รายงานการศึกษา การเปลี ยนผ่าน...

รายงานการศกษา

การเปล�ยนผานส การกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของประเทศไทย

โดย

สหพนธวทยชมชนแหงชาต (สวชช.)

ผ เรยบเรยง:

สาโรจน แววมณ

สนบสนนโดย

มลนธ ไฮนรค เบลล (Heinrich Boll Stiftung)

สานกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

สงหาคม 2556

2 สาโรจน แววมณ

คานา

ประเทศไทยกาลงวางแผนการเปล�ยนผานสการกระจายเสยงในระบบดจตอล โดยคณะกรรมการ

กจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ไดวางแผนแมบท นโยบาย

และแผนงานในป พ.ศ. 2556 ซ�งไดมการทดลองสงสญญาณโทรทศนดจตอลและใหใบอนญาตประกอบ

กจการโทรทศนดจตอลประเภทสาธารณะในชวงกลางป พ.ศ. 2556 และจะเร�มประมลเพ�อใหใบอนญาต

ประกอบกจการโทรทศนดจตอลประเภทบรการทางธรกจในชวงปลายป พ.ศ.2556 สาหรบการกระจาย

เสยงวทยในระบบดจตอล กสทช. ไดวางแผนไววาจะเร�มในชวงป พ.ศ. 2557

สหพนธวทยชมชนแหงชาต (สวชช.) เหนวากระบวนการเปล�ยนผานสการกระจายเสยงในระบบ

ดจตอลดงกลาว จะสงผลกระทบตอแนวการดาเนนงานของวทยชมชน ดงน 9น สวชช. จงไดศกษาการ

กระจายเสยงวทยระบบดจตอลของตางประเทศ โดยเนนศกษาเก�ยวกบนโยบายและแผนงานท�องคกร

กากบดแลมตอวทยชมชน รวมท 9งผลกระทบตอผประกอบกจการกระจายเสยงและผ รบบรการ ท 9งน 9กเพ�อ

เผยแพรงานศกษาในคร 9งน 9ตอสมาชก สวชช. และผ ท�สนใจ อนจะนาไปสการพดคยแลกเปล�ยนกนวาวทย

ชมชนจะอยตรงสวนไหนของภมทศนส�อ (Media Landscape) ยคดจตอล

สหพนธวทยชมชนแหงชาตขอขอบคณ มลนธ ไฮนรค เบลล (Heinrich Boll Stiftung) สานกงาน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ท�ใหการสนบสนนการศกษาในคร 9งน 9

สหพนธวทยชมชนแหงชาต

2556

การเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของประเทศไทย 3

เกร�นนา

คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ได

วางแนวทางการเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทยดจตอลของประเทศไทยไวในแผนแมบทกจการกระจาย

เสยง และกจการโทรทศน ฉบบท� 1 (พ.ศ. 2555 – 2559) ซ�งกาหนดใหมการเร�มเปล�ยนผานเขาสการรบสง

สญญาณวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนระบบดจตอลภายใน 4 ป และกาหนดใหมนโยบายและจดทา

แผนการเปล�ยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปนระบบดจตอลภายใน 1 ป ตามตวช 9วดของแผน

แมบทฯ

นอกจากน 9 รายงานการประเมนผลกระทบการเปล�ยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปน

ระบบดจตอล (พ.ศ. 2555) ของคณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน เสนอวาจะมการ

ปรบเปล�ยน “โครงสราง” ของกจการโทรทศน ท�คาดหวงใหมการแขงขนอยางเสรและเปนธรรมและ

ออกแบบใหการเปล�ยนผานน 9สงผลกระทบตอผ รบบรการใหนอยท�สด (คณะกรรมการกจการกระจายเสยง

และกจการโทรทศน, www.nbtc.go.th)

แตการประเมนผลน 9ยงขาดมมมองดาน “ความเหล�อมล�าทางดจตอล” (Digital Divide) ท�

จาเปนตองนาตวแปรดานเพศสภาพ ฐานะทางเศรษฐกจ ชาตพนธ อาย และระดบการศกษา มารวม

ประเมนดวย ดงน 9น การวางนโยบายและจดทาแผนท�มเปาหมายในการพฒนาคณภาพชวตใหกบคนทก

กลมในสงคมจงไมบรรลผล เน�องจากกลมตางๆ ท�แยกยอยไปตามตวแปรดงกลาวขางตนไดรบผลกระทบ

ในการเปล�ยนผานน 9แตกตางกน เพราะวามความสามารถในการเขาถงและใชเทคโนโลยน 9แตกตางกน และ

ท�สาคญกคอการใหคณคาตอเทคโนโลยน 9แตกตางกน (Sophia Huyer and Tatjana Sikoska, 2003: 11)

ความเหล�อมล 9าทางดจตอลน 9สามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบ คอ ความเหล�อมล 9าระดบแรก

หมายถง ความเหล�อมล 9าในการเขาถงเทคโนโลยน 9 และความเหล�อมล 9าระดบท�สอง หมายถง ความเหล�อม

ล 9าดานปรมาณและความเขมขนของการใชเทคโนโลยน 9 (Ana Gargallo-Castel, Luisa Esteban-

Salvador, Javier Pe’rez-Sanz; 2010: 2-3) สาหรบประเทศไทย ผ ใหบรการและผ รบบรการกจการ

กระจายเสยง ท 9งวทยและโทรทศน ท�เปนการบรการชมชน มความเหล�อมล 9าทางดจตอลท 9งสองระดบ

มากกวาผ ใหบรการและผ รบบรการกจการกระจายเสยงท�เปนการบรการสาธารณะและธรกจ เน�องจากสวน


ใหญมระดบการศกษาและฐานะทางเศรษฐกจดอยกวา และสวนใหญกอาศยอยในเขตชนบท ทาใหโอกาส

ในการเขาถงและใชประโยชนจากเทคโนโลยน 9นอยกวาคนกลมอ�นในสงคม

นอกจากน 9 เทคโนโลยดจตอลหรอเทคโนโลยการส�อสารและสารสนเทศ (ICTs) ยงเปน “พ�นท�ทาง

การเมองท�มการแขงขนกน” เน�องจากเทคโนโลยน 9 นอกจากจะเปนแหลงอานาจทางการเมองและเศรษฐกจ

แลว ยงเปนเคร�องมอท�มศกยภาพในการเสรมอานาจใหกบประเทศและกลมคนชายขอบดวย (Joyce

Jacobsen, 2011: 3) แตความเหล�อมล 9าทางดจตอลหรอโอกาสในการเขาถงและใชประโยชนจาก

เทคโนโลยดจตอลของกลมคนชายขอบท�นอยกวาคนกลมอ�นในสงคม ทาใหกลมคนเหลาน 9ม “พ�นท�ทาง

การเมอง” นอยกวาคนกลมอ�นในสงคม

บทความช 9นน 9มงหมายท�จะรวบรวมขอมลเบ 9องตนเพ�อทาความเขาใจเก�ยวกบการกระจายเสยงใน

ระบบดจตอล ตลอดจนผลกระทบตอผ ใหบรการและผ รบบรการ และขอเสนอตางๆ ท�จะทาใหผใหบรการ

และผ รบบรการกจการกระจายเสยงท�เปนการบรการชมชนสามารถปรบตวเขาสการเปล�ยนผานเขาสการ

กระจายเสยงในระบบดจตอลท�จะเกดข 9นในประเทศไทยภายในทศวรรษน 9

การกระจายเสยงวทยระบบอนาลอกกบระบบดจตอล

ในยคเร�มแรกของการกระจายเสยงวทยใชการรบ-สงสญญาณระบบอนาลอก ท�รจกและคนเคยกน

เปนอยางด คอ วทยเอเอม วทยเอฟเอม และวทยคล�นส 9น แตการสงสญญาณวทยอนาลอกใชความกวาง

แถบคล�น (Band Width) มาก เม�อมความตองการใชคล�นความถ�มากข 9นหรอมการกอต 9งสถานวทยมากข 9น

กกอใหเกดปญหาคล�นรบกวนกนระหวางสถานวทย ทาใหในชวงทศวรรษ 2520 ไดมการพฒนาการรบสง

สญญาณวทยและโทรทศนระบบดจตอล ซ�งใชความกวางแถบคล�นนอยกวา และมการบบอดสญญาณ ทา

ใหการรบสญญาณมความคมชดมากข 9น และสถานวทยสามารถสงขอมลอ�นๆ พรอมสญญาณเสยงไปยง

ผ ฟงได

ความแตกตางระหวางสญญาณอนาลอกและสญญาณดจตอลข 9นพ 9นฐาน คอ สญญาณอนาลอก

(Analog Signal) เปนสญญาณขอมลแบบตอเน�อง (Continuous Data) สญญาณมขนาดของไมคงท�และม

ลกษณะเปนเสนโคงตอเน�องกน เน�องจากมการเปล�ยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป อยางเชน สญญาณเสยง

ในสายโทรศพท เปนตน สวนสญญาณดจตอล (Digital Signal) เปนสญญาณขอมลแบบไมตอเน�อง

(Discrete Data) สญญาณมขนาดแนนอนและมระดบ

สญญาณระดบต�าสด ระบบดจตอลโดยท�วไปใชสญญาณระบบเลขฐานสอง

ท�คอมพวเตอรใชในการทางานและตดตอส�อสารกน เปนตน

www.iteiei.blogspot.com) (ดภาพประกอบขางลาง

ก) การกระจายเสยงวทยระบบ

การกระจายเสยงวทยระบบเอเอม

คล�นพาห ซ�งสญญาณเสยงจะบงคบให

เทาเดม ชวงความถ�ของการกระจายเสยงวทยระบบเอเอม

หลกการทางานของเคร�องสงวทยระบบ

สายอากาศ โดยเสยงพด เสยงดนตร

คล�นความถ�วทย ซ�งเรยกวา การผสมสญญาณ

สาเหตท�ตองเอาคล�นท�มความถ�สงมา

(Carrier) ท�จะนาพาคล�นความถ�ต�าไปไดไกลข 9น

การเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของประเทศไทย

สญญาณมขนาดแนนอนและมระดบสญญาณเพยง 2 คา คอ สญญาณระดบสงสดและ

ระบบดจตอลโดยท�วไปใชสญญาณระบบเลขฐานสอง (Binary) อยาง

ท�คอมพวเตอรใชในการทางานและตดตอส�อสารกน เปนตน (www.laongdao.blogspot.com

ดภาพประกอบขางลาง)

ระบบเอเอม (Amplitude Modulation: AM)

การกระจายเสยงวทยระบบเอเอม คอ การสงสญญาณท�เกดจากการผสมคล�นเสยงเขากบ

สญญาณเสยงจะบงคบใหชวงกวางของคล�นพาหเปล�ยนแปลงไปโดยท�คล�นพาหยงมความถ�

การกระจายเสยงวทยระบบเอเอมน 9จะอยในชวงความถ� 530 - 1600

งานของเคร�องสงวทยระบบเอเอม คอ เคร�องสงจะเปนตวสงสญญาณเสยงผาน

เสยงดนตร หรอท�เรยกวา “คล�นความถ�เสยง” จะถกสงเขาไปรวมกบสญญาณ

การผสมสญญาณ (Modulation)

สาเหตท�ตองเอาคล�นท�มความถ�สงมาผสมสญญาณเขาไป เพราะคล�นความถ�สงน 9

ไปไดไกลข 9น

ระบบดจตอลของประเทศไทย 5

คา คอ สญญาณระดบสงสดและ

อยางเชน สญญาณ

www.laongdao.blogspot.com และ

การสงสญญาณท�เกดจากการผสมคล�นเสยงเขากบ

คล�นพาหยงมความถ�

600 kHz

เปนตวสงสญญาณเสยงผาน

รวมกบสญญาณ

คล�นความถ�สงน 9จะเปนพาหะ


ข) การกระจายเสยงวทยระบบ

การกระจายเสยงวทยระบบเอฟเอม

กระจายเสยงวทยระบบเอฟเอมจะสงสญญาณเสยงไปกบคล�นพาห

ผสมสญญาณเสยงกบคล�นพาห

ชวงกวางของคล�นไมเปล�ยนแปลง การกระจายเสยงวทยระบบเอฟเอมจะ

มาก ( Very High Frequency : VHF )

หลกการทางานของเคร�องสงวทยระบบเอฟเอม

อ�นๆ จะถกเปล�ยนเปนสญญาณไฟฟาเขาสภาค

ตอไปยงภาคการผสมสญญาณ (Modulation

อปกรณกอกระแสไฟฟาสลบ (Oscillator

การเลอกสรางคล�นท�ความถ�ใดความถ�หน�งในชวงความถ�ดงกลาว

สญญาณของวทยเอฟเอม คอ ชวงกวางของคล�น

สญญาณท�ไดจากการผสมสญญาณ เรยกวาสญญาณคล�นความถ�วทย

ความถ�วทยใหแรงข 9น เพ�อท�จะใหเพยงพอตอการสงสญญาณไปในอากาศ

อากาศ

ระบบเอฟเอม (Frequency Modulation: FM)

การกระจายเสยงวทยระบบเอฟเอมจะคลายๆ กบการกระจายเสยงวทยระบบเอเอม

จะสงสญญาณเสยงไปกบคล�นพาห แตจะตางกนตรงท�ระบบ

โดยใหความถ�ของคล�นพาหเปล�ยนแปลงตามสญญาณเสยงโดยท�

การกระจายเสยงวทยระบบเอฟเอมจะใชคล�นความถ�วทยยานความถ�สง

( Very High Frequency : VHF ) อยในยานความถ�ประมาณ 87.5 - 108 MHz

ของเคร�องสงวทยระบบเอฟเอม คอ สญญาณเสยงจากไมโครโฟนหรอแหลงเสยง

จะถกเปล�ยนเปนสญญาณไฟฟาเขาสภาคขยายกาลงของสญญาณเสยง (Audio Amplifier

Modulation) โดยสญญาณท�จะนามาผสมดวยน 9น คอ

Oscillator) ซ�งจะผลตความถ�ไดในชวงความถ� 87.5 -108 MHz

การเลอกสรางคล�นท�ความถ�ใดความถ�หน�งในชวงความถ�ดงกลาว เพ�อใชเปนคล�นนาพา

ชวงกวางของคล�นนาพาจะคงท� และจะเปล�ยนแปลงเฉพาะความถ�เทาน 9น

ผสมสญญาณ เรยกวาสญญาณคล�นความถ�วทย (RF) จะถกนาไปขยายสญญาณ

เพ�อท�จะใหเพยงพอตอการสงสญญาณไปในอากาศ จากน 9นจงสงออกไปทางเสา

การกระจายเสยงวทยระบบเอเอม กลาวคอการ

แตจะตางกนตรงท�ระบบเอฟเอมจะ

โดยใหความถ�ของคล�นพาหเปล�ยนแปลงตามสญญาณเสยงโดยท�

ใชคล�นความถ�วทยยานความถ�สง

สญญาณเสยงจากไมโครโฟนหรอแหลงเสยง

Audio Amplifier) และสง

สญญาณจาก

108 MHz โดยจะตองม

หลกการผสม

จะเปล�ยนแปลงเฉพาะความถ�เทาน 9น

ไปขยายสญญาณ

จากน 9นจงสงออกไปทางเสา

กลาวโดยสรป การกระจายเสยง

จากแหลงตางๆ ในหองสงกระจายเสยง

กบคล�นวทยหรอสญญาณวทยในอปกรณเคร�องสง

เคร�องรบ โดยการกระจายเสยงระ

สวนระบบเอฟเอมเปนการผสมคล�นเสยงกบคล�นวทยตามความถ�ของคล�น

สญญาณวทยแบบน 9เปนสญญาณแบบ

วทยออกมาในรปคล�นซายน (Sine Wave)

ของสญญาณไมคงท� การเปล�ยนแปลงของสญญาณเปนแบบคอยเปนคอยไป

การสงสญญาณแบบอนาลอก

ตนเสยงเดมแตการสงสญญาณแบบอนาลอก

ใหสญญาณเกดการผดเพ 9ยนได สวนการ

และมความเพ 9ยนของสญญาณนอยกวาระบบ

การพฒนาระบบการสงสญญาณท�มประสทธภาพมากกวาเดม

ในระบบดจตอล

ค) การกระจายเสยงวทยระบบ

การกระจายเสยงวทยระบบดจตอล คอ

ซายน (sine wave) มาแปลงเปนคล�น

โดยกาหนดใหมคาเปน 0 ขณะไมมสญญาณ


การกระจายเสยงวทยระบบเอเอมและระบบเอฟเอม เปนการนาเอาสญญาณเสยง

ในหองสงกระจายเสยง เชน ไมโครโฟน เทปคาสเสท แผนเสยง หรอแผนซด

กบคล�นวทยหรอสญญาณวทยในอปกรณเคร�องสง เพ�อใหคล�นวทยเปนตวนาพาไปออกอากาศแพรไปยง

ระบบเอเอมเปนการผสมคล�นเสยงกบคล�นวทยตามความกวางของคล�น

เปนการผสมคล�นเสยงกบคล�นวทยตามความถ�ของคล�น การผสมสญญาณเสยงกบ

สญญาณแบบอนาลอก (Analog) หมายถงการสงสญญาณเสยงและสญญาณ

(Sine Wave) ซ�งมลกษณะคลายกบคล�นน 9า มความตอเน�องกน

การเปล�ยนแปลงของสญญาณเปนแบบคอยเปนคอยไป และแปรผนตามเวลา

อนาลอก อยางเชน การกระจายเสยงวทยระบบเอเอม แมจะใหเสยงตรงตาม

อนาลอกอาจถกรบกวนจากบรรยากาศและอปกรณไฟฟาตางๆ

สวนการกระจายเสยงวทยระบบเอฟเอมน 9น ถงแมจะมคณภาพของเสยงด

และมความเพ 9ยนของสญญาณนอยกวาระบบเอเอม แตใชแถบความถ�ในการสงสญญาณกวางมาก

การพฒนาระบบการสงสญญาณท�มประสทธภาพมากกวาเดม น�นกคอ การสงสญญาณวทยกระจายเสยง

ระบบดจตอล

ดจตอล คอ การนาเอาคล�นสญญาณอนาลอกท�มลกษณะเปนคล�น

คล�นส�เหล�ยม (Square Wave) ในรปของตวเลขฐานสอง (Binary Digits)

ขณะไมมสญญาณ และมคาเปน 1 ขณะมสญญาณ สญญาณ


เอาสญญาณเสยง

เปนตน มารวม

กอากาศแพรไปยง

เปนการผสมคล�นเสยงกบคล�นวทยตามความกวางของคล�น

การผสมสญญาณเสยงกบ

ญาณเสยงและสญญาณ

มความตอเน�องกน แตมขนาด

และแปรผนตามเวลา

แมจะใหเสยงตรงตาม

อาจถกรบกวนจากบรรยากาศและอปกรณไฟฟาตางๆ จนทา

ถงแมจะมคณภาพของเสยงด

ในการสงสญญาณกวางมาก จงไดม

การสงสญญาณวทยกระจายเสยง

ท�มลกษณะเปนคล�น

(Binary Digits)

สญญาณดจตอลจงไม


ตอเน�องกน ขนาดของสญญาณจะมคาคงท�อยระยะหน�งแลวจงเปล�ยนคาไป สญญาณดจตอลท�เปล�ยนไป

น 9นจะมลกษณะเปนการเหน�ยวนาทางไฟฟาแบบเปด/ปด อตราการเหน�ยวนาทางไฟฟาเพ�อสงขอมลรปรหส

ตวเลขฐานสองน 9เรยกวา “บท เรท” (Bit Rate)

การสงสญญาณระบบดจตอลน 9นมคณสมบตท�ด คอ ความคมชดของเสยง ปราศจากการรบกวน

และสามารถสงไดหลายรายการในแถบความถ�เดยวกน ในการกระจายเสยงวทยระบบดจตอล สถานวทย

ตองปรบเปล�ยนอปกรณตางๆ จากระบบอนาลอกเปนระบบดจตอล สวนดานเคร�องรบกตองมการ

ปรบเปล�ยนเปนระบบดจตอลดวยเชนเดยวกน (www.hq.prd.go.th)

การกระจายเสยงวทยระบบดจตอลไดรบการพฒนาในชวงทศวรรษ 2520 และในทศวรรษตอมาก

ไดมการเร�มทดลองกระจายเสยงวทยระบบดจตอล ปจจบนหลายประเทศท�วโลกไดมการกระจายเสยงวทย

ระบบดจตอลคขนานไปกบการกระจายเสยงวทยระบบอนาลอก โดยการสงสญญาณดจตอลสามารถสง

ขอมลไปยงเคร�องรบวทย เชน ช�อสถาน ความถ� ช�อรายการ ช�อเพลง และช�อนกรอง เปนตน นอกจากน 9ยง

สามารถประยกตใชในรปแบบอ�นไดอก อยางเชน การสงสญญาณเตอนภยพบต โดยระบบเตอนภยจะทา

การควบคมดวยการตดรายการวทยเขาสรายการเตอนภย อยางไรกตามการพฒนาระบบการกระจายเสยง

วทยระบบดจตอลสามารถแบงออกเปน 3 ระบบ ดงน 9 คอ

1) DRM (Digital Radio Mondiate, Eureka 147) กลมประเทศยโรปออกแบบมาใชกบการ

กระจายเสยงท�จะทดแทนการกระจายเสยงแบบอนาลอกของวทยเอเอม (AM) และวทยคล�น

ส 9น (SW) โดยการนาคล�นความถ�ท�ใชงานอยเดมมาเปล�ยนระบบการกระจายเสยงใหเปนระบบ

ดจตอล ดงน 9นหากตองกระจายเสยงวทยในระบบ DRM กตองยตการกระจายเสยงวทยเอเอม

ในระบบอนาลอก

2) DAB (Digital Audio Broadcasting) กลมประเทศยโรปออกแบบมาใชทดแทนการกระจาย

เสยงวทยเอฟเอมระบบอนาลอก โดย DAB จะสงสญญาณในยานความถ� VHF Band III (ชวง

ความถ� 174-240 MHz) ถาตองการกระจายเสยงวทยระบบ DAB การสงสญญาณโทรทศน

ตองเปล�ยนการใชยานความถ�จากยานความถ� VHF Band III ไปเปนยานความถ� UHF

นอกจากน 9การกระจายเสยงวทยระบบ DAB มการพฒนาเปนระบบ DAB+ ในป พ.ศ. 2550

3) HD Radio (High Definition Audio) หรอ IBOC (In Band on Channel) พฒนาระบบโดย

บรษท iBiquity Digital ประเทศสหรฐอเมรกา ซ�งมแนวคดท�จะกระจายเสยงระบบดจตอลไป

พรอมกบการกระจายเสยงว

เดยวกน (วระศกด� เชงเชาว

ระบบการกระจายเสยงวทยดจตอล โดยเฉพาะระบบ

บรการจะถกเขารหสแยกกนตางหาก

ชองสญญาณ (Channel Coder) จะมการเพ�มจานวนบต ท�เรยกวา รหสตรวจสอบ เขาไปในชดขอมลเพ�อ

แกไขขอมลบตท�ผดพลาดท�เคร�องรบปลายทาง

เวลาและทางดานความถ�ของสญญาณ

ของขอมล หากมสญญาณรบกวนเกดข 9นบนชองสญญาณ

จะถกรวมสญญาณในอปกรณรวมชองสญญาณการบรการหลก

ผลลพธท�ไดประกอบดวยสญญาณขอมลการใหบรการ

สญญาณเพ�อการถายโอนขอมล (Transmission Multiplexer)

สรางคล�นพาหนะยอยดวยกระบวนการ

สญญาณ DAB และสญญาณน 9จะถกถายโอนไปยงชวงความถ�วทยท�เหมาะสม แลวมการขยายกาลงของ

สญญาณและสงสญญาณไปยงเคร�องรบวทย

แผนผงการกระจายเสยงวทยดจตอล


พรอมกบการกระจายเสยงวทยเอเอมและเอฟเอมในระบบอนาลอก ดวยการใชความถ�

วระศกด� เชงเชาว, www.hq.prd.go.th)

ระบบการกระจายเสยงวทยดจตอล โดยเฉพาะระบบ DAB น 9น สญญาณท�จะใหบรการแตละ

เชน บรการเสยง บรการขอมลตางๆ เปนตน และในอปกรณเขารหส

จะมการเพ�มจานวนบต ท�เรยกวา รหสตรวจสอบ เขาไปในชดขอมลเพ�อ

แกไขขอมลบตท�ผดพลาดท�เคร�องรบปลายทาง (Forward Error Correction) และสลบบตขอมลดานแกน

เวลาและทางดานความถ�ของสญญาณ (Frequency and Time Interleaving) เพ�อปองกนความผดพลาด

าณรบกวนเกดข 9นบนชองสญญาณ หลงจากน 9นสญญาณการใหบรการดานตางๆ

จะถกรวมสญญาณในอปกรณรวมชองสญญาณการบรการหลก (Main Service Channel Multiplexer)

ผลลพธท�ไดประกอบดวยสญญาณขอมลการใหบรการหลายสญญาณ ซ�งจะเดนทางเขาสอปกรณรวม

(Transmission Multiplexer) หลงจากน 9นกจะมการผสมสญญาณเพ�อ

สรางคล�นพาหนะยอยดวยกระบวนการ OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplex)

และสญญาณน 9จะถกถายโอนไปยงชวงความถ�วทยท�เหมาะสม แลวมการขยายกาลงของ

สญญาณและสงสญญาณไปยงเคร�องรบวทย (www.lrr.in.tum.de) (ดแผนผงขางลางประกอบ

แผนผงการกระจายเสยงวทยดจตอล DAB


ดวยการใชความถ�

สญญาณท�จะใหบรการแตละ

และในอปกรณเขารหส

จะมการเพ�มจานวนบต ท�เรยกวา รหสตรวจสอบ เขาไปในชดขอมลเพ�อ

และสลบบตขอมลดานแกน

เพ�อปองกนความผดพลาด

สญญาณการใหบรการดานตางๆ

rvice Channel Multiplexer)

ซ�งจะเดนทางเขาสอปกรณรวม

หลงจากน 9นกจะมการผสมสญญาณเพ�อ

equency Division Multiplex) กลายเปน

และสญญาณน 9จะถกถายโอนไปยงชวงความถ�วทยท�เหมาะสม แลวมการขยายกาลงของ

ดแผนผงขางลางประกอบ)


ในป พ.ศ. 2547 - 2548 กรมประชาสมพนธทดลองการกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ DRM ใน

เขตกรงเทพฯ และปรมณฑล เพ�อเปรยบเทยบกบการสงวทยกระจายเสยงระบบเอเอมแบบเดม ผลปรากฏ

วาคณภาพเสยงของ DRM ท�รบไดจากเคร�องสงวทยมคณภาพเทยบเทากบเคร�องเลนซด มความชดเจนสง

และไมมเสยงรบกวน

ตอมาในป พ.ศ. 2549 – 2550 สานกสงเสรมและพฒนางานเทคนค กรมประชาสมพนธ จดทา

โครงการทดสอบการกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ HD Radio แตปรากฏวามปญหาในการใชคล�น

ความถ�ท�จะใชในการทดลอง เน�องจาก พระราชบญญตองคกรจดสรรคล�นความถ�และกากบกจการ

วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2543 ซ�งกาหนดใหคณะกรรมการกจการ

วทยกระจายเสยงแหงชาต (กสช.) มหนาท�พจารณาอนญาตและกากบดแลการใชคล�นความถ�เพ�อกจการ

วทยกระจายเสยงและกจการวทยโทรทศนและการกาหนดมาตรฐานและลกษณะพงประสงคทางเทคนค

ของอปกรณท�ใชในการประกอบกจการวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน ยงจดต 9งไมสาเรจ ทาใหการ

พจารณาจดสรรคล�นความถ�ไมสามารถดาเนนการได (www.tv11.thaibell.com)

ตอมา กสทช. ทดลองกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ DAB+ ในวนท� 2 มนาคม พ.ศ. 2556 เพ�อ

ทดสอบเทคนค อปกรณ และขอบเขตการใหบรการท�เหมาะสม ผลการทดสอบดงกลาวขางตนจะนาไปใช

ในการวางแผนการเปล�ยนผานสวทยดจตอลในอนาคต โดย กสทช. วางแผนการเปดประมลการใหบรการ

วทยดจตอลในป พ.ศ. 2557 หรอหลงจากประมลโทรทศนดจตอลไปแลว 1 ป นอกจากน 9 จะไมมการยตการ

กระจายเสยงวทยระบบอนาลอกท 9งหมดเหมอนกจการโทรทศน และอาจจะเปดโอกาสใหผประกอบการ

บางสวนกระจายเสยงวทยระบบอนาลอกไดตอไป ขณะเดยวกน กสทช.กาลงพจารณาใหผประกอบการท�

สนใจเขามาทดลองออกอากาศในระบบดจตอลหรอใหใบอนญาตออกอากาศในระยะเร�มตนเพ�อสราง

แรงจงใจ (www.m.posttoday.com, www.pchanneltv.com, www.thanonline.com)

ประสบการณตางประเทศ

การเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทยดจตอลของประเทศตางๆ ท�วโลก เร�มตนมากวาทศวรรษ

แลว แตละประเทศมแนวทางในการดาเนนการท�แตกตางกน ท 9งน 9ข 9นอยกบสภาพภมประเทศ เง�อนไขทาง

เทคโนโลย ทกษะความรของบคคลากร ฐานเศรษฐกจของผ รบฟงวทย รวมไปถงเปาหมายและนโยบาย


ของประเทศ วาจะพฒนาดานการส�อสารของประเทศไปในทศทางใด อยางไรกตาม การกระจายเสยงวทย

ดจตอลน 9 ตองสมพนธและพ�งพาเทคโนโลยอยางหลกเล�ยง อกท 9งเทคโนโลยดงกลาว ยงจาเปนตองพฒนา

ตอไปอยางไมหยดย 9ง การเร�มตนเปล�ยนระบบกระจายเสยงไปสระบบดจตอลของประเทศไทยน 9น จงจาเปน

ท�จะตองศกษาและไตรตรองประสบการณจากประเทศท�ไดดาเนนการมาแลว เพ�อใหการกระจายเสยงใน

ระบบดจตอลน 9 เปนกลไกหลกในการพฒนากจการกระจายเสยง พฒนาการใชเทคโนโลยใหมประสทธภาพ

และเปดโอกาสใหชมชนไดใชประโยชนจากคล�นความถ�ตามเจตนารมณของกฎหมายดวย

การสงเสรมและสนบสนนวทยชมชนใหกระจายเสยงระบบดจตอล ในประเทศออสเตรเลย

ซ�งเปนตนแบบการกระจายเสยงวทยดจตอลของประเทศไทย (นท ศกลรตน, http://www.nbtc.go.th/) น 9น

รฐบาลประเทศออสเตรเลยกาหนดนโยบาย และใหสญญาวาจะใหทนสนบสนนโครงสรางพ 9นฐานดานการ

กระจายเสยงวทยระบบดจตอลแกวทยชมชนปละ 3.6 ลานเหรยญออสเตรเลย ตดตอกนเปนเวลา 4 ป

(ค.ศ. 2009 - 2012) เพ�อเปล�ยนผานการกระจายเสยงไปสระบบดจตอล แมในทางปฏบต รฐบาลอนมตงบ

ใหเพยงปละ 2.2 ลานเหรยญเทาน 9น โดยในระยะเร�มแรก องคกรกากบดแลของออสเตรเลยอนญาตใหวทย

ชมชนกระจายเสยงระบบดจตอลในเขตเมองหลวงของแตละรฐกอน ซ�งมจานวนท 9งหมด 37 สถานเทาน 9น

แผนการกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของออสเตรเลยน 9น เร�มกระจายเสยงในเขตเมองหลวงของ

แตละรฐ โดยปจจบนกาลงพจารณาความเหมาะสมทางเทคโนโลยการกระจายเสยงระบบดจตอลสาหรบ

พ 9นท�นอกเขตเมองหลวง อยางไรกตาม การกระจายเสยงวทยระบบดจตอลในเขตพ 9นท�นอกเมองหลวงน 9น

ตองรอใหยตการรบ-สงสญญาณโทรทศนระบบอนาลอกกอน (www.acma.gov.au) ซ�งยงไมทราบเวลาท�

ชดเจน

การยตการกระจายเสยงระบบอนาลอก ITU ไมมนโยบายท�จะเปล�ยนการกระจายเสยงวทย

จากระบบอนาลอกเปนระบบดจตอลท 9งหมด และแมวาหลายประเทศจะประกาศชวงเวลาในการยตการ

กระจายเสยงระบบอนาลอกท�แนนอน แตในทางปฏบตกมความจาเปนตองใชเง�อนไขอ�นๆ ประกอบเหตผล

กอนยตดวย เชน

1) จานวนผฟงระบบดจตอล : ในสหราชอาณาจกรกาหนดเง�อนไขวา ตองมผ ฟงการกระจายเสยง

ระบบดจตอลจานวนมากกวารอยละ 50 จงจะยตการกระจายเสยงระบบอนาลอก

(www.telegraph.co.uk) เชนเดยวกบในประเทศนอรเวย ซ�งกาหนดวาเม�อมผ ฟงวทยระบบดจตอล


มากกวารอยละ 50 ถงจะยตการกระจายเสยงวทยระบบอนาลอก (Marko Ala-Fossi, 2008: 6) สาหรบ

ประเดนน 9 มขอโตเถยงกนวา การยตระบบอนาลอกน 9น ไมควรใชเกณฑผ ฟงระบบดจตอลเทาน 9น แตควรจะ

พจารณาวามผฟงระบบอนาลอกนอยลงเร�อยๆ จนเหลอนอยกวารอยละ 30 มากกวา เปนตน และ

2) พ�นท�กระจายเสยงระบบดจตอล : นอกจากประเดนจานวนผ รบฟงระบบดจตอลแลว สหราช

อาณาจกรยงประเมนเง�อนไขท�จะยตระบบอนาลอกจากดานผประกอบการดวย โดยต 9งเปาหมายวา จะตอง

ขยายพ 9นท�ใหบรการระบบดจตอลไดครอบคลมประชากรรอยละ 90 จงจะยตระบบอนาลอก

นอกจากน 9 แมวาสหราชอาณาจกรจะประกาศใหยตการกระจายเสยงระบบอนาลอกสาหรบการ

กระจายเสยงวทยระดบชาต แตวทยชมชนและวทยทองถ�นขนาดเลกกยงกระจายเสยงวทยระบบอนาลอก

(เอฟเอม) ตอไป (www.rogerdarlington.me.uk) สาหรบประเทศนอรเวยและเดนมารก กไดกาหนดใหการ

กระจายเสยงวทยท�เปนบรการสาธารณะและธรกจเปนการกระจายเสยงระบบดจตอล สวนสถานวทยขนาด

เลกกยงคงกระจายเสยงระบบอนาลอก (เอฟเอม) ตอไปเชนเดยวกน (www.access.cmfe.eu)

คาใชจายในการกระจายเสยงวทยระบบดจตอล ความเหนของผเช�ยวชาญการกระจายเสยง

วทยระบบดจตอลในกลมประเทศยโรป ระบวาเคร�องสงกระจายเสยงวทยดจตอลท 9งระบบ DAB, DAB+,

และ DMB น 9นแพง ไมคมคาทางดานเศรษฐกจ และไมเหมาะสมกบสถานวทยชมชนและวทยธรกจขนาด

เลก เน�องจากเปนระบบท�ออกแบบสาหรบการกระจายเสยงขนาดใหญเทาน 9น อยางเชน การบรการธรกจ

และสาธารณะระดบชาต (Marko Ala-Fossi, 2008: 8)

นอกจากน 9 แมวาการสงสญญาณระบบดจตอลจะใชพลงงานนอยกวาการสงสญญาณระบบ

อนาลอก แตเคร�องรบสญญาณดจตอลใชพลงงานมากกวาเคร�องรบสญญาณอนาลอก ยกตวอยางเชน ถา

รบสญญาณดจตอลผานโทรศพทมอถอจะใชพลงงานถง 8 - 9 เทา เม�อเปรยบเทยบกบการรบสญญาณ

ระบบอนาลอก

หากตองการสงสญญาณดจตอลใหครอบคลมพ 9นท�เดมของการสงสญญาณอนาลอกขนาดใหญ

จาเปนจะตองมสถานทวนสญญาณมากข 9น ถาตองการใหเคร�องรบสญญาณสามารถใชรบสญญาณ

ภายในบานได และถาเปรยบเทยบประสทธภาพดานการใชพลงงานแลว เคร�องสงสญญาณเอฟเอมท�

ออกแบบใหมมประสทธภาพมากกวาเคร�องสงสญญาณดจตอล DAB เน�องจากเคร�องสงอนาลอกแบบใหม

ใชพลงงานไฟฟานอยกวารอยละ 70 เม�อเทยบกบเคร�องสงแบบเดม (www.access.cmfe.eu)


การกระจายเสยงวทยระบบดจตอลระบบ IBOC ในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา คล�นดจตอล

จะรบกวนสถานวทยกระจายเสยงระบบอนาลอกขนาดเลก และรบกวนคล�นใกลเคยง นอกจากน 9 เคร�องสง

เอ.เอม. ระบบ IBOC ไมเสถยรในเวลากลางคน ทาใหไมสามารถรบฟงได และ IBOC เปนเทคโนโลยท�ม

ลขสทธ� ผ ใหบรการนอกจากจะตองซ 9อเคร�องสงใหมแลว ยงตองเสยคาอนญาตรายปอกดวย (ประมาณ

10,000 - 25,000 ดอลลารสหรฐตอป) ทาใหสถานวทยระดบภมภาคและทองถ�น ท 9งวทยธรกจและวทย

ชมชน ไมสามารถหาเงนมาจายคาอนญาตน 9ได (Gustova Gomez Germano, www.derechos.apc.org)

การเลอกระบบการกระจายเสยงวทยดจตอล ประเทศบราซลกาลงพจารณาระบบการกระจาย

เสยงวทยดจตอลวาจะเลอกระบบ HD Radio หรอ DRM+ ทาให Community Media Forum Europe

(CMFE) และ The World Association of Community Radio Broadcasters (AMARC) เขยนจดหมายไป

ยงกระทรวงการส�อสารของประเทศบราซล เน�องจากเหนวาประเทศบราซลมวทยชมชนมากกวา 4,000

สถาน และการตดสนใจเลอกระบบสาหรบการกระจายเสยงวทยขนาดเลก จงมความสาคญและจะสงผล

ตอการประกอบการวทยชมชนได ดงน 9น CMFE และ AMARC เสนอใหประเทศบราซลเลอกระบบ DRM+

เพราะวาวทยชมชนดาเนนการโดยมเคร�องสงกระจายเสยงของตนเอง และมความเปนไปไดท�วทยชมชนจะ

สรางเคร�องสงท�มราคาถกไดดวยตนเอง ท 9งน 9เพราะระบบ DRM และ DAB เปนระบบเปด ท�ทกคนสามารถ

พฒนาการประยกตใชใหมๆ ไดเอง ในขณะท� HD Radio เปนระบบปด ท�ผ ใชตองเสยคาอนญาตรายป เปน

ตน (www.cmfe.eu)

การสงสญญาณวทยระบบดจตอล องคกรกากบดแลของสหราชอาณาจกรเช�อวาลกษณะภม

ประเทศของสกอตแลนดและเวลส ทาใหการกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ DAB มความยากลาบากและ

คาใชจายสง เพราะระบบ DAB ไมสามารถสงสญญาณใหครอบคลมประชากรท�รบสญญาณเอฟเอมเดม

โดยเฉพาะเคร�องรบวทยท�อยภายในบานจะรบสญญาณ DAB ไดยาก ทาใหตองมการต 9งสถานทวน

สญญาณมากกวาสถานวทยท�ใชระบบอนาลอค (www.digitalradioinsider.blogspot.com)

ขอควรคานงในการเปล�ยนผานเขาสการกระจายเสยงวทยดจตอล The Latin American

and Carribean Office of the world Association of Community Radio Broadcasters (AMARC-ALC)

และ The Latin American Association for Radio Education เสนอวาการเปล�ยนผานเขาสระบบดจตอล

ควรคานงถงประเดนตางๆ ดงตอไปน 9


- วทยระบบดจตอลกอใหเกดระบบการกระจายเสยงท�มลกษณะประชาธปไตยและกอใหเกด

ความหลากหลาย

- การกาหนดมาตรฐานทางเทคนคจะตองมความยดหยนและสามารถนาไปใชได

- มาตรฐานแบบ “เปด” เปนหนทางเดยวท�จะกอใหเกดความอสระทางดานเทคนค

- จะตองไมมการยตการกระจายเสยงวทยระบบอนาลอกจนกวาวทยชมชนและวทยอสระจะ

สามารถซ 9อหาเคร�องสงมาใชไดและไมมปญหาในการใชเคร�องสงแบบดจตอล และจนกวาทก

ภาคสวนของสงคมสามารถเขาถงเคร�องรบแบบดจตอลได (www.cominica.org)

ผลกระทบในการเปล�ยนแปลงเขาสระบบดจตอล

นอกจากประสบการณการเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทยในระบบดจตอลในตางประเทศ

ดงกลาวแลว ผลกระทบจากการกระจายเสยงระบบดจตอลในดานตางๆ ท�จะเกดข 9นตามมา กเปนส�งท�

ประเทศไทยควรคานงถง และใชเปนขอพงระวงในการออกแบบข 9นตอนและกระบวนการเปล�ยนผานระบบ

กระจายเสยงจากอนาลอก (เอฟเอม) ไปสระบบดจตอล DAB+ ในอนาคตอนใกลน 9

การเปล�ยนแปลงท�รวดเรวของเทคโนโลย เทคโนโลยการส�อสารและสารสนเทศมการพฒนาท�

รวดเรว การกาหนดมาตรฐานเคร�องรบ-สงสญญาณวทยและโทรทศนตองคานงถงประเดนน 9อยางสาคญ

ยกตวอยาง สหราชอาณาจกร ใชระบบ DAB เปนมาตรฐานในการรบสงสญญาณวทยดจตอล ตอมามการ

พฒนาระบบน 9เปน DAB+ ซ�งมประสทธภาพมากกวา ทาใหตองกาหนดมาตรฐานใหม กลาวคอ ใหมการ

รบสงสญญาณท 9ง DAB คขนานไปกบ DAB+ สาหรบประเทศไทยเร�มการกระจายเสยงระบบดจตอลชา

กวาหลายประเทศ ทาใหมการกาหนดมาตรฐานตามระบบดจตอลท�ไดรบการพฒนาลาสด แตอยางไรก

ตาม ในอนาคตเทคโนโลยน 9กตองมการปรบปรงใหมประสทธภาพมากกวาเดม คาถามมอยวาประเทศไทย

ซ�งไมไดพฒนาระบบน 9ดวยตนเอง จะตอง “นาเขา” เทคโนโลยแบบใหมลาสดเพ�อเปล�ยนแปลงมาตรฐานใน

การรบสงสญญาณดจตอลบอยคร 9งแคไหน

ผลกระทบดานเศรษฐกจ เทคโนโลยการส�อสารและสารสนเทศเปนเทคโนโลยท�ประเทศไทยตอง

“นาเขา” เน�องจากไมสามารถผลตข 9นมาใชเองได เทคโนโลยท�ปรบปรงข 9นมาใหมน 9 มกมราคา “แพง”


สาหรบผใหบรการกจการกระจายเสยงวทยและโทรทศน ท�เปนการบรการสาธารณะและธรกจน 9น คงไมม

ปญหาในการลงทนในกจการกระจายเสยงระบบดจตอล แตผ ใหบรการกจการกระจายเสยงวทยและ

โทรทศนท�เปนการบรการชมชนคงประสบปญหาใน “การลงทน” เพ�อการกระจายเสยงระบบดจตอล

เน�องจากไมมรายไดจากการโฆษณา นอกจากน 9 ผ รบบรการท�มฐานะทางเศรษฐกจกคงไมเดอดรอนในการ

ซ 9อเคร�องรบสญญาณท�เปนระบบดจตอล แตผ รบบรการท�มฐานะยากจนคงไมสามารถซ 9อเคร�องรบ

สญญาณท�เปนระบบดจตอลได

ผลกระทบดานสงคม แมวาประเทศไทยจะมผ ใชเทคโนโลยการส�อสารและสารสนเทศเพ�มข 9นเปน

จานวนมาก (ประมาณรอยละ 30) แตกมกลมคนจานวนหน�งท�ไมสามารถเขาถงและไมมความรในการใช

เทคโนโลยน 9 การใชเทคโนโลยใหมของผท�ไมคนเคยหรอมอาชพท�ไมตองใชเทคโนโลยใหมน 9โดยเฉพาะ

ผสงอาย หญงชายผ เปนเกษตรกรในชนบท ชนกลมนอยท�ไมไดใชภาษาไทยเปนภาษาแม และคนพการ

จาเปนจะตองไดรบการชวยเหลอเพ�อเรยนรการใชเทคโนโลยใหมน 9 ดงน 9น กสทช. ควรประชาสมพนธ จดทา

คมอและการฝกอบรมท�เหมาะสมกบกลมคนเหลาน 9ดวย นอกจากน 9 ในกลมคนยากจนหรอกลมคนมรายได

ต�าไมสามารถซ 9อเคร�องรบวทยดจตอลได ส�งน 9กอใหเกด “ความเหล�อมล�าทางดจตอล” ระหวางคนรวยกบ

คนยากจน เสรมเพ�มเตมกบความเหล�อมล 9าในการเขาถงอนเตอรเนทและโทรทศนดจตอลท�เกดข 9นแลวใน

สงคมไทย ย�งไปกวาน 9น หากมการ “จงใจใหรบเปล�ยนเคร�องรบวทย” ดวยวธการ “แจกคปอง”

เชนเดยวกบโทรทศนดจตอล องคกรกากบดแลอยาง กสทช. จาเปนตองเปดเผยแผนความรวมมอในการ

จดการ “ขยะวทยอนาลอก” ไมใหมผลตอส�งแวดลอม ชมชน และสงคมดวย

การกากบดแล ประเทศไทยแบงวทยออกเปน 3 ประเภทใหญ คอ วทยธรกจ วทยสาธารณะ และ

วทยชมชน สถานวทยท 9ง 3 ประเภทมจานวนมากจนเกนกวา กสทช. จะกากบดแลไดอยางท�วถง ขอมลจาก

กสท. ระบวามสถานวทยกวา 7,000 สถาน ย�นขอใบอนญาตทดลองประกอบกจการ และ กสทช. ได

พจารณาใหใบอนญาตฯ แลวกวา 2,000 สถาน การเปล�ยนผานเขาสระบบดจตอล อาจจะสามารถแกไข

ปญหาคล�นรบกวนและกากบดแลทางดานเทคนคใหกบผประกอบการวทยไดดกวา แตการกากบดแล

ทางดานเน 9อหา กยงเปนประเดนท� กสทช. ควรใหความสาคญ ในแงท�วาทาอยางไรท�จะสรางกลไกการ

กากบดแลกนเองและการกากบดแลรวมกนใหสามารถแกไขปญหาขอรองเรยนไดอยางรวดเรว การสราง

กลไกท�มลกษณะรวมศนยอานาจไวท�สวนกลาง คงไมสามารถแกไขปญหาขอรองเรยนไดอยางทนทวงท


และการกระจายอานาจการกากบดแลไปยงสวนภมภาค

กนาจะทาใหการกากบดแลแกไขปญหาขอรองเรยนไดรวดเรวย�งข 9น

บทสรป

ถาประเทศไทยเลอกระบบการกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ

กระจายเสยงวทยดจตอลจะเสรจสมบรณ

กระจายเสยงวทยดจตอลระบบ DAB+

ยานความถ�ท�โทรทศนอนาลอกใชอย

อยางไรกตาม ตามนโยบายและแผนงานของ กสทช

ระบบดจตอลในตนป พ.ศ. 2557 สามารถทาไดโดยใชความถ�

หรอ “ยานความถ�ปองกนการรบกวนกนของคล�น

โดยในสวนกลางจะเลอกใชคล�นความถ�ของชอง

ความถ�ของชอง 5, 7, และ 91

1 การสงสญญาณโทรทศนระบบอนาลอกใชห

แบบภาคพ 9นดน (Terrestrial) จะรบสญญาณจากสถานแมขายมาทาการแพรสญญาณท 9งภาพและเสยงซ 9าใหมท�เรยกวาสถานทวนสญญาณ (Repeater) ซ�งการแพรสญญาณโทรทศนในสวนกลางจะสงเพยงชองเลขค� เชน

ะการกระจายอานาจการกากบดแลไปยงสวนภมภาค/จงหวดและองคกรตวแทนของวทยแตละประเภท

กนาจะทาใหการกากบดแลแกไขปญหาขอรองเรยนไดรวดเรวย�งข 9น

ถาประเทศไทยเลอกระบบการกระจายเสยงวทยดจตอลระบบ DAB+ การเปล�ยนผานเขาสการ

เสรจสมบรณเม�อยตการรบสงสญญาณโทรทศนระบบอนาลอก

DAB+ ใชยานความถ� VHF Band III (ชวงความถ� 174 - 240 MHz)

(ดแผนผงขางลาง)

อยางไรกตาม ตามนโยบายและแผนงานของ กสทช. ท�จะเร�มเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทย

สามารถทาไดโดยใชความถ�ท�เรยกวา “คล�นพาหยอย”

การรบกวนกนของคล�น” (Guard Band) ของการสงสญญาณโทรทศนอนาลอ

โดยในสวนกลางจะเลอกใชคล�นความถ�ของชอง 6, 8, และ 10 สวนในเขตจงหวดท�หางไกลออกไปใชคล�น

ใชหลกการการสงซ 9าความถ� (Frequency re-use) กลาวคอ สถานโทรทศนท�จะรบสญญาณจากสถานแมขายมาทาการแพรสญญาณท 9งภาพและเสยงซ 9าใหมท�เรยกวา

การแพรสญญาณโทรทศนในสวนกลางจะสงเพยงชองเลขค� เชน ชอง

จงหวดและองคกรตวแทนของวทยแตละประเภท

เปล�ยนผานเขาสการ

เน�องจากการ

240 MHz) ซ�งเปน

ท�จะเร�มเปล�ยนผานสการกระจายเสยงวทย

” (Sub Carrier)

ของการสงสญญาณโทรทศนอนาลอก

สวนในเขตจงหวดท�หางไกลออกไปใชคล�น

สถานโทรทศนท�สงจะรบสญญาณจากสถานแมขายมาทาการแพรสญญาณท 9งภาพและเสยงซ 9าใหมท�เรยกวา

อง 3, 5, 7, 9, 11


นอกจากน 9ถา กสทช. เลอกใชหวงโซของการใหบรการวทยกระจายเสยงในระบบดจตอลหรอ

โครงสรางการประกอบกจการวทยกระจายเสยงในระบบดจตอลแบบเดยวกบหวงโซของการใหบรการ

โทรทศนในระบบดจตอลหรอการแยกโครงสรางการประกอบกจการโทรทศนในระบบดจตอล ซ�งจะทาให

สถานวทยกลายเปน “ผผลตรายการวทย” หรอ “เจาของชองรายการวทย” และการสงสญญาณกจะตองใช

บรการของผ ใหบรการโครงขายและส�งอานวยความสะดวกแทน สาหรบผประกอบกจการกระจายเสยงวทย

ระดบชาต ท 9งประเภทบรการทางธรกจและสาธารณะคงจะสามารถปรบตวเขากบการเปล�ยนผานน 9ได แตผ

ประกอบกจการกระจายเสยงวทย ประเภทบรการชมชน คงจะเกดปญหาข 9นมากมายหลายประเดน

ยกตวอยางเชน สถานวทยชมชนท�หางไกลจะสงรายการวทยของตนไปยงผใหบรการโครงขายอยางไร?

วทยชมชนจะมความสามารถในการหารายไดเพ�อจายคาบรการใหกบผใหบรการโครงขายและส�งอานวย

ความสะดวกหรอไม? และความรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารท�จาเปนตอการกระจาย

เสยงวทยในระบบดจตอลมเพยงพอหรอไม? ฯลฯ2

ในภาพรวมของกระบวนการเปล�ยนผานเขาสการกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของประเทศไทย

โดยม กสทช. เปนองคกรกากบดแล และมการประกาศระเบยบและหลกเกณฑตางๆ ออกมามากมายน 9น ม

คาถามท�ตามมาหลายคาถาม ยกตวอยางเชน กระบวนการเปล�ยนผานเขาสระบบดจตอลน 9เปนเพยงการ

เปล�ยนผานทางเทคโนโลยเทาน 9นหรอไม นอกจากน 9 กระบวนการเปล�ยนผานน 9จะนาไปสการปฏรปส�อ

(ความเปนเจาของและเน 9อหาท�หลากหลาย) เพ�อการพฒนาระบบประชาธปไตยใหสมบรณย�งข 9นหรอไม

หรอนาไปสการรวมศนยอานาจทางการเมองและเศรษฐกจท�เขมขนมากข 9นกวาทศวรรษท�ผานมา (รฐและ

กลมธรกจเพยงไมก�กลมเปนเจาของ และเน 9อหาไมหลากหลายเน�องจากถกกาหนดจากกลมคนท�มอานาจ

ทางการเมองและเศรษฐกจกลมเดม) และความเหล�อมล 9าทางดจตอลระหวางคนรวย (เขาถงและมความร

โดยชองเลขคจะถกสงแพรภาพและเสยงในตางจงหวดไกลออกไปเพ�อปองกนการรบกวนซ�งกนและกน (ธรพงษ ประมมศร, www.ee.eng.chula.ac.th) 2 การเปล�ยนผานการกระจายเสยงวทยจากระบบอนาลอกสระบบดจตอล มกมการเปรยบเทยบวาเปนการยายผคนท�เคยอาศยอยใน “สลม” ไปอาศยอย “คอนโดมเนยม” ซ�งสะดวกสบายมากกวา จากพ 9นท�ขนาดเดยวกน ท�เคยสรางบานได 10 หลง จะขยายใหเปน 100 หอง (แตละสถานใชความถ�นอย ทาใหใชความถ�มประสทธภาพมากข 9น) แตส�งท�ยงไมไดพดถง คอ คนท�อาศยอยในสลมสามารถยายไปอยคอนโดมเนยมไดทกคนหรอไม เพราะตองซ 9อหองในคอนโดมเนยม (อปกรณสาหรบผลตรายการวทยระบบดจตอล) และมคาใชจายประจาเดอน เชน คาไฟฟาสวนกลาง คาจางพนกงาน (คาเชาโครงขาย) นอกจากน 9จะสามารถปรบตวใหอาศยอยในคอนโดมเนยมไดมากนอยแคไหน (ความรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสารท�จาเปนตอการกระจายเสยงวทยในระบบดจตอล)


ในการใชเทคโนโลย) กบคนจน (ไมสามารถเขาถงและไมมความรในการใชเทคโนโลย) จะย�งถางกวางข 9นไป

อกหรอไม กลาวอกอยางหน�งกคอคนรวยใชระบบดจตอล สวนคนจนใชระบบอนาลอกตอไปใชหรอไม

นอกจากน 9 การเปล�ยนแปลงเขาสการกระจายเสยงวทยระบบดจตอลของประเทศไทยจะเปนไปใน

ลกษณะ “บงคบ” หรอ “สรางแรงจงใจ/สมครใจ” กลาวคอ ลกษณะบงคบน 9น เปนการกาหนดใหการ

กระจายเสยงวทยทกประเภทตองเปนการกระจายเสยงดจตอลท 9งหมดและกาหนดเวลายตการกระจาย

เสยงระบบอนาลอกโดยไมคานงถงความพรอมของผใหบรการและผ รบบรการ สวนลกษณะสรางแรงจงใจ/

สมครใจ เปนการกาหนดใหวทยท�มความพรอม อยางเชนวทยธรกจขนาดใหญและวทยสาธารณะ เปล�ยน

ผานเขาสระบบดจตอลกอน จากน 9นเม�อเทคโนโลยมราคาถกลง สญญาณดจตอลครอบคลมประชากร

มากกวารอยละ 90 และผ รบบรการเปล�ยนเคร�องรบวทยเปนระบบดจตอลมากกวารอยละ 50 แลว กสทช.

จงจะมมาตรการท�ทาใหวทยชมชนและวทยธรกจขนาดเลกสามารถกระจายเสยงวทยระบบดจตอลได

ขอเสนอแนะ

� การเปล�ยนผานเขาสการกระจายเสยงวทยดจตอล ควรใหสถานวทยธรกจขนาดใหญและสถาน

วทยบรการสาธารณะเร�มกระจายเสยงในระบบดจตอลกอน เพราะมความสามารถในการเขาถง (ทนและ

ความร) เทคโนโลยดจตอล นอกจากน 9 ถาใชประเทศออสเตรเลยเปน “ตนแบบ” ในการเปล�ยนผาน ควรเร�ม

กระจายเสยงวทยดจตอลในเขตเมองใหญท�มการใชคล�นความถ�ท�หนาแนนกอน เชน กรงเทพ เชยงใหม

ขอนแกน และสงขลา เปนตน

� วทยธรกจขนาดเลก (ทองถ�น) และวทยชมชน ควรกระจายเสยงระบบอนาลอก (เอฟเอม) ไป

กอน จนกวาเคร�องสงดจตอลจะราคาถกลง และผ รบบรการซ 9อเคร�องรบดจตอลมาใชมากกวารอยละ 50 ถง

จะเร�มสงเสรมใหวทยธรกจขนาดเลกและวทยชมชนเขาสกระบวนการกระจายเสยงในระบบดจตอล

� การกาหนดมาตรฐานเคร�องสงดจตอลควรคานงถงลกษณะภมประเทศของประเทศดวย ซ�ง

อาจเลอกใชท 9งระบบ DAB+ และ DRM+ และการกาหนดมาตรฐานเคร�องรบวทย ควรจะกาหนดให

สามารถรบคล�นสญญาณ ท 9งอนาลอกและดจตอล (เอเอม, เอฟเอม, DAB+, และ DRM+)


� การสงเสรมใหวทยชมชนทดลองกระจายเสยงระบบดจตอล จาเปนตองใหทนสนบสนน

คาใชจายดานโครงสรางพ 9นฐานแกสถานวทยชมชน และเร�มกอต 9งสถานวทยชมชนดจตอลในเขตเมองใหญ

กอน เพ�อใชเปนพ 9นท�สะสมองคความรและเผยแพรความรการกระจายเสยงวทยดจตอลแกสถานวทยชมชน

นอกเขตเมองใหญในอนาคต

เอกสารอางอง

Ana Gargallo-Castel, Luisa Esteban-Salvador, Javier Pe’rez-Sanz (2010) Impact of Gender in

Adopting and Using ICTs in Spain, Journal of Technology Management & Innovation V.5

N.3 Santiago Oct. 2010. (www.scielo.cl)

Gustavo Gomez Germano (2007) Digital Television and Radio: Democratization or Greater

Concentration?, APC Issue Paper. (www.derechos.apc.org)

Marko Ala-Fossi (2008) Future of Community Radio in the Digital Era, Nordic Community Radio

Conference, Oct. 31, 2008. (www.sockom.helsinki.fi)

Joyce Jacobson (2011) The Role of Technological Change in Increasing Gender Equity with a

Focus on Information and Communications Technology, world Development Report

2012. (www.sitersources.worldbank.org)

Sophia Huyer and Tatjana Sikoska (2003) Overcoming the Gender Digital Divide: Understanding

ICTs and their Potential for the Empowerment of Woman, Instraw Research paper

Series No.1

ความรเบ 9องตนเก�ยวกบวทยกระจายเสยง, www.hq.prd.go.th

คณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน (2555) รายงานการประเมนผลกระทบการ

เปล�ยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปนระบบดจตอล, สานกงานคณะกรรมการ

กจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนมคมแหงชาต, www.nbtc.go.th


www.access.cmfe.eu

www.acma.gov.au

www.cmfe.eu

www.cominica.org

www.digitalradioinsider.blogspot.com

www.hq.prd.go.th

www.iteiei.blogspot.com

www.laongdao.blogspot.com

www.m.posttoday.com, www.pchanneltv.com, www.thanonline.com

www.rogerdarlington.me.uk

www.telegraph.co.uk

www.tv11.thaibell.com

รายงานการศึกษา การเปลี ยนผ่าน...

Documents