บทสรุปจากการสัมมนา น ้าท่วมปี 54...

บทสรปจากการสมมนา

“แฉน�าทวมป 54...ผดพลาดหรอตงใจ”

วนพธท 29 สงหาคม 2555

ณ เคย โฮม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ

สารบญ

หนา

เกรนน�ำ 1

กำรบรหำรจดกำรอทกภยของรฐบำลกระทบตอสทธมนษยชน 3 • ดร.ปรญญา ศรสารการ กรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ท�ำไมน�ำทวมใหญ...ถลมเมอง 5 • ดร.ธระชน มโนมยพบลย รองผวาราชการกรงเทพมหานคร

กำรไมมขอมลทำงวทยำศำสตรและกำรไมมกำรประสำนงำนบรหำรจดกำรคอสำเหตของกำรเกดน�ำทวมประเทศไทย 9 • ดร.สมทธ ธรรมสโรช ประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

ระบบกำรบรหำรจดกำรน�ำเปนแบบปกตไมใชกำรจดกำรแบบพเศษหรอวกฤตกำรบรหำรจดกำรของรฐบำลขำดขอมล 13 • ผศ.ดร.คมสน มาลส รองคณบด คณะวศวกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

หนา

นำยกรฐมนตรไปตรวจทงบำงระก�ำตนเดอนสงหำคมน�ำทวมเตมไปหมดแลว 15 • ดร.ปราโมทย ไมกลด รองประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

กำรสอสำรไมมกำรผดพลำดไมจ�ำเปนตองมองเรองน�ำอยำงเดยว 17 • นายศศน เฉลมลาภ เลขาธการมลนธสบนาคะเสถยร

น�ำทวมแหงศตวรรษไมอำจจดกำรไดโดยอปกรณทมใชอยในปจจบน 21 • นายชวลต จนทรรตน กรรมการผจดการทมกรป

รฐบำลดแตล�ำน�ำดแตประตน�ำแตคนบำนนอกเขำบอกน�ำมนมำนอกทงแลว 24 • คณน�าพล คารมปราชญ รองนายกองคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ

บทสรปทไดจำกงำนสมมนำ 27

ภำคผนวก 31

สารบญ

สถาบนนโยบายศกษา

1

เกรนน�ำ

การสมมนาเรอง “แฉน�ำทวม ป 54 : ผดพลำดหรอตงใจ” ถอเปนการชมนมเพอวพากษเรองปญหาน�าทวมในป 2554 ทผานมา และเรองการใชงบประมาณของรฐบาล 3.5 แสนลานบาท ในการปองกนน�าทวม ซงทงสองเรองเกยวของกนโดยตรงและอยในความสนใจของสงคม ทตองการตดตามและตรวจสอบ เพราะประชาชนยงคง หวาดผวาและเจบปวดกบการบรหารจดการทงกอนและภายหลงวกฤตน�าทวม ทยงเหนความคางคาของการเยยวยาทลกลน ไมเสมอภาค แมจะไดรบความเสยหายในลกษณะเดยวกนและอยในพนทเดยวกน และอกหลายครวเรอน หลายพนท ทนอกจากความชวยเหลอในชวงวกฤตไปไมถงแลว กยงไมไดรบการเยยวยาในภายหลงอกดวย

ในเดอนธนวาคม 2554 สมาคมตอตานสภาวะโลกรอน พรอมดวยสถาบนนโยบายศกษา และมลนธพฒนาผน�าเยาวชน ไดจดสมมนา เพอใหค�าปรกษาและใหความชวยเหลอดานกฎหมายแก ผประสบภยทไดรบความเดอดรอน ใหไดโอกาสเรยกรองการเยยวยาอยางชอบธรรมทางกฎหมายอยางทนควน เกดกระแสความตนตวใน หมประชาชนในการรสทธ พทกษสทธ และใชสทธตามกระบวนการยตธรรม เพอฟองรองรฐบาลใหรบผดชอบตอความเสยหายทเกดขน ท�าใหเกดการท�างานระหวางองคกรดงกลาวกบประชาชนอยางตอเนอง

แฉน�าทวมป 54... ผดพลาดหรอตงใจ

2

ป 2555 น จงเกดองคกรพนธมตรเพมขนในการท�างาน ขบเคลอน เพอตดตามประเดนปญหาวกฤตน�าทวมและการตง งบประมาณมหาศาลเพอปองกนน�าทวมในป 2555 ซงประกอบดวย คณะอนกรรมการยทธศาสตรดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ในคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สมาคมพฒนาประชากร และชมชน สถาบนนโยบายศกษา และสมาคมตอตานสภาวะโลกรอน ดวยหวงวาการจดงานสมมนาครงน นอกจากจะเปนการแลกเปลยนขอมล ขอเทจจรงระหวางกนแลว ยงจะไดรบขอเสนอจากประชาชนทมารวมประชมสการเผยแพรแกสงคม และตรวจสอบการท�างานของภาครฐในประเดนดงกลาวตอไป

ขอขอบคณคณศรสวรรณ จรรยา และคณวลาส เตโช ผด�าเนนรายการทงภาคเชาและภาคบาย ทท�าใหการสมมนาครงนอย ใน ประเดนทประชาชนสนใจ ตดตามอยางมสาระส�าคญ และเปนประโยชนอยางยง และคณทพยพาพร ตนตสนทร ผท�าหนาทกลาวสรปสาระส�าคญทไดจากงานสมมนา อนน�ามาสการจดท�ารายงานทปรากฏในมอผอานทกทานฉบบน

คณะอนกรรมการยทธศาสตรดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ในคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

สมาคมพฒนาประชากรและชมชนสมาคมตอตานสภาวะโลกรอน

และ สถาบนนโยบายศกษา


3

กำรบรหำรจดกำรอทกภยของรฐบำล กระทบตอสทธมนษยชน

ดร.ปรญญา ศรสารการ กรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

กลาวถงปญหาภยพบตน�าทวมของประเทศไทยทปรากฏใน ขาวตางประเทศวา ขาวทกส�านกระดบโลกออกขาวประเทศไทยทกวน โดยขาวระบประมาณการวาความเสยหายจากภยพบตครงน เกดจากการบรหารจดการทออนแอ คอ ขาดการเตรยมการและการจดการ นคอสงทนกวชาการระดบสากลมองเข ามาในประเทศไทยเรา วกฤตการณทผานมาป 2554 จงสรางความกงวลแกประชาชนสวนใหญ

ของประเทศมาจนถงป 2555 ประชาชนทเคยอย ในพนทน�าทวมไมมความมนใจและไมเชอมนในการท�างานเพอแกปญหาของรฐบาล รฐบาลจะตองท�าอยางไรเ พอสร า งความม น ใจ ให กบประชาชน มหาอทกภย และการบรหารจดการทอ อนแอของรฐบาลท�าใหเกดปญหากระทบในวงกวาง เปนความสญเสย


4

ทางเศรษฐกจ กระทบตอสทธทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม คนทน�าทวมตองยายทอย ตองขายบานดวยความจ�าเปนและการเดนทางไปท�างานเปนไปอยางยากล�าบาก สงผลตอการใชชวต การด�ารงชวตในทกมต กระทบตอสทธมนษยชน สทธในการประกอบอาชพ สทธในทอยอาศย ในนามของอนกรรมการสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม จงเหนความส�าคญและความจ�าเปนทจะมารวมกนคด และท�างานในครงน เพอสะทอนปญหา ใหรฐบาลไดตระหนกถงสภาวะโลกรอนทมนมอย จรง อทกภยครงน เกดจากภยพบตธรรมชาต เกดจากสงทเราคาดไมถงจรงๆ แตรฐบาลกตองเตรยมการ เราม นกวทยาศาสตร นกวชาการทเกยวของคอยเตอนใหเฝาระวง เพราะ มปรากฏการณทเกดขนอกในหลายททวโลก เราจงตองเอาขอมล ความร และขอเทจจรงมาคยกน และแนะน�าสงทรฐควรจะร ควรจะท�า ทงในแงของการสะทอนตนตอปญหาน�าทวม จนกระทงการออกนโยบายแกไขปญหา ทงสองเรองนเปนหนาทของทกคนทจะสะทอนความรสกของประชาชน ของผร ผเชยวชาญ การแสดงความคดเหน ใหเตมทเพอประโยชนในการตรวจสอบ ตดตามแผนและโครงการปองกนน�าทวมของรฐบาลอยางใกลชด ซงเปนทงสทธของชมชนท ตองรวารฐบาลจะท�าอะไรกบพนท ลมน�า ทราบลมตางๆ ซงอยใน แผนของการปองกนน�าทวม และยงเปนสทธของพลเมองทจะแสดง สทธการมสวนรวมทางการเมองทไมอาจละเลยบทบาทการตรวจสอบการใชงบประมาณโครงการนอยางใกลชดและตอเนอง


5

ท�ำไม น�ำทวมใหญ...ถลมเมอง

ดร.ธระชน มโนมยพบลย รองผวาราชการกรงเทพมหานคร

ในฐานะรองผวาราชการกรงเทพมหานคร ทมสวนเกยวของกบการแกปญหาน�าทวม และไดเคยท�างานรวมกบองคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการทเคยประสบปญหาน�าทวมมากอน และยงเปนคณะท�างานบรหารจดการน�าในสภาวะทเกดอทกภยรายแรง ท�าใหไดมโอกาสเหนการท�างานดานการจดการเรองอทกภยรายแรงป 2554 ของสวนราชการตางๆ รวมถงการท�างานกบพนทในฐานะทเปนสวนปกครองพเศษทตองดแลใกลชดประชาชนในกรงเทพมหานครและประสานความรวมมอกบจงหวดรอบปรมณฑล ไดชใหเหนปญหาทท�าไมน�าจงทวมหนก และ ท�าไม แมในทดอน เชน ดอนเมอง น�ากทวมได


6

ประการแรก การขาดความรความเขาใจเรองลกษณะภมศาสตรของประเทศไทยทมทราบตอนกลางในภาคกลาง มทราบสงตอนบน มภเขาอยทางทศตะวนออกและตะวนตกของประเทศ ฉะนน โดยธรรมชาตแลวน�าจะไหลจากทสงลงสทต�า แมน�าหลายสายจากภาคเหนอ และรองน�าตางๆ กจะเปนทางรบน�าและไหลลงสพนทภาคกลางทมแมน�าเจาพระยา บางปะกง และทาจน เพอออกสทะเลในทสด ซง ในอดต ประเทศไทยกไดมการขดคลองเพอชวยใหระบายน�าไดดขน เพราะอทกภยเคยเกดขนมาตลอด เชน ขดคลองมหาสวสด ในสมยรชกาลท 4 คลองรงสตประยรศกด คลองหกวาสายลาง ในสมย รชกาลท 5 (คลองหกวา กคอ 1 วา เทากบ 2 เมตร คลองหกวา กคอ คลองทมเขตความกวาง 12 เมตร คลองสามวา กคอ คลองทมเขตความกวาง 6 เมตร) ซงมการจดการเมองใหมทางน�าไหลในลกษณะตดคลองทงแนวนอนและแนวตง คลองแนวตง คอ คลองหนง ถงคลองยสบเอด เพอเอาน�าไปลงทะเล และมการท�าระบบประปา กคอคลองประปาในปจจบน รชกาลท 6 ขดคลองระพพฒน รชกาลปจจบนมเขอน พระราม 6 เขอนปาสกชลสทธ และการท�าแกมลงทงดานตะวนออก และตะวนตก ทงหมดนคอระบบทางน�าไหลตงแตแมน�า ระบบเขอน และการระบายน�าออกตามล�าคลองตางๆ ซงมอยแลว และสามารถ ลดความเสยหายลงได อกทงคนไทยแตดงเดมในพนทลมภาคกลางกอาศยอยดวยความเขาใจกบธรรมชาตของน�า

ประการทสอง การขาดความเขาใจเรองสงแวดลอม ธรรมชาต และธรรมชาตของน�า ดวยลกษณะทางภมศาสตรดงกลาวขางตน การระบายน�าไมใหทวมขงทใดทหนงจงขนกบการเขาใจธรรมชาตของน�า และพนททซงมระบบค-คลอง จดใหน�าผาน แตการแกปญหาอทกภย


7

ในป 2554 ไมไดค�านงถงสงเหลาน คอ ไมสามารถผลกดนน�าใหเขาสระบบค คลอง ล�าน�าตางๆ เพอระบายออกสทะเลอยางรวดเรว ท�าใหมการปกปองพนทโดยการกนน�าทงทควรใหน�าผาน เมอมวลน�ามหาศาลมา จงทวมทะลกโดยไมสามารถจดการได นอกจากน ยงมการกอสรางตามเสนทางพนทสเขยวบางสวน ทถกกนไวเปนทรบน�า (Flood way) ตามแบบของผงเมอง ซงเปนพนทหามสรางไมวาจะเปนบาน ตกแถว ทอยอาศยขนาดใหญทงหมด ซงหลกเลยงกฎหมายทงสน กลายเปน สงปลกสรางทกนทางน�า ท�าใหไมสามารถแกปญหาใหน�าไหลได นจงเปนการลงโทษของธรรมชาต

ประการทสาม มการกนบางพนทไมใหน�าผาน ทงทสภาพพนทดงกลาวเปนพนทรบน�า และใหน�าผานไปไดสะดวก เชน หนองเสอ หนองจอก บางน�าเปรยว พนทเหลานไมมน�าทงทชอของพนทเหลานเปนพนทช มน�า ท�าไมน�าไมไหลเขาพนทเหลาน รวมทงพนทนาสมทรปราการ มนบร ลาดกระบง ซงการบรหารพนทดงกลาวมขอนาสงสยวามการเมองเขามาเกยวของไมใหน�าทวมในพนทดงกลาว

ประการทส ประตระบายน�าไมสามารถใชการไดเตมททกประต เพราะมหลายแหงช�ารด ไมมการบ�ารงรกษา ไมสามารถเปด-ปดไดเมอมความจ�าเปนตองใช และอกหลายประตกไมเปดใหน�าระบายออกไปได เพราะเกรงน�าไปทวมในบางพนท ท�าใหแมน�าเจาพระยาตองรบน�าหนกอยทเดยว แทนทจะสามารถระบายน�าในทราบลมใหออกไปทางแมน�าบางปะกงไดดวย ซงเปนทนาสงเกตวา พนทฝงตะวนออกไมมน�าให สบออก เพราะน�าถกกนปดทาง ท�าใหไหลลนมาพนทดอน เชน ดอนเมอง หลกส ซงไมเคยมน�าทวม กกลายเปนทรบน�า ทงทมขอศกษาจากคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ระบวา น�าฝนใน


8

ป 2554 มปรมาณมาก แตยงนอยกวาป 2538 ซงในชวงนนยงไมม เขอนปาสกชลสทธ ทงนเพราะมการจดการแบบขวางทางน�า

ประการทหา การบรหารจดการน�าของรฐบาลขาดความร และขอเทจจรง จงไมไดใชผ เชยวชาญเรองน�า ทงนกอทกศาสตร อตนยมวทยา วศวกรทางน�าและสงแวดลอม มาบรณาการในการท�างานเพอชวยเหลอรฐบาล ท�าใหผทรฐบาลมอบหมายไมสามารถท�างานใหเกดประสทธภาพ เพราะระบายน�าออกผดทศทางของทางน�า (Flood Way) กลายเปนมหาอทกภยทสรางความสญเสยและเสยหายปรากฏเปนขาวไปทวโลก และตดอนดบมหาภยพบต อนดบ 4 ของโลกในทสด

ประการทหก การบรหารจดการน�า ตองศกษาและดทงระบบ ครอบคลมพนททน�าจะตองไหลผาน ไมใชจะดหรอปองกนเฉพาะ กทม. ตองดปรมณฑลดวย ตองดทงตนน�าและปลายน�า เพอไมใหคนในแตละพนทตองมาทะเลาะกน ดระบบแมน�าและคคลอง ดระบบประตระบายน�าและเขอน ดทางน�า (Flood Way) ทจะตองรบน�ามหาศาลทระบไวตามผงเมองใหเปนพนทสขาวลายเขยว คอแนวทตองรบน�า ใหเปน แกมลง ซงปทแลวไมไดท�าหนาท ซงการบรหารน�าตองพยายามเอาน�าเขานอยกวาน�าออกทจะไปสปากอาว ลงทะเล เพราะฉะนน การบรหารจดการพนทลมน�า พนทรบน�า และระบายน�า จะตองดระบบทงหมด ไมใชไปกนน�าไว


9

กำรไมมขอมลทำงวทยำศำสตร และกำรไมมกำรประสำนงำนบรหำรจดกำรคอสำเหตของกำรเกดน�ำทวมประเทศไทย

ดร.สมทธ ธรรมสโรช ประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

ดร.สมทธ ไดใหความส�าคญกบการบรหารจดการและการม ความรทางวชาการตองควบคไปดวยกน โดยถอวาภยธรรมชาตทเกดขนมาจากมนษย การบรหารจดการสงแวดลอมและธรรมชาตจงจ�าเปน ตองเขาใจการเปลยนแปลงของธรรมชาตทไมแนนอน ตองคอยศกษา ตดตาม และเกบสถตไวเพอการศกษาและสามารถคาดการณได เพอทจะเตรยมการรบมอกบภยพบตไดในระดบทจะไมสงผลกระทบสรางความเสยหายรนแรงเชนทเกดอทกภยในป 2554 อยางไรกตาม จากสภาพการแกปญหาของนกการเมองโดยขาดวชาความรและทกษะการบรหารจดการนน กท�าใหนกการเมองกลายเปนมหนตภยทรายแรงทสดในอนาคตไดเชนกนหากเกดวกฤตขนอก และกลาววา จากขอมลของการเปลยนแปลงสภาวะโลกรอน ในอก 9 ปขางหนา น�าอาจจะทวมจงหวดสมทรปราการ ซงเปนเรองใหญแตยงไมเคยมใครคด ซงจากประสบการณทผานมาท�าใหไดขอสรปทนาสนใจดงน


10

1. ความจ�าเปนทตองมขอมลความรทางวทยาศาสตร ซง ดร.สมทธ เอง ไดมขอมลสถตทสะสมมานานถง 61 ป ผบรหารน�าของประเทศไทยจะตองรในรายละเอยดวาเดอนอะไร มพายกลก โดยเฉพาะเดอนกนยายน ตลาคม พฤศจกายน ตองเฝาระวงเปนพเศษ จากความผดพลาดปทแลว พบวาเขอนทกเขอนเกบน�าไวเตมหมดทงๆ ทยงไมถงชวงเวลาเดอนดงกลาว พอฝนตกมากๆ เมอน�าลนเขอน กปลอยน�าออกมา เพราะไมมนกวชาการดานอตนยมวทยา ไมมดานอทกวทยา ทเกยวของอยในคณะกรรมการบรหารจดการน�าของรฐบาลเลย จงเกดความผดพลาดในการบรหารน�าเพราะไมมความรซงท�าใหรฐบาลขาดความนาเชอถอ และไมไวใจ ไมเชอมนวารฐบาลจะจดการน�าแบบ “เอาอย” ได ซงความรทางวทยาศาสตรเรองปรากฏการณธรรมชาตน จ�าเปนทคนไทยจะตองรดวย คอ การเกดลานญา ทท�าใหเกดน�าทวมประเทศไทยป 2554 นน นกบรหารน�า ซงเปนนกอตนยมวทยาเทานน ทจะวเคราะหได ซงปรากฏการณลานญาน เกดขนเพราะปรมาณความรอนทเกดขนทางทศตะวนตกของมหาสมทรแปซฟกมมาก การระเหยของไอน�ามากนถกลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดเขามาในประเทศไทย ท�าใหไดรบน�ามากจากมรสมและพายตางๆ การไมมความรและไมไดศกษา จงท�าใหมการเกบน�าจากตนฤดมากเหมอนอยในภาวะปกต แตเมอ เกดปรากฏการณนมาเสรมกรบปลอยน�าออกมา จงท�าใหน�าทวมมากอยางทประสบกน ซงเรองปรากฏการณธรรมชาตน มนษยพงคนพบ เมอไมกสบปน ท�าใหไดความรวาทกครงทมการเคลอนของน�าทะเล จะท�าใหน�าทะเลมความรอนสงทงจากทศตะวนตกไปตะวนออกและจากทศตะวนออกไปตะวนตก ของมหาสมทรแปซฟก ท�าใหเกดไอน�ามากในพนททองทะเล และจะเกดมรสมพดพาไอน�านเขาสแผนดน


11

พนททถกมรสมนพดผานกจะเกดน�าทวม แตถาพนทใดประสบภยแลง กจะเรยกวาปรากฏการณเอลนโญ ซงทง ลานญา และเอลนโญ เปนภาษาสเปน จงตองมความรวาระยะการเกดเอลนโญ คอ ชวงเกด 8-12 เดอน และหลงจากนนจะหยดไป 2-3 เดอน กจะเกดลานญาอก นจงเปนสงทมนษยผอยกบธรรมชาตตองเรยนรและปรบตว การจะปรบตวไดตองศกษา ตดตาม และคนควาอยางตอเนอง

2. การขาดการบรณาการในการประสานการท�างานในสวนราชการทเกยวของทงหมดทเกยวของกบการจดการน�าในเขอน ทงเขอนภมพล เขอนสรกต เขอนปาสกชลสทธ ทงกระทรวงทรพยากร-ธรรมชาตและสงแวดลอม กรมชลประทาน กระทรวงมหาดไทยทม สวนราชการภมภาคและทองถน เปนเหตใหน�าทวมในหลายจงหวด นจงเปนสาเหตหลกของการเกดน�าทวมมากและกนระยะเวลานานในประเทศไทย เพราะไมมการประสานขอมลในการปลอยน�า ขณะเดยวกน การไมมขอมลเรองปรมาณน�าฝนทจะตกในประเทศไทยในชวงเดอนอะไร ท�าใหบรหารน�าไมได ซงตามสถต คอ น�าจะมากในเดอนสงหาคมไปจนถงตลาคม แตถาน�าไมมากกแสดงวาจะตองประสบภยแลง ซงถอวาวกฤตกวาน�าทวม และป 2555 น คอปทก�าลงอยในภาวะภยแลง ซงขอมลเหลานผบรหารน�าจะตองรและประสานการท�างานกนตลอดเพอใหการแกปญหาเปนไปในทศทางทถกตองดวยกน

3. โครงการใชงบประมาณ 3.5 แสนลานบาทตามแผนการ บรหารน�าอยางยงยนของรฐบาล แผนปฏบตการบรณาการและการแกไขปญหาอทกภยอยางยงยน ซงเปนเงนมหาศาล โดยมงทลมแมน�าเจาพระยาทไดรบผลกระทบในป 2554 และมพนทครอบคลมกลางน�า


12

และปลายน�า เรมด�าเนนการตงแตป 2555 ภายใตงบประมาณ 3 แสนลานบาท ลมน�าอนๆ ครอบคลมพนท 17 ลมน�าทวประเทศเรมด�าเนนการป 2555 ดวยงบประมาณ 5 หมนลานบาท จงมค�าถามวางบประมาณขนาดน รฐบาลจะใชอยางไร จะตองสรางความเขาใจ เปดเผยขอมล ขนตอนการท�างาน และเปดรบการมสวนรวมของภาคประชาชน ตองแจงรายละเอยดเพอทประชาชนจะไดตรวจสอบไดเตมท เพราะประชาชนมความกงวลและไมเขาใจรฐบาล จงจ�าเปนทรฐบาลจะตองใหขอมลอยางเตมท เพอสรางความมนใจ

4. ความส�าคญในเรองการบรหารธรรมชาตกบน�า ตองมหลกส�าคญวา ตองมน�าบรโภค ตองมน�าใช น�าเพอการเพาะปลก เพราะประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ดงพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงทรงใหความส�าคญเรองน�ากบเกษตรกรวา “เพราะวาชวตอยทน�า ถามน�าคนอยได ถาไมมน�าคนอยไมได ไมมไฟฟาคนอยได แตถามไฟฟา ไมมน�าคนอยไมได”


13

ระบบกำรบรหำรจดกำรน�ำเปนแบบปกต ไมใชกำรจดกำรแบบพเศษหรอวกฤต

กำรบรหำรจดกำรของรฐบำลขำดขอมล

ผศ.ดร.คมสน มาลส รองคณบด คณะวศวกรรมศาสตร

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

การบรหารจดการของรฐบาลขาดขอมล

ป 2554 วกฤตน�าทวมมาก นอกจากฝนตกหนกตลอดแลว ในเรองของการบรหารจดการกมผลอยางยง รฐบาลไมไดมการประเมนผลตงแตตนๆ ปวา ป 2554 นน ปรมาณน�าฝนของประเทศไทยเปนอยางไร ซงกวาจะรวาน�ามากกเขาไปเดอนกรกฎาคม สงหาคมแลว ซงหากพจารณาดตงแตตนป ราวเดอนมนาคม เมษายน ฝนตกหนกมาก แตไมมการแจงหรอเตอนออกมาใหประชาชนทราบ สวนราชการกไมร ฉะนน รฐบาลจงบรหารจดการน�าเปนแบบปกต ไมใชเปนการบรหารจดการแบบพเศษ หรอในภาวะวกฤต ฉะนนถามการรขอมลอยาง เปนระบบวามฝนตกมากแนนอน กจะสามารถบรหารน�าในเขอนได ความรนแรงของน�าทมมากกจะลดลงได ถามการบรหารจดการทดกสามารถชวยลดภาวะตางๆ ไดมาก


14

การบรหารจดการตองมหลกวชาการและชมชนมสวนรวม

สวนการบรหารจดการน�าเพอปองกนน�าทวมในป 2554 ในเขตลาดกระบงนน ไดใหความส�าคญกบความรทางวชาการกบความรวมมอ ของชมชน คอ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง ซงอยในกรงเทพฯ ฝงตะวนออก ถอเปนจดหนงทรบและระบายน�าออกไปสทะเล ท�าใหตองระดมการจดการและเตรยมการอยางเตมทเพอเตรยมรบน�าและระบายน�าออกไปใหเรวทสดดวยการเสนอโมเดล รวมกบประชาชน 62 ชมชน ประชมรวมกนเพอแจงขอมลขาวสาร เกยวกบสถานการณน�าและภยธรรมชาต และส�ารวจพนทรวมกนกบประชาชนในเขตลาดกระบง เพอการเฝาระวงอยางใกลชด พรอมกบการจดการ 5 ขนตอน คอ ขนท 1 ตองมระบบการจดการทด ดวยการมขอมลทด ร เรองธรรมชาตของน�า และระบบน�า ดวยการส�ารวจภมประเทศ ระบบคคลองตางๆ ทจะมการปกปองพนทกรงเทพฯ มองจดทน�าเขาและน�าออก จะท�าอยางไรใหน�ามาแลวออกไปโดยเรว เปนโมเดลทจะไมกนทางน�า พยายามดนน�าออกตามทศทมระบบ ทางน�าไหลอยแลว เพราะถาไปเปลยนทศทางของน�า แลวควบคมไมไดน�ากจะยกตวสงขน และไปท�าลายพนทอกทหนงได โดยขนท 2 คอ การวางแผนเพอใหน�าเขาระบบและระบายออกไปใหเรว พรอมกบ ขนท 3 กยงตองเฝาระวงอยตลอดเวลาเพอการแกไขทนทวงท และ ขนท 4 คอ การดแลทกขสขของคนทงชมชนในเวลาทวกฤต และ สดทาย คอ การฟนฟสภาพแวดลอมภายหลงวกฤต การจดการดงกลาวท�าใหชมชนมประสบการณรวมและฝาวกฤตไปไดอยางราบรน


15

นำยกรฐมนตรไปตรวจทงบำงระก�ำ

ตนเดอนสงหำคม น�ำทวมเตมไปหมดแลว

ดร.ปราโมทย ไมกลด รองประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

การขาดขอมลของสภาวะธรรมชาตทเปลยนแปลง

ในป 2554 มความไมปกตในสภาพลม ฟา อากาศ มาตงแตตนป มพายเขาทงภาคเหนอและภาคใต เชน น�าทวมสราษฎรธาน ใน เดอนเมษายน ซงไมเคยปรากฏมากอนในอดต น�าทวมในภาคเหนอ เขอนสรกต และเขอนภมพลรบน�าทงหมดไมไหว แตเดอนสงหาคม นายกรฐมนตรไปตรวจทงบางระก�า น�าทวมเตมไปหมดแลว นคอปรากฏการณธรรมชาตททงนเปนทงทองกระทะ ทลมต�า การปองกนน�าทวมบางระก�า เปนเรองของการไมเขาใจสภาพภมศาสตรพนทและสภาพธรรมชาต ป 2554 เปนอกปหนงทธรรมชาตผดปกต มพายเขามาตลอดตงแตตนป จนถงเดอนตลาคม เรยกวาเปนวกฤตการณทางธรรมชาตทตองจดจ�าไว วาตองเรยนรธรรมชาต เขาใจธรรมชาต และตองบรหารจดการธรรมชาตใหสอดคลองกน ความผดพลาดของรฐบาลกอยทความไมร ไมมความรในเรองขอมลของสภาวะธรรมชาตทเปลยนแปลง จงบรหารจดการไมทน


16

การบรหารจดการน�าไมเปน ดวยการกนทางน�าไหลภาวะทน�าลนตลงทนครสวรรค ไมเคยปรากฏในประวตศาสตรมา

นาน ในป 2538 มน�าลนตลงทนครสวรรค 25 วน ป 2549 น�าลนตลง 20 วน แตป 2554 กนเวลาเดอนครง น�ากลนไหลไปทวมนองในทงทสงหบร 2 เดอน ทะลกไปบางโฉมศร เปนน�าลนตลงระดบสง คนกนน�าพงเปนระยะๆ นคอความยงใหญของธรรมชาต พอบางโฉมศรแตก มวลน�ากเขาไปพนทนบแสนไรลดลงแมน�าลพบร ตอตรงไปแมน�าปาสกฯ เขาอยธยาทนท น�าทกทางปะทะเขากบแมน�าเจาพระยาซงมน�ามากอยแลว กเพมระดบเรวมากขน เกดการสกดกนน�าไมใหเขาพนทตางๆ กเหลอชองทางน�าทางเดยว ทเหลอคอชองเจาพระยา น�ามากไมมทางไปจงไปท�าลายคนกนน�าในจดตางๆ ทกนไวน�าจงทะลกไปจดตางๆ เขาดอนเมอง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ถนนพหลโยธน ถนนวภาวดรงสต นคอความไมเขาใจการไหลของน�า แลวยงสรางคนกนน�าในพนทตางๆ จนเกดความโกลาหลยงขน เพราะไมมใครเอาชนะธรรมชาตได

การด�าเนนการปองกนน�าทวม 3.5 แสนลานบาท ตองท�าตามรฐธรรมนญ

แผนการบรหารจดการทรพยากรน�าในระยะสนและระยะยาว ป 2555 ดวยงบประมาณถง 3.5 แสนลานบาท ถอวาเปนยทธศาสตรใหญเพราะใชงบประมาณมาก รฐบาลควรด�าเนนการภายใตรฐธรรมนญ ทตองคดใหรอบคอบ คดแบบมสวนรวม ตองศกษาใหละเอยดทกอยางทเปนผลกระทบ โดยไมละเลยประชาชนในพนท ตองท�าความเขาใจ และใหขอมลกบประชาชนทกขนตอน ตองมการบรณาการความร ความเชยวชาญจากผร ทเกยวของ และตองรบฟงและตอบค�าถาม ความสงสยตางๆ ทประชาชนมตอโครงการน


17

กำรสอสำรไมม กำรผดพลำด

ไมจ�ำเปนตองมองเรองน�ำอยำงเดยวนายศศน เฉลมลาภ

เลขาธการมลนธสบนาคะเสถยร

เรองขอมลเปนเรองส�าคญมาก

ข อมลทางสถต เร องระดบน� า สง และอทกภยทมอย ในประวตศาสตรไทยเปนเรองทรฐบาล นกบรหารน�า และนกสงแวดลอม ควรใหความสนใจและสอสารใหประชาชนทวไปไดรบร มขอมลและสถตทางวชาการระบชดเจนวา กราฟระดบน�าตงแตรชกาลปจจบนไลยอนไปจนถงสมยรชกาลท 3 พบวา เมอป 2374 มน�าทวมสงเกน 5 เมตร เปนสถตในรอบ 181 ป ดงนนเราเคยมประสบการณมาแลว เปนประสบการณทางธรรมชาตทเรามทงน�าทวม น�าแลง มมาตลอด จงไดมการสรางเขอน ฝาย ล�าค คลองตางๆ เพอชวยใหน�าอยในระบบของธรรมชาต และตามสถตแลว น�าทวมใหญจะเกดทกรงเทพฯ 12 ปครง แตปจจบนความถน�าทวมเฉลยในรอบ 10 ป มมาประมาณ 2-3 ครง ดงนน การบรหารความเสยงกบอทกภยกควรตองมการออกแบบระบบการจดการทน�าจะมาในคาบ 10 ป จงตองมระบบการเตอนภยเตรยมตว ดวยการสอสาร ใหขอมลแกสงคมได


18

นอกจากน เราตองเขาใจทจะอยกบธรรมชาต ในอดตวถชวตของคนไทยอยกบน�ากบธรรมชาตอยางผสมกลมกลน ดงจะเหนไดจากการมสงปลกสราง บานเรอนทอยอาศยใตถนสง และการมระบบคคลองตางๆ ทชวยใหมการระบายน�าไปในพนทตางๆ นอกจากมแมน�า สายหลก เพอใหออกทะเลไดสะดวก โดยเฉพาะพนทราบภาคกลาง ซงมลกษณะทางภมศาสตรรบน�า มคคลองอยมากมายทมศกยภาพ ตองมการขดลอกใหม เพอใหรบน�าไดมากขน ไหลเรวขน ตองมการส�ารวจและปรบปรง อาจจะไมจ�าเปนตองใชงบประมาณมากในการด�าเนนการท�าโครงการใหม ๆ เชนทรฐบาลก�าลงท�าโดยใชงบประมาณสงถง 3.5 แสนลานบาท ซงหากเอาขอมลลมน�าและสถตมาวเคราะหวางแผนอยางเปนระบบ และใหความรแกประชาชน ความผดพลาดกจะนอยลง ดงนน วกฤตป 2554 เรองทส�าคญคอ ไมมการสอสาร ความผดพลาดครงนจงไมจ�าเปนตองมองเรองน�าอยางเดยว แตเปน เรองวชาการ ขอมล และความร ทจะมการสอสารอยางเปนระบบ

ความออนแอในการจดการน�า

ปญหาทสรางความโกลาหลมากอกอยางหนงนอกจากการไมมการแจงเตอนใหทราบ กคอ การพยายามกนทางน�าไหลไมใหอยในระบบ ทงทไดมการออกแบบระบบในการใหทางน�าไหลไวดอยแลว คอ คคลอง ล�าธาร ประตน�าตางๆ น�ากจะไหลลงสทต�าตามธรรมชาต และอาจ เออลนไปตามพนทราบลมตางๆ โดยททางราชการพยายามรกษาระดบการระบายน�าทจะใหประชาชนไดใชชวตอยใหได ไมเกดน�าทวมขงนาน ไมมการกนเฉพาะทโดยฝนธรรมชาตของน�า จนท�าใหน�ากอตวสงขนและทะลกอยางรวดเรวจนไมอาจตานทานได ดงทเกดขนมาแลวใน


19

ป 2554 ดงนน ระบบทดทสดกคอ การท�าใหน�าวงเขาไปตามคคลองตางๆ จากเหนอลงใตใหได นจงเปนสาเหตใหน�าทวมในทดอน ทสง แทนทจะใหลงเขาสระบบลงทราบ ทต�า ไปสทะเลไดในทสด

การขาดพนทปาชะลอน�า

อทกภยป 2554 คอผลกระทบทมาจากธรรมชาตและสงแวดลอมถกท�าลายโดยมนษยเอง ทงทมนษยเปนสวนหนงของสงแวดลอม แตกไมตระหนกและไมเขาใจในความสมพนธระหวางกน ท�าใหตองถกลงโทษ ภายใตสภาวะโลกรอนทเปนวกฤตของโลก และของประเทศไทยโดยตรง เชน ทจงหวดนาน ตนน�าเหนอเขอนสรกต และจงหวดตาก เขอนภมพล ทง 2 จงหวดมปาไมลดลงอยางวกฤต และโดยพนททวประเทศขณะนมปาไม 33% กราฟขนตงแตป 2547 – 2552 เรามปาไมเพมขน เพราะพนทปาทเคยถกท�าลายมการฟนตวขนมาแลว ดงนนการมยทธศาสตรในการเพมพนทปาในจดเสยงจะตองท�าอยางเรงดวน เพอใหมปากบน�า และชะลอน�ากอนไหลลงอยางรวดเรวสเขอน และพนทอนๆ เชน ทจงหวดนาน และจงหวดตาก


20


21

น�ำทวมแหงศตวรรษ ไมอำจจดกำรไดโดยอปกรณทมใชอยในปจจบน

นายชวลต จนทรรตน กรรมการผจดการทมกรป

รฐบาลขาดขอมลทางวชาการประกอบการตดสนใจ

น�าทวมป 2554 คอการยนยนขอมลของอาจารยศศน วาเปน น�าทวมในรอบ 100 ป จงเรยกไดวาเปนมหาอทกภยแหงศตวรรษ มหนตภยทตดอนดบ 4 ของโลก (อนดบ 1 คอ เกดแผนดนไหวและ สนาม ทฟกชมา ประเทศญปน อนดบ 2 จากภยธรรมชาตพายเฮอรเคนแคทธนา สหรฐอเมรกา อนดบ 3 วกฤตภยแลงในภาคตะวนออกของแอฟรกา) ซงขอมลปรมาณน�าฝนทมากกวาป 2538 ถง 1.4 เทา ท�าใหน�าเตมล�าน�าทกสาย เตมเขอนทกเขอน น�าลนเตมทงทกพนทในทราบลมภาคกลาง ซงไมอาจจดการไดโดยอปกรณทมใชอยในปจจบน ท�าใหน�าไหลทะลกเขาสพนทกรงเทพมหานครในหลายพนทส�าคญๆ เชน ดอนเมอง วภาวด พหลโยธน และลาดพราว กนเวลานานถง 42 วน ขณะเดยวกน การขาดขอมล สถต และความรทางวชาการ เพอชวยประกอบการตดสนใจบรหารจดการอทกภยในภาวะวกฤตกเปนสาเหตหนงทท�าใหการเตรยมการปองกนและแกไขสถานการณ ผดพลาดได โดยเฉพาะขอมลความแปรปรวนของอณหภมในมหาสมทร


22

แปซฟก ซงมความส�าคญทวา บางปกระแสน�าในทะเลแปซฟกจะมอณหภมอนขนครงองศาเซลเซยส จะท�าใหเกดภาวะทเรยกวา เอลนโญ เกดภาวะแหงแลงเหมอนปน ปทแลวเรยกวาลานญา คอกระแสน�าในแปซฟกเยนกวาปกตหนงองศาเซลเซยส กเลยท�าใหเกดภาวะมฝนตกมาก มน�ามากเชนทเกดในประเทศไทย ซงศกษาจากสถตตงแต น�าทวมใหญ ในป 2526, 2538 และ 2545 เฉลยประมาณ 13 ปจะเกดหนงครง แตมความถมากขนในป 2545, 2549 และป 2553, 2554 ซงเปนสงทยนยนจากการวเคราะหวา วงรอบในการเกดภาวะภยพบตจะถขน เหลอ 4-6 ปแลว เพราะฉะนน ตองมการศกษาและเตรยมการใหรอบคอบเพอลดความเสยหายลงใหได

การด�าเนนการปองกนน�าทวม 3.5 แสนลานบาท ยงไมมความสมบรณในการศกษาทกพนท

สวนเรองการตงงบประมาณ 3.5 แสนลานบาท ทรฐบาลประกาศเพอด�าเนนการปองกนน�าทวมในป 2555 ซงแบงเปน 8 แผนงาน ท�าตงแตเหนอน�า กลางน�า และปลายน�านน ยงไมมความสมบรณใน การศกษาในทกพนท และไมไดรอยเรยงเปนลมน�า จ�าเปนทเราจะตองตดตามตรวจสอบการท�างานทกโครงการใหด�าเนนไปอยางถกตอง มหลกวชาการ ท�างานอยางมคณภาพ และใหเปนไปตามแผนงาน ตองใหท�าไปและตรวจสอบตดตามคไปดวย เพราะโอกาสทจะเกดภาวะภยพบตในลกษณะน�าทวมขนาดใหญมอยแลว รอบของการเกดยงถ มากขน ดงทอาจารยศศน ไดพดวา ในรอบ 10 ปนน มความถกตองคอ ในอดต 10 ปกวาเกดขนตอครง แตในรอบปจจบนนโอกาสเกดขนใน 4-6 ป เปนเรองทมขอมล มการศกษาทางสถตยนยนไดวา รอบของการ


23

เกดความรนแรงของน�าทวม หรอภยแลงมาถขนเหลอเพยง 4-6 ปเทานน เปนสงทนาเปนหวง

จดระบบการบรหารพนทรมน�า ค คลอง ใหมศกยภาพ

เรองการบรหารพนทรมน�าและคคลองตางๆ ตองสามารถท�าใหน�าไหลระบายไดดยงขน ทงรฐบาลและประชาชนตองสรางความเขาใจในความจ�าเปนน ตองชวยกนเพอไมใหเปนอปสรรคและสรางผลกระทบในการแกไขปญหาระยะยาว คอ ตองท�าคลองใหเปนคลอง แมน�าตองเปนแมน�า ถาใครบกรกตองรอถอนสงปลกสรางออก ซงเรองนอยาก เหนในประเทศไทย ใครทอยตามคลองกตองชวยยายออก และรฐบาลตองชวยเยยวยาหาทอยใหดวย ไมใชไลเขาหนไปกไมรจะไปอยทไหน เปนสวนหนงทตองท�า นอกจากนกตองท�าทชะลอน�าใตเรอน ใตอาคารทวๆ ไปดวย ทกคนทกฝายตองชวยกน ตองไมผลกภาระเอาน�าไปเกบไวในพนทแกมลง แถวอยธยา และอางทอง และกนทไวปลอดภยส�าหรบอตสาหกรรม แมเปนเรองจ�าเปน แตจะสรางความไมพอใจใหเกดขนได รฐบาลจะมขอแลกเปลยนอะไรเหมาะสมหรอไม ตองศกษาใหรอบคอบ


24

รฐบำลดแตล�ำน�ำ ดแตประตน�ำ แตคนบำนนอกเขำบอกน�ำมนมำ

นอกทงแลว

คณน�าพล คารมปราชญ รองนายกองคการบรหารสวนจงหวด

จงหวดสมทรปราการอยในภมศาสตรของปลายน�า รอน�ามาถงแลวปลอยออกทะเล ในฐานะคนปลายน�าจงเฝาระวงรอน�าดวยการส�ารวจความพรอม การส�ารวจพนทตนน�า กลางน�า และการวเคราะหเพอการวางแผนเตรยมการและจดการใหจงหวดสมทรปราการปลอดภย ซงไดรวมมอกบกรงเทพมหานครอยางใกลชด

การวเคราะหของทางจงหวดสมทรปราการนน คดวาน�ามาแนๆ เพราะสงเกตจากพายเขามาตงแตตนหลายลก ลมน�าปง วง ยม นาน น�าลนตลอด ซงรฐบาลไมไดพดถง ซงน�าลนทะลกออกนอกล�าน�าแลวตงแตมาถงอตรดตถ นครสวรรค แลว ซงน�าจะลนออกไปตามทง ไมไปตามล�าน�า แตรฐบาลดแตล�าน�า และประตระบายน�า แตน�าไปอยตามทงตงนานแลว คนบานนอกเขาเรยกวาน�ามานอกทง รฐบาลไมไดค�านงในจดน นคอสงททางจงหวดสมทรปราการตามขอมลและขาว นอกจากนกตามฟงการวเคราะหและขอมลจากทาง ดร.สมทธ ธรรมสโรช และอาจารยปราโมทย ไมกลด จงเรมไมเชอค�าแถลงของ ศปภ. ของรฐบาล


25

อกทงดขอมลของ ดร.เสร ศภราทตย ดวย จงส�ารวจประตระบายน�าตามจดส�าคญตางๆ ทประตน�าคลองดาน ประตสบน�าต�าหร และ ชลละหารพจตร มเครองสบน�าสบๆ เครอง แตไมไดท�างานเพราะน�าไมมใหสบ น�าทควรจะไปทางตะวนออก แตไมมน�า จงตองปรบแผนตงรบทส�าโรง เพราะทนมเครอขายทอบ�าบดน�าเสยคลองดานเหมอนกางปลาเตมพนท พรอมรบน�าและสบระบายออกสทะเลไดอยางรวดเรว จงเปนทมาของการซอเครองสบน�าขนาดใหญทงหมดทมอยในประเทศไทยทงหมด 16 เครอง แตสดทายกไมไดใชทสมทรปราการเพราะน�าไมไดมามาก รฐบาลโดย พล.ต.อ.ประชา พรหมนอก ผอ�านวยการ ศปภ. มาขอยมไปใชทงหมด ทงหมดนคอสถานการณททางองคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการไดเตรยมการแกไขปญหา จากประสบการณครงนท�าใหเหนวาการมขอมล ขอเทจจรงของสถานการณทางธรรมชาตเปนเรองจ�าเปน และการสอสารระหวางรฐบาลกบประชาชนกบสวนทองถนกเปนอกปญหาหนงทไดเกดขน ท�าใหสวนทองถนและประชาชนตองหาทางดวยตนเอง ตงแตขอมล จนถงการเตรยมการและการจดการคนละทศคนละทาง ไมมความเปนเอกภาพในสวนราชการดวยกน


26


27

บทสรปทไดจำกงำนสมมนำ

ประการทหนง การเรยนรทจะเขาใจธรรมชาต และอยกบธรรมชาตอยางเปนมตรโดยปราศจากเงอนไขใดๆ การสรางความรเรองภยพบตธรรมชาต และการปองกนและรกษาธรรมชาตสงแวดลอมใหเปนความรถวนหนาเปนเรองจ�าเปนทสงคมไทยตองมนโยบายการจดการเรยนการสอนดานสงแวดลอมอยางเปนระบบ เพราะโลกปจจบนตกอยภายใตสภาวะธรรมชาตทผนผวนรวดเรว หรอทเรยกวา สภาวะโลกรอน ความจ�าเปนทจะตองมการเตรยมตวเตรยมการดวยการมขอมล ความร และการสอสารทรวดเรว เพอชวยเหลอตนเองไดในระยะแรก จะเปนการบรรเทาปญหาทเกดจากภยพบตไดในระยะยาว อกทงยงเปนการชวยฟนฟระบบนเวศนอกดวย

ประการทสอง การบรหารจดการน�าของรฐพงพจารณาเขตการใชทดน (Zoning) ทงในเรองสงปลกสราง อาคาร สถานท ถนนหนทาง พนทท�าการเกษตรและอตสาหกรรมการพาณชย ตองสมพนธกบภมประเทศและภมอากาศ การวางผงเมองตองมการทบทวนใหมเพอไมใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจ อนเนองจากการละเมดตอธรรมชาต-สงแวดลอม การรกษาสมดลของระบบนเวศจงเปนการปองกนความ เสยหายอยางยงยน

ประการทสาม การบรหารจดการของภาครฐอยางมบรณาการระหวางองคกรภาครฐทเกยวของกบการบรหารจดการน�า ตองม


28

ความชดเจนทงในเปาหมายและวธการรวมกน เพอการระดม สรรพก�าลง เตรยมบคลากร องคความร และเทคโนโลยจากทก หนวยงานในการสนบสนนยทธศาสตรการจดการน�าในทศทางเดยวกน และมประสทธภาพ ทงนเพอแสดงความรบผดชอบอยางสงสดในภาวะวกฤตรายแรง รฐบาลและองคกรปกครองสวนทองถน ตองรวมมอกนโดยใหมองประโยชนของสวนรวม การประสานงานเพอแกปญหาในสภาวะวกฤตตองอยเหนอการเมอง ตองสรางความรวมมอกนระหวางองคกรปกครองทองถนดวยกนเอง และกบรฐบาลดวย เพอสรางพลงรวมกบประชาชนใหกวางขวางในการฝาวกฤตดวยกนทงประเทศ

ประการทส เรองการมสวนรวม รฐบาลตองเปดโอกาสใหภาคพลเมองไดเขาไปมสวนรวมคดและก�าหนดแผนการบรหารจดการปองกนภยน�าทวมอยางกวางขวาง ทงดวยการเปดเผยขอมล การสอสารกบประชาชนอยางตรงไปตรงมาใหถงทสด เพราะภยธรรมชาตทผานมาไดใหบทเรยนกบรฐบาลมาแลววามแตตองรวมมอกนทกฝาย ทงภาครฐ เอกชน และประชาชน จงจะแกปญหาใหลลวงได เพราะประชาชนทอยในพนทประสบภยจะมความรดทสดและผทมความร และประสบการณในเรองน�ากอยนอกภาคราชการอกมาก ชดความรจากบทเรยนทผานมาของผประสบภยกวา 3 ลานครวเรอน จากกวา 60 จงหวด จงเปนประสบการณทมคา และเพอไมใหเกดความสญเสยเชนนขนอก ทกฝายจะตองรวมมอกนโดยไมอาจละเลยฝายใดได โดยเฉพาะการเขาไปมสวนรวมของประชาชนตงแตตน คอ กระบวนการรวมคดรวมตดสนใจ และรวมท�า

ประการทหา การขาดหลกยตธรรมในการปองกนน�าทวม รฐบาลแกปญหาน�าทวมอยางไรทศทาง ท�าใหเกดความไมเสมอภาค


29

ระหวางพนทตางๆ ทไดรบผลกระทบ ท�าใหเกดปญหาความไมยตธรรมของสงคม เชน ฝงหนงสรางก�าแพงปองกนน�าได ท�าใหน�าไมทวม แตอกฝงหนงกลบตองจมอยกบน�าทวมขงนาน นคอความไมยตธรรมของสงคมไทย หรอการจายคาเยยวยาน�าทวมทสรางความร สก ไมเทาเทยม แมจะเสยหายเหมอนกนในพนทเดยวกนแตไดรบเงน ไมเทากน เปนการทบถมความทกขและสรางความรสกแตกแยกในหมประชาชนเพมขน ท�าใหหลกความยตธรรมเปราะบางในทางวกฤตสงสด

ประการทหก เกดผลกระทบทางเศรษฐกจจากมหาอทกภย ป 2554 เกนกวาขดความสามารถของคนทงประเทศจะรองรบ ผทไดรบผลกระทบสงสดในระยะสนคอ คนจนทเปนหนสนนอกระบบ ผมรายไดนอยและธรกจขนาดยอมซงตองการความชวยเหลอจากรฐบาลอยางเรงดวน สวนในระยะยาวกตองหามาตรการใหชดเจน เพอไมเปน การกระทบสทธในทางเศรษฐกจ อนเปนผลมาจากการด�าเนนการ ผดพลาดของรฐ

ประการทเจด เกดกระบวนการเรยนรทจะท�าใหเกดการพทกษสทธขนพนฐานของประชาชนในภาวะวกฤต เกดการสรางกระบวนการเรยนรเรองกฎหมาย การใชสทธทางศาลของประชาชน และกฎหมายศาลปกครองอนเปนเงอนไขส�าคญในการผดงคณคาและศกดศรของความเปนมนษยในสงคมประชาธปไตย

ประการทแปด ความจ�าเปนตองมความรทางวชาการดาน อตนยมวทยา อทกศาสตร และวศวกรทางน�า ทางสงแวดลอมเปนเรองจ�าเปน และคนไทยเราตองคอยๆ เรยนรไปพรอมกบผรทงหลาย อนนเปนความร สากลจากผเชยวชาญทมอย มากมายหลายทานในประเทศไทย การบรหารจดการวกฤตน�าและสงแวดลอม ตองใหความ


30

ส�าคญกบขอมลทางวชาการเรองนเวศวทยาโดยเฉพาะ

ประการทเกา การบรหารจดการเรองระบบทางไหลของน�า การศกษาเรองน�าท�าใหรวาบรรพบรษของเรานนไดมการบรหารจดการเรองระบบทางไหลของน�าไวอยางด จะเหนวาเรามแมน�า ล�าคลอง คคลองตางๆ มากมาย แตวาวกฤตทเกดขนนน เหตอะไรท�าใหน�า ไมสามารถลงตามระบบคคลองได จงเปนบทเรยน และเราตองชวยกนผลกดนใหมการดแล บ�ารงรกษาแมน�า ลมน�า และขดลอกคคลองท มอยในระบบนนใหสามารถใชไดเกดประโยชนสงสด

ประการทสบ ภายหลงวกฤตอทกภย รฐบาลควรสรปบทเรยนความผดพลาดในการจดการระบบชดเชย การเยยวยาภายหลงวกฤต ตองเกดขนอยางเปนธรรม ทวถง และรวดเรว แกคนทกกล ม ทกครวเรอนอยางเสมอภาค เพอไมใหเกดความขดแยงกนในหม ประชาชนผประสบภย อนเปนผลจากกฎระเบยบของราชการซงลาชา ไมเปนธรรมและกระทบตอสทธมนษยชน


31

ภำคผนวก


32


33

ก�าหนดการสมมนา

“แฉน�ำทวม ป 54 : ผดพลำดหรอตงใจ”จดโดย

คณะอนกรรมการตรวจสอบดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต รวมกบ

สมาคมตอตานสภาวะโลกรอน

สมาคมพฒนาประชากรและชมชน และสถาบนนโยบายศกษา

วนพธท 29 สงหาคม 2555 เวลา 08.30-17.00 น.

ณ เคย โฮม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

..........................................................

08.30 น. ลงทะเบยนและรบเอกสาร

09.00 น. กลาวแนะน�าโครงการ

โดย นำงทพยพำพร ตนตสนทร

ผอ�านวยการรวม สถาบนนโยบายศกษา

กลาวน�า “น�าทวมกบปญหาสทธมนษยชน”

โดย ดร.ปรญญำ ศรสำรกำร

กรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

09.30 น. ปาฐกถาน�า “ท�าไม...น�าทวมใหญ...ถลมเมอง”

โดย ดร.ธระชน มโนมยพบลย

รองผวาราชการกรงเทพมหานคร

11.00 น. น�าเสนอ “ท�าไมทดอนน�าทวม...ทหนองไมมน�า”

โดย ดร.สมทธ ธรรมสโรช

ประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต


34

คณน�ำพล คำรมปรำชญ

รองนายกองคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ

ด�าเนนรายการโดย

นำยวลำส เตโช

ผอ�านวยการ สมาคมพฒนาประชากรและชมชน

12.30 น. รบประทานอาหารกลางวน

13.30 น. เวทวพากษ “แฉน�าทวมป 54 : ผดพลาดหรอตงใจ ทางออก

ของประชาชนคอการประทวงหรอ?”

โดย ดร.ปรำโมทย ไมกลด

รองประธานกรรมการมลนธสภาเตอนภยพบตแหงชาต

ผศ.ดร.คมสน มำลส

รองคณบด คณะวศวกรรมศาสตร

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

นำยศศน เฉลมลำภ

เลขาธการมลนธสบนาคะเสถยร

นำยชวลต จนทรรตน

กรรมการผจดการทมกรป

ด�าเนนรายการโดย นำยศรสวรรณ จรรยำ

นายกสมาคมตอตานสภาวะโลกรอน

16.30 น. เปดเวทวพากษ – ซกถาม – เสนอแนะ

16.45 น. สรปบทเรยนและขบเคลอนในการปกปองสทธของประชาชน

และปดการสมมนา

โดย นำงทพยพำพร ตนตสนทร


35

การบ

รหารจด

การท

รพยา

กรนา

แผนแ

มบท

แผนป

ฏบตก

ารบร

รเทา

อทกภ

ยในพ

นท

ลมนา

แบบบ

รณาก

ารแล

ะยงย

น (ก

รณลม

นาเจาพ

ระยา

)

แผนป

ฏบตก

ารเพอบ

รรเทาป

ญหา

อทกภ

ยระย

ะเรงด

วน

ทมา:

เอกส

ารแผ

นแมบ

ทการ

บรหา

รจดก

ารทร

พยาก

รนา

โดย

คณะก

รรมก

ารยท

ธศาส

ตรเพ

อวาง

ระบบ

การบ

รหาร

จดกา

รทร

พยาก

รนา

สานก

งานค

ณะก

รรมก

ารยท

ธศาส

ตรเพ

อวาง

ระบบ

การบ

รหาร

จดกา

รทรพ

ยากร

นา แ

ละสา

นกงา

นคณ

ะกร

รมกา

รพฒ

นากา

รเศร

ษฐกจ

และส

งคมแ

หงชา

ต

แผนก

ารบร

หารจดก

ารทร

พยาก

รนาในร

ะยะส

นและ

ระยะ

ยาวข

องปร

ะเทศไ

ทยตง

แตป พ.ศ.

255

5


36

แผนแ

มบท

แผนง

านฟน

ฟอนร

กษปา

และระบ

บนเวศน

แผ

นงาน

บรหา

รจดก

ารเขอน

เกบน

าหลก

และจ

ดทาแ

ผนบร

หารจ

ดการ

นาขอ

งประเทศป

ระจา

ป

แผนง

านฟน

ฟและ

ปรบป

รงปร

ะสทธ

ภาพ

สงกอ

สราง

เดมห

รอตา

มแผน

ทวาง

ไว

การป

รบปร

งคนน

า,อา

คารบ

งคบ

นา,ระบ

บระบ

ายนา

การป

รบปร

งทาง

ระบา

ยนา,ขด

คลอง

,ขจด

สงกด

ขวาง

ในคค

ลองแ

ละทา

งระบ

ายนา

การเสร

มคนก

นนาแ

ละกา

รดาเนน

การต

ามแน

วพระ

ราชด

าร

การเพม

ประส

ทธภา

พในก

ารระบา

ยนาแ

ละบร

หารจ

ดการ

นาหล

ากใน

พนทเฉพ

าะ

แผนง

านพฒ

นาคล

งขอม

ล ระบบ

พยาก

รณ และ

เตอน

ภย

การจ

ดตงศ

นยขอ

มลนา

แหงช

าต

การส

รางส

ถานก

ารณสม

มตดา

นนา,

กา

รคาด

การณ

และระบ

บเตอ

นภย

การป

รบปร

งระบ

บเตอ

นภยข

องปร

ะเทศ

แผนง

านเผชญ

เหตเฉพ

าะท

แผนง

านกา

หนดพ

นทรบ

นานอ

งและ

มาตร

ากา

รการ

ชวยเหล

อผทไ

ดรบผ

ลกระทบ

จากก

ารใช

พนทเพอ

รบนา

แผนป

รบปร

งองค

กรเพ

อบรห

ารจด

การ

นา

แผนส

รางค

วามเขา

ใจ การ

ยอมร

บ แล

ะการ

มสวน

รวมใ

นการ

บรหา

รจดก

ารอท

กภยข

นาดใ

หญขอ

งทกภ

าคสว

น

แผนแ

มบทข

องกา

รบรห

ารจด

การท

รพยา

กรนา

ในระยะ

สนแล

ะระย

ะยาว

ของป

ระเทศไ

ทยตง

แตป

พ.ศ.

255

5


37


38


39

ส�านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ส�านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (กสม.) (The National Human Rights Commission of Thailand -NHRCT) มสถานะเปนองคกรอนตามประกาศรฐธรรมนญเมอวนท 24 สงหาคม 2550 โดยมส�านกงาน

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเปนหนวยงานขาราชการ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มอ�านาจหนาทดงน

1. การเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ ในกรณทเหนชอบตามทม ผรองเรยนวาบทบญญตแหงกฎหมายใดกระทบตอสทธมนษยชนและมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ ส�าหรบบทบญญตแหงกฎหมายท กสม. จะเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาตามวรรคหนงนน หมายถงกฎหมายในระดบพระราชบญญตซงตราขนโดยองคกรทใชอ�านาจนตบญญตหรอรฐสภา หรอกฎหมายทใชบงคบดงเชนพระราชบญญต

2. การเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลปกครอง ในกรณทเหนชอบ ตามทม ผรองเรยนวากฎ ค�าสง หรอการกระท�าอนใดในทางปกครองกระทบตอ สทธมนษยชนและมปญหาทเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

3. การฟองคดตอศาลยตธรรมแทนผ เสยหาย เมอไดรบการรองขอจาก ผเสยหาย และเปนกรณทเหนสมควร เพอแกไขปญหาการละเมดสทธมนษยชนเปนสวนรวม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญ ฉบบแรก ทบญญตใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมอ�านาจหนาทในการเสนอเรองพรอมความเหนตอศาลรฐธรรมนญและศาลปกครอง รวมทงการฟองคดตอ ศาลยตธรรมแทนผเสยหายไดโดยใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พระราชบญญตจดตง ศาลปกครองและ วธพจารณาคดปกครอง และทกฎหมายบญญตตามล�าดบ

สถานทตดตอ : ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษาฯ (อาคารบ)120 หมท 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพฯ 10210

http://www.nhrc.or.th e-mail ตดตอทวไป : [email protected] ; รบเรองรองเรยน : [email protected]


40

สมาคมพฒนาประชากรและชมชน

สมาคมพฒนาประชากรและชมชน (Population and Community Development Association - PDA) เปนหนวยงานเอกชนสาธารณประโยชน ด�าเนนงานมาตงแตป พ.ศ. 2517 เพอพฒนาคณภาพชวตแกประชาชน โดยม

วตถประสงคเพอ

1. ใหประชาชนในชมชนตางๆ สามารถรบความร และบรการวางแผนครอบครวได โดยสะดวก ประหยดและรวดเรวในลกษณะชมชนชวยชมชน ทงน เพอเปนการสงเสรมและสนบสนนงานดานการวางแผนครอบครวของประเทศใหบรรลเปาหมาย ในอนทจะลดอตราการเพมของประชากรอยางรวดเรว

2. สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนในชมชนตางๆ เกดความคดรเรมทจะเขามามบทบาทและสวนรวมในการพฒนาชมชนของตน

3. เสรมงานในดานการพฒนาตางๆ แกทางราชการ ทงนเพอเปนการยกระดบฐานะการครองชพ การสาธารณสข และสงแวดลอมของประชาชนในชมชนใหดขน

4. เปนศนยกลางในการตดตอ แลกเปลยนความคดเหนและทศนคตในดานประชากรศกษา การวางแผนครอบครว และการพฒนาชมชนกบประเทศตางๆ

สถานทตดตอ: เลขท 6 สขมวท 12 คลองเตย กรงเทพฯ 10110 โทรศพท 662-229-4611-28 โทรสาร 662-229-4632 http://www.pda.or.th e-mail: [email protected]


41

สมาคมตอตานสภาวะโลกรอน

สมาคมตอตานสภาวะโลกรอน (STOP GLOBAL WARMING ASSOCIATION) กอตงขนเมอวนท 14 กนยายน 2550 โดยมวตถประสงคของการจดตง คอ

1. ตดตาม ตรวจสอบ แหลงก�าเนดมลพษทเปนตนเหตของปญหาสภาวะโลกรอน และเหตภาวะมลพษตางๆ ทกอ

ความเสยหายตอบคคล สตว พช ทรพยสน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม2. เผยแพรความรกฎหมายเกยวกบมลพษและสงแวดลอมแกประชาชน

หรอกลมเสยงตางๆ ทอาจไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากภาวะมลพษจากแหลงก�าเนดมลพษตาง ๆ รวมทงเปนผแทนในการฟองรองตอศาล เพอเรยกรองคาสนไหมทดแทน คาเสยหาย คาชดเชยใหแกประชาชน ชมชน และสาธารณชน

3. สงเสรมสทธและหนาทของประชาชนตามรฐธรรมนญในการจดการดานการคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตใหใชประโยชนไดอยางสมดล ยงยน และเกดความมนคงทางนเวศ

4. สงเสรมการปลกและรกษาปา รกษาน�าและลมน�า รกษาสตวปา ใหสงคมตระหนกถงปญหาและผลกระทบจากสภาพความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทงในเมองและชนบท

5. รณรงคและสรางเครอขายการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พทกษปาชายเลน หญา ทะเล ปะการง พชและสตวทะเลทกประเภท

6. รณรงคและสงเสรมการน�าองคความร ด านการจดการมลพษและ สงแวดลอม การอนรกษพลงงาน การอนามยสงแวดลอม การสรางเสรมสขภาพ- สขภาวะทด การคมครองผบรโภค การจดการสวสดการสงคม การคมครองแรงงาน และเทคโนโลยสะอาด เผยแพรสเยาวชนและประชาชนทวไป

7. ด�าเนนงานบรการทางดานวชาการ การศกษาวจย การฝกอบรม การให การปรกษาทางวชาการ การจดท�ารายงานการวเคราะหหรอประเมนผลกระทบ สงแวดลอม ใหแกหนวยงานทงภาครฐ และเอกชน

สถานทตดตอ : 51/119 หม 9 พฤกษา 17 ต.ลาดสวาย อ.ล�าลกกา จ.ปทมธาน 12150 โทรสาร. 02-152-8569 http://www.thaisgwa.com/


42


สถาบนนโยบายศกษา (Institute of Public Policy Studies-IPPS) เปนองคกรอสระทด�าเนนงานภายใตมลนธสงเสรมนโยบายศกษา ซงไดรบการสนบสนนจากมลนธคอนราดอาเดนาวร

(Konrad Adenauer Foundation) แหงประเทศสาธารณรฐเยอรมนนบแตกอตง ในเดอนตลาคม 2528 จนถงปจจบน สถาบนฯ ด�าเนนกจกรรม 4 รปแบบใหญๆ คอ 1. การจดเสวนา สมมนา และฝกอบรม 2. สนบสนนการท�าวจย 3. จดท�าสงพมพ ทงวารสารรายเดอนคอวารสาร “ปฏรปการเมอง-กระจายอ�านาจ” และหนงสอ วชาการทเกยวของกบนโยบาย และ 4. ผลตสอการศกษา ในหลายรปแบบเพอเปน สอใหความรทางการเมองแกประชาชนไดมากยงขน โดยมวตถประสงคดงน

1. เพอสงเสรมและเผยแพรความรความเขาใจการเมองระบอบประชาธปไตย2. เพอใหการศกษาและเผยแพรขาวสารกจการนโยบายสาธารณะและ

สนบสนนการศกษาทางการเมองใหพลเมองไดมสวนรวมในการก�าหนดนโยบายสาธารณะทส�าคญตอสงคมสวนรวม

3. เพอสรางพลเมองใหมความสามารถทจะใชเสรภาพบนพนฐานของความ รบผดชอบทงตอตนเองและสงคมจดกจกรรม

4. เพอสนบสนนการเสวนา สมมนาและฝกอบรม วจย ผลตสงพมพและ สอตางๆ เพอสนบสนนแนวทางการปฏรปการเมองและการกระจายอ�านาจโดยใหพลเมองมสวนรวมในทกระดบของสงคม

สถานทตดตอ สถาบนนโยบายศกษา เลขท 99/146 ซอยงามวงศวาน 44 ถนนงามวงศวาน

แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0 2941 1832-3 โทรสาร 0 2941 1834 http://www.fpps.or.th e-mail: [email protected]

..............................................................

บทสรุปจากการสัมมนา น ้าท่วมปี 54...

Documents