เปดหนาตาง สรางสะพาน สมานใจ ทางออกจากกบดกแหงความรนแรงในยคทกษณ

พระไพศาล วสาโล

การเคลอนไหวของนกศกษาและประชาชนอนนำาไปสเหตการณ ๑๔ ตลา ๒๕๑๖ นบเปนปรากฏการณทยากจะเกดขนไดในชวชวตของคน ๆ หนง อนทจรงจะถกตองกวาหากพดวาเปนปรากฏการณทยากจะเกดขนไดในประวตศาสตรของชาต ๆ หนง ความสำาคญของเหตการณดงกลาวเปนสงทวญญชนยากจะปฏเสธได เสนห จามรก ไดเรยกเหตการณดงกลาววา การปฏวตทางวฒนธรรม“ ” เนองจากเปนปรากฏการณทไมไดมงตอตานระบอบเผดจการเทานน หากโดยพนฐานแลวยงเปน การประทวงโจมตตอหลกการทางสงคมแบบ“เกาซงไมสามารถกำาหนดความสมพนธของบคคลและกลมชนตาง ๆ ใหอยรวมกนไดโดยสนต” กลาวอกนยหนง การปฏวตตลาคม“ ๑๖” ได เรยกรองตองการหลกการทางสงคมใหม“ เพอการอยรวมกนโดยสนตและเพอรวมกนเผชญปญหาวกฤตการเปลยนแปลงและความขดแยงของสงคมสมยใหม” 1

หลกการทางสงคมอยางใหมทอาจารยเสนหกลาวถง กคอหลกการสทธเสรภาพ ซงปฏเสธความสมพนธแบบเจาคนนายคนนนเอง แมวาหลกการดงกลาวจะถกตโตขดขวางมาโดยตลอด ทำาใหประเทศกาวถอยหลงครงแลวครงเลา โดยมกตามมาพรอมกบความรนแรง อาท รฐประหารป ๒๕๑๙ และททยอยมาอกหลายครง แตคบไฟแหงสทธเสรภาพทการปฏวตตลาคม ๑๖ ไดจดไวกไมเคยมอดดบไปจากจตใจของคนไทย การเคลอนไหวของประชาชนในเดอนพฤษภาคม ๒๕๓๕ อนนำาจดจบมาสระบอบเผดจการรสช. และตามมาดวยการรณรงคเพอรฐธรรมนญฉบบประชาชนป ๒๕๔๐ เปนเครองบงชวา

1 เสนห จามรก ปญหาและอนาคตของเมองไทย (กรงเทพ:สงคมศาสตรปรทศน ๒๕๑๙) น.๓๙๕,๓๙๗

มรดกของเหตการณ ๑๔ ตลายงทรงพลง และผลพวงของการปฏวตเมอ ๓๑ ปกอนยงงอกงามอยในใจของผคน แมวาจะยงไมมททางอยในตำาราเรยนหรอประวตศาสตรของราชการอยางสมเกยรตกตาม

ควบคกบหลกการสทธเสรภาพ กคอความปรารถนาทจะอยรวมกนโดยสนต เหตการณ ๑๔ ตลา ซงจบลงดวยความสญเสยชวตและเลอดเนอของผคนเปนจำานวนมาก ไดเนนยำาใหเราตระหนกถงคณคาแหงความปรองดองสมานฉนทของคนในชาต ขณะเดยวกนกฝากภาระใหผทยงอยไดรวมกนหาหนทางปองกนมใหเลอดไหลนองแผนดนอก แมวาการประหตประหารกลางเมองจะเกดขนอก ๒ ครงจากเหตการณ ๖ ตลาและพฤษภามหาโหด โดยทงชวงหางกนไมถง ๒๐ ป ราวกบวาบทเรยนจากเหตการณ ๑๔ ตลา ไมมความหมายเลย แตในอกดานหนงความสญเสยทง ๒ ครงดงกลาวไดตอกยำาความใฝฝนและบทเรยนจาก ๑๔ ตลา วาการแสวงหาหนทางอยรวมกนอยางสนตเปนภารกจสำาคญของของคนไทยทงชาต การแกไขความขดแยงโดยสนตวธคอความจำาเปนของคนไทยทงมวล

อยรวมกนอยางสนต : หนทางทมอปสรรคเมอเทยบกบ ๓๑ ปทแลว ตองนบวาประเทศไทยไดกาวหนาไป

พอสมควร หลกการสทธเสรภาพไดกลายเปนพนฐานสำาคญของรฐธรรมนญฉบบปจจบน และไดรบการยกยองจากนานาประเทศ การปกครองแบบประชาธปไตยโดยการนำาของรฐบาลพลเรอนมความตอเนองและยาวนานมากวาทศวรรษ ขณะเดยวกนประชาชนกมสทธเสรภาพมากขน และมสวนรวมในกจการของทองถนไปจนถงกจการของชาตอยางไมเคยมมากอน อยางไรกตามเมอมองในดานของการอยรวมกนอยางสนตและการแกไขความขดแยงโดยสนตวธแลว ประเทศไทยยงกาวไปไดไมไกลเทาไรนก ในบางแงกลบถอยหลงกวาเดมเสยอก

จรงอยความสามารถในการยตความขดแยงทางดานอดมการณระหวางคอมมวนสตกบเสรนยม โดยหลกเลยง

สงครามกลางเมองเตมรปแบบได นบเปนความสำาเรจของสงคมไทยทนาสรรเสรญ แตเมอตองมาเผชญกบความขดแยงอยางใหม ทามกลางการไหลบาของกระแสโลกาภวตน และการเตบใหญของอำานาจทนซงแผซานไปทวทกทองถน ปรากฏวาสงคมไทยกลบมขอจำากดอยางชดเจนในการแกไขใหลลวงโดยสนต

เปนเวลาไมนอยกวา ๑๕ ปแลวทสงคมไทยไดพบเหนชาวบานในแทบทกจงหวดของประเทศลกขนมาประทวงคดคานโครงการตาง ๆ ของรฐและภาคเอกชนทสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของเขา เขาเหลานนตองการปกปองทรพยากรและวถชวตของตนเอาไวทามกลางการครอบงำาจากภายนอก และจำานวนไมนอยกตองการการเหลยวแลจากรฐตามสทธทพงมพงได จำาเพาะการเดนขบวนในชวงเวลา ๓ ป คอระหวางเดอนตลาคมป ๒๕๓๖ ถงเดอนกนยายน ๒๕๓๘ เทาทบนทกได ปรากฏวามมากถง ๑,๔๙๓ ครง เฉพาะป ๒๕๓๘ ปเดยว มการชมนมประทวงถง ๗๕๔ ครง โดยกวารอยละ ๔๐ ของตวเลขทง ๒ ชด เปนการประทวงทเกยวกบความขดแยงเรองทรพยากรสาธารณะ อาท ดน นำา และปา 2 ความถของการชมนมประทวงมใชเปนเรองเลวรายในตวมนเองหากไดรบการแกไขใหลลวงโดยสนต แตปรากฏวาบอยครงมความรนแรงเกดขน และทนาวตกกคอความรนแรงทเกดขนจากฝายรฐจนถงกบมการสญเสยชวตและเลอดเนอ ทงนยงไมตองพดถงผนำาชาวบานทถกลอบฆาหรอถกทำาราย โดยมกจบผบงการไมได

รฐบาลชดแลวชดเลาทงกอนและหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ไมมชดใดเลยทไมเคยใชความรนแรงกบผประทวงทชมนมโดยปราศจากอาวธ และไมมชดใดอกเชนกนทแสดงความตงใจอยางจรงจงทจะหยดยงสะกดกนการคราชวตของผนำาชาวบานซงเกดขน

2 ประภาส ปนตบแตง การเมองบนทองถนน:๙๙ วนสมชชาคนจนและประวตศาสตรการเดนขบวนชมนมประทวงในสงคมไทย (กรงเทพ :ศนยวจยและผลตตำารา มหาวทยาลยเกรก ๒๕๔๑) น. ๕,๓๘-๓๙

อยางตอเนองทงทเปนขาวและไมเปนขาว สญญาณในทางบวกหากจะมกมาจากหนวยงานบางแหงของรฐ ซงพยายามหาหนทางแกไขความขดแยงดงกลาวโดยสนตวธ อาท สภาความมนคงแหงชาต ซงไดจดตงสถาบนยทธศาสตรสนตวธขน เพอเปลยนกระบวนทศนความมนคงจากการใชกำาลงเพอรกษาอาณาเขต มาเปนการใชสนตวธเพอปกปองวถชวตของประชาชน พรอม ๆ กบการฟ นฟความไววางใจระหวางรฐกบประชาชนใหเขมแขงกวาทเปนอย อก ๒ หนวยงานทนากลาวถงคอกองบงคบการตำารวจตระเวนชายแดน ซงไปไกลถงขนจดการอบรมใหแกเจาหนาททกระดบตงแตระดบผกำากบลงมาจนถงครฝก เพอใหมทกษะการจดการฝงชนดวยสนตวธ บนพนฐานของทศนคตทวาผชมนมประทวงคอเพอนทกข มใชศตรของบานเมอง ทางดานกระทรวง มหาดไทยกมการอบรมระดบรองผวาราชการจงหวดเพอใหมทกษะในการดำาเนนการกบผชมนมโดยหลกเลยงความรนแรงเชนกน

แมวาความพยายามของหนวยงานดงกลาวจะไมไดรบความสำาคญจากผนำารฐบาลทผานมาเทาทควร แตการขนมารบตำาแหนงนายกรฐมนตร ของพ.ต.ท. ทกษณ ชนวตรเมอป ๒๕๔๔ ไดจดประกายความหวงวาการแกไขความขดแยงในสงคมไทยโดยสนตวธจะมอนาคตทสดใสขน อยางนอยทสดการทนายกรฐมนตรไดออกไปรวมรบประทานอาหารกบชาวบานสมชชาคนจนทปกหลกประทวงหนาทำาเนยบรฐบาลนานนบเดอน ในวนแรกททานรบตำาแหนง กเปนเครองแสดงวาผนำารฐบาลมความเหนอกเหนใจผชมนม นบเปนนมตดทไมเคยปรากฏมากอนจากนายกรฐมนตรคนใด และนนยอมเปนสญญาณวาความทกขยากของประชาชนจะไดรบการเหลยวแลและแกไขอยางแทจรงโดยรฐบาลชดน

สป แหงความรนแรงแตในชวเวลาไมนานสญญาณดงกลาวกคอย ๆ หรลงเปน

ลำาดบ จนกระทงเมอมการใชความรนแรงอยางอกอาจโจงแจงกบผ

ทชมนมโดยสงบเพอคดคานโครงการทอกาซมาเลเซยทหาดใหญปลายป ๒๕๔๕ ความหวงวารฐบาลทกษณจะสรางมตใหมใหแกสงคมไทยในการแกไขความขดแยงโดยสนตวธกเปนอนมอดลง การรอถอนขบไลชาวบานสมชชาคนจนจากหนาทำาเนยบรฐบาลไมกเดอนหลงจากนน รวมถงการเปดไฟเขยวใหมการเผาทำาลายหมบานแมมนมนยนทบรเวณเขอนปากมล ไมไดหมายความวาสายสมพนธอนดระหวางผชมนมและรฐบาลไดขาดสะบนลงเทานน หากยงหมายความวาสงคมไทยไดถอยกลบไปสการใชอำานาจเพอสรางความสงบราบคาบ ซงประวตศาสตรไดชวาไมมวนยงยนไดเลย

พรอม ๆ กบการตราหนาคาดโทษผประทวงวากอความไมสงบบาง ไมรกชาตบาง ผนำาชาวบานทพยายามปกปองทรพยากรทองถน ตลอดจนผทตอสเพอความเปนธรรมของคนเลกคนนอยหรอเพอประโยชนสวนรวม กถกสงหารทละคนสองคน เพยงปแรกทพ.ต.ท.ทกษณขนมาบรหารประเทศ มแกนนำาชาวบานทปกปองทองถนถกฆาตาย ๖ คน และหลงจากนนกทยอยเพมเปนลำาดบ จนบดนมผเสยชวตไปแลวไมนอยกวา ๑๗ คน 3 โดยหลงจากการสงหารเจรญ วดอกษรแลว กยงมการฆาผนำาคนอน ๆ ตามมาอก เปนแตไมเปนขาวโดงดงเทานน นาสงเกตวาในจำานวน ๑๗ กรณนน เกยวพนกบความขดแยงทางดานสงแวดลอมและทรพยากรสาธารณะถง ๑๔ กรณ สวนใหญแลวไมสามารถจบตวผกระทำาผดได และแมจบผตองสงสยได แตแทบทงหมดไมสามารถสาวไปถงผบงการเบองหลงไดเลย

อยางไรกตามความรนแรงทกลาวมานดเลกนอยไปถนดใจเมอเทยบกบการฆาตดตอนในการทำาสงครามกบผคายาเสพตด ภายในชวเวลาเพยง ๒ เดอนคอกมภาพนธถงมนาคม ๒๕๔๖ มผเสยชวต

3 ปยะ สารสวรรณ ๑๕“ แกนนำาชาวบาน เหยอผลประโยชนนายทน กอนถงควเจรญ วดอกษร” มตชนรายวน วนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๗ (อก ๒ คนทตามมาคอ เจรญ วดอกษร และสพล ศรจนทร ผพทกษปาชมชน อ.เถน จ.ลำาปาง)

กวา ๒,๕๐๐ คน (มากเปน ๒ เทาครงของทหารอเมรกนทตายในอรกตลอด ๑๘ เดอนทผานมา) จำานวนคนทตายอยางมากมายนปฏเสธไมไดเลยวา มไดเปนผลจากการใหสญญาณไฟเขยวจากรฐบาลโดยเฉพาะจากปากของนายกรฐมนตร อาทคำาพดวา ยงตายแลวเราตอง“ยดทรพยดวย...การปราบยาเสพตดเราตองเหยมพอ” หรอ ถาไม“เลก (คายาเสพตด) กมโอกาสถกจดการทกรปแบบ หมดทงตวหมดทงชวต” 4 คำาประกาศดงกลาวไมเพยงเปดทางใหเจาหนาทตำารวจทำาตวเปนศาลเตยจดการกบผทตองสงสยคายาเสพตดเทานน หากยงเปดชองใหทงเจาหนาทรฐและผไมประสงคดฉวยโอกาสใชอำานาจเถอนกำาจดศตรหรอผทขดขวางผลประโยชนของตนอยางสะดวกดาย (ซงอาจเปนประชาชนผบรสทธ) โดยไมตองกลววาจะถกตรวจสอบหรอลงโทษ เนองจากทำารปการณใหชวนเขาใจวาเปนการฆาตดตอนโดยผคายาดวยกนไปเสย แมวาเกอบหนงปถดมา ตวเลขผเสยชวตในสงครามตอตานยาเสพตดของทางราชการจะลดลงเหลอแคพนกวาคน แตนนกเพราะใชวธการเดยวกบการซกหน กลาวคอเอาตวเลขทเหลอไปซกไวกบหมวดหมอนทไมเกยวกบยาเสพตด

นโยบายและทศนคตทเนนการใชกำาลงเพอสรางความสงบราบคาบ โดยไมคำานงถงกระบวนการยตธรรมหรอระบบนตรฐของประเทศ ดงตวอยางทกลาวมา ไดบมเพาะปญหาในหลายพนททวประเทศ แตไมมทใดจะประทออกมาอยางชดเจนเทากบในสามจงหวดภาคใต ความไมพอใจทสะสมมานานไดระเบดออกมาเปนการใชกำาลงประทษรายเจาหนาทรฐอยางตอเนองนบแตตนปนจนมาถงเหตการณวนท ๒๘ เมษายน การตอบโตของเจาหนาทในหลายจดไดจบลงดวยการสญเสยชวตของผกอความไมสงบจำานวน ๑๐๘ คนและเจาหนาทรฐนบสบ ๑๐ คน แตกเกดคำาถามขนวา จำาเปนหรอไมทตองมผเสยชวตมากถงขนาดนน โดยเฉพาะทมสยดกรอเซะซงมผเสย

4 คำาชแจงนโยบายการปองกนและปราบปรามยาเสพตดของนายกรฐมนตร ณ หองประชมสถาบนราชภฏสวนดสต วนท ๑๔ มกราคม ๒๕๔๖

ชวตจากการลอมปราบของเจาหนาทรฐถง ๓๒ คน คณะกรรมการอสระไตสวนขอเทจจรงเหตการณมสยดกรอเซะทรฐบาลจดตงขน มขอสรปวา การกระทำาของเจาหนาทในเหตการณดงกลาว นาจะถอได“วาเกนสมควรแกเหต”

จะเหนไดวา ๔ ปมานสงคมไทยไดถลำาเขาสความรนแรงลกขนทกท โดยทรฐเองกมสวนอยางมากในการกอใหเกดสภาพการณดงกลาว ความรนแรงทเกดขนโดยเจาหนาทรฐตามทกลาวมา เมอมองเชอมโยงกบพฤตกรรมดานอน ๆ ตลอด ๔ ปทผานมา จะพบวา ความรนแรงเหลานมใชผลพวงจากนโยบายการรกษาความสงบของรฐบาลอยางโดด ๆ เทานน หากเปนผลสะทอนจากธรรมชาตพนฐานของรฐไทยในยคพ.ต.ท.ทกษณ นนคอรฐแบบอำานาจนยม ซงรวมศนยอำานาจทงหลายมาไวทผนำาเพอมอำานาจเดดขาดในการแกปญหา อำานาจดงกลาวมไดเกดจากการมสมาชกสภาผแทนราษฎรในสภามากกวา ๓ ใน ๕ เทานน หากยงเกดจากความสามารถในการคมวฒสภาและแทรกแซงขดขวางองคกรมหาชนอสระตาง ๆ จนไมอาจทำาหนาทตรวจสอบและถวงดลอำานาจรฐไดอยางมประสทธภาพ ยงกวานนยงสามารถทำาใหกฎหมายและรฐธรรมนญบางมาตราทจำากดอำานาจรฐกลายเปนหมนหรอไมสามารถบงคบใชได ในขณะทรางกฎหมายทมงกระจายอำานาจใหแกทองถนหรอสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนหลายฉบบกถกแชแขงหรอเตะถวง ทงนยงไมตองพดถงอทธพลทสยายแผไปครอบคลมกลไกตาง ๆ ของรฐอยางครบถวน รวมทงทหาร ตำารวจ ตลอดจนวงการสอมวลชน ผลกคอรฐสามารถผลกดนโครงการหรอนโยบายตาง ๆ อยางสะดวก โดยไมสนใจรฐธรรมนญหรอกฎหมาย อาท การผลกดนโครงการสรางกระเชาลอยฟาทดอยเชยงดาวทง ๆ ทเปนเขตสงวนรกษาพนธสตวปา หรอการผลกดนโครงการสรางถนนตดอาวไทย และโครงการเมองใหมนครนายก โดยไมมการรบฟงความเหนและการมสวนรวมของประชาชน เปนตน

จากสมบรณาญาสทธสความรนแรงเชงโครงสรางรฐทมลกษณะอำานาจนยมซงรวบอำานาจเดดขาดไวในมอผนำา

หรอทบางทานเรยกวา ลกษณะสมบรณาญาสทธ“ ” นน กอใหเกดขอวตกอยางนอย ๒ ประการสำาหรบผใฝสนตธรรม กลาวคอ

1. รฐเชนนมแนวโนมทจะใชความรนแรงกบประชาชนเมอกระทำาสงซงรฐเหนวา กอความไมสงบ“ ” อาท การประทวงตอตานนโยบายของรฐบาล อกทงมแนวโนมทรฐจะใชกำาลงในการยตปญหาทง ๆ ทสามารถหลกเลยงความรนแรงได หรอทง ๆ ทขดตอหลกนตธรรมและสทธมนษยชน

2. การรวมศนยอำานาจและการปฏเสธการมสวนรวมของประชาชนทงในกระบวนการตดสนใจของรฐเองและในการจดการทรพยากรสาธารณะ ยอมหมายความวาโอกาสทประชาชนจะปกปองผลประโยชนของตนหรอตอรองบนพนฐานของเหตผลและขอเทจจรงกยอมหมดไป ผลกคอประชาชนมกเปนฝายถกกระทำาจากมาตรการและนโยบายของรฐ จนอาจถงขนสญเสยวถชวตหรอปจจยทจำาเปนตอการดำาเนนชวต

ทง ๒ ประการทกลาวมาลวนเปนความรนแรงทงสน ความรนแรงประการแรกนนเปน

สงทเหนไดชด และเราไดเหนมาแลวตลอด ๔ ปทผาน สวนความรนแรงประการทสองนน แมจะไมใชความรนแรงทางกายภาพททำาใหเลอดตกยางออก แตกบนทอนชวตและความเปนมนษยอยางรายแรง จดวาเปนความรนแรงเชงโครงสราง ความรนแรงประการหลงแมจะไมทำาใหเลอดตกยางออกโดยตรง แตมกจะบบคนใหผถกกระทำาตองลกขนมาประทวง ตอตาน ซงมกจะลงเอยดวยการถกตอบโตอยางรนแรงจากรฐ หาไมกลกลามจนกลายเปนการลกขนส

ดวยกำาลงอาวธ ดงการตอสของกองกำาลงคอมมวนสต และลาสดคอการกอความไมสงบในภาคใต

พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ประกาศวา จะ คดใหม“ ทำาใหม เพอไทยทกคน” โดยนำาเสนอนโยบายตาง ๆ มากมายทถกใจประชาชน แตบดนกปรากฏชดแลววา นโยบายอยางหนงทไมไดประกาศ แตรฐบาลทกษณถอวามความสำาคญอยางมาก ในการแกไขปญหาของประเทศ ไดแกการรวบอำานาจเดดขาดไวกบผบรหาร ซงกคอการสรางระบอบสมบรณาญาสทธขนมานนเอง วธดงกลาวแทจรงมใชการคดใหมทำาใหมแตอยางใด เพราะรชกาลท ๕ ไดเคยทำามาแลวเมอรอยกวาปกอน และตอมาจอมพลสฤษด ธนะรชต กดำาเนนรอยตามโดยอาศย ระบอบปฏวต“ ” ทตนสถาปนาขนมาจากการรฐประหาร นาสงเกตวาทง ๒ กรณดงกลาวเกดขนทามกลางกระแสโลกทรอนแรงและเปนอนตรายตอประเทศไทย ไดแกการคกคามของลทธอาณานคม และการเกดสงครามเยน (ซงผนำาไทยมองวาเกดจากการคกคามของคอมมวนสตนอกประเทศ) ความสำาเรจของรชกาลท ๕ ในการรกษาบานเมองไมใหตกเปนอาณานคมของตางชาตอกทงยงนำาพาประเทศไทยสความทนสมยกด ความสำาเรจ“ ” ของจอมพลสฤษด ในการทำาบานเมองใหสงบราบคาบพรอมกบการวางพนฐานการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ จนเปนทกลาวขานอยางชนชมทกวนนกด ทง ๒ กรณ (รวมทงความสำาเรจของลกวนยวและมหาธร) นาจะเปนแรงบนดาลใจใหพ.ต.ท.ทกษณมศรทธาเลอมใสในอำานาจรฐทรวมศนยวาจะสามารถแกปญหาของประเทศไดเชนเดยวกบอดต เพราะปจจบนประเทศไทยกกำาลงเผชญกบกระแสโลกทสามารถเปนภยคกคามไดเชนเดยวกบทเมองไทยในยคผนำาทงสองไดเคยประสบมาแลว เปนแตวาคราวนกระแสโลกดงกลาวมชอวาโลกาภวตน ซงมการตอสชวงชงทางเศรษฐกจเปนดานหลก หาใชการเมองและการทหารดงในอดตไม

พ.ต.ท.ทกษณ ตองการอำานาจรฐแบบเดดขาด เพอจะไดใช พระเดช“ ” และ พระคณ“ ” ในการบรหารประเทศอยางเตมท ในดาน

หนงรฐบาลทกษณใชอำานาจรฐทรวมศนยในการทำาสงครามกบผคายาเสพตดแบบเบดเสรจเดดขาด ขณะเดยวกนกทำาสงครามแบบไมประกาศกบแกนนำาชาวบานและองคกรพฒนาเอกชนทบงอาจประทวงคดคานนโยบายรฐ และหากจำาเปนกไมลงเลใจทจะใชอำานาจในมอจดการกบผมอทธพลทไมสยบตอผนำา ในอกดานหนงรฐบาลกใชอำานาจทมากลนเพอใหความอปถมภแกชาวบาน ผานโครงการเอออาทรตาง ๆ รวมทงนำาเงนนอกงบประมาณมาแจกจายชาวบาน อยางสะดวกดาย โดยไมตองหวงจะมผขดขวาง (เชนนำาเงนหวยมาแจกทนการศกษาแกครอบครวทมรายไดนอย) แนนอนอานสงสจากอำานาจรฐทไรการทดทานยอมตกอยแกประชาชนกลมอน ๆ ดวยโดยเฉพาะกลมทน นกการเมอง และขาราชการอยางไมตองสงสย อำานาจทไรผทดทานขดขวางนแหละทำาใหรฐบาลทกษณกาวมาสฐานะผสรรผลประโยชนใหแกบคคลกลมตาง ๆ ในชาต ดงธรยทธ บญม ไดตงขอสงเกตรฐบาลทกษณวา “ ในปจจบนรฐกลบเปนผผกขาดการจดสรรผลประโยชนเศรษฐกจตาง ๆ ของประเทศเกอบจะโดยผเดยว โดยดเหมอนจะไดรบฉนทานมตจากเสยงสงคมดวย” 5

มองจากจดยนของผปกครอง ประเทศไทยในยามนตองการผบรหารทมอำานาจเดดขาดเพอนำารฐนาวาฟนฝากระแสโลกาภวตนอนเชยวกราก วกฤตเศรษฐกจป ๒๕๔๐ ไดใหบทเรยนแกคนไทยทงชาตวากระแสโลกาภวตนนนไมปรานใคร มนสามารถซดกระหนำาประเทศใหลมจมไดในชวพรบตา แมเศรษฐกจของชาตจะฟ นฟขนมากแลวแตอนาคตกยงมความไมแนนอนสง โลกาภวตนไดนำาพาประเทศไทยสสนามแขงขนทางเศรษฐกจทมเดมพนสงมากและนบวน

5 ธรยทธ บญม การปลดปลอยกระบวนทศนการพฒนาประเทศจากการ“ครอบงำาโดยตะวนตก” มตชนสดสปดาห ฉบบท ๑๒๐๕ ,๑๙ กนยายน ๒๕๔๖ น.๒๖

จะมความเขมขนมากขน ในสายตาของพ.ต.ท.ทกษณ ความอยรอดของชาตอยทผนำาทมอำานาจรฐเดดขาดอยในมอเพอผลกดนประเทศใหกาวไปขางหนาอยางรวดเรว ผดไปจากนประเทศชาตยอมเสยงตอการถกทงใหอยขางหลง

ดวยทศนคตเชนน จงเปนธรรมดาอยเองทพ.ต.ท.ทกษณ จะมองการชมนมประทวงรฐบาลวาเปน ความวนวาย“ ” หรอ อนาธปไตย“ ” มองการวพากษวจารณรฐบาลวาเปนการไมรกชาต

และมองการใชสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญวาเปนอปสรรคตอการบรหารประเทศ ผลกคอรฐบาลพรอมจะละเมดสทธเสรภาพในการแสดงออกของประชาชนทเหนแยงและขดขวางรฐบาล มพกตองพดถงการละเมดสทธเสรภาพในรางกาย ชวต และทรพยสน

เศรษฐกจมตเดยว“ประชาธปไตยไมใชเปาหมายของผม” พ.ต.ท. ทกษณเคย

ประกาศไว ในทศนะของทานประชาธปไตยเปนเพยงแคยานพาหนะหรอมรรควธเทานน ซงมนยยะวาสามารถเปลยนแปลงหรอละทงได คำาถามคอ ถาเชนนน เปาหมายของทานคออะไร ? ทานเคยตอบวา คอความผาสกของประชาชน แตเมอมองจากผลงานตลอด ๔ ปทผานมา เปาหมายสงสดของรฐบาลนนาจะไดแก การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ ซงวดเปนตวเลขได

เปนการยากทจะอธบายไดวา การเอาหวยเถอนขนมาบนดนหรอการผลกดนใหมคาสโนถกกฎหมายนน ชวยใหประชาชนมชวตทผาสกไดอยางไร แตนโยบายดงกลาวดมสมเหตสมผลขนมาทนทเมออธบายวามนจะทำาใหเศรษฐกจของชาตเตบโตขน นคอเหตผลวาเหตใดรฐบาลจงละเลยปญหาวยรน ความแตกสลายของครอบครว และไมสนใจปฏรปการศกษา แตกลบมนโยบายใหม ๆ ทางดานเศรษฐกจออกมาไมหยดหยอน ในขณะทรฐบาลประ กาศวาการพฒนาเชอเพลงแกสโซฮอลเปนเรองสำาคญทตองยกขนเปนวาระแหงชาต แต

ความถดถอยทางสตปญญาและจรยธรรมของเยาวชนซงถงขนวกฤตแลวกลบถกเพกเฉย

ไมมอะไรทสำาคญสำาหรบรฐบาลทกษณเทากบเรองเศรษฐกจ นโยบายสำาคญ ๆ ลวนมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนเปาหมายหลก วตถประสงคในการแกปญหาความยากจนในชนบทกมใชอะไรอน หากเพอสงเสรมใหเกดบรรยากาศทเออตอการลงทนจากตางชาต ดงพ.ต.ท.ทกษณไดเคยกลาวตอนกลงทนในญปนวา การ“ปรบปรงคณภาพชวตในระดบรากหญาจะกอใหเกดสภาพสงคมทมนคง เปนดงเบาะกนกระแทก ความราบรนทางสงคมจะชวยปกปองและสงเสรมการลงทนของทานจากความผนผวนของเศรษฐกจโลก” 6 และอกตอนหนงในปาฐกถาทฮองกงวา การขจดความยากจนเปน“เปาหมายหลกประการหนงของนโยบายเศรษฐกจสงคม มนเปนหลกศลาฐานรากในการฟ นฟบรณะและสรางสภาพทางสงคมทมนคง.......สภาพสงคมทเขมแขงมนคงจำาเปนอยางยงตอการสรางความมนใจของนกลงทน และเปนเงอนไขเบองตนของบรรยากาศการลงทนทเอออำานวยและพงปรารถนา” 7

ดวยเหตผลทตองการสรางสภาพสงคมทสงบราบรน อนเออตอการพฒนาเศรษฐกจ ดงกลาวมาแลวนเอง นโยบายปราบปรามผคายาเสพตดจงเกดขนพรอม ๆ กบมาตรการใชความเดดขาดกบกลมประชาชนทลกขนมาประทวงคดคานรฐบาล ผลกคอรฐบาลสามารถผลกดนโครงการตาง ๆ ไดอยางสะดวก ทง ๆ ทมผลกระทบตอประชาชนอยางมหาศาล อาท การทำาขอตกลงเขตการคาเสร (FTA) กบนานาประเทศอยางรวบรด

6 อางและแปลจาก Pasuk Phongpaichit & Chris Baker Thaksin:The Business of Politics in Thailand (Chiang Mai: Silkworms 2004) p.1337 อางและปรบปรงจาก เกษยร เตชะพระ วพากษนโยบายประชานยมเพอ“ทนนยมของรฐบาลทกษณ” วารสารสำานกบณฑตอาสาสมคร ปท ๑ ฉบบท ๑ กรกฎาคม-ธนวาคม ๒๕๔๗ น. ๒

การแขงขนกนอยางดเดอดของประเทศตาง ๆ ในยคโลกาภวตนเรยกรองความฉบไวของผนำาประเทศในการตดสนใจกจรง แตในเวลาเดยวกนกตองไมลมวาความซบซอนหลากหลายขององคประกอบตาง ๆในกระแสโลกาภวตนทำาใหจำาเปนตองมความรอบคอบอยางยงในการตดสนใจและดำาเนนนโยบายทางเศรษฐกจ ในยคทผคนมความหลากหลายและผลประโยชนแตกตางกนแมในชมชนเดยวกน นโยบายทางเศรษฐกจหนง ๆ ยอมสงใหคณและโทษตอกลมตาง ๆ แตกตางกน แมรฐบาลจะประสบความสำาเรจในการทำาใหเศรษฐกจขยายตวไดจรง แตกไมไดหมายความวาทกภาคสวนในประเทศจะไดรบประโยชนไปเสยทงหมด มพกตองกลาววาประโยชนทไดรบนนเปนธรรมหรอไม

ในยามทรฐสถาปนาตนเปนผผกขาดการจดสรรผลประโยชนแกกลมคนตาง ๆ ในชาต สงทนาเปนหวงกคอขอเทจจรงทวา รฐบาลทกษณมไดมลกษณะสมบรณาญาสทธในทางการเมองเทานน หากยงเปนตวแทนของกลมทนใหญระดบชาต ดงนนจงเปนธรรมดาอยเองทตองมองเศรษฐกจจากภมหลง ประสบการณ และจดยนของนกธรกจ ซงยอมแตกตางจากประชาชนสวนใหญ เมอผนวกกบอำานาจทางการเมองทรวมศนยอยแลว จงหลกเลยงไมไดทรฐบาลทกษณจะมนโยบายทางเศรษฐกจทโอนเอยงไปทางภาคธรกจอยางเหนไดชด จรงอยรฐมโครงการเอออาทรแกประชาชนระดบลางมากมาย แตเงนทใชในโครงการดงกลาวมสดสวนแค ๑ ใน ๒๐ ของเงนทใชไปในการเกอหนนภาคธรกจระดบบน (อาท การใหเงนเกอบ ๘ แสนลานแกบรรษทบรหารสนทรพยเพอแกหนเสย หรอการจดตงกองทนวายภกษ การสรางเมองใหม ฯลฯ) 8

แตนนยงไมสำาคญเทากบการมนโยบายทเออประโยชนตอกลมทนโดยผลกภาระใหประชาชนระดบลาง อาท การแปรรปรฐวสาหกจ

8 ธรยทธ บญม ๔“ ประบอบทกษณ” มตชนสดสปดาห ฉบบท ๑๒๕๐, ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๔๗ น.๑๐

เผอผลกดนเขาตลาดหน โดยมแนวโนมวาคาบรการจะแพงขน การทำาเขตการคาเสรกบประเทศรำารวย ซงนบวนจะทำาใหเกษตรกรรายยอยลมละลายเพราะการไหลบาทวมทนของสนคาการเกษตรจากตางประเทศทมราคาถกกวา นอกจากนนยงมนโยบายทเปดโอกาสใหกลมทนตาง ๆ เขาไปแสวงหาผลประโยชนจากประชาชนระดบลาง ตลอดจนแยงชงทรพยากรทองถนทชาวบานตองพงพง ไดอยางเขมขนและกวางขวางขน ดงเหนไดจากโครงการตาง ๆ ทกอผลกระทบตอสงแวดลอมและคกคามวถชวตของชาวบาน อาท โครงการทอกาซไทย-มาเลเซย โครงการเหมองแรโปแตช ตลอดจนโรงโมหนในหลายจงหวดซงประชาชนพากนประทวงจนแกนนำาถกฆาตายหลายคน ทกวนนโครงการและกจการเหลานยงดำาเนนตอไปไดตามปกต ทงหมดนกำาลงบอกเราวาโครงสรางทางเศรษฐกจทเอาเปรยบประชาชนระดบลางอยแลวนบวนจะกอความทกขยากแกเขาเหลานนมากขน กลาวอกนยหนง นโยบายเศรษฐกจของรฐบาลไดทำาใหความรนแรงเชงโครงสรางขยายตวและกระชบแนนอกชนหนงนอกเหนอจากทกลาวมาแลวในสวนทเปนผลจากการรวบอำานาจเดดขาดทางการเมอง

วธการคอตวปญหาการรวบอำานาจแบบสมบรณาญาสทธโดยรฐนาวาอยในมอผนำา

แตผเดยว อาจเปนสงจำาเปนสำาหรบการนำาพาประเทศใหรอดพนจากลทธลาเมองขนในสมยรชกาลท ๕ แตกลายมาเปนปญหาเมอมาถงยคจอมพลสฤษด ซงทำาใหสงคมไทยมความราวฉานกนมากขน แมภายนอกจะดสงบราบคาบกตาม ยงมาถงยคโลกาภวตนดวยแลว สมบรณาญาสทธเชนนกลบกลายเปนตวสรางปญหายงกวาจะแกปญหา สงคมไทยในเวลานมความซบซอนกวาแตกอนมาก ความซบซอนดงกลาวไดนำาไปสความขดแยงอยางทไมเคยปรากฏมากอน นอกจากความขดแยงระหวางรฐกบประชาชนทไดรบผลกระทบจากนโยบายและโครงการตาง ๆ ของรฐแลว ยงมความขดแยงระหวางประชาชนดวยกนเอง ไมวามสถานะทางเศรษฐกจสงคมเหมอนกน

หรอตางกน ซงสวนใหญเกยวเนองกบการใชทรพยากร อาท การแยงใชนำาระหวางชาวเขากบชาวนาบนพนราบ ระหวางชาวนาทอยเหนอเขอนกบทอยใตเขอน หรอความขดแยงระหวางชาวประมงกบชาวไรชาวนาหลงจากมการสรางเขอน ยงไมตองพดถงความขดแยงระหวางคนชนบทกบคนเมองเกยวกบโรงไฟฟา เขอน และการกำาจดขยะ นอกจากนนยงมความขดแยงทซอนทบอกชนหนง คอความขดแยงระหวางคนรวยกบคนจนซงนบวนจะมชองวางถางกวางขน ซงทำาใหประเทศไทยตดอนดบเลวรายทสดประเทศหนงของโลกในดานการกระจายรายได โดยแซงหนาประเทศเพอนบานอยางมาเลเซย ฟลปปนส อนโดนเซยดวยซำา 9 ความขดแยงทง ๓ประการซงชยวฒน สถาอานนทเรยกวา ไตรลกษณแหงความขดแยง“ ” 10 เปนลกษณะโดดเดนของสงคมไทยในปจจบน ยงมกระแสโลกาภวตนเขามากระทบดวยแลว ความขดแยงดงกลาวจะรนแรงขน เนองจากประชาชนแตละกลมแตละภาคสวนมความสามารถแตกตางกนในการปรบตว หาประโยชน และปกปองตนเองจากกระแสโลกาภวตน

ความขดแยงทางดานผลประโยชนและทรพยากรดงกลาวเปนเพยงหนงในบรรดาความขดแยงอกมาก ซงมอาจแกไขไดดวยอาญาสทธจากรฐ โดยเฉพาะเมอพจารณาวารฐบาลชดนเตมไปดวยนกธรกจระดบชาต จำาเพาะพ.ต.ท.ทกษณเองมสนทรพยถง ๖๐,๐๐๐ ลานบาท ขณะทรายไดเฉลยของคนไทยเมอป ๒๕๔๒ มเพยง ๓,๕๐๐ บาทตอเดอนเทานน การทรฐจะตงตวเปนผผกขาดการจดสรรผลประโยชนในชาตแตเพยงผเดยว ยอมยากทจะเปนไปอยางชอบธรรมและเทาเทยม เพราะผลประโยชนของนกธรกจเองกใชวาจะไปดวยกนไดกบผลประโยชนของประชาชนสวนทเหลอ ขอเทจจรงทวา

9 อางจาก เสกสรรค ประเสรฐกล การเมองภาคประชาชนในยคโลกาภวต“น:หลกการและความจำาเปนทางสถานการณ” ใน เจมศกด ปนทอง บ.ก.รทนทกษณ ๒ (กรงเทพ:ขอคดดวยคน ๒๕๔๗) น.๑๕๙10 ชยวฒน สถาอานนท อาวธมชวต ?:แนวคดเชงวพากษวาดวยความรนแรง (กรงเทพ:ฟาเดยวกน ๒๕๔๖) น.๑๓๖

สนทรพยของบรษทในเครอตระกลชนวตรเพมขนถง ๒๐๐ % ในเพยงปเดยวคอป ๒๕๔๖ มยอดรวมถง ๔ แสนลานบาท ขณะทหนครวเรอนของคนไทยเพมขนเกอบ ๑๐๐% จาก ๘๔,๖๐๓ เปน ๑๖๗,๐๔๗ บาทในชวเวลา ๒ ป (๒๕๔๕-๒๕๔๗) โดยสดสวนหนตอรายไดเพมจาก ๕๑% เปน ๖๒ %11 ยอมชชดถงความไมเทาเทยมกนในการจดสรรผลประโยชนของรฐบาลทกษณ

มองในแงรายได คนไทยดเหมอนจะรวยขน แตเมอมองในแงหนสน คนไทยดจะยากจน ลง นโยบายเศรษฐกจตาง ๆ ของรฐบาลอาจชวยใหประชาชนมรายไดมากขน แตตราบใดทไมไดแตะตองโครงสรางเศรษฐกจการเมองทไมเทาเทยมกน ความรนแรงเชงโครงสรางกจะไมลดลง มแตจะเพมขนตามชองวางทถางกวางขนระหวางคนรวยกบคนจน การลดทอนความรนแรงเชงโครงสรางนนมอาจทำาไดดวยอำานาจเบดเสรจเดดขาดของรฐ ขณะทการเอาเงนและโครงการพฒนาตาง ๆ หวานลงไปตามบญชาของรฐ นอกจากจะไมไดผลแลว ยงอาจทำาใหสถานการณเลวรายลงไป เพราะสดทายผลประโยชนสวนใหญกไปตกอยกบผทไดเปรยบอยแลวจากโครงสรางเศรษฐกจการเมองทไมเปนธรรม ความไมสงบในภาคใตในเวลานเปนผลพวงทปรากฏอยางชดเจนจากโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองทไมเปนธรรมซงหมกหมมสะสมมาเปนเวลาชานาน ขณะเดยวกนมนกชวาอำานาจเบดเสรจเดดขาดของรฐไมอาจแกปญหาได แมจะมการทมเงนลงไปควบคกนกตาม นกเชนเดยวกบการปราบคอมมวนสตในชนบทไทยเมอ ๓๐-๔๐ ปกอนซงแมจะใชกำาลงทหารควบคกบการพฒนาเศรษฐกจ โดยเนนโครงสรางพนฐาน เชน ถนน เขอน ไฟฟา แตกไมสามารถหยดยงการขยายตวของคอมมวนสตได

11 อางจาก เสกสรรค ประเสรฐกล การเมองภาคประชาชนในยคโลกาภวต“น:หลกการและความจำาเปนทางสถานการณ” ใน เจมศกด ปนทอง บ.ก.รทนทกษณ ๒ (กรงเทพ:ขอคดดวยคน ๒๕๔๗) น.๑๕๙ และ สรวชญ หนครวเรอน“สง แตไมเสยง” เนชนสดสปดาห ฉบบท ๖๔๑ น.๑๖-๑๗

จนเมอมคำาสง ๖๖/๒๕๒๓ ออกมา ทง ๒ กรณเปนตวอยางชดเจนวา อำานาจรฐและเมดเงน ไมอาจสรางความสงบได ตราบใดทความรนแรงเชงโครงสราง หรอโครงสรางทกอความรนแรงทงทางเศรษฐกจการเมอง ยงไมไดรบการแกไข

อำานาจรฐและเมดเงนนน อยางมากกสรางไดแตความสงบแบบราบคาบ แตไมสามารถทำาใหเกดความสงบอยางสมานฉนทได ทงนกเพราะทง ๒ ประการนไมสามารถเปนเครองมอขจดความรนแรงเชงโครงสรางไดเลย ยงนำาเอามาใชเปนเครองมอผลกดนนโยบายทใหประโยชนแกกลมคนทไดเปรยบอยแลวในสงคม พรอมกบผลกภาระใหแกประชาชนระดบลาง กเทากบเพมความรนแรงเชงโครงสรางใหมากขน ซงในทสดยอมระเบดออกมาเปนความรนแรงทางกายภาพในทสด ทนาวตกกคอทงอำานาจรฐและเมดเงนเปนเครองมอทพ.ต.ท.ทกษณเชอมนและไววางใจมากทสด จะดวยภมหลงทงในฐานะตำารวจและนกธรกจ หรอเพราะความหลงใหลในความสำาเรจของผนำาอยางจอมพลสฤษดกตาม การตดยดกบ ๒ วธการดงกลาวในขณะทกมอำานาจรฐอยางเตมทจงมแตจะนำาพาสงคมไทยสความขดแยงทลกลามและรนแรงยงขนเรอย ๆ

คดใหมทำาใหมเพอออกจากความรนแรงประเทศไทยกำาลงถลำาสวงวนแหงความรนแรงลกขนทกท เปน

วงวนทนบวนจะถอนตวออกมาไดยากขนตราบใดทรฐบาลทกษณยงยดตดในวธคดและวธทำาอยางเดม ๆ ทงวธคดและวธทำาอยางเดม ๆนแหละทเปนกบดกใหรฐบาลจมตดอยกบการสรางความรนแรงเชงโครงสรางมากขน และหลกไมพนทจะตองใชความรนแรงทางกายภาพกบประชาชนในทสด ผลกคอนำาพาทงประเทศใหตดกบดกแหงความรนแรงเหลานไปดวยกนทงหมด

รฐบาลทกษณมแนวโนมวายงจะอยคประเทศไทยอก ๔ ปเปนอยางนอย ประเทศไทยจะตดกบดกแหงความรนแรงไปไดนานเทาไร สวนหนงขนอยกบพ.ต.ท.ทกษณเองดวย หากทานตองการนำาพา

ประเทศไทยออกจากกบดกแหงความรนแรง จำาเปนอยางยงทจะตองคดใหมและทำาใหมใหตางจากเกา โดยเฉพาะกประเดนตอไปน

1. การมวสยทศนทรอบดาน ไมใชมแตเศรษฐกจเพยงมตเดยว

พ.ต.ท.ทกษณมความมงมนอยางแรงกลาทจะเพมตวเลขการเตบโตทางเศรษฐกจดวย

วธการใดกได จนไมสนใจวาจะกอปญหาตามมาอยางไรบาง จะเรยกวานคอยทธศาสตรหลก

ประการเดยวกไดของพ.ต.ท.ทกษณ การจดจอกบเรองนเปนหลกทำาใหพ.ต.ท.ทกษณมองไม

เหนเหตผลใดทจะตองพลกแผนดนตามลาตำารวจกาญจนบรทฆาฝรง ๒ คนเมอเดอนกนยายนท

ผานมา นอกจากเหตผลทวาทำาใหภาพพจนของชาตเสยหายและกระทบตอการทองเทยว

ปญหาความไมสงบในภาคใตกเคยถกมองในแงนมาแลวเชนกน และทตอนนกำาลงทำาสงคราม

กบไขหวดนกกมใชเพราะอะไรอน หากเพราะมนกำาลงเปนภยตอการสงออกและการทองเทยว

เปนเพราะเหตผลเดยวกนนใชไหมทรฐบาลพยายามปกปดขาวนเมอปลายปทแลว จนทำาให

ไขหวดนกระบาดไปทวประเทศ จนมคนตายหลายคน ไกตายหลายสบลานตว และเปนปญหา

ยดเยอมากระทงทกวนนแตทกลาวมานนไมใชเปนปญหามากเทากบการพยายามทำาให

เศรษฐกจขยายตวอยางรวดเรวโดยสรางปญหาอน ๆ ตามมา เชน การนำาเงนนอกระบบเขามาอยในระบบดวยการดงเอาหวยเถอนขนมาบนดนและการพยายามทำาใหคาสโนถกกฎหมาย การสงเสรมการทองเทยวดวยการเปด

อทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปาโดยไมสนใจผลกระทบตอสงแวดลอม การสงเสรมภาคธรกจทมความสามารถในการเพมมลคาทางเศรษฐกจไดมากกวา (อาท ภาคอตสาหกรรม ภาคโทรคมนาคม) โดยผลกภาระใหแกภาคเกษตรกรรมหรอกอปญหาแกเกษตรกรรายยอยและคนจน อาท การเรงรดทำาขอตกลงเขตการคาเสรกบประเทศตาง ๆ และการแปรรปรฐวสาหกจ ในทำานองเดยวกนการจดตงกองทนหมบานละลาน ธนาคารคนจน และโครงการเอออาทรตาง ๆ กเปนความพยายามของรฐบาลทจะกระตนการบรโภคเพอใหภาคอตสาหกรรมขยายตวเรวขน แตประชาชนระดบลางกลบมหนสนพอกพนมากขน และทกำาลงจะเกดขนกคอการแปลงสนทรพยเปนทน ซงเชอวาจะทำาใหเงนตราจากเศรษฐกจนอกระบบไหลเขาสเศรษฐกจในระบบ ทำาใหตวเลขจดพ(ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต)เพมขน

เปนเพราะตดยดหลงใหลกบตวเลขจดพอยางเตมทนเอง จงมกมองปรากฏการณตาง ๆ แตเพยงในแงทวามนจะสงเสรมหรอเปนอปสรรคตอการขยายตวทางเศรษฐกจ เมอเปนเชนนจงงายมากทพ.ต.ท.ทกษณจะอานโจทยของสงคมผดพลาด เชน เมอมการประทวงของชาวบานหรอการใชสทธเสรภาพตามระบอบประชาธปไตย กจะมองไปในแงลบทนทวาเปนความวนวาย แทนทจะมองวาปรากฏการณดงกลาวเปนภาพสะทอนของความทกขของประชาชนและความไมชอบธรรมในการจดสรรผลประโยชนในประเทศ ซงรฐบาลจะตองเขามาดแลแกไข ไมใชไปหามเขาเคลอนไหวหรอปดปากเขา

การมองใหเหน ภาพรวมทงระบบ“ ” อนเปนวลยอดนยมของพ.ต.ท.ทกษณนน เปนสงททานเองจำาตองนำามาใชในในการบรหารประเทศดวย กลาวคอไมควรมองวาความผาสกของประชาชนนนมแตมตทางเศรษฐกจเทานน หากยงประกอบไปดวยมตอน ๆ อกมาก อาท มตทางวฒนธรรม จรยธรรม สทธเสรภาพ สขภาพพลานามย สงแวดลอมเปนตน ความเจรญกาวหนาของประเทศและความ

ผาสกของประชาชนมไดอยทการยกระดบรายไดของประชาชนใหทดเทยมประเทศโลกท ๑ หรออยทการเปนประเทศทนาลงทนมากทสดในโลกเทานน ทสำาคญกวานนกคอการทำาใหสงคมไทยเปนสงคมทมความมนคงในการดำาเนนชวต ปลอดภยจากอาชญากรรม มสงแวดลอมทปราศจากมลภาวะ ครอบครวและชมชนมความเขมแขง สทธมนษยชนไดรบการเคารพ ผคนมความเอออารและขนตธรรม เดกและเยาวชนมคณภาพชวตทด ไมถกปลอยไปตามยถากรรม หรอตกเปนเหยอของบรโภคนยม ประชาชนมทศนคตทดในการทำางานและดำาเนนชวต ไมคดรวยทางลดดวยอบายมขหรอการคดโกง เปนตน

ควรกลาวดวยวาวสยทศนของพ.ต.ท.ทกษณ นอกจากจะมมตเศรษฐกจเพยงมตเดยวแลว ยงเปนเศรษฐกจทแคบ คอมองแตเศรษฐกจทผกตดกบภาคธรกจสมยใหม แตไมใหความสำาคญกบภาคเศรษฐกจทประชาชนสวนใหญเกยวของ ในขณะทรฐบาลตงเปาชดเจนในการพฒนาภาคอตสาหกรรมและบรการ แตสงทประชาชนอยากเหนมากกวานนกคอการตงเปาวาจะทำาใหเศรษฐกจรากหญาเตบโตอยางยงยน หรอทำาใหเกษตรกรสญเสยทดนนอยลง

กลาวอกนยหนง สงทคนไทยตองการคอวสยทศนของผนำาทครอบคลมทกมต ผนำาซงไมเพยงตงเปาวาจดพจะเตบโตกเปอรเซนตเทานน หากยงพรอมทจะประกาศวา จะลดอาชญากรรมกเปอรเซนต จะลดจำานวนเดกเรรอนใหเหลอกคนในแสน จะลดพนททลอลวงเยาวชนใหทำาชว (เชนแหลงอบายมข) และเพมพนททำาด (เชนสนามเดกเลน หองสมด)กเปอรเซนต เราตองการผนำาทถอวาการฟ นฟคณภาพเยาวชนใหพนจากวกฤตเปนวาระของชาต

การมวสยทศนทครอบคลมทกมตโดยมเปาทชดเจนเปนรปธรรม จะชวยใหรฐบาลมนโยบายอยางเปนบรณาการอยางแทจรง นนหมายความวาการกำาหนดนโยบายทางเศรษฐกจจะไมมองแตผลไดในทางเศรษฐกจอยางเดยว แตจะคำานงถงผลกระทบทางสงคม

วฒนธรรม และสงแวดลอมดวย คนเลกคนนอยจะไมตกเปนเหยอของการขยายตวทางเศรษฐกจอยางแคบ ๆอกตอไป ขณะเดยวกนหากตงเปาอยางจรงจงวาจะพฒนามตทางสงคมวฒนธรรมและสงแวดลอมไปดวย รฐบาลกจะพบวา รฐบาลหรอกลไกรฐอยางเดยวนนไมอาจจะผลกดนใหเกดผลสำาเรจได จำาเปนจะตองอาศยความรวมมอของทงสงคม ตองอาศยหนวยอน ๆ ของสงคม เชน ครอบครว ชมชน เขามารวมในกระบวนการผลกดนดวย นเปนวธการทตางอยางสนเชงจากทรฐใชในการขบเคลอนใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจ เพราะในกรณหลงนนรฐสามารถสงการลงมาได โดยกลไกอน ๆ เพยงแคสนองนโยบายเทานน หรอมเชนนนกเชญชวนใครตอใครใหมาลงทน การมวสยทศนรอบดานจงหมายความวารฐจะใชวธการเดม ๆ อกตอไปไมได หากจะตองเปลยนแปลงวธการทำางาน ดงจะไดกลาวเปนลำาดบตอไป

๒.เปลยนจากการ จดการ“ ” ประเทศ มาเปนการ รวมมอ กบ“ ”สงคม

พ.ต.ท.ทกษณเหนประเทศเปนบรษท ซงม ผลกำาไร“ ” หรอ bottom line ทางเศรษฐกจเปนเรองหลก ดงนนจงมความเชอมนกบการบรหารประเทศดวยวธทเรยกวา การจดการ“ ”

การจดการทพ.ต.ท.ทกษณคนเคยเมอครงเปนนกธรกจ (หรอเถาแก)กคอ การกำาหนดทศทางและสงการโดยทกสวนขนตรงตอตนเอง เมอมาบรหารประเทศกใชวธการสงการจากบนลงลางเปนหลก ทงนโดยอาศย พระเดช“ ” คอ อำานาจรฐ และ พระคณ“ ” คอ เมดเงนหรอผลตอบแทนทางวตถ เปนปจจยหลกในการผลกดนกลไกตาง ๆ ใหขบเคลอนตามแนวทางทตนไดกำาหนดไว

ดเหมอนวาพ.ต.ท.ทกษณจะเชอวาประชาชนนนไมสามารถคดหรอรเรมทำาสงตาง ๆ อยางถกตองเหมาะสมไดดวยตนเอง จำาตองอาศยการชกจงและผลกดนจากผนำาหรอจากรฐ เรมตนดวยการหวานลอมดวยขอมล (ทมกจะใหเพยงดานเดยว) จากนนกชกจงดวย

การสญญาวาจะใหรางวลหรอผลตอบแทนทางวตถ เชน จะนำาโครงการพฒนาตาง ๆ มาให บอยครงกขวาจะไมใหรางวลหากไมทำาตาม (เชน จะไมใหความชวยเหลอถามาประทวงหนาทำาเนยบหรอเชอผนำาเอนจโอ) มาตรการทควบคกนกคอการใชอำานาจรฐมากำากบหรอขวาจะลงโทษ ดงเหนไดจากกรณสามจงหวดภาคใต ทนททเกดเหตความไมสงบขนแตตนป สองสงแรกทพ.ต.ท.ทกษณทำาคอ สงกำาลงทหารตำารวจลงไปเตมอตราศก ขณะเดยวกนกประกาศวาจะจดสรรเงน ๒๐,๐๐๐ ลานบาทลงไปพฒนาภาคใต แตสงหนงทไมเคยสนใจคอการแสวงหาความรวมมอจากประชาชนในภาคใต หรอการกระจายอำานาจเพอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมมากขนในการบรหารพนทภาคใต ผลกคอสถานการณภาคใตเลวรายลง ผคนหวาดกลวและไมไววางใจรฐยงกวาเดม สวนโครงการพฒนาทจะนำาลงไปโดยไมมการปรกษาประชาชนกไมชวยใหประชาชนมนใจวาความเปนอยจะดขนกวาเดมและวถชวตของตนจะไดรบการปกปอง การสกบผกอความไมสงบนน ตองเรมตนจากการชนะใจประชาชน แตจะชนะใจประชาชนไมไดเลยหากไมเคารพเขา หรอเหนเขาเปนเพยง พนกงา“นบรษท ทมหนาททำาตามคำาสงของผจดการเทานน”

อำานาจนนมอย ๓ ประเภทใหญ ๆ คอ อำานาจเหนอผอน (power over) พ.ต.ท.ทกษณเชอในอำานาจประเภทน คอเชอวาหากตนมอำานาจเหนอประชาชน ทงอำานาจรฐและอำานาจเงน กจะสามารถจดการใหเกดผลตามทตองการได แตดเหมอนพ.ต.ท.ทกษณจะไมรจกอำานาจอก ๒ ประการทเหลอ คออำานาจรวม(power with) กบอำานาจภายใน (power within)

อำานาจรวมหมายถงความสามารถในการทำาใหสำาเรจไดดวยการรวมมอกบผอน เราจะรจกและสามารถใชอำานาจดงกลาวไดตองเรมตนจากการเคารพสตปญญาและวจารณญาณของผอน พรอมทจะฟงผอน โดยไมถอตววาตวเองฉลาดกวาหรอถกตองกวา อำานาจรวมเกดขนไดเมอมการแลกเปลยนความคดเหน โตเถยง เอาเหตผลและ

ขอมลมาแจง เพอหาขอสรปและความเหนพองตองกน ผลทจะเกดขนกคอความเหนทรอบดานและความรสกรวมทจะผลกดนใหเกดความสำาเรจ และสงทตามมากคอความสามคคและไววางใจทจะทำางานรวมกนตอไปอกในอนาคต

การบรหารประเทศโดยวธจดการหรอใชอำานาจบงการผอนนน ยอมนำาไปสการรวบอำานาจมากขน และปฏเสธการมสวนรวมของประชาชน ผนำาทใชวธนยอมไมสนใจทจะเสวนาและแลกเปลยนความเหนกบประชาชน ไมคดทจะนำาขอเทจจรงหรอเหตผลมาโตแยงกบผทคดตาง หากแตใชวธบอกปด หรอใชคำาพดทดถก โจมต และกลาวหา หากไมไดผลกจะใชวธขหรออาจถงขนใชกำาลง ขณะเดยวกนกพยายามหาพวกดวยการใชเงนเขาลอ นคอวธทผนำาในระบบอปถมภใชกบผทอยใตการอปถมภ เปนวธท พอ ซงมทงพระเดชและ“ ”พระคณ นยมใชเมอถกลกคดคาน แตนยอมมใชวธของผนำาทตองการใหประเทศเจรญกาวหนาอยางยงยนอยางแนนอน

พ.ต.ท.ทกษณควรจดการประเทศใหนอยลง และรวมมอกบสงคมใหมากขน แทนทจะใชอำานาจเหนอประชาชน ควรหนมาใชอำานาจรวมกบประชาชน นนคอสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการปรกษาหารอและตดสนใจ สงเสรมการกระจายอำานาจในทกระดบ ขณะเดยวกนกพยายามแสวงหาความเหนพองตองกนในหมประชาชนเพอเปนพลงขบเคลอนนโยบายตาง ๆ ของประเทศ นนหมายความวา ไมเพยงแตจะสนบสนนใหเกดกระบวนการแลกเปลยนความเหนกนอยางกวางขวางในสงคม รวมทงการเปดเวทใหมการโตแยงอยางอสระและเทาเทยม (เชน สอมวลชน และเวทประชาพจารณ) หากทานเองตองพรอมทจะเขามารวมเสวนาและโตเถยงกบผเหนตางบนพนฐานของขอเทจจรง โดยหลกเลยงทจะใชอำานาจทมเหนอกวา (รวมทงอำานาจสอทมอยในมอ) ขดขวางการแสวงหาความจรงทไมสอดคลองกบความเหนของตน การเสวนาแลกเปลยนดงกลาวจะทำาใหเกดบรรยากาศและ

กระบวนการแหงปญญาทจะพฒนาสงคมไทยใหมวฒภาวะทางสตปญญาและอารมณมากขน ขณะเดยวกนผนำาทสามารถนำาขอถกเถยงดงกลาวมาสรปเปนมตสาธารณะกยอมจะไดรบความสนบสนนและความยนยอมพรอมใจจากประชาชน ทำาใหสามารถผลกดนนโยบายตาง ๆ ใหสมฤทธผลและเกดประโยชนแกประชาชนทกหมเหลา

ความยนยอมพรอมใจของประชาชนยงเกดขนไดจากผนำาทมคณธรรม เสยสละ สตยซอ มอสะอาด และมเมตตากรณา ผนำาชนดนยอมสามารถบนดาลใจใหประชาชนเกดความเสยสละและอทศตนเพอสวนรวมได ยงมความออนนอมถอมตน รบฟงความเหนของประชาชนและผทเหนตาง ยงไดรบความเลอมใสศรทธามากขน แมจะไมมอาวธและอำานาจเงนกตาม ผนำาเชนนกสามารถนำาพาหรอรวมมอกบประชาชนผลกดนใหเกดความเปลยนแปลงได อำานาจชนดนคออำานาจประเภทท ๓ ทเรยกวา อำานาจภายใน (power within) อำานาจชนดนเปนสงทพ.ต.ท.ทกษณควรใหความใสใจดวยเชนกน การบงการโดยอาศยเงนและอำานาจรฐในมอนนไมชวยใหบรรลความสำาเรจไดอยางยงยน โดยเฉพาะเมอมหาชนคลางแคลงใจในความซอสตยสจรต ความรวมมอจากประชาชนดวยความยนยอมพรอมใจและเชอมนศรทธาตางหาก ทสามารถกอใหเกดความเปลยนแปลงทยงยนได

แตผนำาทดยอมไมเพยงพยายามสรางอำานาจภายในใหเกดขนกบตนเทานน หากควรสงเสรมใหประชาชนมอำานาจชนดนดวยเชนกน นอกจากเปนแบบอยางแหงคณธรรมแลว ผนำายงควรสงเสรมใหเกดสภาพแวดลอมทเออตอการบมเพาะคณธรรม ไมสงเสรมอบายมขหรอสงผดศลธรรมแมจะทำาใหมรายไดเขารฐมากขนกตาม ขณะเดยวกนกพยายามกระตนใหกระบวนการเรยนรหรอกระบวนการแหงปญญาเผยแพรไปทวสงคม เชน สงเสรมใหมการแลกเปลยนความเหนกนอยางเสรบนพนฐานของการเคารพซงกนและกน สง

เสรมสอทเออตอการพฒนาทางปญญา ไมยวยใหเกดโลภะ โทสะ และโมหะ สนบสนนการศกษาทพฒนาทงปญญาและคณธรรม มใชมงแตเพมขดความสามารถในการแขงขนในตลาดโลกเทานน

อยางไรกตามการแสวงหาความรวมมอจากประชาชนและการพฒนาอำานาจภายในของประชาชนนน ไมควรเปนภารกจของผนำาในฐานะบคคลหรอคณะบคคลเทานน หากควรเปนภารกจของรฐ โดยผนวกใหเขาเปนสวนหนงของระบอบ อนเปนสงทจะกลาวในลำาดบท ๓

๓.กระจายอำานาจและสงเสรมการแกไขความขดแยงโดยสนตวธ

การกระจายอำานาจลงไปถงระดบทองถนเปนหลกประกนทดทสดสำาหรบการเขามามสวนรวมของประชาชน สวนรวมดงกลาวมไดหมายถงเพยงแคการเลอกผแทนไปทำาหนาทแทนตนเองเทานน หากรวมไปถงการมสวนรวมโดยตรงในการพฒนาคณภาพชวต แกปญหาของทองถน รวมทงการมสวนรวมในการจดการทรพยากรสาธารณะ

การรวบอำานาจคอทมาแหงความรนแรง โครงสรางทรวบอำานาจไวในกบคนกลมเลก ๆ คอโครงสรางทเปนบอเกดแหงความรนแรง ความยากจน อดอยาก เจบปวย และมชวตทลำาเคญของผคนจำานวนมหาศาล ทามกลางทรพยากรทอดมสมบรณนบเปนความรนแรงอยางหนง ความรนแรงดงกลาวมไดมาจากไหนหากเกดจากการทประชาชนในระดบลางไมสามารถเขาถงทรพยากรทจำาเปนตอชวต และสาเหตทไมสามารถเขาถงหรอครอบครองทรพยากรดงกลาวไดกเพราะไมมอำานาจในการจดการทรพยากรเหลานน (ซงมไดมแคนำา ปา ทดนเทานน หากรวมถงการศกษา วฒนธรรม และคลนความถวทยโทรทศน) การผกขาดอำานาจในการจดการทรพยากรไวในมอของรฐเปนตนเหตแหงความรนแรงเชงโครงสรางทแผขยายไปทวประเทศ ยงกลมทนระดบชาตเขามามอำานาจรฐและกลายเปนผ

ผกขาดการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนในชาตดงปจจบน ความรนแรงดงกลาวกยงจะเพมพนมากขนและเมอสถานการณสกงอม กยอมลกลามกลายเปนความรนแรงในทางกายภาพ ความไมสงบในภาคใตใครเลาจะปฏเสธวามไดมรากเหงาสวนหนงมาจากการทประชาชนระดบลางถกแยงชงทรพยากรไปอยางรวดเรวโดยกลมทนซงไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทรฐ ปลาทหดหายไปอยางรวดเรวและทรพยากรชายฝงทถกทำาลายเพราะการรกลำาของนายทนตางถนไดทำาใหชาวบานยากจนลง วถชวตตองเปลยนแปลงไปอยางตงตวไมตด สภาพดงกลาวสรางความไมพอใจและความรสกตอตานชงชง จนกลายเปนเชออยางดสำาหรบการกอความรนแรงตอเจาหนาทรฐและ คนนอก“ ”

การกระจายอำานาจเพอใหประชาชนมสวนรวมในการดแลจดการทองถน และมสวนรวมในการตดสนใจในสงทมผลกระทบกบเขา ไมวาโครงการตาง ๆ ของรฐ หรอนโยบายเศรษฐกจ เปนสงสำาคญอยางยงสำาหรบการลดทอนความรนแรงในสงคม อนทจรงรฐธรรมนญไดกำาหนดใหมมาตรการดงกลาวอยแลว สงทพ.ต.ท.ทกษณควรทำาอยางยงคอ เคารพเจตนารมณของรฐธรรมนญและทำาใหรฐธรรมนญมผลในทางปฏบต ดวยการออกกฎหมายลกออกมา อาท กฎหมายประชาพจารณ กฎหมายการมสวนรวมของประชาชนในการดแลธรรมชาตและวฒนธรรมทองถน รวมทงผลกดนใหกฎหมายปาชมชนออกมาเสยท

ไมวาจะมเจตนาดเพยงใดกตาม การตงตวเปนผผกขาดการจดสรรผลประโยชนแกคนในชาต จะไมสามารถสรางความสงบสขและความผาสกแกประชาชนไดอยางแทจรง ทกวนนประชาชนไดแตกตวเปนหลายหมเหลาทมผลประโยชนแตกตางกนหรอถงขนขดแยงกน สดวสยทรฐจะจดสรรใหทวถงและยตธรรมได ทางออกทดทสดคอการเปดเวทใหประชาชนทกสวนมโอกาสอยางเทาเทยมกนในการชแจง ถกเถยงและตอรองผลประโยชนกน แนนอนวาเวทดงกลาว

ยอมมใชรฐสภาโดยเฉพาะสภาผแทนราษฎร ซงทกวนนถกครอบงำาดวยนายทน สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนเวทหนงทรฐบาลควรใหความสนใจ แตควรจะมเวททเปดกวางมากกวานน ซงสวนหนงเกดขนไดจากกฎหมายประชาพจารณ อกสวนหนงอาจเกดจากความรเรมของภาคประชาชนในการจดตงเวทสำาหรบถกเถยงนโยบายสาธารณะ รฐควรสงเสรมความรเรมดงกลาวดงกลาว ขณะเดยวกนกนำาความเหนทหลากหลายจากเวทดงกลาวมาสงเคราะหเปนนโยบาย จะวาไปแลวรฐควรจดตงหนวยงานหรอผลกดนใหมองคกรมหาชนททำาหนาทสนบสนนเวทสาธารณะดงกลาวดวยซำา

นคอกระบวนการแกไขความขดแยงโดยสนตวธทสำาคญอยางยงสำาหรบสงคมไทย ไมควรคดวาเวทเหลานจะกอใหเกดความแตกแยกในสงคม ตรงกนขามกลบจะชวยใหเกดความเหนพองตองกนไดงายขน อยางนอยกชวยใหเกดการเรยนรทจะอยรวมกนอยางสนตทามกลางความหลากหลาย การมเวททเปดโอกาสใหทกฝายพดและฟงอยางเทาเทยมกนและอยางมกตกา ยอมชวยใหเกดความเขาใจกนไดดกวาการพดผานสอหรอพดตางเวท

วาไปแลว สงทรฐนาจะเปนหวงมากกวา มใชพฤตกรรมของประชาชนในเวทสาธารณะ หากไดแกพฤตกรรมของรฐเอง รฐนนคนกบการใชอำานาจจนเปนนสย จงทนไมไดกบความเหนตาง ยงผทเหนตางนนเปนประชาชนคนเลกคนนอย กมกใชอำานาจตามอำาเภอใจมากขน ดงทมกใชกบชาวบานทชมนมประทวง ซงบางครงมไดประทวงรฐบาลหรอเจาหนาทรฐดวยซำา แตเจาหนาทรฐกลบทำาตวเปนคกรณเสยเอง และบางครงกลงเอยดวยการใชกำาลงกบประชาชน การเปลยนทศนคตของเจาหนาทรฐในการใชสนตวธเพอแกไขความขดแยงเปนสงจำาเปนอยางยง ทพงทำาควบคกนกคอการพฒนาทกษะในการจดการความขดแยงโดยสนตวธ อนทจรงทงหมดนคอจดมงหมายของการออกคำาสงนายกรฐมนตรฉบบท ๑๘๗/๒๕๔๖ เรองนโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธ แต

สงทขาดไปอยางนาเสยดายกคอความมงมนและความใสใจของผออกคำาสงคอตวพ.ต.ท.ทกษณเอง

อนทจรงตองพดวาการนยมใชกำาลงเปนสงทฝงลกในจตใจ มใชแคนสยธรรมดาเทานน ดงจะเหนไดวา ทง ๆ ทมคำาสงสำานกนายกรฐมนตรฉบบดงกลาวตงแตเดอนกนยายน ๒๕๔๖ ระบวา ตองยดมนสนตวธเปนวธเดยวทเปนธรรมและสรางความสงบสขท“

ยงยน โดยเรมตนทรฐและเจาหนาทของรฐกอน” แตการอมและวสามญฆาตกรรมโดยเจาหนาทรฐหาไดหยดยงไม ดงกรณทนายสมชาย นละไพจตร และทง ๆ ทมคำาสงสำานกนายกรฐมนตรฉบบท ๖๘/๒๕๔๗ เรองนโยบายเสรมสรางสนตสขในพนท ๓ จงหวดชายแดนภาคใต ซงระบวา ปฏบตการรกษาความสงบเรยบรอยในพนทดวย“การสนบสนนของประชาสงคม....ไมเอนเอยงตอกลมใดหรอฝายใด และโดยสนตวธ” แตหลงจากลงนามโดยพลเอกชวลต ยงใจยทธไดเพยงเดอนเศษ กเกดการสงหารหมอยางรนแรงเกนกวาเหตทมสยดกรอเซะและทสะบายอยในวนเดยวกน

การออกคำาสงนายกรฐมนตรเพอสงเสรมการใชสนตวธในการแกไขปญหาอยางเดยวยอมไมพอ จำาตองออกมาตรการอยางอนออกมาดวยโดยนายกรฐมนตรเองตองมความมงมนและใหความสำาคญยงกวาน โดยเฉพาะการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรของเจาหนาทรฐ การปรบเปลยนทศนคต และการพฒนาทกษะในการจดการความขดแยงโดยสนตวธ ทงนตองเรมตนจากตวนายกรฐมนตรเองโดยการทำาตนเปนแบบอยางในการรบฟงและปรกษาหารอประชาชนมากขน ไมลแกอำานาจหรอใชอำานาจตามอำาเภอใจ รวมทงไมสงสญญาณใหใชความรนแรงกบประชาชนโดยเฉพาะผใชสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญ นมตดตรงทสถาบนยทธศาสตรสนตวธ สภาความมนคงแหงชาต มความตงใจอยางจรงจงทจะผลกดนยทธศาสตรสนตวธใหเปนยทธศาสตรระดบชาต พ.ต.ท.ทกษณควร

ใหความสำาคญกบหนวยงานอยางนมากขน และสงเสรมใหทำางานไดมากกวาน

แนวทาง ๓ ประการทกลาวมาไดแก ๑)การมวสยทศนทรอบดาน ไมใชมแตเศรษฐกจเพยงมตเดยว ๒)การเปลยนจากการจดการประเทศ มาเปนการรวมมอกบสงคม และ ๓)การกระจายอำานาจและสงเสรมกระบวนการแกไขความขดแยงโดยสนตวธ เปนแนวทางทจะชวยใหประเทศไทยหลดออกจากกบดกแหงความรนแรงได การมวสยทศนทรอบดานจะชวยใหการพฒนาประเทศไมพงไปบนแนวทางเศรษฐกจอยางแคบ ๆ ทเออประโยชนแกคนสวนนอย แตสรางปญหาและความทกขแกคนสวนใหญ ขณะเดยวกนการพฒนาประเทศโดยคำานงถงทกมตจะทำาใหประเทศไทยมความเขมแขงมนคงขนทงในทางสงคม วฒนธรรม และการเมอง ไมใชเจรญแตในทางวตถดงทเปนอยในเวลาน ความเขมแขงดงกลาวจะทำาใหสงคมมภมตานทานตอแนวโนมทจะใชความรนแรงแกไขปญหา ยงมการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในกจการสาธารณะทกระดบ รวมทงมอำานาจจดการทรพยากรทองถน ภาคประชาชนจะเขมแขงขน คณภาพชวตจะดขน ขณะเดยวกนกจะสามารถปกปองวถชวตของตนไดโดยสนตวธ

ในยคทกระแสโลกาภวตนกำาลงเชยวกรากและมอำานาจสงในการครอบงำาทำาลายวถชวตของผคนและชมชน โดยมกลไกตลาดเปนเครองมอสำาคญของทนขนาดใหญ ชนดทถงขน กำาหนดชะตากรรม“ของคนสวนใหญมาไวในมอของกลมธรกจทงในและนอกประเทศไมกกลมเทานน” ซงเสกสรรค ประเสรฐกลเรยกวา การโอนอธปไตย“จากรฐมาสตลาด” 12 การมงมนทจะพฒนาเศรษฐกจดวยการผลกดนทกภาคสวนใหเขามวถชวตผกตดกบตลาดอยางแนนแฟนโดย

12 เสกสรรค ประเสรฐกล การเมองภาคประชาชนในยคโลกาภวตน“ :หลกการและความจำาเปนทางสถานการณ” ใน เจมศกด ปนทอง บ.ก.รทนทกษณ ๒ (กรงเทพ:ขอคดดวยคน ๒๕๔๗) น.๑๕๒

เฉพาะตลาดททนขนาดใหญครอบงำาอย (อาทตลาดพชผลจเอมโอ หรอ ตลาดเสร“ ” ททำากบประเทศมหาอำานาจ) ยอมเทากบผลกใหประชาชนเขาไปตดกบดกทยากจะถอนตวได จงจำาเปนอยางยงทจะตองสงเสรมใหภาคประชาชนมความเขมแขงในการปกปองทองถนและวถชวตของตนใหไดมากทสด การพฒนาสงคมในทกมต ควบคกบการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรจะชวยลดความรนแรงจากการเอาเปรยบของทนขนาดใหญ ขณะเดยวกนจะชวยกำากบและถวงดลมใหรฐตกเปนเครองมอของทนเหลานในการใชความ รนแรงกบประชาชนทคดคานการขยายตวของอำานาจำาทน

การมงมนเอาชนะหรอไดเปรยบในทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยวอาจนำาพาประเทศไปสอนตราย นนคอการเขาไปอยในอาณตของโลกาภวตนอยางเตมท ความขอนชยอนนต สมทวณช ไดเตอนไววา ระบบโลกานวตรไมไดกำาหนดเงอนไขดานกตกาเทานน“ หากเลยไปกำาหนดเปาหมายของรฐอกดวย กลาวคอเปาหมายสำาคญไดแกการทำาใหประเทศมขดความสามารถทางการแขงขนสงทสดเทาทจะทำาไดในกจกรรมตาง ๆ เชน เปนหนงในสบของประเทศทนาลงทนทสดในโลก เปนหนงในหาของประเทศทมแหลงทองเทยวทคนนยมทสดในโลก เปนตน” 13

จะโดยรตวหรอไม พ.ต.ท.ทกษณไดยอมใหกระแสโลกาภวตนเขามาเปลยนเปาหมายของรฐไทยไปไมนอยแลวแลว เพราะบดนพ.ต.ท.ทกษณไดประกาศอยางชดเจนวา ประเทศคอบรษท“ ” รฐบาลและระบบราชการมหนาทผลกดนธรกจทกระดบ โดยทตไทยทวโลกทำาหนาทเสนอขายสนคาไทยไปทวโลกไมตางจากเซลสแมน การศกษามจดหมายเพยงเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนในตลาดโลก ขณะเดยวกนโดยอาศยนโยบายตาง ๆ อาท การทำาขอตกลงเขตการคาเสร การสงเสรมพชผลจเอมโอ และการแปลงสนทรพยเปนทน

13 ชยอนนต สมทวณช จากรฐชาตสรฐตลาด (กรงเทพ:บานพระอาทตย ๒๕๔๔) น.๙๙

รฐบาลไมเพยงแตนำาประเทศสตลาดโลกเทานน หากยงเปนสอชกนำาตลาดโลกและทนขามชาตใหเขามาครอบงำากำากบทรพยากรธรรมชาต วฒนธรรม ตลอดจนวถชวตของผคนทงประเทศยงกวาแตกอน การมอำานาจเบดเสรจเพอนำาพาประเทศฝากระแสโลกาภวตนตามวสยทศนของพ.ต.ท.ทกษณนนในทสดลงเอยดวยการทำาใหประเทศตกเปนเบยลางของโลกาภวตน รฐแทนทจะทำาหนาทปกปองผคนจากการครอบงำาของตลาด กลบทำาตวเปนเครองมอของกลไกตลาดเสยเอง

มแตการคดใหมทำาใหมดงทกลาวมาเทานน พ.ต.ท.ทกษณจงจะสามารถขบเคลอนประเทศไทยใหพนจากกบดกแหงความรนแรง ซงมากบกระแสโลกาภวตน และเกดจากการรวบอำานาจในโครงสรางเดมซงมรฐเองเปนองคประกอบสำาคญ

บทบาทของภาคประชาชนอยางไรกตามหากพดเพยงเทานแลวจบ กเทากบวากำาลงมอง

พ.ต.ท.เปนอศวนมาขาว (หรอควายดำาสดแทแตจะนยม) การนำาพาประเทศออกจากกบดกแหงความรนแรงมใชภารกจทจะมอบหมายแกใครคนไดคนหนงได จรงอยพ.ต.ท.ทกษณมสวนไมนอยในการพาประเทศไทยถลำาลกในกบดกแหงความรนแรง ดงนนตวทานเองจงมความสำาคญในการแกปญหาดงกลาว แตกบดกนมใชวาเพงมในยคทกษณ หากมมานานแลว โครงสรางทางเศรษฐกจการเมองทรวมศนยและกอความสมพนธทไมเทาเทยมไดกอตวกนมานานแลว โดยไดรบการยอมรบ สนบสนน หรอคำายนจากประชาชนสวนใหญ สำานกและบทบาทของประชาชนในผลกดนใหมการปรบเปลยนโครงสรางดงกลาวจงเปนเงอนไขสำาคญทสดกวาไดสำาหรบการนำาพาประเทศไทยออกจากกบดกแหงความรนแรง

เหตผลอกประการหนงกคอ เราไมอาจฝากความหวงไวกบผนำาคนหนงคนใดวาเขาจะยอมใหอำานาจทรวมศนยอยนนกระจายออกไป

จากมอของตวเองอยางงาย ๆ อำานาจจะกระจายออกไปไดกโดยการผลกดนของประชาชนเอง

ดวยเหตนสงทเรยกวาการเมองภาคประชาชนจงมความสำาคญ ประชาชนควรรวมกลมเพอขจดความรนแรงเชงโครงสรางใหหมดไป ดวยการเคลอนไหวใหมการกระจายอำานาจมากขน เพอใหประชาชนสามารถเขาถง ครอบครอง และจดการทรพยากรสาธารณะอยางทวถงและเทาเทยมกน ขณะเดยวกนกมสวนรวมมากขนในการแกปญหาปากทอง พฒนาคณภาพชวต รวมทงรวมกำาหนดนโยบายเศรษฐกจและสงคม ทงโดยตรงและโดยผานตวแทน ทงนโดยตระหนกวา เพยงแคการกระจายเงนไปใหชาวบาน (อยางโครงการ SML) โดยยงคงรวบอำานาจการตดสนใจไวทรฐนนยงไมใชคำาตอบทแทจรง เชนเดยวกนกบรฐททำาตวเปนผอปถมภ แมจะหวานโครงการเอออาทรมามากมายเพยงใด ตราบใดทไมผลกดนใหมการกระจายอำานาจ กจะไมชวยใหความรนแรงเชงโครงสรางลดนอยลงไปไดเลย

การเคลอนไหวเพอเพมอำานาจในการดแลและปกปองตนเองนน ไมจำาเปนวาจะตองเปนการประทวงเรยกรองใหรฐกระจายอำานาจลงมา เชน เรยกรองใหมการแกไขรฐธรรมนญ เทานน หากยงรวมถงการขนอาสาเขาไปรบผดชอบกจการสวนรวมทถกปลอยปละละเลย เชน รวมกลมดแลสงแวดลอมในชมชน ชวยกนปองกนอาชญากรรมในละแวกบาน หรอรวมกนตงศนยเยาวชนในชมชน เพอแกปญหาวยรนมวสม ตลอดจนการอนรกษวฒนธรรมและประวตศาสตรทองถน เปนตน มพนทมากมายทเปดหรอรอใหประชาชนเขาไปมบทบาทในทางสาธารณะ ซงจะชวยสรางความเขมแขงใหแกประชาชนทงในดานจตสำานก ความสามคค และทกษะในการทำางาน กลาวอกนยหนง เปนการเพมอำานาจใหแกประชาชนขนมา โดยไมจำาเปนตองชวงชงมาจากรฐ การเขาไปมบทบาทในพนทดงกลาวจดวาเปนการเมองอยางหนงทเรยกวาการเมองภาคประชาชน

อยางไรกตามในยคทสทธเสรภาพของประชาชนถกละเมด อำานาจถกรวมศนยไวทรฐชนดทขดกบรฐธรรมนญ ชมชนถกคกคามดวยนโยบายการพฒนาของรฐ การรวมกลมประทวงคดคานรฐจงกลายเปนสวนหนงของการเมองภาคประชาชนอยางหลกเลยงไมได การเคลอนไหวดงกลาวโดยตวมนเองยอมเปนการตอสกบความรนแรงเชงโครงสราง แตทจะตองตระหนกไปดวยกนกคอ การพยายามปองกนมใหเกดความรนแรงเชงกายภาพขนมา ดวยเหตนปฏบตการสนตวธจงเปนสงจำาเปน ปฏบตการสนตวธมไดหมายถงการไมใชอาวธและพละ กำาลงเทานน หากยงรวมถงการไมยวย คกคาม หรอกอความรนแรงดวยวาจา ขณะเดยวกนกมการเตรยมพรอมปองกนมใหความรนแรงเกดขนจากทกฝาย แมวาเปนการยากทจะควบคมการตอบโตอกฝายหนง โดยเฉพาะฝายเจาหนาทรฐ แตกไมควรเปดชองใหอกฝายใชความรนแรง และแมจะเผชญกบความรนแรง กสามารถควบคมดแลใหฝายตนอยในความสงบ ไมใชความรนแรงตอบกลบไป จะทำาเชนนนไดตองมการฝกฝนอยางจรงจง

เปนนมตดทองคกรพฒนาเอกชนหลายแหงมความคดทจะจดตง เวทภาคยทธศาสตรสนตวธ“ ” ซงประกอบดวยนกคด นกปฏบต ผนำาชมชน ผนำาเครอขาย และผทรงคณวฒทงจากภาครฐ ภาคประชาชน และภาคธรกจ มาพบปะหารอและขบเคลอนงานดานสนตวธทงในระดบนโยบาย ยทธศาสตร และปฏบต ความรเรมดงกลาวสอดคลองกบหนวยงานรฐบางสวน อาท สถาบนยทธศาสตรสนตวธ สภาความมนคงแหงชาต นาเสยดายทโอกาสดงกลาวถกละเลยจากนายกรฐมนตรคนปจจบนมาโดยตลอด แตนนกเทากบชวาความรเรมและความพยายามของภาคประชาชนเปนสงสำาคญอยางมากสำาหรบการนำาพาประเทศไทยใหรอดพนจากกบดกแหงความรนแรง สงทนาจะไดเหนในขนตอไปกคอการทำาใหเวทภาคดงกลาวเกดขนเปนจรงและมความเขมแขง แตแมจะยงไมเปนจรง องคกรสนตวธทเกดใหมในชวงไมกปทผานมา อาท ศนยสนตวธและธรรมาภบาล

สถาบนพระปกเกลา ตลอดจนสถาบนพทธทาสภกขเพอสนตภาพกเปนนมตหมายทดอกประการหนง ขอสำาคญกคอองคกรเหลานจำาเปนจะตองตระหนกถงปญหาความรนแรงเชงโครงสราง และแลเหนถงความสำาคญของการขบเคลอนโดยสนตวธเพอใหมการแกไขปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองทกอความรนแรงดงกลาว แมวาองคกรเหลานนจะไมไปลงมอทำาเองกตาม

ความรนแรงเชงวฒนธรรมอยางไรกตามไมควรมองวาการเมองภาคประชาชนมความ

สำาคญสำาหรบการลดความรนแรงเชงโครงสรางเทานน ยงมความรนแรงอกประเภทหนง ซงไมอาจมองขามไดเลย นนคอความรนแรงเชงวฒนธรรม ความรนแรงเชงวฒนธรรม คอความคดความเชอหรอทศนคตทเปนตวรองรบสนบสนนความรนแรงทางกายภาพและความรนแรงเชงโครงสราง เปนตวการททำาใหความรนแรงทง ๒ ประเภทกลายเปนสงชอบธรรมและเปนทยอมรบของสงคมสวนใหญ 14

ความรนแรงเชงวฒนธรรมกำาลงเปนปญหาทนาวตกอยางยงในสงคมไทย มนมใชอบตการณทปรากฏออกมาเปนครงคราว หากแสดงตวออกมาอยางตอเนอง และเปนทมาแหงความรนแรงทเหนจนชนตา อาท ความรนแรงในครอบครว แตนบวนมนจะสงผลใหเกดความรนแรงแบบรวมหมบอยขน ความกระเหยนกระหอของประชาชนผรกชาตซงรวมกอความรนแรงในเหตการณ ๖ ตลาคม ๒๕๑๙ นนมใชอบตเหตหรอไรทมา มนสะทอนถงความรนแรงเชงวฒนธรรมทดำารงอยในสงคมไทย และยงไมหายไปไหน หากยงปรากฏใหเหนเนอง ๆ ดงเหนไดจากการแซซองสรรเสรญของประชาชนเมอมการสงหารหมพลพรรคกอดอารมทราชบรเมอป ๒๕๔๓ และเมอมการฆาตดตอนกวา ๒,๕๐๐ ศพ เมอป ๒๕๔๖ และ

14 ชยวฒน สถาอานนท อาวธมชวต?:แนวคดเชงวพากษวาดวยความรนแรง (กรงเทพ:ฟาเดยวกน ๒๕๔๖) น.๕๑)

ลาสดคอเมอมการสงหารผกอความไมสงบถง ๑๐๘ คนเมอวนท ๒๘ เมษายนทผานมา ทงนยงไมตองพดถงความรนแรงอกมากมายในระดบทเลกลงมาทงทเปนขาวและไมเปนขาว

ความรนแรงเชงวฒนธรรมทกำาลงเปนปญหาประการแรกคอความเชอทวาคนชวนนไมมศกดและสทธแหงความเปนมนษย หากสมควรทจะตองกำาจดออกไป ยงเปนฆาตกรดวยแลวตองฆาใหตายตกไปตามกนโดยไมตองคำานงถงศลธรรมหรอกฎหมายใด ๆ ทงสน ไมมอะไรทสะทอนทศนะดงกลาวชดเจนเทากบคำาพดของเกจอาจารยทานหนงทวา ฆาคนขายยาบาบาปเทากบตบยงตาย“ ๑ ตว...อยาใหมนอยรกแผนดน ไมตองใหมนไปตดคก” แมไมตองพดถงหลกธรรมทางพทธศาสนาซงปฏเสธการฆาในทกกรณ เพยงมองในแงกฎหมาย ทศนะเชนนมแตจะทำาใหบานเมองลกเปนไฟเพราะสนบสนนใหไมตองมขอแปใด ๆ ทงสน

ทศนคตดงกลาวทำาใหผคนสมาทานลทธตาตอตา ฟนตอฟน ไปไดอยางงายดาย ดวยเหตนคนเปนอนมากจงเขาใจไมไดเมอคณะกรรมการอสระตรวจสอบขอเทจจรงเหตการณมสยดกรอเซะ มขอสรปวา การทเจาหนาทปาระเบดเขาไปในมสยดนนเปนการกระทำาทเกนกวาเหต เพราะในทศนะของคนจำานวนไมนอย ผกอความไมสงบทหลบอยในมสยดนนสมควรตายสถานเดยว ไมจำาตองคำานงถงขอกฎหมายใด ๆ ทงสน ความเชอวาการแกแคนนนเปนสทธอนชอบธรรมทใคร ๆ กทำาได โดยไมตองรอศาลยตธรรม กำาลงระบาดอยางแพรหลาย เราจงเหนการรมประชาทณฑผตองหาคดอกฉกรรจเกดขนเปนอาจณ ราวกบวาพลเมองดมสทธละเมดกฎหมายหรอละเมดศลธรรมกไดหากกระทำากบคนชว

ความรนแรงนนมพลวตของมนเอง ในดานหนงความรนแรงจะพฒนาไปในลกษณะทรายแรงมากขน ในอกดานหนงเหยอของความรนแรงกจะตวงกวางขน ไมใชแคฆาตกรหรอผคายาบาเทานน หากยงรวมไปถง ผไมรกชาต“ ” หรอคนท ไมใชไทย“ ” ดงทนกศกษา

ประชาชนทชมนมอยในธรรมศาสตรเมอวนท ๖ ตลาคม ๒๕๑๙ ไดประสบมาแลว และคนไทยในสามจงหวดภาคใตไดประสบมาตลอด ทงโดยถกฆาอยางเปดเผยหรอถกอมหายตวไป

ประเดนนโยงไปสความรนแรงเชงวฒนธรรมประการตอมา นนคอ ความเชอแบบชาตนยมทคบแคบ ไดแกชาตนยมแบบชาตพนธ ทถอวาเชอชาตไทยเทานนทเปน ไทย“ ” เชอชาตจนหรอเชอชาตมลายไมมสทธเปนไทย ยงไปกวานนชาตนยมแบบชาตพนธดงกลาวยงควบคกบชาตนยมทเนนวฒนธรรมจำาเพาะ กลาวคอ ตอเมอนบถอศาสนาพทธ และพดไทยเทานนถงจะเปน ไทย“ ” ชาตนยมดงกลาวกอใหเกดความรนแรงกเพราะไดกดคนไทยจำานวนไมนอยทนบถอศาสนาครสตหรออสลาม พดไทยไมได ใหกลายเปนพลเมองชนสอง ไมมสทธเสรภาพเทาเทยมกบคนทมเชอชาตไทยหรอนบถอศาสนาพทธ ชาตนยมแบบคบแคบดงกลาวแมจะเพงเกดเมอ ๘๐ ปมาน แตไดฝงลกและยงมอทธพลไมนอยกบคนปจจบน เกษยร เตชะพระเคยถามนกศกษาในชนวา นกศกษาคดวาตนเองเปนคนไทยหรอไม“ ?” ปรากฏวา ในจำานวน ๙๑ คนมผตอบวา ตนไมไดเปนคนไทย ๑๐ คน และตอบอยางกำากวม ๒๔ คน สาเหตสำาคญกเพราะผตอบนนนบถอศาสนาครสตหรอไมกอสลาม เปนลกจนหรอไมกมเชอแขก มไดมเชอไทยแท ๆ 15

ในระยะหลงชาตนยมหรอความเปนไทยทคบแคบนไดถกนำามาใชกบคนทมความคดเหนตางจากตน โดยไมจำาตองเปนความคดทางการเมองเทานน ไมใชแตคอมมวนสตเทานนทไมใชไทย ใครกตามทเหนขดแยงกบคนสวนใหญในเรองประวตศาสตรหรอความเชอทองถน เชน ตงคำาถามเกยวกบวรกรรมของทาวสรนาร หรอไมเชอวาศลาจารกหลกท ๑ ทำาโดยพอขนรามคำาแหงมหาราช หรอไมเหนดวยกบการหามผหญงเขาไปชนในของพระเจดยทมพระธาตอย

15 เกษยร เตชะพระ คำาถามความเปนไทย“ ” ตอน ๑-๒ มตชนรายวน วนท ๓๐ กรกฎาคม และ ๖ สงหาคม ๒๕๔๗ น.๖

ขางใต กถกกลาวหาวาไมใชคนไทยไปในทนท ผลทตามมาคอถกกลมพลงมวลชนเผาพรกเผาเกลอและสาปแชง นาสงสยวาหากผทเหนขดแยงดงกลาวตกอยในทามกลางผชมนมเหลานน เขาจะรอดออกมาไดโดยสวสดภาพหรอไม

ทงหมดนสะทอนใหเหนถงการขาดขนตธรรมและเมตตาธรรมในหมคนไทย ซงเปนความรนแรงเชงวฒนธรรมประการตอมา นบวนผคนจะยอมรบความเหนทตางจากตนไดยาก และมแนวโนมทจะมองเหนคนเหลานนเปนศตร เมอมองเหนเปนศตรยอมรสกชอบธรรมทจะใชความรนแรงกบคนเหลานนไดงาย อยางนอยกใชความรนแรงทางวาจา ดงเหนไดทวไปตามเวบบอรดตาง ๆ ในแวดวงอนเตอรเนต นาสงเกตวากระบวนการดงกลาวจะเรมจากการขดเสนแยกอกฝายใหเปน คนอน“ ” หรอ พวกมน“ ” จากนนกกดอกฝายใหมสถานะตำาลง ทนยมใชอยางแพรหลายคอการตวงใหอกฝายเปน เสยงสวนนอย“ ” จากนนกประทบตราวา ไมใชคนไทย“ ” หรอตง

คำาถามวา เปนคนไทยหรอเปลา“ ?” ตามมาดวยการกลาวหาวา ไม“รกชาต” เมอเปนคนไมหวงดตอชาตเสยแลว กงายทจะตตราคาดโทษวาเปน “ คนชว” ถงตรงนกยอมรสกชอบธรรมทจะใชความรนแรงกบคนเหลานนอยางนอยกทางวาจา หากมอำานาจกยอมทำามากกวานน ทกวนนวาทกรรมประชาธปไตย ตามดวยวาทกรรมชาตนยม และตบทายดวยวาทกรรมศลธรรม กำาลงถกนำามาใชสนบสนนความคดทคบแคบและทศนคตทนยมความรนแรงอยางเดนชดขนทกท ไมตองสงสยเลยวาพ.ต.ท.ทกษณเปนตวอยางชดเจนในการใชวธการดงกลาวกบผทเหนตางจากตน

อนทจรงมความรนแรงเชงวฒนธรรมอกหลายประการ ทยงไมไดกลาวถง อาท ทศนคตทถอวาผชายเปนใหญในครอบครว และดงนนจงมสทธทจะใชความรนแรงกบภรรยาหรอคครอง โดยถอวาเปนเรองภายในครอบครวทคนอนไมเกยว ทศนคตดงกลาวสรางความทกขทรมานแกผหญงเปนจำานวนมากในสงคมไทย นอกจากนนยง

ไดแกทศนคตรงเกยจคนจน เหนคนจนเปนคนขเกยจ ไดไมรจกพอ ถกหลอกงาย ไมรจกคด ดงนนผคนทวไปรวมทงรฐบาลเอง จงมความรสกในทางลบตอชาวนาชาวไรทมาชมนมประทวงเพราะเชอวามมอทสามมายแหย รวมทงไมรสกอนงขงขอบทเขาเหลานนถกเอารดเอาเปรยบ ทศนคตดงกลาวสนบสนนใหความรนแรงเชงโครงสรางยงดำารงอยอยางหนาแนน

หากความรนแรงทางกายภาพเปนเรองของตวบคคล และความรนแรงเชงโครงสรางเปนเรองของระบบหรอโครงสรางทอยเหนอตวบคคล ความรนแรงเชงวฒนธรรมกคอสงทอยลกลงไปในจตสำานกของบคคลซงประกอบกนเปนสงคม ความรนแรงในระดบจตสำานกนเองทเปนพนฐานใหกบความรนแรงอก ๒ ประเภท ดวยเหตนหากตองการใหสงคมไทยเปนสงคมทปลอดจากความรนแรงอยางแทจรง จำาเปนทเราจะตองชวยกนขจดความรนแรงเชงวฒนธรรมไปพรอม ๆ กบความรนแรงเชงโครงสราง

ความรนแรงเชงวฒนธรรมทเปนปญหาขนพนฐานกคอการขาดขนตธรรมและเมตตาธรรม เมอครงทหมอบรดเลยมาประกาศศาสนาครสตทเมองไทยราว ๆ ๑๕๐ ปกอน มเรองเลาวาคราวหนงหมอบรดเลยไดยนประกาศศาสนาหนารานขายพระพทธรป พรอมกบโจมตการนบถอรปเคารพไปดวย หมอบรดเลยพดโจมตจนเหนอยเนองจากอากาศรอน เจาของรานซงนงฟงอยอยางสงบ รสกสงสารจงเชญหมอบรดเลยมานงพกในรานและสอบถามวาเหตใดเขาจงทำาอยางนน ถาเหตการณดงกลาวเกดขนในกรงเทพ ฯ ทกวนนเราคงนกไดไมยากวาจะเกดอะไรขนกบหมอสอนศาสนาผนน เหนไดชดวาขนตธรรมและเมตตาธรรมทเจาของรานแสดงออกมานนไดขาดหายไปอยางมากจากจตใจของคนไทยทกวนน เรามความยดมนถอมนในความคดกนมากขน และทนความคดเหนทตางออกไปไดนอยลง ทจรงไมใชแตความตางทางความคดเทานน แมความตางในดานอน ๆ กสามารถทำาใหเกดความแตกแยกกนไดงาย อาท ความตางทาง

ศาสนา เชอชาต ฐานะทางเศรษฐกจ การศกษา สถาบน และแมแตความตางทางเพศและวย

สวฒนธรรมแหงความสมานฉนทสงคมไทยจะหลดจากความรนแรงเชงวฒนธรรมได ตองเรม

ตนจากการทำาใหขนตธรรมและเมตตาธรรมกลายมาเปนวฒนธรรมของสงคม ขนตธรรมและเมตตาธรรมจะเกดขนไดอยางแทจรงเมอเรารสกถงความเปนอนหนงอนเดยวกนกบผอน ตระหนกวาเรามความเหมอนมากกวาความตาง แมจะตางความคด ตางภาษา ตางเชอชาต แตเหนออนใดเราทกคนลวนเปนมนษยเหมอนกน รกสขเกลยดทกขเชนเดยวกน ความรสกเชนนแหละทจะทำาใหเราเหนใจกน และมความเอออาทรตอกนมากขน

ควบคกบขนตธรรมและเมตตาธรรม กคอความตระหนกวา ความรนแรงนนไมสามารถแกปญหาไดอยางยงยน มนทำาไดอยางมากเพยงแคยตปญหาชวคราวเทานน และไมมหลกประกนวาปญหาจะไมลกลามเลวรายลง ยงใชความรนแรงเพอขจดความชวรายดวยแลว ความชวรายมแตจะเพมมากขน เพราะสงทถกขจดไปคอตวบคคลเทานน ขณะทผใชความรนแรงนนเองกลบจะถกความชวรายครอบงำามากขน เชนเดยวกบตำารวจทใชความรนแรงกบโจรเปนอาจณ ในทสดยอมมพฤตกรรมเยยงโจรเสยเอง กลาวคอ รดไถ ปลน หรอฆาผบรสทธ ดงเปนขาวอยเสมอ จะสกบความชวรายนนมวธเดยว คอใชความด และความดนนยอมแสดงออกโดยวธการทสนต

สนตวธมใชการยอมจำานน แตเปนการเผชญหนากบปญหา เราสามารถเผชญกบปญหาไดโดยไมจำาตองใชวธหกโคนทำาลายลาง หรอทำาดวยความเกลยดโกรธ แตทำาดวยความเมตตา นนคอไมมองคกรณเปนศตรทตองกำาจด เพราะมนษยนนหาใชศตรไม ความโกรธเกลยด อาฆาตพยาบาท ความโลภ และความหลงตางหากคอศตรทแทจรง เมตตาธรรมนนมพลงในตวเองทสามารถกอใหเกดความ

เปลยนแปลงได ในดานหนงเมตตาธรรมสามารถดงเอาความดงามออกมาจากใจของคกรณและนำาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมได แตทสำาคญไมแพกนกคอเมตตาธรรมยงสามารถยกระดบจตใจของผทใชสนตวธไดดวย

วฒนธรรมทมขนตธรรมและเมตตาธรรมเปนพนฐานนน นอกจากจะเรยกรองการเปลยนมมมองตอผอนแลว ยงตองอาศยการเปลยนมมมองตอตนเองดวย นนคอไมเอาตนเองเปนศนยกลาง หรอเอาความเหนของตนเองเปนใหญ ยงไปกวานนกคอจำาเปนตองหนมามองตนเองและรเทาทนตนเองดวยวา ลก ๆแลวเราชอบแบงเขาแบงเราโดยไมรตว มนษยพรอมจะเอาทกอยางมาเปนเสนแบงเขาแบงเรา ถาไมเอาเผาพนธมาเปนเสนแบง กเอา ภาษา เชอชาต ศาสนา สผว มาแบงเขาแบงเราแทน หรอไมกเอาความคด ฐานะทางเศรษฐกจ การศกษา หรอสถาบนทสงกด มาเปนเสนแบง แมแตสงดงามเชนความดหรอศลธรรม กไมเวนทจะถกเอามาใชเปนเสนแบงดวยเชนกน การแบงดแบงชวชดเจนวา พวกฉนด พวกแกเลว เปนตวการสำาคญททำาใหผคนขาดขนตธรรม เพราะเมอสรปวาอกฝายเลวเสยแลว กไมตองสนใจฟงมน และเมอมนชว กตองจดการกบมนอยางไมตองปรานปราศรย เมอสาวใหลกลงไปจะพบวาสญชาตญาณทชอบแบงเขาแบงเรานนมไดมาจากอะไรอน หากเกดจากความสำาคญมนหมายในตวตน หรอความยดมนใน ตวก“ ของก” ความสำาคญมนหมายดงกลาวนเองททำาใหเราชอบยดเอาสงตาง ๆ มาเปน ของก โดยไมรตว“ ” รวมทงแสวงหากลมสงกดเพอจะไดยดหมายวาเปน พวกก“ ” ซงกคอการผลกใหคนทเหลอกลายเปน พว“กมน ไปเสย” จะเอาชนะสญชาตญาณแบงเขาแบงเราไดกดวยการรเทาทน ตวก“ ของก” ไมยอมใหมนมาครอบงำาจตใจของเรางาย ๆ

ขนตธรรม เมตตาธรรม ความใฝในสนตวธ ไมนยมความรนแรง และการไมเอาตนเองเปนศนยกลาง คอสงทจะตองทำาใหกลายเปนวฒนธรรมของสงคม วฒนธรรมดงกลาวซงในทนขอ

เรยกวา วฒนธรรมแหงความสมานฉนท“ ” เปนสงทจะนำาพาสงคมไทยหลดจากความรนแรงเชงวฒนธรรมทกำาลงลกลามอยในปจจบน อยางไรกตามวฒนธรรมดงกลาวไมอาจเกดขนไดดวยการเทศนการสอนเทานน หากยงตองอาศยการรณรงคขบเคลอนทางสงคมเพอกอใหเกดสมพนธภาพและทศนคตอยางใหม ซงในทนมขอเสนอบางประการ

๑.สงเสรมใหเกดสายสมพนธขามกลมทวทงสงคมการขาดขนตธรรมและเมตตาธรรมแพรระบาดในสงคมไทยก

เพราะมการสรางกำาแพงขวางกนระหวางกลมตาง ๆ ในสงคม แมวถชวตของโลกสมยใหมดเหมอนจะทำาใหผคนกลมตาง ๆ มปฏสมพนธกนมากขน แตในอกดานหนงสงคมสมยใหมกมความซบซอนและซอยยอยหลากหลายมากขน การแตกตวออกเปนหมเหลาตาง ๆ มากมาย ทำาใหผคนสมพนธกนอยางฉาบฉวยมากขน และยากทกลมตาง ๆ จะรจกกนไดทวถง นอกจากนนความรสกโดดเดยวอางวางในสงคมเมองกมกจะผลกดนใหผคนเขาหาสงกดและจำากดตวอยในกลมของตน สภาพดงกลาวไดทำาใหเกดชองวางระหวางกลมคนตาง ๆ มากมายในสงคม (จะเรยกวาชองวางทางอตลกษณกได) ผลกคอการมทศนคตและวถชวตทแตกตางกนอยางมาก จนยากจะเขาใจกนได แมพดภาษาเดยวกน นบถอศาสนาเดยวกน แตมฐานะทางเศรษฐกจตางกน กยากทจะสอสารกนใหรเรอง เพราะชองวางระหวางคนรวยกบคนจนเวลานหางกนไกลมาก ไมตองดอนไกล แมในครอบครวเดยวกน ชองวางระหวางพอแมกบลกซงเปนวยรนกถางกวางมากจนเขาใจกนไดยาก สวนหนงเพราะดโทรทศนคนละชอง ใชเวลาวางคนละแบบ อยกบสงแวดลอม(และเทคโนโลย)คนละแวดวง เมอเปนเชนนจงไมตองพดถงกลมคนทมเชอชาต ศาสนา ภาษา และทองถนทแตกตางกน อาท คนเมองกบชาวเขา ชาวพทธในกรงเทพ ฯกบชาวมสลมในภาคใต ชองวางดงกลาวนบวนจะทำาใหเกดเปนปฏปกษกนมากขน และมขนตธรรมกนนอยลง

ในบรบทดงกลาว วฒนธรรมแหงความสมานฉนทจะเกดขนไดกดวยการสราง สายสมพนธพาดผาน“ ” ระหวางกลมตาง ๆ ในสงคม เปนสายสมพนธทไมเพยงขามวฒนธรรม ภาษา เชอชาต เศรษฐกจ การศกษา และภมประเทศเทานน หากยงขามอาย และเพศดวย เพราะปฏเสธไมไดวา ผใหญทกวนนมความเขาใจเดกและเยาวชนนอยลงทกท จงลงเอยดวยการมทศนคตในทางลบ และทำาใหเกดการกระทบกระทงและกอความรนแรงทางจตใจและวาจาโดยไมรตว

สายสมพนธพาดผานนสามารถเกดขนไดดวยการจดกจกรรมเพอใหคนตางกลมตางอตลกษณมารจกกน ทดกวานนกคอ มาใชชวตรวมกน และทำางานดวยกน หนวยงานของรฐ องคกรธรกจ และองคกรภาคประชาชน ควรรวมกนจดทำาโครงการระดบชาตเพอสรางสายสมพนธพาดผานชนดทครอบคลมทงประเทศ โดยอาศยกจกรรมเชน การประชม สมมนา การแลกเปลยนทางวฒนธรรม การจดคาย กจกรรมอกอยางหนงทจะชวยไดอยางมากคอการสงเสรมอาสาสมครลงไปทำางานในชมชนทมอตลกษณแตกตางไปจากตน โดยไมจำากดเฉพาะคนหนมสาว แตควรรวมผมอายดวย โดยถอเปนสวนหนงของการเรยนรจากกนและกนเพอสรางสมานฉนทระหวางคนในชาต นอกเหนอไปจากการชวยเหลอชมชนทยากไร

สอมวลชนสามารถมสวนรวมในกระบวนการดงกลาวไดดวยการนำาเสนอเรองราวของคนกลมตาง ๆ โดยเฉพาะคนทไมมอำานาจควบคมสอ เชน คนยากจน ชนกลมนอย ทงนเพอใหคนสวนใหญเขาใจปญหาและมสวนรวมในการชวยเหลอ กรณแมใหญไฮเปนตวอยางทชใหเหนวาสอมวลชนมอำานาจทจะทำาใหผคนเกดความเหนใจคนยากไรไดไมนอย แมจะยงมองไมเหนถงสาเหตเชงโครงสรางกตาม

๒.เสรมสรางกระบวนการแกไขความขดแยงในสงคมผคนมอคตตอกนสวนหนงกเพราะไมสามารถฟงผอนไดอยาง

ลกซง ผคนมกจะเบยดเบยนกนสวนหนงกเพราะไมรวธทจะจดการ

กบความขดแยงโดยสนตวธ ดวยเหตนกระบวนการแกไขความขดแยงโดยสนตวธจงเปนอกสงหนงทควรเผยแพรใหรจกกนมาก ๆ ถาจะใหดควรสงเสรมใหมขนตงแตในระดบโรงเรยน ในสหรฐอเมรกา มโรงเรยนประถมและมธยมนบพน ๆ แหงทจดอบรมทกษะการแกไขความขดแยงแกนกเรยน เพอจะไดรจกวธการสอสาร การฟงอยางตงใจ การจดการกบความโกรธ และการหาทางออกรวมกน โรงเรยนบางแหงถงกบจดตงศนยจดการความขดแยงขน โดยมนกเรยนเปนอาสาสมครในการไกลเกลยขอพพาทบาดหมางระหวางเพอนนกเรยนดวยกน16 ประสบการณในหลายประเทศบงชวา การจดการความขดแยงมใชเปนเรองยงยากซบซอน แมแตนกเรยนหรอเดก ๆ กสามารถทำาได เพราะอาศยทศนคตในทางบวกและทกษะพน ๆ บางประการเทานน อาท การรจกฟง การเปดใจกวาง และความเหนอกเหนใจ

สถาบนการศกษาในประเทศไทยควรมการอบรมทกษะการจดการความขดแยงใหแกนกเรยน คร ขณะเดยวกนควรมการอบรมใหแกบคคลภายนอกดวย แนนอนวาทกษะดงกลาวตองมทศนคตทเกอกลเปนพนฐานดวย จะพฒนาทกษะใหไดผล กตองพฒนาทศนคต อนไดแกความใจกวางและความเหนอกเหนใจ ซงกคอขนตธรรมและเมตตาธรรมนนเอง นอกจากสถาบนการศกษาแลว หนวยงานตาง ๆ ทงของรฐและเอกชนกควรใหความสำาคญกบเรองนดวย เพราะทกหนวยงานยอมหนไมพนความขดแยง เปนทนายนดทหนวยงานภาครฐของไทยไดใหความสนใจกบเรองนมากขน อาท กระทรวงสาธารณสข ซงจดใหมการวจยและอบรมดานนแกบคลากรอยางจรงจงในชวง ๒ ปทผานมา

หากมการเผยแพรกระบวนการแกไขความขดแยงโดยสนตวธไปทวทงสงคม ผคนจะเขาใจสนตวธดขน และมทกษะในการแกปญหา

16 วลเลยม ยร เขยน เบญจรตน แซฉว แปล กลยทธการสมานไมตร (กรงเทพ :สวนเงนมมา ๒๕๔๗) น. ๑๒,๑๓๙

โดยไมใชความรนแรง ขณะเดยวกนขนตธรรมและเมตตาธรรมกจะเพมพนมากขนดวย

ความสำาเรจของการใชสนตวธแกไขปญหาทงในระดบบคคล ชมชน และระดบประเทศ เปนประเดนทสอมวลชนควรใหความสนใจ เพอชวยใหคนสวนใหญในสงคมตระหนกวายงมวธอนททรงประสทธภาพและใหผลยงยนกวาความรนแรง

๓.สราง จตใหญ“ ” และสำานกไทยทไมคบแคบ“จตใหญ” คอจตทไมเหนแกตว ไมคดตดตนอยกบผลประโยชนของตว เปนจตทไม

ตกรอบจำากดวงอยางคบแคบ วาคนกลมนพวกนเทานนทเปนพวกของตน หากรสกเปนหนงเดยวกบมวลมนษยในโลกแมจะตางเชอชาต ภาษา ศาสนา หรอความเชอ เหนมนษยทกคนเปนเพอนรวมโลกหรอเพอนรวมทกขทควรมความเอออาทรตอกน

องคกรศาสนาควรสงเสรมใหผคนมจตใหญ แทนทจะเอาศาสนามาเปนเสนแบง ควรชวยใหศาสนกชนไปพนเสนแบงทงหลาย เพอใหเขาถงแกนแทของศาสนาทเหนมนษยทงปวงเปนพนองกน โดยเฉพาะพทธศาสนาซงไปลกถงขนตงคำาถามกบสำานกเรองตวตน นาจะมบทบาทในการชวยใหพทธศาสนกชนรเทาทนความยดมนถอมนในตวตน ซงเปนตวการทชอบแบงเขาแบงเรา โดยเอาศาสนา ภาษา เชอชาต เศรษฐกจ การศกษา และอะไรตออะไรอกมากมาย มาเปนเครองมอ

สถาบนการศกษาตลอดจนองคกรตาง ๆ ในภาคประชาชนสามารถมบทบาทสำาคญในเรองนดวยการสรางสายสมพนธแหงไมตรจตมตรภาพระหวางคนไทยกบคนชาตอน ๆ ดงทเครอขายองคกรสนตภาพในไทย ไดจดทำาโครงการปนนำาใจใหเดกอรก แมจะเปนโครงการเฉพาะกจกตาม นอกจากการขยายจตสำานกแหงความเปนมนษยใหกวางไกลแลว การขยายจตสำานกแหงความเปนไทยใหกวางขวางกสำาคญ

ดงไดกลาวแลววาความเปนไทยทคบแคบ เปนความรนแรงเชงวฒนธรรมอยางหนง ซงวนนมบทบาทไมนอยในการกอความรนแรงขนในภาคใต การพยายามบงคบใหผคนในสามจงหวดภาคใตนบถอพทธศาสนาและพดภาษาไทยเพอจะไดเปนไทยตามนยามของรฐ ไดสรางความบบคนแกผคนทนนมาหลายสบป แมเวลานแรงบบคนดงกลาวจะบรรเทาเบาบางลง แตความรงเกยจเดยดฉนทคนทนนวาไมใชคนไทยเพราะไมยอมเปลยนวฒนธรรมใหเปนไทยตามนยามทคบแคบ กทำาใหคนเหลานนกลายเปนพลเมองชนสองไปโดยปรยาย ซงในทสดความคบแคนกประทออกมาเปนความรนแรงโดยคนจำานวนหนง

ทางออกยอมไมใชการผลกไสใหคนเหลานนไปอยประเทศอนอยางทหลายคนอยากจะเหน ทางออกทแทจรงคอการเปลยนสำานกหรอนยามความเปนไทยเสยใหม ใหครอบคลมถงคนทกเชอชาต ศาสนา ภาษา และวฒนธรรม ทเกดในผนแผนดนน ครอบคลมถงคนทกคนทปรารถนาจะฝากปจจบนและอนาคตไวบนผนแผนดนน แมจะมอดตหรอความเปนมาทางประวตศาสตรทตางกนกตาม พดอกนยหนง แมบรรพบรษจะไมไดมาจากเทอกเขาอลไต กมสทธเปนคนไทยไดอยางเตมภาคภม ใชแตเทานน แมแตคนจนกตองไดรบการนบรวมใหเปนเจาของแผนดนไทยดวย นนหมายความวาปญหาของคนจนกตองถอวาเปนปญหาของชาตดวย ไมใชเรยกรองใหคนจนเสยสละเพอชาต ซงเมอสาวไปถงทสดแลว ชาต ทวากคอคนกลมเลก“ ” ๆ ในเมองทมอำานาจเงนและการเมองอยในมอนนเอง

สำานกความเปนไทยจะพนจากความคบแคบได นอกจากจะตองอาศยการแยงชงคำานยามเพอไมใหถกผกขาดโดยรฐหรอผมอำานาจ และการเชอมโยงคนไทยตางกลมตางอตลกษณใหมารจกกนและเขาใจกนแลว อกปจจยทสำาคญกคอการเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในการกำาหนดความเปนไปของชาต รวมทงการกำาหนดชะตา

กรรมของตนเองดวย ขณะเดยวกนกตองทำาใหพนททางการเมองเปดสำาหรบทกคน ทกคนมสทธทประทวงคดคานเพอปกปองวถชวตของตน มสทธใชทองถนนและสอมวลชนเปนเวทสำาหรบการแสดงออกซงความทกขรอนของตน ดวยวธนชาตจงจะเปนของทกคน และทกคนจะรสกวาตนเปนคนไทยอยางแทจรง

การเมองแหงความเมตตาประเดนขางตนเปนสงทยำาถงความสำาคญของการเมองภาค

ประชาชน การเคลอนไหวอยางแขงขนของประชาชนไมวาเพอประโยชนสวนรวมหรอเพอปกปองวถชวตของตน ตองถอวาเปนสวนหนงของการตอกยำาวาชาตเปนของทกคน แตการเมองภาคประชาชนจะมคณปการมากกวานนหากพยายามสรางวฒนธรรมแหงความสมานฉนทไปพรอม ๆ กน นนคอกระทำาดวยขนตธรรมและเมตตาธรรม ไมตดยดกบความคดของตนจนเหนผทคดตางเปนศตร เหนคกรณเปนเพอนมนษย มความอดทนอดกลน แมจะถกกระทำาดวย ความรนแรงกตาม แตกพรอมจะใหอภยและมนคงในสนตวธ ดวยวธนการเมองภาคประชาชนจะเปน การเมองแหง“ความเมตตา” (คำาของชยวฒน สถาอานนท)17 ไปพรอม ๆ กน

วฒนธรรมแหงความสมานฉนท ไมสามารถเกดขนไดหากคนทวทงสงคมอยในภาวะสงบราบคาบ แตวฒนธรรมแหงความสมานฉนทสามารถเกดขนไดหากในสงคมนหากเราม การเมองแหง“ความเมตตา” ภาคประชาชนจะตองชวงกนสรางการเมองแหงเมตตาใหมมากขน แมวาจะตองเผชญกบความไรเมตตาจากรฐบาล ไมวารฐบาลจะกลาวหาดวยถอยคำาทเปนเทจ วาดภาพใหเปนตวรายหมายทำาลายชาต แตกไมควรทภาคประชาชนจะตอบโตดวยวธเดยวกน ควรระลกวาศตรของตนนนไมใชรฐบาลหรอตวบคคลใน

17 ชยวฒน สถาอานนท อาวธมชวต ?:แนวคดเชงวพากษวาดวยความรนแรง (กรงเทพ :ฟาเดยวกน ๒๕๔๖) น.๒๑

รฐบาล หากคอความหลงผด ความโกรธเกลยด ในตวเขา ใครกตามทใชวธทเลวราย ผลรายกยอมจะตกแกตวเขาเอง

จะวาไปแลว ทศนคตและวธการของพ.ต.ท.ทกษณ อาท การมองผทคดตางจากตนวา เปนศตร เปนผไมหวงดตอชาต การแบงเขาแบงเราอยางชดเจน รวมไปจนถงการชอบใชอำานาจ เอาเงนเปนทตง ลวนแตเปนภาพสะทอนของคนไทยสวนใหญในสงคม ทตกอยภายใตวฒนธรรมแหงความรนแรงและวตถนยม สงคมไทยเวลานมความรนแรงกนมากแลว เปนความรนแรงทมไดมาจากความขดแยงทางดานทรพยากรหรอผลประโยชนเทานน หากยงมความขดแยงทางดานศาสนาและวฒนธรรมเพมเขามาอกอยางชดเจนในระยะหลง ไมนบถงความรนแรงระหวางบคคลหรอระหวางกลมระหวางสถาบน (อาท อาชญากรรมและการววาทของวยรน) มองในแงนการตอบโตพ.ต.ท.ทกษณดวยวธการเดยวกน มแตจะทำาใหสงคมไทยตกอยในสถานการณทเลวรายลง

สงคมไทยจะมอนาคตกตอเมอวฒนธรรมแหงความสมานฉนทเขามาแทนทวฒนธรรมแหงความรนแรง สงสำาคญเรงดวนทสงคมไทยวนนกำาลงตองการกคอ ความรวมมอและไววางใจระหวางรฐกบประชาชน และความสมานฉนทของคนในชาต ปราศจาก ๒ ปจจยดงกลาว สงคมไทยจะมแตความรนแรงมากขน วฒนธรรมแหงความสมานฉนทและการเมองแหงความเมตตาจงเปนสงจำาเปนอยางยง รฐบาลโดยเฉพาะพ.ต.ท.ทกษณควรตระหนกถงมตดงกลาว และถอเรองนเปนเรองเรงดวนและสำาคญยงกวาเรองเศรษฐกจดวยซำา พ.ต.ท.ทกษณควรเรงฟ นฟความไววางใจระหวางรฐกบประชาชน ดวยการเคารพและรบฟงประชาชน เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในทางการเมองมากขน เคารพสทธเสรภาพของประชาชน พยายามชนะใจประชาชนดวยความดและคณธรรม ยงกวาการใชเงนและอำานาจรฐผลกดนใหทกอยางเปนไปตามความตองการของตน

ทสำาคญอกประการหนงกคอ การเยยวยาบาดแผลในจตใจของประชาชนทเกดจากนำามอของเจาหนาทรฐและรฐบาล รฐตองยอมรบความจรงวาทผานมาไดใชความรนแรงกบประชาชนหลายหมเหลา สรางความทกขทรมานแกผคนเปนอนมาก ทงโดยการละเมดสทธในชวต รางกายและทรพยสน ตลอดจนทำาลายวถชวตและวฒนธรรมของผคน การอมฆาและสงหารหมตลอดจนการผลกดนโครงการตาง ๆ เขาไปในทองถนตาง ๆ ตามอำาเภอใจไดสรางบาดแผลทฝงลกในผคนจำานวนไมนอย ความไววางใจระหวางประชาชนกบรฐจะเกดขนไดกดวยการทรฐยอมรบความผดพลาดทผานมาและพรอมจะแกไข วธดงกลาวเทานนทจะชวยใหบาดแผลในใจประชาชนไดรบการเยยวยา

ขณะเดยวกนการหนมาใหความสำาคญกบมตทางสงคมและวฒนธรรมมากขน จะชวยใหรฐสรางสมานฉนทระหวางกลมชนตาง ๆ ในสงคมได รฐสามารถชวยใหทกภาคสวนของสงคมเกดความเขมแขงตงแตระดบครอบครวขนไป ดวยการปรบปรงระบบการศกษา ปฏรปสอไมใหกลมทนผกขาด เปดโอกาสใหภาคประชาชนเขาไปดแลกำากบหรอใชประโยชน มการสงเสรมกจกรรมภาคประชาชน เพอใหรวมกนแกปญหาทองถนของตน ทงในดานสงแวดลอมวฒนธรรม ศาสนา เยาวชน สวสดภาพ รวมทงการเสรมสรางขนตธรรมและเมตตาธรรมใหเพมพนมากขน สงคมไทยจะมภมตานทานตอความรนแรงอยางไมเคยมมากอน และสามารถจะหลดจากกบบดกแหงความรนแรงไดในทสด

เปดหนาตาง สรางสะพาน สมานใจทางออกจากกบดกแหงความรนแรงทงหมดทเสมอมานน

สามารถสรปไดดวยอปมาอปมย ๓ ประการคอ1. เปดหนาตาง

หนาตางนนเมอเปดออก ยอมทำาใหเราสามารถเหนโลกภายนอกไดชดเจนขนขณะเดยวกน กชวยใหแสงแดดสาดสองเขาไปในตวบาน นำาความสวางเขามาแทนทความมด

รฐบาลโดยเฉพาะพ.ต.ท.ทกษณ ควรเปดใจเพอขยายวสยทศนใหมความรอบดาน ไมจำากดคบแคบอยเฉพาะมตเศรษฐกจ หากครอบคลมไปถงมตทางสงคม วฒนธรรม จรยธรรมและสงแวดลอม เพอทำาใหเกดความเจรญกาวหนาอยางสมดลทกมต นอกจากนนยงควรเปดใจรบฟงคำาวจารณหรอความเหนทตางจากตน เปดโอกาสใหประชาชนไดใชสออยางเสรหรอมเวททจะแสดงความคดเหนในเรองทกระทบตอวถชวตของตน การพยายามควบคมสอหรอปดกนไมใหประชาชนมเวทแสดงความเหน อาท เวทประชาพจารณ แททจรงกคอการปดหปดตาของตวทานนนเอง การเปดเสรใหแกสอตาง ๆ และการเปดใหมประชาพจารณอยางถกตองชวยใหทานเหนความจรงอยางรอบดาน แมวาแดดจะแรง เสยงจะดง แตกไมควรปดหนาตางไปเสยทงหมด เพราะบานจะอดอและมดมด

ทางดานประชาชน กควรเปดหเปดตารบรความเปนไปของผคนทมอตลกษณและวถชวตตางจากตน ไมควรรบรหรออดออยกบผคนทคดเหมอนกบตน หรออยในแวดวงเดยวกบตน การเปดใจรบร สขทกข ความใฝฝน ของผคนตางศาสนา ตางภาษา ตางวฒนธรรม ยอมชวยใหเกดความเหนอกเหนใจตอกน ความรความเขาใจในชวตและสงคมจะอดมสมบรณมากขน ในทำานองเดยวกน การรบฟงผทคดตางจากตน กชวยใหเกดปญญาและมจตไมคบแคบ อยางลมวาผทมการศกษาทแทจรงคอผทสามารถรบฟงทกสงไดโดยไมหวนไหวและไมสญเสยความมนใจในตนเอง

2. สรางสะพานสะพานนนเปนสอกลางใหผคนตดตอสมพนธกนและเกดความ

รวมมอกน ไมมสะพาน ผคนกเหมอนอยคนละโลก และงายทจะเปนปฏปกษตอกน

รฐบาลควรกาวจากปราการของตน ออกไปแสวงหาความรวมมอจากประชาชน แทนทจะสงการจากหอคอย หรอใชวธ จดการ“ ” โดยอาศยเงนและอำานาจรฐเปนเครองมอ การกระจายอำานาจกคอการสรางสะพานเพอใหประชาชนเขามามสวนรวมกบรฐในการขบเคลอนผลกดนประเทศใหรดหนาสความผาสก แทนทจะเปนฝายทำาตามบญชาของรฐแตอยางเดยว ประชาชนจะมาเปนอนหนงอนเดยวกบรฐบาลไดกตอเมอรฐบาลกาวไปหาประชาชน เคารพและรบฟงเขา ไมคดทจะใชกลวธตาง ๆ เพอดงเขามาสนบสนนรฐสถานเดยว นอกจากนนควรชวยใหประชาชนเขาถงทรพยากรตาง ๆ และมอำานาจจดการอยางเทาเทยมกน มใชผกขาดโดยคนกลมเลก ๆ

ในภาคประชาชนควรมการสนบสนนใหประชาชนกาวออกจากโลกของตว ดวยการสรางสายสมพนธระหวางคนกลมตาง ๆ ชนดทไปพนเสนแบงทางเชอชาต ศาสนา วฒนธรรม ฐานะทางเศรษฐกจ ภมศาสตร และการศกษา ทงนเพอจะไดลดอคตตอกน มความเขาอกเขาใจกนมากขนและรสกถงความเปนเพอนรวมชาตหรอเพอนรวมโลกมากขน แมจะมความขดแยงกนทางดานความคด วถชวต หรอผลประโยชน แตกสามารถเปนมตรหรอคนดกนไดเพราะรจกจดการความขดแยงโดยสนตวธ

3. สมานใจใจทประสานเขาดวยกนในฐานะเพอนรวมชาตและเพอนรวม

ทกขยอมนำาไปสสนตสข หางไกลจากการเบยดเบยนกน บานเปนบานและชาตเปนชาตเพราะใจทเปนหนงเดยวกน

รฐบาลควรตระหนกถงความสำาคญของสรางสมานฉนทในชาต ไมวาความสมานฉนทระหวางรฐกบประชาชน หรอความสมานฉนทระหวางประชาชนดวยกน ขนตธรรมและเมตตาธรรมจงเปนสงสำาคญ ไมควรพดจาสรางความแตกแยก กลาวรายคนทเหนตาง ขณะเดยวกนไมควรใชความรนแรงแกปญหา เพราะมแตจะสราง

ความราวฉาน รฐบาลตองพรอมยอมรบความผดพลาดททำากบประชาชน ไมมอะไรทสมานแผลในจตใจไดดกวาคำาขออภยและการใหอภย รางวลแหงการใหอภยจะมความหมายแทจรงตอเมอพ.ต.ท.ทกษณเปนแบบอยางแหงการขออภยและการใหอภย

ในภาคประชาชนกเชนกน จำาเปนตองมขนตธรรมและเมตตาธรรมตอกนใหมากขน ทงนโดยตระหนกวา แมจะคดไมเหมอนกน มอตลกษณตางกน แตถงทสดแลวเราตางเปนเพอนรวมโลกทรกสขเกลยดทกขดวยกนทงนน แมวาจะอยคนละฝายในทางการเมอง แตกควรมเมตตาตอกน พรอมจะใหอภยกน และมนคงในสนตวธ จะมความคดหรอความเชอใด ๆ กตาม อยาใหความคดความเชอนนมาบนทอนจตใจของเราจนกลายเปนคนไรเมตตา

ภารกจยงไมสนสดการปฏวตตลาคม ๒๕๑๖ ไดผานมา ๓๑ ปแลว เหตการณครง

นนไดทงมรดกหลายประการทนำาความเจรญกาวหนามาสสงคมไทย อยางไรกตามภารกจของการปฏวตครงนนยงไมบรรลถงจดทนาพอใจ หนงในภารกจทยงไมบรรลนนกคอการอยรวมกนอยางสนต นคอภารกจและความรบผดชอบททาทายเราทงหลายในปจจบน แตเราจะทำาภารกจดงกลาวใหบรรลผลไดอยางไร ขาพเจาคดวาเราคงตองกลบไปทบทวนบทวเคราะหและขอสรปของเสนห จามรก ทไดนำามากลาวไวแตตนปาฐกถาน อาจารยเสนหไดชวาการปฏวตครงนน เ“รยกรองตองการหลกการทางสงคมใหม เพอการอยรวมกนโดยสนต” หลกการทวานนกคอหลกการสทธเสรภาพ ในทศนะของขาพเจา หลกการดงกลาวแมจะสำาคญ แตดเหมอนจะไมเพยงพอแลวทจะทำาใหผคนในสงคมไทยอยรวมกนอยางสนตได สงคมไทยยงตองอกสงหนง นนคอหลกการแหงความสมานฉนท อนมขนตธรรมและเมตตาธรรมเปนพนฐานสำาหรบการตอสเพอใหไดมาซงสทธเสรภาพทพงประสงค และ เพอรวมกนเผชญปญหาวกฤตการ“เปลยนแปลงและความขดแยงของสงคมสมยใหม”

ภารกจดงกลาวแมจะเปนเรองหนก แตขาพเจายงมความหวงวาดวยการรวมแรงรวมใจของผคนทงสงคมทงรฐและประชาชน เราจะสามารถนำาพาสงคมไทยใหหลดพนจากกบดกแหงความรนแรงได แมอาจจะไมใชในยคทกษณ แตกควรหวงวาจะเปนจรงไดในยคถด ๆ ไป