( งท�ปจจยสาคญคอน( ามน ย�งใชวตถดบมากเทาใดกตองอาศยกระบวนการมากข(นเทาน(น และย�งระยะทางขนสงมากข(นเทาใด จะตองใชไปดวยเพ�อรองรบการปลอยกาซคารบอนและของเสยอ�น ๆ ท�เกดข(นของรอยเทาทางนเวศ

ในช�นเรยน ใหถามนกเรยนวา ระหวางขนมท(งสองแบบนกเรยนชอบขนมแบบใดมากกวากนและเพราะเหตใด ความคดเหนบางอยาง โดยเฉพาะอยางย�งเก�ยวกบราคานาไปสหวขอท�วา เพราะเหตใดขนมสาเรจรปจงไดรบความนยมในประเทศไทย หลงจากน(นใหนกเรยนบอกวา ในขนมแตละแบบมสวนประกอบอะไรบาง โดยใชความรท�มอยหรออานจากซองผลตภณฑ แลวจงโยงไปสจดประสงคหลก ดวยการใหนกถงสวนประกอบท�แตกตางกน เพ�อทาใหการวเคราะหน(โยงกลบมาสส�งท�ตอ สรปส( น ๆ กคอ มอะไรเกดข( นบางในการทาขนม ความสมพนธดงกลาวบนกระดานหรอกระดาษบนขาต(ง

ระยะเวลา 20 นาท อปกรณประกอบกจกรรมR1 ภาพของขนมไทยสองอยาง กระบวนการนอยกวาอยางหน�งมการบรรจและผานกระบวนการ หรอใช ภาพงายๆ ของจกรยานและรถยนต

ผลกระทบดานส#งแวดลอมคออะไร

ลองเปรยบเทยบรถจกรยานกบรถยนต หรอขนมท�ทาเองกบขนมท�ผานกระบวนการ กลาวถงเหตผลท�วาทาไมกจกรรมบางอยางสงผลกระทบตอรอยเทาทางนเวศมากกวากจกรรมบางอยาง นกเรยนพบวาบอยคร( งท�ปจจยสาคญคอน( ามน ย�งใชวตถดบมากเทาใดกตองอาศยกระบวนการมากข(นเทาน(น และย�งระยะทางขนสงมากข(นเทาใด จะตองใชน( ามนหรอเกดของเสยมากข(นเทาน(น และยงตองใชพ(นท�โลกมากข(นตามไปดวยเพ�อรองรบการปลอยกาซคารบอนและของเสยอ�น ๆ ท�เกดข(น การปลอยกาซคารบอนเปนสวนท�สาคญมาก

ใหถามนกเรยนวา ระหวางขนมท(งสองแบบนกเรยนชอบขนมแบบใดมากกวากนและเพราะเหตใด ความคดเหนบางอยาง โดยเฉพาะอยางย�งเก�ยวกบราคา และความสะดวก อาจนามากลาวถงภายหลง เม�อการสนทนานาไปสหวขอท�วา เพราะเหตใดขนมสาเรจรปจงไดรบความนยมในประเทศไทย (เชนเดยวกบในท�อ�นๆ

หลงจากน(นใหนกเรยนบอกวา ในขนมแตละแบบมสวนประกอบอะไรบาง โดยใชความรท�มอยหรออานจากซองผลตภณฑ แลวจงโยงไปสจดประสงคหลก ดวยการใหนกถงสวนประกอบท�แตกตางกน เพ�อทาใหการวเคราะหน(โยงกลบมาสส�งท�ตองการจะส�อ

มอะไรเกดข( นบางในการทาขนม ‘ก’ กบขนม ‘ข’ อาจจะมการเขยนหวงโซของความสมพนธดงกลาวบนกระดานหรอกระดาษบนขาต(ง

อปกรณประกอบกจกรรม ภาพของขนมไทยสองอยาง เปนขนมท�ผานกระบวนการ (ขนมสาเรจรป)

กระบวนการนอยกวา หรอขนมสองอยาง อยางหน�งใชสวนประกอบและวตถดบในทองถ�น อกอยางหน�งมการบรรจและผานกระบวนการ หรอใช ภาพงายๆ ของจกรยานและรถยนต

20

ลองเปรยบเทยบรถจกรยานกบรถยนต หรอขนมท�ทาเองกบขนมท�ผานกระบวนการ แบบฝกหดน( จะกลาวถงเหตผลท�วาทาไมกจกรรมบางอยางสงผลกระทบตอรอยเทาทางนเวศมากกวากจกรรมบางอยาง นกเรยนพบวาบอยคร( งท�ปจจยสาคญคอน( ามน ย�งใชวตถดบมากเทาใดกตองอาศยกระบวนการมากข(นเทาน(น และย�ง

น( ามนหรอเกดของเสยมากข(นเทาน(น และยงตองใชพ(นท�โลกมากข(นตามการปลอยกาซคารบอนเปนสวนท�สาคญมาก

ใหถามนกเรยนวา ระหวางขนมท(งสองแบบนกเรยนชอบขนมแบบใดมากกวากนและเพราะเหตใด ความและความสะดวก อาจนามากลาวถงภายหลง เม�อการสนทนา

เชนเดยวกบในท�อ�นๆ)

หลงจากน(นใหนกเรยนบอกวา ในขนมแตละแบบมสวนประกอบอะไรบาง โดยใชความรท�มอยหรออานจากซองผลตภณฑ แลวจงโยงไปสจดประสงคหลก ดวยการใหนกถงสวนประกอบท�แตกตางกน เพ�อทาใหการ

อาจจะมการเขยนหวงโซของ

) และขนมท�ผานหรอขนมสองอยาง อยางหน�งใชสวนประกอบและวตถดบในทองถ�น อก

อยางหน�งมการบรรจและผานกระบวนการ หรอใช ภาพงายๆ ของจกรยานและรถยนต

ตวอยางการวเคราะหส#งท#เกดข�นจากขนมท#ผานกระบวนการ มดงน� แหลงท�มาของสวนประกอบตาง ๆ เคร�องยนตในการเกบเก�ยว เกดการขนสงเพ�อนาสวนผสมท(งหมดมารวมไวดวยกน พลงงานท�ตองใชเพ�อสรางเคร�องจกรในโรงงาน พลงงานท�ใชเพ�อขบเคล�อนเคร�องจกร เพ�อรกษาความเยนของอาคาร วสดแตกตสาหรบบรรจภณฑ เชน พลาสตกซ�งตองใชผลตภณฑท�มาจากน( ามน การขนสงผลตภณฑไปยงโกดงหรอรานคากเชนเดยวกน นอกจากน( ยงตองมการเดนทางของพนกงานไปท�โรงงาน การเดนทางของผบรโภคไปยงรานคาโดยรถยนตหรอรถโดยสาร เปนตน รวมท(งตนประกน การทดสอบคณภาพ หรอการขอใบอนญาตจากรฐบาลและอ�น ๆ สรปไดวา กจกรรมท(งหมดน(ตองใชน( ามนไมวาดวยวธใดวธหน�ง ซ�งมากกวาขนมท�ทาจากวตถดบงายๆในทองถ�น ขอสรป : การใชพลงงานเช(อเพลงถานหนคอสวนสาคญท�สงผลตอขนาดของรอยเทาทางนเวศ และเปนเหตผลวาทาไม รอยเทาทางนเวศของกจกรรมตางๆ จงแตกตางกนมาก นอกจากน( เร� องของคารบอนกมความสาคญ และจะตองนามาพจารณาในกจกรรมของหลกสตรตอไป R1 ภาพของขนมท#ผานกระบวนการ กบ

ขนมท�ผานกระบวนการ Bangkok Photo: Field Studies Council (UK)

ตวอยางการวเคราะหส#งท#เกดข�นจากขนมท#ผานกระบวนการ มดงน� แหลงท�มาของสวนประกอบตาง ๆ อาจมปยและยาฆาแมลงตดมาดวย มการใชรถแทรกเตอรและ

เคร�องยนตในการเกบเก�ยว เกดการขนสงเพ�อนาสวนผสมท(งหมดมารวมไวดวยกน พลงงานท�ตองใชเพ�อสรางเคร�องจกรในโรงงาน พลงงานท�ใชเพ�อขบเคล�อนเคร�องจกร เพ�อรกษาความเยนของอาคาร วสดแตกตสาหรบบรรจภณฑ เชน พลาสตกซ�งตองใชผลตภณฑท�มาจากน( ามน การขนสงผลตภณฑไปยงโกดงหรอรานคากเชนเดยวกน นอกจากน( ยงตองมการเดนทางของพนกงานไปท�โรงงาน การเดนทางของผบรโภคไปยงรานคาโดยรถยนตหรอรถโดยสาร เปนตน รวมท(งตนทนท�เก�ยวกบการพาณชยท�วไป ไดแก ธรกจการธนาคารและการประกน การทดสอบคณภาพ หรอการขอใบอนญาตจากรฐบาลและอ�น ๆ สรปไดวา กจกรรมท(งหมดน(ตองใชน( ามนไมวาดวยวธใดวธหน�ง ซ�งมากกวาขนมท�ทาจากวตถดบงายๆในทองถ�น

งงานเช(อเพลงถานหนคอสวนสาคญท�สงผลตอขนาดของรอยเทาทางนเวศ และเปนเหตผลวาทาไม รอยเทาทางนเวศของกจกรรมตางๆ จงแตกตางกนมาก นอกจากน( เร� องของคารบอนกมความสาคญ และจะตองนามาพจารณาในกจกรรมของหลกสตรตอไป

ภาพของขนมท#ผานกระบวนการ กบขนมท#ผานกระบวนการนอยกวา

Bangkok Photo: Field Studies Council (UK)

21

อาจมปยและยาฆาแมลงตดมาดวย มการใชรถแทรกเตอรและเคร�องยนตในการเกบเก�ยว เกดการขนสงเพ�อนาสวนผสมท(งหมดมารวมไวดวยกน พลงงานท�ตองใชเพ�อสรางเคร�องจกรในโรงงาน พลงงานท�ใชเพ�อขบเคล�อนเคร�องจกร เพ�อรกษาความเยนของอาคาร วสดแตกตางกนท�ใชสาหรบบรรจภณฑ เชน พลาสตกซ�งตองใชผลตภณฑท�มาจากน( ามน การขนสงผลตภณฑไปยงโกดงหรอรานคากเชนเดยวกน นอกจากน( ยงตองมการเดนทางของพนกงานไปท�โรงงาน การเดนทางของผบรโภคไปยงรานคา

ทนท�เก�ยวกบการพาณชยท�วไป ไดแก ธรกจการธนาคารและการประกน การทดสอบคณภาพ หรอการขอใบอนญาตจากรฐบาลและอ�น ๆ สรปไดวา กจกรรมท(งหมดน(ตองใช

งงานเช(อเพลงถานหนคอสวนสาคญท�สงผลตอขนาดของรอยเทาทางนเวศ และเปนเหตผลวาทาไม รอยเทาทางนเวศของกจกรรมตางๆ จงแตกตางกนมาก นอกจากน( เร� องของคารบอนกม

ขนมท�ผานกระบวนการนอยกวา

กรณศกษา Ghost hectares

Ghost hectares คออาหารและพชผลท�ไมไดปลกเพ�อเปนอาหารของมนษยโดยตรง แตปลกข(นเพ�อเล(ยงสตว ส�งเหลาน( คอสวนหน�งของผลกระทบดานส�งแวดลอมท�เกดจากอาหาร แตเหนไดไมชดเจน “มคาถามถงตนทนอนแทจรงของเน(อสตว การเพาะปลกดงกลาวเฉพาะในประเทศไทยเพยงประเทศเดยวน(น ตองอาศยถง เปนพ(นท�ขนาดใกลเคยงกบประเทศไอรแลนด ในยโรป การสงออกพชผลเหลาน( บดเบอนเศรษฐกจชนบทของประเทศกาลงพฒนา และกระตนใหเกษตรกรรายยอยอยากปลกพชทาเงนเพ�อสงออก แทนท�จะปลกพชผลเพ�อตอบสนองความตองการของทองถ�น

http://www.mcspotlight.org/media/reports/foodmiles.html

ขนมท�ผานกระบวนการนอยกวา Bangkok Photo: Field Studies Council (UK)

คออาหารและพชผลท�ไมไดปลกเพ�อเปนอาหารของมนษยโดยตรง แตปลกข(นเพ�อเล(ยงคอสวนหน�งของผลกระทบดานส�งแวดลอมท�เกดจากอาหาร แตเหนไดไมชดเจน

มคาถามถงตนทนอนแทจรงของเน(อสตว และพ(นท�อนกวางใหญซ�งใชสาหรบเพาะปลกอาหารเพ�อเล(ยงสตวการเพาะปลกดงกลาวเฉพาะในประเทศไทยเพยงประเทศเดยวน(น ตองอาศยถง

เปนพ(นท�ขนาดใกลเคยงกบประเทศไอรแลนด (17.8 ลานเฮคตาร) สาหรบการปลกมนสาปะหลงเพ�อการปศสตวในยโรป การสงออกพชผลเหลาน( บดเบอนเศรษฐกจชนบทของประเทศกาลงพฒนา และกระตนใหเกษตรกรรายยอยอยากปลกพชทาเงนเพ�อสงออก แทนท�จะปลกพชผลเพ�อตอบสนองความตองการของทองถ�น

http://www.mcspotlight.org/media/reports/foodmiles.html

22

คออาหารและพชผลท�ไมไดปลกเพ�อเปนอาหารของมนษยโดยตรง แตปลกข(นเพ�อเล(ยงคอสวนหน�งของผลกระทบดานส�งแวดลอมท�เกดจากอาหาร แตเหนไดไมชดเจน

และพ(นท�อนกวางใหญซ�งใชสาหรบเพาะปลกอาหารเพ�อเล(ยงสตว” การเพาะปลกดงกลาวเฉพาะในประเทศไทยเพยงประเทศเดยวน(น ตองอาศยถง 44 ลาน ghost acres (ซ� ง

สาหรบการปลกมนสาปะหลงเพ�อการปศสตวในยโรป การสงออกพชผลเหลาน( บดเบอนเศรษฐกจชนบทของประเทศกาลงพฒนา และกระตนใหเกษตรกรรายยอยอยากปลกพชทาเงนเพ�อสงออก แทนท�จะปลกพชผลเพ�อตอบสนองความตองการของทองถ�น”

3 ค ) ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย แ ล ะ โ ล ก คานา รอยเทาทางนเวศสามารถนามาประยกตใชไดกบบคคล องคกร เชน โรงเรยน และภมภาคหรอประเทศ กจกรรมส(น ๆ น(ทาใหนกเรยนไดรจกแนวคดของการเปรยบเทยบในระดบโลก และทราบถงสถานะของประเทศไทยบนเวทโลก เม�อกลาวถงรอยเทาทางนเวศ กจกรรมดงกลาวอางองจากบางสวนของรายงานเก�ยวกบรอยเทาท า ง น เ ว ศ ข อ ง ช า ต ต า ง ๆ ใ น ภ ม ภ า ค เ อ เ ช ย แ ป ซ ฟ ค ซ� ง อ ง ค ก า ร ก อ ง ท น ส ต ว ป า โ ล ก จhttp://assets.panda.org/downloads/asialpr2005.pdf

ในช(นเรยน ครควรเตรยมแผนกระดาษท�ตดมาแลว และสาเนาของกราฟพ(นฐาน โดยจดชดหน�งใหแกเดกนกเรยนหน�งกลมซ�งมส�หรอหาคน (กรณาอานคาส�งใน เหลาน(แสดงถงขนาดของรอยเทาทางนเวศของประเทศตอไปน(A - สหราชอาณาจกร, 5.4 โกลบอลเฮคตาร B - ประเทศไทย, 1.6 โกลบอลเฮคตารC – สหรฐอเมรกา, 9.5 โกลบอลเฮคตารD - จน, 1.5 โกลบอลเฮคตาร E – อนเดย, 0.8 โกลบอลเฮคตารF – ลาว, 1.0 โกลบอลเฮคตารท�มา: รายงานเร�องโลกขององคการกองทนสตวปาโลก

ระยะเวลา : 30-40 อปกรณประกอบกจกรรมR1 คาแนะนาเพ�อเตรยมแบบฝกหดจากกราฟ R2 กราฟเปลา R3 แผนท�ขนาด R4 แผนท�โลกตามรอยเทาทางนเวศ นกเรยนตองใชปากกาและดนสอส สวนคร ใชเทปกาว หรอท�ตดภาพแบบ

ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย แ ล ะ โ ล ก

รอยเทาทางนเวศสามารถนามาประยกตใชไดกบบคคล องคกร เชน โรงเรยน และภมภาคหรอประเทศ น(ทาใหนกเรยนไดรจกแนวคดของการเปรยบเทยบในระดบโลก และทราบถงสถานะของประเทศ

ไทยบนเวทโลก เม�อกลาวถงรอยเทาทางนเวศ กจกรรมดงกลาวอางองจากบางสวนของรายงานเก�ยวกบรอยเทาท า ง น เ ว ศ ข อ ง ช า ต ต า ง ๆ ใ น ภ ม ภ า ค เ อ เ ช ย แ ป ซ ฟ ค ซ� ง อ ง ค ก า ร ก อ ง ท น ส ต ว ป า โ ล ก จhttp://assets.panda.org/downloads/asialpr2005.pdf

ครควรเตรยมแผนกระดาษท�ตดมาแลว และสาเนาของกราฟพ(นฐาน โดยจดชดหน�งใหแกเดกนกเรยนหน�งกรณาอานคาส�งใน R1) ถงแมจะไมไดทาเคร�องหมายไวเหมอนใน

เหลาน(แสดงถงขนาดของรอยเทาทางนเวศของประเทศตอไปน( : โกลบอลเฮคตาร

โกลบอลเฮคตาร โกลบอลเฮคตาร

โกลบอลเฮคตาร

เฮคตาร องคการกองทนสตวปาโลก พ.ศ. 2547 (WWF Living Planet Report 2004)

40 นาท

อปกรณประกอบกจกรรม คาแนะนาเพ�อเตรยมแบบฝกหดจากกราฟ (กรณาดขอความ)

แผนท�ขนาด A4 แสดงโครงรางของประเทศไทยบนตารางส�เหล�ยม แผนท�โลกตามรอยเทาทางนเวศ

นกเรยนตองใชปากกาและดนสอส สวนคร ใชเทปกาว หรอท�ตดภาพแบบ ‘บลแทก

23

รอยเทาทางนเวศสามารถนามาประยกตใชไดกบบคคล องคกร เชน โรงเรยน และภมภาคหรอประเทศ น(ทาใหนกเรยนไดรจกแนวคดของการเปรยบเทยบในระดบโลก และทราบถงสถานะของประเทศ

ไทยบนเวทโลก เม�อกลาวถงรอยเทาทางนเวศ กจกรรมดงกลาวอางองจากบางสวนของรายงานเก�ยวกบรอยเทาท า ง น เ ว ศ ข อ ง ช า ต ต า ง ๆ ใ น ภ ม ภ า ค เ อ เ ช ย แ ป ซ ฟ ค ซ� ง อ ง ค ก า ร ก อ ง ท น ส ต ว ป า โ ล ก จ ด ท า ข( น

ครควรเตรยมแผนกระดาษท�ตดมาแลว และสาเนาของกราฟพ(นฐาน โดยจดชดหน�งใหแกเดกนกเรยนหน�งถงแมจะไมไดทาเคร�องหมายไวเหมอนใน R1 แตกระดาษท�ตดมา

(WWF Living Planet Report 2004)

บลแทก’

ใหนกเรยนแยกกระดาษท�ตดออกมาตามขนาด และปรกษากนวากระดาษแผนใดจะเปนตวแทนของ

ประเทศไหน (ขนาดของรอยเทาทางนเวศท(งหมดเปนตวเลขตอประชากรหน�งคน ไมใชตอจานวนเฮคตารท(งหมด

ตอประเทศ) ดวยเหตน(ตวเลขดงกลาวจงสะทอนใหเหนวา อะไรทาใหรอยเทาทางนเวศใหญกวาหรอเลกกวา ซ�ง

รอยเทาทางนเวศมความสมพนธตอพ(นท� และส�งท�ประเทศน(นๆบรโภคหรอผลต ประเทศท�มพ(นท�ซ�งใหผลผลต

มากกวา (ดกจกรรม 3ก) สามารถรบของเสยไดมากกวาประเท

นกเรยนจะนาแผนกระดาษท�ตดไวมาวางบนกราฟเปลา ไทย โดยนามาระบายสเขม เพ�อใหบงช(ไดงายในขณะนาเสนอ กลมตาง ๆ ตดกระดาษท�ไดจาแนกและทาเคร�องหมายไวใน หลงจากท�ไดดรปภาพแลว ใหซกถามถงทางเลอกของแตละกลม โดยเฉพาะถามถงเหตผลทาไมประเทศหน�งนาจะมรอยเทาทางนเวศใหญกวาหรอเลกกวาอกประเทศหน�ง มความคดเปนเอกฉนทเร�องตาแหนงของประเทศไทย ใหเปดเผยผลท�แทจรงและพดคยหารอ จากน(นใหนกเรยนนากราฟของตนออกมา และขดเสนขามระดบของรอยเทา ซ�งมคาเทากบ โลก (1.8 จเอชเอ) ประเทศไทยจะอยในตาแหนงใด ในแผนท�โครงรางของเพ�อแสดงถงรอยเทาทางนเวศโดยรวมของประเทศ โดยอาจบอกนกเรยนวา ประเทศไทยมประชากรประมาณ ลานคน และแตละคนมคารอยเทาเชงนเวศ สาหรบสวนท�เหลอใหนกเรยนตดสนใจกนเอง ไทยบาง คาตอบท�ถกตองคอ จะตองเตมตาราง ทางนเวศบนพ(นท�น(น แสดงถง

ใหนกเรยนแยกกระดาษท�ตดออกมาตามขนาด และปรกษากนวากระดาษแผนใดจะเปนตวแทนของ

ขนาดของรอยเทาทางนเวศท(งหมดเปนตวเลขตอประชากรหน�งคน ไมใชตอจานวนเฮคตารท(งหมด

ดวยเหตน(ตวเลขดงกลาวจงสะทอนใหเหนวา อะไรทาใหรอยเทาทางนเวศใหญกวาหรอเลกกวา ซ�ง

รอยเทาทางนเวศมความสมพนธตอพ(นท� และส�งท�ประเทศน(นๆบรโภคหรอผลต ประเทศท�มพ(นท�ซ�งใหผลผลต

สามารถรบของเสยไดมากกวาประเทศท�เลกกวาหรอทรกนดารกวา

นกเรยนจะนาแผนกระดาษท�ตดไวมาวางบนกราฟเปลา R2 และควรเลอกแผนท�คดวาแสดงถงประเทศไทย โดยนามาระบายสเขม เพ�อใหบงช(ไดงายในขณะนาเสนอ

กลมตาง ๆ ตดกระดาษท�ไดจาแนกและทาเคร�องหมายไวใน ‘หองแสดงภาพ’ (galleryหลงจากท�ไดดรปภาพแลว ใหซกถามถงทางเลอกของแตละกลม โดยเฉพาะถามถงเหตผลทาไมประเทศหน�งนาจะมรอยเทาทางนเวศใหญกวาหรอเลกกวาอกประเทศหน�ง

มความคดเปนเอกฉนทเร�องตาแหนงของประเทศไทย ใหเปดเผยผลท�แทจรงและพดคยหารอ

จากน(นใหนกเรยนนากราฟของตนออกมา และขดเสนขามระดบของรอยเทา ซ�งมคาเทากบ ประเทศไทยจะอยในตาแหนงใด

ในแผนท�โครงรางของประเทศไทย ขอใหนกเรยนระบายสในชองของตวเลข 10,000เพ�อแสดงถงรอยเทาทางนเวศโดยรวมของประเทศ โดยอาจบอกนกเรยนวา ประเทศไทยมประชากรประมาณ ลานคน และแตละคนมคารอยเทาเชงนเวศ 1.5 จเอชเอ ซ� งรวมกนเปน 1,000 เฮคตาร ใน สาหรบสวนท�เหลอใหนกเรยนตดสนใจกนเอง แผนท�ดงกลาวบอกอะไรเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศของ

คาตอบท�ถกตองคอ จะตองเตมตาราง 90 แผนใหเตม เพ�อแสดงถงรอยเทาทางนเวศ สาหรบสวนเกนของรอยเทาทางนเวศบนพ(นท�น(น แสดงถง ‘การทาเกนไป’ ซ�งเปนชองวางของความย�งยน (1)

24

ใหนกเรยนแยกกระดาษท�ตดออกมาตามขนาด และปรกษากนวากระดาษแผนใดจะเปนตวแทนของ

ขนาดของรอยเทาทางนเวศท(งหมดเปนตวเลขตอประชากรหน�งคน ไมใชตอจานวนเฮคตารท(งหมด

ดวยเหตน(ตวเลขดงกลาวจงสะทอนใหเหนวา อะไรทาใหรอยเทาทางนเวศใหญกวาหรอเลกกวา ซ�ง

รอยเทาทางนเวศมความสมพนธตอพ(นท� และส�งท�ประเทศน(นๆบรโภคหรอผลต ประเทศท�มพ(นท�ซ�งใหผลผลต

ศท�เลกกวาหรอทรกนดารกวา

และควรเลอกแผนท�คดวาแสดงถงประเทศ

gallery) รอบหองเรยน และหลงจากท�ไดดรปภาพแลว ใหซกถามถงทางเลอกของแตละกลม โดยเฉพาะถามถงเหตผลทาไมประเทศหน�งนาจะ

มความคดเปนเอกฉนทเร�องตาแหนงของประเทศไทย ใหเปดเผยผลท�แทจรงและพดคยหารอกน

จากน(นใหนกเรยนนากราฟของตนออกมา และขดเสนขามระดบของรอยเทา ซ�งมคาเทากบ สวนแบงของ

10,000 ตร.กม. ใหถกตอง เพ�อแสดงถงรอยเทาทางนเวศโดยรวมของประเทศ โดยอาจบอกนกเรยนวา ประเทศไทยมประชากรประมาณ 60

เฮคตาร ใน 1 ตารางกโลเมตร แผนท�ดงกลาวบอกอะไรเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศของประเทศ

แผนใหเตม เพ�อแสดงถงรอยเทาทางนเวศ สาหรบสวนเกนของรอยเทา

R4 เปนแผนท�ท�แสดงใหเหนถงโลกท�มอาณาเขตของประเทศท�ถกบดเบอน เพ�อแสดงผลกระทบทางส�งแวดลอมโดยรวมของประเทศ ซ� งข(นอยกบรอยเทาของประเทศน(น การปรกษาหารออาจเนนถงส�งท�นกเรยนไดคนพบ หรอคาถามตอไปท�นกเรยนตองการถาม ซ�งเปนผลจากการท�ไดด โดยสรป ใหนกเรยนแสดงความเหนวาพวกเขาคาดหวงวา หรอลดลงในอนาคต และมแนวโนมอยางไรในกจกรรมน(น เชน การเดนทางโดยรถยนตหรอรถจกรยานยนต การเพ�มข(นของรายได การซ(ออาหารท�ผานกระบวนการ การกนเน(ในบาน การใชเคร�องปรบอากาศและเคร�องไฟฟา หากคาดวาส�งเหลาน( จะเพ�มข(น รอยเทาทางนเวศกจะเพ�มข(นเชนกน

(1) ประเทศไทยมพ(นท� 517,000 ลานคน x 1.5 เฮคตาร ตอคนแผนตารางส�เหล�ยมประมาณ ยากท�จะวดผลเร�องน( เพราะพ(นท�ท�ลดลงของประเทประเทศหน�งเพ�มข(น

เปนแผนท�ท�แสดงใหเหนถงโลกท�มอาณาเขตของประเทศท�ถกบดเบอน เพ�อแสดงผลกระทบทางส�งแวดลอมโดยรวมของประเทศ ซ� งข(นอยกบรอยเทาของประเทศน(น การปรกษาหารออาจเนนถงส�งท�นกเรยนไดคนพบ หรอคาถามตอไปท�นกเรยนตองการถาม ซ�งเปนผลจากการท�ไดดแผนท�

โดยสรป ใหนกเรยนแสดงความเหนวาพวกเขาคาดหวงวา ‘รอยเทาทางนเวศ’ ของประเทศไทยจะเพ�มข(นหรอลดลงในอนาคต และมแนวโนมอยางไรในกจกรรมน(น เชน การเดนทางโดยรถยนตหรอรถจกรยานยนต การเพ�มข(นของรายได การซ(ออาหารท�ผานกระบวนการ การกนเน(อ ปลา และผลตภณฑจากนม การซ(อสนคาเคร�องใชในบาน การใชเคร�องปรบอากาศและเคร�องไฟฟา หากคาดวาส�งเหลาน( จะเพ�มข(น รอยเทาทางนเวศกจะเพ�มข(น

517,000 ตร. กม. รอยเทาทางนเวศของประเทศไทยคอ 900,000เฮคตาร ตอคน) แผนท�ดงกลาวถอวา 1 ตาราง = 10,000 ตร. กม. ดงน(นประเทศไทยจงครอบคลม

แผนตารางส�เหล�ยมประมาณ 50-52 แผน ถงแมวาคาของรอยเทาทางนเวศจะสงกวาพ(นท�ของประเทศ เปนการยากท�จะวดผลเร�องน( เพราะพ(นท�ท�ลดลงของประเทศหน�งอาจเกดจากพ(นท�ท�สรางผลผลตทางชวภาพของอก

25

เปนแผนท�ท�แสดงใหเหนถงโลกท�มอาณาเขตของประเทศท�ถกบดเบอน เพ�อแสดงผลกระทบทางส�งแวดลอมโดยรวมของประเทศ ซ� งข(นอยกบรอยเทาของประเทศน(น การปรกษาหารออาจเนนถงส�งท�นกเรยนไดคนพบ

ของประเทศไทยจะเพ�มข(นหรอลดลงในอนาคต และมแนวโนมอยางไรในกจกรรมน(น เชน การเดนทางโดยรถยนตหรอรถจกรยานยนต การ

อ ปลา และผลตภณฑจากนม การซ(อสนคาเคร�องใชในบาน การใชเคร�องปรบอากาศและเคร�องไฟฟา หากคาดวาส�งเหลาน( จะเพ�มข(น รอยเทาทางนเวศกจะเพ�มข(น

900,000 ตร. กม. (ประชาชน 60 ดงน(นประเทศไทยจงครอบคลม

แผน ถงแมวาคาของรอยเทาทางนเวศจะสงกวาพ(นท�ของประเทศ เปนการศหน�งอาจเกดจากพ(นท�ท�สรางผลผลตทางชวภาพของอก

R1 ถายสาเนา และตดการด หรอกระดาษเปนรปส�เหล�ยมพ(นผา ตามภาพตดสนวารปทรงไหนตรงกบขนาดของรอยเทาทางนเวศของประเทศใด จดวางลงบนกราฟ และจดทารายการเพ�อตรวจสอบดงตอไปน( ฉนคดวา

สหราชอาณาจกร ประเทศไทย สหรฐอเมรกา อนเดย จน ลาว ระบายสบตรท�คณเลอกไวสาหรบเปรยบเทยบทางเลอกของคณกบกลม ขอเสนอแนะ ประเทศน(นมประชากรมากหรอนอยผลตไฟฟาอยางไร ? ประเทศน(นมจานวนรถยนตเทาไรตอประชากร * p/ca = ตอคน ตอจานวนประชากรในประเทศ

ถายสาเนา และตดการด หรอกระดาษเปนรปส�เหล�ยมพ(นผา ตามภาพ ตดสนวารปทรงไหนตรงกบขนาดของรอยเทาทางนเวศของประเทศใด จดวางลงบนกราฟ และจดทารายการเพ�อตรวจสอบดงตอไปน(

....คอบตร และมรอยเทาทางนเวศตอประชากรในขนาด

[ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ]

ระบายสบตรท�คณเลอกไวสาหรบประเทศไทย ดวยสประจาชาต เปรยบเทยบทางเลอกของคณกบกลม

ประเทศน(นมประชากรมากหรอนอย ? ประเทศน(นร� ารวยหรอยากจนหรอปานกลางประเทศน(นมจานวนรถยนตเทาไรตอประชากร 1,000 คน ?

ตอคน ตอจานวนประชากรในประเทศ

26

และมรอยเทาทางนเวศตอประชากรในขนาด...

[ ] จเอชเอ [ ] จเอชเอ [ ] จเอชเอ [ ] จเอชเอ [ ] จเอชเอ [ ] จเอชเอ

ประเทศน(นร� ารวยหรอยากจนหรอปานกลาง ? ประเทศน(น

27

C

E F

A

B

D

5 จเอชเอ

10 จเอชเอเอช

2.5 จเอชเอ

28

R2 วางกระดาษท#ตดไวบนกราฟ และเดาวาประเทศไหนนาจะอยตรงไหน

จเอชเอ

ประเทศ

29

R3 ประเทศไทย

30

R4

3ง) สรปการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน คานา กจกรรมสดทายในช(นเรยน กอนท�จะดาเนนการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนกรณาศกษาขอมลของโครงการแขงขนในเวบไซตอาหาร อาคาร น( า พลงงาน การเดนทาง และของเสย

ในช(นเรยน กจกรรมน( เปนชวงของการสรปท�สาคญ เอกสาร รอยเทาทางนเวศเขาดวยกน ครอาจเร�มตนดวยการใดในโรงเรยนบางท�สงผลกระทบตอส�งแวดลอม อาจเขยนรายการข(นมาตามความคดของนกเรยนและจากการสนทนา โดยใหนกเรยนแบงกลมความคดเหนตางๆ ออกเปนประเภท ซ�งจะชวยใหไดหวขอท�จาเปนท(งหกกลมท(งหมด แตหวงวานกเรยนคงจะพอใจท�เหนวาความคดของพวกเขาใกลเคยงกบหวขอท�กาหนดมากแคไหน อธบายถงหวขอสาคญท(งหกกลม ไดแก อาหาร อาคาร พลงงาน น( า การเดนทาง และขยะ ซ� งจะนามาใชกบเคร�องคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน ขยายความแตละสวนดวยการสรางตวอยางของผลกระทบท�มตอส�งแวดลอมขององคประกอบทกสวน หากยงนกกนไมคอยออก ตวอยางเชน ... อาคารตางๆ ตองใชวสดและทรพยากรแตกตางกนกทาใหเกดความแตกตางในการกอสราง อาคารคอนกรตมกจะสรางผลกระทบมากกวาอาคารไม เน�องจากคอนกรตตองใชพลงงานมากกวา

1 น�คอตารางแสดงพลงงานท�ใชเพ�อใหไดมาซ�ง

ระยะเวลา : 20 อปกรณประกอบกจกรรม

R1 กลมหลกของรอยเทาทางนเวศ

การแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

กจกรรมสดทายในช(นเรยน กอนท�จะดาเนนการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนกรณาศกษาขอมลของโครงการแขงขนในเวบไซต ซ� งหมวดหมทรพยากรหลกจะถกนามาใชในกจกรรมมท(งส(น

การเดนทาง และของเสย

กจกรรมน( เปนชวงของการสรปท�สาคญ เอกสาร R1 จะกลาวถงกลมหลก ๆ หกกลมท�ใชเพ�อรวบรวมรอยเทาทางนเวศเขาดวยกน ครอาจเร�มตนดวยการไมใชเอกสาร R1 และถามความคดเหนวามส�งใดหรอกจกรรมใดในโรงเรยนบางท�สงผลกระทบตอส�งแวดลอม

อาจเขยนรายการข(นมาตามความคดของนกเรยนและจากการสนทนา โดยใหนกเรยนแบงกลมความคดเหนตางๆ ออกเปนประเภท ซ�งจะชวยใหไดหวขอท�จาเปนท(งหกกลม หวขอดงกลาวไมจาเปนตองตรงกบท(งหมด แตหวงวานกเรยนคงจะพอใจท�เหนวาความคดของพวกเขาใกลเคยงกบหวขอท�กาหนดมากแคไหน อธบายถงหวขอสาคญท(งหกกลม ไดแก อาหาร อาคาร พลงงาน น( า การเดนทาง และขยะ ซ� งจะนามาใชกบเคร�อง

เวศของโรงเรยน ขยายความแตละสวนดวยการสรางตวอยางของผลกระทบท�มตอส�งแวดลอมขององคประกอบทกสวน หากยงนกกนไมคอยออก

ทรพยากรตางๆ เชน พลงงานและน( าในการกอสรางและบารงรกษา แตกตางกนกทาใหเกดความแตกตางในการกอสราง อาคารคอนกรตมกจะสรางผลกระทบมากกวาอาคารไม เน�องจากคอนกรตตองใชพลงงานมากกวา1 ในการกอสราง แตอาจใชพลงงานนอยกวาในการบารงรกษา

ใชเพ�อใหไดมาซ�งวสดแตละอยางท�ใชในการกอสรางบานหลงหน�งในประเทศออสเตรเลย

20 นาท อปกรณประกอบกจกรรม

กลมหลกของรอยเทาทางนเวศ

31

กจกรรมสดทายในช(นเรยน กอนท�จะดาเนนการแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนกรณาศกษาขอมลซ� งหมวดหมทรพยากรหลกจะถกนามาใชในกจกรรมมท(งส(น 6 หมวดไดแก

จะกลาวถงกลมหลก ๆ หกกลมท�ใชเพ�อรวบรวมและถามความคดเหนวามส�งใดหรอกจกรรม

อาจเขยนรายการข(นมาตามความคดของนกเรยนและจากการสนทนา โดยใหนกเรยนแบงกลมความหวขอดงกลาวไมจาเปนตองตรงกบ R1

ท(งหมด แตหวงวานกเรยนคงจะพอใจท�เหนวาความคดของพวกเขาใกลเคยงกบหวขอท�กาหนดมากแคไหน อธบายถงหวขอสาคญท(งหกกลม ไดแก อาหาร อาคาร พลงงาน น( า การเดนทาง และขยะ ซ� งจะนามาใชกบเคร�อง

เวศของโรงเรยน ขยายความแตละสวนดวยการสรางตวอยางของผลกระทบท�มตอ

ตางๆ เชน พลงงานและน( าในการกอสรางและบารงรกษา ชนดของอาคารท�แตกตางกนกทาใหเกดความแตกตางในการกอสราง อาคารคอนกรตมกจะสรางผลกระทบมากกวาอาคารไม

ในการกอสราง แตอาจใชพลงงานนอยกวาในการบารงรกษา

วสดแตละอยางท�ใชในการกอสรางบานหลงหน�งในประเทศออสเตรเลย

อยางไรกตาม ในขณะสรปยออาจมการอธบายวาเคร�องมการต(งสมมตฐานของอาคาร ตวอยางของการต(งสมมตฐานเชนน( อกมากมาย ซ� งทาใหสามารถจดการกบงานท�มสวนเก�ยวของไดรอยเทาทางนเวศเปนเร�อง ท�มรายละเอยดมาก ย�งวเคราะหละเอยดมากเทาใด กย�งหาตตวอยางงาย ๆ เชน เร�องอาคาร ท�ไมสามารถระบไดแนนอนวา อาคารหลงน( มการซอมบอยแคไหน ซอมดวยอะไร หรอซอมเม�อไหร ` ถามนกเรยนวาหนวยตาง ๆ ในการบรโภคคออะไรบาง เพ�อใหมโอกาสช(ชดถงหนวยท�กาลงกลาวถงอย เครอขายรอยเทาทางนเวศระดบโลก แปรคาจากเฮคตารเปนไร หรอแปรกลบเปนเฮคตารอกคร( งอาจม

1 เฮคตาร = 6.25 ไร = 0.16 เฮคตาร

สรปวารอยเทาทางนเวศเปนการแสดงใหเหนภาพคราว ๆทางนเวศในโรงเรยนจะครอบคลมถงองคประกอบและสมจรงมากกวาการตรวจสอบดานส�งแวดลอมตามปกต อยางไรกตาม รอยเทาทางนเวศไมไดวดผลกระทบจากสารพษท�มตอสขภาพ หรอความกดดนและความลมเหลวทางสงคม หรอแมแตกาซเรอนกระจก ซ� งเกดข(นพรอมกบคารบอนไดออกไซด เชน มเทน หรอ ซเอฟซ รอยเทาทางนเวศเนนไปท�มนษยชาตและจะดารงชวตของตนและตอบสนองตอชวต รวมท(งความตองการเพ�มเตมของมนษยและกระบวนการกาจดของเสย

อยางไรกตาม ในขณะสรปยออาจมการอธบายวาเคร�องคานวณของโรงเรยนมกจะมการต(งสมมตฐาน เชน มการต(งสมมตฐานของอาคาร ‘โดยเฉล�ย’ ไมไดเจาะจงวาเปนอาคารไมหรออาคารคอนกรต นอกจากน( ยงมตวอยางของการต(งสมมตฐานเชนน( อกมากมาย ซ� งทาใหสามารถจดการกบงานท�มสวนเก�ยวของได

ท�มรายละเอยดมาก ย�งวเคราะหละเอยดมากเทาใด กย�งหาตวเลขท�ถกตองยากข(นเทาน(น ตวอยางงาย ๆ เชน เร�องอาคาร ท�ไมสามารถระบไดแนนอนวา อาคารหลงน( มการซอมบอยแคไหน ซอมดวยอะไร

มนกเรยนวาหนวยตาง ๆ ในการบรโภคคออะไรบาง เพ�อใหมโอกาสช(ชดถงหนวยท�กาลงกลาวถงอย เครอขายรอยเทาทางนเวศระดบโลก (The Global Footprint Network) ใชระบบเมตรกสาหรบการวดพ(นท� การแปรคาจากเฮคตารเปนไร หรอแปรกลบเปนเฮคตารอกคร( งอาจมประโยชน

เฮคตาร

สรปวารอยเทาทางนเวศเปนการแสดงใหเหนภาพคราว ๆ ของสถานการณในโรงเรยน การแขงขนรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนจะครอบคลมถงองคประกอบหลกในการบรโภค และขยะ ดงน(นจงใหภาพและสมจรงมากกวาการตรวจสอบดานส�งแวดลอมตามปกต

อยางไรกตาม รอยเทาทางนเวศไมไดวดผลกระทบจากสารพษท�มตอสขภาพ หรอความกดดนและความลมเหลวทางสงคม หรอแมแตกาซเรอนกระจก ซ� งเกดข(นพรอมกบคารบอนไดออกไซด เชน มเทน หรอ ซเอฟซ

ยเทาทางนเวศเนนไปท�มนษยชาตและ‘ขดความสามารถทางชวภาพ’ของธรรมชาต ซ� งเปนขดความสามารถท�จะดารงชวตของตนและตอบสนองตอชวต รวมท(งความตองการเพ�มเตมของมนษยและกระบวนการกาจดของเสย

32

คานวณของโรงเรยนมกจะมการต(งสมมตฐาน เชน ไมไดเจาะจงวาเปนอาคารไมหรออาคารคอนกรต นอกจากน( ยงม

ตวอยางของการต(งสมมตฐานเชนน( อกมากมาย ซ� งทาใหสามารถจดการกบงานท�มสวนเก�ยวของได ส�งสาคญคอวเลขท�ถกตองยากข(นเทาน(น

ตวอยางงาย ๆ เชน เร�องอาคาร ท�ไมสามารถระบไดแนนอนวา อาคารหลงน( มการซอมบอยแคไหน ซอมดวยอะไร

มนกเรยนวาหนวยตาง ๆ ในการบรโภคคออะไรบาง เพ�อใหมโอกาสช(ชดถงหนวยท�กาลงกลาวถงอย ใชระบบเมตรกสาหรบการวดพ(นท� การ

ของสถานการณในโรงเรยน การแขงขนรอยเทาในการบรโภค และขยะ ดงน(นจงใหภาพคราว ๆ ท�ดกวา

อยางไรกตาม รอยเทาทางนเวศไมไดวดผลกระทบจากสารพษท�มตอสขภาพ หรอความกดดนและความลมเหลวทางสงคม หรอแมแตกาซเรอนกระจก ซ� งเกดข(นพรอมกบคารบอนไดออกไซด เชน มเทน หรอ ซเอฟซ

ของธรรมชาต ซ� งเปนขดความสามารถท�จะดารงชวตของตนและตอบสนองตอชวต รวมท(งความตองการเพ�มเตมของมนษยและกระบวนการกาจดของเสย

R1 การวดผลกระทบของโรงเรยนท�มตอส�งแวดลอม ใสคาตอบลงในกรอบตอไปน( ใหสมบรณ ในแตละกรอบ บรโภค/ขยะ เชน ในกรอบ ‘อาหาร

อาหาร

อาคาร

การวดผลกระทบของโรงเรยนท�มตอส�งแวดลอม ใสคาตอบลงในกรอบตอไปน( ใหสมบรณ ในแตละกรอบ (ตอหน� งประเภท) จะม

อาหาร’ ใหใสคาวา ขนม

การเดนทาง

พลงงาน

33

จะม หวขอ สาหรบการ

น( า

ขยะ

บทท# 4 - การวเคราะหผล

คานา กจกรรมน( เปนการตดตามผลหลงจากท�ไดมการตรวจสอบรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนท�ลงทะเบยนไวเรยบรอยแลว ในการดาเนนกจกรรมในสวนน(วเคราะหผล จากผลการคานวณมกจะพบวาผลกระทบตอส�งแวดลอมในโรงเรยนมกวาคาเฉล�ยของผลกระทบตอส�งแวดลอมในประเทศไทย ผลกระทบตอส�งแวดลอมของโรงเรยนอาจจะนอยกวา 1 โกลบอลเฮคตารตอนกเรยนหน�งคน

คาอธบายของผลลพธท#ไดจากการคานวณ การท�ผลการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนมคาต�ากวาผประเทศไทยน(นมสาเหตมาจากปจจยหลายๆดาน ไดแก 1. การคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนน(นเปนโครงการใหมจงไมมขอมลพ(นฐานของโรงเรยนในประเทศไทย ดงน(นการดาเนนโครงการของโรงเรยนจงมลกษณะในการสรางฐานขอมลการใชทรละโรงเรยนข(นมาใหม ซ� งในการสรางฐานขอมลการใชทรพยากรของแตละโรงเรยนน(นไดทาการบนทกการใชทรพยากรเพยง 6 ดานไดแก การใชพลงงาน น( า อาหาร ขนาดอาคาร ขยะ และการเดนทางมาโรงเรยน ซ� งยงมไดรวมการใชทรพยากรประเภทอ�นของโรงเรยน เชน กาคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนมคาต�ากวาคาเฉล�ยของประเทศ 2. นกเรยนมการใชชวตประจาวนอยในโรงเรยนเพยงแคชวงเวลากลางวนท�มการเรยนหนงสอ อกท(งในชวงเวลาปดเทอมนกเรยนจะใชชวตปรมาใชประโยชนตลอดเวลา เฉล�ยแลวนกเรยนจะเขามาใชชวตและดาเนนกจกรรมตางๆภายในโรงเรยนปการศกษาละ 6 เดอนเทาน(น ดงน(นผลกระทบตอส�งแวดลอมของนกเรยนจงมคาต�ากวาคาเฉล�ยขอเฮคตารตอคน 3. โรงเรยนเปนสถานท�ท�ใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพเม�อเทยบกบอาคารอ�น ๆ เน�องจากนกเรยนทาการเรยนหนงสอเปนกลมใหญ ดงน(นจงใชเช(อเพลงและคาใชจายดานความรอนรวมกนในรปแบบท�แตกตางจากท�บานหรอท�ทางาน หรอแมกระท�งตกซ�งเ

กจกรรมน( เปนการตดตามผลหลงจากท�ไดมการตรวจสอบรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนท�ลงทะเบยนไวเรยบรอยแลว ในการดาเนนกจกรรมในสวนน( ทางโรงเรยนจาเปนตองมขอมลพ(นฐานบางประการเพ�อชวย

จากผลการคานวณมกจะพบวาผลกระทบตอส�งแวดลอมในโรงเรยนมกจะมคาผลลพธตอนกเรยนนอยกวาคาเฉล�ยของผลกระทบตอส�งแวดลอมในประเทศไทย ผลกระทบตอส�งแวดลอมของโรงเรยนอาจจะนอยกวา

โกลบอลเฮคตารตอนกเรยนหน�งคน

คาอธบายของผลลพธท#ไดจากการคานวณ การท�ผลการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนมคาต�ากวาผลกระทบตอส�งแวดลอมโดยเฉล�ยของ

ประเทศไทยน(นมสาเหตมาจากปจจยหลายๆดาน ไดแก การคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนน(นเปนโครงการใหมจงไมมขอมลพ(นฐานของโรงเรยนใน

ประเทศไทย ดงน(นการดาเนนโครงการของโรงเรยนจงมลกษณะในการสรางฐานขอมลการใชทรละโรงเรยนข(นมาใหม ซ� งในการสรางฐานขอมลการใชทรพยากรของแตละโรงเรยนน(นไดทาการบนทกการใช

ดานไดแก การใชพลงงาน น( า อาหาร ขนาดอาคาร ขยะ และการเดนทางมาโรงเรยน ซ� งยงมไดรวมการใชทรพยากรประเภทอ�นของโรงเรยน เชน การจดซ(อโตะ เกาอ( คอมพวเตอร เปนตน ทาใหผลลพธการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนมคาต�ากวาคาเฉล�ยของประเทศ

นกเรยนมการใชชวตประจาวนอยในโรงเรยนเพยงแคชวงเวลากลางวนท�มการเรยนหนงสอ อกท(งในชวงเวลาปดเทอมนกเรยนจะใชชวตประจาวนอยภายนอกโรงเรยน ทาใหพ(นท�ของโรงเรยนน(นไมไดมนกเรยนเขามาใชประโยชนตลอดเวลา เฉล�ยแลวนกเรยนจะเขามาใชชวตและดาเนนกจกรรมตางๆภายในโรงเรยนปการศกษา

เดอนเทาน(น ดงน(นผลกระทบตอส�งแวดลอมของนกเรยนจงมคาต�ากวาคาเฉล�ยขอ

โรงเรยนเปนสถานท�ท�ใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพเม�อเทยบกบอาคารอ�น ๆ เน�องจากนกเรยนทาการเรยนหนงสอเปนกลมใหญ ดงน(นจงใชเช(อเพลงและคาใชจายดานความรอนรวมกนในรปแบบท�แตกตางจากท�บานหรอท�ทางาน หรอแมกระท�งตกซ�งเปนสถานท�สาธารณะ เชนโรงพยาบาล

34

กจกรรมน( เปนการตดตามผลหลงจากท�ไดมการตรวจสอบรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนท�ลงทะเบยนไวทางโรงเรยนจาเปนตองมขอมลพ(นฐานบางประการเพ�อชวย

กจะมคาผลลพธตอนกเรยนนอยกวาคาเฉล�ยของผลกระทบตอส�งแวดลอมในประเทศไทย ผลกระทบตอส�งแวดลอมของโรงเรยนอาจจะนอยกวา

ลกระทบตอส�งแวดลอมโดยเฉล�ยของ

การคานวณรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนน(นเปนโครงการใหมจงไมมขอมลพ(นฐานของโรงเรยนในประเทศไทย ดงน(นการดาเนนโครงการของโรงเรยนจงมลกษณะในการสรางฐานขอมลการใชทรพยากรของแตละโรงเรยนข(นมาใหม ซ� งในการสรางฐานขอมลการใชทรพยากรของแตละโรงเรยนน(นไดทาการบนทกการใช

ดานไดแก การใชพลงงาน น( า อาหาร ขนาดอาคาร ขยะ และการเดนทางมาโรงเรยน ซ� งยงมไดรจดซ(อโตะ เกาอ( คอมพวเตอร เปนตน ทาใหผลลพธการ

นกเรยนมการใชชวตประจาวนอยในโรงเรยนเพยงแคชวงเวลากลางวนท�มการเรยนหนงสอ อกท(งในะจาวนอยภายนอกโรงเรยน ทาใหพ(นท�ของโรงเรยนน(นไมไดมนกเรยนเขา

มาใชประโยชนตลอดเวลา เฉล�ยแลวนกเรยนจะเขามาใชชวตและดาเนนกจกรรมตางๆภายในโรงเรยนปการศกษาเดอนเทาน(น ดงน(นผลกระทบตอส�งแวดลอมของนกเรยนจงมคาต�ากวาคาเฉล�ยของคนไทยท� 1.6 โกลบอล

โรงเรยนเปนสถานท�ท�ใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพเม�อเทยบกบอาคารอ�น ๆ เน�องจากนกเรยนทาการเรยนหนงสอเปนกลมใหญ ดงน(นจงใชเช(อเพลงและคาใชจายดานความรอนรวมกนในรปแบบท�

สาธารณะ เชนโรงพยาบาล และนกเรยนจานวน

มากเดนทางไปโรงเรยนดวยรถประจาทางหรอการเดน ซ� งแตกตางจากผใหญท�มการเดนทางโดยใชรถยนตสวนตวมากกวา 4. การสรางสาธารณปโภคซ�งเปนสาธารณประโยชน เชน การสรางถนน ทาใหคาเฉล�ยของรอยเทาทางนเวศภายในประเทศมสงข(น แตในการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนน(นมไดนาสาธารณปโภคเหลาน(มาทาการคานวณดวย ทาใหโรงเรยนมการสรางผลกระทบตอส�งแวดลอม

ดงน(นแทนท�จะเปรยบเทยบประเทศ ส�งท�นาจะเก�ยวของมากกวากคอ การเปรยบเทยบกบเปาหมายดานโรงเรยนในอนาคต หรอจะเปรยบเทยบกบการประเทศไทยหรอประเทศอ�น โรงเรยนม

โรงเรยนไรด โรงเรยนไรดต(งอยท�เกาะวจท พบวา ผลกระทบตอส�งแวดลอมประเทศองกฤษท�มคา ท�สาคญย�งกวาคอ แสดงใหนกเรยนเหนวาผลกระทบท�ใหญท�สดคอ อาหาร ขยะ 25% ของผลกระทบท(งหมด ท�นาสนใจคอพลงงานกระทบแค มการเรยนรท�นาสนใจมากมายท�น� เชน พลงงานและการนากลบมาใชใหม นโยบายอะไรและการจดการแบบใดท�จะทาใหเกดความแตกตางมากท�สด ส�งเหลาน(จะปรบเปล�ยนเปนนโยบายระดบชาตไดอยางไร วธปฏบตในปจจบนใชไดหรอไม เราสามารถทาใหมประสทธภา

มากเดนทางไปโรงเรยนดวยรถประจาทางหรอการเดน ซ� งแตกตางจากผใหญท�มการเดนทางโดยใชรถยนต

การสรางสาธารณปโภคซ�งเปนสาธารณประโยชน เชน การสรางถนน ทาใหคาเฉล�ยของรอยเทาทางศมสงข(น แตในการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนน(นมไดนาสาธารณปโภคเหลาน(

โรงเรยนมการสรางผลกระทบตอส�งแวดลอมต�ากวาคาเฉล�ยของประเทศ

ดงน(นแทนท�จะเปรยบเทยบผลกระทบตอส�งแวดลอมของโรงเรยนกบผลกระทบตอส�งแวดลอมประเทศ ส�งท�นาจะเก�ยวของมากกวากคอ การเปรยบเทยบกบเปาหมายดานผลกระทบตอส� งแวดลอมโรงเรยนในอนาคต หรอจะเปรยบเทยบกบการผลกระทบตอส�งแวดลอมกอนหนาน( หรอกบโรงเรยนอ�นในประเทศไทยหรอประเทศอ�น โรงเรยนม “ความย�งยน” เพ�มข(นหรอลดลงหรอไม

โรงเรยนไรดต(งอยท�เกาะวจท (ประเทศองกฤษ) และเขารวมในโครงการดานนเวศวทยา ผลท�ไดผลกระทบตอส�งแวดลอมเฉล�ยตอนกเรยนคอ 0.22 เฮคตาร ต�ากวาคาเฉล�ยของพ(นท�

ประเทศองกฤษท�มคา 5.35 ซ�งแสดงใหเหนวาจรง ๆ แลวโรงเรยนเหนคณคาในการใชทรพยากร ท�สาคญย�งกวาคอ แสดงใหนกเรยนเหนวาผลกระทบท�ใหญท�สดคอ อาหาร 37

ของผลกระทบท(งหมด ท�นาสนใจคอพลงงานกระทบแค 10% มการเรยนรท�นาสนใจมากมายท�น� เชน ทาไมโรงเรยนสวนใหญใหความสนใจกบการลดการใชพลงงานและการนากลบมาใชใหม นโยบายอะไรและการจดการแบบใดท�จะทาใหเกดความแตกตางมากท�สด ส�งเหลาน(จะปรบเปล�ยนเปนนโยบายระดบชาตไดอยางไร วธปฏบตในปจจบนใชไดหรอไม เราสามารถทาใหมประสทธภาพมากข(นไดหรอไม

35

มากเดนทางไปโรงเรยนดวยรถประจาทางหรอการเดน ซ� งแตกตางจากผใหญท�มการเดนทางโดยใชรถยนต

การสรางสาธารณปโภคซ�งเปนสาธารณประโยชน เชน การสรางถนน ทาใหคาเฉล�ยของรอยเทาทางศมสงข(น แตในการคานวณรอยเทาทางนเวศภายในโรงเรยนน(นมไดนาสาธารณปโภคเหลาน(

ต �ากวาคาเฉล�ยของประเทศ

ผลกระทบตอส�งแวดลอมของผลกระทบตอส� งแวดลอมของ

กอนหนาน( หรอกบโรงเรยนอ�นใน

และเขารวมในโครงการดานนเวศวทยา ผลท�ไดเฮคตาร ต�ากวาคาเฉล�ยของพ(นท�

ซ�งแสดงใหเหนวาจรง ๆ แลวโรงเรยนเหนคณคาในการใชทรพยากร 37% และวตถดบ/

ทาไมโรงเรยนสวนใหญใหความสนใจกบการลดการใชพลงงานและการนากลบมาใชใหม นโยบายอะไรและการจดการแบบใดท�จะทาใหเกดความแตกตางมากท�สด ส�งเหลาน(จะปรบเปล�ยนเปนนโยบายระดบชาตไดอยางไร วธปฏบตในปจจบน

ในช�นเรยน จดประสงคของการสอบถามหลงจากทางานเสรจ ประการแรกคอ เพ�อใหทราบวาผเขารวมโครงการคดอยางไรกบการมสวนรวมของตน และพวกเขาสงเกตเหนอะไรในระหวางท�ทาแบบฝกหด โดยอาจแบงเปนการสอบถามเก�ยวกบ: ก) กระบวนการเกบขอมล และ ข การเกบขอมลจะแตกตางกนในแตละโรงเรยน ครอาจจะเนนย (าถงการเร�มตนถามคาถามเก�ยวกบประสบการณในการพยายามท�จะเกบขอมลท�สมบรณและถกตอง การเกบขอมล

คาถาม: ประสบการณของคณในการเกบขอมลเปนอยางไร แบบฟอรมท�ใชเปนอยางไรขอมล มงานอะไรบางท�งายและยากอยางไร มอปสรรคขดขวางความคบหนาในการทางานหรอไมกรณท�คณเอาชนะได) ควรจะไดวดผลแตไมไดวดหรอไม (มขอมลอ�นใดหรอไมท�นกเรยนตองการเกบหรอพฒนาวธการเพ�อหาขอมลน(นดวยการถามมากข(น ถามเวลาหรอมโอกาส ยงมอะไรคางคาอยหรอไม ขอมลท�ไดมชองโหวตรงไหนบาง คาถาม : คณจะนาเสนอผลการทางานของคณอยางไรตองการนาเสนองานของคณตอใครทางเวบไซตและในโรงเรยนหรอชมชนใดหรอไม

ความเขาใจ: นกเรยนควรจะสามารถแสดงผลการวเคราะหรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน เชน แสดงเปนกราฟวงกลม หรอแสดงในเวบไซต เพราะจะเปนการนาเสนอภาพท�มองเหนได ซ� งแสดงถงสวนท�มผลกระทบอยางสาคญท�สดในโรงเรยน

จดประสงคของการสอบถามหลงจากทางานเสรจ ประการแรกคอ เพ�อใหทราบวาผเขารวมโครงการคดอยางไรกบการมสวนรวมของตน และพวกเขาสงเกตเหนอะไรในระหวางท�ทาแบบฝกหด โดยอาจแบงเปนการสอบถาม

กระบวนการเกบขอมล และ ข) ความเขาใจถงส�งท�การคานวณน(นได ‘เปดเผย’ ออกมา

การเกบขอมลจะแตกตางกนในแตละโรงเรยน ครอาจจะเนนย (าถงการเร�มตนถามคาถามเก�ยวกบประสบการณในการพยายามท�จะเกบขอมลท�สมบรณและถกตอง

ประสบการณของคณในการเกบขอมลเปนอยางไร แบบฟอรมท�ใชเปนอยางไรมงานอะไรบางท�งายและยาก การทางานรวมกบผอ�นใหผลอยางไร คณตดสนใจท�จะแบงงานมอปสรรคขดขวางความคบหนาในการทางานหรอไม คณเอาชนะอปสรรคเหลาน(นอยางไร

) ถาตองทาใหมอกคร( ง คณจะมวธการท�แตกตางจากเดมหรอไมควรจะไดวดผลแตไมไดวดหรอไม

มขอมลอ�นใดหรอไมท�นกเรยนตองการเกบหรอพฒนาวธการเพ�อหาขอมลน(นดวยการถามมากข(น ถามเวลาหรอมโอกาส ยงมอะไรคางคาอยหรอไม ขอมลท�ไดมชองโหวตรงไหนบาง

คณจะนาเสนอผลการทางานของคณอยางไร (คณคดวาอะไรคอคณลกษณะท�สาคญท�สดตองการนาเสนองานของคณตอใคร ท�ไหน คณหวงใหไดผลอยางไร ผลงานของคณสามารถนาเสนอผานทางเวบไซตและในโรงเรยนหรอชมชนใดหรอไม

นกเรยนควรจะสามารถแสดงผลการวเคราะหรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน เชน แสดงเปนกราฟวงกลม หรอแสดงในเวบไซต เพราะจะเปนการนาเสนอภาพท�มองเหนได ซ� งแสดงถงสวนท�มผลกระทบอยาง

36

จดประสงคของการสอบถามหลงจากทางานเสรจ ประการแรกคอ เพ�อใหทราบวาผเขารวมโครงการคดอยางไรกบการมสวนรวมของตน และพวกเขาสงเกตเหนอะไรในระหวางท�ทาแบบฝกหด โดยอาจแบงเปนการสอบถาม

ออกมา

การเกบขอมลจะแตกตางกนในแตละโรงเรยน ครอาจจะเนนย (าถงการเร�มตนถามคาถามเก�ยวกบประสบการณใน

ประสบการณของคณในการเกบขอมลเปนอยางไร แบบฟอรมท�ใชเปนอยางไร ใครเปนผชวยเกบคณตดสนใจท�จะแบงงาน

เอาชนะอปสรรคเหลาน(นอยางไร (ในถาตองทาใหมอกคร( ง คณจะมวธการท�แตกตางจากเดมหรอไม มส�งใดท�คณคดวา

มขอมลอ�นใดหรอไมท�นกเรยนตองการเกบหรอพฒนาวธการเพ�อหาขอมลน(นดวยการถามอยางละเอยดมากข(น ถามเวลาหรอมโอกาส ยงมอะไรคางคาอยหรอไม ขอมลท�ไดมชองโหวตรงไหนบาง)

คณคดวาอะไรคอคณลกษณะท�สาคญท�สด) คณองคณสามารถนาเสนอผาน

นกเรยนควรจะสามารถแสดงผลการวเคราะหรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน เชน แสดงเปนกราฟวงกลม หรอแสดงในเวบไซต เพราะจะเปนการนาเสนอภาพท�มองเหนได ซ� งแสดงถงสวนท�มผลกระทบอยาง

• คาถาม (เก�ยวกบขอมลท�นาเสนอและสาคญนอยท�สด

• คาถาม มสวนใดบางท�โรงเรยนของคณไดพยายามท�จะเปล�ยนแปลงแลวตอรอยเทาทางนเวศหรอไม

• คาถาม ขอมลน( ชวยในการตดสนใจในส�งท�โรงเรยนอาจจะเพ�มขนาดของรอยเทาทางนเวศหรอไม และชวยไดอยางไร

• คาถาม มรอยเทาทางนเวศประเภทใดท�ไมไดอยภายใตการควบคมของโรงเรยนบาง และมประเภทใดท�อยภายใตการควบคมของโรงเรยน

• คาถาม ใครคอผรบผดชอบ และตองรบผดชอบในขอบเขตเทาใดเพ�อใหเกดรอยเทาทางนเวศประเภทใดประเภทหน�ดวยตวบคคลไดมากท�สด

• คาถาม คณคดวามแรงจงใจใดบางท�จะชวยเปล�ยนแปลงพฤตกรรมของเราท�สด

• คาถาม การลงทนชนดใดในโรงเรยนอาจสงผลกระทบมากท�สดตอรอยเทาทางนเวศ เพราะเหตใด

• คาถาม หากมผขอใหคณรายงานตออาจารยใหญของโรงเรยน ถงประเดนตางๆ ถง มประเดนใดบางท�คณคดไดจากการทาแบบฝกหดเก�

• คาถาม เม�อมองไปในอนาคต คณจนตนาการไดหรอไมวา โรงเรยนท�ย �งยนเปนแบบใด และเพราะเหตใดถงคดวาแบบน(นเปนความคดท�ด

เก�ยวกบขอมลท�นาเสนอ) อะไรท�ดเหมอนวาจะเปนสวนประกอบท�สาคญท�สด สาคญนอยกวา และสาคญนอยท�สด คณแปลกใจกบขอมลเหลาน(หรอไม

มสวนใดบางท�โรงเรยนของคณไดพยายามท�จะเปล�ยนแปลงแลว ส�งเหลาน(นมผลกระทบสาคญตอรอยเทาทางนเวศหรอไม ถาไม เพราะเหตใดเราจงตองศกษาเก�ยวกบเร�องน(

ขอมลน( ชวยในการตดสนใจในส�งท�โรงเรยนอาจจะทาในอนาคต เพ�อท�จะลดหรออยางนอยกไมเพ�มขนาดของรอยเทาทางนเวศหรอไม และชวยไดอยางไร

มรอยเทาทางนเวศประเภทใดท�ไมไดอยภายใตการควบคมของโรงเรยนบาง และมประเภทใดท�อยภายใตการควบคมของโรงเรยนในระดบหน�ง

ใครคอผรบผดชอบ และตองรบผดชอบในขอบเขตเทาใดเพ�อใหเกดการเปล�ยนแปลง

รอยเทาทางนเวศประเภทใดประเภทหน�งโดยเฉพาะ และมสวนใดท�เปดกวางเพ�อรบการเปล�ยนแปลงดวยตวบคคลไดมากท�สด

คณคดวามแรงจงใจใดบางท�จะชวยเปล�ยนแปลงพฤตกรรมของเรา คณคดวาแรงจงใจใดท�จะไดผล

การลงทนชนดใดในโรงเรยน (ในรปแบบของเงน เวลา วสด และความชานาญอาจสงผลกระทบมากท�สดตอรอยเทาทางนเวศ เพราะเหตใด

หากมผขอใหคณรายงานตออาจารยใหญของโรงเรยน ถงประเดนตางๆ ถง มประเดนใดบางท�คณคดไดจากการทาแบบฝกหดเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศน(

เม�อมองไปในอนาคต คณจนตนาการไดหรอไมวา โรงเรยนท�ย �งยนเปนแบบใด และเพราะเหตใดถงคดวาแบบน(นเปนความคดท�ด

37

อะไรท�ดเหมอนวาจะเปนสวนประกอบท�สาคญท�สด สาคญนอยกวา

ส�งเหลาน(นมผลกระทบสาคญ

เพ�อท�จะลดหรออยางนอยกไม

มรอยเทาทางนเวศประเภทใดท�ไมไดอยภายใตการควบคมของโรงเรยนบาง และมประเภทใดท�อย

การเปล�ยนแปลง กรณาดงโดยเฉพาะ และมสวนใดท�เปดกวางเพ�อรบการเปล�ยนแปลง

คณคดวาแรงจงใจใดท�จะไดผล

ในรปแบบของเงน เวลา วสด และความชานาญ) และอาคารเรยน

หากมผขอใหคณรายงานตออาจารยใหญของโรงเรยน ถงประเดนตางๆ 10 ประเดนท�ตองการพดยวกบรอยเทาทางนเวศน(

เม�อมองไปในอนาคต คณจนตนาการไดหรอไมวา โรงเรยนท�ย �งยนเปนแบบใด และเพราะเหตใด

• คาถาม คณคดวามอะไรบางท�จะชวยลดรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนใหอยในระดบท�ย �งยน ตาร ตอนกเรยนหน� งคนสาหรบการศกษาคร( งน(เปนอย

• คาถาม ผลของการไมยอมเปล�ยนแปลงคออะไร หน�ง เพราะน�นหมายถง การยอมรบส�งท�เปนอย

• คาถาม (การอภปรายในกลมนกเรยนท#โตกวาหรอคณะทางานสาหรบพวกเรา (หรอสาหรบคณคนเดยวเปล�ยนแปลงสภาพอากาศ หรอการส(นสดของยคน( ามนราคาถกและทรพยากรอนอดมสมบรณ

• คาถาม (การอภปรายในกลมนกเรยนท#โตกวาหรอคณะทางานอากาศกลายเปนท�ยอมรบกนในสงคม คณอยากใหมการเปล�ยนแปลงอะไรบางในประเทศไทยในอกหลายสบปขางหนา ลองจนตนาการถงภาพของโรงเรยนและชมชนในป พบาง

หมายเหต *หากโรงเรยนของคณอย ต�ากวา

เพ�มเตมไดบางเพ�อชวยในการศกษาของคณ

คณคดวามอะไรบางท�จะชวยลดรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนใหอยในระดบท�ย �งยน ตาร ตอนกเรยนหน� งคนสาหรบการศกษาคร( งน( ) โดยไมทาใหชวตในโรงเรยนยากลาบากไปกวาท�

ผลของการไมยอมเปล�ยนแปลงคออะไร (จาไววา“การไมตดสนใจ”ถอวาเปนการตดสนใจอยางเพราะน�นหมายถง การยอมรบส�งท�เปนอย)

การอภปรายในกลมนกเรยนท#โตกวาหรอคณะทางาน) มส�งใดบางท�เรามองเหนได และ หรอสาหรบคณคนเดยว) ในเร�องผลตอเน�องจากการเรงปลอยคารบอน และการ

เปล�ยนแปลงสภาพอากาศ หรอการส(นสดของยคน( ามนราคาถกและทรพยากรอนอดมสมบรณ

การอภปรายในกลมนกเรยนท#โตกวาหรอคณะทางาน) ถาผลตอเน�องจากการเปล�ยนแปลงสภาพอากาศกลายเปนท�ยอมรบกนในสงคม คณอยากใหมการเปล�ยนแปลงอะไรบางในประเทศไทยในอกหลายสบปขางหนา ลองจนตนาการถงภาพของโรงเรยนและชมชนในป พ.ศ. 2593

ต�ากวา ระดบของการใชทรพยากรเชนน( ทางโรงเรยนสามารถใชการบรโภคอะไรเพ�มเตมไดบางเพ�อชวยในการศกษาของคณ

38

คณคดวามอะไรบางท�จะชวยลดรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนใหอยในระดบท�ย �งยน (เชน *1 เฮคโดยไมทาใหชวตในโรงเรยนยากลาบากไปกวาท�

ถอวาเปนการตดสนใจอยาง

มส�งใดบางท�เรามองเหนได และ ‘เปนจรง’ ในเร�องผลตอเน�องจากการเรงปลอยคารบอน และการ

เปล�ยนแปลงสภาพอากาศ หรอการส(นสดของยคน( ามนราคาถกและทรพยากรอนอดมสมบรณ

ถาผลตอเน�องจากการเปล�ยนแปลงสภาพอากาศกลายเปนท�ยอมรบกนในสงคม คณอยากใหมการเปล�ยนแปลงอะไรบางในประเทศไทยในอก

2593 วาจะมอะไรเกดข(น

ระดบของการใชทรพยากรเชนน( ทางโรงเรยนสามารถใชการบรโภคอะไร

บทท# 5 – การดาเนนการเพ#อเขารวมโครงการแขงขน คานา เพ�อเขารวมโครงการแขงขน

1. สมครเขารวมโครงการกบทางออนไลนท� a.wattanapinyo@gmail.com

2. สงรางกจกรรมโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนท�มความยาวไมเกน การวดผลรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนเพ�อลดรอยเทาทางนเวศรายงานสง

การวดผลรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน

รายละเอยดท(งหมดเก�ยวกบเร�องน(อยในบทท�

การจดทาโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

โครงการท�ทางโรงเรยนไดเสนอมาจะเปนวธการหลกท�ทางโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศจะใชประเมนโรงเรยนของคณ ดงน(นทางโรงเรยนจงควรจดทาโครงการใหเหมาะสม ใชกจกรรมตางๆ ในคมอน(สรางความรความเขาใจเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศ ผลกระทบทางส�งแวดลอมแ

จดประสงคของโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศคอ รอยเทาทางนเวศไดอยางไร การดาเนนโครงการของโรงเรยนท�สด และใหความสนใจกบส�งเหลาน(น

การดาเนนการเพ#อเขารวมโครงการแขงขน

เพ�อเขารวมโครงการแขงขน ทางโรงเรยนจะตองดาเนนการในสองสวนตอไปน(ใหเรยบรอย

สมครเขารวมโครงการกบทางภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมa.wattanapinyo@gmail.com

โครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยนท�มความยาวไมเกน 3 วดผลรอยเทาทางนเวศของโรงเรยนกอนเร�มกจกรรม เพ�อแสดงวาทางโรงเรยนจะดาเนนการอยางไร

เพ�อลดรอยเทาทางนเวศดงกลาว และเม�อดาเนนกจกรรมแลวตองทาการวดคาอกคร( งกอนสรปเปนเลม

การวดผลรอยเทาทางนเวศของโรงเรยน

รายละเอยดท(งหมดเก�ยวกบเร�องน(อยในบทท� 2

การจดทาโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน

โครงการท�ทางโรงเรยนไดเสนอมาจะเปนวธการหลกท�ทางโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศจะใชประเมนโรงเรยนของคณ ดงน(นทางโรงเรยนจงควรจดทาโครงการใหเหมาะสม ใชกจกรรมตางๆ ในคมอน(สรางความรความเขาใจเก�ยวกบรอยเทาทางนเวศ ผลกระทบทางส�งแวดลอมและวธแกปญหาท�มประสทธภาพ

จดประสงคของโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศคอ การแสดงใหเหนวาโรงเรยนของคณสามารถลด

มใชการนาเสนอวธการลดรอยเทาทางนเวศเพยงแคเฉพาะตวบคคลเทาน(น ดงน(นในการดาเนนโครงการของโรงเรยน จงควรมงเนนท�จะลดรอยเทาทางนเวศของปจจยท�มผลกระทบตอโรงเรยนมากท�สด และใหความสนใจกบส�งเหลาน(น

39

ทางโรงเรยนจะตองดาเนนการในสองสวนตอไปน(ใหเรยบรอย:

ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมหรอสมคร

หนากระดาษเอ 4 และทาเพ�อแสดงวาทางโรงเรยนจะดาเนนการอยางไร

และเม�อดาเนนกจกรรมแลวตองทาการวดคาอกคร( งกอนสรปเปนเลม

โครงการท�ทางโรงเรยนไดเสนอมาจะเปนวธการหลกท�ทางโครงการแขงขนลดรอยเทาทางนเวศจะใชประเมนโรงเรยนของคณ ดงน(นทางโรงเรยนจงควรจดทาโครงการใหเหมาะสม ใชกจกรรมตางๆ ในคมอน(สราง

ละวธแกปญหาท�มประสทธภาพ

การแสดงใหเหนวาโรงเรยนของคณสามารถลด

มใชการนาเสนอวธการลดรอยเทาทางนเวศเพยงแคเฉพาะตวบคคลเทาน(น ดงน(นในจงควรมงเนนท�จะลดรอยเทาทางนเวศของปจจยท�มผลกระทบตอโรงเรยนมาก

บทท# 6 - แหลงขอมลเพ#มเตม รอยเทาทางนเวศ ความมงหวงพ(นฐานของโครงการน( คอการสรางความเขาใจเร�องรอยเทาทางนเวศ

Best Foot Forward http://www.bestfootforward.comLiving Planet report from WWF http://www.panda.org/news_facts/publications/key_publications/living_planet_report/index.cfmFrom eco-footprints to better designed schools

http://www.wwflearning.cOne Planet Living http://www.oneplanetliving.orgThe State of the Earth. GRID resources http://geodata.grid.unep.ch/page.php?selectedPage=tutorial.phpFutures http://www.mcdonoughpartners.com/index.htm http://www.worldchanging.co

แหลงขอมลเพ#มเตม

ความมงหวงพ(นฐานของโครงการน( คอการสรางความเขาใจเร�องรอยเทาทางนเวศ:

http://www.bestfootforward.com Living Planet report from WWF

http://www.panda.org/news_facts/publications/key_publications/living_planet_report/index.cfmfootprints to better designed schools by Ken Webster

http://www.wwflearning.co.uk/filelibrary/pdf/aut_04_sec.pdf

http://www.oneplanetliving.org The State of the Earth. GRID resources

http://geodata.grid.unep.ch/page.php?selectedPage=tutorial.php

http://www.mcdonoughpartners.com/index.htm http://www.worldchanging.co

40

http://www.panda.org/news_facts/publications/key_publications/living_planet_report/index.cfm

ตดตอโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน ประจาปงบประมาณ

กรมสงเสรมคณภาพส#งแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส#งแวดลอม

49 พระราม 6 ซอย 30 พญาไท กรงเทพมหานคร 10400 โทรศพท : 0-2278-8400-19Website: http://www.deqp.go.th/ ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมอ.เมอง จ.เชยงใหม 50200โทรศพท : 053-943-531 โทรสาร : 053-892210 a.wattanapinyo@gmail.com

Website: http://www.soc.cmu.ac.th/web2/ecosys/ : http://www.facebook.com/

ตดตอโครงการลดรอยเทาทางนเวศในโรงเรยน ประจาปงบประมาณ 2556

กรมสงเสรมคณภาพส#งแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส#งแวดลอม

19

http://www.deqp.go.th/

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 50200

a.wattanapinyo@gmail.com http://www.soc.cmu.ac.th/web2/ecosys/ http://www.facebook.com/EcofootprintChiangrai

41

กรมสงเสรมคณภาพส#งแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส#งแวดลอม