คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 ·...

15
คู ่มือปฏิบัติการ การตรวจสมรรถภาพทางกายในผู ้สูงอายุ . ศรีวรรณ ปัญติ ภาควิชากายภาพบําบัด คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ***************************************************************************************** การตรวจสมรรถภาพทางกายในผู้สูงอายุมีวัตถุประสงค์เพืÉอพยากรณ์ความสามารถในการทํากิจวัตร ประจําวันและความเสีÉยงต่อการมีภาระพึ Éงพิงผู้อืÉน โดยมีการประเมินสมรรถภาพทั Êง 2 ประเภท (Greenberg et al., 1998; ACE, 2005; ACSM, 2005 อ้างใน ศรีวรรณ ปัญติ , 2551) คือ 1. สมรรถภาพทางกายทีÉสัมพันธ์กับสุขภาพ (health-related fitness) ประกอบด้วย 1. ความทนทานของหัวใจและหายใจ (cardiopulmonary / cardiorespiratory endurance) คือ การทดสอบ ความสามารถการส่งออกซิเจนให้แก่กล้ามเนื Êอ และเพืÉอการได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอของร่างกายทุก ส่วนในการทํากิจกรรม ต่าง โดยเฉพาะการออกกําลังกายแบบแอโรบิคทีÉมีความต่อเนืÉองติดต่อกัน 2. ความแข็งแรงและความทนทานของกล้ามเนื Êอ (muscular strength and endurance) คือ ความแรงของ กล้ามเนื Êอในการหดตัว และสามารถทําซํ Êา ได้ 3. ความยืดหยุ่นของกล้ามเนื Êอ (muscular flexibility) คือ ความสามารถเคลืÉอนไหวตลอดช่วงการ เคลืÉอนไหว (range of motion) ซึ Éงจําเป็นต่อการออกกําลังกายอย่างปลอดภัย ไม่เกิดการบาดเจ็บต่อ กล้ามเนื Êอ และข้อต่อ 4. การวัดองค์ประกอบไขมันในร่างกาย (body composition) คือ การวัดมวลหรือปริมาณของไขมันของ ร่างกาย (body fat) หรือการวัดความอ้วน (obesity) ทั Êงส่วนกลางลําตัวและส่วนแขนขา 2. สมรรถภาพทางกายทีÉสัมพันธ์กับความสามารถทางการกีฬา (athletic ability) สมรรถภาพทีÉเกีÉยวข้องกับ ความสามารถในการทํากิจกรรมต่าง (performance-related fitness) ทีÉจะประกอบกิจกรรมหรือเล่นกีฬา ประกอบด้วย 1. ความเร็ว (speed) 2. ความคล่องแคล่ว (agility) 3. การทรงตัว (balance) 4. การประสานสัมพันธ์ (coordination) 5. เวลาการตอบสนอง (reaction time) 6. กําลัง (power) ความสําคัญของการตรวจสมรรถภาพทางกายในผู ้สูงอายุ 1. เพืÉอประเมินความเสีÉยงก่อนเข้าร่วมกิจกรรมทางกายหรือโปรแกรมการออกกําลังกาย 2. เพืÉอวางแผนโปรแกรมการออกกําลังกายและติดตามประเมินผล 3. เพืÉอตั Êงเป้ าหมายและกระตุ้นผู้สูงอายุให้เข้าร่วมการออกกําลังกาย

Upload: others

Post on 25-Feb-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

คมอปฏบตการ การตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอาย

อ. ศรวรรณ ปญต

ภาควชากายภาพบาบด คณะเทคนคการแพทย มหาวทยาลยเชยงใหม *****************************************************************************************

การตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอายมวตถประสงคเพอพยากรณความสามารถในการทากจวตรประจาวนและความเสยงตอการมภาระพงพงผอน โดยมการประเมนสมรรถภาพทง 2 ประเภท (Greenberg et al., 1998; ACE, 2005; ACSM, 2005 อางใน ศรวรรณ ปญต, 2551) คอ

1. สมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพ (health-related fitness) ประกอบดวย

1. ความทนทานของหวใจและหายใจ (cardiopulmonary / cardiorespiratory endurance) คอ การทดสอบความสามารถการสงออกซเจนใหแกกลามเนอ และเพอการไดรบออกซเจนอยางเพยงพอของรางกายทกสวนในการทากจกรรม ตาง ๆ โดยเฉพาะการออกกาลงกายแบบแอโรบคทมความตอเนองตดตอกน

2. ความแขงแรงและความทนทานของกลามเนอ (muscular strength and endurance) คอ ความแรงของกลามเนอในการหดตว และสามารถทาซา ๆ ได

3. ความยดหยนของกลามเนอ (muscular flexibility) คอ ความสามารถเคลอนไหวตลอดชวงการเคลอนไหว (range of motion) ซงจาเปนตอการออกกาลงกายอยางปลอดภย ไมเกดการบาดเจบตอกลามเนอ และขอตอ

4. การวดองคประกอบไขมนในรางกาย (body composition) คอ การวดมวลหรอปรมาณของไขมนของรางกาย (body fat) หรอการวดความอวน (obesity) ทงสวนกลางลาตวและสวนแขนขา

2. สมรรถภาพทางกายทสมพนธกบความสามารถทางการกฬา (athletic ability) สมรรถภาพทเกยวของกบความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ (performance-related fitness) ทจะประกอบกจกรรมหรอเลนกฬาประกอบดวย

1. ความเรว (speed) 2. ความคลองแคลว (agility) 3. การทรงตว (balance) 4. การประสานสมพนธ (coordination) 5. เวลาการตอบสนอง (reaction time) 6. กาลง (power)

ความสาคญของการตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอาย

1. เพอประเมนความเสยงกอนเขารวมกจกรรมทางกายหรอโปรแกรมการออกกาลงกาย 2. เพอวางแผนโปรแกรมการออกกาลงกายและตดตามประเมนผล 3. เพอตงเปาหมายและกระตนผสงอายใหเขารวมการออกกาลงกาย

Page 2: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

2

การเตรยมกอนการตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอาย (Rikli & Jones, 2001; ACE, 2005; ACSM, 2005 อางใน ศรวรรณ ปญต, 2551) 1. การคดกรองผสงอาย (screening of participants) แมวาการทดสอบจะปลอดภยสาหรบการทดสอบ

ผสงอายในชมชนโดยไมตองผานการคดกรองโดยแพทย แตในบางกรณกมขอยกเวน ไมควรทดสอบผสงอายทมลกษณะดงตอไปน

• แพทยเคยแนะนาไมใหออกกาลงกายเนองจากมโรคหรอภาวะสขภาพ

• มภาวะหวใจลมเหลว (congestive heart failure)

• อยในชวงเวลาทมอาการปวดขอตอ เจบหนาอก (chest pain) มนงงหรอหนามด (dizziness) หรอมการแนนหนาอกจากหวใจขาดเลอด (angina) ระหวางการออกกาลงกาย

• เปนความดนโลหตสง (ไมไดรบประทานยา หรอควบคมไมได กรณความดนโลหตสงกวา 160/100 มลลเมตรปรอท)

2. การเตรยมผสงอายกอนการทดสอบ (pretest instructions to participants) วธการทดคอควรทากอนวนทดสอบเพอความปลอดภย และผสงอายสามารถทาการทดสอบอยางถกตอง โดยสงทผสงอายตองเตรยมตวกอนทดสอบคอ

• หลกเลยงการทากจกรรมทางกายหรอออกกาลงกายอยางหนก 1-2 วนกอนการทดสอบ

• หลกเลยงการดมแอลกอฮอล 24 ชวโมง กอนการทดสอบ

• รบประทานอาหารมอเบา ๆ (light meal) 24 ชวโมงกอนการทดสอบ

• สวมใสเสอผาและรองเทาทเหมาะสมในการเขาทดสอบ

• เตรยมนาแวนตาเพอมาอานใบยนยอมเขารวมการทดสอบ 3. อาการทบอกถงการเหนอยลา (sign of overexertion) ทควรหยดทดสอบทนทมดงตอไปน

• อาการออนลาผดปกตหรอหายใจสน ๆ หรอหอบเหนอย

• หนามดหรอปวดศรษะ

• เจบหนาอก

• หวใจเตนไมเปนจงหวะ

• อาการเจบปวดทกประเภท

• อาการชา

• สญเสยการควบคมกลามเนอหรอการทรงตว

• คลนไสหรออาเจยน

• สบสน (confusion) หรอ ความจาเกยวกบวน เวลา หรอสถานทสบสน

• เหนภาพซอนหรอมองเหนไมชด (blurred vision) 4. เตรยมการเมอมเหตฉกเฉนหรออบตเหต (emergency procedure) เชน เตรยมแบบรายงานอบตเหตเพอ

รายงานใหแพทยหรอโรงพยาบาล หมายเลขโทรศพททสามารถตดตอสถานพยาบาลทใกลทสด เปนตน

Page 3: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

3

กระบวนการตรวจสมรรถภาพทางกายในผสงอายตามรปแบบของ Senior Fitness Testing; STFTM (Rikli & Jones, 1999a; Rikli & Jones, 1999b; Rikli & Jones, 2001 อางใน ศรวรรณ ปญต, 2551)

การเรยงลาดบสถานทดสอบสามารถ โดยทาเปนวงจร (circuit-style) (รปท 1) โดยมสถานอยโดยรอบตามลาดบ และใหพนทตรงกลางหองไวสาหรบการอบอนรางกายกอนการทดสอบ ถาจะเลอกการทดสอบความทนทานของหวใจและหายใจทง 2 วธ ใหแยกการทดสอบการเดน 6 นาท (6-minute walk) ไปอยวนถดไป เพอปองกนการลาและคาทไดจะไมแมนยาหรอไมใชคาทแทจรง

รปท 1 ลาดบการจดสถานทดสอบสาหรบการทดสอบเปนกลม

กอนการทดสอบจะเรมตนผสงอายควรมการอบอนรางกายประมาณ 5-8 นาท โดยการยดกลามเนอโดยเนนทกลามเนอมดใหญและอยายดรนแรง เรมตนดวยการยาเทาอยกบท แกวงแขน กาวขาไปดานขาง เพออบอนกลามเนอ ในระหวางการอบอนรางกายสามารถทารวมกบการใชเพลงหรอดนตรเพอความสนกสนานและตนตว หลงจากนนทาการยดกลามเนอเนนกลามเนอมดใหญและเกยวของกบการทดสอบสมรรถภาพ เชน กลามเนอขา กลามเนอแขน เปนตน (รปท 2)

แนวทางการยดกลามเนอ

1) ใหทาการอบอนรางกายกอนการยด (เพมการไหลเวยนเลอดและอณหภมรางกาย) 2) ใหทาชา ๆ สบาย ๆ และคางไว 5-10 วนาท

สถานท 6 8-foot up-and-go

สถานท 5 Back scratch

สถานท 2 Arm curl

สถานท 1 Chair stand

สถานทวาง เพอบรเวณอบอนรางกายและยดกลามเนอกอนการทดสอบ แคละสถานหรอนงพก

สถานท 4 Chair-sit-and-reach

สถานท 3 3.1 ความสงและนาหนก 3.2 2-minute step

Page 4: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

4

3) ใหยดถงจดตงแตไมเจบ หามขยมหรอออกแรงมากเกนไป 4) ใหยดซาอยางนอย 2 ครง

รปท 2.1 การหนคอและศรษะ (Head turn) ใหหนศรษะชา ๆ จนสดชวงการเคลอนไหวและคางไว 5 วนาท และหนกลบไปอกดานหนง

รปท 2.2 หนหนากมมองสะโพกดานตรงขามจนรสกตงยดคางไว 5 วนาทและหนไปมองอกดานหนง

รปท 2.3 ยดกลามเนอแขนและไหลโดยดงศอกใหผานหนาอกมาอกดานคางไว 5 วนาทและทาซาอกดานหนง

รปท 2.4 ยดกลามเนอหนาอก โดยมอประสานกนหนฝามอเขาในยดเหยยดแขนไปดานหลงจนรสกตงกลามเนอหนาอก ไหลและแขนยดคางไว 5 วนาท

รปท 2.5 ยดกลามเนอนอง (calf muscle) โดยการยอขาทกาวไปขางหนาและเหยยดขาทอยขางหลงใหสนเทาตดพนตลอด คางไว 10 วนาท และทาซาสลบกบขาอกขางหนง

รปท 2.6 ยดกลามเนอตนขาดานหลง (hamstring) โดยการเหยยดขาและเขาของขาทอยดานหนา งอเขาและสะโพกขาขางหลงจนรสกตงกลามเนอดานหลงของขาขางหนา ยดคางไว 10 วนาท ใหหลงตรงเสมอหามงอหลง

รปท 2 การยดกลามเนอกอนทาการทดสอบสมรรถภาพทางกาย (Rikli & Jones, 2001)

Page 5: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

5

สถานท 1 ทดสอบการลกจากเกาอในเวลา 30 วนาท (30-second chair stand test) วตถประสงคการทดสอบ เพอวดความแขงแรงของกลามเนอขา วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

ใหผสงอายนงตรงกลางเกาอหลงตรง เทา 2 ขางวางราบบนพนหอง แขนวางไขวกนทหนาอกวางมอทเนนอก เมอใหคาสงวา “เรม” ใหผสงอายลกขนยดตรง และกลบมานงเกาอ (รปท 3) กระตนและใหกาลงใจใหทาการยนและนงจนสมบรณภายใน 30 วนาท ดงนนชวงการสาธตกอนการทดสอบใหทาชา ๆ เพอใหเหนการเคลอนไหวทสมบรณและทาในจงหวะทเรวทสด (the best) เทาททาไดและปลอดภย ใหผสงอายไดลองซอมกอนการทดสอบจรง 2-3 รอบของการนงไปยนและกลบมานง

รปท 3 ทดสอบการลกจากเกาอในเวลา 30 วนาท (30-second chair stand test) (ทมา: Rikli & Jones, 2001; National Council on the Aging, 2004, ศรวรรณ ปญต, 2551)

การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

ถาไดนอยกวา 8 ครง ถอวา กลามเนอขาไมแขงแรง พยากรณไดวามเสยงในการจากดความสามารถในการเดนทางราบ การขน-ลง บนได การลกจากทนอน ทนง ขนรถ ลงรถ และมความเสยงในการหกลม (Rikli & Jones, 1999b) สถานท 2 ทดสอบการงอขอศอก (arm curl test) วตถประสงคการทดสอบ เพอวดความแขงแรงของกลามเนอแขนและลาตวสวนบน วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

ใหผสงอายนงบนเกาอทพนกพงหลงตรงเทาวางราบกบพนหองและใหแขนขางทถนด (dominant side) อยขอบหรอรมทนง ใหถอนาหนกปลอยขางลาตวทาการงอศอก (curled up) โดยใหงอศอกในลกษณะหงายมอขน (supination) จนสดชวงการงอและเหยยดกลบสทาเรมตน (รปท 4) และใหสาธตใหผสงอายไดฝกใหไดทงความถกตองและจงหวะโดยซอมการงอ-เหยยด 1-2 ครง กอนการทดสอบจรง ในชวงซอมไมตองใชนาหนก โดยในผหญงใชนาหนก 5 ปอนด (2.27 กโลกรม) และในผชาย ใชนาหนก 8 ปอนด (3.63 กโลกรม) เมอใหสญญาณหรอคาสงวา “เรม” ใหผสงอายงอศอกทถอตมนาหนกโดยยกงอขนจนสดชวงการเคลอนไหว (full extension to full

Page 6: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

6

flexion) โดยใหทาใหไดมากทสดเทาทจะทาไดภายใน 30 วนาท โดยใหบรเวณแขนสวนบนอยนง (still) และใหศอกชดกบลาตวเพอชวยใหแขนสวนบนอยนงได

รปท 4 การทดสอบการงอขอศอก (arm curl test) (Rikli & Jones, 2001; National Council on the Aging, 2004, ศรวรรณ ปญต, 2551) การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

ถาไดนอยกวา 11 ครง ถอวากลามเนอแขนไมแขงแรง โดยวตถประสงคของการวดความแขงแรงของกลามเนอแขนเนองจากแขนจาเปนตองใชในการทางานบาน การยก การหวสงของ เชน ของใชสวนตว กระเปา รวมทงการอมหลาน (Rikli & Jones, 1999b) สถานท 3 3.1 วดสวนสงและชงนาหนก วตถประสงคการทดสอบ เพอคานวณดชนมวลกาย 3.2 ทดสอบการยกขาสง 2 นาท (2-minute step test) วตถประสงคการทดสอบ เพอทดสอบความทนทานแบบแอโรบค (cardiopulmonary endurance) วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

เรมตนดวยการหาความสงในการยกเขาสาหรบผสงอายแตละคนจะอยทจดกงกลางระหวางเขา (knee cap) และขอบบนของกระดกสะโพก (iliac crest) และใชเทปตดทผนงไวเพอเปนเครองหมายไว (ดงรปท 5)

รปท 5 ทดสอบการยกขาสง 2 นาท (2-minute step test) (ทมา: Rikli & Jones, 2001; Jones & Rikli, 2002)

Page 7: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

7

เมอใหสญญาณหรอคาสง “เรม” ใหผสงอายเรมยกขาสงอยกบท (ไมใหวง) ใหไดมากครงทสดเทาทจะทาไดภายในเวลา 2 นาท ใชเครองมอกดนบเฉพาะครงทขาขางขวายกสงถงเปาหมาย ถาระดบการยกเขาไมถงเปาหมายใหผสงอายยกขาชาลง หรอหยดจนกวาจะทาไดใหถงเปาหมาย แตตองทาใหไดภายใน 2 นาทททดสอบ (ไมตองหยดเวลาไว) การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

วดความทนทานของหวใจและการหายใจโดยการยาเทาอยกบทและยกขาสง ในเวลา 2 นาท (เปนทางเลอกในการทดสอบจากเดนไกล ในกรณทไมมพนทในการเดน หรอผสงอายอาจหกลมงาย) ถาไดนอยกวา 65 ครง ถอวามความเสยงหรอความทนทานของระบบหวใจและหายใจตา (Rikli & Jones, 1999b) สถานท 4 ทดสอบความยดหยนของหลงและขา-นงเกาอและเออมแตะ (chair sit-and-reach test) วตถประสงคการทดสอบ เพอทดสอบความยดหยน (flexibility) ของกลามเนอหลงและกลามเนอ hamstring วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

ใหผสงอายนงทขอบเกาอ (รปท 6) ใหขอบบรเวณขาและกนอยดานหนาของขอบทนง ใหขาดานหนงงอโดยเทาวางราบกบพนหอง อกขาหนงเหยยดไปขางหนามากทสดทจะทาไดใหสนเทาวางทพนหองใหขอเทากระดกขน 90 องศา (dorsiflexion) ใหเออมมอไปแตะทปลายเทาโดยใชนวกลาง (middle finger) ยนไปแตะหรอเลยปลายเทาไดใหเขาเหยยดตรงไวตลอดเวลาและใหคางการเออมมอแตะไว 2 วนาท ผสงอายควรฝกปฏบตทง 2 ขางเพอใหเลอกวาจะใชขาขางไหนตามความพอใจหรอคาทดทสด และใชคาทดทสดนามาเปรยบเทยบกบคาปกต (norms) เมอไดขาขางทพอใจแลวใหซอมอก 2 ครง เพอเปนการอนรางกายหรอกลามเนอ

รปท 6.1 รปท 6.2

รปท 6 การทดสอบความยดหยนของหลงและขา-นงเกาอและเออมแตะ (chair sit-and-reach test) (Rikli & Jones, 2001; National Council on the Aging, 2004, ศรวรรณ ปญต, 2551) การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

เปนการทดสอบสมรรถภาพทจาเปนตอการทรงทา และการเดนทปกต รวมทงการเคลอนไหวอน ๆ เชน การกาวขนรถ-ลงรถ เปนตน และถาเพศชายไดนอยกวา (-) 4 นว และเพศหญง ถาไดนอยกวา (-) 2 นว ถอวาความยดหยนตา (Rikli & Jones, 1999b)

Page 8: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

8

สถานท 5 ทดสอบความยดหยนของแขนโดยการเออมมอทงสองขางแตะกนทางดานหลง (back scratch test) วตถประสงคการทดสอบ เพอวดความยดหยนของลาตวสวนบนและแขน (upper-body หรอ shoulder flexibility) วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

ใหผสงอายยนและวางมอทถนดหรอพอใจอยดานบน ควาฝามอลงแตะหลง นวเหยยด เออมมอทศทางเขาสกลางหลง (middle of the back) ใหไดมากทสดเทาททาได แตขอศอกชขนบน (รปท 7) หลงจากนนใหวางมออกขางหนงออมมาทางดานหลงใหหงายฝามอขนเออมมอขนมาทกลางหลงเพอพยายามมาแตะหรอยนเลย (overlap) มออกขางทรออยดานบน ใหเหยยดนวกลางของมอทง 2 ขาง ดงนนใหผสงอายฝกและหาขางทถนดหรอพอใจทสด (ไดคาทดทสด)แลวใหซอมตออก 2 ครง กอนทดสอบจรง หามงอนวมอมาเกยวกนหรอดงกน

รปท 7 การทดสอบความยดหยนของแขนโดยการเออมมอแตะกนทางดานหลง (back scratch test) (Rikli & Jones, 2001, ศรวรรณ ปญต, 2551) การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

เปนการประเมนความสามารถในการหยบจบสงของเหนอศรษะ การใสเสอ การเออมหยบหรอคาดเขมขดนรภยในรถ การแปลผล ถาเพศชาย ไดนอยกวา (-) 4 นว และเพศหญง ถาไดนอยกวา (-) 2 นว ถอวาความยดหยนตา(Rikli & Jones, 1999b) สถานท 6 ทดสอบการลกขนจากเกาอ เดนไป 8 ฟตและเดนกลบมานง (8-foot-up-and-fo-test) วตถประสงคการทดสอบ

ทดสอบความคลองแคลวและการทรงตวเมอเคลอนไหว (agility and dynamic balance) วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

วางเกาอพงผนงหอง วางกรวยทตาแหนงททาเครองหมายไวหางไปประมาณ 8 ฟต (รปท 12) ใหผสงอายนงทกงกลางของเกาอ ใหหลงตรง เทาวางราบกบพนหอง มอวางทตนขา ขาอกขางหนงวางไปขางหนา เพอเตรยมพรอมจะลกขนและกาวไป เมอไดยนคาสง “เรม” ใหผสงอายลกขนจากเกาอ เดนดวยความเรวทสดเทาททาได เพอไปเดนออมกรวยกลบมานงเกาอ (รปท 8) ใหจบเวลาตงแตลกขนจากเกาอและจนถงมานงเกาอ

Page 9: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

9

รปท 8.1

รปท 8.2

รปท 8.3

รปท 8.4

รปท 8.5

รปท 8 ทดสอบการลกขนจากเกาอ เดนไป 8 ฟตและเดนกลบมานง (8-foot-up-and-fo-test) (Rikli & Jones, 2001; National Council on the Aging, 2004) การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

การลกขนยนและกาวเดนไปกลบมานง ในระยะทาง 8 ฟต จบเวลาทใชเปนวนาท เปนการวดความคลองแคลวและการทรงตวเมอเคลอนไหว มความจาเปนในการเคลอนไหวทใชความเรว เชน การขนลงรถประจาทาง การทางานในครว การเขาหองนา หรอรบโทรศพท ถาผสงอายใชเวลามากกวา 9 วนาท ถอวาเปนผทมเสยงวาความคลองแคลว หรอทรงตวไมดและเสยงตอการลม (Rikli & Jones, 1999b) สถานท 7 ทดสอบการเดน 6 นาท (6-minute walk test)

เปนการทดสอบสถานสดทายเนองจากตองการผชวยหลายคนและใชเวลานาน แตสามารถทดสอบผสงอายพรอมกนไดหลายคน อาจไดถง 6-12 คน วตถประสงคการทดสอบ เพอทดสอบความทนทานของหวใจและระบบหายใจ (cardiopulmonary endurance) วธการทดสอบและคาสงทดสอบ

ระยะทางทเดนทงหมด คอ 50 หลา (45.7 เมตร) ใหทาเครองหมายแบงระยะทางเปน 5 หลา (4.57 เมตร) โดยทาเครองหมายโดยกระดาษเทปกาว หรอชอลกเขยนทพน โดยทาทางเดนเปนรปสเหลยมผนผา (รปท 9) ภายในบรเวณแตละมมใหวางกรวย รวมทงหมด 4 จด

Page 10: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

10

รปท 9 ทดสอบการเดน 6 นาท (6-minute walk test) (Rikli & Jones, 2001) หมายเหต ถาเลอกการทดสอบนเพอทดสอบความทนทานของหวใจและการหายใจ ใหทาการทดสอบนหลงการทดสอบสถานอน ๆ การแปลผลเพอความเสยงในกจวตรประจาวน

ความทนทานของหวใจและการหายใจในการเดน 6 นาท เปนการประเมนระยะทางทเดนไดหนวยเปนหลา หมายถง การทดสอบการเดนในระยะทางทไกลหรอออกนอกบาน การจบจายซอของในตลาด การไปเทยวหรอทศนาจร ดงนนถาเดนไดระยะทางนอยกวา 320 เมตร (350 หลา) ถอวาหวใจและการหายใจมความทนทานนอยหรอตา (Rikli & Jones, 1999b)

Page 11: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

11

ตารางท 2 คาปกต (norm) ในผสงอายเพศชาย อาย 60-94 ป แบงเปนกลมอายละ 5 ป (Rikli & Jones, 2001 อางในศรวรรณ ปญต, 2551)

อาย (ป)

ตารางท 3 คาปกต ในผสงอายเพศหญง อาย 60-94 ป โดยแบงเปนกลมอายชวงละ 5 ป (Rikli & Jones, 2001 อาง

ใน ศรวรรณ ปญต, 2551)

อาย (ป)

Page 12: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

12

รปท 9 การแบงระดบสมรรถภาพทางกายของผสงอายเพศชาย ตามคาทวดได (Rikli & Jones, 2001 อางใน

ศรวรรณ ปญต, 2551)

Page 13: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

13

รปท 10 การแบงระดบสมรรถภาพทางกายของผสงอายเพศหญงตามคาทวดได (Rikli & Jones, 2001 อางใน ศรวรรณ ปญต, 2551)

Page 14: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

14

แบบบนทกคะแนน (Score card: Senior Fitness Test) แบบบนทกคาการทดสอบสมรรถภาพ (Score card: Senior Fitness Test) วนท................................................ ชอ............................................................เพศชาย.....เพศหญง.....อาย........สวนสง........นาหนก........ หวขอทดสอบ ทดสอบครงท 1 ทดสอบครงท 2 หมายเหต 1. ลกขนยน (Chair Stand Test) (30 วนาท) ........................ ไมตองทดสอบ 2. งอศอก (Arm Curl Test) (30 วนาท) ........................ ไมตองทดสอบ 3. กาวยกขาสง 2 นาท (2-minute Step Test) (นบจานวนการยกขา) ........................ ไมตองทดสอบ 4. เออมมอแตะปลายเทา (Chair Sit-and-Reach Test) ........................ ........................ ขาขางทเหยยดคอ: (หนวยเปนนวและเครองหมาย +,-) ซาย หรอ ขวา 5. เออมมอแตะดานหลง (Back Scratch Test) ........................ ........................ มอทอยขางบนคอ: (หนวยเปนนวและเครองหมาย +,-) ซาย หรอ ขวา 6. ลกเดน 8 ฟต (8-Foot Up-and-Go Test) ........................ ........................ (จบเวลาหนวยวนาท) การเดน 6 นาท (6-Minute Walk Test) (จานวนหลาทเดนได) ........................ * งดการกาวยกขาสง 2 นาท (2-minute Step Test) ถาเลอกใชการเดน 6 นาท (6-Minute Walk Test)

Page 15: คู่มือปฏิบัติการ การตรวจ ... · 2018-12-14 · ติดพืÊนตลอด ค้างไว 10 ้วินาทีและทําซÊําสลับกบขาอัีก

15

เอกสารอางอง

การทดสอบสมรรถภาพทางกายวยผสงอาย. http://www.cmsat5.com/Sara/Sara08.htm,

http://tc.mengrai.ac.th/users/tik_mr/know10.htm, ศรวรรณ ปญต. (2551). การทดสอบสมรรถภาพทางกายในผสงอาย. ใน จงจนตน รตนาภนนทชย.

ความกาวหนาทางกายภาพบาบดคลนก เนองในโอกาสฉลอง 25 ป ภาควชากายภาพบาบด คณะเทคนคการแพทย มหาวทยาลยเชยงใหม. In Press.

ACE. (2005). Exercise for Older Adults- ACE’s guide for fitness professionals. 2nd ed. San Diego: Healthy Learning.

ACSM. (2000). ACSM’s guidelines for exercise testing and prescription. 6th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkin.

ACSM.(2005). Health-related physical fitness assessment manual. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkin. ACSM. (2006). ACSM’s guidelines for exercise testing and prescription. 7th ed. Philadelphia: Lippincott

Williams & Wilkin. Greenberg JS, Dintiman GB, Oakes BM. (1998). Physical fitness and wellness. 2nd ed. Boston: Allyn & Bacon. National Council on the Aging. (2004). Healthy moves for aging well. Los Angeles: NCOA. Rikli, R. & Jones, J. (1999a). Development and validation of functional fitness test for community-residing

older adults. Journal of Aging and Physical Activity, 7, 129-161 Rikli, R. & Jones, J. (1999b). Functional fitness normative scores for community-residing older adults, ages 60-

94. Journal of Aging and Physical Activity, 7, 162-181. Rikli, R. & Jones, J. (2001). Senior fitness test manual. Champaign: Human Kinetics. Rikli, R. & Jones, J. (2002). Development and validation of functional fitness test for community-residing older

adults. Journal of Aging and Physical Activity, 3, 24-30. กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ พ.อ. ประกอบกจ เวชมนส ผสงอายวย 84 ป ทกรณาเปนนายแบบในรปวธการตรวจสมรรถภาพ และเปนผทมสมรรถภาพทางกายอยในระดบปกตถงด