การผลต (ราง)

มะพราวนำหอมผลดกทงป

วรภทร ลคนทนวงศ

ภาควชาเทคโนโลยการเกษตรคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยธรรมศาสตร

กอน (Before)

ไดรบทนอดหนนการทำกจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจยโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรมจาก สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจำปงบประมาณ 2558

หลง (After)

ดอกตวเมยทพรอม

กตตกรรมประกาศ

โครงการจด การความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม ประเภททนกจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย (เชงชมชน/สงคม) ของสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ไดสนบสนนงบประมาณประจำป พ.ศ. 2558 ใหดำเนนโครงการ “อบรมการถายทอดเทคโนโลยการผลตมะพราวนำหอมตดผลดกทงป เพอใหดำเนนกจกรรมนำความรวชาการ และผลงานวจยไปขยายผล เผยแพร ถายทอดเทคโนโลย ใหเกดประโยชนตอการพฒนาชมชน ในมตทางดาน เศรษฐกจ ชมชน สงคม ใหมความรเพมมากขน เพอเพมศกยภาพการผลตมะพราวนำหอม พชเศรษฐกจนองใหมทเปนทตองการของตลาดโลก อาท อเมรกาเหนอ ยโรป จน ใหผลผลตมออกสตลาดทงป การนขอขอบพระคณ สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทสนบสนนทนสงเสรมกจกรรมฯ และสภาเกษตรกรจงหวดราชบร เกษตรจงหวดราชบร และผประกอบการสงออกมะพราวนำหอม บรษท เอน ซ โคโคนท จำกด นกศกษาและเจาหนาทภาควชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร และผทมสวนรวมทกทาน เพอใหโครงการนประสบความสำเรจ

รองศาสตราจารย ดร. วรภทร ลคนทนวงศ หวหนาโครงการ

i

คำนำ

มะพราวนำหอม เปนพชเศรษฐกจนองใหม มความตองการของตลาดโลกเพมขนทกป มตลาดทสำคญ อาท อเมรกาเหนอ แคนนาดา ยโรป จน เปนตน แตผลผลตทผลตไดกลบไมเพยงตอการสงออก เนองจากปญหาการตดผลของมะพราวนำหอมในรอบปทมปจจยมาจากหลายสาเหต ผลสมฤทธของงานวจยการผลตมะพราวใหตดผลดกทงป จงไดรบการสนบสนนใหเกดการถายทอดองคความรนแกเกษตรกร ภายใตโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม ประเภททนกจกรรมสงเสรม และสนบสนนการวจย (เชงชมชน/สงคม) ของสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจำป พ.ศ. 2558 ใหดำเนนโครงการ “อบรมการถายทอดเทคโนโลยการผลตมะพราวนำหอมตดผลดกทงป” เพอใหดำเนนกจกรรมนำความรวชาการ และผลงานวจยไปขยายผล เผยแพร ถายทอดเทคโนโลย ใหเกดประโยชนตอการพฒนาชมชน ในมตทางดาน เศรษฐกจ ชมชน สงคม ใหมความรเพมมากขน เพอเพมศกยภาพการผลตมะพราวนำหอม พชเศรษฐกจนองใหมทเปนทตองการของตลาดโลก ใหผลผลตมออกสตลาดทงป

รองศาสตราจารย ดร.วรภทร ลคนทนวงศ หวหนาโครงการ

ii

สารบญ

เรอง หนาคำนำ i

กตกรรมประกาศ ii

สารบญ iii

สารบญภาพ iv

สารบญตาราง v

บทท 1 มะพราวนำหอม 1

ความสำคญ 1

พนทเพาะปลก 2

ความตองการนำ 3

การเตรยมพนทปลก 3

การเลอกพนธมะพราว 4

การเตรยมตนมะพราวกอนปลก 5

การปลกและการดแล 5

บทท 2 สรรวทยามะพราวนำหอม 8

ทำไมถงหอม 8

ลกษณะของตนมะพราวนำหอม 8

ตนมะพราว 8

ดอกมะพราว 9

ผลมะพราว 11

บทท 3 เทคโนโลยการผลตมะพรานำหอมผลดกทงป 14

สาเหตททำใหมะพราวไมตดผล 14

เทคนคการทำใหมะพราวตดผลดกทงป 14

ดอกทพรอมผสม 14

เทคนคการลางชอดอก 14

เกสรตวผ 15

สารละลายเกสร 15

การฉดพน 16

ผลจากการใชเทคโนโลย 17

เอกสารอางอง 18

iii

สารบญภาพเรอง หนา

ภาพท 1 การยกรองสวนเพอปลกมะพราวนำหอม 3

ภาพท 2 ผลมะพราวทยทเกดจากการผสมขาม ระหวางมะพราวนำหอม 4

ตนแม กบมะพราวแกงผลสเขยว หรอมะพราวใหญ

ภาพท 3 ตนออนมะพราวนำหอม นำไปใสถงอนบาลประมาณ 2-3 เดอน 5

ใหตนแขงแรงกอนปลก

ภาพท 4 การปลกมะพราวกลางรองสวน 6

ภาพท 5 การปลกมะพราวทขอบรองสวน ระยะปลก 6x8 เมตร 6

โดยเวนระยะปลกหางจากขอบรอง 1 เมตร

ภาพท 6 ลกษณะมะพราวนำหอมแทและไมแท 8

ภาพท 7 ลกษณะดอกของมะพราว 9

ภาพท 8 การพฒนาดอกมะพราวสปดาหท 1 (ก) และ 2 (ข) 10

ภาพท 9 การพฒนาดอกมะพราวสปดาหท 3 (ค) และ 4 (ง) 10

ภาพท 10 ดอกทพรอมผสม (จ) และผสมแลว (ฉ) 11

ภาพท 11 ผลมะพราวอาย 1.5 เดอนหลงดอกบาน 11

ภาพท 12 ลกษณะผลทย และผลทไมพฒนา 12

ภาพท 13 ผลมะพราวทเกดจากมะพราวนำหอ 12

ภาพท 14 จำนวนดอก, ผล และราคามะพราวนำหอมในรอบป 13

ภาพท 15 ลางชอดอกดวยสารละลายไอโซโทนก 15

ภาพท 16 การเตรยมสารละลายเกสร 16

ภาพท17 การพนสารละลายเกสรนาน 2-3 วนาท 16

iv

สารบญตาราง

เรอง หนา

ตารางท 1 ผลของการผสมขามกบมะพราวนำหอม (ตนแม) 4

v

บทท 1มะพราวนำหอมความสำคญ

มะพราวนำหอม (Cocos nucifera L.) เปนสายพนธตนเตย (Dwarf type) ในอดตทผานมา มะพราวนำหอม (aromatic coconut) ของไทย นำมะพราวมกลนหอมและรสหวาน ไมมมะพราวของประเทศใดๆ เสมอเหมอน อกทงคณคาทางโภชนาการมเกลอแร และแรธาตทจำเปนตอรางกายสง จงไดนำนำมะพราวมาดมแทนเกลอแร (Refreshes drinking ) และใชทดแทนนนำเกลอใหกบทหารในสงครามโลกครงทสอง ดวยความเปนเอกลกษณของมะพราวทมนำหอมเปนสนคาทนยมอยางมากในตางประเทศสงออกปละประมาณกวา 1,800 ลานบาท ประเทศทนำเขามากทสดไดแก สหรฐอเมรกา แคนนาดา จน ออสเตรเลย ญปน ไตหวน เปนตน มะพราวนำหอมมพนทปลกกระจายในจงหวดทสำคญๆไดแก เขตอำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม อำเภอดำเนนสะดวก จงหวดราชบร อำเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร และกระจายพนทปลกไปจงหวดใกลเคยงไดแก ปทมธาน สพรรณบร อางทอง และฉะเชงเทรา เปนตน ปกตมะพราวนำหอมทปลกเปนการคา เกษตรกรมกตดจนผลผลตมาจำหนายมอายนบตงแตตดผลแลวโดยเฉลยประมาณ 6 ถง 7 เดอน แตมะพราวทสงออกมกตดจนทมอายประมาณ 6 ถง 7 เดอนหลงผสมตดเพอคณภาพการบรโภคและการเกบรกษา มะพราวนำหอมเพอการบรโภคในประเทศ และการสงออก มกขาดแคลนในฤดรอน ปกตมกเรมตงแตเดอน ตนเดอนกมภาพนธหรอปลายเดอนกมภาพนธเปนตนไป ถงเดอนมถนายน ของทกป สาเหตตองนบยอยกลบไปภายหลง 6.5 ถง 7 เดอน เปนชวงทมะพราวนนออกดอกตดผลนอย เรมตงแตปลายเดอนสงหาคม หรอตนเดอนกนยายนเปนตนไป ถงปลายเดอนพฤศจกายน เปนชวงเขาฤดฝนในเขตภาคกลาง มพายและฝนฟาคะนอก ตกตดตอกนหลายวน

ชวงดงกลาวเปนชวงทมะพราวทปลกแบบรองสวนในพนทภาคกลางจะมจำนวนดอกนอย เนองจากปรมาณไนโตรเจนทมาจากนำฝนสงผลใหเจรญทางลำตนมากกวาและนำฝนชะลางชอดอก ทำใหเกสรขาดสารอาหารในการงอกเพอผสมกบดอกตวเมยบนจนมะพราว ปญหาดงกลาวในอดตทผานเปนปญหาเพยงเลกนอยเนองจากปรมาณ ความตองการมไมมากเหมอนปจจบน ทตลาดมความตองการมะพราวนำหอมเพอการบรโภคทงภายและในประเทศ และการสงออก สงผลใหมะพราวขาดแคลนอยางยง สงผลใหราคามะพราวจากผลละ 5 บาทตอผลจากสวนเมอป 2553 เปนราคา 15-30 บาทตอผลในปจจบน และราคาขายปลกทตลาดไทยผลละ 25-35 บาทตอผล และราคาในหางสรรพสนคาราคาผลละ 40-45 บาทตอผล ราคาสงออก FOB 30-35 บาทตอผล หากเกษตรกรมผลผลตจำหนายในชวงเวลาดงกลาวจะสงผลดตอภาคการผลตและการสงออก เนองจากประเทศผนำเขามความตองการสง

1

ตลอดป แตปรมาณผลผลตไมเพยงพอ หนวยวจยเทคโนโลยการเกษตรเชงพาณชยและการสงออก ภาควชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดรบโจทยปญหาดงกลาวจากเกษตรกร และผประกอบการสงออกมะพราวนำหอม ไดทำการวจยตงแตป 2552-2557 เพอหาสาเหตแนวทางการแกไขจนประสบความสำเรจ สามารถทำใหผลมะพราวนำหอมตดผลดขนรอยละ 70-80 ไดรบรางวลระดบนานาชาต จากงาน Seoul International Invention Fair 2015 โดยไดรบรางวลเหรยญทอง และรางวล special prize on state และพรอมถายทอดเทคโนโลยสภาคเกษตรกร และไดนำเสนอในหนงสอพมพไทยรฐฉบบวนท 2 มถนายน 2558 เกษตรกรในหลายพนททปลกมะพราวมความสนใจเปนอยางมาก ตองการรบการถายทอดเทคโนโลยและนำสารละลายผสมเกสรไปทดลองใช

พนทเพาะปลกมะพราวนำหอม เปนไมผลเขตรอน สามารถปลกไดทกภมภาคของไทย แต

ในความเปนจรง พนทปลกแลวมะพราวนำหอม ทเหมาะสมนนในปจจบนมเพยงพนทเทานน ไดแก อ.สามพราน จ.นครปฐม อ.บานแพว จ.สมทรสาคร อ.บางคนท อ.อมพวา และบางสวนของ อ.เมอง จ.สมทร สงคราม และ อ.ดำเนนสะดวก จ.ราชบร ทมการปลกมะพราวเปนการคา แตจรงแลวในสภาพภมอากาศ และดนตะกอนปากแมนำ บางพนทของจงหวดกรงเทพมหานคร และจงหวดเพชรบร หรอบางสวนของจงหวดอางทอง สพรรณบร และอยธยา กสามารถปลกมะพราวนำหอมใหมกลนหอมได พนทอนๆ ในภาคอสานเชนกน ถามสภาพดนตะกอนปากแมนำ และอากาศคลายกบสจงหวดขางตน กสามารถปลกใหมนำหอมได พนทในเขตภาคใตตอนบน และภาคใตตอนลาง อาจจะประสบปญหาการตดผลเนองจากปรมาณนำฝนมากเกนไป สวนกลางตอนบนและภาคเหนอ อาจประสบปญหากะลาแตกในฤดหนาวได เนองจากมะพราวจะหยดการพฒนากะลาในชวงทฤดหนาวเยน และขาดนำ หรอไดรบนำไมสมำเสมอ เมอมการใหนำจะเกดแรงดนไปดนใหกะลาของผลมะพราวทกำลงพฒนาในเดอนท 4-6 แตกไดขณะทอยบนตน

ความตองการนำประมาณความตองการนำของมะพราวมความตองการสงมาก หากขาดนำจะ

ไมพฒนาตนไปใหสมบรณได การสรางตาดอก การตดผลลดลงหรออาจไมมผลผลตเลยกเปนได ดงนนเกษตรกรกอนปลกตองสำรวจสภาพพนทปลกและแหลงนำ รวมถงแหลงนำใตดน ตองเพยงพอตอการเจรญเตบโต มะพราวมความตองการนำในการเจรญเตบโตประมาณ 14 ลตรตอตนตอวน การรขาดนำยงสงผลตอการแตกของกะลาในฤดหนาวอกดวย

2

การเตรยมพนทปลกการปลกมะพราวสามารถปลกไดทงแบบยกรองเปนรองสวน หรอไมยกรอง

กได แตเกษตรกรตองจดหานำใหเพยงพอกบความตองการของมะพราว ระยะปลกสามารถปลกไดตงแต 6x6 เมตร ถง 6x8 เมตร ทสำคญในการวางระยะปลก ทางใบของมะพราวเมอโตเตมทจะแผออกดานขาง ทางใบจะตองไมชนหรอประสานกนเกนครงทางใบ หากเกนครงทางใบ ประสทธภาพของการสงเคราะหแสงจะลดลง สงผลตอการสรางตาดอก ของมะพราวนำหอมในอนาคต

หากยกรองสวน สามารถปลกมะพราวกลางสนรอง หรอปลกทขอบสนรอง โดยใหหางจากขอบสนรองประมาณ 1 เมตร หากสนรองกวาง 4 เมตร คนำกวาง 2 เมตร จะไดระยะปลก 6x8 เมตร ทางใบจะไมประสานกน และยงเหลอพนทปลกพชอนๆ ระหวางรอมะพราวโตจนเกบผลผลตได

ภาพท 1 การยกรองสวนเพอปลกมะพราวนำหอม

การเลอกพนธมะพราวปลกการเลอกพนธมะพราวนำหอม เพอปลกนนเปนสงสำคญ เนองจากหากไดตน

พนธทไมแทจะสงผลใหเกดการกลายพนธเกดขนในแปลง จากการวจย (วรภทร ลคนทนวงศ 2558) ศกษากลนของมะพราวนำหอม พบวาคผสมของมะพราวนำหอมตนแม กบมะพราวนำหอมเทานนทผลผลตไดนำมกลนหอม นอกนนไมหอม และหากผสมกบมะพราวนำหวานกนกลม ผลมะพราว นำทเกดจากตนแมพนธนำหอมจะกลายเปนมะพราวนำหวาน และหากมะพราวนำหอมตนแมผสมกบมะพราวแกงผลสเขยว หรอมะพราวใหญ ผลมะพราวทไดจะเปนผลทย หรอไมพฒนาตอไป ดงนนเกษตรกรตองระวงเรองเหลานใหมาก หากมการผสมขามพนธมากๆ จะสงผลถงคณภาพของมะพราวนำหอม ทตกตำลงไป ผลมะพราวทเกดจากคผสมมะพราวนำหอม กบมะพราวนำหอม เมอนำมาทำพนธ ตนพนธเมอออกแตกหนอออนและมรากงอกแลว ปลายรากทงอกจะมกลนหอม

2m 4m

สนรองคนำ

3

ภาพท 2 มะพราวผลทยทเกดจาการผสมขาม ระหวาง มะพราวนำหอม (แม) กบมะพราวแกงผลสเขยว หรอมะพราวใหญ (พอ)

ตารางท 1 ผลของการผสมขามกบมะพราวนำหอม (ตนแม)

การเตรยมตนมะพราวกอนปลก

มะพราวทงอกแลว หากเกษตรซอมาแลวไมควรปลกทนท เนองจากตนยงออนเกนไป ไมสามารถทนกบสภาพแวดลอมในแปลงปลกได ควรนำผลมะพราวทงอกแลวไปอนบาลในถงปลกขนาดปากกวางไมตำกวา 30 เซนตเมตร ใชขยมะพราวผสมดนผสมปยคอกในอตราสวน 1:1:1 หรออยางใดอยาหนงหรอสองอยางกได ลดนำใหชมสมำเสมอ ประมาณ 2-3 เดอน พลางแสงรอยละ 40-50 เพอใหตนออนมะพราวมขนาดลำตนใหญขน แขงแรง มโคนตนประมาณเทาขอมอผใหญ กอนนำไปปลก โอกาสรอดตายในแปลงสงสด (ยกเวนเกษตรกรปลอยใหเทวดาเลยง)

คผสม ผลผลต

มะพราวนำหอม x มะพราวนำหอม มะพราวนำหอม

มะพาวนำหอม x มะพราวนำหวาน มะพราวนำหวาน

มะพาวนำหอม x มะพราวใหญ ผลทย/ผลไมพฒนาตอไป4

ภาพท 3 ตนออนมะพราวนำหอม นำไปใสถงอนบาลประมาณ 2-3 เดอน ใหตนแขงแรงกอนปลก

การปลกและการดแล

มะพราวนำหอมสามารถปลกไดทกฤดกาล มขอคำนงเรอง ภมอากาศ และแหลงนำเทานน ควรหลกเลยงการปลกมะพราวนำหอมในฤดแลง มโอกาศหรอความเสยงสงทจะยนตนตายได หากมนำบรบรณ ไมขาดแคลน กสามารถปลกได เทคนคการปลก ขดหลมสเหลยมจตรส ขนาด 50 cm ลก 50 cm เชนกน เอาหนาดนแยกหนงกอง และดนในหลมอกหนงกอง นำกองหนากนทผสมกบปยหมกรองกนหลมจนสงขนมาประมาณ 2ใน 3 ของหลม แกะถงชำมะพราวมาวางในหลม วางตนมะพราวเอยง 45 องศาเขาหาสนรอง จากนำปยหมกผสมกบดนกองดนกนหลม มาเตมในหลม จนพนเลกนอยเปดหนาดนใหผลมะพราวโดนแสงแดด คลมหนาดนดวยเศษฟางหรอหญาแหง ลดนำชม อยางสมำเสมอ หากมการบำรงรกษาทด ประมาณ 2-3 ปนบจากวนปลกมะพราว มะพราวจะแทงจนแรกใหเหน ไมควรปลอยใหตดผล เพราะตนไมสมบรณ รอประมาณจนทสามเปนตนไป ควรไวผลได

การปลกเกษตรกรสามารถเตรยมแปลงปลกไดสองลกษณะคอ ปลกแบบไมยกรองสวน และแบบยกรองสวน ภาพท 4 และ 5 ระยะปลกทงสองแบบ ประมาณ 6x6 และไมเกน 6x8 เมตร เนองจากใบจะซอน ทบกน และการระบายอากาศไมด

ทำใหเกดโรคไดงาย

หลมปลก ขนาด 50x50x50 ซม.

5

ภาพท 4 การปลกมะพราวกลางรองสวน

ภาพท 5 การปลกมะพราวทขอบรองสวน ระยะปลก 6x8 เมตร โดยเวนระยะปลกหางจากขอบรอง 1 เมตร

การดแลรกษาใหตนสมบรณนน ไมใชเรองยากและกไมงายจนเกนไป อนดบแรกเกษตรกรตองทำแปลงใหสะอาดปราศจากวชพช เพอไมใหแยงปยและแหลงสะสมแมลง และสตวกดแทะ พวกกระรอก คอตนมะพราวควรสะอาด ใบทแหงแลวควรตดออก ใบทยงไมแหงไมควรตดออก เนองจาก ตนมะพราวจะดงอาหารทใบกลบไปสะสมทตนกอนแหงไป ใบนนสำคญมากเปนแหลงสรางอาหารทางเดยวของตนมะพราว เมอตดไปแลวไมสามารถแตกออกมาหใหมได

การใสปยควรใสปยสตรเสมอกอน เนองจากมะพราวใหผลผลตทงป ในหนงตนมผลทมการพฒนาหลายระยะ ตงแต เรมแทงกาบดอก, ระยะกาบดอกแตก, ระยะดอกพรอมผสม การใหปยไมสมดลจะสงกระทบกบการสรางตาดอก จำนวนดอกตวเมย การตดผลและการรวงของผลทตดแลว ไมสามารถใสปยเหมอนไมผลทออกเปนฤดกาลได สวนปยหมกและปยคอกใสไดตามปกต แตปยคอกควรไปทำการหมกกบเศษซากพช หรอใบทแหงในแปลง นำมาบดใหเปนชนเลกแลวนำมาหมกกบปยคอกกอนนำไปโรยรอบตนมะพราว ในเขตพนทภาคกลางสจงหวด ไมสามารถเอาปยคอกไปโรยทโคนตนได อาจเกดอาการเนาของรากได หากปยหมกยงหมกไมไดท

8m

หลมปลก ขนาด 50x50x50 ซม.

2m

6

บทท 2สรรวทยามะพราวนำหอม

ทำไมถงหอม มะพราวนำหอม (Cocos nucifera L.) เปนมะพราวตนเตย (Dwarf type) ส

เขยว ปกตเปนมะพราวไมหอม นำหวาน หรอทเรยกวามะพราวนำหวาน จากประวตทสบทอดกนมา มะพราวนำหอม พบครงแรกท อ.สามพราน จ.นครปฐม เดมทเรยกมะพราวหมส การเกดการกลายพนธนอาจเนองมาจาก สภาพดนฟาอากาศทเหมาะสม หรออาจเกดจากการผสมขามเกสรจากมะพราว

ในพนท ซงยงไมมการรบรองแนชด จากการศกษาพบวา สารททำใหมะพราวนำหอม นนเปนสาร 2-acetyl-1-pyrroline หรอเรยกวา 2AP ซงพบในพชหลายชนด อาท ขาวหอมมะล, เตยหอม, ดอกชมนาด เปนตน สารนพบในปลายราก ดอกตวผทเรมบาน นำหวานจากชอดอก เนอและนำของมะพราว

ลกษณะของตนมะพราวนำหอม

ตนมะพราวมะพราวนำหอม ในพนทมสองลกษณะทเกษตรกรมกเรยกวามะพราวนำหอม คอ มะพราวตนเตยผลสเขยว ผลกลม และผลรกนจบ ซงเปนทถกเถยงกนมาหลายสบป แตจากการศกษาศกษาของ วรภทร ลคนทนวงศ (2555) พบวา มะพราวนำหอมพนธแท จะมลกษณะลำตนตงตรงไมมสะโพก

ภาพท 6 ลกษณะตนมะพราวนำหอมทแตกตางกน

ผลจะมลกษณะกลม อาจเกดจากการผสมขาม ตนทไมมสะโพกผลจะเปนกนจบ รอยกาบใบจะถ ไมหาง ใบมะพราวจะแผออกไมตงชะลดเหมอนมะพราวใหญ ใบเปนแหลง

ไมมสะโพกมสะโพก

7

สรางอาหารอยางเดยว ในหนงรอบปจะมใบอยางนอย 12 ทางใบหรออาจมากกวาน ทกๆ รอยทางใบประมาณ 6 รอยจะมาชนกนหนงรอบ ทางใบมอาย 2-3 ป เมอตนยงอายนอยจะมประมาณ 9 ทางใบ เมออายเกน 7 ปไปแลว จะมทางใบประมาณ 30-40 ทางใบ

ดอกมะพราวดอกของมะพราว มลกษณะเปนทรงปานกลมร อยบนกานชดอกบรเวณโคน

กาน กานชดอก หรอทเรยกกนวา หางหน ถดจากดอกตวเมย จะเปนดอกตวผซงมมากกวา 150-200 ดอกตอหางหน ขนกบความสมบรณของตนมะพราวนำหอม ตาดอกมะพราวจะสรางบนทางใบทกทางใบ ใชเวลาในการพฒนาประมาณ 2 ปจนสามารถแทงชอออกมา ดงนนการทจะมตาดอกทสามารถพฒนาไปจนเปนชอดอกไดนนตองการการสะสมอาหารทพอเพยง การทเกษตรกรตดใบของมะพราวกอนเวลาอนควรจะสงผลกระทบตอการสรางอาหารและการเกดตาดอก ในอกสองปถดไป

ภาพท 7 ลกษณะดอกของมะพราว

การพฒนาของดอกทจะพรอมผสมเกสรไดตองอาศยเวลาประมาณ 3-4 อาทตยหลงกาบหมดอก แตกออก ชาเรวขนกบสภาพอากาศ ถาอากาศรอนความพรอมของดอกจะพฒนาเรวขน หากสภาพอากาศเยนการพฒนาจะชาลง

8

ภาพท 8 การพฒนาดอกมะพราวสปดาหท 1 (ก) และ 2 (ข)

หลงจากกาบหมดอกแตกออก ประมาณ 1 สปดาห ดอกตวผจะเรมบาน จากปลายหางหนมาโคนหางหน สวนดอกตวเมยจะพฒนาจากดอกสเหลองไปเปนดอกทมเขยวออน เพมขนเรอยๆ เมอดอกตวเมยพรอมผสมนน ปลายดอกจะแยกออกเปนสามแฉก และมนำหวานทปลายดอก ซงระยะพรอมผสมน หากอากาศรอนดอกตวเมยจะบานเรวขน อาจอยในสปดาหท 2-3 หากอากาศเยนดอกจะบานในสปดาหท 3-4 หลงกาบหมดอกแตกออก เมอดอกทผานการผสมแลว ปลายดอกจะเปลยนเปนสดำ ระยะเวลาทดอกสามารถผสมไดหลงบานแลว ไมควรเกนเทยงวน เนองจากปลายดอกตวเมยจะแหงไมสามารถผสมได

ภาพท 9 การพฒนาดอกมะพราวสปดาหท 3 (ค) และ 4 (ง)

(ก) (ข)

(ค) (ง)

9

ภาพท 10 ดอกทพรอมผสม (จ) และ ผสมแลว (ฉ)

ดอกทผานการผสมแลวปลายดอกจะเปลยนเปนสนำตาล ดอกทไมผานการผสม ปลายดอกกจะเปลยนเปนสนำตาลเชนกน เมอดอกถกผสมแลวจะพฒนาไปเปนผล ดอกทไมไดรบการผสม ดอกจะรวงไปในทสด ผลทพฒนาผานไปเดอนทสามหลงผสมแลว จงแนใจวาผลมะพราวจะตดแนนอน การบนของดอกมะพราวจะบานจากบนลงลาง ใชเวลาประมาณ 3 วนจงบานหมดชอ

ผลมะพราวดอกมะพราวเมอไดรบการผสมเกสรแลว ดอกจะมการพฒนาขยายขนาด

เปนผลมะพราว ระหวาง 1-2 เดอนหลงดอกบาน แมดอกจะไดรบการผสมแลวกยงสามารถรวงได เมอเขาเดอนทสามเปนตนไป ผลทตดอยบนตนจะตดถาวรไมหลดลวง หรอหลดลวงนอยมาก ผลมะพราวจะเรมพฒนาเรมมนำในผลตงแตอาย 1 เดอนเปนตนไป แตปรมาณนำนอยมาก และจะเพมขนเรอยๆ จนเรมคงทในเดอนท 8 เปนตนไป หลงดอกบาน เนอในกะลาจะเรมเหนในเดอนท 4 เปนตนไป

ภาพท 11 ผลมะพราวอาย 1.5 เดอน หลงดอกบาน

ในเดอนท 4-4.5 น เนอในกะลามะพราวมลกษณะเปนวน เมอเขาเดอนท 5-5.5 เนอจะพฒนาเตม 1 ชน เมอเขาเดอนท 6 เนอจะเรมพฒนาเปน 1.5 ชน และเขาเดอนท 7 เนอจงพฒนาเปน 2 ชนเตม เปนระยะทคณภาพการบรโภคสงสด หากตองการเกบเพอขาย

(จ) (ฉ)

10

ในประเทศควรเกบระยะ 6-6.5 เดอน หากเกบสงขายตางประเทศใหเกบตงแต 6.5-7 เดอน ผลมะพราวทตดผลแลวมการพฒนาไปเปนผลทย หรอผลมขนาดเลก เนองจากการผสมกบมะพราวใหญ ตนสง โดยเฉพาะมะพราวใหญผลสเขยว จากเดมตนแมหากผสมกบมะพราวนำหอมดวยกน จะไดผลทรงรกนจบคงเดม หากมะพราวนำหอมผสมกบมะพราวนำหวานจะไดผลทรงกลมกนไมจบ

ภาพท 12 ลกษณะผลทย และผลทไมพฒนา

ภาพท 13 ผลมะพราวทเกดจากผลมะพราวนำหอมผสมกบมะพราวนำหวาน (ผลกลาง)

11

เมอพจารณาจำนวนผล และดอกในรอบปจะพบวา เดอนมกราคมถงเดอนเมษายน บนตนมะพราวจะมจำนวนดอกตวเมยเปนจำนวนมาก ททะยอยแตกออกมา ทกๆ 20 วน โดยประมาณ และจะลดจำนวนดอกตวเมยลงไปเรอยๆ ขณะทจำนวนผลทอยบนตนมจำนวนนอยลงเรอยๆ และนอยทสดในเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน จากนนจะเพมขนเรอยๆในเดอนสงหาคมถงเดอนพฤศจกายนและเรมลดลงในเดอนธนวาคม

ภาพท 14 จำนวนดอก, ผล และราคามะพราวนำหอมในรอบป (ขอมลป 2552-2557)

สวนกลนหอมในนำมะพราว เปนสารทมชอวา 2-acetyl-1-pyrroline (2AP) พบวาเรมสรางขนตงแตเดอน 4-4.5 เปนตนไป กลนหอมเพมมากขนจนถงเดอน 12 ผลแหงเลยทเดยว

จำนวนดอกตวเมย & จำนวนผลเฉลยตลอดทงป

0

10

20

30

40

01020304050

ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย.

ดอกตวเมย จำนวนผล ราคาตอผล

12

บทท 3เทคโนโลยการผลตมะพราวผลดกทงปสาเหตทมะพราวไมตดผล

การทมะพราวไมตดผลมหลายสาเหต อาจเกดมาจากหลายสาเหต ตงแตความสมบรณของตน โรคและแมลง แตสาเหตหลกๆ ทสำคญทอาจถกมองขาม คอนำฝนทตกลงมาในชวงครงปหลง นบตงแตเดอน มถนายน เปนตนไปเรมมปรมาณนำฝนเพมขน เมอดอกตวเมยพรอมผสม หากฝนตกลงมาในชวงตอนเชา ชวงใดชวงหนงกอนเทยงวน หรอมอากาศปดไมมแมลงมาชวยผสมเกสร ฝนทตกลงมาจะชะลาง นำหวานปลายชอดอก อกประการเมอนฝนตกชกรานำคางจะระบาดได ปลายเกสรตวเมยอาจจะถกเชอราเขาทำลาย ไมพรอมผสม สงผลใหมะพราวตดผลนอยในฤดฝน

ครนเมอฝนตกมาตนมะพราวจะไดรบปรมาณธาตไนโตรเจนทมากบปรมาณนำฝน เมอปรมาณไนโตรเจนทสง สงผลใหเจรญทางดานลำตนและใบ การสรางตาตอกจะลดลง หรออกทฤษฏหนงคออาหารทสะสมมาลดลงในปลายปทำใหมการสรางตาดอกนอยลง ซงเปนวฎจกรแบบนทกป ดงนนสามารถปรบใหเกดความสมดลทำใหมการสรางดอกตวเมยใหสมำเสมอแลว จกเปนหนทางทำใหมมะพราวผลดกไดทงป

เทคนคการทำใหมะพราวตดผลดกทงป

การทำใหมะพราวตดผลดกทงปนนไมใชเรองยาก และกไมใชเรองงาย ตองอาศยเทคนคอนปราณต ซงเกษตรตองมความเขาใจธรรมชาตของมะพราวอยางด และตองหมนตรวจแปลง ตรวจสภาพการบานของดอกมะพราวเพอทำการผสมเกสรแทน สบเนองจากฝนตกนำฝนลางชอดอก เทคนคการการทำใหมะพราวตดผลดกทงป มเทคนคดงตอไปน

1. ดอกทพรอมผสมระยะดอกทพรอมผสม เปนระยะทสำคญมาก หากดระยะทผดการชวยผสม

เกสรจะไมประสบความสำเรจ เกษตรกตองหมนตรวจแปลงและระยะทเหมาะสมเสมอๆ

2. เทคนคการลางชอดอก (สะอาด)ดอกมะพราวทบานพรอมผสม เมอโดนนำฝนตกลงใสในชวงเชา หรอสภาพ

อากาศปด นำฝนทำใหปลายดอกตวเมยมสภาพไมพรอมผสมเกสร นำหวานโดนฝนชะลาง นำฝนมธาต N สง และอาจมรานำคางเขาทำลาย (เนองจากเปนชองเปดทางธรรมชาต) ดงนนตองปรบสภาพดอกตวเมยใหกลบมา ดวยการลางดอกปรบสภาพปลายดอกใหกลบมาพรอมผสม การลางดอกตองลางดวยสารละลายทสามารถปรบสภาพใหปลายดอกตวเมยมาพรอมผสมไดใหม สารละลายทเหมาะสมในการลางคอ สารละลายเกลอไอโซไทนคความเขมขนรอยละ 0.9 ซงความเขมขนนจะไมทำลายเซลลคลายนำยาลางแผล

13

3. เกสรตวผในการทำใหมะพราวตดผลดก ตองใชเทคนคการผสมเกสรแทนนน การ

เลอกเกสรตวผทนำมาผสมนนใหเลอกจากดอกหางหนทดอกตวผเรมบานมาแลว เกบดอกตวผทยงไมบาน นำมาใสถงทบใหแตกออก กอนนำไปผสมกบสาระลายเกสร

ภาพท 15 ลางชอดอกดวยสารละลาย ไอโซโทนค (ก) ฉดพนลางดอก (ข)

4. สารละลายเกสร (เรณ)หยดนำหวานปลายดอกตวเมย ถกนำฝนชะลาง และชองทางเปดมสภาพไม

เหมาะสมตอการผสมเกสร เมอผานการลางดวยสารละลายไอโซโทนค (isotonic) คลายกบนำยาลางแผล ปลายดอกตวเมยจะกลบมาพรอมผสมเกสรไดอกครง นำดอกตวผประมาณ 200-300 กรม หรอประมาณ 1 กำมอทนำมาทบใหแตกในถงพลาสตก จากนนนำสารละลายเกสร (เรณ) มาเตมในถง แลวกรองผานผาขาวบางใสลงในถงพนสารละลาย แลวทงไวกอน 30 นาทเพอใหเกสรตวผเรมงอก หลงจากนนนำไปฉดพนจนทมดอกพรอมผสมตอไป

ภาพท 16 การเตรยมสารละลายเกสร นำดอกตวผทเลอกไวมาทบใหแตกในถงพลาสตก (ก) แลวเตมสารละลายเกสรลงไปกอนแลวกรองกอนผสมในถงพน (ข)

(ก) (ข)

(ก) (ข)

14

5. การฉดพนการฉดพนควรปฏบตดงตอไปน

1. พนดวยสารละลาย ไอโซโทนค (สะอาด) กอน ลางปลายดอกตวเมย ทงไวสกครแตไมควรใหดอกแหง

2. พนดวยสารละลายเกสร (เรณ) เวลาทเหมาะสมในการฉดพน ควรอยระหวางเวลา 5.00-12.00 น ไมควรเกนเวลานไป ความพรอมของดอกมะพราวจะลดลงไป ควรพนจนเดมดวยสารละลายเกสรตดตอกน 2-3 วน หากฝนตกมาในระหวาง 2-3 วน ใหลางจนดวย สารละลายไอโซโทนคกอนทกครงหากฝนตก

ภาพท 17 การพนสารละลายเกสรนาน 2-3 วนาท

ผลจากการใชเทคโนโลย เมอทำการฉดพนสารดงกลาวในชวงเดอนกนยายน ถงเดอนตลาคม 2558

เปนชวงทฝนตกชกทสดของป พนททดสอบแปลงปลกมะพราว จำนวน 7 ไร ปลกระยะ 6x6 เมตร แบงออกเปน 2 สวนๆ ละ 3.5 ไร ทใชเทคโนโลย และอก 3.5 ไรทไมใชเทคโนโลย พบวา มะพราวทใชเทคโนโลยการผลตมะพราวลกดก มผลผลตตดในเดอนทสามรอยละ 95 ขณะทแปลงทไมไดใชเทคโนโลยน มมะพราวตดผลเพยงรอยละ 3 เทานน มจำนวนตนทงหมดทใชเทคโนโลยฯ 60 ตน และไมใชเทคโนโลยฯ 60 ตน พบวา มจำนวนผลทตด ผลผลตคดรวมสองเดอนททดลองใชเทคโนโลยการผลตมะพราวลกดก เกบผลเดอน มนาคม และเมษายน 2559

จากการทดลองพบวา มสวนตางอยมากอยางเหนไดชดประมาณ 7-8 เทาตว ดงนนการใชเทคโนโลยการผลตมะพราวลกดก สามารถเพมผลผลตมะพราวนำหอม และไดรบมลคาในชวงทมะพราวขาดแคลนไดเปนอยางด

15

เอกสารอางอง

กรมพฒนาทดน. 2548. ลกษณะและสมบตของชดดนในภาคกลางของประเทศไทย. แหลงทมา: http://oss101.ldd.go.th/web_soils_for_youth/pdf/D_Cseries_thai.pdf, 19 กรกฎาคม 2558.

กรมศลกากร. 2558. สถตการนำเขา-สงออก. แหลงทมา: http://www.customs.go.th/Statistic/Index.jsp., HSCode=08011900000, 19 กรกฎาคม 2558.

สำนกสงเสรมและการจดการสนคาเกษตร. 2558. ยทธศาสตรมะพราวนำหอม .แหลงทมา: http://www.agriman.doae.go.th/home/agri1/agri1.3/Strategy.html, 1 สงหาาคม 2558.

เกรยงไกร มถาวร และจรงแท ศรพานช. 2553. การหายใจและการผลตเอทธลนของมะพราวออน, น. 183-190. ใน รายงานการประชมวชาการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำแพงแสน ครงท 7. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, นครปฐม.

จรงแท ศรพานช และ โสภดารยะกล. 2549. การลดปรมาณโซเดยมเมตาไบซลไฟตเพอปองกนการเกดสนำตาลและเชอราบนผลมะพราวออนทปอกเปลอกแลว. ว. วทย. กษ. 37(5) (พเศษ): 50-53.

จลพนธ เพชรพรณ. 2551. พนธและการปรบปรงพนธมะพราวนำหอม, น. 43-51 ใน เกษตรกาวหนา, 21(3).

เฉลมชย วงษอาร และ ชยรตน เตชวฒพร. 2554. การเปลยนแปลงกลนในมะพราวนำหอมระหวางการเกบรกษา. รายงานการวจยศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว. มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ธรนต รมโพธภกด และ สมนก ทองบอ. 2551. การเปลยนแปลงคณภาพของมะพราวนำหอมกอนและภายหลงการเกบเกยว. ว. วทย. กษ. 39(3) (พเศษ): 99-102.

นวพร อตรนทร. 2548. การวเคราะหสารหอมในนำมะพราวนำหอม. ปญหาพเศษปรญญาตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.

นรนาม. 2557. มะพราวนำหอมรสชาตด เขามวธการอยางไร?. แหลงทมา: http://www.rakbankerd.com/agriculture/page.php?id=7112&s=tblplant, 25 กรกฎาคม 2558.

16

ประชต อยหวาง. 2540. การยบยงการเกดสนำตาลในมะพราวออนโดยใชสารทดแทนซลไฟต และการบรรจแบบบรรยากาศดดแปลง. วทยานพนธปรญญาโท, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.  

แมน อมรสทธ, อมร เพชรสม, พลกฤษณ แสงวนช, ภควด สทธไวยกจ, มาณพ สทธเดช, สายสนย เหลยวเรองรตน, อมาพร สขมวง และ วนเพญ ชอนแกว. 2555. หลกการและเทคนควเคราะหเชงเครองมอ. พมพครงท 2. บรษท ชวนพมพ 50 จำกด, กรงเทพฯ.

วรภทร ลคนทนวงศ และ ปยะพงษ สอนแกว. 2554. คณภาพมะพราวนำหอมทผานกรรมวธ Blanching เพอการสงออก. ว. วทย. กษ. 42(1) (พเศษ): 147-150. ในบทนำและวจารณเขยน 2553.

แววตา ชทางด. 2547. ปจจยทมผลตอการเกด 2-Acetyl-1-pyrroline และสารใหกลนอนๆ ในใบเตย. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมชาย วฒนโยธน. 2551. เทคโนโลยการผลตมะพราวออนลกผสมพนธด, น. 22-42. ใน สมศร ภทรธรรม, บรรณาธการ. เกษตรกาวหนา. โรงพมพศนยสงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, วทยาเขตกำแพงแสน.

สพจน ตงจตพร. 2543. มะพราวนำหอม. วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยชลบร กรมอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ, ชลบร.

สภาวด ภทรโกศล, มนตชย โกฏเพชร, เอกนตย หาญศกด และ ปกรณ ลมสมทรชยพร. 2543. การปลกมะพราวนำหอมเพอการคา. กรมสงเสรมการเกษตร.

สำนกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2550. มะพราวนำหอม. มกอช. 15-2550 มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต, สำนกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต, กรงเทพ.

17