ระบบเศรษฐกจไทยกอนวกฤตการณการเงน พ.ศ. 2540 (พ.ศ. 2530 – 2540)

0Bเฉลมพงษ คงเจรญ

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เอกสารวชาการหมายเลข 713 ธนวาคม 2553

โครงการเมธวจยอาวโส สกว. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

โครงการวจยเรอง วกฤตการณการเงนไทย 2540 ผอ านวยการโครงการ ศาสตราจารยรงสรรค ธนะพรพนธ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เมธวจยอาวโส สกว. ขอมลเกยวกบผเขยน นายเฉลมพงษ คงเจรญ

สาเรจมธยมศกษาจากโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย เศรษฐศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบหนง) และเศรษฐศาสตรมหาบณฑต (โครงการภาษาองกฤษ) จากคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ขณะนกาลงศกษาตอระดบปรญญาเอก ณ Michigan State University

เอกสารวชาการ โครงการเมธวจยอาวโส สกว. รงสรรค ธนะพรพนธ รหสเอกสารวชาการ เอกสารหมายเลข 100 เอกสารขอมลวาดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เอกสารหมายเลข 200 เอกสารขอมลวาดวยกฎหมายทบญญตในยครฐบาลตางๆ เอกสารหมายเลข 300 เอกสารขอมลมตคณะรฐมนตรวาดวยเศรษฐกจไทยในรฐบาลชดตางๆ เอกสารหมายเลข 400 เอกสารขอมลนกการเมองและตลาดนโยบายเศรษฐกจ เอกสารหมายเลข 500 เอกสารวชาการวาดวยกฎหมายและมตคณะรฐมนตร เอกสารหมายเลข 600 เอกสารวชาการวาดวยเศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ เอกสารหมายเลข 700 เอกสารวชาการวาดวยวกฤตการณการเงนไทย 2540 เอกสารหมายเลข 800 เอกสารวชาการวาดวย Thaksinomics

เอกสารขอมลรฐธรรมนญ เอกสารขอมลหมายเลข 101 ขอมลพนฐานเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กรกฎาคม 2541 เอกสารขอมลหมายเลข 102 ขอมลพนฐานเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2475-2549 พฤษภาคม 2550 เอกสารขอมลกฎหมาย เอกสารขอมลหมายเลข 201 กฎหมายยครฐบาลพลเอกชาตชาย ชณหะวณ สงหาคม 2531 – กมภาพนธ 2534 เอกสารขอมลหมายเลข 202 กฎหมายยครฐบาลนายอานนท ปนยารชน มนาคม 2534 – เมษายน 2535 เอกสารขอมลมตคณะรฐมนตร เอกสารขอมลหมายเลข 301 มตคณะรฐมนตรวาดวยเศรษฐกจไทย รฐบาลนายอานนท ปนยารชน มนาคม 2534 – เมษายน 2535 เอกสารขอมลหมายเลข 302 มตคณะรฐมนตรวาดวยเศรษฐกจไทย รฐบาลนายอานนท ปนยารชน (ชดทสอง) มถนายน – กนยายน 2535

เอกสารวชาการวาดวยกฎหมายและมตคณะรฐมนตร เอกสารวชาการหมายเลข 501 บทวเคราะหกฎหมายทบญญตในรฐบาลนายอานนท ปนยารชน (มนาคม 2534 – เมษายน 2535)

โครงการวจยเรองเศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ รายงานวจย เศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ: บทวเคราะหรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 รงสรรค ธนะพรพนธ หนงสอ เศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ: บทวเคราะหรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 เลมหนง สานกพมพมตชน 2546 เลมสอง สานกพมพมตชน 2546 เลมสาม สานกพมพมตชน 2547 เอกสารวชาการ เอกสารวชาการหมายเลข 601 การเมองยครฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 รงสรรค ธนะพรพนธ

พฤษภาคม 2544 เอกสารวชาการหมายเลข 602 กระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 รงสรรค ธนะพรพนธ

พฤษภาคม 2544 เอกสารวชาการหมายเลข 603 บทบญญตวาดวยแนวนโยบายแหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย รงสรรค ธนะพรพนธ

กนยายน 2545

เอกสารวชาการหมายเลข 604 ขอเสนอวาดวยการปฏรปการเมอง: บทวเคราะหเศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ รงสรรค ธนะพรพนธ

มนาคม 2546 เอกสารวชาการหมายเลข 605 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พ.ศ. 2549 บทวเคราะหเศรษฐศาสตรรฐธรรมนญ

รงสรรค ธนะพรพนธ มกราคม 2550

เอกสารวชาการหมายเลข 606 จารตรฐธรรมนญไทยกบสนตประชาธรรม

รงสรรค ธนะพรพนธ มนาคม 2550

เอกสารวชาการหมายเลข 607 ชวประวตธรรมนญการปกครองและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2475 – 2520 บณฑต จนทรโรจนกจ พฤษภาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 608

ทศทางประชาธปไตยในประเทศไทย: วเคราะหกระบวนการรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 เมธพชญ จงวโรทย

เมษายน 2551

โครงการวจยเรองวกฤตการณการเงนไทย 2540 เอกสารวชาการหมายเลข 701 แบบจ าลองการพฒนาเศรษฐกจเอเชยตะวนออก ฉนทมตแหงวอชงตน และวกฤตการณการเงน 2540 อนวฒน ชลไพศาล กรกฎาคม 2546 เอกสารวชาการหมายเลข 702 วกฤตการณการเงนเอเชย 2540 กบการจดระเบยบการเงนเอเชยตะวนออก อนวฒน ชลไพศาล มกราคม 2547 เอกสารวชาการหมายเลข 703 พฒนาการแบบจ าลองวกฤตการณเงนตรา: บทปรทศนงานวชาการ เฉลมพงษ คงเจรญ มถนายน 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 704 การควบคมและก ากบสถาบนการเงนกบวกฤตการณการเงนไทย 2540 สนาด ตรวรรณไชย มถนายน 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 705 กองทนการเงนระหวางประเทศกบวกฤตการณการเงนไทย 2540 สกาพล จงวไลเกษม กรกฎาคม 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 706 นโยบายอตราแลกเปลยนเงนบาทกบวกฤตการณการเงนไทย 2540 ธรวฒ ศรพนจ กรกฎาคม 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 707 เศรษฐศาสตรการเมองวาดวยการเปลยนแปลงสถาบน: กรณศกษากฎหมายลมละลายหลงป 2540 อภชาต สถตนรามย

สงหาคม 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 708 วกฤตการณการเงนไทย 2540 กบกลไกการสงผานวกฤตการณ: บทส ารวจสถานะแหงความร อรวรรณ รตนภากร กนยายน 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 709 สาเหตของวกฤตการณการเงนของไทยป 2540: วรรณกรรมปรทศน สมบรณ ศรประชย และศรกญญา ตนสกล กนยายน 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 710 บทบาทขององคการเพอการปฏรประบบสถาบนการเงน สนาด ตรวรรณไชย พฤษภาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 711 วกฤตการณการเงนเอเชย 2540 กบสถาปตยกรรมการเงนระหวางประเทศ อนวฒน ชลไพศาล พฤษภาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 712 การปฎรประบบธนาคารพาณชยหลงวกฤตการณการเงนไทย 2540: บทวเคราะหในมมเศรษฐศาสตร วศน ศวสฤษด กรกฎาคม 2553 เอกสารวชาการหมายเลข 713

ระบบเศรษฐกจไทยกอนวกฤตการณการเงน พ.ศ. 2540 (พ.ศ. 2530 – 2540) เฉลมพงษ คงเจรญ ธนวาคม 2553

โครงการวจยเรอง Thaksinomics เอกสารวชาการหมายเลข 801 Thaksinomics ภายใตทกษณาธปไตย รงสรรค ธนะพรพนธ มกราคม 2548 เอกสารวชาการหมายเลข 802 นโยบายกงการคลงภายใตรฐบาลทกษณ อนวฒน ชลไพศาล มนาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 803 ธรกรรมหนชนคอรปอเรชน พภพ อดร พฤษภาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 804 การแปรรปรฐวสาหกจในรฐบาลทกษณ (พ.ศ. 2544-2547) ภร สรสนทร พฤษภาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 805 การแสวงหาก าไรของธรกจกบระบบทนนยมอปถมภในประเทศไทย:

กรณศกษากลมธรกจตระกลชนวตร นนทวฒ พพฒนเสรธรรม ธนวาคม 2550 เอกสารวชาการหมายเลข 805

โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา 30 บาทรกษาทกโรค พ.ศ. 2545 – 2552 สนทร ตนมนทอง กมภาพนธ 2553

สารบญ

หนา 1. บทนา 1 2. การเปลยนแปลงโครงสรางระบบเศรษฐกจไทย พ.ศ. 2530-2540 2 2.1 โครงสรางการผลต 2 2.2 โครงสรางอปสงคมวลรวม 5 3. การเปลยนแปลงภาครฐบาล พ.ศ. 2530-2540 6 3.1 รายจายรฐบาล 7 3.2 ภาษอากร 8 3.3 ดลการคลง 9 3.4 หนสาธารณะ 9 3.5 เงนนอกงบประมาณ 10 4. การเปลยนแปลงโครงสรางการคาระหวางประเทศของไทย พ.ศ. 2530-2540 10 4.1 โครงสรางการสงออก 11 4.2 โครงสรางการน าเขา 12 4.3 ดลการคา ดลบญชเดนสะพด และดลการช าระเงนระหวางประเทศ 12 5. การเปลยนแปลงภาคการเงนการธนาคารของไทย พ.ศ. 2530-2540 13 5.1 สถาบนการเงน 14 5.2 ตลาดเงน 16 5.3 ตลาดทน 17 6. การเงนระหวางประเทศ 18 6.1 การเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศ 18 6.2 หนตางประเทศ 19 6.3 อตราแลกเปลยนของเงนบาท 21 7. นโยบายเศรษฐกจมหภาคของไทย พ.ศ. 2530-2540 23 7.1 นโยบายการคลง 23 7.2 นโยบายการเงน 26 7.3 นโยบายการบรหารหนสาธารณะ 30

หนา 8. ผลปฏบตการของระบบเศรษฐกจไทย พ.ศ. 2530-2540 31 8.1 การเตบโตทางเศรษฐกจ 31 8.2 ความยากจน 32 8.3 การกระจายรายได 32 8.4 เสถยรภาพของราคา 33 8.5 ดลยภาพภายนอก 34 8.6 เสถยรภาพทางการเงน 35 9. เศรษฐกจไทยในสายตาระบบราชการ พ.ศ. 2530-2540 37 9.1 ธนาคารแหงประเทศไทย 37 9.2 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 44 10. เศรษฐกจไทยในสายตาของชมชนการเงนระหวางประเทศ พ.ศ. 2530-2540 51 10.1 งานวจยเกยวกบบทบาทของผ เลนในตลาดเงนตอวกฤตการเงน 51 10.2 มมมองจากนตยสารการเงนและเศรษฐกจ 55 11. บนเสนทางสวกฤตการณการเงน พ.ศ. 2540 57 11.1 ภาวะเศรษฐกจฟองสบ: การกอเกดและการเตบโต 57 11.2 การเปดเสรทางการเงน 58 11.3 ความเปราะบางของสถาบนการเงน 59 11.4 การโจมตคาเงนบาท 60 11.5 จดออนของพนฐานทางเศรษฐกจของระบบเศรษฐกจไทย 61 12. บทสรป 62 บรรณานกรม 63 ภาคผนวก 69

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 โครงสรางการผลตระหวางป พ.ศ. 2500-2540 69 2 โครงสรางการผลตระหวางป พ.ศ. 2500-2540 แยกตามภาคเศรษฐกจ 70 3 สตอกทนสทธ ณ ราคาป 2531 71 4 การเปลยนแปลงของสตอกทนสทธ 72 5 การเปลยนแปลงของสตอกทนสทธทเพมขน 73 6 อตราการเตบโตของอปสงคมวลรวม ระหวางป 2524-2540 74 7 โครงสรางอปสงคมวลรวม ระหวางป 2523-2540 74 8 วงเงนงบประมาณรายจาย และประมาณการรายไดของรฐบาล 75 9 ฐานะการคลงของรฐบาลตามระบบกระทรวงการคลง 76 10 การเบกจายเงนงบประมาณ 77 11 สดสวนวงเงนงบประมาณรายจายตามลกษณะงานตอวงเงนงบประมาณ 78 12 การจดเกบรายไดของรฐบาล 79 13 รายรบประเภทภาษอากร 80 14 ยอดหนสาธารณะคงคาง 81 15 ฐานะการคลงภาครฐทไมใชสถาบนการเงน 82 16 อตราการเพมขนของสนคาออกและสนคาเขา ป พ.ศ. 2530-2540 83 17 โครงสรางสนคาออก จาแนกตามกลมสนคา ป พ.ศ.2523 และ 2530-2540 84 18 สนคาออกจาแนกตามกจกรรมการผลต 85 19 การสงออกสนคาสาคญ 10 อนดบแรก 86 20 โครงสรางสนคาเขา จาแนกตามกลมสนคา ป พ.ศ.2523 และ 2530-2540 87 21 สนคาเขาจาแนกตามภาคเศรษฐกจ 88 22 การนาเขาสนคาสาคญ 10 อนดบแรก 89 23 บญชดลการชาระเงน 90 24 สนทรพยของสถาบนการเงน 91 25 สนทรพยของสถาบนการเงน 92 26 เงนใหก ยมของสถาบนการเงน 93 27 เงนใหสนเชอแยกตามประเภทธรกจของธนาคารพาณชย 94 28 การใหสนเชอของบรษทเงนทนและบรษทหลกทรพยแยกตาม 95 29 ขนาดกจกรรมและประสทธภาพของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 96

ตารางท หนา 30 หลกทรพยออกใหม 97 31 เงนทนเคลอนยายสทธภาคเอกชน 98 32 หนตางประเทศของไทย 99 33 ภาระหนตางประเทศ 100 34 ความเพยงพอของเงนสารองระหวางประเทศ 101 35 อตราแลกเปลยนทแทจรง (RER) ระหวางป 2531 - 2540 101 36 สภาวะความยากจนในประเทศไทยทางดานรายไดจากงานวชาการตางๆ 102 37 สภาวะความยากจนและเสนความยากจน 2535- 2543 103

สารบญรปภาพ

รปท หนา 1 สตอกทนสทธจาแนกตามสาขาเศรษฐกจ 4 2 สดสวนของแรงงานในภาคเศรษฐกจตางๆ 4 3 ดลงบประมาณตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ 6 4 สนคาออก สนคาเขา และสวนขาดดลการคา 11 5 ขนาดของภาคการเงนของไทย 14 6 ประสทธภาพและการกระจกตวของธนาคารพาณชย 16 7 อตราดอกเบยก ยมเงนระหวางธนาคารและอตราดอกเบยนโยบาย 17 8 หนตางประเทศ จาแนกตามประเภทของลกหน และระยะเวลาการชาระหน 20 9 อตราการเปลยนแปลงของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ 31 10 การกระจายรายไดระหวาง พ.ศ. 2531-2541 33 11 อตราเงนเฟอคานวณจากดชนราคาผบรโภค 34 12 ดลการคา ดลบญชเดนสะพด ดลบญชเงนทน และดลบญชการชาระเงน 35 13 ดชนราคาหลกทรพย และราคาทดนในเขตปรมณฑล 57

1

ระบบเศรษฐกจไทยกอนวกฤตการณการเงน พ.ศ. 2540 (พ.ศ. 2530 – 2540)1

1. บทน า

เศรษฐกจไทยเตบโตอยางมโหฬารในชวงตนทศวรรษท 2530 โดยทหลายฝายมองวาไทยกาลงจะกลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหมรายตอไปในเอเชย2 การลงทนจากตางประเทศ และการสงออกเปนปจจยผลกดนการเตบโตของระบบเศรษฐกจของไทย ปจจยดงกลาวทาใหโครงสรางทางเศรษฐกจมลกษณะเปดกวางมากขน

อยางไรกตาม ในชวงปลายทศวรรษท 2530 ประเทศไทยเผชญปญหาอสงหารมทรพย ปญหาสถาบนการเงนและปญหาการสงออก อนมาสวกฤตการณเงนตราและวกฤตการณการเงนในทสด

การเปลยนแปลงจากปจจยภายนอกประเทศ เชนการแขงคาขนของเงนดอลลารสหรฐ สงผลใหเงนบาทแขงคาขน กระทบความสามารถในการแขงขนของสนคาออกของไทยในตลาดโลก นอกจากนการลงทนอยางมหาศาลในประเทศกอใหเกดการผลตตากวาความสามารถ (Overcapacity) ชใหเหนวาการลงทนทลนเกน (Overinvestment) ในชวงเศรษฐกจเตบโตสงคงถงการอวสานในทสด

ดวยเงนทนไหลเขาจานวนมากทมตนทนทคอนขางตาเมอเทยบกบเงนทนในประเทศ ทาใหภาคการเงนซงไดรบการผอนคลายกฏระเบยบจากการเปดเสรภาคการเงนแขงขนกนปลอยก เพอการทากาไร โดยเฉพาะในภาคอสงหารมทรพย ภาวะฟองสบในตลาดหลกทรพยและตลาดอสงหารมทรพยเรงใหเกดความรอนแรงในระบบเศรษฐกจ

ปญหาอสงหารมทรพยและการลงทนมากเกนไปมผลกระทบตอสถาบนการเงน นอกจากนนการลงทนทมากเกนไปกยงมทมาของแหลงทนจากตางประเทศ โดยเฉพาะเงนทนระยะสนซงกอใหเกดปญหาความเปราะบางในระบบการเงนของไทย

เมอเศรษฐกจไทยประสบปญหาการขาดดลบญชเดนสะพดในชวงปลายทศวรรษท 2530 สงผลตอความเชอมนในระบบเศรษฐกจ ประเทศจะสามารถขาดดลบญชเดนสะพดอยางตอเนองไดจะตองมการเกนดลบญชเงนทน ในกรณของประเทศไทยมการเกนดลบญชเงนทนในสวนของเงนกจากตางประเทศ และเปนหนระยะสน ซงการขาดดลบญชเดนสะพดจะยงยนไดกตอเมอเจาหนเชอวาประเทศสามารถจายหนไดในอนาคต และสามารถรกษาระดบเงนทนไหลเขา

1 รายงานนไดรบการสนบสนนจากโครงการเมธวจยอาวโส สานกงานกองทนสนบสนนการวจย ผ เขยนขอพระขอบคณ ศาสตราจารยรงสรรค ธนะพรพนธทใหโอกาสผ เขยนไดเขยนบทความนและอดทนตอความลาชาทเกดขน 2 เชน Mullany (1990)

2

ในขณะทภาครฐของไทยในฐานะเปนผ กาหนดนโยบายและควบคมความรอนแรงของเศรษฐกจมไดมมาตรการอยางเหมาะสมในการลดความรอนแรงของระบบเศรษฐกจ ปองกนเศรษฐกจฟองสบ การควบคมสถาบนการเงนอยางเหมาะสม และมาตรการอตราแลกเปลยนทมความยดหยน ซงกอใหเกดปญหาวกฤตเศรษฐกจในป 2540

งานวจยนศกษาภาวะเศรษฐกจของไทยในชวง 10 ป กอนเกดวกฤตการณการเงนในป 2540 หวขอท 2 ถง 6 สรปการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ ภาครฐบาล การคาระหวางประเทศ ภาคการเงนและการเงนระหวางประเทศ หวขอท 7 สรปนโยบายการเงนและการคลงในชวงทศวรรษท 2530 หวขอ 8 สรปผลปฏบตการของระบบเศรษฐกจไทย หวขอท 9 และ 10 สรปเศรษฐกจไทยในสายตาของราชการไทยและชมชนการเงนระหวางประเทศ เสนทางสวกฤตเศรษฐกจสรปอยในหวขอ 11

2. การเปลยนแปลงโครงสรางระบบเศรษฐกจไทย พ.ศ. 2530-2540

ในชวงทศวรรษท 2520 ประเทศไทยเผชญปญหาทางเศรษฐกจทงปญหาทเกดจากปจจยภายนอก

และปญหาสถาบนการเงน ตลอดจนปญหาการดาเนนนโยบายการคลงในชวงกลางทศวรรษ แตอตราการเจรญเตบโตของประเทศในชวงดงกลาวกอยในระดบทนาพอใจ (ประมาณรอยละ 6 ตอป) โครงสรางการผลตของประเทศคอยๆปรบเปลยนจากประเทศเกษตรกรรมมาเปนประเทศอตสาหกรรม

อตราการเจรญเตบโตของไทยสงขนอยางมากในชวงตนทศวรรษท 2530 โดยมอตราการเจรญเตบโตเกนกวารอยละสบตอป ปรากฏการณดงกลาวสอดคลองกบการเจรญเตบโตของประเทศในเอเชยตะวนออกซง ธนาคารโลกเรยกวา “มหศจรรยแหงเอเชยตะวนออก (East Asia Miracle)” (World Bank, 1993) 3

ในหวขอน เราจะพจารณาโครงสรางทางเศรษฐกจของไทยทงในดานโครงสรางการผลต และอปสงคมวลรวม ซงมการเปลยนแปลงคอนขางมากในชวงทศวรรษท 2530

2.1. โครงสรางการผลต

3 ปรากฏการณดงกลาวกอใหเกดความสงสยแกนกวชาการถงทมาของเจรญเตบโตของประเทศเอเชยตะวนออก และนามาสงานวจยเกยวกบทมาของการเจรญเตบโต ซงสามารถจาแนกไดเปนสามกลม คอ กลมแรก เชอวาการเตบโตมทมาจากปจจยการผลตเปนหลก (เชน Young 1992, 1995; Kim and Lau 1994; Krugman 1994) กลมทสอง เชอวาการไดรบเทคโนโลยจากตางประเทศ และความสามารถในการเปลยนแนวคดเปนการปฎบตเปนตวขบเคลอนการเจรญเตบโต และ กลมสดทายวพากษววาทะวาดวยทมาของการเจรญเตบวาเปนเรองทผดทผดทางเนองจากเครองมอทใชวเคราะหการเจรญเตบโตมปญหา (Felipe,1997)

3

ตงแตเรมแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในชวงทศวรรษท 2500 โครงสรางการผลตของไทยเปลยนแปลงคอนขางมาก ความสาคญของภาคเกษตรกรรมลดลงจากภาคการผลตทมสดสวนใหญซงคดเปนรอยละ 30.6 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศเหลอเพยงรอยละ 20.1 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในชวงทศวรรษท 2520 และเหลอรอยละ 10.5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539 (ดตารางท 1)

ในขณะทภาคหตถอตสาหกรรมซง มสดสวนในผลตภณฑมวลรวมประชาชาตเพยงรอยละ 15.7 ในชวงทศวรรษท 2500 แตเมอรฐบาลดาเนนนโยบายพฒนาอตสาหกรรมอยางจรงจง สงผลใหสดสวนของภาคหตถอตสาหกรรมเพมขนเปนรอยละ 23.2 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตในทศวรรษท 2520 แตการเตบโตของภาคหตถอตสาหกรรมเกดขนอยางรวดเรวในชวงทศวรรษท 2530 โดยมสดสวนเปนรอยละ 32.5 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต ในป พ.ศ. 2540

สวนภาคบรการซงมสดสวนเกอบครงหนงของภาคการผลตทงหมดมขนาดคอนขางคงท (ดตารางท 2) อยางไรกตามสวนประกอบในภาคบรการกมการเปลยนแปลง เชนในภาคการธนาคาร ประกนภย และอสงหารมทรพย แมวาสดสวนในผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศจะคอนขางนอย เพยงแค 1.5 % ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศเมอทศวรรษท 2500 แตภาคเศรษฐกจนกเตบโตขนเปนรอยละ 3.1 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศในทศวรรษท 2520 และรอยละ 7.8 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตในป พ.ศ. 2537

ในสวนของโครงสรางสตอกทนของไทย สตอกทนสทธของไทยเพมขนอยางตอเนอง โดยทอตราการเตบโตในชวงป พ.ศ. 2531 ถง พ.ศ. 2539 เฉลยรอยละ11.6 ตอป เมอพจารณาสดสวนของสตอกทนสทธในแตละสาขาเศรษฐกจ พบวาสดสวนของสตอกทนในสาขาเกษตรลดลงจากรอยละ 10.4 ของสตอกทนสทธรวมในป พ.ศ. 2530 เหลอรอยละ 6.6 ของสตอกทนสทธรวมในป พ.ศ. 2539 ในขณะทสาขาอตสาหกรรมและสาขากอสรางมสดสวนของสตอกทนสทธตอสตอกทนสทธรวมเพมขน (โปรดดตารางท 3) โดยทอตราการเพมขนของสตอกทนสทธเฉลยในชวงป พ.ศ. 2531 ถง พ.ศ. 2539 ของทงสองสาขาเทากบ รอยละ 15.3 และ 20.5 ตอป ตามลาดบ (โปรดดตารางท 4)

หากพจารณาสตอกทนสทธเทยบกบขนาดของระบบเศรษฐกจโดยใชผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเปนตวชวดจะพบวาขนาดของสตอกทนสทธเพมสงขนจากรอยละ 227.7 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 269.3 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539 โดยสาขาทมสตอกทนสงทสด ไดแก สาขาทอยอาศยซงสตอกทนสทธมขนาดเทากบรอยละ 66.9 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539 (โปรดดรปท 1) ทงทสาขาดงกลาวมสดสวนคอนขางเลกในโครงสรางการผลต (โปรดดตารางท 5) สวนสาขาอตสาหกรรมกเปนอกสาขาหนงทมขนาดของสตอกทนใหญ โดยทเพมขนจากรอยละ 27.5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 43.8 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539

4

รปท 1: สตอกทนสทธจ าแนกตามสาขาเศรษฐกจ

ทมา: คานวณจากขอมลของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

เมอพจารณาการเปลยนแปลงของสตอกทนสทธในแตละปซงสะทอนการสะสมทน จะพบวา ในชวงทศวรรษท 2530 สาขาเศรษฐกจทมการสะสมทนคอนขางสงไดแก สาขาทอยอาศย สาขาอตสาหกรรม สาขาคมนาคมขนสงและสอสาร และสาขาบรการ (โปรดดตารางท 6)

รปท 2:สดสวนของแรงงานในภาคเศรษฐกจตางๆ

ทมา: คานวณจากขอมล Labor Force Survey ของสานกงานสถตแหงชาต

5

จากรปท 2 สดสวนของแรงงานในภาคเศรษฐกจตางๆมการเปลยนแปลงอยางมากในชวงทศวรรษท 2530 สดสวนของแรงงานภาคเกษตรลดลงจากรอยละ 64 ของแรงงานทงหมดในป พ.ศ. 2530 เหลอ รอยละ 50 ในป พ.ศ. 2539 ในขณะทแรงงานภาคอตสาหกรรมและบรการมสดสวนเพมขน แรงงานในภาคอตสาหกรรมเพมขนจากรอยละ 12 ในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 20 ในป พ.ศ. 2540 ในขณะทภาคบรการเพมขนจากรอยละ 24 เปนรอยละ 30

นอกจากปจจยทนและแรงงานแลวการเตบโตทางเศรษฐกจยงขนอยกบปจจยทางดานเทคโนโลยดวย ซงปรากฏงานวจยจานวนหนง เชน Pranee and Chalongphob (1994,1998) และ Achara, Tubtimtong and Kanjana (2004) งานดงกลาวพยายามแจกแจงทมาของการเจรญเตบโตของไทยในชวงทศวรรษ 2530 โดยใชเครองมอทชอวา Total Factor Productivity (TFP) ซงเปนดชนทใชวดผลตภาพของปจจยทกชนดทมใชในการผลต ซงสามารถคานวณไดดวยวธการทางเศรษฐมต และ บญชการเตบโต (Growth Accounting) การศกษาการเจรญเตบโตของไทยพบวาปจจยทมอทธพลสงคอการสะสมทน ในขณะท Jansen (2001) พยายามศกษาถงทมาของมหศจรรยทางเศรษฐกจของไทย โดยพจารณาปจจยทางสงคมและการเมองดวย พบวา บทบาทของภาครฐและเอกชน เสถยรภาพทางเศรษฐกจมหภาค มอทธพลตอการเจรญเตบโตของเศรษฐกจไทย

2.2. โครงสรางอปสงคมวลรวม

การขยายตวของเศรษฐกจไทยเมอพจารณาตามปจจยดานอปสงคจะพบวา อตราการเตบโตทาง

เศรษฐกจมทมาจากรายจายเพอการลงทนและการสงออกสนคาและบรการ โดยทในชวงป พ.ศ. 2530 ถง ป พ.ศ. 2538 อตราการเพมขนของรายจายเพอการลงทนเฉลยรอยละ 16.5 ตอป สวนการสงออกสนคาและบรการเพมขนเฉลยรอยละ 17.3 ตอป ในขณะทผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเพมขนเฉลยรอยละ 9.9 ตอป นอกจากนหากพจารณาในชวงทเศรษฐกจรอนแรง ระหวางป พ.ศ. 2530 ถงป พ.ศ. 2533 อตราการเพมขนของรายจายเพอการลงทนเฉลยรอยละ 24 ตอป (โปรดดตารางท 2.6)

การลงทนและการสงออกทเพมขนอยางรวดเรวสงผลใหการโครงสรางของอปสงคมวลรวมของประเทศเปลยนแปลง โดยทสดสวนของการลงทนเพมขนจากรอยละ 28.6 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 43.2 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539 สวนการสงออกกมสดสวนเพมขนจากรอยละ 29.4 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 42.0 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2539 แตในขณะเดยวกนการนาเขาสนคาและบรการกเพมสงขนเนองจากการพงพาเครองจกรและวตถดบจากตางประเทศ ทาใหในชวงป พ.ศ. 2531 ถง พ.ศ. 2539 มการขาดดลการคาเฉลยรอยละ 3.8 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (โปรดดตารางท 7)

6

เมอพจารณาอตราการเปดประเทศ โดยดสดสวนของการสงออกและนาเขาตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ พบวาสงขนจากรอยละ 57.3 ในป 2530 เปนรอยละ 99.6 ในป พ.ศ. 2538 จะเหนไดวาเศรษฐกจไทยมการพงพงตลาดตางประเทศมากขน ในขณะทการบรโภคภายในประเทศจากภาคเอกชนและภาครฐลดลง

การชะลอตวของการเพมขนของรายจายเพอการลงทนในป 2539 และการลดลงของการสงออกในปเดยวกน สงผลใหอตราการเจรญเตบโตของไทยชะลอตวเหลอเพยงรอยละ 5.9 เมอเทยบกบคาเฉลยของชวงป พ.ศ. 2530 ถงป พ.ศ.2538 ซงมอตราการเจรญเตบโตรอยละ 9.9 ตอป

ชวงป พ.ศ. 2530 ถงป พ.ศ. 2538 อตราการเตบโตของการลงทนเฉลยรอยละ 16 ตอปสงกวาอตราการเตบโตของระบบเศรษฐกจ นอกจากนแหลงทมาของเงนทนทใชในการลงทนกมาจากการกอหน เนองจากบรษทสวนใหญใชการก ยมเงนเพอขยายกจการทงกจากสถาบนการเงนในประเทศและตลาดการเงนตางประเทศ

3. การเปลยนแปลงภาครฐบาล พ.ศ. 2530-2540

โครงสรางภาครฐบาลของไทยประกอบดวยสามองคประกอบใหญ คอ รฐบาลกลาง รฐบาลทองถน

และรฐวสาหกจ อยางไรกตามการใชจายของรฐบาลกลางกยงคงเปนสดสวนใหญในรายจายภาครฐของไทย

ในชวงทศวรรษท 2520 รฐบาลในระบอบประชาธปไตยครงใบ ดาเนนนโยบายการคลงแบบขาดดล ตงแตรฐบาลเปรม 1 ในขณะทเศรษฐกจไทยตองเผชญกบปญหาวกฤตการณนามนและภาวะราคาสนคาเกษตรตกตา สงผลใหเกดวกฤตการณเงนคงคลง จนสงผลใหรฐบาลเปรมชดตอๆมา ดาเนนนโยบายการคลงแบบรดเขมขด (โปรดอาน รงสรรค (2541))

รปท 3: ดลงบประมาณตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

ทมา: คานวณจากขอมลของกรมบญชกลางและสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

7

อยางไรกตาม ในชวงตนทศวรรษท 2530 เมอนายกรฐมนตรทมาจากการเลอกตงไดบรหารประเทศรวมกนพรรครฐบาลผสม เรมมความพยายามทจะดาเนนนโยบายการคลงขาดดล (ดตารางท 8) แตการเจรญเตบโตของประเทศในอตราทสง สงผลใหรฐบาลจดเกบรายไดสงกวาประมาณการทาใหงบประมาณเกนดลอยางไมตงใจ (ดตารางท 9 และรปท 3)

ในชวงเศรษฐกจเจรญเตบโตอยางรวดเรว นโยบายการคลงชวยสรางสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจทด การเกนดลการคลงตลอดชวงระยะเวลา 9 ป ระหวางป พ.ศ. 2530 ถงป พ.ศ. 2539 ภาครฐไทยกไดทยอยจายคนหนทไดกอไวในชวงทศวรรษ 2520 ในขณะทภาคเอกชนไทยกอหนตางประเทศอยางมหาศาล

โดยปกตแลว นโยบายการคลงของไทยมลกษณะเปนไปในทศทางเดยวกบวฏจกรธรกจ (Pro-cyclical) คอมการดาเนนนโยบายการคลงเกนดลในชวงทเศรษฐกจดและนโยบายขาดดลในชวงเศรษฐกจเจรญเตบโตชา (World Bank, 2000) รายจายของรฐบาลมสดสวนคอนขางนอย ประมาณรอยละ 17 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต นโยบายการคลงของไทยมบทบาทในการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยทการขาดดลทแทจรงและกจกรรมทางเศรษฐกจซงวดโดยอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมมความสหสมพนธทางลบ แสดงถงบทบาทการเปนตวรกษาเสถยรภาพโดยอตโนมต (Automatic stabilizer) ของนโยบายการคลง(World Bank, 2000; Warr and Nidhiprabha, 1996) อยางไรกตาม World Bank (2000) ตงคาถามวาการดาเนนนโยบายการคลงของไทยเปนตวรกษาเสถยรภาพโดยอตโนมต หรอเกดจากการวางแผนทผดพลาด เนองจากแมวาประเทศไทยจะตองการทจะดาเนนนโยบายเพอรกษาเสถยรภาพ แตกมความออนแอทางสถาบนในการวางแผนนโยบายการคลง

การเกนดลการคลงในชวงทศวรรษท 2530 เปนการเกนดลทเกดจากการประมาณรายไดตาเกนไป (Underestimation) การเกนดลทเกดขนจรงอาจแตกตางจากการเกนดลทวางแผนไวเนองจากการคาดการณผดพลาดหรอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจในประเทศและตางประเทศทไมคาดไว สะทอนภาพของปรบตวแบบตงรบ (Passive adjustment)

3.1. รายจายรฐบาล

วงเงนงบประมาณของไทยมอตราการขยายตวประมาณรอยละ 15.2 – 21.6 ยกเวนใน

ปงบประมาณ 2537 อยางไรกตามอตราการเปลยนแปลงดงกลาวเปนอตราทใกลเคยงกบอตราการเปลยนแปลงของผลตภณฑมวลรวม ณ ราคาประจาป ในชวงทศวรรษท 2530 รายจายการลงทนภาครฐขยายตวอยางอยางสงและตอเนองของ โดยท สดสวนของรายจายลงทนในวงเงนงบประมาณเพมขนจากรอยละ 16.6 ในปงบประมาณ 2531 เปนรอยละ 41.4 ในปงบประมาณ 2540

เมอพจารณาประเภทของรายจายพบวา รายจายเพอการลงทนเตบโตในอตราทสงอยางตอเนอง ในชวงป พ.ศ. 2531 ถงป พ.ศ. 2540 อตราการเปลยนแปลงเพมขนเฉลยรอยละ 30 ตอป ทาใหสดสวนของ

8 รายจายเพอการลงทนเพมขนจากรอยละ 16.6 ของวงเงนงบประมาณในป 2531 เปนรอยละ 41.4 ของวงเงนงบประมาณป 2540

วงเงนงบประมาณทตงไวจะมการเบกจายในงบประมาณเพยงรอยละ 80 ของวงเงนงบประมาณ (โปรดดตารางท 9) จานวนเงนทกนเหลอมปมสดสวนทคอนขางสงเมอเทยบกบรายจาย นอกจากนหากพจารณารายจายจรงซงรวมเงนทกนเหลอมปของปงบประมาณกอนกยงตากวาวงเงนงบประมาณ (ประมาณรอยละ 95 ของวงเงนงบประมาณ)

การพจารณาการจดสรรรายไดตามลกษณะงานจะพบวารฐบาลใหความสาคญกบการพฒนาดานตางๆอยางไร จากงบประมาณรายจายทตงไว เมอจาแนกงบประมาณรายจายตามวตถประสงคในการดาเนนกจกรรมตางๆ ตามหลกการจาแนกรายจายของสานกงานสถตแหงสหประชาชาต พบวา สดสวนของรายจายดานการบรหารทวไปมสดสวนลดลงจากรอยละ 24.1 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2533 เหลอรอยละ 20.7 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2540 โดยเฉพาะสดสวนของรายจายการปองกนประเทศ (ตารางท 10)

ในขณะทรายจายดานการบรการชมชนและการเศรษฐกจมสดสวนทสงขนจากรอยละ 30.6 และ 20.6 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2533 ตามลาดบ เปนรอยละ 40.5 และ 29.3 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2540 โดยทงบประมาณในดานการคมนาคม ขนสงและสอสารมสดสวนสงขนจากรอยละ 7.7 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2533 เปนรอยละ 15.8 ของวงเงนงบประมาณปงบประมาณ 2540 นอกจากนสดสวนของรายจายดานการศกษาและสาธารณสขกเพมขน เมอเรยงลาดบความสาคญของภาคเศรษฐกจตามวงเงนงบประมาณรายจาย พบวารฐบาลใหความสาคญกบ การศกษา การคมนาคม ขนสงและสอสารและการสาธารณสข

3.2. ภาษอากร

ในชวงทศวรรษท 2530 รายไดของรฐบาลในป พ.ศ. 2540 เพมขนสเทาจากรายไดในป พ.ศ. 2530

อยางไรกตาม สวนประกอบของรายไดประเภทตางๆคอนขางคงทโดยทรายไดจากภาษคดเปน รอยละ 88 ของรายไดของรฐบาล สวนสดสวนของรฐพาณชยซงเปนรายไดจากองคการของรฐตางๆ สงขนจากรอยละ 4.9 ของรายไดในป 2530 เปนรอยละ 7.9 ของรายไดในป 2540 (โปรดดตารางท 12)

อยางไรกตามสดสวนของภาษแตละประเทศมการเปลยนแปลงคอนขางมาก จากตารางท 13 สดสวนของภาษทางตรงในภาษรวมเพมขนจากรอยละ 21.3 ของภาษรวมในป พ.ศ. 2530 เปน รอยละ 37.2 ในป พ.ศ. 2540 แตอยางไรกตามรายไดภาษสวนใหญของไทยยงขนอยกบภาษทางออม ในปงบประมาณ 2540 รายไดจากภาษทางออมเทากบรอยละ 62.4 ของรายไดจากภาษ

9

สดสวนของรายไดจากภาษทางตรงทเพมขนเกดจากภาษเงนไดนตบคคล โดยทในป 2539 สามารถเกบเพมขนไดเกอบสบเทาของภาษเงนไดนตบคคลในป 2530 ทาใหสดสวนของภาษเงนไดนตบคคลเพมขนเปนรอยละ 22.2 ของรายไดจากภาษในป 2539 รายไดจากภาษดงกลาวมทมาจากรายไดของเอกชนทเพมสงขนเนองจากภาวะเศรษฐกจ ในขณะทสดสวนของภาษเงนไดบคคลธรรมดาเพมขนเลกนอยและอยในระดบทคอนขางตา ในสวนของภาษทางออม สดสวนของภาษการขายเฉพาะและภาษสนคานาเขาและสงออกลดลงคอนขางมาก ในขณะทภาษการขายทวไปมสดสวนระหวางรอยละ 19-25 ของภาษรวม นอกจากนในแงของระบบภาษของไทย ในสายตาองคกรระหวางประเทศ เชน กองทนการเงนระหวางประเทศ พบวา ระบบภาษของไทยในชวงกอนเกดวกฤตการณการเงน 2540 เปนระบบภาษท “ทนสมย มประสทธภาพ และเปนไปตามหลกปฏบตสากล” (World Bank, 2000: 21)

3.3. ดลการคลง

เมอพจารณางบประมาณและการจายจรง พบวา ตลอดทศวรรษท 2530 มการเกนดลงบประมาณ

ทกป และทงหมดเปนการเกนดลทไมไดวางแผนไว สะทอนใหเหนการคาดการณทไมแมนยา โดยทหากพจารณาการคาดการณรายรบและรายรบทเกดขนจรง จะพบวา รายไดทเกดขนจรงจะสงกวาประมาณการรายได (โปรดดตารางท 10) ในขณะเดยวกนรายจายจรงกตากวาทตงงบประมาณไว แมกระทงจะมการรวมเงนกนเหลอมป (Encumbrance) แลวกตาม

อยางไรกตาม การใชจายของภาครฐไทยบางสวนมไดรายงานอยในงบประมาณรายจาย (โปรดดหวขอ 3.5) หรอทเราเรยกวาเงนนอกงบประมาณ ซงหากพจารณาดลเงนนอกงบประมาณในชวงทศวรรษดงกลาวจะเหนไดวา มการขาดดลเงนนอกงบประมาณทกป ซงในชวงตนทศวรรษ 2530 สงผลใหดลเงนสดของภาครฐขาดดล อยางไรกตามตงแตปงบประมาณ 2533 ดลการคลงของไทยเกนดลอยางตอเนองยกเวในป 2537 สงผลใหเงนคงคลงของไทยสงขน (ตารางท 9)

3.4. หนสาธารณะ

สดสวนของหนสาธารณะคงคางตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศมแนวโนมลดลงจากรอยละ 41.3

ในปงบประมาณ 2531 เหลอ รอยละ 15.0 ในปงบประมาณ 2539 หนในประเทศลดลงจากรอยละ 22.1 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป 2531 เหลอรอยละ 6.9 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2539 โดยทรอยละ 5.8 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เปนการคาประกนหน ในขณะทหนตางประเทศลดลงจากรอยละ 19.1 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป 2531 เหลอรอยละ 11.5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2539 (ตารางท 14)

10

หากดสดสวนของหนทรฐบาลก โดยตรง จะพบวาการก โดยตรงลดลงจากรอยละ 29 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป 2531 เหลอรอยละ 3.8 ของ GDP ในป 2539 ในขณะทสดสวนของการคาประกนคอนขางคงททระดบ 10-12

3.5 เงนนอกงบประมาณ

ในงานวจยของ Mokoro Ltd. ซงพจารณาทบทวนรายจายภาครฐในอดตของไทย พบวาการวเคราะหงบประมาณในอดต มงเนนแตงบประมาณของรฐบาลกลาง เชน งบประมาณตามพระราชบญญตงบประมาณ ซงเปนการวเคราะหแบบแคบ ซงไมไดครอบคลม รายรบและรายจายในสวนอนเชน องคการปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ เงนสนบสนนจากตางประเทศ เงนนอกงบประมาณ เปนตน (สานกงบประมาณ 2542: ภาคผนวก ข. 8)

ธนาคารแหงประเทศไทยไดประมาณการขอมลรายจายโดยรวมของภาครฐ และใหความเหนวารายจายลงทนของรฐวสาหกจทไมใชสถาบนการเงนมสดสวนสงถง รอยละ 15-20 ของรายจายโดยรวมของภาครฐ (สานกงบประมาณ, 2542: 29) ตารางท 15 แสดงรายละเอยด รายไดและรายจายของรฐบาลกลาง รฐบาลทองถน และรฐวสาหกจ

4. การเปลยนแปลงโครงสรางการคาระหวางประเทศของไทย พ.ศ. 2530-2540

ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 3 ไทยไดเปลยนยทธศาสตรการพฒนาประเทศ โดยในแผนพฒนาฯ

ฉบบท 3 เนนอตสาหกรรมสงเสรมการสงออก และใชแรงงานเขมขน แตในแผนพฒนาฉบบท 5-6 เนนการแขงขนกบตางประเทศและการปรบโครงสรางอตสาหกรรม โดยทการดาเนนนโยบายสงเสรมการสงออก (Export-Oriented police) และการเปดเสรทางการคา โดยการลดกาแพงภาษ

งานวจยจานวนหนงพยายามศกษาความสมพนธระหวางการคาระหวางประเทศ กบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ เชน Frankel, Romer, and Cyrus (2000) โดยมลกษณะเปนการศกษาเชงประจกษดวยขอมลระหวางประเทศจานวนมาก พบวาสดสวนของการสงออกตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ หรอตวชวดการเปดประเทศอนเปนตวกาหนดอตราการเตบโตของประเทศทสาคญ โดยเฉพาะประเทศในเอเชยตะวนออก

ในชวงทศวรรษท 2530 การสงออกของประเทศขยายตวในอตราทสงเฉลยรอยละ 20 ตอป ในขณะทการนาเขากขยายตวในอตราทสงกวาการสงออกคอ เฉลยรอยละ 21.6 ตอป (ตารางท 16) ทาใหสดสวนของภาคตางประเทศในระบบเศรษฐกจไทยเพมสงขนจากรอยละ 57.3 ของ GDP ในป 2530 เปนรอยละ 99 ของ GDP ในป 2538 (ดรปท 4)

11

รปท 4: สนคาออก สนคาเขา และสวนขาดดลการคา

ทมา: คานวณจากขอมลของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

อยางไรกตามการขยายตวของการสงออกมาชะลอตวในป 2539 ซงมคาอธบายทคอนขาง

หลากหลาย เชน World Bank (1998) อธบายวา การแขงคาขนของเงนดอลลารสหรฐฯตอเงนเยนและเงนสกลอนในยโรปทาใหคาเงนบาทแขงขนดวยเชนเดยวกน สงผลใหความสามารถในการแขงขนของไทยลดลง และอตราการสงออกลดลงอยางมาก ในป 2538 และ 2539

4.1. โครงสรางการสงออก

ในชวงป พ.ศ. 2518 ถง 2543 โครงสรางการสงออกของไทยไดเปลยนโฉมไป โดยเฉพาะตงแต

ทศวรรษท 2520 โดยทสนคาอตสาหกรรมไดทวความสาคญมากขน อนเปนผลมาจากการลดคาเงนในป พ.ศ. 2527 และนโยบายสงเสรมการสงออก

โครงสรางการสงออกสนคาอตสาหกรรมนชใหเหนวา ไทยกาลงมงไปสอตสาหกรรมทผลตสนคาทนและมการใชวตถดบจากตางประเทศมากขนเรอยๆ ประเทศไทยกาลงเปลยนผานไปสประเทศอตสาหกรรมใหม

หากพจารณาโครงสรางสนคาออก ตามการจาแนกดวยรหสฮารโมไซน (ตารางท 17) จะพบวาสดสวนของอาหารในการสงออกลดลงจากรอยละ 36.5 ของการสงออกในป 2530 เหลอรอยละ 18 ของการสงออกในป 2540 ในขณะทสนคาออกประเภทเครองจกรมสดสวนทสงขนจากรอยละ 11.8 ของการ

12 สงออกในป 2530 เปนรอยละ 39 ของการสงออกในป 2540 ในขณะทสนคาหตถอตสาหกรรมกเปนกลมทมสดสวนในการสงออกคอนขางสง คอรอยละ 28.8 ของการสงออกในป 2540

นอกจากนหากเรามองสนคาออกตามกจกรรมของการผลตตามตารางท 18 พบวา สนคาเกษตรจะลดความสาคญลงจากสดสวนรอยละ 27.8 ของการสงออกในป 2530 เหลอเพยงรอยละ 10.2 ของการสงออกในป 2540 ในทางตรงขาม สนคาหตถอตสาหกรรมเพมความสาคญจากรอยละ 62.7 ของสนคาออกในป 2530 เปนรอยละ 82.4 โดยทสนคาอตสาหกรรมทใชแรงงานเขมขนมสดสวนในการสงออกนอยลง

ซงการเปลยนแปลงขางตน ยงสะทอนใหเหนในอนดบสนคาสงออกทสาคญ ซงในป 2530 สนคาออกสามอนดบแรกของไทยไดแก เสอผาสาเรจรป ขาว และยางพารา ตามลาดบ ในขณะทป 2540 สนคาออกทสาคญของไทย ไดแก เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ แผงวงจรไฟฟาและเสอผาสาเรจรป (ตารางท 19)

นโยบายทใชสงเสรมการสงออก ไดแก การรกษาอตราแลกเปลยนใหมเสถยรภาพ การพยายามรกษาตนทนการผลตใหตา โดยการรกษาระดบอตราเงนเฟอและคาจางขนตา นโยบายการใหเงนอดหนนผานธนาคารเพอการสงออกและนาเขา นโยบายภาษศลกากร (Cuyvers et al., 1997)

4.2. โครงสรางการน าเขา

การพฒนาภาคอตสาหกรรมและโครงสรางการสงออกของไทยทาใหโครงสรางการนาเขา

เปลยนแปลงไป โดยทสนคากลมเครองจกรมสดสวนทสงขน จากรอยละ 32.5 ของการนาเขาป 2530 เปนรอยละ 48.6 ของการสงออกป 2540 (ตารางท 20) หากพจารณาตามกจกรรมทางเศรษฐกจจะพบวาการนาเขาสนคาทนมสดสวนทสงขน ในขณะทวตถดบและสนคาอนๆมสดสวนนอยลง (ตารางท 21)

หากพจารณาสนคานาเขาทสาคญของไทยพบวา เครองจกรไฟฟา แผงวงจรไฟฟา เคมภณฑเปนสนคาทมการนาเขาเปนอนดบตนๆ ในขณะทการนาเขาเครองจกรเพออตสาหกรรมกยงเปนสนคาเขาในอนดบตนๆ จะเหนไดวาสวนใหญการนาเขาสนคาทนเปนหลก สอดคลองกบการเรงพฒนาอตสาหกรรมในชวงทศวรรษท 2530 และสะทอนการพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศในการผลตทคอนขางสง (ตารางท 22)

4.3. ดลการคา ดลบญชเดนสะพด และดลการช าระเงนระหวางประเทศ

การสงออกของไทยขยายตวคอนขางสง แตวากพงพาการนาเขาเครองจกรและวตถดบจากตางประเทศสงเชนเดยวกน สงผลใหดลการคาในชวงทศวรรษท 2530 ขาดดล ระหวางป พ.ศ. 2531-2539

13 ไทยขาดดลการคาเฉลยรอยละ 8.2 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ แมวาดลบรการมการเกนดลตลอดชวงเวลาดงกลาว การขาดดลบญชเดนสะพดกยงอยในระดบทสง คอเฉลยรอยละ 6.1 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในชวงป 2531-2539 โดยทบญชเดนสะพดขาดดลพงสงขนในป 2538-2539 ซงขาดดลรอยละ 8.1 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (ตารางท 23)

แมวาไทยจะมระดบการขาดดลบญชเดนสะพดทคอนขางสง แตการขาดดลดงกลาวกถกชดเชยดวยการไหลเขาของเงนทนจากตางประเทศ โดยในชวงเวลาดงกลาวบญชเงนทนของไทยเกนดลเฉลยรอยละ 9.5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ สงผลใหดลการชาระเงนเกนดลอยางตอเนองและอยในระดบทนาพอใจ ทาใหระดบสารองเงนตางประเทศเพมสงขน (โปรดดหวขอ 6) อยางไรกตามในป พ.ศ. 2539 เรมสงเกตเหนสญญาณการชะลอตวของเงนทนไหลเขาผานการเกนดลบญชเงนทนและบญชการชาระเงนทเกนดลลดลง

5. การเปลยนแปลงภาคการเงนการธนาคารของไทย พ.ศ. 2530-2540

งานวจยเกยวกบความสมพนธระหวางภาคการเงนและการเตบโตของระบบเศรษฐกจ ใหขอสรปวา

การพฒนาดานการเงนมผลตอการเจรญเตบโตของประเทศ Beck,Demirgüç-Kunt, and Levine (2000) พบวา ขนาดของภาคธนาคารและตลาดหลกทรพย และสภาพคลองในตลาดหลกทรพยมสหสมพนธคอนขางสงกบอตราการเตบโตของผลผลตมวลรวมภายในประเทศตอหว นอกจากนการพฒนาตลาดเงนและตลาดทนชวยสนบสนนชองทางการลงทนของอตสาหกรรมในประเทศ ในชวงตนทศวรรษท 2530 รฐบาลไทยพยายามลดทอนกฏระเบยบทางการเงน และสนบสนนการพฒนาตลาดทนของไทย

อตราการขยายตวของภาคการเงน สงกวาอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ทาใหสดสวนของภาคการเงนในผลตภณฑมวลรวมในประเทศเพมขนจากรอยละ 3.8 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 7.8 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป พ.ศ. 2537 และลดลงเปนรอยละ 6.7 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป พ.ศ. 2540 เนองจากการชะลอตวของภาคการเงนในชวงป พ.ศ. 2538 ถงป พ.ศ. 2540

เมอพจารณาขนาดของภาคการเงนในแตละองคประกอบทสาคญ จากรปท 5 พบวา ขนาดของภาคธนาคารวดในรปของเงนใหก เพมขนจากรอยละ 65 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 149 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2540 ในขณะทตลาดทนมความสาคญเพมขนจากรอยละ 11 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปน รอยละ 105 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2536 และลงขนาดลงในชวงปลายทศวรรษท 2530 ในขนาดทตลาดตราสารหน ของไทยยงมขนาดเลกมากเมอเปรยบเทยบกบภาคธนาคารและตลาดทน การเตบโตของตลาดการเงน

14 ในชวงทศวรรษท 2530 เปนผลมาจากการขยายกจกรรมของบรษทเงนทน และธรกรรมในตางประเทศของภาคธนาคาร

รปท 5: ขนาดของภาคการเงนของไทย

ทมา: คานวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทยและสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ในหวขอยอยเราจะพจารณาสถาบนการเงน ตลาดเงนและตลาดทน

5.1 สถาบนการเงน สถาบนการเงนทาหนาทเปนสอกลางทางการเงนในการเคลอนยายเงนทนระหวางหนวยเศรษฐกจ

ทมเงนเหลอ ไปยงหนวยเศรษฐกจทตองการเงนทน กระทาโดยผานตลาดทางการเงน ซงประกอบดวย ตลาดเงน ตลาดทน ซงกลไกและการดาเนนงานของตลาดการเงนและสถาบนการเงนเหลานเรยกรวมวา ระบบการเงน (ธปท. 2537, 1) สถาบนการเงนทสาคญของไทยคอ ธนาคารพาณชยซงอยในการกากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทย ตาม พรบ. การธนาคารพาณชย พ.ศ. 2535 การระดมเงนออมเปนกจกรรมทสาคญมาของธนาคารพาณชย ในขณะทการใหกหรอสนเชอเปนทางใชเงนทนทสาคญ

ในชวงตนทศวรรษท 2530 สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจการเงนโลกเปลยนแปลงคอนขางมาก โดยทตลาดการเงนโลกมความเชอมโยงกนมากขน ตลอดจนลกษณะการเปนเศรษฐกจเปดของไทยและการดาเนนนโยบายการเงนคอนขางเสร ทาใหธนาคารพาณชยหนมาใหความสนใจกนการประกอบธรกจทางการเงนและการบรการทางการเงนมากขน (โปรดด ธปท. 2537 : 8)

เราสามารถวดขนาดและกจกรรมของตวกลางทางการเงน โดยดชนทใชซงเสนอโดย Beck,Demirgüç-Kunt, and Levine (2000) เปนการวเคราะหงบดลของตวกลางการเงนตางๆ เรมจาก

15 ขนาดของตวกลางทางการเงน ตารางท 24 แสดงขนาดของตวกลางทางการเงนในระบบเศรษฐกจไทย เมอเปรยบเทยบขนาดสนทรพยรวมของระบบสถาบนการเงน เราจะพบวาสนทรพยสวนใหญจะเปนสนทรพยของธนาคารพาณชยเฉลยรอยละ 70 ในชวงเวลาทเราพจารณา บรษทเงนทนและบรษทหลกทรพยมขนาดทเพมสงขนจากรอยละ 11.7 ในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 22 ในชวงระหวางป พ.ศ. 2537 ถง 2539 กอนทจะลดลงมาเปน รอยละ17 หลงวกฤตเศรษฐกจ

หากเปรยบเทยบขนาดของสนทรพยกบผลผลตมวลรวมภายในประเทศ จะพบวาขนาดของสนทรพยสถาบนการเงนเพมขนจากรอยละ 85 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป 2530 เปนรอยละ 172 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป 2540 โดยทธนาคารพาณชยและบรษทเงนทนและบรษทหลกทรพยมทรพยสนเพมขนจากรอยละ 57 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เปนรอยละ 123 และรอยละ 10 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เปนรอยละ 30 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ตามลาดบ (โปรดดตารางท 25)

อยางไรกตามตววดขนาดทงสองมไดแยกเงนก ทใหตอภาครฐและเอกชน ดงนนหากเราตองการวดกจกรรมทางเศรษฐกจของตวกลางทางการเงน ในแงของการเปนชองทางของเงนออมไปสนกลงทน เราอาจใชดชนการใหกตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศของแตละสถาบนการเงน จากตารางท 27 เราพบวาขนาดของเงนใหกของธนาคารพาณชยเพมขนจากรอยละ 52 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เปนรอยละ 105 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ สวนบรษทเงนทนและบรษทหลกทรพยเพมขนจากรอยละ 9 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เปนรอยละ 31 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

เราจะเหนไดวาขนาดของสถาบนการเงนทงในแงของสนทรพยและเงนใหก เพมสงขนจนสงกวาระดบของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ แสดงใหเหนถงความออนไหวของระบบเศรษฐกจตอการเปลยนแปลงในระบบสถาบนการเงน ขนาดของการใหกตอสนทรพยทสง (84%) สงผลใหภาคธนาคารมความเปราะบางตอการเสอมคาของหนและหลกทรพยคาประกน สวนของทนตอสนทรพยทคอนขางตาสงผลใหเกดโอกาสทผบรหารจะมพฤตกรรมคณธรรมวบต (moral hazard)

เมอพจารณาภาคเศรษฐกจทไดรบเงนก ในตารางท 28 จะพบวาภาคหตถอตสาหกรรมและอสงหารมทรพย มสดสวนของเงนก ในเงนก รวมเพมขน จากรอยละ 23 เปน รอยละ 32 และรอยละ 4 เปนรอยละ 8 ตามลาดบ ในขณะทภาคเกษตรกรรม และการคามสวนแบงในเงนก รวมของภาคธนาคารนอยลง

ประสทธภาพของธนาคารพาณชย สามารถวดไดโดย สวนตางอตราดอกเบยสทธ (Net interest margin) และ ตนทนประจาตอสนทรพย (Overhead cost/Asset) ดชนทงสองซงคานวณโดย Beck, Demirguc-Kunt, and Levine (2000) แสดงไวในรปท 6 พบวาในชวงตงแตป พ.ศ. 2535 สวนตางอตราดอกเบยสงกวา 3% แตอยางไรกตาม ตวเลขดงกลาวลดลงในชวงปลายทศวรรษ ในขณะทตนทนประจาคอนขางคงทอย ณ ระดบ 2% ในขณะทดชนโครงสรางตลาดของธนาคารพาณชย ในรปของการกระจกตวของธนาคาร (Bank Concentration) ซงคานวณจาก สนทรพยของธนาคารใหญสามแหง พบวา การ

16 กระจกตวลดลง โดยสดสวนของธนาคารพาณชยใหญสามแหงลดลงจาก 65% ในป พ.ศ. 2533 เปน 54% ในป พ.ศ. 2540

รปท 6 ประสทธภาพและการกระจกตวของธนาคารพาณชย

ทมา: Beck, Demirguc-Kunt, and Levine (2000).

5.2 ตลาดเงน ตลาดเงน เปนตลาดก ยมเงนทมอายการชาระคอนอยกวาหนงป ประกอบดวย ตลาดซอคน

พนธบตร, การก ยมเงนจาก ธปท., ตลาดก ยมเงนระหวางธนาคาร (interbank market), การก ยมเงนเกนวงเงน ตลาดตวสญญาใชเงน อยางไรกตาม ตลาดเงนของเอกชนทสาคญดาเนนการโดยธนาคารพาณชย ซง ตลาดเงนทสาคญของตลาดการเงนไทย คอ ตลาดก ยมเงนระหวางธนาคาร4

ตวแปรทางเศรษฐกจทสาคญทใชสะทอนสภาพของตลาดเงนคอ อตราดอกเบยก ยมเงนระหวางธนาคาร ซงแสดงไวในรปท 7 อตราดอกเบยก ยมระหวางธนาคารคอนขางตาในชวงระหวางป พ.ศ. 2535 ถง 2537 สะทอนสภาพคลองทคอนขางสงในตลาดการเงน อตราดอกเบยดงกลาวมแนวโนมปรบตวสงขน

4 เปนการกยมเงนระหวางธนาคารโดยไมมหลกทรพยคาประกน และมอายการก ระหวางขามคนถงสองสปดาห

17 ตงแตป 2538 และสงเกอบถงระดบ 25% ในชวงตนป 2540 อตราดอกเบยเฉลยทงป เพมขนจาก 7.2% ในป 2537 เปน 9.2% ในป 2539 และ 11.7% ในชวงครงปแรกของ 2540 นอกจากน เมอเปรยบเทยบกบชวงตนทศวรรษ 2530 อตราดอกเบยในชวงปลายทศวรรษ 2530 มความผนผวนทคอนขางสง

รปท 7: อตราดอกเบยกยมเงนระหวางธนาคารและอตราดอกเบยนโยบาย

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

สถาบนการเงนสาคญในตลาดเงน คอ ธนาคารพาณชยและบรษทเงนทน ธนาคารพาณชยมแหลง

เงนทนจากเงนฝาก 70% (Suchada, 1996) ในขณะทบรษทเงนทนจดหาเงนทนจากตวสญญาใชเงน (promissory notes) ในตลาดในประเทศและตางประเทศ อตราดอกเบยเงนก ยมของบรษทเงนทนสงกวาดอกเบยเงนฝาก นอกจากนธนาคารพาณชยยงมความแตกตางในเรองของกจกรรมทใหก โดยธนาคารพาณชยสวนใหญใหก ในหตถอตสาหกรรมและการคา ในสวนของบรษทเงนทน (ตารางท 28) ใหก ในการบรโภคสวนบคคลและอสงหารมทรพย

ในชวงทศวรรษท 2530 ความขาดแคลนเงนออมในประเทศและอตราดอกเบยตาในตางประเทศสงผลใหธนาคารและบรษทเงนทน หนไปก เงนในตางประเทศเพอนามาใหกตอในประเทศ โดยทกจการวเทศธนกจ มบทบาทสาคญในการปลอยกดงกลาวเชนกน โดยในปลายป 2537 กจการวเทศธนกจใหก ในประเทศเปนสดสวน 13.4 % ของเงนก ในประเทศ (Suchada, 1996)

5.3 ตลาดทน

18

ตารางท 29 แสดงขนาด สภาพคลองและประสทธภาพของตลาดหลกทรพย ขนาดของตลาดหลกทรพยซงวดจาก มลคาของหนทจดทะเบยนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศขยายตวจากรอยละ 11 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2530 เปนรอยละ 105 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2536 แตขนาดของตลาดไดลดลงตามดชนตลาดหลกทรพยทลดลงตงแตป 2537 และขนาดตลาดหดตวเหลอเพยงรอยละ 24 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป 2540 ในขณะทสภาพคลองซงวดจาก มลคาการซอขายในตลาดหลกทรพยตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ มทศทางในทางเดยวกน คอมสภาพคลองสงในชวงป 2535 ถง 2537 ในสวนของประสทธภาพของตลาด ซงวดจากสดสวนของมลคาการซอขายหลกทรพยตอมลคาของหนทจดทะเบยน ตลาดหลกทรพยมประสทธภาพคอนขางดในป 2535 ถง 2537 เมอพจารณาการระดมทนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ซงเปนตวชวดขนาดของตลาดแรกของตลาดหลกทรพย พบวา การระดมทนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศคอนขางคงทระหวางรอยละ 1 ถง 2

จากรปท 5 ขนาดของตลาดพนธบตรของไทยคอนขางเลก เมอเทยบกบภาคธนาคารและตลาดทน อยางไรกตามในชวงปลายทศวรรษท 2530 ผ เกยวของในภาคการเงนมความพยายามในการตงตลาดพนธบตร พฤศจกายน 2537 ผ คาพนธบตรไดกอตงชมรมผ คาตราสารหนเพอเพมสภาพคลองในตลาดพนธบตรและหนก (debenture) ในประเทศ5 แตการซอขายยงมขนาดเลก ดตารางท 30

การทเศรษฐกจไทยขยายตวอยางรวดเรว การลงทนเพมขนอยางรวดเรว ระบบการเงนของโลกมความเชอมโยงกนมากขน ทาใหทางการเรงพฒนาระบบการเงน ในสวนของตลาดทน ทางการไดดาเนนมาตรการปรบปรงโครงสรางตลาดทนโดยการออก พรบ.หลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 และจดตงสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในป 2535 เพอดแลกากบและพฒนาตลาดทน

6 การเงนระหวางประเทศ

6.1 การเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศ

จากตารางท 31 การเคลอนยายของเงนทนสทธคอนขางสงในชวงป พ.ศ. 2537 ถง พ.ศ. 2538 โดย

สวนใหญเปนการเคลอนยายผานธนาคารพาณชยและกจการวเทศธนกจ ในขณะทชองทางทมใชธนาคาร มการเคลอนยายทนในเงนลงทนในหลกทรพย โดยเฉพาะตราสารหน สาหรบตลาดตราสารทนคอนขางลดขนาดการไหลเขาหลงจากสภาวะซบเซาของตลาดหน เมอพจารณาดองคประกอบของเงนทนไหลเขาจะ

5 http://www.thaibond.com/Default.aspx?tabid=63

19 พบวาสวนใหญจะเปนเงนใหก ยมผานธนาคารพาณชย ซงบญชเงนทนในสวนนจะมการเคลอนไหวรวดเรวและออนไหวตอการเปลยนแปลงของอตราดอกเบย (Rajan, Sen and Siregar, 2004)

ในกรณทประเทศประสบปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด การขาดดลจะสามารถยงยนไดหากมการไหลเขาของเงนทนเพอการลงทนโดยตรง (Foreign Direct Investment) ในทางตรงขามหากเงนทนไหลเขาเปนเงนทนระยะสน การเปลยนแปลงของสภาพตลาดและอารมณของนกลงทนจะสงผลตอเงนทนไหลเขา Bentick and Mervyn (2003) ศกษาเงนทนไหลเขาในรปแบบตางๆและผลกระทบตออตราแลกเปลยน รวมทงการเกงกาไรในอสงหารมทรพย ทงสองพบวา ในกรณของไทยเงนไหลเขาจานวนมากใชในการลงทนของภาคอสงหารมทรพย ทาใหราคาทดนสงขน นามาสการเกงกาไร และวกฤตการณธนาคาร

ในสงคมทมทงสนคาทมการคาระหวางประเทศและไมมการคา (tradable and non-tradable goods) เงนลงทนไหลเขาทาใหการใชจายในประเทศสงขนและอตราแลกเปลยนทแทจรงแขงคาขน ซงสอดคลองกบการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพด

เสถยรภาพของอตราแลกเปลยนระหวางเงนบาทกบดอลลารสหรฐและสวนตางของอตราดอกเบยทคอนขางสงเปนปจจยทดงดดเงนทนไหลเขาและสงผลใหหนตางประเทศสงขน Jeanneau and Micu (2002) ศกษาการปลอยเกนก ใหประเทศเกดใหมของธนาคารระหวางประเทศ ซงเปนเหตการณสาคญประการหนงของตลาดการเงนระหวางประเทศในทศวรรษ 2530 โดยทธนาคารเหลานนพยายามแสวงหากาไรจากสวนตางของอตราดอกเบยและอตราแลกเปลยนทคงท ซงเงนก เหลานนเปนหนระยะสน โดยสดสวนของเงนก ระยะสนสวนใหญปลอยก ใหกบประเทศในเอเชย

6.2 หนตางประเทศ

สาหรบหนตางประเทศ เนองจากการดาเนนนโยบายการคลงเกดดล ทาใหหนสาธารณะทเปนหน

ตางประเทศลดลง ในทางกลบกน หนตางประเทศของเอกชนปรบตวสงขนจาก รอยละ 14 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 58 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2538 เมอพจารณาระยะเวลาชาระหน จะพบวา หนระยะสนเพมขนจากรอยละ 7 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ. 2530 เปนรอยละ 36 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศในป พ.ศ.2538 ในขณะทหนระยะยาวเฉลยอยในระดบรอยละ 30 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (โปรดดรปท 8)

เมอพจารณาความสามารถในการชาระหน โดยคานงถงหนระยะสนดวย เราจะพบวาในป พ.ศ.2538 เรมมความไมสมดลของหนตางประเทศและการจดการ และมแนวโนมทจะเกดปญหาขาดสภาพคลองระยะสน เมอสดสวนของสตอกเงนสารองทมอยตอภาระทตองชาระหนตางประเทศ(ทงดอกเบยทตองชาระและเงนตนทครบกาหนด)ตา

20

ความสามารถในการชาระหนของไทย แสดงไวในตารางท 32 และ 33 โดยทตารางท 32 เปนขอมลทรายงานไวในเอกสารของตางประเทศ จากแหลงขอมล 3 แหลงคอ World Bank, Bank for International Settlements (BIS) and OECD และสรปไวใน Corsetti, Pesenti and Roubini (1999) ในขณะทตารางท 33 แสดงขอมลจาก ธปท. ตารางทงสองชใหเหนวา ภาระการชาระหนตางประเทศและหนระยะสน มสดสวนทสงกวาสารองเงนตรา ตงแตป พ.ศ. 2535 อยางไรกตาม ตวเลขดงกลาวไดเพมสงขนอยางมากในป พ.ศ. 2538 สดสวนของภาระการชาระหนและหนระยะสนสงกวาสารองเงนตราถงรอยละ 60 ของสารองเงนตรา แสดงใหเหนถงความเปราะบางตอการโจมตคาเงน

รปท 8: หนตางประเทศ จ าแนกตามประเภทของลกหน และระยะเวลาการช าระหน

ทมา: คานวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย และสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ขนาดของสารองเงนตราระหวางประเทศทสงชวยพยงการขาดดลบญชเดนสะพดและรกษาความนาเชอถอของระบบอตราแลกเปลยนแบบตายตวในอดต ดชนทใชวดระดบของสารองเงนตราระหวางประเทศทเพยงพอ คอ จานวนเดอนทสามารถนาเขาสนคาได อยางไรกตามในปจจบน การไหลออกอยางรวดเรวของเงนทนเพอการเกงกาไรสงผลกดดนตอระดบสารองเงนตราระหวางประเทศมากกวาแรงกดดนจากการขาดดลการคา ดงนนตวชวดดวยจานวนเดอนทนาเขาไดอาจไมเหมาะสมนน ดชนทดกวาคอ สนทรพยทเปนตวเงนตอทนสารองระหวางประเทศ (money assets/foreign reserves) เนองจากเมอเกดวกฤตการณเงนตราหรอความตระหนก สนทรพยตวเงนสภาพคลองสามารถเปลยนเปนเงนตราตางประเทศไดงาย ในขณะท Calvo (1998) เสนอใหใช ปรมาณเงนตามคานยามอยางกวาง (M2) ตอสารองเงนตราระหวางประเทศ เปนตววด

21

ระดบของเงนสารองระหวางประเทศทเหมาะสมขนอยกบปรมาณของหนตางประเทศระยะสนและ การไหลเขาเพอลงทนในตลาดหลกทรพย ในขณะทบางการศกษาเสนอวาควรรวมถงเงนก ระยะสนของธนาคาร Athukorala and Warr (2002) ใชนยามเงนทนเคลอนยายอยางกวางโดยครอบคลม (1) เงนกระยะสนของธนาคาร (2) การลงทนในหลกทรพย (3) ดลบญชธนาคารของผ มถนฐานนอกราชอาณาจกรและหนการคา ทงสองวพากษวาการใชปรมาณเงนตามความหมายอยางกวางวดเงนทนเคลอนยายกวางเกนไปเพราะรวมปรมาณเงนบางสวนทไมเคลอนยายงาย

Athukorala and Warr (2002) ไดคานวณดชนสดสวนความพอเพยงของทนสารอง (reserve adequacy ration) ซงคานวณจากทนสารองเงนตรา และทนทเคลอนยายงายของประเทศเกดใหมทมปญหาวฤตการณเงนตราและไมเกดปญหาพบวา ดชนสดสวนความพอเพยงของทนสารองของประเทศทเกดวกฤตการณมแนวโนมแยลง ในขณะทประเทศทไมเกดวกฤตมการเพมขนของเงนทนเคลอนยายงายตา หรอมเงนสารองทมากพอทจะรองรบเงนทนเหลานน นอกจากนทงสองยงไดคานวณดชนตวอน เชน จานวนเดอนทสามารถนาเขาไดดวยสารองเงนตางประเทศ พบวาดชนดงกลาวไมไดสะทอนการเพมขนของเงนทนเคลอนยายงาย อกทงคอนขางคงทหรอมคาดขนในประเทศทเกดวกฤตการณ สวนสดสวนระหวางสารองเงนตางประเทศกบ M2 สอดคลองกบดชนสดสวนความพอเพยงของทนสารอง แตดชนดงกลาวไดรบผลกระทบจากการพฒนาตลาดการเงนซงไมเกยวของกบสงทตองการวด สดทายคอสดสวนเงนกตางประเทศระยะสนตอเงนตางประเทศ พบวามความแตกตางระหวางประเทศสองกลม แตดชนดงกลาวไมคอยสอดคลองกบดชนสดสวนความพอเพยงของทนสารอง เมอเปรยบเทยบในกลมประเทศทมปญหาวกฤตการณดวยกน (ดความเพยงพอของเงนตราระหวางประเทศในตารางท 34)

บางงานวจย เชน Huhne (1998) และ Eichengreen (1999) ใชโครงสรางระยะเวลาการใหก ยม (Maturity Structure) เงนกตางประเทศเปนตววดความสามารถในการตานทานการโจมตคาเงน

กอนทธนาคารแหงประเทศไทยจะประกาศลอยตวคาเงนบาท ธนาคารแหงประเทศไทยไดใชธรกรรมในตลาดลวงหนาในการปกปองคาเงนบาท แมวาในบญชจะแสดงวามเงนสารองอย 37 พนลานดอลลารสหรฐ แตฐานะการเงนสทธเมอหกธรกรรมลวงหนาแลวเหลอเพยงแค 2.5 พนลานดอลลารสหรฐ (ศปร.)

6.3 อตราแลกเปลยนของเงนบาท

ตงแตป 2521 ไทยใชระบบอตราแลกเปลยนแบบตะกราเงนซงมสดสวนของเงนดอลลารสหรฐ เงนเยนญป น และเงนตราสกลอนในสดสวนทเหมาะสมกบความเชอมโยงกบประเทศอนๆ แตอยางไรกตามในทางปฏบตแลว เงนดอลลารสหรฐจะมนาหนกคอนขางมากในตะกราเงน ทงทญป นเปนตลาดสงออกทใหญทสด และเปนตนกาเนดสนคาวตถดบทไทยนาเขา อกทงยงเปนเจาหนรายใหญ

22

อยางไรกตาม อตราแลกเปลยนทแทจรงของไทยแขงคาขนอยางตอเนองซงอตราแลกเปลยนทแทจรงแขงคาขน สงผลกดดนตอการสงออกของประเทศ นอกจากนสดสวนของการสงออกของจนในขนาดการสงออกของโลกสงขน6 (โปรดดเชงอรรถ 15 ใน Corsetti et al. 1999) งานศกษาเกยวกบตวแปรพนฐานทางเศรษฐกจมหภาคของไทยกอนวกฤตการณเงนตราในป 2540 พบวาตวแปรทางเศรษฐกจหลายตวมแนวโนมแยงลง โดยทตวแปรทางเศรษฐกจทมการอางถงมากทสด กคอการแขงคาขนอยางรวดเรวของอตราแลกเปลยนทแทจรง อนสงผลตอการขาดดลการคา

Rajan, et al. (2004) ไดศกษาการกาหนดอตราแลกเปลยนทผดพลาด (Exchange Rate Misalignment) ของไทยกบประเทศคคาทสาคญของไทยสองประเทศคอสหรฐอเมรกา และญป น โดยคานวณหาอตราแลกเปลยนทมประสทธภาพแทจรง (Real Effective Exchange Rate: REER)7 ในการคานวณอตราแลกเปลยนทมประสทธภาพแทจรง อตราแลกเปลยนตวเงน และดชนราคาสนคาตางประเทศจะถวงนาหนกดวยสดสวนสนคาเขา หรอสนคาออก หรอทงสนคาทสองชนดกได Rajan และคณะพบวาชวงระหวาง มถนายน 2538 ถง เมษายน 2540 คาเงนดอลลารแขงขนรอยละ 50 เมอเทยบกบเยนญป น สงผลคาเงนบาทแขงขนเมอเทยบกบเงนญป น

นอกจากน ดชนราคาสนคาทงในประเทศและตางประเทศกสามารถใชตวแปรราคาไดหลายชนด ดงท Athukorala and Warr (2002) ไดสรปสตรทใชการคานวณ 3 รปแบบ (ดตารางท 35) โดยททงสองคดวาการคานวณแบบท 1 (REER1) ซงใชดชนราคาผผลต(หรอขายสง)ของตางประเทศ ดชนราคาผบรโภคในประเทศ และถวงนาหนกดวยสดสวนสนคาสงออก สามารถสะทอนราคาเปรยบเทยบระหวางสนคาทมการคาและไมมการคาระหวางประเทศไดคอนขางดและดกวาการคานวณแบบทเหลอ เนองจากดชนราคาผผลตมกจะถกครอบงาดวยสนคาทมการคาระหวางประเทศ (tradable)

อตราแลกเปลยนทแทจรงแบบทสอง (REER2) หรอ J.P. Morgan Index ใชดชนราคาผผลตในสนคาทมใชอาหารของประเทศคคา (non-food producer prices) เปนตวแทนดชนราคาสนคาตางประเทศ และใชดชนราคาผผลต(ดชนราคาขายสง)แทนดชนราคาสนคาในประเทศ โดยทดชนราคาผผลตจะสะทอนราคาของสนคาทมการคาระหวางประเทศ ทาใหทราบถงการเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยน อตราแลกเปลยนทแทจรงจากการคานวณนจะใชเปนตวชวดการแขงขนระหวางประเทศ (international competitiveness) ของสนคาทมการคาระหวางประเทศ (tradable goods) มใชเปนตววดการแขงขนใน

6 ววาทะเกยวกบผลของการลดคาเงนของจนตอวกฤตการณเงนตราในภมภาคนยงเปนทถกเถยงกนอย (Liu, Noland, Robinson and Wang (1998) และ Fernald, Edison and Loungani (1998)) 7 REER = EP*/P โดยท E คอ อตราแลกเปลยนทเปนตวเงน, P* คอ ดชนราคาสนคาตางประเทศ และ P คอ ดชนราคาสนคาในประเทศ

23 ประเทศระหวาง tradable กบ non-tradable goods ซงนาจะเปนตวชถงความสามารถในการปองกนคาเงน

ในขณะท อตราแลกเปลยนทแทจรงแบบทสาม (REER3) เปนวธทงานวจยขององคกรการเงนระหวางประเทศ และ ธนาคารโลกชอบใช โดยคานวณจากดชนราคาผบรโภคของประเทศคคาถวงนาหนกดวยขนาดการคาหารดวยดชนราคาผบรโภคในประเทศ

7 นโยบายเศรษฐกจมหภาคของไทย พ.ศ. 2530-2540

7.1 นโยบายการคลง

กระทรวงการคลงเหนวาเศรษฐกจไทยในชวงทศวรรษท 2530 ขยายตวสงและมเสถยรภาพอยาง

ตอเนองมาโดยตลอด รวมทงฐานะทางการเงนการคลงของประเทศมความมนคงมากขน จงมการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจ โดยการปฏรประบบภาษอากร เพอใหระบบภาษมความเปนกลาง เปนธรรม และลดการบดเบอนซงชวยเพมประสทธภาพและการแขงขน นอกจากนยงรเรมการปรบปรงแกไขและพฒนาระบบการเงนใหมความเปนสากลและเสรมากขน เพอสงเสรมและผลกดนใหประเทศกาวไปสศนยกลางทางการเงนในภมภาค

ในดานการคลง มการนาระบบภาษมลคาเพมมาใช การปรบปรงโครงสรางพกดอตราภาษศลกากร การปรบปรงโครงสรางภาษสรรพสามต การปรบปรงภาษทองถน ในสวนของการประมาณการรายรบมการนาประมาณการรายไดสทธ ซงเปนรายไดหลงการหกคนภาษมาใช (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป.: 90-91)

ในวสยทศนกระทรวงการคลงซงปรากฏในเอกสารเนองในโอกาสครบรอบ 120 ปของกระทรวงในป พ.ศ. 2538 (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป., 136) เหนวาการดาเนนนโยบายการคลงทผานมามลกษณะตงรบ โดยการรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดมาโดยตลอด ซงเปนผลดอยางมากตอระบบเศรษฐกจไทย และเปนสงจาเปนทตองรกษาไวตลอดไป แตนโยบายในระยะตอไปจะตองมลกษณะเปนนโยบายเชงรกมากขน คอ จะตองทาหนาทในการกาหนดทศทางเดนของเศรษฐกจไทยไปขางหนาอยางมนคง

ในหวขอตอไปเราจะพจารณา นโยบายการคลงทงทางดานรายจายและรายรบ 7.1.1 นโยบายดานรายจาย

24

กระบวนการกาหนดนโยบายดานรายจาย ผานกระบวนงบประมาณเปนเครองมอสาคญของรฐบาลในการบรรลเปาหมายทางเศรษฐกจ ซงหากพจารณาแนวนโยบายดานรายจายจะชวยใหเราสามารถทราบแนวทางและมมมองของผ กาหนดนโยบายตอเศรษฐกจไทย

ในการกาหนดวงเงนงบประมาณเบองตนจะเปนหนาทของหนวยงานหลก 4 หนวยงาน ไดแก สานกงบประมาณ ธนาคารแหงประเทศไทย สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และกระทรวงการคลง โดยหนวยงานดงกลาวประชมรวมกนเพอกาหนดวงเงนงบประมาณทสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ จากประสบการณในอดต ขนนางวชาการมบทบาทคอนขางสงในการดาเนนนโยบายดานงบประมาณ และมแนวโนมทยดถอการธารงวนยการคลงทคอนขางเขมแขง อกทงบทบญญตใน พรบ.วธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 กมขอจากดของการขาดดลการคลง

ในงานศกษานผ เขยนพจารณาแนวทางการดาเนนนโยบายการคลงในแตละปงบประมาณจากเอกสารงบประมาณโดยสงเขปประจาป 2530-2540

ในชวงปลายทศวรรษ 2520 ประเทศไทยเผชญกบปญหาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ สงผลใหการดาเนนนโยบายการคลงในชวงดงกลาว รฐบาลเนนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจตอเนองมายงตนทศวรรษท 2530 แตอยางไรกตามรฐบาลยงคงมงเนนการเรงรดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ในงบประมาณป 2530 “นโยบายดานการคลงทใชเปนแนวทางในการจดทางบประมาณ ... เปนการผสมผสานกนระหวางนโยบายในการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และนโยบายการพฒนาประเทศใหมอตราการเจรญเตบโตทสงพอสมควร” (สานกงบประมาณ 2530, 1) ในเอกสารงบประมาณป 2530 ผกาหนดนโยบายมองวาการรกษาเสถยรภาพแตเพยงอยางเดยวสงผลใหเกดปญหาการวางงานและเศรษฐกจตกตา นอกจากนการจดทางบประมาณมการกาหนดระดบรายจายทตงใจไวสงกวาประมาณการรายได สงผลใหงบประมาณขาดดลรอยละ 3.5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

“การจดทางบประมาณในปงบประมาณ 2531 ยงคงมแนวทางทมงสนองนโยบายการเรงรดฟนฟเศรษฐกจของประเทศใหเจรญในอตราทสงและมเสถยรภาพ” (สานกงบประมาณ 2531, 1) งบประมาณป 2531 มแนวทางในการจดสรรรายจายดานการลงทนภาครฐเพมขน และกาหนดกรอบการขาดดลใหเหมาะสมกบความสามารถของระบบเศรษฐกจ โดยลดอตราการขาดดลงบประมาณเหลอรอยละ 3.4 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

งบประมาณป 2532 พยายามมงเนนใหมการกาหนดวงเงนงบประมาณใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ และลดการขาดดลงบประมาณเพอใหสอดคลองกบเปาหมายการรกษาความมนคงทางเศรษฐกจ นอกจากนยงคงเนนการลดสดสวนรายจายประจา และเพมรายจายลงทนโดยเฉพาะการลงทนใหโครงสรางพนฐาน (สานกงบประมาณ 2532, 1) เปาหมายการขาดดลงบประมาณลดลงเหลอรอยละ 1.5 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ อกทงพยายามบรรเทาภาระหนโดยการชาระหนกอนกาหนด

25

แนวทางการจดทางบประมาณป 2533 มงเนนการขยายตวทางเศรษฐกจ การรกษาเสถยรภาพ การกระจายรายไดและแกไขปญหาความยากจน การปรบปรงโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ และการเพมศกยภาพทรพยากรมนษย โดยทวงเงนงบประมาณยงคงมเปาหมายขาดดล แมวาจะลดลงเหลอเพยงรอยละ 1.3 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

อตราการเจรญเตบโตทสงอยางตอเนอง สงผลใหงบประมาณป 2534 เปนงบประมาณแบบสมดล โดยทแนวทางในการจดสรรงบประมาณทสาคญคอ การรกษาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในอตราสงอยางตอเนองและมเสถยรภาพ นอกจากนยงมเปาหมายดานการกระจายผลการพฒนา การพฒนาทรพยากรมนษย และการเพมขดความสามารถทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปงบประมาณ 2535 กเปนงบประมาณสมดลตอเนองจากป 2534 โดยทรฐบาลมงหวงวาการดาเนนนโยบายงบประมาณสมดลจะชวยรกษาเสถยรภาพและความมนคงทางเศรษฐกจ (โปรดดขอวพากษของ ศปร. เกยวกบการดาเนนนโยบาย)

การจดทางบประมาณป 2536 ไดจดใหเหมาะสมกบแผนพฒนาฯฉบบท 7 และการเรงรดพฒนาเศรษฐกจ โดยมเปาหมายการขยายตวทางเศรษฐกจรอยละ 8.2 อตราเงนเฟอไมเกนรอยละ 5 และลดสดสวนการขาดดลการคา และดลบญชเดนสะพด งบประมาณในป 2536 เปนนโยบายงบประมาณแบบขาดดล เพอใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและภาระความจาเปนเพอเรงรดการดาเนนนโยบายของรฐบาล ทงๆทงบประมาณในปดงกลาวออกลาชากวาปกต อยางไรกตาม การประมาณการรายไดไดเปลยนแปลงจากระบบรายไดรวมเปนรายไดสทธ ซงหากพจารณารายไดรวมจะพบวางบประมาณป 2536 เปนงบประมาณเกนดล

ในป พ.ศ. 2537 เศรษฐกจไทยยงคงเตบโตอยางตอเนอง แตรฐบาลมองวาไทยยงมปญหาทางเศรษฐกจและสงคมบางประการทรฐบาลจาเปนตองเขามาดาเนนการ สงผลใหงบประมาณป 2537 เปนงบประมาณขาดดล โดยทรฐบาลเนนวาการขาดดลทเกดขนทงสองปงบประมาณไดพจารณาแลววาเหมาะสมและสอดคลองกบความจาเปนทตองใชจาย อกทงไมกอใหเกดผลเสยทางดานเศรษฐกจ การเงน การคลงของประเทศ

งบประมาณป 2538 พจารณาภาวการณและเปาหมายทางเศรษฐกจทพยายามรกษาอตราการเจรญเตบโต อตราเงนเฟอ และการขาดดลบญชเดนสะพดและดลการชาระเงน แลวจงกาหนดใหมการจดทางบประมาณสมดล ในงบประมาณโดยสงเขปป 2538 เรมมการรายงานรายจายภาครฐ ซงรวมเงนนอกงบประมาณ เชน รายจายรฐวสาหกจ ไวในรายงานงบประมาณ

แมวารฐบาลจะมโครงการเรงดวนหลายประการ งบประมาณป 2539 กจดทาในรปแบบงบประมาณสมดล โดยทมรายจายลงทนทคอนขางสง และจากดการขยายรายจายประจา

7.1.2 นโยบายดานภาษ

26

นโยบายดานภาษ การปฏรประบบภาษในป 2534 มการปรบปรงโครงสรางภาษเงนไดบคคลธรรมดา และการปรบปรงโครงสรางภาษเงนไดนตบคคล (โปรดด ตารางท 18, ปราณ 2545) วนท 1 ม.ค. 2535 กระทรวงการคลงนาระบบภาษมลคาเพม (Value Added Tax: VAT) มาใชแทนภาษการคาเดม เนองมโครงสรางของอตราภาษการคาทคอนขางซบซอน และความจาเปนของรฐในการหารายได โดยเปลยนมาใชภาษอตราเดยว หากสนคาใดมเหตผลทางเศรษฐศาสตรทจะเกบสงกวาอตราภาษมลคาเพมกใหเกบภาษสรรพสามต (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป.: 75)

ในสวนของภาษศลกากรมการนาระบบฮารโมไนซมาใชในการจดเกบภาษนาเขา และสงออก นอกจากนยงมการปรบปรงโครงสรางอตราภาษศลกากรใหม โดยไดปรบปรงจากเดมทมอตราตามราคาอยถง 39 อตรา ลดลงใหเหลอเพยง 5 อตรา

7.2 นโยบายการเงน

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) มหนาทหลกในการดาเนนนโยบายการเงนเพอรกษาเสถยรภาพ

ทางเศรษฐกจและใหเศรษฐกจดาเนนไปอยางราบรนเพอการกนดอยดของประชาชน (ธปท. 2537: 44) ธปท. เปนสถาบนสาคญทมอานาจหนาทเกยวกบระบบการเงนและเครดต จงมหนาทสาคญในการรกษาเสถยรภาพทางการเงนของประเทศ ซงการเงนจะมเสถยรภาพกตอเมอปรมาณเงนทหมนเวยนในประเทศมความสอดคลองกบความตองการเงนของระบบเศรษฐกจ ทงนเพอมใหระบบเศรษฐกจมสภาพคลองมากเกนไปหรอเกดภาวะเงนตงตว

ธปท. (2537) ใหคาจากดความของ นโยบายการเงน วาหมายถง “ความพยายามโดยจงใจของธนาคารกลางในอนทจะควบคมสถานการณทางดานปรมาณเงนและเครดต เพอใหบรรลจดมงหมายทางเศรษฐกจทกวางขวางบางประการ” (ธปท., 2537: 44) ขนตอนการดาเนนนโยบายการเงนโดยทวไปจะประกอบดวย การกาหนดเปาหมายทางเศรษฐกจ การกาหนดเปาหมายทางการเงนทสอดคลองกบเปาหมายทางเศรษฐกจ และการใชเครองมอทางการเงนเพอใหปรมาณเงนหรอสนเชอเปนไปตามเปาหมายทกาหนดไว (โปรดด ธปท. 2537: 45-46) ในชวงตนทศวรรษท 2530 ธนาคารแหงประเทศไทยกาหนดเปาหมายทางการเงนไว 3 เปาหมาย คอ ปรมาณเงนตามความหมายแคบ (M1) ปรมาณเงนตามความหมายกวาง (M2) และสนเชอเอกชน

เครองมอทธนาคารกลางใชควบคมปรมาณเงน ไดแก การซอขายหลกทรพยรฐบาลในตลาด การรบซอตวสญญาใชเงน การเปลยนแปลงอตราเงนสดสารองตามกฎหมาย การเปลยนแปลงอตราดอกเบยเงนทใหธนาคารพาณชยก ยม (อตราดอกเบยมาตรฐาน) และการเปลยนแปลงอตราดอกเบยเงนฝากและเงนใหก ยมของธนาคารพาณชย ซงเครองมอสดทายไดถกทยอยยกเลกไปในชวงป พ.ศ. 2532-2535

27

ในชวงระหวางป พ.ศ. 2530-2533 เปนชวงททางการไดแกไขปญหาและปรบโครงสรางทางเศรษฐกจการเงนและการคลงลลวงไปดวยด และมนใจวาเสถยรภาพทางเศรษฐกจทงภายในและภายนอกมความมนคงพอแลว จงไดดาเนนนโยบายกระตนใหเศรษฐกจมอตราขยายตวสงขน ตลอดจนดาเนนนโยบายใหโครงสรางทางเศรษฐกจสามารถรองรบและสนบสนนการเจรญเตบโตอยางตอเนองในระยะยาว ขณะเดยวกนกยงดแลมใหเศรษฐกจขยายตวสงเกนควรหรอขยายตวในลกษณะทบนทอนเสถยรภาพทางเศรษฐกจในอนาคต (ธปท. 2537:52)

ในดานนโยบายการเงน ในชวงตนทศวรรษ 2530 สภาพคลองในตลาดการเงนยงคงสงอยเนองจากภาวการณลงทนทยงไมฟนตวและการปลอยสนเชอทระมดระวงมากขน เนองจากปญหาวกฤตการณสถาบนการเงนในทศวรรษทผานมา ธนาคารแหงประเทศไทยไดออกพนธบตรรฐบาล 4 ครงในชวงป 2530-2534 เพอดดซบสภาพคลอง

ตอมาอตราการขยายตวของสนเชอทธนาคารพาณชยใหกบเอกชนเพมขนอยางรวดเรว และมบางสวนทเปนการก ยมแกกจการทไมเปนประโยชนตอเศรษฐกจ ธนาคารแหงประเทศไทยจงไดออกมาตรการมาเปนระยะๆ ไดแก การขอใหธนาคารปลอยสนเชออยางระมดระวง โดยเฉพาะสนเชอทใหแกกจการทไมเปนประโยชนโดยตรงตอการเพมผลผลตของประเทศ เชน การเกงกาไรในอสงหารมทรพย การนาเขาสนคาฟ มเฟอย และการบรโภคสวนบคคล มการจาจดวงเงนสนเชอประเภทเบกเกนบญช กาหนดใหธนาคารพาณชยจดทารายงานและกาหนดเปาหมายสนเชอจาแนกตามภาคเศรษฐกจ นอกจากนธนาคารแหงประเทศไทยยงไดเพมเพดานอตราดอกเบยเงนฝากและเงนก 2 ครงในป พ.ศ. 2533 เพอชะลดอตราเงนเฟอและการขาดดลบญชเดนสะพด

ในชวงครงหลงของป พ.ศ. 2534 การขยายตวของสนเชอและเงนฝากมความสมดลขน ธนาคารแหงประเทศไทยจงดาเนนนโยบายการเงนทผอนคลายลง แตจากการทอตราดอกเบยตางประเทศไดลดลงเปนลาดบ สงผลใหภาคเอกชนนาเงนทนจากตางประเทศเขามาเปนจานวนมาก สงผลใหสภาพคลองในระบบการเงนเพมสงขน กดดนใหธนาคารพาณชยลดอตราดอกเบยเงนฝากและเงนกลงหลายครง ธนาคารแหงประเทศไทยจงไดปรบอตราดอกเบยมาตรฐานลง 3 ครงในป 2536

มาตรการของธนาคารแหงประเทศไทยในชวงตนทศวรรษ 2530 สวนใหญเปนการเตรยมการพฒนาระบบการเงนของไทย เพอใหสถาบนการเงนของไทยมความสามารถแขงขนกบสถาบนการเงนตางประเทศ และเพอพฒนาใหไทยเปนศนยกลางการเงนในภมภาค (ธปท. 2537: 53)

การดาเนนนโยบายการเปดเสรการเงนตงแตป 2533 สงผลใหเศรษฐกจขยายตวอยางตอเนองจนถงป พ.ศ. 2538 เศรษฐกจทขยายตวสงโดยการพงพาเงนทนจากตางประเทศ ไดกอใหเกดปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด และปญหาเงนเฟอ ตนทนการก เงนจากตางประเทศทตากวาในประเทศจงใจใหเอกชนเรงนาเขาเงนทนจานวนมาก และไดนาไปใชในภาคธรกจทไมกอใหเกดประโยชนแกระบบเศรษฐกจ โดยเฉพาะอสงหารมทรพย แมวาทางการจะไดมมาตรการชะลอสนเชอแลวกตาม (ธปท. 2541: 54)

28

ในป พ.ศ. 2536 ทางการไดผอนคลายขอกาหนดเกยวกบการควบคมกจการวเทศธนกจ โดยเฉพาะสาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ เกยวกบสนทรพยทตองดารงไวในประเทศ การดารงเงนกองทน การกาหนดอตราสวนการกอภาระผกพนตอเงนกองทน การดารงสนทรพยสภาพคลอง และการผอนผนใหเงนฝากของกจการวเทศธนกจไมตองนามาคานวณในรายการสนเชอสชนบท (ธปท. 2541: 55)

ในป พ.ศ. 2537 สนเชอยงคงขยายตวสงและมการพงพาเงนทนจากตางประเทศโดยเฉพาะเงนไหลเขาของธนาคารพาณชยอนเปนผลพวงจากความตองการสนเชอของกจการวเทศธนกจ ทาใหความผนผวนของการเงนระหวางประเทศมอทธพลตอภาวการณเงนในประเทศมากขน ธนาคารแหงประเทศไทยไดดาเนนนโยบายการเงนอยางระมดระวง โดยขนอตราดอกเบยมาตรฐานรอยละ 0.5 ในขณะเดยวกนไดผอนคลายการเคลอนยายเงนไปลงทนในตางประเทศและการก ยม สวนการกากบและพฒนาสถาบนการเงน ธนาคารแหงประเทศไทยไดอนญาตใหธนาคารพาณชยประกอบกจการวเทศธนกจสาขาตางจงหวด พรอมทงไดออกมาตรการผอนคลายขอกาหนดการประกอบวเทศธนกจสาขาตางจงหวด

ในชวงป 2538-2539 ทางการไดดาเนนมาตรการทางการเงนอยางเขมงวดเพอรกษาเสถยรภาพและความสมดลทางเศรษฐกจ เนองจากในชวงนประเทศไทยประสบปญหาการขาดดลบญชเดนสะพดเพมขนอยางมาก แตปญหาดงกลาวไดรบการชดเชยจากการไหลเขาของเงนทนจากตางประเทศเปนจานวนมากทาใหยอดเงนทนสารองระหวางประเทศเพมสงขน ในชวงตนป 2538 ไดเกดปญหาวกฤตการณการเงนในประเทศเมกซโกสงผลใหเกดความผนผวนในตลาดเงนผนผวน ทาใหทาการจาตองออกมาตการหลายดานโดยมวตถประสงคหลายๆดาน ไดแก เพอชะลอการใชจาย ดดซบสภาพคลอง ชะลอการขยายตวของสนเชอ และการไหลเขาของเงนทนระยะสน อนเปนการเสรมสรางเสถยรภาพในตลาดเงนและเศรษฐกจ

คณะกรรมการศกษาและเสนอแนะมาตรการเพมประสทธภาพการบรหารจดการระบบการเงนของประเทศ หรอ ศปร. (2541) ไดศกษาการกาหนดนโยบายการเงนในชวง พ.ศ. 2533 ถงครงแรกของป พ.ศ. 2539 และสรปการดาเนนนโยบายไวในบทท 1 ของรายงานผลการวเคราะหและวนจฉยขอเทจจรงเกยวกบสถานการณวกฤตทางเศรษฐกจ ประเดนสาคญทรายงานดงกลาวพดถงคอ ยทธศาสตรการเชอมตลาดทนและตลาดเงนในประเทศกบตลาดตางประเทศ เพอใหประเทศไทยเปนศนยกลางทางการเงนในภมภาค ซงจาเปนตองผอนคลายขอจากดและอปสรรคทกดขวางการไหลเขาออกของเงนทน ในขณะเดยวกนกตองมมาตรการเสรมสรางความมนคงเพมขนใหแกสถาบนการเงน

อยางไรกตามมาตรการเพอเสรมสรางความมนคงมไดปรบปรงเทาทควร และเทาทธนาคารแหงประเทศไทยไดดาเนนการไปกมลกษณะทผอนคลายมากกวาเขมงวด (ศปร., ขอ 4) นอกจากนการอนญาตใหมการประกอบกจการวเทศธนกจ ในขณะทไทยยงคงกาหนดอตราแลกเปลยนระหวางเงนบาทและดอลลารสหรฐทคอนขางคงท ทาใหเงนไหลเขาประเทศอยางไมหยดยง (ศปร., ขอ 5) แมวาในชวงปลายทศวรรษท 2530 อปสงคในประเทศเพมสงขนอยางมาก และธนาคารแหงประเทศไทยกพยายามดาเนนมาตรการเพอแกไข แตกเปนมาตรการทออนเกนไป อกทงการเชอมโยงตลาดเงนและตลาดทนในประเทศ

29 กบตางประเทศไดลดสมรรถภาพของธนาคารแหงประเทศไทยในการดาเนนนโยบายการเงน โดยเฉพาะเมอกาหนดอตราแลกเปลยนแบบตะกราเงนซงทการเคลอนไหวแคบ (ศปร., ขอ 10-13)

ศปร.ไดทบทวนแนวนโยบายของธนาคารแหงประเทศไทยและไดขอสรปวา ถงทางเลอกตางๆทสามารถดาเนนไดเพอปองกนความผนผวนทเกดขนกบเศรษฐกจไทย เชน การดาเนนนโยบายเงนทนไหลเขาเสร ตองดาเนนการพรอมกบนโยบายอตราแลกเปลยนทคอนขางยดหยน หรอการดาเนนนโยบายการคลงเพอลดความรอนแรงของระบบเศรษฐกจ รวมถงการดแลเงนทนไหลเขาอยางเขมงวด (โปรดด ศปร. ขอ 55)

การพฒนาระบบการเงนของไทย จากการทสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและการเงนของโลกเปลยนคอนขางมากในชวงทศวรรษท

2530 ตลาดการเงนระหวางประเทศมความใกลชดกนมากขนและมการรวมกลมทางเศรษฐกจ นอกจากน ยงมความพยายามในการนาประเดนการคาบรการทางการเงนเขามาอยในการเจรจาการคาภายใตแกตต สงผลกระทบตอเศรษฐกจไทย หนวยงานของรฐและเอกชนไทยพยายามปรบนโยบายและการดาเนนงานใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน

ธปท. เหนวาการเปลยนแปลงดงกลาวมผลกระทบตอสถาบนการเงนและระบบการเงนไทยดงน (1) ระบบการเงนไทยจะตองเปดเสรมากขน เนองจากไทยเปนสมาชกแกตต และภายใตหลกการเปดเสร ระบบการเงนไทยจะตองเปดเสรมากขนเปนลาดบ ซงสอดคลองกบนโยบายของทางการ(2) สถาบนการเงนจะตองเผชญการแขงขนทมากขน (3) ววฒนาการทางบรการ เครองมอ และตราสารทางการเงนใหมๆ (4) การเปลยนแปลงดานกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ

ธปท. ไดดาเนนการพฒนาระบบการเงน เพอสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจอยางมเสถยรภาพ ลดอปสรรคการระดมเงนทน สงเสรมการออมในประเทศ และการปรบปรงขอกาหนดของสถาบนการเงน เพอรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนและสามารถแขงขนกบตางประเทศได การพฒนาระบบการเงนมเปาหมายเพอยกระดบระบบการเงนของประเทศใหมศกยภาพรองรบการเปดตลาดการเงนตามแนวโนมสากล และการวางพนฐานทจะพฒนาเปนศนยกลางทางการเงนแหงใหมในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ธปท. 2537: 56)

ธปท. ไดกาหนดแนวนโยบายในการพฒนาระบบการเงนไว 4 ดาน คอ ดานทหนง การผอนคลายทางการเงน อนไดแก อตราดอกเบย การปรวรรตเงนตลาด การผอนคลายขอจากดการบรหารสนทรพยของสถาบนการเงน การขยายขอบเขตการประกอบธรกจของสถาบนการเงน ดานทสอง การปรบปรงการกากบตรวจสอบ ดานทสาม การพฒนาระบบการชาระเงน ดานทส การพฒนาตราสารทางการเงน (โปรดด ธปท. 2537: 56-61)

30

ธปท. ไดเรมดาเนนมาตรการแผนปฏรประบบการเงนอยางจรงจงตงแตป พ.ศ. 2533 โดยเรมแผนพฒนาระบบการเงนไทยขนท 1 (พ.ศ. 2533-2535) และแผนพฒนาระบบการเงนขนท 2 (พ.ศ. 2536-2538) ทงนมวตถประสงค 3 ประการ คอ เพอเพมประสทธภาพของระบบการเงนไทย ทงในดานการระดมทนและการจดสรรทรพยากรทางการเงนใหสอดคลองกบโครงสรางทางเศรษฐกจ เพอเพมระดบการออมของประเทศ โดยเสนอรปแบบการออกใหมๆ และเพอปฐานรองรบการพฒนาประเทศไปสการเปนศนยกลางทางการเงนในภมภาคในอนาคต

การดาเนนงานตามแผนปฏรปขนท 1 และ 2 มดานตางๆ คอ การผอนคลายขอจากดทางการเงนการปรบปรง การดแลกากบ และตรวจสอบสถาบนการเงนใหเปนไปตามมาตรฐานสากล การพฒนาตราสารและบรการทางการเงน การพฒนาระบบการชาระเงน การระดมเงนออม และการพฒนาไทยเปนศนยกลางทางการเงน โดยการอนญาตใหมการจดตงวเทศธนกจเพอทาหนาทใหบรการก ยมระหวางประเทศ

ผลการดาเนนการปฏรป ในป พ.ศ. 2538 (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป.: 154) ทาใหภาคการเงนขยายตวอยางรวดเรว ทงเพมขนของสดสวนปรมาณเงนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในขณะทดานกวางมการขยายกจการสาขาของธนาคารพาณชยเพมขน นอกจากนยงมการจดตงสถาบนการเงนเพอใหบรการแกประชาชนเพมขน ดานโครงสรางดอกเบยมการเคลอนไหวทใกลเคยงกบตลาดโลกมากขน อยางไรกตามสวนตางระหวางอตราดอกเบยเงนกและเงนฝากของธนาคารยงอยในระดบทสง

ในดานประสทธภาพในการดาเนนงานพบวาสดสวนของคาใชจายในการดาเนนงานตอสนทรพยรวมมคาลดลง ในขณะทกาไรสทธตอสนทรพยรวมมแนวโนมเพมสงขน สวนสนเชอดอยคณภาพ (Non-performing Loan) อยในระดบทไมสงมากนก ธปท.เหนวาเปนเพราะการปรบปรงการกากบดแลของ ธปท. อกทง สถาบนการเงนมความพรอมในการแขงขนในตลาดสากลมากขน สวนชองทางการระดมเงนออม และระดมทนระยะยาวมชองทางเพมมากขน

7.3 นโยบายการบรหารหนสาธารณะ

ในชวงทศวรรษท 2530 รฐบาลไมมความจาเปนตองชดเชยการขาดดลงบประมาณ เนองจาก

รฐบาลมงบประมาณเกนดลโดยตลอด ดงนนรฐบาลจงใชเงนคงคลงสะสมทเพมขน ในการลดภาระหน รฐบาลทมอย มาตรการทกระทรวงการคลงนามาใชในชวงเวลาดงกลาว ไดแก การชาระหนกอนกาหนด สาหรบกรณทมอตราดอกเบยสงหรอมความเสยงทางอตราดอกเบยสง ททาเชนนไดกตอเมอมเงอนไขอนญาต การก ใหมแทนหนกอนเดม (Refinance) ในกรณทมดอกเบยสงและสามารถก ใหมในอตราดอกเบยทตากวา ทงนเพอลดตนทนทางการเงน การทาสวอปเงนตราตางประเทศเพอปรบลดสดสวนของหนทเปนเงนตราสกลตางๆ ใหสอดคลองเหมาะสมกบรายไดทเปนเงนตราตางประเทศ และการถอทรพยสน

31 ของธนาคารแหงประเทศไทย เพอเปนการลดความเสยงจากความผนผวนของอตราแลกเปลยน และการซอเงนตราตางประเทศลวงหนาเพอเตรยมชาระหนลวงหนา (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป.: 14)

สานกงานเศรษฐกจการคลงมบทบาทในการกากบ ควบคม วางแผนและการดาเนนนโยบายก เงนจากตางประเทศของรฐบาลและรฐวสาหกจ แนวทางเกยวกบการดาเนนนโยบายหนสาธารณะ คอ “รกษาวนยการก เงน โดยคานงถงความจาเปนในการรกษาระดบอตราการพฒนาประเทศไวในระดบสง ลดตนทนการก เงนและบรหารเงนก เพอรกษาระดบความเชอถอของประเทศไวในระดบทสง” (กระทรวงการคลง, ม.ป.ป.:89)

กรมบญชกลางเปนหนวยงานทไดรบมอบหมายใหจดหาเงนก ในประเทศเพอชดเชยการขาดดลโดยอาศยอานาจตาม มาตรา 9 ทว ของ พรบ.วธการงบประมาณ 2502 และ ทแกไขเพมเตม ซงวงเงนก ในประเทศจะถกพจารณารวมกนกบหนวยงานทเกยวของ การดาเนนการก เงนอาจใชวธออกตวเงนคลง พนธบตรและตราสารอนๆ หรอสญญาก เงน และเพดานการกอหนตางประเทศ ของรฐบาล ไมเกนรอยละ 9 ของรายไดเงนตราตางประเทศ

8 ผลปฏบตการของระบบเศรษฐกจไทย พ.ศ. 2530-2540

8.1 การเตบโตทางเศรษฐกจ

การเตบโตของเศรษฐกจไทยในชวงทศวรรษท 2530 เปนปรากฎการณทนาประทบใจยง หากไมนบ

ปญหาเศรษฐกจฟองสบ ปญหาสถาบนการเงน และการจดการเศรษฐกจมหภาค อตราการเตบโตเฉลยรอยละ 9.9 ตอปในชวงระหวางป พ.ศ. 2530 และ พ.ศ. 2538 และการเตบโตเรมลดลงในป 2539 จากการชะลอตวของการสงออกและการลงทน (ดรปท 9)

รปท 9: อตราการเปลยนแปลงของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

ทมา: คานวณจากขอมลของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

32

8.2 ความยากจน8 ปราณ (2545) กลาวไววา “ความยากจนเปนคาทแสดงถงความขดสน ขาดแคลน และไมพอเพยง

ซงความรสกขาดแคลนและไมเพยงพอมหลายมต” การศกษาสภาวะความยากจนในงานวชาการเศรษฐศาสตรจะเปนการศกษาการขาดแคลนปจจยส หรอความจาเปนพนฐาน โดยใชรายไดมาเปนตวชวดวาใครบางทมรายไดไมเพยงพอในการเขาถงปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ โดยทการวดความยากจนตามแนวทางดงกลาว เราเรยกวาเปน การวดความยากจนสมบรณ

งานวจยทศกษาความยากจนของไทยจะวดความยากจนแบบสมบรณโดยใชเกณฑรายไดขนตาทเรยกวา เสนความยากจน (Poverty Line) ทคานวณจากมลคาขนตาของอาหารทจาเปนตอการยงชพ บวกกบคาใชจายอนๆทจาเปน ปราณ (2545) ไดรวบรวมขอมลเกยวกบอตราสวนคนยากจนตอประชากรจากงานวชาการตางๆ ทใชขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคม

จากตารางท 36 แนวโนมความยากจนระหวางป 2529-2541 จากงานของ สศช. (2543) World Bank (2001) สมชย (2544) ซงใชเสนความยากจนของทางการเหมอนกน พบวาในชวงป 2529-2539 สดสวนของประชากรทตกอยในสภาวะยากจนลดลงจากรอยละ 32.6 ในป 2531 เหลอรอยละ 11.4 ในป 2539 โดยทสดสวนของประชากรทตกอยในสภาวะยากจนเพมขนเลกนอยหลงวกฤตเศรษฐกจในป 2540 หากพจารณาเปนรายภาคจะพบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมสดสวนของผ ทตกอยในสภาวะยากจนมากทสด (ตารางท 37)

อตราการเตบโตทสงมากในชวงทศวรรษ 2530 มสวนทาใหรายไดของประชาชนทกคนมรายไดเพมสงขน และทาใหสดสวนของคนทอยในสภาวะยากจนลดนอยลง อยางไรจากขอมลขางตนเรายงไมทราบวาคนกลมใดทมรายไดเพมขนในอตราทสงกวาคนกลมอนๆ เราจาเปนตองสารวจงานเกยวกบการกระจายรายไดซงกลาวถงในหวขอตอไป

8.3 การกระจายรายได

แนวคดเกยวกบการกระจายรายไดซงพจารณาวารายไดจากผลผลตทระบบเศรษฐกจผลตขนมา

กระจายไปสปจจยการผลตใดบาง กบ การกระจายรายไดระดบบคคลหรอครวเรอน ซงเปนการวเคราะหทมการศกษาอยางแพรหลาย (ปราณ, 2545) การศกษาเกยวกบการกระจายรายไดของไทยเกอบทงหมดเปนงานทศกษาการกระจายไดของบคคล ซงใชขอมลจากรายงานสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคม อยางไรก

8เนอหาในสวนท 8.2 และ 8.3 ใชขอมลจาก ปราณ (2545)

33 งานวจยเหลานนกมความแตกตางในดานแนวคดเกยวกบการวดรายไดของครวเรอน หรอการถวงนาหนกทแตกตางกนสงผลใหการเปรยบเทยบขอมลของงานคนละชนทาไดยาก

ปราณ (2545) จงไดคานวณขอมลการกระจายรายไดทมแนวคดเรองรายได วธการคานวณและถวงนาหนกทสอดคลองกน ตวชวดการกระจายรายไดจากงานดงกลาวไปแสดงไวในรปตอไปน

รปท 10: การกระจายรายไดระหวาง พ.ศ. 2531 - 2541

ทมา: ปราณ (2545), ตารางท 10

จากรป เราจะเหนไดวาระหวางป พ.ศ. 2531 ถง พ.ศ. 2535 การกระจายรายไดมแนวโนมแยลง สดสวนรายไดของผ มรายไดสงสดรอยละ 20 ตอ รายไดของผ มรายไดตาสดรอยละ 20 เพมขนจาก 12 เทา เปน 15 เทา แมวาสดสวนดงกลาวจะดขนในชวงปลายทศวรรษท 2530 แตสดสวนดงกลาวกยงสงกวาสดสวนในป 2531 ในขณะทคาสมประสทธจนกใหขอสรปทเปนไปในทศทางเดยวกน9

8.4 เสถยรภาพของราคา

รงสรรค (2526) ไดใหความหมายของเสถยรภาพของราคา (Price Stability) ไววาคอ “สภาวการณ

ทระดบราคาสนคาและบรการไมเคลอนไหวขนลงอยางฮวบฮาบ” หรอกลาวไดอกทางหนงวา การรกษาเสถยรภาพของราคา กคอการดาเนนการใหอตราการเพมขนของระดบราคาอยในขอบเขตอนพอจะทนได

9 คาสมประสทธจนมคาระหวาง 0 และ 1 คาสมประสทธจนทสงขน แสดงถงความไมเทาเทยมกนทมากขน

34

นกสถตไดสรางดชนราคา (Price Index) เพอใชในการวดเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยทดชนราคาทสามารถใชพจารณาการเปลยนแปลงของระดบราคาไดมอยางนอย 3 ประเภทคอ ดชนราคาผบรโภค (Consumer Price Index) ดชนราคาขายสง (Wholesale Price Index) และ ดชนราคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP Deflator) เนองจากดชนทงสามคานวณจากกลมของสนคาทแตกตางกน ดงนนอตราการเปลยนแปลงของดชนราคา หรออตราเงนเฟอ กจะมความแตกตางกน รงสรรค (2526) เสนอวาดชนราคาผบรโภคเปนดชนทเหมาะสมทสดสาหรบวดอตราเงนเฟอหรอวดเสถยรภาพของราคา (โปรดอาน รงสรรค (2526))

รปท 11: อตราเงนเฟอค านวณจากดชนราคาผบรโภค

ทมา: สานกดชนเศรษฐกจการคา, กระทรวงพาณชย

จากรปท 11 ในชวงตนป พ.ศ. 2532 ถง พ.ศ. 2534 เปนชวงทเศรษฐกจเรมเตบโตอยางรวดเรว

อตราเงนเฟอเฉลยรอยละ 5.7 ซงสงกวาอตราเงนเฟอในป 2530 อตราเงนเฟอลดลงในชวงป 2535 และ 2536 แตกลบมาอยในระดบเฉลยรอยละ 5.6 ในชวงปลายทศวรรษท 2530 อตราเงนเฟอของไทยโดยรวมในชวงทศวรรษดงกลาวคอนขางตา แตอยางไรกตามในชวงปลายทศวรรษมความกงวลเกยวกบปญหาเงนเฟอ เนองจากแนวโนมของอตราเงนเฟอทปรบตวสงขน

8.5 ดลยภาพภายนอก

ในระบบเศรษฐกจแบบเปดทมการเปดประเทศคอนขางสงอยางไทย ดลยภาพภายนอกเปนดชน

ทางเศรษฐกจทสาคญทนกลงทน และผ มสวนเกยวของในภาคการเงนใหความสนใจ จากรปท 12 เราพบวาดลการคาและดลบญชเดนสะพดของไทยขาดดลอยางตอเนองตงแตตนทศวรรษท 2530 โดยในชวงท

35 เศรษฐกจรอนแรงมการขาดดลบญชเดนสะพดถงรอยละ 11.7 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ การขาดดลดงกลาวคอยๆดขนในชวงป พ.ศ. 2534 ถง พ.ศ. 2537 อยางไรกตามในป 2538 การขาดดลบญชเดนสะพดเรมสงขนอกครง โดยการขาดดลอยท รอยละ 8.9 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

การขาดดลบญชเดนสะพดยงไมสงปญหามากนกหากดลบญชเงนทนเกนดลอย อยางไรกตามในป 2539 ดลบญชเงนทนเกนดลลดลงจากป 2539 ทาใหดลบญชการชาระเงนเกนดลเพยงรอยละ 1.2 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ สถานะของดลยภายนอกทแยลงสงผลตอความเชอมนของนกลงทนตางประเทศ

รปท 12: ดลการคา ดลบญชเดนสะพด ดลบญชเงนทน และดลบญชการช าระเงน

ทมา: คานวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทยและสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

8.6 เสถยรภาพทางการเงน

การเปลยนแปลงหลายอยางเชน การเตบโตอยางรวดเรวของธรกรรมทางการเงน ความซบซอนท

เพมขนของเครองมอทางการเงน และ วกฤตการณทางการเงนทเกดขนในหลายประเทศ สงผลใหเสถยรภาพทางการเงน (Financial Stability) เปนประเดนเชงนโยบายทผ กาหนดนโยบายของประเทศจาเปนตองคานงถง เนองจากความไรเสถยรภาพทางการเงนสามารถสงผลกระทบกระจายไปยงภาคเศรษฐกจอนๆ (Crockett, 1997)

ในการพจารณาเสถยรภาพทางการเงน (Financial Stability) จาเปนตองเขาใจความหมาย และความแตกตางจากเสถยรภาพการเงน (Monetary Stability) โดยท Crockett (1997) ไดใหความหมายวา

36 “เสถยรภาพการเงน หมายถง เสถยรภาพของระดบราคาทวไป ในขณะท เสถยรภาพทางการเงน หมายถง เสถยรภาพของสถาบนการเงนหรอตลาดการเงนทสาคญทรวมกนเปนระบบการเงน” อยางไรกตาม นกเศรษฐศาสตรยงไมมฉนทามตเกยวกบเสถยรภาพทางการเงน

เสถยรภาพทางการเงนใน Crockett (1997) จะตองประกอบดวยสองสวน คอ สวนแรก สถาบนการเงนทสาคญในระบบการเงนจะตองมเสถยรภาพ ในแงทวาระดบของความเชอมนทสงวาสถาบนการเงนสามารถปฏบตตามสญญาทไดทาไวโดยไมตองขอความชวยเหลอจากภายนอก สวนทสอง ตลาดทสาคญจะตองมเสถยรภาพ ในแงทวา ผ มสวนรวมในตลาดสามารถทาธรกรรมดวยความมนใจและราคาสะทอนปจจยพนฐาน โดยทไมผนผวนในชวงสนหากปจจยพนฐานไมเปลยนแปลง

เสถยรภาพของสถาบนการเงนยงหมายถงการไมมแรงกดดนอนจะนาไปสความรายแรงทางเศรษฐกจทกระทบผฝากหรอผ มสวนรวมจานวนมาก ในขณะทการลมของสถาบนการเงนขนาดเลกหรอการสญเสยบางสวนของสถาบนการเงนใหญเปนการดาเนนกจกรรมปกตของระบบการเงน สวนเสถยรภาพของตลาดการเงนคอการไรซงการเคลอนไหวของราคาทสงผลใหความเสยหายของระบบเศรษฐกจเพมขน อยางไรกตาม ราคาสามารถเคลอนไหวไดหากเปนการเปลยนแปลงทสะทอนปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ

Mishkin (1999) เสนอวา ปจจยทกอใหเกดความไมมเสถยรภาพในภาคการเงน คอ การลดลงของงบดลภาคการเงน การเพมขนของอตราดอกเบย ความไมแนนอนของระบบเศรษฐกจ และการเสอมคาของงบดลภาคทมใชภาคการเงน

ในกรณของภาคไทย งบดลของธนาคารพาณชยประกอบดวยสนเชอในภาคอสงหารมทรพยประมาณรอยละ 10 ของสนเชอ ปญหาในภาคอสงหารมทรพยทาใหสนทรพยของธนาคารพาณชยเสอมลง อยางไรกตามในชวงป 2539 ปญหาหนทไมกอใหเกดรายไดในภาคธนาคารยงไมคอยสงนก Nagel (2001) คานวณวาสดสวนของหนทไมกอใหเกดรายไดตอหนรวมของภาคธนาคารในป 2539 เทากบรอยละ 6.38 และหนไมกอใหเกดรายไดตอการตงสารอง (provision) เทากบรอยละ 294

Cashmore (1996) มองวาการลมของธนาคารกรงเทพพาณชยการในเดอนพฤษภาคม 2539 พรอมดวยหนไมกอใหเกดรายได 77 พนลานบาท และการทธนาคารทหารไทยทเปนธนาคารอนดบ 6 ของประเทศมหนไมกอใหเกดรายได 26.3 พนลานบาทเมอสนป 2538 สรางความกงวลใจใหกบนกลงทน นอกจากน Cashmore พบวานกลงทนสวนมากกงวลกบปญหาในบรษทเงนทนมากกวา เพราะมจานวนของทนทนอยกวาและใหกกบภาคอสงหารมทรพยกวารอยละ 20

ในสวนตนป 2540 อตราดอกเบยก ยมระหวางธนาคารปรบตวสงขนสะทอนการขาดสภาพคลองในชวงดงกลาว จะเปนไดวา ในชวงป 2538 ถงตนป 2540 ภาคการเงนของไทยมความไรเสถยรภาพมากขน

37 9 เศรษฐกจไทยในสายตาของระบบราชการ พ.ศ. 2530-2540

9.1 ธนาคารแหงประเทศไทย

ในหวขอน เราจะพจารณามมมองของธนาคารแหงประเทศไทย ไดจากรายงานเศรษฐกจและการเงนประจาป ตงแตป พ.ศ. 2529 ถง พ.ศ. 2540

ในชวงทศวรรษท 2520 เศรษฐกจไทยเผชญกบความผนผวนทางเศรษฐกจอนเนองมาจากผลของเศรษฐกจโลก และปญหาสถาบนการเงน ในชวงปลายทศวรรษดงกลาวอตราการเจรญเตบโตของประเทศยงคอนขางตา (ประมาณรอยละ 3.8 ในป 2529) จากขนาดของการเปดประเทศทคอนขางสงทาใหในรายงานเศรษฐกจและการเงนของธนาคารแหงประเทศไทย ซงวเคราะหการเปลยนแปลงและปจจยทกระทบตอระบบเศรษฐกจ ตลอดจนทานายแนวโนมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ จะตองกลาวถงภาวะเศรษฐกจโลกกอนเสมอ และเชอมโยงอตราการเตบโตของโลกกบไทย เชน “ปจจยตางๆทเอออานวยตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของโลกซงยงคงมอยอยางตอเนองจากป 2529 จะชวยใหเศรษฐกจไทยมแนวโนมการขยายตวสงขนกวาชวง 2-3 ปทผานมา” (ธปท., 2529: 7)

ธปท.มองวาในชวงปลายทศวรรษทผานมา ทางการพยายามดาเนนนโยบายตางๆ เพอรกษาเสถยรภาพและความมนคงทางเศรษฐกจ ในขณะทป 2530 สภาพแวดลอมของเศรษฐกจโลกเรมปรบตวดขน ทางการเรมมงดาเนนนโยบายการเงน การคลง การคา และราคา เพอกระตนการขยายตวทางเศรษฐกจ อนมเปาหมายทจะทาใหอตราการเตบโตเฉลยสงกวาในชวงแผนพฒนาฉบบท 5

ในปลายป 2529 ธปท.มองวา “เศรษฐกจไทยจะเจรญเตบโตอยางมนคง แมวาอตราเงนเฟอและการขาดดลการคาจะสงขนบาง แตกยงไมถงขนทจะเปนปญหาเศรษฐกจอยางรนแรง” (ธปท. 2529: 7) ในดานปจจยทจะนาไปสเปาหมายการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทมนคง ธปท. มองวาเกดจากปจจย 3 ประการคอ ภาวะแวดลอมของเศรษฐกจโลก การดาเนนนโยบายและมาตรการใหเหมาะสมโดยทางการ และการปรบตวของภาคเอกชน โดยทแนวนโยบายทสาคญไดแก การบรหารหนของประเทศ การเพมความคลองตวทางเศรษฐกจเพอรบความผนผวน และการปรบโครงสรางการผลต

ป 2530 การฟนตวของภาคอตสาหกรรมโดยเฉพาะอตสาหกรรมสงออก ทาใหผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศขยายตวในอตราทสงถงรอยละ 6.6 นอกจากนการดาเนนนโยบายเศรษฐกจของทางการไดชวยสงเสรมการฟนตวทางเศรษฐกจ (ธปท. 2530: 1) หากมองดานอปสงคมวลรวมในประเทศ การใชจายเพอการลงทนเพมขนในอตราทสง ซงรวมถงการลงทนจากตางประเทศโดยเฉพาะประเทศทมคาเงนแขง เชน ญป นและไตหวน ซงเกดจากปจจยแรงงานทมอตราคาจางตา (ธปท. 2530: 4)

แมวา ธปท.จะคาดการณวาเศรษฐกจโลกป 2531 มความไมแนนอนคอนขางมาก แตเชอวาการดาเนนนโยบายสนบสนนการสงออกและการลงทนของเอกชนจะชวยใหเศรษฐกจไทยยงคงขยายตวใน

38 เกณฑสง (รอยละ 5.8) (ธปท. 2530: 8) แนวโนมการเตบโตดงกลาวยอมสรางแรงกดดนตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจทงอตราเงนเฟอและการขาดดลการคา ธปท. แนะใหทางการดาเนนนโยบายเศรษฐกจอยางระมดระวงและใหมความพอด โดยเสนอแนะแนวทางอนไดแก นโยบายสงเสรมเศรษฐกจทจะตองทาอยางมประสทธภาพมากขน นโยบายดานรายไดและราคา นโยบายการใชจายของประเทศทงนโยบายการเงนและการคลงทจะตองสอดคลองกบความสามารถในการผลต และตองใชความระมดระวงมากขนเพอมใหกระตนเศรษฐกจมากเกนความจาเปน เพราะการฟนตวไดเกดขนอยางทวถงแลว (ธปท. 2530: 10)

ในแงการดาเนนนโยบายหนสาธารณะ ทางการยงคงใชความระมดระวงอยโดยพยายามลดการขาดดลการคลง เพอจากดการกอหนในประเทศ และรกษาเพดานการกอหนตางประเทศ ธปท.มองวาเปนการดาเนนการทถกตอง โดยรวมแลว ธปท.มองวาการดาเนนนโยบายในชวงป 2530 จะชวยดแลเสถยรภาพทางเศรษฐกจ อนเปนเปาหมายระยะสน แนวโนมภาวะเศรษฐกจในชวงดงกลาว ไดคลคลายไปในทางทดขนกวาชวงหลายปกอน แมมปญหาระยะสนทตองระวง ธปท.เหนวาเปนโอกาสอนดททางการจะไดหนมาทมเทความพยายามทจะบรรลถงเปาหมายทางเศรษฐกจในระยะยาว คอการกระจายความเจรญใหกวางขน (ธปท. 2530: 10-11)

ป 2531 เศรษฐกจไทยขยายตวสงเปนประวตการณ ธปท.มองวาเปนปจจยจากการขยายตวของเศรษฐกจโลก และการคาโลกทขยายตวสงผลใหการสงออกขยายตวในเกณฑสง (ธปท. 2531: 1) โดยทหากมองในดานอปสงค จะเหนไดวาการขยายตวของการใชจายภาคเอกชนเปนตวกระตนการขยายตวทางเศรษฐกจ การใชจายเพอการลงทนภาคเอกชนสง เนองจากนกลงทนมความเชอมนตอภาวะเศรษฐกจ และการสงออกสนคาอตสาหกรรมขยายตวในอตราทสง นอกจากนยงมการลงทนจากตางประเทศทคอนขางสง (ธปท. 2531: 3)

มมมองตอเศรษฐกจในป 2532 ธปท.คดวาเศรษฐกจไทยโดยสวนรวมอยในเกณฑคอนขางดมาก ทงดานการขยายตวทางเศรษฐกจ การลงทน ฐานะทางการเงนระหวางประเทศ และฐานะการคลง โดยเปนผลจากการดาเนนนโยบายของรฐบาลในการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจ ในขณะทเอกชนสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม ธปท. เรมตระหนกวา “การทเศรษฐกจไทยเจรญเตบโตอยางรวดเรวตอเนองจนเกนเปาหมายทวางไวนทาใหการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพด ตลอดจนภาวะเงนเฟอเรมอยในระดบทสง ประกอบกบมแนวโนมวาในชวงระยะเวลาตอไปการลงทนทงในภาครฐ ... และภาคเอกชนจะเกดขนอกจานวนมาก ในขณะทการออมเงนในประเทศไมเพยงพอ” ธปท.จงเสนอใหมการปรบปรงนโยบายเพอใหเศรษฐกจเจรญเตบโตและมเสถยรภาพ มาตรการทสาคญคอการระดมเงนออมและ นโยบายดานการลงทน (ธปท. 2531: 7-8)

เศรษฐกจป 2532 ขยายตวสงตดตอกนเปนปทสาม ซงปจจยสนบสนนคอ ภาวะเศรษฐกจของประเทศอตสาหกรรม ปรมาณการคาของโลกสง ในขณะทความสามารถในการแขงขนของผผลตของไทย

39 ยงคงสงอย และความเชอมนของนกธรกจตอแนวโนมการพฒนา ทาใหการลงทนภาคเอกชนขยายตวอยางตอเนอง (ธปท. 2532: 2) และสงผลใหอตราเงนเฟอคอนขางสง

แมวาในชวงปลายป 2532 เศรษฐกจโลกมแนวโนมชะลอตวลง ธปท.เชอวาแนวโนมการผลต การลงทนและการคาของไทยยงคงขยายตวอยางตอเนอง มความตองการเงนทน และการลงทนในโครงสรางพนฐาน แตสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจการเงนโลกมความผนผวน ดงนน ธปท.เสนอใหมการดาเนนนโยบายทระมดระวงเพอใหเศรษฐกจเจรญเตบโตและรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ แนวนโยบายท ธปท.เสนอคอ นโยบายดานการคาระหวางประเทศโดยเตรยมแนวทางแกไขปญหาทางการคาทอาจเกดขน นโยบายดานแรงงานทตองมการปรบปรงประสทธภาพ นโยบายดานสาธารณปโภคโดยการสรางโครงสรางพนฐาน นโยบายดานการระดมเงนออม เนองจากแนวโนมการลงทนทสง (ธปท. 2532: 11-12)

ในเอกสารป 2532 ธปท.ไดกลาวถงนโยบายพฒนาโครงสรางระบบการเงนของประเทศ เนองจากตลาดเงนในประเทศตางๆมความเชอมโยงกนมากขน และผลกระทบของความผนผวนทางการเงนสามารถเกดขนไดอยางรวดเรวและในวงกวางขน จงจาเปนตองดาเนนนโยบายปรบปรงโครงสรางระบบการเงนของไทยใหมประสทธภาพและมนคง โดยมแนวนโยบาย สาคญ 4 ประการคอ การผอนคลายขอจากดควบคมหรอแทรกแซงทางการเงน การปรบปรงการกากบตรวจสอบ การพฒนาบรการดานการเงนและพฒนาตราสารทางการเงน เพอลดตนทนของเงนทนและเพอระดมเงนออม เปนการรองรบการทเศรษฐกจไทยจะเปนประเทศอตสาหกรรม และการปรบปรงดานระบบการชาระเงน (ธปท. 2532: 12-13)

การขยายตวในป 2533 ยงคงอยในระดบสง ธปท.มองวาเปนเพราะนกลงทนมความเชอมนตอสถานการณทางเศรษฐกจและการเมองของไทย และเปนเพราะระบบเศรษฐกจของไทยมความยดหยนมากขน สามารถรบผลกระทบจากความผนผวนและแรงกดดนไดด อยางไรกตาม อตราเงนเฟอทมแนวโนมสงขน และการขาดดลบญชเดนสะพดรอยละ 8.6 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ สงผลใหทางการตองดาเนนนโยบายการเงนอยางระมดระวงตลอดปเพอรกษาเสถยรภาพ ในขณะทนโยบายการคลงมการเกนดลถงรอยละ 5 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ รฐบาลจงสามารถชาระหนไดกอนกาหนด (ธปท. 2533: 2)

ธปท.เรมสงเกตการขยายตวของสนเชอธนาคารพาณชยทคอนขางสง เนองจากการขยายตวของเศรษฐกจ การลงทนและความตองการก ยมเงนเพอการซออสงหารมทรพยและการซอหนในตลาดหลกทรพย (ธปท. 2533: 6) โดย ธปท. มองวาในอนาคตสนเชอทใหแกเอกชนจะมการชะลอตว และเตอนใหสถาบนการเงนและธนาคารมความระมดระวงในการปลอยสนเชอและการบรหารสภาพคลอง (ธปท. 2533: 9-10)

เนองจากแนวโนมความไมแนนอนทางดานตางประเทศ และปจจยในประเทศเชนอตราเงนเฟอและการขาดดลบญชเดนสะพด ธปท.แนะใหทางการดาเนนนโยบายการเงนและการคลงดวยความระมดระวงใหประเทศเจรญเตบโตอยางมเสถยรภาพ โดยดาเนนมาตรการทจาเปนเพอใหกลไกตลาดทางานไดอยางม

40 ประสทธภาพ และลดการอดหนนทางการเงน ปรบปรงภาครฐใหมระบบทเอออานวยตอการพฒนาเศรษฐกจ รวมทงการดาเนนการเพอพฒนากรงเทพฯ ใหเปนศนยกลางการเงนในภมภาค (ธปท. 2533: 10) ในเรองการดาเนนนโยบายการเงนการคลง เนองจากระดบอตราเงนเฟอและการขาดดลบญชเดนสะพดอยในระดบทไมนาพอใจ ควรประสานนโยบายการเงนและการคลง โดยนโยบายการเงนควรดแลใหปรมาณเงนและสนเชอขยายตวในระดบทเหมาะสม ในขณะทนโยบายการคลงควรกาหนดใหสมดลตอไป

ในป 2534 เศรษฐกจไทยชะลอตว แตเสถยรภาพทางเศรษฐกจดขนเลกนอย สวนหนงเปนเพราะผลจากการดาเนนนโยบายการเงนการคลงอยางระมดระวง การขยายตวในป 2534 เกดจากการสงออกเปนสวนใหญ แตการขาดดลบญชเดนสะพดยงอยในระดบทสง (ธปท. 2534: 2)

ในรอบป 2534 ทางการไดพยายามดาเนนมาตรการทางเศรษฐกจเพอปรบปรงโครงสรางเศรษฐกจและแกไขปญหาดานเสถยรภาพ ธปท.มองวาป 2535 ยงไมความไมแนนอนในระบบเศรษฐกจโลก ตลอดจนผลกระทบของการปรบโครงสรางเศรษฐกจ ทาใหทศทางการดาเนนนโยบายทางเศรษฐกจตองเปนไปอยางระมดระวง อกทงมแรงกดดนจากเงนทนนาเขาทอยในระดบสงและมากขน ภาระหน ตางประเทศของเอกชนทเพมสงขน (ธปท. 2534: 11)

แนวนโยบายดานเสถยรภาพของ ธปท.สาหรบป 2535 ใกลเคยงกบปกอน โดยนโยบายดานการเงนเพมการดแลอตราดอกเบยใหปรบตวคลอง ในขณะทนโยบายการคลงจาเปนตองเขมงวดตอไป โดยแนะนาใหมการจดทางบประมาณสมดลตอไป (ธปท. 2534: 11-12)

ในดานนโยบายการออม ธปท. ชใหเหนวาขณะทเศรษฐกจขยายตวสง การออมของประเทศเพมขนชาจนทาใหชองวางระหวางเงนออมในประเทศและการลงทนขยายกวางมากขน จาเปนตองพงพาเงนลงทนจากตางประเทศมากขนเรอยๆ ซงสะทอนไปยงการขาดดลบญชเดนสะพด ปญหานเปนปญหาเสถยรภาพทางเศรษฐกจในระยะปานกลางและเปนอปสรรคสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจ การกระตนการออมภาคเอกชนยงไมคอยไดผล ธปท.เสนอใหมการออมเงนภาครฐ (ธปท. 2534: 12)

เศรษฐกจไทยในป 2535 อยในภาวะของการปรบตวตอเนองจากปกอน อนเปนผลจากการออนตวของเศรษฐกจโลก ความไมแนนอนของสถาบนการเงนในประเทศ และการดาเนนนโยบายการเงนการคลง (ธปท. 2535: 3) ธปท. คาดวาเศรษฐกจในป 2536 จะสามารถขยายตวไดสง สวนหนงเนองจากการปฏรประบบการเงนและการปรบโครงสรางภาษ โดยทอปสงคในประเทศจะขยายตวเพราะความเชอมนของนกธรกจปรบตวไปในทางบวก อตราดอกเบยอยในเกณฑตาและกาลงซอของประชาชนสงขน (ธปท. 2535: 5)

ธปท. เชอวาการดาเนนมาตรการหลายประการของรฐบาล รวมทงการปฏรปเศรษฐกจ เอออานวยตอการเตบโตไดอยางยงยนและมเสถยรภาพ ทาใหเศรษฐกจในป 2535 อยในเกณฑทนาพอใจ แนวนโยบายสาหรบป 2536 ธปท.ไดแบงเปาหมายออกเปนนโยบายระยะสน เนนเปาหมายการเจรญเตบโตและมเสถยรภาพ นโยบายระยะยาว อนไดแกนโยบายการออม การปรบปรงประสทธภาพทางเศรษฐกจ และการกระจายรายได (ธปท. 2535: 7-11)

41

นโยบายการรกษาเสถยรภาพในป 2536 ยงคลายคลงกบปกอน เวนแตในดานการเงน จะมการนามาตรฐานของ BIS มาใชทาใหสถาบนการเงนตองปรบตว ในขณะทนโยบายการคลงมแนวโนมโดยรวมทผอนคลายมากขน แตพนฐานวนยการคลงยงมความจาเปน (ธปท. 2535: 7-8) สวนการลงทนทซบเซาในชวงครงปหลงของป 2535 ยงไมมแนวโนมการฟนตว ทางการจงควรดแลและสนบสนนการลงทนใหขยายตวตอไป (ธปท. 2535: 8)

ดานการสงเสรมเสถยรภาพของระบบการเงน การผอนคลายขอจากดและการเปดเสรทาใหการประกอบธรกจการเงนมขอบเขตทกวางขนและมการแขงขนกนมากขน ซงอาจผลกดนใหเกดความเสยงทสงขน ทางการควรมนโยบายสงเสรมความมนคงของสถาบนการเงน โดยเนนการกากบดแลอยางใกลชด (ธปท. 2535:9)

ในป 2536 เศรษฐกจโลกชะลอตว แตเศรษฐกจไทยปรบตวดขนกวาปกอน ทงน มการใชจายในประเทศเปนตวกระตนทสาคญ โดยเฉพาะการลงทนภาคเอกชน และมการสงออกเปนปจจยเสรม โดยทการฟนตวของการลงทนของเอกชน เปนผลมาจากตนทนการลงทนตา (ธปท. 2536: 3) แนวนโยบายสาหรบป 2537 ซงเศรษฐกจมแนวโนมเรงตวขน ทาใหมการกอตวของปญหาดานเสถยรภาพ ทางการจงตองระมดระวงเปนพเศษ เพอรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ นอกจากนยงตองดาเนนการเพอรกษาความสามารถในการสงออก (ธปท. 2536: 7)

นโยบายดานการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ ทางการจาเปนตองดแลไมใหเศรษฐกจมการขยายตวสงเกนไปจนกระทบตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยการใชจายในประเทศจะตองไมเรงตวสงเกนกวาอตราการเพมของกาลงผลต แนวทางดานนโยบายการเงนคลายคลงกบปกอน นอกจากนจาเปนตองดแลใหอตราดอกเบยสอดคลองกบตลาดและเปาหมายการสงเสรมการออม นอกจากน ในภาวะทเงนทนจากตางประเทศไหลเขามาในระบบการเงนเปนจานวนมาก ทาใหความผนผวนทางการเงนในตางประเทศเขามามอทธพลตอภาวะการเงนภายในประเทศไดมาก ทางการจะตองดแลใหมการใชเงนทนนาเขาอยางมประสทธภาพและเพมความระมดระวงเปนพเศษในการดาเนนนโยบายการเงน รวมทงตดตามดและภาวะตลาดหลกทรพยอยางใกลชด (ธปท. 2536: 7-8)

ธปท.มองวาไทยจะดารงอตราการขยายตวทางเศรษฐกจในระดบทสงไวไดกตอเมอประสบความสาเรจในการแขงขนในตลาดสากล ดงนนทางการจาเปนตองสรางภาวะแวดลอมทจะเออใหภาคธรกจสามารถลงทนและปรบโครงสรางการผลตไปสระดบทมประสทธภาพสงขน (2536: 8) ทางดานการพฒนาระบบการเงน ธปท.ไดเสนอแนวทางการดาเนนงานระยะตอไปเพอใหระบบการเงนมประสทธภาพสงขน มตนทนการเงนตาลง และสามารถใหบรการแกภาคเศรษฐกจทมความซบซอนขน รวมทงพนฐานการเปนศนยกลางเศรษฐกจและการเงนในอนภมภาค (ธปท. 2536: 10)

เศรษฐกจไทยป 2537 ขยายตวคอนขางสง เนองจากเศรษฐกจและการคาโลกขยายตว ความเชอมนตอเศรษฐกจไทยและแรงกระตนจากการลงทนภาครฐ ในขณะทมแรงกดดนตอเสถยรภาพทาง

42 เศรษฐกจบางแตกพอรบได (อตราเงนเฟอรอยละ 5 และขาดดลบญชเดนสะพดรอยละ 5.9 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ) (ธปท. 2537ก: 4) ในปลายป 2537 ธปท.คาดการณวาป 2538 เศรษฐกจและการคาโลกมแนวโนมทจะเอออานวยตอการเตบโตของเศรษฐกจไทยตอเนองจากปกอน (ธปท. 2537ก: 5)

ในรายงานเศรษฐกจและการเงน ธปท.ประจาป 2537 มองวา “เศรษฐกจไทยโดยรวมมพนฐานและการบรหารเศรษฐกจทด ทาใหสามารถรองรบการขยายตวในระยะตอไป ทงนปจจยทเปนจดแขง ไดแก (1) เศรษฐกจมเสถยรภาพและทางการสามารถแกไขวกฤตการณตางๆ ไดอยางรวดเรว (2) ภาคอตสาหกรรมมการพฒนาในเชงลกและกวางอยางตอเนอง และทผานมามการขยายตวอยางรวดเรว (3) ภาคสงออกมศกยภาพสง (4) ตลาดภายในประเทศมศกยภาพขยายตวไดตอเนอง” (ธปท. 2537ก: 7) แตเศรษฐกจไทยยงมปญหาดานโครงสรางไดแก “(1) ความไมเพยงพอของเงนออม (2) ความเหลอมลาในการกระจายรายได (3) การขาดแคลนแรงงาน (4) การขาดแคลนสาธารณปโภค (5) ประสทธภาพของการผลตและการตลาด (6) มลพษและสงแวดลอมเสอมโทรม” (ธปท. 2537ก: 7)

แนวนโยบายดานการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจในป 2538 นโยบายการเงนการคลงจะตองใหความสาคญเปนพเศษตอการรกษาเสถยรภาพ นโยบายการเงนจาเปนตองเนนการดาเนนนโยบายทระมดระวงขน เนองจากสนเชอขยายตวในเกณฑสง ซงมทมาจากเงนทนจากตางประเทศผานระบบธนาคารพาณชย ดงนนสนเชอของระบบธนาคารพาณชยควรขยายตวในระดบทเหมาะสม และดแลใหสนเชอถกจดสรรไปสการใชจายและภาคเศรษฐกจทเปนประโยชน ไมกระตนการใชจายฟ มเฟอยหรอการเกงกาไร (ธปท. 2537ก: 7)

เศรษฐกจไทยป 2538 ยงคงขยายตวในเกณฑสง แตแรงกดดนตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจไดเพมสงขนกวาปกอนมาก โดยเปนผลมาจากการขยายตวอยางตอเนองและความผนผวนในตลาดการเงนโลก การสงออกยงขยายตวในอตราสง สะทอนใหเหนศกยภาพดานการสงออกของไทยยงอยในเกณฑด อยางไรกตาม การเรงตวของการสงออก การลงทนและการใชจายในประเทศ สงผลใหมลคาการนาเขาขยายตวสง ทาใหดลการคาและดลบญชเดนสะพดขาดดลในเกณฑทสงมาก ในขณะทอตราเงนเฟอเรงตวขนจากปจจยดานอปสงคและตนทน จากปญหาทงสอง ธปท.เหนวามความจาเปนตองระมดระวงดานการขยายตวของการใชจายในประเทศ (ธปท. 2538: 1-2)

สภาพคลองในระบบการเงนของไทยมความผนผวนมากขนกวาป 2537 เนองจากความผนผวนของปจจยตางประเทศ โดยเฉพาะชวงทเกดวกฤตการณการเงนในประเทศเมกซโก สงผลตอเนองใหนกลงทนตางประเทศเกดความไมมนใจในการลงทนในตลาดเกดใหม ทาใหมการถอนทนออกไปสวนหนง ภายใตความผนผวนดงกลาว พนฐานของนโยบายการเงนในป 2538 มจดมงหมายทจะชะลอการขยายตวของการใชจายในประเทศ เพอลดแรงกดดนตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจ ทางการไดดาเนนนโยบายการเงนทเขมงวดมากขน (ธปท. 2538: 4-5)

43

การเพมขนในระดบทสงมากของอตราเงนเฟอและการขาดดลบญชเดนสะพดในป 2538 เปนเงอนไขสาคญทสดของการบรหารนโยบายเศรษฐกจป 2539 เปาหมายการดาเนนนโยบายอนดบแรกจาเปนตองรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยตองการชะลอการขยายตวของการใชจายและลดการพงพงเงนทนจากตางประเทศ (ธปท. 2538: 7)

การบรหารเงนทนนาเขาจากตางประเทศเรมมการพดถงอยางจรงจง โดยเงนทนนาเขาซงเปนเงนทนระยะสน มบทบาทมากขนและไดเพมขนในเกณฑทคอนขางสงมากเกนไป และไดสรางขอจากดในการบรหารนโยบายเศรษฐกจมหภาค โดยเฉพาะนโยบายอตราดอกเบยในประเทศ นอกจากนเงนทนนาเขาจากตางประเทศสงผลกระทบตอเศรษฐกจสองแนวทาง คอเปนปจจยกระตนใหเกดการขยายตวของการใชจายในประเทศ และสรางความเสยงเพมเตมใหสถาบนการเงน ดงนนทางการควรมงดและการไหลเขาของเงนทนระยะสนทอาจสรางความไมมเสถยรภาพใหแกระบบเศรษฐกจ (ธปท. 2538: 8)

ในดานนโยบายการคลง แมวาทผานมาจะมการเกนดลการคลงตอเนองเปนเวลานาน แตการขาดดลบญชเดนสะพดทอยในเกณฑสงมาก จาเปนตองปรบทศทางนโยบายการคลงใหมความเขมงวดมากกวาทผานมา เพมบทบาทในการชะลอการใชจาย (ธปท. 2538: 8)

ในป 2539 ปรมาณการคาโลก และความตองการนาเขาของประเทศของประเทศคคาลดลง ทาใหความตองการสนคาออกโดยรวมลดลง ในขณะทความสามารถในการแขงขนของสนคาทใชแรงงานเขมขนในการผลตกลดลง โดยรวมแลวมลคาสงออกในป 2539 จงไมขยายตวไปกวาปกอนหนา สงผลใหเศรษฐกจขยายตวในอตราทชะลอลง (ธปท. 2539ก: 3) ทางดานตลาดทน นกลงทนไมมนใจในเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการเมองของไทย ภาวะตลาดหนทซบเซาตดตอกนเปนเวลานานควบคกบภาวะธรกจอสงหารมทรพยทขยายตวมากเกนไปในชวงทผานมา ทาใหมทอยอาศยและอาคารพาณชยสวนเกนเหลอเปนจานวนมาก สงผลกระทบตอสภาพคลองของธรกจอสงหารมทรพยและกระทบตอเนองไปยงสถาบนการเงนทใหก (ธปท. 2539ก: 5)

ในปลายป 2539 ธปท.คาดวาการดาเนนการมาตรการอยางจรงจงของทางการ จะทาใหเศรษฐกจในป 2540 กระเตองขน โดยทปจจยดานตางประเทศจะเปนแรงผลกดนทสาคญ ซงเมอการสงออกฟนตว และการใชจายในประเทศขยายตวจะสงผลใหเศรษฐกจโดยรวมขยายตว (ธปท. 2539ก: 5-6)

แนวทางการดาเนนนโยบายในป 2540 ธปท.เนนในเรองเสถยรภาพโดยมงใหการขาดดลบญชเดนสะพดลดลงอยในระดบทเหมาะสมโดยเรว และใหอตราเงนเฟออยในระดบทเอออานวยใหเศรษฐกจสามารถเจรญเตบโตไดอยางยงยน นอกจากนทางการตองดาเนนมาตรการเพอปรบโครงสรางเศรษฐกจทชดเจนขนเพอเสรมสรางศกยภาพใหแกสนคาออกของไทย และเพอสรางความเชอมนตอระบบการเงนและเศรษฐกจ (ธปท. 2539ก: 7) อกทง ในชวงป 2538-2539 ทางการไดอาศยนโยบายการเงนคอนขางมากในการชะลอการใชจายรวม ธปท.เหนวาการดาเนนนโยบายการคลงควรมบทบาทมากขน

44

ในป 2539 ความมนคงของสถาบนการเงนกลายเปนปญหาสาคญของระบบการเงน ธปท.เสนอวาในป 2540 ทางการจาเปนตองดาเนนมาตรการเรงดวน 4 ประเดน อนไดแก การดแลคณภาพทรพยสนของสถาบนการเงน การฟนฟสถาบนการเงนทประสบปญหา การใชมาตรฐานสากลในการกากบสถาบนการเงน และการดแลธรกจอสงหารมทรพย (ธปท. 2539ก: 8-9)

ในสวนของโครงสรางหนตางประเทศ ทางการควรดาเนนมาตรการชะลอการนาเขาเงนทนระยะสน และปรบอายเงนกตางประเทศของระบบธนาคารใหเปลยนมาเปนระยะยาวขน โดยเพมตนทนเงนก ระยะสนจากตางประเทศ และตดตามการก เงนของภาคเอกชน (ธปท. 2539ก: 9)

ป 2540 เศรษฐกจไทยประสบปญหาวกฤตอยางรนแรง โดยอตราการเตบโตตดลบ โดยการทรดตวดงกลาวเกดจากปญหาโครงสรางและปจจยพนฐานในประเทศ และวกฤตการณการเงนในภมภาคเปนสาคญ ในอดตเศรษฐกจไทยขยายตวในระดบสงอยางรวดเรวและตอเนอง โดยไมแกไขปญหาดานโครงสราง ทาใหเกดความไมสมดลอยางรนแรงในระบบเศรษฐกจ มการพงพาเงนจากตางประเทศสงและการใชทรพยากรการเงนขาดประสทธภาพ ความสามารถในการแขงขนตา การสงออกซบเซาตอเนองตงแตป 2539 ดลบญชเดนสะพดขาดดลสงตอเนองสองป สงผลกระทบตอการดาเนนงานของสถาบนการเงนและความเชอมนในเศรษฐกจไทย กอใหเกดการเกงกาไรคาเงนบาทอยางตอเนองตงแตตนป ทางการจงตองเปลยนแปลงระบบอตราแลกเปลยนเปนแบบลอยตวในวนท 2 กรกฎาคม 2540

9.2 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เปนหนวยงานทม

ความสาคญในการวางแผนเศรษฐกจ แมวาจะมคนจานวนมากมองวาแผนพฒนาเศรษฐกจฯ และแนวทางสวนใหญของ สศช. มไดถกนาไปปฏบตโดยผ กาหนดนโยบาย การศกษาถงมมมองของ สศช.สะทอนภาพของระบบเศรษฐกจไทยในสายตาของสวนราชการทถอวาเปนมนสมองของการวางนโยบายเศรษฐกจ

อยางไรกตาม การศกษามมมองของ สศช. ใชการพจารณาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6-8 ตลอดจนการประเมนผลงานครงแผน ซงทาใหเราทราบมมมองของเศรษฐกจไทยของ สศช.

เนองจากในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (พ.ศ. 2525-2529) อตราการขยายตวทางเศรษฐกจเฉลยตากวาแผนพฒนากอนหนานน ประกอบกบชวงดงกลาวไทยตองเผชญกบปญหาทางเศรษฐกจหลายดานทงปญหาการกระจายรายได และปญหาความผนผวนทางเศรษฐกจ แมวาชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ภาวการณทางเศรษฐกจไดปรบตวดขน ซง สศช. มองวาเปนผลจากมาตรการแกไขปญหาของรฐบาลและการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจโลก อยางไรกตาม ไทยยงคงตองระวงปญหาทางเศรษฐกจทสาคญเชน การขาดดลการคลง ความยากจน การวางงาน และภาระหนของประเทศ (สศช. 2530: 1-2) จากเงอนไข

45 ดงกลาวสงผลใหแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) มงเนนการสรางความเจรญเตบโตควบคกบการแกไขปญหาดงกลาว “แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มจดมงหมายหลกจะยกระดบการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตอไปในอนาคต ควบคไปกบการแกไขปญหาทางเศรษฐกจและสงคมทสะสมมาตงแตอดต (สศช. 2530: 1)”

ปจจยสาคญท สศช. มองวาจะเปนปจจยเกอหนนการเจรญเตบโตกคอโอกาสในการสงออก อนเปนผลมาจากระบบอตราแลกเปลยนของไทย ประกอบกบระบบการคาโลกทจากดการสงออกของญป นและกลมประเทศอตสาหกรรมใหม (สศช. 2530: 2) แตประเทศไทยกจาเปนตองเพมความสามารถในการแขงขนในตลาดตางประเทศ ดงนน แนวทางในการพฒนาจงเนนไปยงการเพมประสทธภาพในการพฒนาประเทศ แนวทางทสาคญ คอ การเพมประสทธภาพการพฒนา การผลตและยกระดบคณภาพปจจยการผลต และการกระจายรายได (สศช. 2530: 3)

แผนพฒนาดานเศรษฐกจ สศช. ตงเปาหมายการขยายตวทางเศรษฐกจเพมขนเฉลยรอยละ 5 ตอป และใหมการจางงานใหมเพมขน 3.9 ลานคน โดยมแผนทจะ ปรบปรงระบบการผลต เรงระดมเงนออม ใชมาตรการการเงนการคลงเพอสนบสนนการพฒนาในสาขาทสาคญ และปรบโครงสรางภาษ

สศช. มองวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ปญหาทางเศรษฐกจทสาคญไดแกปญหาการคลง ซงไมสามารถหารายไดใหเพยงพอกบการใชจาย กอใหเกดการขาดดลการคลง และชองวางการออมกบการลงทนของรฐบาลเพมขนมาก สงผลใหเกดการขาดดลการคา และดลบญชเดนสะพด นอกจากนการก ยมในประเทศของรฐบาลสงผลใหเอกชนจาเปนตองหนไปอาศยแหลงเงนทนตางประเทศ (สศช. 2530: 21-24) ปญหาดงกลาวนามาสแนวทางการพฒนาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ทมงทจะปรบปรงโครงสรางระบบการเงนการคลงของประเทศทงภาครฐและเอกชน เพมระดมเงนออม (โปรดอาน สศช. 2530: 39-47)

เมอมการประเมนผลการพฒนาในระยะครงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 สศช.พบวา “ทกแผนงานไดดาเนนการตามแนวทางและมาตรการทกาหนดไวแลวเปนสวนใหญ (สศช. 2532: 9)” ในขณะเดยวกนสถานการณเศรษฐกจโลกไดกระเตองขน ทาใหผลการพฒนาเปนไปตามเปาหมาย โดยอตราการขยายตวทางเศรษฐกจสงกวาเปาหมาย และสามารถรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการเงนของประเทศไวได

สศช. มองวาการขยายตวอยางรวดเรวในชวงป 2530-2531 เปนผลมาจากการทประเทศไทยสามารถปรบโครงสรางทางเศรษฐกจจากประเทศเกษตรกรรมมาสอตสาหกรรมและบรการ ซงเกดจากการลงทนดานอตสาหกรรม การสงออกสนคาอตสาหกรรมและการขยายตวของบรการทองเทยว (สศช. 2532: 9) ในขณะเดยวกน ดลการคลงเรมเกนดลเนองจากการเรงระดมรายไดจากการขยายฐานภาษ และเพมประสทธภาพในการจดเกบ นอกจากนภาระในการกอหนเพอชดเชยการขาดดลกนอยลง

แตกยงมปญหาการกระจายรายไดระหวางเมองกบชนบท การขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพดมากขน เนองจากโครงสรางการผลตตองพงวตถดบและเครองจกรจากตางประเทศ นอกจากนยง

46 เผชญกบปญหาการขาดแคลนเงนออม ซงเปนอนตรายตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ (สศช. 2532: 18-23)

สศช. ไดปรบปรงแผนโดยยดหลกการทสาคญ 2 ประการ คอ (1) ใหระบบเศรษฐกจของประเทศขยายตวในอตราสงอยางตอเนองตอไป โดยสามารถรกษาเสถยรภาพทางการเงนการคลง และ (2) ใหมการกระจายรายไดและการแกไขปญหาความยากจนของประชาชนใหมากทสดเทาทจะทาได เพอบรรลหลกการทงสอง แผนงานจาเปนทจะตองพฒนาขดความสามารถในการแขงขนกนตางประเทศ และแกไขปญหาการขาดแคลนปจจยการพฒนา (สศช. 2532: 23)

การลงทนทเพมขน กเนองมาจากการทคาเงนตราบางสกลสงขนมากในชวงทผานมา ประกอบกบไทยไดเปรยบทางดานแรงงาน ทาใหนกลงทนจากตางประเทศเขามาลงทน

แมระบบเศรษฐกจไดขยายตวอยางรวดเรว แตกสามารถรกษาเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจไวได คอมอตราเงนเฟอตา การขาดดลบญชเดนสะพดสงแมจะเพมขนจากรอยละ 0.8 ของผลผลตรวมในป 2530 เปนรอยละ 3 ของผลผลตรวมในป 2531 แตเงนสารองระหวางประเทศกเพมสงขน

ในแผนพฒนาฉบบท 6 เนนการระดมเงนออมผานการออมของรฐและพฒนาตลาดทนในประเทศ สงผลใหการออมสงกวาเปาหมาย แตกยงเปนอตราตาเมอเทยบกบอตราการขยายตวของการลงทน ทาใหชองวางระหวางการออมกบการลงทนเพมขน หากไมสามารถเพมการออมใหอยในระดบใกลเคยงกบการลงทนได กจะทาใหประเทศไทยประสบปญหาเสถยรภาพทางเศรษฐกจในอนาคต (สศช. 2532: 29-31)

แผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535-2539) ไดสรปผลการพฒนาเศรษฐกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 พบวาการขยายตวสงกวาเปาหมายสองเทาและเศรษฐกจไทยไดเปดเขาสเศรษฐกจโลกมากขน ปจจยทผลกดนใหเศรษฐกจขยายตวในอตราทสง ไดแก การขยายตวของการสงออก การลงทน การทองเทยว นอกจากนภาวะเศรษฐกจโลก เชน ราคานามนและอตราดอกเบยทลดตาลง ราคาสนคาเกษตรในตลาดโลกและอตราแลกเปลยนในประเทศอตสาหกรรมไดปรบตวสงขน ตลอดจนความไดเปรยบของไทยในเรองอตราคาจางทาใหไทยไดเปรยบการแขงขนในตลาดโลก ไดเอออานวยตอการขยายตวทางเศรษฐกจ การดาเนนนโยบายการเงนการคลงอยางระมดระวงและเสถยรภาพทางการเมองชวยเสรมสรางความมนใจของนกลงทน (สศช. 2535: 1)

นอกจากนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ฐานะการคลงของประเทศมนคงและมเสถยรภาพ ทงทนสารองเงนตราตางประเทศทปรบตวสงขน ภาระหนตางประเทศลดลง อตราสวนของภาระการชาระคนหน ตางประเทศตอรายไดสงออกลดลง ดลการคลงเกนดล ในขณะเดยวกนอตราเงนเฟอกอยในระดบทควบคมดแลได (สศช. 2535: 2)

อยางไรกตาม การพฒนาทผานมายงกอใหเกดปญหา ความเหลอมลาของรายไดระหวางเมองและชนบท การขาดแคลนบรการพนฐานทรนแรง ชองวางระหวางการออมในประเทศกบการลงทนมแนวโนม

47 สงขน การปรบตวของสงคมไทย ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ ระบบราชาการปรบตวไมทน (สศช. 2535: 3-5)

สศช. เรมมองเหนปญหาการขาดดลบญชเดนสะพดอยางจรงจง เนองจากในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ชองวางระหวางการออมและการลงทนเรมสงมากอยางนาเปนหวง ดงจะเหนไดจากการขาดดลบญชเดนสะพดทสงถงรอยละ 8.5 ของผลผลตรวมในป พ.ศ. 2534 ปญหานจะตองตดตามอยางใกลชดและมมาตรการแกไขทชดเจน (สศช. 2535: 4)

ผลจากทบทวนผลการพฒนาทผานมาทาใหแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 มงเนนวตถประสงค 3 ประการ คอ (1) รกษาอตราการขยายตวทางเศรษฐกจใหอยในระดบทเหมาะสมเพอใหการเจรญเตบโตเปนไปอยางตอเนอง และมเสถยรภาพ (2) การกระจายรายไดและกระจายการพฒนาไปสภมภาคและชนบท ใหกวางขวางยงขน (3) เรงรดพฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต โดยใหนาหนกความสาคญทงสามวตถประสงคเทากน (สศช. 2535: 6)

โดยท สศช.มองวาไทยมปจจยเอออานวยใหการพฒนาเปนไปตามเปาหมาย อนไดแก การทโอกาสในการขยายการสงออก เนองจากแนวโนมการขยายตวของเศรษฐกจในภมภาคเอเชยแปซฟก การเปดตลาดของประเทศญป นและประเทศอตสาหกรรมใหม และการสงเสรมการลงทนอตสาหกรรมเพอการสงออก ทาใหการสงออกของไทยยงสามารถขยายตวในระดบทนาพอใจตอไปอกในชวง 5 ปขางหนา

การขยายฐานการผลตสนคาอตสาหกรรม เนองจากการโยกยายการผลตดานอตสาหกรรมจากญป นและประเทศอตสาหกรรมใหมยงคงมอยมาก การเปดตลาดการคาการลงทนในประเทศเพอนบาน การพฒนาใหประเทศไทยเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและการเงนในภมภาค โดยการดาเนนมาตรการผอนคลายขอจากดทางการเงนและปรวรรตเงนตราตางประเทศ ประกอบกบมาตรการพฒนาตลาดเงนและตลาดทน จะมสวนกระตนใหเกดการลงทนในประเทศมากขน

จากตรงน จะพบวาแมวาประเทศกาลงเผชญปญหาชองวางการออมและการลงทน แตแนวนโยบายกยงมงเนนการสนบสนนการเพมการลงทน อนนามาสการขยายตวทางเศรษฐกจ และพยายามสงเสรมการออมในภาคเอกชนในประเทศ นอกจากปญหาดานการออมทตากวาการลงทนแลว การพฒนาประเทศยงเผชญขอจากด เชน การขาดแคลนแรงงานฝมอ ราคาทดนทสงขน การขาดแคลนปจจยพนฐาน แนวทางหลกของประเทศในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 ไดแก การรกษาอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ การกระจายรายได การพฒนาทรพยากรมนษย และพฒนากฎหมาย

สศช. (2537) พจารณาผลการพฒนาในชวงครงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 พบวาเศรษฐกจยงคงขยายตวอยางตอเนองและเปนไปตามเปาหมาย แมวาในชวงปแรกจะไดรบผลกระทบจากสงครามอาวเปอรเซยและปญหาการเมองในประเทศ แตเศรษฐกจกเรมฟนตวในป 2536 ปจจยสาคญทกอใหเกดการขยายตว คอ การสงออกทดขนมากตามการฟนตวของเศรษฐกจโลก การลงทนของภาคเอกชน การใช

48 จายของประชาชนและการใชจายของภาครฐ และคาดวาการอตราการเตบโตเฉลยตลอดแผนจะสงกวาเปา แตผลของการเตบโตยงมไดกระจายสชนบท (สศช. 2537: 1)

เสถยรภาพทางเศรษฐกจภายในประเทศยงอยในเกณฑทนาพอใจ โดยทอตราเงนเฟอตากวาเปาหมาย และฐานะการคลงยงเกนดล แตชองวางการออมและการลงทนและบญชเดนสะพดยงไมเปนไปตามเปาหมาย (สศช. 2537: 2)

ชองวางการออมและการลงทนดขนไมมากเทาทควรและยงสงกวาเปาหมายเฉลยของแผน ทงนมสาเหตมาจากการออมภาคเอกชนเพมขนคอนขางชาไมเพยงพอตอการลงทน โดยเฉพาะสดสวนการออมภาคครวเรอน

ดลการคาและดลบญชเดนสะพดยงคงขาดดล โดยทการขาดดลบญชเดนสะพดอยในระดบทสงกวาเปาหมาย อยางไรกตาม ดลการชาระเงนยงเกนดลและฐานะทนสารองเงนตราตางประเทศเพมขน เนองจากเงนทนเคลอนยายเกนดลในอตราทสง ในขณะทฐานะสารองเงนตราตางประเทศเพมขนสงถง 6.8 เดอนของมลคานาเขา สศช. มองวาเสถยรภาพทางการเงนตางประเทศอยในเกณฑด สงผลใหอตราแลกเปลยนหรอคาของเงนบาทจงมเสถยรภาพดในชวงเวลาดงกลาว

ปญหาในการพฒนายงคงเปนเรองของการกระจายรายไดระหวางกลมและพนท และการกระจายโอกาสและผลประโยชนทไมเปนธรรมระหวางภาคอตสาหกรรมและเกษตร นอกจากนในรายงานฉบบน สศช. เรมตระหนกถงปญหาคณภาพและการยงยนของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ เพราะแมวาเศรษฐกจไทยประสบความสาเรจในการบรรลเปาหมายการขยายตวทางเศรษฐกจ แตกมประเดนเกยวกบเสถยรภาพทางเศรษฐกจระยะยาว โดยเฉพาะปญหาการขาดแคลนเงนออมในประเทศซงไมเพยงพอตอการลงทน จงตองพงพาการนาเขาเงนทนตางประเทศเพอการลงทน ซงการพงพาดงกลาวมความเสยงคอนขางมาก

นอกจากนการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพดจากพนฐานโครงสรางอตสาหกรรมทตองพงพาการนาเขาสนคาทนและเทคโนโลย กอใหเกดปญหาการขาดดลการคาเรอรง และมแนวโนมเพมขนตามการขยายตวของอตสาหกรรม ขณะทดลบรการเรมมการเกนดลลดลง เนองจากรายไดจากการทองเทยวชะลอตว แตมการใชจายในการเดนทางไปตางประเทศเพมขน มผลใหยอดขาดดลบญชเดนสะพดเพมขน อกทง ยงมปญหาขดความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศเรมลดลง เนองจากขาดแคลนแรงงานทมทกษะและคณภาพ ขดความสามารถในการพฒนาเทคโนโลยคอนขางตาและตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ

ไทยยงประสบปญหาในการขาดยทธศาสตรการพฒนาสงคมโดยเนนคณภาพคนเปนหลก ปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และปญหาประสทธภาพการบรหาร

รายงานนสรปวาการพฒนาทผานมาสงผลให “เศรษฐกจด สงคมมปญหา การพฒนาไมยงยน” เนองจากมงเนนการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก ขณะทการพฒนาคนและสงคมอยในสภาพตงรบและไม

49 สามารถแกปญหาซงเปนผลกระทบจากการขยายตวไดอยางมประสทธภาพ สศช. จงไดเปลยนแนวทางการพฒนาในระยะหลงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 โดยหนมาใหความส าคญตอการพฒนาคนและสงคมมากขน โดยมรายละเอยดคอ การพฒนาทรพยากรมนษย อนรกษและฟนฟทรพยากร เรงรดพฒนาชนบท และเสรมสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจ

จากแนวทางขางตน หากเราพจารณาความสาคญของแนวทางการพฒนาจากลาดบขางตน จะพบวา สศช. ไดใหความสาคญกบเปาหมายทางสงคมเปนหลก ในขณะทปญหาทางเศรษฐกจทคอนขางมปญหาถกลดลาดบความสาคญจากสงทกาหนดไวในตอนตนของแผน โดยมาตรการดานเศรษฐกจเนนในเรองของการระดมเงนออมจากครวเรอนและเอกชน เพอแกปญหาชองวางการออมและการลงทน นอกจากนนยงพยายามเพมขดความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ โดยการเรงรดการพฒนาฝมอแรงงาน การยกระดบวทยาศาสตรและเทคโนโลย พฒนาโครงสรางพนฐาน และขยายบทบาทดานความรวมมอทางเศรษฐกจ

ในรายงานฉบบดงกลาว ยงไดนาเสนอทศทางการพฒนาประเทศในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) วา “ควรปรบแนวคดพนฐานของการพฒนาใหเนน “ประชาชน” หรอ “คน” เปนหลก โดยมงเนนการพฒนาคนในเชงรกทงทางกาย ทางใจ และสตปญญาใหเตมศกยภาพของตน พรอมทงพฒนาสภาพสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมใหเออตอคน อนนาไปสการพฒนาประเทศอยางยงยนตอไป” (สศช. 2537: 15)

นอกจากน “ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ คอ การพฒนาคนและสงคมใหสามารถเพมศกยภาพของคนทกกลมและทกระดบและมคณภาพชวตทดขน สวนการพฒนาเศรษฐกจควรเปนเครองมอเพอการพฒนาคน โดยเนนการเสรมสรางสมรรถนะทางเศรษฐกจใหเขมแขงและมเสถยรภาพ ควบคการพฒนาชนบท ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและกระจายความเจรญไปสภมภาค” (สศช. 2537: 15)

ในป 2538 สศช. ไดรวมกบ คณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชน (กป.อพช.) จดการสมมนาหลายครงเพอระดมความคดเหนจากภาคประชาชนเพอประกอบการจดทาแนวทางและรายละเอยดของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ยทธศาสตรและมาตรการดานเศรษฐกจทแตละกลมภมภาคเสนอคลายคลงกนทสาคญม 3 เรอง คอ (1) การแกไขปญหาของเกษตรกรและความยงยนของภาคเกษตรกรรม (2) การรวมกลมเพอสรางศกยภาพดานการผลตและทน (3) การพฒนาอาชพและฝมอแรงงาน สวนทสาคญรองมา ไดแก การกระจายรายได การสงเสรมอตสาหกรรม และโครงสรางพนฐาน (คณะทางานเลขานการรวมฝายวชาการ สศช. และ กป.อพช.: 44)

แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ไดระบวาตงแตชวงตนของแผนฉบบนเปนตนไป จะเปนชวงหวเลยวหวตอของการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย เนองจากกระแสโลกาภวฒนผลกดนในโลกเขาสภาวะไรพรมแดน และเขาสยดใหมของการจดระเบยบใหมทางเศรษฐกจ สงคม การเมองระหวางประเทศ ซงกอใหเกดโอกาสและภยคกคามตอการพฒนาทยงยน ในดานเศรษฐกจ โลกาภวฒนทาให

50 ตลาดโลกกวางขน มการเคลอนยายปจจยการผลตและการลงทนขามชาตทวโลก การตงกลมการคา ในขณะเดยวกนการทระบบเศรษฐกจของโลกไดเชอมโยงกนมากขน โดยทกประเทศใหความสาคญกบนโยบายการคาเสร ทาใหเกดการแขงขนทางการคาทรนแรงขน

แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 เหนวาการพฒนาประเทศในระยะตอไปจงมความจาเปนทจะตองเตรยมการจดระเบยบทางเศรษฐกจและสงคมเสยใหมใหเขมแขงรบสถานการณในอนาคต และสามารถชวงชงโอกาสเปนแรงผลกดนในการพฒนา เพอใหประเทศไทยสามารถกาวไปสความเปนประเทศทพฒนาแลวในป พ.ศ. 2563 โดยเศรษฐกจไทยจะมขนาดเปนอนดบ 8 ของโลก คนไทยมรายไดเฉลยตอหวไมตากวา 300,000 บาทตอป ซงวด ณ ระดบราคาป 2536 และสดสวนคนยากจนจะลดตากวารอยละ 5

แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ไดรวมกนกาหนดวสยทศนสงคมไทยทพงปรารถนา ในขณะเดยวกนกไดกาหนดแนวคดการพฒนา โดยมงเนน การพฒนาคน ซงหมายถงการพฒนาคณภาพและสมรรถนะของคนไทยใหสามารถมความคดรเรมสรางสรรค ทจะเปนการเพมขดความสามารถของชมชน สงคมและของชาตในทสด แผนนปรบแนวคดการพฒนาจากเดมทเนนการพฒนาเศรษฐกจเปนจดมงเนนหลกของการพฒนาแตเพยงอยางเดยว มาเปนการเนนคนเปนศนยกลางการพฒนา โดยการพฒนาเศรษฐกจเปนเพยงเครองมออยางหนงทจะชวยใหคนมความสขและมคณภาพชวตทดเทานน มใชเปาหมายสดทายของการพฒนาอกตอไป

ในแผนดงกลาวไดพจารณาผลการพฒนาทผานมา พบวาอตราการขยายตวอยในอตราทสง รายไดตอหวเพมสงขน สดสวนคนยากจนของประเทศลดลง ฐานะการคลงมความมนคงและไดรบการยอมรบจากนานาชาต แตความเจรญดงกลาวยงกระจกตวอยในเมอง

จากการพจารณาแผนพฒนาฯดงกลาวพบวาแผนพฒนาฯนมไดพจารณาถงตวเลขทางเศรษฐกจทสาคญทเคยปรากฏในแผนพฒนาฯทผานมา เชน ชองวางการออมและการลงทน การขาดดลบญชเดนสะพด

วตถประสงคของการพฒนา (1) เพอเสรมสรางศกยภาพของคนทกคนทงในดานรางการจตใจและสตปญญา ใหมสขภาพ

พลานามยแขงแรง มความรความสามารถและทกษะในการประกอบอาชพ และสามารถปรบตวใหทนตอกระแสการเปลยนแปลงทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการปกครอง

(2) เพอพฒนาสภาพแวดลอมของสงคมใหมความมนคง และเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวและชมชน ใหสนบสนนการพฒนาศกยภาพและคณภาพชวตของคน

(3) เพอพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหเจรญเตบโตอยางมเสถยรภาพ มนคง และสมดล เสรมสรางโอกาสการพฒนาศกยภาพของคนในการมสวนรวม ในกระบวนการพฒนาและไดรบผลจากการพฒนาทเปนธรรม

51

(4) เพอใหมการใชประโยชนและดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความสมบรณ สามารถสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและคณภาพชวตไดอยางยงยน

(5) เพอปรบระบบบรหารจดการ เปดโอกาสใหองคกรพฒนาเอกชน ภาคเอกชน ชมชน และประชาชนมสวนรวมในกระบวนการพฒนาประเทศมากขน

เปาหมายซงเปนเครองชวดผลสาเรจของแผนพฒนาฯในสวนทเกยวกบเศรษฐกจ ไดแก การรกษา

เสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยลดการขาดดลบญชเดนสะพดใหอยในระดบรอยละ 3.4 ของผลผลตรวมในปสดทายของแผนพฒนาฯฉบบท 8 และรกษาอตราเงนเฟอใหอยในระดบทเหมาะสมเฉลยรอยละ 4.5 ตอป ระดมเงนออมใหเพมขนเปนอยางนอยรอยละ 10 ของผลผลตรวมในปสดทายของแผนพฒนาฯฉบบท 8 (สศช. 2540:10) 10 เศรษฐกจไทยในสายตาของชมชนการเงนระหวางประเทศ พ.ศ. 2530-2540

ในสวนแรกผ เขยนไดสรปงานวชาการทศกษาบทบาทของผ เลนตางๆในตลาดการเงนระหวางประเทศ และผลตอวกฤตเศรษฐกจ ในสวนทสองผ เขยนไดสรปมมมองของนกลงทนและนกวเคราะหทปรากฏในวารสารทางการเงนและเศรษฐกจระหวางประเทศ

10.1 งานวจยเกยวกบบทบาทของผเลนในตลาดเงนตอวกฤตการเงน แมวาวกฤตการณเงนตราเอเชยจะเรมตนอยางเปนทางการเมอไทยประกาศลอยตวคาเงนบาทเมอ

2 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 แตการโจมตคาเงนเกดขนกอนหนานนเปนเวลานาน การโจมตครงแรกเกดขนเมอเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2539 ตามมาดวยการลมของธนาคารกรงเทพพาณชยาการ และความพยายามในการเพมสภาพคลองในตลาดการเงนของธนาคารแหงประเทศไทย

ในชวงปลายป 2539 นกลงทนตางประเทศเรมรสกวาเศรษฐกจไทยเรมเกดปญหา และเรมขายหนในตลาดหลกทรพยในตนป 2540 การโจมตคาเงนเกดขนในเดอนกมภาพนธ 2540 แตธนาคารแหงประเทศไทยยนยนทจะไมลดคาเงนบาทและตอสจนนกเกงกาไรยอมแพ อยางไรกตามความกงวลใจเกยวกบความไมแนนอนของคาเงนบาทยงมอยและเพมขนในเดอนมนาคมและเมษายน การโจมตขนถงจดสงสดในวนท 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 ความกงวลตอคาเงนบาทยงมากขนเมอรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงลาออกในวนท 19 มถนายน พ.ศ. 2540

Nagel (1999) พยายามจะทดสอบความสมพนธระหวางวกฤตการณการเงนและเงนทนไหลออกวาอะไรเปนปจจยกาหนดอะไร (Causal Relationship) และพสจนวานกลงทนตางประเทศมพฤตกรรม

52 จรยธรรมวบต (Moral Hazard) หรอไม โดยดการตอบสนองของนกลงทนตอขาวรายในตลาดการเงนหรอภาคเศรษฐกจจรง ซงอาจดไดจากการไหลเขาหรอออกของเงนทนระหวางประเทศ แตอยางไรกตามขอมลการไหลเขาทมความถมากทสดกเพยงรายไตรมาส ดงนน Nagel (1999) จงใชอตราแลกเปลยนในตลาดลวงหนาเปนตววดพฤตกรรมของนกลงทนตางประเทศ

Kaminsky and Schmukler (1999) ศกษาผลของขาวตอความตระหนกในตลาดการเงน งานดงกลาวชใหเหนวาขาวลอเปนตวกระตนใหเกดการโจมตคาเงน ในแบบจาลองทเนนผลกระทบของขาวชใหเหนวานกลงทนทมเหตผล (rational investors) จะไมตรวจสอบขาวลอเนองจากตนทนในการหาขอมลทถกตองและมพฤตกรรมแหตามกน (herd behavior) ทงสองยงพบวาขาวทกระทบความผนผวนของตลาดการเงนในระหวางวกฤตการณมไดเปนขาวเศรษฐกจเพยงอยางเดยว เหตการณทางการเมองกสรางความตระหนกในตลาดการเงน นอกจากนขาวลอของประเทศใกลเคยงกสงผลในระดบเดยวกบขาวในประเทศ สะทอนความสาคญผลของการตดตอกน (contagion effects)

Vimilsiri (2001) มการสรปเหตการณและการเปลยนแปลงของดชนหลกทรพยและอตราแลกเปลยน มงานวจยจานวนหนง ตวอยางเชน Brown, Goetzmann and Park (2000) พยายามหาหลกฐานสนบสนนวาพฤตกรรมของนกลงทนตางชาตทาใหอตราแลกเปลยนและดชนราคาหลกทรพยไรเสถยรภาพ จนนาไปสวกฤตการณ อยางไรกตามงานวจยสวนใหญยงไมสามารถสนบสนนความเชอดงกลาวได (Vimilsiri, 2001)

Vimilsiri (2001) ไดพจารณาบทบาทของนกลงทนตางชาต ในฐานะนกเกงกาไร โดยเฉพาะผจดการกองทนประกนความเสยง (Hedge Fund) และงานดงกลาวศกษาความสมพนธระหวางราคาหน อตราแลกเปลยนและอตราดอกเบยซงสะทอนพฤตกรรมของนกลงทน ตลอดจนการเปลยนแปลงของตวแปรดงกลาวเมอตลาดทราบขาวเศรษฐกจใดๆ พบวา การเคลอนไหวของอตราแลกเปลยนออนไหวตอการเปลยนแปลงทางการเมอง มาตรการตออตราแลกเปลยนและแกไขปญหาเศรษฐกจ ขาวเกยวกบวกฤตในภมภาคและความเคลอนไหวของอตราแลกเปลยนในภมภาค

Bowe and Domuta (2001) ศกษาการคาดการณของนกลงทนในประเทศและตางประเทศ ทงสองพบวาการคาดการณของนกลงทนในประเทศและตางประเทศมอทธพลอยางมากตอราคาของทรพยสนของประเทศเอเชยทมการซอขายในตลาดทนในประเทศและสหรฐอเมรกา

เนองจากกองทนประกนความเสยง (Hedge Funds) ถกกลาวหาวาเปนตนเหตของวกฤตการณการเงนในหลายเหตการณ โดยเฉพาะวกฤตการณเอเชยป พ.ศ. 2540 Varamini, Segatti, and Brown (1999) ศกษาผลการดาเนนงานของกองทนประกนความเสยงตอการเกดวกฤตในประเทศไทย เนองจากกองทนประกนความเสยงเปนการรวมกนลงทน (Investment Pools) โดยสวนใหญเปนการลงทนในตลาดนอกประเทศสหรฐฯ ทาใหการควบคมและการเปดเผยขอมลนอย สงผลใหขอมลการลงทนของกองทนประกนความเสยงคอนขางนอย โดยเฉพาะสถานะของกองทนในขณะทเกดวกฤต ทาใหงานศกษาผลของ

53 กองทนตอตลาดการเงน ไดขอสรปทคอนขางแตกตางกน เชน Eichengreen and Mathieson (1999) เสนอวากองทนประกนความเสยงมบทบาทคอนขางนอยในวกฤตการณเอเชย โดยมสถานะลวงหนา (forward position) ของธนาคารแหงประเทศไทยเพยง 7 พนลานดอลลารสหรฐฯ จากพนธะ 28 พนลานดอลลารสหรฐฯทธนาคารมอย นอกจากนนสญญาดงกลาวมธรกรรมในเดอนพฤษภาคม ทงสองสรปวาธนาคารพาณชยและวาณชธนกจเปนตนเหตหลกของวกฤตเอเชย

Fung, Hsieh, and Tsatsaronis (1999) ประมาณการวากองทนประกนความเสยงมความเกยวพนในวกฤตของไทยนอยกวาคาท Eichengreen and Mathieson (1999) ประมาณการไว ซงเมอเทยบกบจานวนทรพยสนจานวน 30 พนลานดอลลารสหรฐ กถอวาเปนขนาดทไมใหญมาก และกถอเปนขนาดทคอนขางนอยเมอเทยบกบสารองเงนตราตางประเทศของไทย (Fung, Hsieh and Tsatsaronis, 1999)

Brown, Goetzman, and Park (2000) ทดสอบสมมตฐานเกยวกบพฤตกรรมของ Hedge Fund โดยศกษากองทนประกนความเสยงทลงทนในเงนตราตางประเทศ 10 แหง ไดขอสรปวาการลงทนของกองทนเหลานนมไดผดปกต และไมไดกาไรจากวกฤตการณเอเชย ในขณะทงานของ Fung, Hsied and Tsatsaronis (1999) ใชขอมลจากกองทนประกนความเสยงขนาดใหญทงหมด จานวน 27 กองทน

Post and Millar (1998) ศกษาพฤตกรรมของผ ถอหนและผจดการกองทนของสหรฐฯทลงทนในตลาดหนของประเทศตลาดเกดใหม (U.S. Emerging Market Equity Funds) ในชวงป 2539-2540 พบวา แมวาผลตอบแทนจากการลงทนหนในตลาดเกดใหมคอนขางผนผวน แตการตอบสนองของผ ถอหนไมคอยเปลยนแปลง แมวาจะเผชญกบการคาดการณวาตลาดหนเอเชยจะชะลอตวอยางมาก โดยทผ ถอหนกถอนทนออกสวนหนงซงไมมากนกในชวงปลายป 2539 และเรมถอนตวอยางมากเมอเกดวกฤตในเดอนกรกฎาคม 2540

นอกจากนในขณะทผจดการกองทนประเภทอนๆ ขายหนในประเทศเกดใหม แตผจดการกองทนทลงทนในตลาดเกดใหมเหนวาการซอหนในสถานการณดงกลาวเปนโอกาสในการทากาไร อยางไรกตามหากมองขนาดของกองทนเหลานกอาจจะมองวาขนาดของกองทนคอนขางเลก เมอวดสดสวนของกองทนในขนาดของตลาดหน (Market Capitalization) จะพบวามสดสวนเพยงรอยละ 0.8 ของตลาดหนเกดใหมในเอเชย เมอสนป 2539 อยางไรกตาม พฤตกรรมของผ ถอหนและกองทนเหลาน เปนตวนาพฤตกรรมแหตามกน (herd behavior) ของกองทนอนๆ แตในชวงระหวางมกราคม 2539 ถง ตนเดอนกรกฎาคม 2540 การไหลสทธของเงนทนไปยงประเทศเกดใหมของกองทนเหลานคอนขางคงท (Post and Millar, 1998)

Rude (1998) มองวาการศกษาทมา ขนาด ผลกระทบและการแกไขปญหาวกฤตการณการเงน ในป 1997-1998 จาเปนตองเขาใจมมมองของผ มสวนรวมของตลาดตอวกฤตการณทเกดขน Rude ใชขอมลจากการวเคราะหและวจารณจากธนาคารระหวางประเทศตางๆ การสมภาษณผ มบทบาทในการตดสนใจในสถาบนการเงน บทความในหนงสอเชน The New York Times, Wall Street Journal และ Financial

54 Times รวมทงขอมลและการวเคราะหขององคกรระหวางประเทศเชน IMF ธนาคารโลก BIS อกทงขอเขยนของนกวชาการตางๆเกยวกบวกฤต

จากขอมลขางตน Rude ไดขอสรปจากผ มสวนรวมในตลาดการเงนใน New York ซงเกยวของกบเหตการณกอนหนาวกฤตสามประการคอ

ประการแรก ตราบจนกระทงกอนเกดวกฤต นกลงทนในตลาดสวนมากเชอวาโอกาสการลงทนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเกาหลใตยงดอย กอนวกฤตผ มสวนรวมในตลาดการเงนตางประเทศตระหนกถงสงผดปกตในตลาดเกดใหมในแปซฟก ความเหนเกยวกบตลาดทตพมพกมลกษณะคลายคลงกบขอวจารณทเกดขนหลงเหตการณ เชนระบบการเงนมปญหา ขาดการควบคม และปญหาคอรปชน นอกจากน ผ มสวนรวมในตลาดยงตระหนกถงการขาดดลบญชเดนสะพด หนตางประเทศทพงสงขน อกทงยงตระหนกวาการสงออกไมไดดเหมอนกอน และประเทศในภมภาคนจะเผชญการโจมตคาเงนมากขน นอกจากนกเหนวาคาเงนในประเทศเหลานมคาสงเกนจรง อยางไรกตาม ผมสวนรวมในตลาดเลอกทจะละเลยเหตการณทงหลายเหลาน และเลอกมองแตแงด ตราบจนกระทงการเกดวกฤต ขอคดเหนสวนมากมองวาแนวโนมการลงทนในภมภาคนดและมอตราผลตอบแทนสงกวาภมภาคอน โดยนกวเคราะหมกจะเนนตลาดเสร ความสมดลระหวางการออมและการลงทน อตราการเจรญเตบโตสง อตราเงนเฟอตา และอตราผลตอบแทนการลงทนสงในอดต (Rude, 1998)

ประการทสอง เมอวกฤตการณเกดขนในไทยและกระจายไปยงประเทศอนๆในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเกาหลใต ผ มสวนในตลาดการเงนทงในประเทศและนานาชาตตางพยายามตงรบ และเรงนาเงนออกจากภมภาค

ในชวงตนป 2540 มผ มสวนรวมในตลาดไมกรายทวองไวในการมองเหนสถานการณการเงนทไรเสถยรภาพและพยายามเปลยนสถานะการถอเงนตราตางประเทศเพอแสวงหากาไรจากการเปลยนแปลงคาเงนโดยเฉพาะเงนบาท มเพยงกองทนประกนความเสยงทมรายงานวาไดทาธรกรรมเพอเกงกาไร อยางไรกตาม จากขอมลพบวานกลงทนสวนใหญไมคอยตอบสนองตอการไรเสถยรภาพดงกลาว และไมเชอวาวกฤตการณจะกระจายไปยงประเทศอน เมอเกดการโจมตคาเงนบาทและการแผขยายวกฤต ผ มสวนในตลาดสวนใหญคอนขางแปลกใจและถกบงคบใหประเมนแนวโนมเศรษฐกจของประเทศนนๆใหม ในชวงแรกการประเมนทาโดยเจาหนาทในภมภาค แตไมนานผบรหารระดบสงของสถาบนการเงนเหลานนเรมใหความสนใจและเขามาดแลภมภาคนเอง (Rude, 1998)

ประการทสาม ความตนตระหนกทางการเงนไมไดเกดจากความเตมใจหรอเกดขนโดยไรเหตผล แตเกดจากการลงทนและการคาทเปดกวางตอผ มสวนรวมในตลาดทงในประเทศและตางประเทศ เมอใหอธบายถงสาเหตของวกฤตการเงนในเอเชย ผ มสวนรวมในตลาดการเงนสวนมากชวาวกฤตเกดจากการลงทนมากเกนไป

55

10.2 มมมองจากนตยสารการเงนและเศรษฐกจ นอกจากบทบาทของผ มสวนเกยวของในตลาดการเงนทปรากฏในงานวชาการขางตนแลว ผ เขยน

ยงไดสรปมมมองของตลาดการเงนตางประเทศ จากทสะทอนในวารสารทางเศรษฐกจตางๆ หลงจากวกฤตการณเงนตราในเมกซโกในป 2537 สงผลใหตลาดการเงนใหความสนใจกบประเทศทมการขาดดลการชาระเงน และการไหลเขาของเงนลงทนตางประเทศทคอนขางสง เชน ตลาดเกดใหมในเอเชย10 ในเดอนมกราคม 2538 ตลาดทนและพนธบตรในฮองกง ไทย อนโดนเซย สงคโปร ตกลงคอนขางมาก และธนาคารกลางตองเขามาแทรกแซงอตราแลกเปลยน ในกรณของไทย ทางการไทยมองวานกเศรษฐศาสตรท Credit Lyonnais ซงชใหเหนปญหาของเศรษฐกจไทยทตองพงพาเงนทนระยะสนทไหลเขามา เปนตนเหตใหเกดการเทขายสนทรพยในประเทศ และสงผลกดดนตอคาเงนบาท11 นกการเงนตางประเทศมองวาการขาดดลบญชเดนสะพดของไทยคอนขางนาเปนหวงในระดบรอยละ 6.2% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ แมวาบางสวนจะมองวาการขาดดลของเอเชยแตกตางจากเมกซโกในแงของการใชเงนทนไหลเขา

ในป 2539 การขาดดลบญชเดนสะพดยงเปนปญหาและสรางความกงวลใจใหกบนกลงทนตางประเทศ แมวาทางการไทยจะพยายามชใหเหนความแตกตางของการขาดดลของไทยกบเมกซโก เชนการกมาเพอลงทนมใชการบรโภค การเตบโตทสงของผลตภณฑมวลรวมในประเทศและการสงออก แตนกลงทนกยงคงตงขอสงเกตตอเสถยรภาพของเงนทนไหลเขา และการปลอยกระยะกลางของธนาคารพาณชยโดยใชเงนจากแหลงเงนทนระยะสน12 เมอตวเลขการสงออกลดลงในไตรมาสแรกของป 2539 มการตงคาถามถงจดจบของมหศจรรยเอเชย และความเปนไปไดทจะเกดวกฤตดลการชาระเงน13’14นอกจากนนกลงทนยงมองเหนถงปญหาการลงทนมากเกนไป และความสามารถในการทากาไรและหนสนในอนาคต15

10 “under the volcano,” The Economist, January 7th, 1995, p.16; “The risk in Asia,” The Economist,” January 28th, 1995, p.13. 11 “The World’s emerging markets all at sea,” The Economist, January 28th, 1995, p.75. 12 “Keep an eye on current affairs,” The Economist, March 9th, 1996, p.84. 13 “Statistical shock,” The Economist, July 20th, 1996, p.65; 14 ความยงยนของการขาดดลบญชเดนสะพดขนอยกบแหลงเงนทนทใชในการดลดลการชาระเงน ในป 1995 ธปท.รายงานวา 11.1 พนลานดอลลารสหรฐใน 18.1 พนลานดอลลารสหรฐทไหนเขาไทย เปนเงนทมคณภาพ แตเงนดงกลาวรวมถง การลงทนในหลกทรพย การใหกผาน BIBF และเครดตการคา (“Tempest in a Teacup?”, Far Eastern Economic Review, March 28th, 1996, p.55-56.) 15 “Facing New Realities,” Far Eastern Economic Review, August 15, 1996, p.40.

56 ในชวงเดอนกรกฎาคม 2539 ความเชอมนตอเศรษฐกจไทยลดลง นกลงทนตางชาตเทขายหน16 สงหาคม 2539 ธปท. ตองเขามาปกปองคาเงนบาทหลงจากขาวลอเรองการปรบลดคาเงนบาท ในขณะเดยวกน IMF ไดแนะนาให ธปท. ขยายความกวางของการเคลอนไหวอตราแลกเปลยน17

ปญหาการสงออก และปญหาสถาบนการเงน อนมพนฐานมาจากการปลอยก ใหกบธรกจอสงหารมทรพย ทาใหตางชาตมองวาไทยจาเปนตองลดคาเงน ในเดอนกมภาพนธ 2540 บรษทจดอนดบ Moody’s ไดลดอนดบความนาเชอถอของไทย ทาให ธปท.จาเปนตองออกมาปกปองคาเงนอกครง18,19 The Economist มองวาการปกปองคาเงนเปนการรกษาหนาของทางการ แทนทจะคานงถงตนทนระยะยาวในการคงคาเงนบาทอยางเขมงวด นอกจากนความสามารถในการจดการกบปญหาเศรษฐกจทเกดขนของรฐบาลและ ธปท. เปนสงทนกลงทนตางชาตกงวล20 การปกปองคาเงนในตนป 2540 สงผลใหนกลงทนคาดวาสดทายรฐบาลไทยตองปลอยคาเงนใหลอยตวในทสด21 ในเดอนเมษายน 2540 Moody’s ปรบลดอนดบหนระยะยาวของไทยจาก A2 เปน A322 ในขณะท Fitch IBCA ยอมรบวาบรษทของตนและคแขงลมเหลวในการทานายปญหาทเกดขนในภาคการเงนเอเชย23 และมองวาตวเองประมาณความสามารถในการแกไขปญหาของผ กาหนดนโยบายในเอเชยสงเกนไป โดยทรฐบาลของประเทศเหลานนไมสามารถปรบตวและจดการกบปญหาทางเศรษฐกจไดอยางทนทวงท24 อยางไรกตามนกวเคราะหจานวนหนงยงมองวาเศรษฐกจไทยจะชะลอตวเพยงเลกนอย เชน EIU (1997) มองวาเศรษฐกจไทยมปญหา อตราการเตบโตของไทยจะลดลงเปน เตบโตรอยละ 6.7, 4.9 และ 5.6 ในป 2539 2540 และ 2541 ตามลาดบ

16 Forney, M. “Crisis of Confidence,” Far Eastern Economic Review, September 12th, 1996, p. []. 17 “States of denial,” The Economist, August 10th, 1996, p.56-57. 18 “Taking a baht,” The Economist, February 22nd, 1997, p.88-89. 19 Asian Executives Poll ซงรายงานใน Far Eastern Economic Review ฉบบวนท 6 มนาคม 2540 รายงานวา 77.6% ของผบรหารในประเทศตางๆในเอเชย 10 ประเทศทตอบแบบสอบถาม เหนวาประเทศไทยจะมการลดคาเงนในป 2540 20 Vatikiotis, M. and Silverman, G. “State of Denial,” Far Eastern Economic Review. March 6th, 1997, p.48-50. Sender, H. “Get a Grip,” Far Eastern Economic Review. March 27th, 1997, p.67-68. 21 Schymyck, P. “The Thai Baht Crisis and its impact on Asian Financial Markets,” CIBC Observations, 5 (5/6), p.45. 22 Vatikiotis, M. “Deeper Down,” Far Eastern Economic Review. May 1st, 1997, p.48. 23 Luce, E. “Fitch IBCA: Credit Agency Accepts Criticisms Over Asia,” Jan 14th, 1998 24 Fitch IBCA (1998) “Asia: Agencies' Harsh Lessons in a Crisis,” 13 January. 1998 <http://www.bradynet.com/e312.html>

57 11 บนเสนทางสวกฤตการณการเงน พ.ศ. 2540

11.1 ภาวะเศรษฐกจฟองสบ: การกอเกดและการเตบโต

อมมาร (2542) ไดใหนยามคาวา “ฟองสบ” ไววา “การขยายตวของเศรษฐกจทเกดขนนนเปนภาพ

มายา และดงนนจะเปนการขยายตวทยงยนตอไปไดไมนาน” งานดงกลาวไดพดถงววาทะวาดวยมหศจรรยแหงเอเชย โดยทสญญาณเตอนภยชนแรกทคนเอเชยเรมเหนทบงชถงวกฤตการณทางเศรษฐกจ คอปญหาการลดลงของสงออกทเกดขนตงแตกลางป พ.ศ. 2539 ซงเปนทสงสยวาเกดจากปจจยดานอปทานหรออปสงค Dusgupta and Imai (1998) ไดศกษาปญหาดงกลาวอยางจรงจง

รปท 13: ดชนราคาหลกทรพย และราคาทดนในเขตปรมณฑล

ทมา: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ เอเจนซ ฟอร เรยลเอสเตท แอฟแฟรส (www.area.co.th)

เราสามารถพจารณาถงการเตบโตของเศรษฐกจฟองสบ ไดโดยพจารณาดชนของสนทรพยสอง

ชนด คอ หลกทรพย และราคาทดน จากรปท 13 เราจะเหนไดวา ในระหวางป 2530 ถง 2536 ราคาหลกทรพยและทดนเพมสงขน 4 และ 10 เทาตามลาดบ ซงชวงเวลาดงกลาวสอดคลองกบการไหลเขาของเงนตราตางประเทศ และการลงทนจากตางประเทศ ราคาสนทรพยทงสองทเพมสงขนสงผลใหเกดการเกงกาไรในตลาดทงสอง

ในกรณของตลาดอสงหารมทรพย จากขอมลของ Sopon(2001) พบวา รอยละ 23 ของผ ซอทอยอาศยในงาน Annual Home Expo 2536 เปนนกเกงกาไร ในขณะทป พ.ศ. 2537 มเพยงรอยละ 50 ของผ ทซอบานในงานแสดงบานทเปนผ ทตองการอาศยอยจรง และรอยละ 35 ของผ ซอหองชดราคาถกทตองการ

58 อาศยจรง ภาวะลนตลาดของทอยอาศยไดปรากฏชดหลงป พ.ศ. 2537 บานทสรางเสรจสนจานวน 300,000 หนวยในป พ.ศ. 2538 ไมมผอยอาศย ในป พ.ศ. 2539 ภาคอสงหารมทรพยมปญหาพนทวางเพมขน และราคาอสงหารมทรพยกลดลงอยางรวดเรวในชวงตนป พ.ศ. 2540 นาจะถอไดวาเปนจดเรมตนของฟองสบแตก

ในชวงป พ.ศ. 2539-2540 ราชการไทยและผ กาหนดนโยบายรบรวาเศรษฐกจไทยกาลงเผชญปญหาวกฤตในภาคอสงหารมทรพย โดยไดออกมาตรการเพอแกไขปญหาดงกลาวเชน กองทนเพอชวยเหลอกจการอสงหารมทรพย อยางไรกตาม มาตราการตางๆทออกมาเปนมาตรการทลาชาเกนไป และเปนเพยงการบรรเทาปญหาอปทานสวนเกนทมากจนเกนไป การททกฝายรวมทงฝายการเมองไดประโยชนจากเศรษฐกจฟองสบทาใหขาดความเอาใจใสในการปองกนปญหาทเกดขน

11.2 การเปดเสรทางการเงน

ทางการไทยไดเรมดาเนนมาตรการเปดเสรทางการเงนตงแตปลายทศวรรษท 2520 โดยลดทอน

ความเขมงวดในการควบคมบญชเดนสะพดและบญชทน ในป 2533 ไทยไดรบพนธะขอ 8 ของกองทนการเงนระหวางประเทศ นอกจากนยงไดผอนคลายมาตรการตางๆเพอดงดดนกลงทนตางประเทศใหลงทนในตลาดหลกทรพยและลงทนโดยตรง ในขณะทมาตรการการเปดเสรการเงนระหวางประเทศทสาคญไดแก การพจารณาอนญาตใหธนาคารพาณชยประกอบกจการวเทศธนกจ(International Banking Facilities)ขนในประเทศไทยเมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2536 โดยทจดมงหมายทจะพฒนาธรกจทางดานการธนาคารระหวางประเทศในประเทศไทย และพฒนาไทยใหเปนศนยกลางทางการเงน ในภมภาค ตามทระบไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 25

ธปท. (2537) เหนวาการก ยมเงนจากกจการวเทศธนกจ ชวยใหประหยดตนทนการก เงนจากตางประเทศ เพราะการก เงนสามารถทาไดสะดวกมากขน และประหยดคาใชจายในการก เงนจากตางประเทศ นอกจากนธนาคารพาณชยไทยทมสาขาในตางประเทศสามารถนาเงนเขามาโดยไดสทธประโยชนทางภาษ คอ ไดรบการยกเวนภาษดอกเบยเงนกจากตางประเทศ ซงในทสดแลวจะมผลใหอตราดอกเบยในประเทศและตางประเทศใกลเคยงกนมากขน

25 ธรกรรมในกจการวเทศธนกจ จะเปนธรกรรมทเปนเงนตราตางประเทศโดยมการรบฝากและใหกยมจากตางประเทศ และนามาปลอยก ใหลกคาในประเทศและตางประเทศ

59

ในสวนของการเปดเสรภาคการเงน ไดมการยกเลกการควบคมอตราดอกเบย ระหวางป 2531 ถง 2535 นอกจากนยงอนญาตใหสถาบนการเงนขยายกจกรรมทใหบรการ เชน ธนาคารพาณชยสามารถออกและกระจายตราสารหนได นอกจากนนในเปลยนกฏเกณฑเกยวกบการสารองสนทรพยตามกฏหมาย

Alba, Hernandez and Hlingerbiel (1999) สรปวา การเปดเสรการเงนสงผลใหเงนทนไหลเขามาอยางมาก ธนาคารพาณชยและบรษทเงนทนเปนชองทางในการไหลเขาของเงนทน การลงทนในประเทศพงพากบเงนทนตางประเทศมากขน และโครงสรางของหนเปลยนไป โดยมหนระยะสนมากขน นอกจากน เงนไหลเขาจากตางประเทศกอใหเกดการเพมขนของสนเชออยางรวดเรว (credit boom) อกทงเงนทนตนทนตาจากตางประเทศ สงผลใหสวนของหนในบรษทของไทยคอนขางสง และออนไหวตอการเปลยนแปลงอตราดอกเบยและสภาพคลอง ผลกระทบทางลบตออตราดอกเบย อตราแลกเปลยน และการขาดเงนทนหมนเวยนยอมกอใหเกดปญหาตอบรษท

เงนทนทไหลเขามา ทาใหความเสยงของธนาคารและบรษทเงนทนเปลยนไป เนองจากคณภาพของการใหกแยลง เนองจากสถาบนการเงนแขงขนกนใหก สงผลใหภาคการเงนปลอยก ใหกจการและโครงการทมความเสยงมากขน

งานวจยของ Corsetti, Pesenti and Roubini (1999) ไดชใหเหนถงปญหาจรยธรรมวบตทาใหปญหาความเปราะบางของภาคการเงนเพมสงขน ภายใตกระบวนการเปดเสรภาคการเงน และเปดโอกาสใหภาคการเงนไดรบผลกระทบจากแรงกระแทกดานมหภาคและการเงนได

11.3 ความเปราะบางของสถาบนการเงน

ปญหาภาคการเงนเรมปรากฏความผดปกตในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2539 (Financial Times

11/05/96) เมอเกดปญหากบธนาคารกรงเทพพาณชยการ และปญหาเขาสจดสงสดเมอธนาคารแหงประเทศไทยออกคาสงใหมการหยดดาเนนกจการในบรษทเงนทนหลกทรพย 16 แหง

หากสถาบนการเงนเปราะบางตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สภาวะเศรษฐกจทแยลงสงผลใหเกดวกฤตการณการเงน เนองจากการลงทนสวนใหญใชเงนกจากสถาบนการเงน

Corsetti et al. (1999) ไดทาการวเคราะหความเชอมโยงระหวางภาคการเงนและวกฤตการณเงนตรา โดยมองวาวกฤตการณเงนตราในป 2540 เปนผลมาจากการปลอยกมากเกนไป (Overlending) ในเอเชย ในชวงทศวรรษท 2530 อตราการเตบโตของการปลอยก ทสง และการปลอยหนของสถาบนการเงนอนทไมใชธนาคาร เชน บรษทหลกทรพยและเงนทนหลกทรพย สงผลใหปรมาณของการปลอยกสงและปลอยก จานวนมากลงไปสการลงทนทมขอสงสยเกยวกบความสามารถในการทากาไร และการซอสนทรพยการเงนเพอเกงกาไร Corsetti et al. (1999) ชใหเหนวาคณภาพของการปลอยกของประเทศทเกดวกฤตในเอเชยมปญหา โดยเฉพาะการปลอยก ในภาคอสงหารมทรพย

60

การปลอยก ทมากเกนไป และการก ยมทมากเกนไปของธนาคารพาณชยทมสดสวนของทนตอสนทรพยตามสาเหตมาจากความบกพรองเชงนโยบายและสถาบนทรนแรง มหลกฐานทคอนขางเดนชดเกยวกบการขาดการควบคมและดแลสถาบนการเงน ในกรณของประเทศไทย การเปดเสรการเงนในทศวรรษท 2530 ทาใหสถาบนการเงนทไมใชภาคธนาคารปลอยก เกนกวาระดบทจากดไว นอกจากน โครงสรางทางภาษยงจงใจใหมการก เงนจากตางประเทศ อกทงบรษทเงนทนกเรงการปลอยก ใหกบภาคอสงหารมทรพยดวยเงนกจากตางประเทศ (Corsetti et al., 1999)

ดชนทใชวดความแขงแรงของระบบธนาคารคอ สดสวนของ หนทไมกอใหเกดรายได (Non-performing credit) และ ความเพยงพอของทน (capital adequacy) แต Athukorala and Warr (2002) แยงวาดชนดงกลาวมขอจากดทงในแงแนวคดและขอมล เนองจากดชนทงสองเปนการวดสถานะในอดต มไดเปนตววดผลสมฤทธในอนาคต อกทงในชวงเศรษฐกจด เจาหนมกใหกตอไป (roll over) ดงนนเพอแกไขปญหาขางตน จงมขอเสนอใหใช สดสวน ภาระหนสนของภาคเอกชน ซงวดจากหนของเอกชนทมอย ณ เวลาปจจบน ตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

ทงสองไดคานวณดชนดงกลาวของประเทศทเกดวกฤตการณและไมเกดวกฤตการณพบวาประเทศทเกดวกฤตการณมระดบของการปลอยเงนก ใหเอกชนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ คอนขางสงและอตราเตบโตทคอนขางเรว ในขณะทประเทศทไมเกดวกฤตการณมระดบการปลอยกคอนขางตา (โปรดด Athukorala and Warr, 2002: ตารางท 2)

การปลอยก ใหเอกชนทคอนขางมาก เปดโอกาสใหเกดหนเสยมากขน สดสวนของหนทไมกอใหเกดรายไดเพมขน และมสดสวนของการลงทนในสนคาทไมมการคาระหวางประเทศคอนขางสง โดยเฉพาะภาคอสงหารมทรพย

Lipsky (1998) พบวาตลาดการเงนไมทราบมาตรการททางการไทยใชในการแกไขปญหาภาคการเงน แตการใหเงนชวยเหลอกบธนาคารพาณชยในเดอนมถนายน 2540 สงสญญาณวาเศรษฐกจกาลงมปญหา นกลงทนในประเทศเคลอนยายเงนทนออกสงผลใหเงนไหลออกอยางตอเนอง เมอทางการไทยซอนปญหาเงนไหลออกดวยสญญาลวงหนาทาใหสญญาณปญหาเรมชดเจนมากขน

11.4 การโจมตคาเงนบาท

การไหลเขาของเงนทนภาคเอกชนไปยงตลาดเปดใหม สงผลใหประเทศเหลานน รวมทงประเทศ

ไทย เผชญกบความออนไหวของนกลงทน และการโจมตคาเงน ในชวงทศวรรษท 2530 มการโจมตคาเงนในหลายภมภาคทวโลก เชน การโจมตคาเงนในสหภาพยโรป ป 2535 และเมกซโก 2537 (โปรดด เฉลมพงษ (2546)) ประเทศทมระบบอตราแลกเปลยนทไมคอยยดหยนจะมแนวโนมทถกโจมตมากกวาประเทศอนๆ (IMF Research Department Staff (1997)) นอกจากนวกฤตการณทางการเงนในเมกซโก สงผลให

61 นกลงทนมความกงวลใจกบเศรษฐกจประเทศเกดใหมทมปญหาดลบญชเดนสะพด และมแนวโนมวาจะมการลดคาเงน

ในกรณของประเทศไทย ทางการและผ กาหนดนโยบายไดพยายามลดความรนแรงของปญหาดลบญชเดนสะพด โดยพยายามฉายภาพความแตกตางระหวางไทย กบเมกซโก แตอยางไรกตาม ปญหาการสงออก ความไมลงรอยกนดานเวลาของเงนกจากตางประเทศ และปญหาสถาบนการเงนอนเนองมาจากอสงหารมทรพย สงผลตอความเชอมนของนกลงทน

หลงการลงอนดบความนาเชอถอของไทยโดยบรษท Moody’s เงนทนตางประเทศไหลออกเปนจานวนมาก จน ธปท. ตองเขามาแทรกแซงคาเงนบาท ในชวงเดอนธนวาคม 2539 ใชเงนตราตางประเทศในการแทรกแซงตลาดเปนจานวน 4.88 พนลานดอลลารสหรฐ ตอมาเมอมขาวลอการลดคาเงนในชวงเดอนมกราคม 2540 นกลงทนไดเขามาเกงกาไรในคาเงนบาท โดยในชวงเดอนมกราคมถงกมภาพนธ ธปท. ทาการแทรกแซงตลาดเปนจานวน 7.8 พนลานดอลลารสหรฐ และมฐานะเงนสารองทางการหกยอดคงคางสญญาขายเงนตราตางประเทศลวงหนา หรอทนสารองทางการสทธ เมอสนเดอนกมภาพนธเปนจานวน 26 พนลานดอลลารสหรฐ การโจมตครงทรนแรงทสดเกดขนในเดอนพฤษภาคม 2540 การปกปองคาเงนบาททาใหทนสารองสทธลดลงจากระดบ 24.2 พนลานดอลลารสหรฐ เปน 2.5 พนลานดอลลารสหรฐ ชวงเดอนมถนายน 2540 เมอรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงลาออก สงผลใหเงนทนของนกลงทนไทยไหลออกนอกประเทศ สงผลใหทนสารองสทธลดลง จนกระทงในวนท 2 กรกฎาคม 2540 รฐบาลไดประกาศใชอตราแลกเปลยนแบบลอยตวแบบมการจดการ โดยในวนดงกลาวทนสารองสทธของไทยเหลออยในระดบ 2.8 พนลานดอลลารสหรฐ26

11.5 จดออนของพนฐานทางเศรษฐกจของระบบเศรษฐกจไทย

ในชวงหนงทศวรรษกอนเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 เศรษฐกจไทยเตบโตอยางรวดเรวกอนทจะ

เกดการชะลอตว และความยงยากทางเศรษฐกจ ซงอาจมองไดวาเกดจากปจจยทางดานเอกชนในประเทศ และภาครฐ

ในดานของเอกชน สภาพแวดลอมของเศรษฐกจโลกทเอออานวยการลงทนในประเทศ และการสงออกของไทย ทาใหภาคเอกชนไทยเรงการลงทนทงภาคอตสาหกรรม สงผลใหราคาทดนและราคาหนในประเทศสงขน ดงดดใหภาคการเงนแขงขนกนปลอยก ในกจกรรมดงกลาว การเปดเสรภาคการเงนทาใหสถาบนการเงน ก เงนจากตางประเทศทมตนทนตามาปลอยก ในประเทศ ทาใหเกดการลงทนมากเกนไป

26 เกบความจาก ศปร. ขอ 132 ถง 209, รายละเอยดการโจมตคาเงนบาท และการปองกนสามารถอานไดจากขอดงกลาว

62 ในขณะทภาคการเงนทมการผกขาดมาเปนเวลา ขาดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงทางการเงน และความรอบคอบในการปลอยก

ปญหาการดาเนนนโยบาย ผ ดาเนนนโยบายเรงรดการเปดเสรโดยทมไดดาเนนมาตรการเพอใหเกดความมนคง ในแงของการกากบภาคการเงน ในขณะเดยวกนการพยายามธารงอตราแลกเปลยนคงท สงผลใหขาดความคลองตวในการดาเนนนโยบายการเงน ในขณะทนโยบายการคลงกมไดดาเนนการในทางทจะชวยบรรเทาปญหา อกทงภาคการเมองกสงผลใหเกดความไมแนนอนในตลาดการเงน

12. บทสรป

งานวจยฉบบนไดศกษาการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจของไทยในชวงหนงทศวรรษกอน

วกฤตเศรษฐกจในป 2540 พบวาโครงสรางการผลตมการเปลยนแปลงคอนขางมาก สดสวนภาคการเงนในโครงสรางการผลตขน มการสะสมสตอกทนในสาขาทอยอาศย สาขาอตสาหกรรม สาขาคมนาคมและบรการคอนขางสง แรงงานยายมาอยในภาคอตสาหกรรมมากขน ในดานอปสงคมวลรวม การลงทนและภาคตางประเทศมสดสวนคอนขางสง

ในดานงบประมาณการคลงมการเกนดลในชวงทศวรรษดงกลาว เนองจากการจดเกบรายไดทสงขนจากเศรษฐกจทด หนสาธารณะมแนวโนมลดลง การสงออกของไทยเตบโตอยางตอเนองจนกระทงป 2538 โดยในทศวรรษดงกลาวมการสงออกในสนคาประเภทเครองจกรมากขน ดลการคาและดลเดนสะพดขาดดลอยางตอเนอง และมการขาดดลคอนขางมากในป 2538 ถง 2539 เมอประสบปญหาการสงออก

ขนาดของภาคการเงนในสวนของภาคธนาคารมการเตบโตขนอยางตอเนอง ในขณะทตลาดทนเตบโตตอเนองในชวงตนทศวรรษ 2530 กอนทกจกรรมในตลาดจะลดลงในป 2536 การเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศคอนขางสงโดยเฉพาะในชวงป 2537 ถง 2538 แตสวนใหญเปนเงนทนระยะสนทไหลผานเงนกของธนาคารและการลงทนในตลาดหลกทรพย ทาใหหนระยะสนของไทยเพมขนอยางมาก แมวาอตราแลกเปลยนของไทยจะเปนแบบคงท แตอตราแลกเปลยนทแทจรงของไทยแขงคาอยางตอเนอง

รายงานวจยนยงไดสรป นโยบายการเงนและการคลงในทศวรรษท 2530 และมมมองของราชการไทยและตลาดการเงนตางประเทศตอเศรษฐกจไทย ในแงของผลปฏบตการของเศรษฐกจไทย เศรษฐกจมการเตบโตคอนขางสง แมวาจะมการชะลอตวในป 2539 ความยากจนมแนวโนมลดลง แตการกระจายรายไดแยลง

ผ เขยนยงไดสรปปจจยตางๆทนามาสวกฤตเศรษฐกจ ทงภาวะเศรษฐกจฟองสบ ในตลาดอสงหารมทรพยและตลาดหลกทรพย การเปดเสรการเงน ความเปราะบางของสถาบนการเงน การโจมตคาเงนบาท รวมทงจดออนพนฐานของเศรษฐกจไทย

63

บรรณานกรม ภาษาไทย กระทรวงการคลง. ม.ป.ป. 120 ป กระทรวงการคลง พ.ศ. 2418-2538. ม.ป.ท. คณะทางานเลขานการรวมฝายวชาการ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

และคณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชน(กป.อพช.). 2538. สรปผลการสมมนาระดบภมภาค เรอง แนวคด ทศทาง และแผนการพฒนาของประเทศในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8. กรงเทพฯ: บพธการพมพ.

เฉลมพงษ คงเจรญ. 2548 “พฒนาการแบบจาลองวกฤตการณเงนตรา : บทปรทศนงานวชาการ” เอกสารวชาการหมายเลข 703 โครงการเมธวจยอาวโส สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.), 2529. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2529. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2530. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2530. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2531. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2531. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2532. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2532. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2533. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2533. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2534. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2534. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2535. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2535. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2536. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2536. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2537 ก. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2537. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2538. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2538. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2539 ก. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2539. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย , 2540. รายงานเศรษฐกจและการเงนประจ าป 2540. ม.ป.ท. ธนาคารแหงประเทศไทย. 2537 ข. ระบบการเงนและการด าเนนนโยบายการเงนในประเทศไทย. ฝาย

วชาการธนาคารแหงประเทศไทย. ธนาคารแหงประเทศไทย. 2539 ข . ระบบการเงนไทย. ฝายวชาการธนาคารแหงประเทศไทย,กนยายน. ธนาคารแหงประเทศไทย. 2541. ระบบการเงนไทย. ฝายวชาการธนาคารแหงประเทศไทย,ธนวาคม. ปราณ ทนกร. 2545. “ความเหลอมลาของการกระจายรายไดในชวงสทศวรรษของการพฒนาประเทศ:

2504-2544,” บทความเสนอในการสมมนาทางวชาการประจาป 2545 คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 12 มถนายน 2545.

รงสรรค ธนะพรพนธ. 2541. การบรหารนโยบายเสถยรภาพเศรษฐกจในอนาคต. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

64 รงสรรค ธนะพรพนธ. 2526. ระบบเศรษฐกจไทย: ลกษณะและปญหา. กรงเทพฯ: สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สมชย จตสชน. 2544. “ความยากจน คออะไร วดอยางไร” บทความในการสมมนาวชาการประจาป 2544

ของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. สานกงบประมาณ. 2542. การพจาณาทบทวนรายจายภาครฐ. กรงเทพฯ: บรษท พ.เอ.ลฟวง จากด. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.). 2530. แผนพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาตฉบบทหก พ.ศ. 2530-2534. ม.ป.ท. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2532. รายงานประเมนผลการพฒนาใน

ระยะครงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6. ม.ป.ท. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2535. แผนพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบทเจด พ.ศ. 2535-2539. ม.ป.ท. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2537. รายงานผลการพฒนาประเทศใน

ระยะครงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 พ.ศ. 2535-2537. ม.ป.ท. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2540. แผนพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบทแปด พ.ศ. 2540-2544. ม.ป.ท. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2543. “ความยากจนและการกระจาย

รายไดป 2542” จดหมายขาวของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ปท 4 เลมท 1 กนยายน

อมมาร สยามวาลา. 2542. “นกเศรษฐศาสตรฝรงมองวกฤตเอเซย: บทสารวจความร” บทความนาเสนอในการอภปราย "ฝรงมองวกฤตเอเซย : บทสารวจความร" จดโดยสมาคมเศรษฐศาสตรแหงประเทศไทย วนท 26 พฤษภาคม 2542 ณ โรงแรมอมพเรยล ควนสปารก กรงเทพฯ

ภาษาองกฤษ Achara Chandrachai, Tubtimtong Bangorn, and Kanjana Chockpisansin. “Thailand: National

Reports,” In Total Factor Productivity Growth: Survey Report. Tokyo: Asian Productivity Organization. 2004.

Athukorala, P., and P. G. Warr. 2002. “Vulnerability to a Currency Crisis: Lessons from the Asian Experience,” The World Economy. 25, pp. 33-57.

Beck, T., A. Demirgüç-Kunt, and R. Levine. 2000. “A New Database on Financial Development and Structure,” World Bank Economic Review 14, pp. 597-605.

65 Bentick, B. L., and K. L. Mervyn. 2003. “Real Estate Speculation as a Source of Banking and

Currency Instability: Lessons from the Asian Crisis,” Center for International Economic Studies, Discussion Paper No.0318, University of Adelaide.

Bowe, M., and D. Domuta. 2001. “Foreign Investor Behavior and the Asian Financial Crisis,” Journal of International Financial Markets, Institutions and Money. 11, pp. 395-422.

Brown, S. J., W.N. Goetzman, and J. Park. 2000. “Hedge Funds and the Asian Currency Crisis of 1997.” The Journal of Portfolio Management. 26 (Summer), pp. 95-101.

Calvo, G.A. 1998. “Capital Flows and Capital-Market Crises: The Simple Economics of Sudden Stops,” Journal of Applied Economics.1, pp.35-54.

Corsetti, G., P. Pesenti, and N. Roubini. 1999. “What Caused the Asian Currency and Financial Crisis?,” Japan and the World Economy. 11, pp.305-373.

Crockett, A. 1997. “Why is Financial Stability a Goal of Public Policy,” Economic Review (Federal Reserve Bank of Kansas City). Forth Quarter, pp. 5-22.

Cuyvers, L., P. De Lombaerde, B. Dewulf, and D. Van Den Bulcke. 1997. Export Strategies and Policies in Thailand until 1995. CAS Discussion paper No. 10, Centre for ASEAN Studies, March. <http://webh01.ua.ac.be/cas/PDF/CAS10.pdf>

Dasgupta, D. and K. Imai. 1998. “The East Asian Crisis: Understanding the Causes of Export Slowdown, and the Prospects for Recovery”. Background paper for the World Bank study on East Asia: The Road to Recovery. Washington DC: World Bank.

Economist Intelligence Unit (EIU). 1997, “South-East Asia Forecast – 1997-2001” Crossborder Monitor. June 18th, 1997.

Eichengreen, B., and D. Mathieson. 1999. “Hedge Funds: What do We Really Know?,” International Monetary Fund, September.

Felipe, J. 1997. “Total Factor Productivity Growth in East Asia: A Critical Survey”. EDRC Report Series No. 65., the Economics and Development Resource Center, Asian Development Bank, September.

Fernald, J., H. Edison, and P. Loungani. 1998. “Was China the first domino? Assessing links between China and the rest of emerging Asia,” Federal Reserve Board, International Finance Discussion Paper No. 604, March.

66 Frankel, J. A., D. Romer, and T. Cyrus. 2000. “Trade and Growth in East Asian Countries: Cause

and Effect?” in H. Singer, N. Hatti and R.Tandon (Eds.) NICs After Asian Miracle, New World Order Series, vol. 23, BR Publishing Corporation (India) Ltd.

Fung, W., D.A. Hsien, and K. Tsatsaronis. 1999. “Do Hedge Funds Disrupt Emerging Markets?,” The Brookings-Wharton Papers on Financial Services Third Annual Conference, October 28-29, 1999.

IMF Research Department Staff. 1997. “Capital Flow Sustainability and Speculative Currency Attacks,” Finance & Development, December, pp. 8 -11.

Jansen, K. 2001. “Thailand: The Making of a Miracle?,” Development and Change. 32, pp.343-370.

Jeanneau, S., and M. Micu. 2002. “International Bank Lending to Emerging Market Countries: Explaining the 1990s roller coaster,” BIS Quarterly Review. March, pp. 52-64.

Kaminskey, G. L. and S.L. Schmukler. 1999. “What Triggers Market Jitters?,” Mimeo, March 1999.

Kim, J. I., and L. Lau, 1994. “The Sources of Economic Growth of the East Asian Newly Industrialized Countries.” Journal of the Japanese and International Economies, 8, pp. 235-71.

Krugman, P., 1994. “The Myth of Asia’s Miracle.” Foreign Affairs November/December:62-78. Liu, L., Nolan, M., Robinson, S., and Wang, Z. 1998. “Asian competitive devaluations,” Institute

for International Economics working paper 98-2. Mishkin, F.S. 1999. “Global Financial Instability: Framework, Events, Issues,” Journal of

Economic Perspectives. 13 (Fall), pp. 3-20. Mullany, M. 1990. “The Emergence of the Newest NIC-Thailand”, Harvard International Review.

12: 2 (Winter). Nagel, A. 2001. “The Role of Financial Sector Dynamics in Thailand’s 1997 Currency Crisis”

Discussion paper, The Center for Financial & Management Studies, University of London.

Post, M. A., and K. Millar. 1998. “U.S. Emerging Market Equity Funds and the 1997 Crisis in Asian Financial Markets,” Perspective. 4 (June), pp.1-11.

Pranee Tinakorn and Chalongphob Sussangkarn. 1994. Productivity Growth in Thailand. Thailand Development Research Institute.

67 Pranee Tinakorn and Chalongphob Sussangkarn. 1998. Productivity Growth in Thailand 1980-

1995. Thailand Development Research Institute. Rajan, R. S., R. Sen, and R.Y. Siregar. 2004. “Misalignment of the Baht and its Trade Balance

Consequences for Thailand in the 1980s and 1990s,” World Economy, 27 (July), pp. 985-1012.

Rude, C. “The 1997-98 East Asian Financial Crisis: A New York Market-Informed View,” Discussion paper, Expert group meeting, Department of Economic and Social Affairs, United Nations, 21-23 July 1998. <www.un.org/esa/policy/pastmeetings/rude.pdf>

Suchada Kirakul. 1996. “Interest Rate Administration and Liberalization and Money Market Development in Thailand,” in Mehran, Hassanali, Bernard Laurens, Marc Quintyn, (Eds.) Interest rate liberalization and money market development: selected country experiences : proceedings of a seminar held in Beijing July/August 1995. (Washington D.C.:International Monetary Fund), pp.75-110.

Sopon Pornchokchai. 2001. “GIS and Modern Valuation Practices in Thailand,” VAT News Vol.2/2001 <http://www.thaiappraisal.org/english/thairealestate/tre_preview.php?str_query=thair3.htm>

Varamini, H., D.C. Segatti, and G.H. Brown. 1999. “The Role of Hedge Funds and Other Factors During the 1997 Financial Crisis in Thailand,”

Vimilsiri, Porametee. 2001. “Role of Foreign Investors in the Thai Currency Crisis of 1997.” Visiting Researchers Series No. 4, Institute of Southeast Asian Studies, October.

Warr, P. G. and B. Nidhiprabha. 1996. Thailand’s Macroeconomic Miracle. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

World Bank, 1993. The East Asian Miracle. Economic Growth and Public Policy. Oxford: Oxford University Press.

World Bank. 1998. East Asia: The Road to Recovery. Washington D.C.: The World Bank. World Bank. 2000. Thailand: Public Finance in Transition. Report no. 20656-TH, September 18,

2000 World Bank. 2001. “Thailand Social Monitor: Poverty and Public Policy,” Working paper. Young, A. 1995. “The Tyranny of Numbers: Confronting the Statistical Realities of the East Asian

Growth Experience.” Quarterly Journal of Economics. August: 641-80.

68 Young, A., 1992. “A Tale of Two Cities: Factor Accumulation and Technical Change in Hong-

Kong and Singapore.” In National Bureau of Economic Research, Macroeconomics Annual. Cambridge.

69

ภาคผนวก ตารางท 1: โครงสรางการผลตระหวางป พ.ศ. 2500-2540 (สดสวนคดเปนรอยละของ GDP)

ภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม ภาคบรการ

เกษตรกรรม เหมองแร

หตถอตสาหกรรม

การกอสราง

ไฟฟาและประปา

ขนสงและสอสาร

การคาสงและคาปลก

ธนาคาร ประกนภย และอสงหารมทรพย

ทอยอาศย

การบรหารราชการและการปองกน

ประเทศ บรการ เฉลยป 2500-2509 30.6 0.7 15.7 4.7 0.3 6.9 16.7 1.5 7.1 3.7 11.6 เฉลยป 2510 -2519 25.8 0.8 19.3 4.9 1.1 6.7 17.8 2.7 5.5 3.6 11.8 เฉลยป 2520-2529 20.1 1.1 23.2 4.8 1.9 6.8 17.4 3.1 4.5 4.1 13.0

2530 16.6 1.8 24.8 4.8 2.3 7.3 16.7 3.8 3.8 3.9 14.3 2531 16.2 1.7 25.8 4.8 2.3 7.5 17.1 4.2 3.6 3.6 13.3 2532 15.8 1.6 26.7 5.5 2.4 7.4 17.0 4.6 3.3 3.3 12.5 2533 13.6 1.6 27.8 6.0 2.4 7.5 17.4 5.6 3.1 3.2 11.9 2534 13.4 1.7 28.6 6.3 2.5 7.5 17.2 5.4 3.0 3.1 11.5 2535 13.0 1.7 29.5 6.1 2.5 7.6 16.6 6.5 2.9 2.9 10.9 2536 11.7 1.7 30.3 6.1 2.5 7.7 16.5 7.4 2.8 2.8 10.5 2537 11.3 1.6 30.4 6.4 2.6 7.9 16.6 7.8 2.7 2.6 10.1 2538 10.7 1.5 31.3 6.2 2.7 8.1 16.7 7.6 2.7 2.6 9.9 2539 10.5 1.7 31.6 6.3 2.6 8.6 16.0 7.4 2.7 2.6 10.0 2540 10.5 2.0 32.5 4.8 2.8 9.1 15.6 6.7 2.9 2.8 10.3

ทมา: ค านวณจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

70 ตารางท 2: โครงสรางการผลตระหวางป พ.ศ. 2500-2540 แยกตามภาคเศรษฐกจ (สดสวนคด

เปนรอยละของ GDP) ภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม ภาคบรการ เฉลยป 2500-2509 30.6 21.3 47.6 เฉลยป 2510-2519 25.8 26.1 48.1 เฉลยป 2520-2529 20.1 31.0 48.9

2530 16.6 33.7 49.8 2531 16.2 34.6 49.2 2532 15.8 36.2 48.0 2533 13.6 37.8 48.6 2534 13.4 39.0 47.6 2535 13.0 39.7 47.3 2536 11.7 40.5 47.8 2537 11.3 41.0 47.7 2538 10.7 41.8 47.6 2539 10.5 42.2 47.3 2540 10.5 42.0 47.4

หมายเหต: ภาคอตสาหกรรม ไดแก เหมองแรและยอยหน หตถอตสาหกรรม กอสราง ไฟฟาและประปา สวนภาคบรการ ไดแก คมนาคมขนสงและสอสาร การคาสงและคาปลก ธนาคารประกนภยและอสงหารมทรพย ทอยอาศย การบรหารราชการและการปองกนประเทศ และการบรการ ทมา: ค านวณจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

71

ตารางท 3: สตอกทนสทธ ณ ราคาป 2531 (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในวงเลบคอรอยละของสตอกทนรวม) 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

เกษตร 325,415 333,053 341,623 356,852 380,197 404,247 439,632 479,721 510,359 550,875 603,389 (10.4) (9.8) (9.0) (8.3) (7.8) (7.4) (7.2) (7.0) (6.8) (6.6) (6.8) เหมองแรและยอยหน 45,655 46,120 47,564 51,643 58,912 66,770 75,524 85,063 93,133 104,251 110,616 (1.5) (1.4) (1.3) (1.2) (1.2) (1.2) (1.2) (1.2) (1.2) (1.2) (1.2) หตถอตสาหกรรม 379,010 445,113 527,357 620,933 732,691 845,710 963,347 1,089,692 1,209,463 1,363,425 1,469,067 (12.1) (13.0) (13.9) (14.4) (15.0) (15.4) (15.7) (15.9) (16.0) (16.3) (16.5) กอสราง 60,469 74,940 86,029 106,863 129,571 156,949 189,904 229,060 269,704 323,421 326,636 (1.9) (2.2) (2.3) (2.5) (2.7) (2.9) (3.1) (3.3) (3.6) (3.9) (3.7) ไฟฟาและประปา 216,240 232,508 252,415 276,812 308,475 342,821 384,738 437,064 493,416 539,140 592,426 (6.9) (6.8) (6.7) (6.4) (6.3) (6.3) (6.3) (6.4) (6.5) (6.4) (6.6) คมนาคมขนสงและสอสาร 550,190 579,708 633,782 722,891 807,114 911,360 1,013,949 1,148,199 1,280,390 1,484,105 1,623,845 (17.6) (17.0) (16.7) (16.8) (16.5) (16.6) (16.5) (16.8) (17.0) (17.7) (18.2) คาสงและคาปลก 298,782 323,062 352,985 402,734 459,215 516,951 582,744 640,038 699,624 768,628 793,901 (9.5) (9.5) (9.3) (9.4) (9.4) (9.4) (9.5) (9.3) (9.3) (9.2) (8.9) ธนาคาร ประกนภยและอสงหารมทรพย 69,394 70,956 74,262 81,113 89,744 96,372 103,074 109,305 113,771 119,819 131,523 (2.2) (2.1) (2.0) (1.9) (1.8) (1.8) (1.7) (1.6) (1.5) (1.4) (1.5) ทอยอาศย 765,659 861,133 986,036 1,132,733 1,297,402 1,437,165 1,583,452 1,748,362 1,920,340 2,085,609 2,145,797 (24.4) (25.2) (26.0) (26.3) (26.6) (26.2) (25.8) (25.5) (25.4) (24.9) (24.0) บรหารราชการแผนดน 55,162 57,849 60,805 65,114 71,386 80,884 91,852 105,182 114,099 129,637 149,251

(1.8) (1.7) (1.6) (1.5) (1.5) (1.5) (1.5) (1.5) (1.5) (1.5) (1.7) บรการ 368,663 391,265 422,466 481,112 543,053 621,186 698,842 776,786 845,131 920,976 984,039

(11.8) (11.5) (11.2) (11.2) (11.1) (11.3) (11.4) (11.3) (11.2) (11.0) (11.0) รวม 3,134,639 3,415,707 3,785,324 4,298,800 4,877,760 5,480,415 6,127,058 6,848,472 7,549,430 8,389,886 8,930,490

ทมา: ค านวณจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

72

ตารางท 4: การเปลยนแปลงของสตอกทนสทธ (หนวย: รอยละ) 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 เฉลย

เกษตร 2.3 2.6 4.5 6.5 6.3 8.8 9.1 6.4 7.9 9.5 6.0 เหมองแรและยอยหน 1.0 3.1 8.6 14.1 13.3 13.1 12.6 9.5 11.9 6.1 9.7 หตถอตสาหกรรม 17.4 18.5 17.7 18.0 15.4 13.9 13.1 11.0 12.7 7.7 15.3 กอสราง 23.9 14.8 24.2 21.2 21.1 21.0 20.6 17.7 19.9 1.0 20.5 ไฟฟาและประปา 7.5 8.6 9.7 11.4 11.1 12.2 13.6 12.9 9.3 9.9 10.7 คมนาคมขนสงและสอสาร 5.4 9.3 14.1 11.7 12.9 11.3 13.2 11.5 15.9 9.4 11.7 คาสงและคาปลก 8.1 9.3 14.1 14.0 12.6 12.7 9.8 9.3 9.9 3.3 11.1 ธนาคาร ประกนภยและอสงหารมทรพย 2.3 4.7 9.2 10.6 7.4 7.0 6.0 4.1 5.3 9.8 6.3 ทอยอาศย 12.5 14.5 14.9 14.5 10.8 10.2 10.4 9.8 8.6 2.9 11.8 บรหารราชการแผนดน 4.9 5.1 7.1 9.6 13.3 13.6 14.5 8.5 13.6 15.1 10.0 บรการ 6.1 8.0 13.9 12.9 14.4 12.5 11.2 8.8 9.0 6.8 10.7 รวม 9.0 10.8 13.6 13.5 12.4 11.8 11.8 10.2 11.1 6.4 11.6

ทมา: ค านวนจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

73

ตารางท 5 :การเปลยนแปลงของสตอกทนสทธทเพมขน (หนวย: รอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ)

2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 เฉลย เกษตร 0.49 0.49 0.78 1.11 1.05 1.43 1.49 1.04 1.30 1.71 1.09 เหมองแรและยอยหน 0.03 0.08 0.21 0.34 0.34 0.35 0.35 0.27 0.36 0.21 0.26 หตถอตสาหกรรม 4.24 4.70 4.81 5.29 4.95 4.76 4.69 4.07 4.94 3.44 4.59 กอสราง 0.93 0.63 1.07 1.08 1.20 1.33 1.45 1.38 1.72 0.10 1.09 ไฟฟาและประปา 1.04 1.14 1.25 1.50 1.50 1.70 1.94 1.92 1.47 1.73 1.52 คมนาคมขนสงและสอสาร 1.89 3.09 4.58 3.99 4.57 4.15 4.99 4.49 6.54 4.55 4.28 คาสงและคาปลก 1.56 1.71 2.56 2.67 2.53 2.66 2.13 2.03 2.21 0.82 2.09 ธนาคาร ประกนภยและอสงหารมทรพย 0.10 0.19 0.35 0.41 0.29 0.27 0.23 0.15 0.19 0.38 0.26 ทอยอาศย 6.12 7.14 7.54 7.80 6.12 5.92 6.12 5.85 5.31 1.96 5.99 บรหารราชการแผนดน 0.17 0.17 0.22 0.30 0.42 0.44 0.49 0.30 0.50 0.64 0.37 บรการ 1.45 1.78 3.01 2.93 3.42 3.14 2.89 2.32 2.43 2.05 2.55

รวม 18.02 21.12 26.39 27.41 26.40 26.17 26.79 23.83 26.98 17.59 24.07

ทมา: ค านวนจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

74

ตารางท 6: อตราการเตบโตของอปสงคมวลรวม ระหวางป 2524-2540

ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต ณ ราคาป

พ.ศ. 2531

รายจายเพอการบรโภคของเอกชน

รายจายเพอการลงทน

รายจายเพอการบรโภคของรฐบาล

การสงออกสนคาและบรการ

การน าเขาสนคาและบรการ

2524-2529 5.5 3.6 3.5 5.9 9.6 2.1 2530 9.5 8.7 18.9 0.3 21.8 33.6 2531 13.3 8.8 29.0 4.0 27.2 39.6 2532 12.2 11.2 17.0 2.6 21.1 21.6 2533 11.2 12.9 31.2 6.9 13.8 23.7 2534 8.6 5.4 13.3 6.2 15.1 12.9 2535 8.1 8.7 5.2 6.4 13.8 9.0 2536 8.3 8.4 8.7 5.1 13.0 13.2 2537 9.0 7.7 10.7 8.2 14.3 14.4 2538 9.2 7.8 14.3 5.2 15.4 20.0 2539 5.9 5.8 5.2 12.1 -5.5 -0.6 2540 -1.4 -1.4 -21.9 -2.8 7.2 -11.3

ทมา: ค านวณจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ตารางท 7: โครงสรางอปสงคมวลรวม ระหวางป 2523-2540

รายจายเพอการบรโภคของ

เอกชน รายจายเพอการ

ลงทน รายจายเพอการบรโภคของรฐบาล

การสงออกสนคาและบรการ

การน าเขาสนคาและบรการ ดลการคา

2523-2529 62.7 29.6 12.3 23.0 26.6 -3.5 2530 59.1 28.6 10.9 29.4 27.9 1.5 2531 56.7 32.6 10.0 33.0 34.4 -1.4 2532 56.2 34.0 9.2 35.6 37.3 -1.6 2533 57.1 40.1 8.8 36.5 41.5 -5.0 2534 55.5 41.9 8.6 38.7 43.2 -4.5 2535 55.8 40.8 8.5 40.7 43.5 -2.8 2536 55.9 40.9 8.3 42.5 45.5 -3.0 2537 55.2 41.6 8.2 44.6 47.8 -3.2 2538 54.4 43.5 7.9 47.1 52.5 -5.4 2539 54.4 43.2 8.4 42.0 49.2 -7.2 2540 54.4 34.2 8.2 45.7 44.3 1.4

ทมา: ค านวณจากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

75

ตารางท 8: วงเงนงบประมาณรายจาย และประมาณการรายไดของรฐบาล (หนวย:ลานบาท)

ปงบประมาณ 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

1. วงเงนงบประมาณ 243,500.0 285,500.0 336,507.5 387,500.0 460,400.0 560,000.0 625,000.0 715,000.0 843,200.0 944,000.0

1.1 รายจายประจ า 185,831.1 210,571.8 229,057.5 261,932.2 301,818.2 351,060.8 376,382.3 434,383.3 482,368.2 523,293.4

(รอยละของวงเงน) (76.3) (73.8) (68.1) (67.6) (65.6) (62.7) (60.2) (60.8) (57.2) (55.4)

1.2 รายจายลงทน 40,311.3 53,592.4 82,034.4 105,647.6 130,652.6 171,606.7 212,975.6 253,839.8 327,288.6 391,209.7

(รอยละของวงเงน) (16.6) (18.8) (24.4) (27.3) (28.4) (30.6) (34.1) (35.5) (38.8) (41.4)

1.3 รายจายช าระคนตนเงนก 17,357.6 21,335.8 25,415.6 19,920.2 27,929.2 37,332.5 35,642.1 26,776.9 33,543.2 24,496.9

(รอยละของวงเงน) (7.1) (7.5) (7.6) (5.1) (6.1) (6.7) (5.7) (3.7) (4.0) (2.6)

1.4 เงนทคาดวาจะเหลอจาย 19,000.0

2. ประมาณการรายได 199,500.0 262,500.0 310,000.0 387,500.0 460,400.0 534,400.0 600,000.0 715,000.0 843,200.0 925,000.0

3. ดลการคลง -44,000 -23,000 -26,508 0 0 -25,600 -25,000 0 0 0

หมายเหต: ตวเลขในวงเลบเปนสดสวนของวงเงนงบประมาณ

ทมา: ส านกงบประมาณ

76

ตารางท 9 :ฐานะการคลงของรฐบาลตามระบบกระทรวงการคลง (หนวย:ลานบาท)

ปงบประมาณ 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 1. การรบ-จายเงนงบประมาณ

1.1 รายไดน าสงคลง* 245,029.7 309,536.2 394,508.9 464,900.4 499,003.9 557,782.9 654,469.0 760,138.0 850,177.0 844,249.0 1.2 รายจาย 220,694.4 296,351.2 312,320.1 362,471.3 447,858.1 529,618.9 613,805.0 670,552.0 777,246.0 906,641.0 1.3 ดลเงนงบประมาณ 24,335.3 13,185.0 82,188.8 102,429.1 51,145.8 28,164.0 40,664.0 89,586.0 72,931.0 -62,392.0

2. การรบ-จายเงนนอกงบประมาณ 2.1 รายรบ 552,898.1 633,343.7 757,066.0 859,797.1 1,044,105.3 1,218,713.3 1,429,010.0 1,738,318.0 2,155,655.0 2,445,833.0 2.2 รายจาย 609,677.8 646,814.1 778,891.2 911,606.4 1,051,655.4 1,231,088.0 1,474,381.0 1,745,965.0 2,147,411.0 2,498,736.0 2.3 ดลเงนนอกงบประมาณ -56,779.7 -13,470.4 -21,825.2 -51,809.3 -7,550.1 -12,374.7 -45,371.0 -7,647.0 8,244.0 -52,903.0

3. ดลเงนสด -32,444.4 -285.4 60,363.6 50,619.8 43,595.7 15,789.3 -4,707.0 81,939.0 81,175.0 -115,295.0 4. เงนก 42,660.0 12,980.8 11,300.7 - - - - - - -

* รวมรายไดเหลอมรบของปกอน

ทมา: กรมบญชกลาง

77

ตารางท10: การเบกจายเงนงบประมาณ

ปงบประมาณ วงเงน

งบประมาณ การเบกจายในปงบประมาณ

สดสวนการเบกจายใน

ปงบประมาณตอวงเงนงบประมาณ

เงนกนไวเบกเหลอมป งบประมาณพบไป รายจายจรง

สดสวนของรายจายจรงตอ

วงเงนงบประมาณ

(ลานบาท) (ลานบาท) (รอยละ) (ลานบาท) (ลานบาท) (ลานบาท) (รอยละ)

2531 243,500.0 216,966.4 89.1 24,181.9 2,371.7 220,694 90.6

2532 285,500.0 247,401.1 86.7 35,444.8 2,654.1 296,351 103.8

2533 336,507.5 280,840.8 83.5 52,381.0 3,285.8 312,320 92.8

2534 387,500.0 316,508.9 81.7 63,296.2 7,694.9 362,471 93.5

2535 460,400.0 385,781.8 83.8 70,446.7 4,171.5 447,858 97.3

2536 560,000.0 462,744.0 82.6 89,564.5 7,691.5 529,619 94.6

2537 625,000.0 511,937.3 81.9 107,157.9 5,904.8 613,805 98.2

2538 715,000.0 579,734.6 81.1 61,847.3 73,418.1 670,552 93.8

2539 843,200.0 667,522.9 79.2 71,648.8 104,028.3 777,246 92.2

2540 944,000.0 763,084.6 80.8 144,748.9 76,166.5 906,641 96.0

ทมา: กรมบญชกลาง

78

ตารางท 11 : สดสวนวงเงนงบประมาณรายจายตามลกษณะงานตอวงเงนงบประมาณ (หนวย: รอยละของวงเงนงบประมาณ)

ปงบประมาณ 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 1. การบรหารทวไป 24.1 26.2 25.3 24.5 24.1 22.3 23.0 20.7

1.1 การบรหารทวไปของรฐ 3.3 4.8 4.6 4.7 4.6 4.4 5.7 4.5 1.2 การปองกนประเทศ 16.3 16.0 15.4 14.3 13.8 12.7 11.6 10.9 1.3 การรกษาความสงบภายใน 4.4 5.3 5.3 5.5 5.7 5.2 5.7 5.3

2. การบรการชมชนและสงคม 30.6 31.3 31.0 33.8 35.5 35.7 38.9 40.5 2.1 การศกษา 17.9 19.3 18.6 19.3 19.5 18.9 20.4 21.8 2.2 การสาธารณสข 5.0 5.7 5.7 6.2 6.8 6.9 7.2 7.4 2.3 การสงคมสงเคราะห 3.1 3.1 3.1 3.4 3.6 3.7 4.3 4.1 2.4 การเคหะและชมชน 3.5 2.5 2.7 4.0 4.6 5.1 6.0 5.7 2.5 การศาสนา วฒนธรรม และนนทนาการ 1.1 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.1 1.4

3. การเศรษฐกจ 20.6 23.3 24.3 25.5 26.5 27.0 29.1 29.3 3.1 การเชอเพลงและพลงงาน 0.6 0.7 0.3 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 3.2 การเกษตร 9.1 9.4 10.3 10.2 11.0 11.3 9.3 8.6 3.3 การเหมองแร ทรพยากรธรณ การอตสาหกรรมและการโยธา 0.4 0.7 0.6 0.6 0.5 0.5 0.5 0.5 3.4 การคมนาคม ขนสง และสอสาร 7.7 9.0 9.3 11.0 11.0 12.1 14.6 15.8 3.5 การบรการเศรษฐกจอน 2.6 3.4 3.7 3.4 3.7 2.8 4.5 4.2

4. ดานอนๆ 24.7 19.3 19.4 16.1 13.9 15.0 9.0 9.5 รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 ทมา: ค านวณจากขอมลใน ส านกงานเศรษฐกจการคลง. รายงานการคลงป 2540, ตารางท 21.

79

ตารางท 12: การจดเกบรายไดของรฐบาล (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในวงเลบคอสดสวนของรายไดน าสงเขาคลง)

ปงบประมาณ 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

รายไดน าสงเขาคลง 193,525.0 245,029.9 309,537.0 394,508.9 464,900.4 499,003.9 557,782.9 655,989.2 757,742.0 850,026.4 844,248.3

1. ภาษอากร 171,313.8 219,403.4 273,327.6 348,587.2 413,748.9 425,742.4 485,802.3 573,659.0 671,809.2 761,866.3 742,284.0 (88.5) (89.5) (88.3) (88.4) (89.0) (85.3) (87.1) (87.4) (88.7) (89.6) (87.9) 2. การขายทรพยสนและบรการ 5,808.9 9,082.3 11,959.9 18,103.5 16,098.0 26,400.3 19,018.1 22,746.4 23,780.5 22,703.2 18,106.9 (3.0) (3.7) (3.9) (4.6) (3.5) (5.3) (3.4) (3.5) (3.1) (2.7) (2.1) 3. รฐพาณชย 9,504.5 10,227.4 13,585.3 18,620.4 23,751.7 33,146.7 38,902.1 43,272.2 45,524.7 49,109.3 66,727.8 (4.9) (4.2) (4.4) (4.7) (5.1) (6.6) (7.0) (6.6) (6.0) (5.8) (7.9) 4. รายไดอน 6,897.8 6,316.8 10,664.6 9,197.8 11,301.8 13,714.5 14,060.4 16,311.6 16,627.6 16,347.6 17,129.6 (3.6) (2.6) (3.4) (2.3) (2.4) (2.7) (2.5) (2.5) (2.2) (1.9) (2.0) ทมา: กรมบญชกลาง

80

ตารางท 13:รายรบประเภทภาษอากร (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในวงเลบคอสดสวนของรายไดจากภาษ)

ปงบประมาณ 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

1.1 ภาษทางตรง 36,553.7 50,143.6 65,715.2 98,074.9 124,122.5 137,726.9 159,102.1 199,234.4 240,433.7 277,772.7 276,228.1

(21.3) (22.9) (24.0) (28.1) (30.0) (32.3) (32.8) (34.7) (35.8) (36.5) (37.2)

1.1.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา 18,815.7 23,301.2 27,496.6 38,773.5 47,606.0 50,544.5 54,182.6 64,937.1 82,684.9 105,335.0 111,507.0

(11.0) (10.6) (10.1) (11.1) (11.5) (11.9) (11.2) (11.3) (12.3) (13.8) (15.0)

1.1.2 ภาษเงนไดนตบคคล 17,375.2 26,396.2 37,146.9 57,021.5 73,192.0 84,403.2 101,492.8 130,730.6 154,584.9 169,042.2 159,451.8

(10.1) (12.0) (13.6) (16.4) (17.7) (19.8) (20.9) (22.8) (23.0) (22.2) (21.5)

1.1.3 ภาษทางตรงอนๆ 362.8 446.2 1,071.7 2,279.9 3,324.5 2,779.2 3,426.7 3,566.7 3,163.9 3,395.5 5,269.3

(0.2) (0.2) (0.4) (0.7) (0.8) (0.7) (0.7) (0.6) (0.5) (0.4) (0.7)

1.2 ภาษการขายทวไป 34,249.3 48,947.4 65,636.9 87,545.0 105,499.9 100,648.6 95,655.7 119,163.7 147,035.2 185,813.5 176,812.4

(20.0) (22.3) (24.0) (25.1) (25.5) (23.6) (19.7) (20.8) (21.9) (24.4) (23.8)

1.3 ภาษการขายเฉพาะ 56,834.2 59,900.3 69,492.4 69,960.8 88,168.4 99,175.7 123,707.1 138,039.2 156,359.8 169,125.2 183,398.3

(33.2) (27.3) (25.4) (20.1) (21.3) (23.3) (25.5) (24.1) (23.3) (22.2) (24.7)

1.4 ภาษสนคาเขา-ออก 38,429.7 55,211.2 68,079.7 87,906.6 90,272.5 82,772.1 102,083.3 114,229.2 125,801.0 126,708.4 103,125.0

(22.4) (25.2) (24.9) (25.2) (21.8) (19.4) (21.0) (19.9) (18.7) (16.6) (13.9)

1.5 ภาษลกษณะอนญาต 5,246.9 5,200.9 4,403.4 5,099.9 5,685.6 5,419.1 5,254.1 2,992.5 2,179.5 2,446.5 2,720.2

(3.1) (2.4) (1.6) (1.5) (1.4) (1.3) (1.1) (0.5) (0.3) (0.3) (0.4)

รายไดจากภาษ 171,313.8 219,403.4 273,327.6 348,587.2 413,748.9 425,742.4 485,802.3 573,659.0 671,809.2 761,866.3 742,284.0 ทมา: กรมบญชกลาง

81

ตารางท 14: ยอดหนสาธารณะคงคาง (หนวย: รอยละของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ)

ปงบประมาณ 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 1. หนภายในประเทศ 22.1 17.7 15.8 12.3 10.5 9.0 8.4 7.1 6.9 7.4

1.1 ก โดยตรง 20.5 16.3 14.1 9.4 7.4 5.2 3.0 1.8 1.1 0.7 1.2 ค าประกน 1.6 1.4 1.7 2.9 3.1 3.9 5.4 5.3 5.8 6.7

2. หนตางประเทศ 19.1 16.2 12.8 11.7 11.2 10.7 9.3 8.6 8.1 11.5 2.1 ก โดยตรง 8.5 7.3 4.4 3.9 3.8 3.4 2.8 2.8 2.7 4.4 2.2 ค าประกน 10.7 8.9 8.4 7.8 7.4 7.3 6.5 5.8 5.4 7.1

3. รวมหนคงคางภาครฐบาล 41.3 33.9 28.6 24.0 21.7 19.7 17.8 15.7 15.0 18.9 3.1 ก โดยตรง 29.0 23.6 18.5 13.3 11.2 8.5 5.9 4.6 3.8 5.1

3.2 ค าประกน 12.3 10.2 10.1 10.7 10.4 11.2 11.9 11.1 11.2 13.7

ทมา : ค านวณจากขอมลของกรมบญชกลาง

82

ตารางท 15 : ฐานะการคลงภาครฐทไมใชสถาบนการเงน (หนวย: พนลานบาท)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 รายไดและเงนชวยเหลอ 246.3 308.7 388.0 490.7 566.6 607.9 671.9 795.4 948.6 1,065.4 1,033.3

รายได 239.4 302.9 381.7 484.1 561.6 604.4 668.3 791.5 944.8 1,062.3 1,030.3 รฐบาลกลาง 193.2 248.0 312.2 396.7 464.4 497.9 560.2 655.1 779.4 873.0 870.4 รฐบาลทองถน 11.6 12.8 14.7 20.2 25.0 28.3 34.4 39.4 43.4 58.1 64.6 รฐวสาหกจ 34.6 42.1 54.8 67.2 72.2 78.2 73.7 97.0 122.0 131.2 95.3

เงนชวยเหลอใหรฐบาลกลาง 6.9 5.8 6.3 6.6 5.0 3.5 3.6 3.9 3.8 3.1 3.0 รายจายและเงนใหกยมสทธ 265.7 292.5 314.8 395.1 470.0 564.0 638.8 725.9 832.5 934.4 1,204.2

รายจายประจ า 192.0 204.3 228.3 253.7 282.7 322.6 369.1 402.3 459.7 503.0 550.8 รฐบาลกลาง 181.0 192.3 215.9 238.8 265.6 302.6 347.1 379.0 431.9 471.5 515.4 รฐบาลทองถน 11.0 12.0 12.4 14.9 17.1 20.0 22.0 23.3 27.8 31.5 35.4

รายจายลงทน 73.8 88.4 87.5 137.7 187.3 240.7 270.3 327.2 382.5 427.2 641.8 รฐบาลกลาง 34.4 32.5 34.7 51.1 72.8 101.1 124.3 181.0 210.0 243.8 393.7 รฐบาลทองถน 7.0 7.3 7.5 9.5 15.3 19.2 18.3 24.2 24.4 46.3 53.7 รฐวสาหกจ 32.4 48.6 45.3 77.1 99.2 120.4 127.7 122.0 148.1 137.1 194.4

เงนใหกยมสทธ -0.1 -0.2 -1.0 3.7 0.0 0.7 -0.6 -3.6 -9.7 4.3 11.7 ดลเงนสดภาครฐบาล -19.4 16.2 73.2 95.6 96.6 43.9 33.1 69.5 116.1 131.0 -170.9 ชดเชยการขาดดล 19.4 -16.2 -73.2 -95.6 -96.6 -43.9 -33.1 -69.5 -116.1 -131.0 170.9

แหลงเงนตางประเทศ 1.9 2.3 2.7 -20.2 9.1 5.4 2.8 8.8 16.9 15.8 2.4 แหลงเงนในประเทศ 17.6 -18.5 -75.9 -75.4 -105.7 -49.3 -35.9 -78.3 -133.0 -146.8 168.6

ระบบธนาคาร 6.0 -47.6 -52.5 -81.1 -110.8 -66.2 -44.0 -53.9 -121.8 -137.0 156.9 แหลงเงนอน 11.6 29.1 -23.4 5.7 5.1 16.9 8.1 -24.4 -11.2 -9.8 11.7

ทมา ธนาคารแหงประเทศไทย

83 ตารางท 16: อตราการเพมขนของสนคาออกและสนคาเขา ป พ.ศ. 2530-2540 (รอยละ)

ป อตราการเพมขนของสนคาออก อตราการเพมขนของสนคาเขา

คาเฉลย ป 2523-2529 10.3 4.7

2530 28.5 38.5

2531 34.6 53.5

2532 27.9 29.1

2533 14.2 27.4

2534 23.0 13.5

2535 13.6 7.8

2536 13.5 12.9

2537 21.6 17.4

2538 23.6 28.8

2539 0.4 3.9

2540 27.9 5.0

คาเฉลย ป 2530-2540 20.8 21.6

ทมา: ค านวณจากขอมลของกรมศลกากร

84 ตารางท 17: โครงสรางสนคาออก จ าแนกตามกลมสนคา ป พ.ศ.2523 และ 2530-2540 (หนวย: ลานบาท, ในวงเลบคอรอยละตอสนคาออก)

เฉลย 2523-2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 สนคาออก 170,626 299,853 403,570 516,315 589,813 725,630 824,644 935,862 1,137,600 1,406,311 1,412,111 1,806,699

(100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) อาหาร 82,028 109,342 137,566 173,474 166,311 192,016 210,961 201,576 235,506 268,072 274,340 325,638

(48.4) (36.5) (34.1) (33.6) (28.2) (26.5) (25.6) (21.5) (20.7) (19.1) (19.4) (18.0) เครองดมและยาสบ 1,789 1,427 1,613 1,777 2,291 3,401 4,494 3,858 4,156 3,577 5,330 6,422

(1.1) (0.5) (0.4) (0.3) (0.4) (0.5) (0.5) (0.4) (0.4) (0.3) (0.4) (0.4) วตถดบ 18,036 26,749 35,649 35,337 33,854 36,984 40,519 40,336 56,173 81,328 81,969 81,548

(10.8) (8.9) (8.8) (6.8) (5.7) (5.1) (4.9) (4.3) (4.9) (5.8) (5.8) (4.5) น ามนเชอเพลงและหลอลน 698 2,100 3,069 3,700 4,904 7,220 8,088 9,639 8,512 8,984 22,112 39,184

(0.3) (0.7) (0.8) (0.7) (0.8) (1.0) (1.0) (1.0) (0.7) (0.6) (1.6) (2.2) น ามนจากพชและสตว 323 308 180 160 164 166 168 176 541 495 343 2,143

(0.2) (0.1) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.0) (0.1) เคมภณฑ 1,866 4,527 4,838 6,457 8,332 13,998 15,203 20,388 24,174 43,011 38,703 66,823

(1.1) (1.5) (1.2) (1.3) (1.4) (1.9) (1.8) (2.2) (2.1) (3.1) (2.7) (3.7) สนคาหตถอตสาหกรรม 31,063 58,751 76,865 93,563 108,151 120,871 136,153 177,578 189,598 254,354 225,072 279,517

(18.3) (19.6) (19.0) (18.1) (18.3) (16.7) (16.5) (19.0) (16.7) (18.1) (15.9) (15.5) เครองจกร 12,245 35,522 63,789 91,801 130,913 175,692 220,133 281,134 380,775 475,538 536,753 705,347

(6.8) (11.8) (15.8) (17.8) (22.2) (24.2) (26.7) (30.0) (33.5) (33.8) (38.0) (39.0) สนคาหตถอตสาหกรรม

เบดเตลด 17,873 57,774 75,980 102,709 126,251 164,155 178,474 189,949 227,386 255,790 207,444 240,359

(10.0) (19.3) (18.8) (19.9) (21.4) (22.6) (21.6) (20.3) (20.0) (18.2) (14.7) (13.3) สนคาเบดเตลด 2,009 2,590 2,771 6,216 6,987 8,790 9,026 9,474 8,692 12,798 17,452 53,622

(1.3) (0.9) (0.7) (1.2) (1.2) (1.2) (1.1) (1.0) (0.8) (0.9) (1.2) (3.0) สนคาสงออกกลบคน 2,696 763 1,250 1,121 1,655 2,337 1,425 1,754 2,087 2,364 2,593 6,096

(1.7) (0.3) (0.3) (0.2) (0.3) (0.3) (0.2) (0.2) (0.2) (0.2) (0.2) (0.3) ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และกรมศลกากร

85

ตารางท 18: สนคาออกจ าแนกตามกจกรรมการผลต (หนวย: ลานบาท, สวนตวเลขในวงเลบคอรอยละตอสนคาออก)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 สนคาเกษตร 83,259 106,432 118,508 100,003 109,279 123,809 110,695 129,559 160,312 167,131 183,962 (27.8) (26.4) (23.0) (17.0) (15.1) (15.0) (11.8) (11.4) (11.4) (11.8) (10.2) สนคาประมง 18,163 20,826 28,538 32,507 43,704 48,793 55,689 67,903 71,190 63,511 72,227 (6.1) (5.2) (5.5) (5.5) (6.0) (5.9) (6.0) (6.0) (5.1) (4.5) (4.0) สนคาปาไม 819 819 703 753 877 781 413 586 790 1,002 1,285 (0.3) (0.2) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.0) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) สนคาเหมองแร 5,851 7,631 8,018 7,438 7,530 6,803 5,750 6,817 7,656 10,404 16,561 (2.0) (1.9) (1.6) (1.3) (1.0) (0.8) (0.6) (0.6) (0.5) (0.7) (0.9) สนคาหตถอตสาหกรรม 188,031 236,737 354,154 440,395 553,186 634,385 752,557 922,791 1,151,370 1,151,365 1,489,055 (62.7) (58.7) (68.6) (74.7) (76.2) (76.9) (80.4) (81.1) (81.9) (81.5) (82.4)

ใชแรงงาน - - - - - - 209,178 243,696 271,134 228,722 258,997 - - - - - - (22.4) (21.4) (19.3) (16.2) (14.3) ใชเทคโนโลยสง - - - - - - 400,955 503,355 658,929 697,479 947,755 - - - - - - (42.8) (44.2) (46.9) (49.4) (52.5) ใชวตถดบภายในประเทศ - - - - - - 85,991 103,780 128,545 135,129 162,970 - - - - - - (9.2) (9.1) (9.1) (9.6) (9.0)

อนๆ 2,967 2,880 5,273 7,062 8,717 8,648 9,006 7,855 12,628 16,106 37,509 (1.0) (0.7) (1.0) (1.2) (1.2) (1.0) (1.0) (0.7) (0.9) (1.1) (2.1) สนคากลบสงออก 763 1,250 1,121 1,655 2,337 1,425 1,754 2,089 2,365 2,592 6,100 (0.3) (0.3) (0.2) (0.3) (0.3) (0.2) (0.2) (0.2) (0.2) (0.2) (0.3) รวมสนคาออก 299,853 403,570 516,315 589,813 725,630 824,644 935,862 1,137,600 1,406,311 1,412,111 1,806,699

ทมา: กรมศลกากร

86

ตารางท 19: การสงออกสนคาส าคญ 10 อนดบแรก :(หนวย: ลานบาท)

2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ 12,629 27,582 40,081 48,420 57,728 65,271 94,590 131,242 167,674 220,303

แผงวงจรไฟฟา 18,855 18,426 21,580 25,774 28,622 35,550 45,311 58,182 58,539 97,136

เสอผาส าเรจรป 44,600 57,930 65,850 86,693 86,774 89,594 100,679 102,019 79,875 75,838

ขาว 34,676 45,462 27,770 30,516 36,214 32,959 39,187 48,627 50,735 65,093

รถยนต อปกรณและสวนประกอบ 3,950 4,430 4,406 4,742 5,224 13,074 19,590 14,187 15,829 57,450

อาหารทะเลกระปอง 18,736 19,768 21,623 25,727 24,425 25,660 31,996 33,295 34,244 55,622

อญมณและเครองประดบ 24,982 30,226 36,929 38,170 39,266 43,495 47,089 52,499 54,273 49,309

กงสดแชเยน แชแขง 9,701 16,059 20,454 26,681 31,709 37,844 49,156 50,302 43,404 47,184

เครองรบวทยโทรทศนและสวนประกอบ 431 2,784 7,980 14,058 20,352 22,206 28,032 31,589 34,627 43,579

ยางพารา 27,189 26,432 23,557 24,953 28,925 29,183 41,824 61,261 63,373 32,761

รวม 10 รายการ 195,749 249,098 270,231 325,735 359,239 394,835 497,454 583,202 602,573 744,275

อน ๆ 207,820 267,217 319,582 399,714 465,404 546,028 640,148 823,108 808,466 1,062,407

รวม 403,570 516,315 589,813 725,449 824,643 940,863 1,137,602 1,406,310 1,411,039 1,806,682

ทมา : กระทรวงพาณชย

87

ตารางท 20: โครงสรางสนคาเขา จ าแนกตามกลมสนคา ป พ.ศ.2523 และ 2530-2540 (หนวย: ลานบาท, ในวงเลบคอรอยละตอสนคาเขารวม) ป เฉลย 2523-

2529 2523 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

สนคาเขา 225,191 188,686

334,209

513,114

662,679

844,448

958,831

1,033,242

1,166,595

1,369,037

1,763,587

1,832,836

1,924,281 (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0)

อาหาร 7,594 5,763 13,946 24,062 29,999 33,562 41,914 44,824 42,372 45,394 51,371 56,682 64,012 (3.3) (3.1) (4.2) (4.7) (4.5) (4.0) (4.4) (4.3) (3.6) (3.3) (2.9) (3.1) (3.3)

เครองดมและยาสบ 1,805 1,518 1,515 2,625 3,529 5,481 5,623 5,378 6,139 6,048 6,543 7,101 6,463 (0.8) (0.8) (0.5) (0.5) (0.5) (0.6) (0.6) (0.5) (0.5) (0.4) (0.4) (0.4) (0.3)

วตถดบ 14,005 10,755 24,669 34,589 45,143 54,051 59,355 65,801 70,253 78,432 94,833 93,276 99,362 (6.2) (5.7) (7.4) (6.7) (6.8) (6.4) (6.2) (6.4) (6.0) (5.7) (5.4) (5.1) (5.2)

น ามนเชอเพลงและหลอลน 55,441 58,733 44,177 38,829 59,819 78,346 87,662 83,758 86,457 91,621 115,244 157,376 168,321 (25.1) (31.1) (13.2) (7.6) (9.0) (9.3) (9.1) (8.1) (7.4) (6.7) (6.5) (8.6) (8.7)

น ามนจากพชและสตว 765 1,458 175 480 663 635 686 983 1,063 1,244 1,798 1,814 1,879 (0.4) (0.8) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1) (0.1)

เคมภณฑ 30,201 22,352 50,876 63,657 74,204 85,591 88,345 104,321 113,941 135,520 178,241 172,105 189,345 (13.3) (11.8) (15.2) (12.4) (11.2) (10.1) (9.2) (10.1) (9.8) (9.9) (10.1) (9.4) (9.8)

สนคาหตถอตสาหกรรม 36,714 28,152 65,384 108,516

149,806

186,902

231,967

224,361 238,759 275,286 363,555 341,365 352,644 (16.2) (14.9) (19.6) (21.1) (22.6) (22.1) (24.2) (21.7) (20.5) (20.1) (20.6) (18.6) (18.3)

เครองจกร 61,299 43,102 108,662

204,144

251,001

348,248

388,214

440,712 536,972 660,201 864,021 895,518 934,511 (27.0) (22.8) (32.5) (39.8) (37.9) (41.2) (40.5) (42.7) (46.0) (48.2) (49.0) (48.9) (48.6)

สนคาหตถอตสาหกรรมเบดเตลด

13,174 10,959 16,854 23,957 29,051 24,781 28,667 30,742 36,940 38,600 46,393 50,606 57,028 (5.8) (5.8) (5.0) (4.7) (4.4) (2.9) (3.0) (3.0) (3.2) (2.8) (2.6) (2.8) (3.0)

สนคาเบดเตลด 4,152 5,894 7,400 11,076 17,165 21,112 22,115 27,273 27,081 28,396 32,340 46,912 42,349 (1.9) (3.1) (2.2) (2.2) (2.6) (2.5) (2.3) (2.6) (2.3) (2.1) (1.8) (2.6) (2.2)

ทองค า 41 0 551 1,179 2,299 5,739 4,283 5,089 6,618 8,295 9,248 10,081 8,367 (0.0) (0.0) (0.2) (0.2) (0.3) (0.7) (0.4) (0.5) (0.6) (0.6) (0.5) (0.6) (0.4)

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และกรมศลกากร

88

ตารางท 21 : สนคาเขาจ าแนกตามภาคเศรษฐกจ (หนวย: ลานบาท, สวนตวเลขในวงเลบคอรอยละตอสนคาเขา)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 1. สนคาอปโภคบรโภค 33,843 38,601 53,390 71,672 82,774 103,651 181,828 192,720 204,839 202,410 210,631 (10.1) (7.5) (8.1) (8.5) (8.6) (10.0) (10.3) (10.5) (10.6) (11.4) (11.0)

สนคาไมคงคน 16,707 20,346 25,585 31,829 36,163 45,207 66,462 72,882 81,113 78,397 84,082 (5.0) (4.0) (3.9) (3.8) (3.8) (4.4) (3.8) (4.0) (4.2) (4.4) (4.4)

สนคาคงทน 17,136 18,255 27,805 39,843 46,611 58,444 115,366 119,838 123,726 124,013 126,549 (5.1) (3.6) (4.2) (4.7) (4.9) (5.7) (6.5) (6.5) (6.4) (7.0) (6.6) 2. วตถดบและกงวตถดบ 119,792 182,676 237,571 285,044 329,592 331,327 509,593 473,619 496,328 484,029 532,546 (35.8) (35.6) (35.9) (33.8) (34.4) (32.1) (28.9) (25.8) (25.8) (27.3) (27.9)

หมวดเพอสนคาบรโภค 84,737 121,726 157,144 191,818 231,736 223,250 332,006 312,837 336,312 361,156 380,132 (25.4) (23.7) (23.7) (22.7) (24.2) (21.6) (18.8) (17.1) (17.5) (20.4) (19.9)

หมวดเพอสนคาทน 35,055 60,950 80,427 93,226 97,856 108,077 177,587 160,782 160,016 122,873 152,414 (10.5) (11.9) (12.1) (11.0) (10.2) (10.5) (10.1) (8.8) (8.3) (6.9) (8.0) 3. สนคาทน 105,916 201,147 242,277 327,684 385,492 426,035 801,813 844,509 941,143 894,279 908,336 (31.7) (39.2) (36.6) (38.8) (40.2) (41.2) (45.5) (46.1) (48.9) (50.4) (47.6) 4. สนคาอนๆ 74,657 90,690 129,441 160,048 160,973 172,229 270,353 321,988 281,971 193,358 255,879 (22.3) (17.7) (19.5) (19.0) (16.8) (16.7) (15.3) (17.6) (14.7) (10.9) (13.4) รวมสนคาเขา 334,209 513,114 662,679 844,448 958,831 1,033,242 1,763,587 1,832,836 1,924,281 1,774,076 1,907,392 (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0) (100.0)

ทมา: กรมศลกากร

89

ตารางท 22: การน าเขาสนคาส าคญ 10 อนดบแรก (หนวย: ลานบาท)

2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

เครองจกรไฟฟาและสวนประกอบ 27,327 40,411 65,783 75,162 81,297 110,314 136,765 170,496 171,593 210,990

แผงวงจรไฟฟา 21,878 22,309 27,632 32,765 36,885 48,730 67,821 93,455 101,603 123,035

เครองจกรใชในอตสาหกรรม 64,818 89,713 119,014 151,768 142,486 168,607 193,272 259,661 278,570 254,929

เคมภณฑ 48,584 55,423 65,364 68,484 81,111 88,274 108,984 144,508 132,007 141,796

น ามนดบ 21,889 33,186 41,973 40,297 46,060 45,705 54,529 71,641 113,037 144,602

เหลกและเหลกกลา 40,610 54,434 65,066 71,454 78,912 79,901 86,405 119,905 106,425 101,340

ผลตภณฑโลหะ 9,908 12,905 17,093 21,150 24,739 29,516 38,834 52,002 54,418 62,547

เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ 22,462 25,029 26,355 29,552 36,870 38,968 52,984 65,588 72,169 95,293

เครองบน เรอและอปกรณการบน 15,658 2,130 15,872 1,294 25,097 20,954 22,793 33,067 29,925 51,987

เครองมอเครองใชเกยวกบการแพทย 12,665 16,190 18,511 23,453 25,688 29,921 36,391 45,036 47,850 51,646

รวม 10 รายการ 285,799 351,729 462,661 515,381 579,146 660,890 798,777 1,055,357 1,107,598 1,238,165

อน ๆ 227,315 310,950 390,320 444,027 454,099 509,956 570,483 708,234 725,227 686,099

รวม 513,114 662,679 852,982 959,408 1,033,245 1,170,846 1,369,260 1,763,591 1,832,825 1,924,263

ทมา : กระทรวงพาณชย

90

ตารางท 23 : บญชดลการช าระเงน (หนวย: ลานบาท)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

สนคาออก (f.o.b.) 298,099 399,167 509,925 583,206 720,545 815,202 921,433 1,118,049 1,381,660 1,378,902 1,789,833

สนคาเขา (c.i.f.) -342,227 -500,418 -650,101 -838,342 -967,808 -1,020,582 -1,143,108 -1,344,831 -1,755,451 -1,796,549 -1,874,598

ดลการคา -44,128 -101,251 -140,176 -255,136 -247,263 -205,380 -221,675 -226,782 -373,791 -417,647 -84,765

(% of GDP) -3.4 -6.5 -7.5 -11.7 -9.9 -7.3 -7.0 -6.2 -8.9 -9.1 -1.8

ดลบรการ รายไดและเงนโอน 34,472 60,252 75,220 68,952 54,000 45,306 60,546 23,629 35,450 45,488 44,543

ดลบญชเดนสะพด -9,656 -40,999 -64,956 -186,184 -193,263 -160,074 -161,129 -203,153 -338,341 -372,159 -40,222

(% of GDP) -0.7 -2.6 -3.5 -8.5 -7.7 -5.7 -5.1 -5.6 -8.1 -8.1 -0.8

ดลบญชเงนทน 27,611 94,118 144,509 247,754 288,160 240,742 265,895 305,851 545,826 493,530 -161,971

(% of GDP) 2.1 6.0 7.8 11.3 11.5 8.5 8.4 8.4 13.0 10.7 -3.4

ความคลาดเคลอนสทธ 6,163 8,864 22,728 35,662 10,879 -3,555 -5,975 2,129 -27,955 -66,763 -97,017

ดลการช าระเงน 24,118 61,983 102,281 97,232 105,776 77,113 98,791 104,827 179,530 54,608 -299,210

(% of GDP) 1.9 4.0 5.5 4.5 4.2 2.7 3.1 2.9 4.3 1.2 -6.3

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

91

ตารางท 24: สนทรพยของสถาบนการเงน* (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในวงเลบคอรอยละของสนทรพยรวม)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 ธนาคารแหงประเทศไทย 88,250.8 42,148.7 30,096.0 50,784.2 46,863.8 51,603.2 40,169.4 19,961.8 23,819.0 35,109.8 86,030.8 (8.01) (3.23) (1.84) (2.38) (1.85) (1.68) (1.06) (0.41) (0.39) (0.50) (1.05) ธนาคารพาณชย 745,247.8 934,910.1 1,184,583.

5 1,537,666.

3 1,824,453.

1 2,167,895.

3 2,663,263.

6 3,440,031.

3 4,238,274.

7 4,821,287.

3 5,845,056.

8 (67.63) (71.74) (72.40) (72.14) (71.89) (70.60) (70.01) (70.11) (69.15) (68.12) (71.64) ธนาคารออมสน 89,423.9 101,634.5 108,236.2 108,875.6 100,160.6 102,657.7 106,467.2 94,336.3 95,318.5 118,894.3 150,294.1 (8.11) (7.80) (6.62) (5.11) (3.95) (3.34) (2.80) (1.92) (1.56) (1.68) (1.84) ธนาคารอาคารสงเคราะห 12,691.2 15,930.2 21,566.8 29,587.3 39,774.7 53,535.1 71,942.4 100,599.6 142,040.3 198,499.5 278,729.1 (1.15) (1.22) (1.32) (1.39) (1.57) (1.74) (1.89) (2.05) (2.32) (2.80) (3.42) ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 25,104.9 26,399.6 30,664.0 38,843.0 48,654.0 62,060.1 77,690.2 100,701.9 129,685.7 169,766.6 197,372.3 (2.28) (2.03) (1.87) (1.82) (1.92) (2.02) (2.04) (2.05) (2.12) (2.40) (2.42) ธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 207.3 3,839.6 8,771.9 24,148.7 (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.06) (0.12) (0.30) บรษทเงนทนและบรษทหลกทรพย 128,589.0 167,208.2 241,447.8 341,345.5 445,927.3 591,902.4 788,896.8 1,081,065.

6 1,401,452.

7 1,603,665.

8 1,401,871.

5 (11.67) (12.83) (14.76) (16.01) (17.57) (19.28) (20.74) (22.03) (22.87) (22.66) (17.18) บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 12,659.7 14,974.8 19,565.3 24,470.7 31,887.1 41,159.8 55,762.9 69,199.2 93,991.6 121,288.0 174,407.9 (1.15) (1.15) (1.20) (1.15) (1.26) (1.34) (1.47) (1.41) (1.53) (1.71) (2.14) ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและ 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 428.7 598.5 723.4 1,183.5 ขนาดยอมแหงประเทศไทย (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) สนทรพยรวม 1,101,967.

3 1,303,206.

1 1,636,159.

6 2,131,572.

6 2,537,720.

6 3,070,813.

6 3,804,192.

5 4,906,531.

7 6,129,020.

6 7,078,006.

6 8,159,094.

7 ทมา: ค านวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย

*ไมรวมสทธเรยกรองตอ ธปท. และสถาบนการเงนอน

92

ตารางท 25: สนทรพยของสถาบนการเงน* (หนวย: ลานบาท, รอยละของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

ธนาคารแหงประเทศไทย 6.79 2.70 1.62 2.33 1.87 1.82 1.27 0.55 0.57 0.76 1.82

ธนาคารพาณชย 57.33 59.94 63.79 70.42 72.78 76.58 84.14 94.78 101.24 104.56 123.51

ธนาคารออมสน 6.88 6.52 5.83 4.99 4.00 3.63 3.36 2.60 2.28 2.58 3.18

ธนาคารอาคารสงเคราะห 0.98 1.02 1.16 1.36 1.59 1.89 2.27 2.77 3.39 4.30 5.89

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 1.93 1.69 1.65 1.78 1.94 2.19 2.45 2.77 3.10 3.68 4.17

ธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.01 0.09 0.19 0.51

บรษทเงนทนและบรษทหลกทรพย 9.89 10.72 13.00 15.63 17.79 20.91 24.92 29.79 33.48 34.78 29.62

บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 0.97 0.96 1.05 1.12 1.27 1.45 1.76 1.91 2.25 2.63 3.69

ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.01 0.01 0.02 0.03

สนทรพยรวม 84.77 83.55 88.11 97.62 101.24 108.47 120.19 135.19 146.41 153.50 172.40

ทมา: ค านวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย

*ไมรวมสทธเรยกรองตอ ธปท. และสถาบนการเงนอน

93

ตารางท 26: เงนใหกยมของสถาบนการเงน (หนวย: รอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

ธนาคารพาณชย 51.8 54.7 59.8 67.9 71.4 76.4 84.3 94.5 101.1 104.6 104.8

ธนาคารออมสน 0.3 0.3 0.3 0.5 0.6 0.7 1.0 0.9 0.9 1.2 1.4

ธนาคารอาคารสงเคราะห 1.0 1.0 1.2 1.4 1.6 1.9 2.3 2.8 3.4 4.3 4.5

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 1.9 1.7 1.6 1.8 2.1 2.3 2.6 2.8 3.1 3.7 3.7

ธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.4 0.6 0.7 0.7

บรษทเงนทนและบรษทหลกทรพย 8.7 9.9 12.8 14.4 16.6 19.3 23.2 27.8 31.1 32.3 30.8

บรษทเครดตฟองซเอร 0.2 0.2 0.2 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.1 0.1

บรษทประกนชวต 0.6 0.5 0.6 0.8 0.8 0.7 0.7 0.6 0.6 0.7 0.7

บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย 0.7 0.7 0.8 1.0 1.1 1.3 1.5 1.6 1.9 2.3 2.3 ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและ ขนาดยอมแหงประเทศไทย

0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

รวม 65.1 69.0 77.3 87.8 94.2 102.8 115.7 131.6 142.8 149.9 149.2

ทมา: ค านวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

94

ตารางท 27: เงนใหสนเชอแยกตามประเภทธรกจของธนาคารพาณชย (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในตารางคอสดสวนตอสนเชอรวม) 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

เกษตรกรรม 46,137 57,184 73,558 99,354 126,098 135,494 148,959 152,280 158,939 164,019 161,695 (6.67) (6.60) (6.53) (6.65) (6.98) (6.21) (5.53) (4.40) (3.74) (3.38) (2.67) เหมองแร 3,479 4,588 5,203 8,205 8,248 12,054 16,665 15,692 24,985 24,476 36,000 (0.50) (0.53) (0.46) (0.55) (0.46) (0.55) (0.62) (0.45) (0.59) (0.50) (0.59) หตถอตสาหกรรม 162,238 223,931 290,519 375,108 457,617 517,914 647,286 836,234 1,097,337 1,313,546 1,872,325 (23.45) (25.83) (25.80) (25.11) (25.32) (23.73) (24.02) (24.18) (25.81) (27.05) (30.90) การกอสราง 31,801 37,413 42,990 59,322 72,095 88,372 103,719 141,991 185,850 236,341 273,064 (4.60) (4.32) (3.82) (3.97) (3.99) (4.05) (3.85) (4.11) (4.37) (4.87) (4.51) การคา 240,271 282,223 340,781 423,122 481,644 575,187 701,787 909,882 1,079,486 1,212,690 1,431,155 (34.73) (32.56) (30.26) (28.32) (26.65) (26.36) (26.04) (26.31) (25.39) (24.97) (23.62) ธนาคารและธรกจการเงนอนๆ 63,038 54,896 66,012 76,171 99,267 132,835 163,010 245,151 339,204 345,330 487,514 (9.11) (6.33) (5.86) (5.10) (5.49) (6.09) (6.05) (7.09) (7.98) (7.11) (8.04) ธรกจอสงหารมทรพย 31,006 54,382 100,625 177,699 207,140 251,125 303,801 364,208 400,184 426,100 490,521 (4.48) (6.27) (8.94) (11.89) (11.46) (11.51) (11.27) (10.53) (9.41) (8.78) (8.09) การบรการสาธารณะ 12,628 13,681 20,443 25,084 30,097 40,882 61,322 86,345 108,106 142,751 197,128 (1.83) (1.58) (1.82) (1.68) (1.67) (1.87) (2.28) (2.50) (2.54) (2.94) (3.25) การบรการ 36,023 49,277 64,167 91,381 123,217 159,103 208,726 268,450 333,296 377,839 458,037 (5.21) (5.68) (5.70) (6.12) (6.82) (7.29) (7.75) (7.76) (7.84) (7.78) (7.56) การบรโภคของเอกชน 65,162 89,289 121,736 158,617 202,136 269,394 339,675 437,475 523,437 612,595 652,516 (9.42) (10.30) (10.81) (10.62) (11.18) (12.34) (12.60) (12.65) (12.31) (12.62) (10.77) รวม 691,781 866,862 1,126,034 1,494,062 1,807,558 2,182,359 2,694,950 3,457,707 4,250,825 4,855,688 6,059,956 ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

95 ตารางท 28: การใหสนเชอของบรษทเงนทนและบรษทหลกทรพยแยกตามวตถประสงค (หนวย: ลานบาท, ตวเลขในตารางคอสดสวนตอสนเชอรวม)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 หตถอตสาหกรรม 24,079 33,626 43,835 53,688 68,120 84,299 104,458 137,685 185,674 228,471 111,380 (21.25) (21.78) (18.41) (17.05) (16.39) (15.39) (14.25) (13.66) (14.27) (15.35) (20.95) การบรโภคสวนบคคล 25,275 39,383 70,740 91,032 132,438 180,683 241,024 318,944 375,949 384,912 103,313 (22.30) (25.51) (29.72) (28.90) (31.87) (32.99) (32.88) (31.64) (28.89) (25.86) (19.44) สถาบนการเงน 9,940 14,089 21,583 21,194 23,488 38,661 63,364 96,520 129,829 146,150 58,572 (8.77) (9.12) (9.07) (6.73) (5.65) (7.06) (8.64) (9.58) (9.98) (9.82) (11.02) การเชาซอ - - - - - 5,024 3,019 8,661 8,676 11,279 3,223 - - - - - - - - - - - การคาสงและคาปลก 16,068 19,569 24,451 28,387 32,121 40,812 52,519 69,726 94,517 121,001 42,189 (14.18) (12.67) (10.27) (9.01) (7.73) (7.45) (7.16) (6.92) (7.26) (8.13) (7.94) การกอสรางและอสงหารมทรพย 21,905 28,253 48,444 80,949 110,758 136,949 185,951 269,610 365,727 419,435 139,244 (19.33) (18.30) (20.35) (25.70) (26.66) (25.00) (25.36) (26.75) (28.10) (28.18) (26.19) การบรการสาธารณะ 9,617 11,309 18,096 25,788 32,675 41,015 56,537 76,934 100,022 122,971 53,982 (8.49) (7.32) (7.60) (8.19) (7.86) (7.49) (7.71) (7.63) (7.69) (8.26) (10.16) การน าเขา 3,129 4,300 5,369 6,375 7,234 9,537 12,910 14,730 20,092 26,600 7,661 (2.76) (2.78) (2.26) (2.02) (1.74) (1.74) (1.76) (1.46) (1.54) (1.79) (1.44) การสงออก 1,738 1,943 2,454 3,355 4,327 4,441 5,884 8,915 10,027 12,355 6,258 (1.53) (1.26) (1.03) (1.07) (1.04) (0.81) (0.80) (0.88) (0.77) (0.83) (1.18) การเกษตร ประมง และปาไม 885 1,306 2,142 2,636 2,879 3,986 4,568 3,897 6,156 9,237 4,011 (0.78) (0.85) (0.90) (0.84) (0.69) (0.73) (0.62) (0.39) (0.47) (0.62) (0.75) เหมองแร 700 629 946 1,532 1,468 2,304 2,894 2,337 4,723 5,777 1,742 (0.62) (0.41) (0.40) (0.49) (0.35) (0.42) (0.39) (0.23) (0.36) (0.39) (0.33) รวม 113,336 154,408 238,060 314,935 415,508 547,710 733,127 1,007,959 1,301,393 1,488,188 531,574 ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

96

ตารางท 29 : ขนาดกจกรรมและประสทธภาพของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

ตลาดแรก

การระดมทนของบรษทจดทะเบยน (ลานบาท) 14,515 10,881 24,967 44,866 55,613 55,320 30,928 75,883 94,752 95,720 49,247

การระดมทนของบรษทจดทะเบยน /GDP 0.01 0.01 0.01 0.02 0.02 0.02 0.01 0.02 0.02 0.02 0.01

ตลาดรอง

มลคาหลกทรพยจดทะเบยนรวมตามราคาตลาด (ลานบาท) 138,155 223,645 659,493 613,515 897,182 1,485,018 3,325,393 3,300,755 3,564,569 2,559,579 1,133,344

มลคาหลกทรพยจดทะเบยนรวมตามราคาตลาด /GDP 0.11 0.14 0.36 0.28 0.36 0.52 1.05 0.91 0.85 0.56 0.24

มลคาการซอขายหลกทรพยจดทะเบยน (ลานบาท) 122,356 156,445 377,042 627,312 793,068 1,860,070 2,201,112 2,113,861 1,535,017 1,303,144 929,601

มลคาการซอขายหลกทรพยจดทะเบยน/GDP 0.1 0.1 0.2 0.3 0.3 0.7 0.7 0.6 0.4 0.3 0.2

อตราการหมนของหลกทรพย (Stock Market Turnover ratio) 0.89 0.70 0.57 1.02 0.88 1.25 0.66 0.64 0.43 0.51 0.82

ทมา: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

97

ตารางท 30: หลกทรพยออกใหม (หนวย: ลานบาท)

2535 2536 2537 2538 2539 2540 หลกทรพยออกใหมภายในประเทศ 120,012 192,013 329,319 310,656 410,125 402,717

หลกทรพยออกใหมภาครฐบาล 27,046 60,432 57,122 84,655 196,154 239,286 พนธบตรรฐบาล 0 0 0 0 0 0 ตวเงนคลง 0 0 0 0 0 0 ตวสญญาใชเงน 0 0 0 0 0 0 พนธบตรรฐวสาหกจ 27,046 60,432 57,122 55,155 57,369 49,286 พนธบตร ธปท. และกองทนเพอการฟนฟ 0 0 0 29,500 138,785 189,000 พนธบตรองคกรพเศษ 0 0 0 0 0 1,000

หลกทรพยออกใหมภาคเอกชน 92,966 131,581 272,197 226,001 213,971 163,431 หน 55,702 55,065 137,156 129,605 117,881 63,297 หนก 8,844 16,405 59,029 52,398 53,798 18,384 ใบส าคญแสดงสทธ 466 675 7,597 4,079 2,586 0 หนวยลงทน 27,954 59,437 68,415 39,920 39,706 81,750

หลกทรพยออกใหมในตางประเทศ 16,954 69,402 115,034 116,523 137,965 55,958 หลกทรพยออกใหมภาครฐบาล 7,666 10,569 9,928 13,124 24,062 23,808 พนธบตรรฐบาล 7,666 10,569 9,928 6,873 13,907 1,874 พนธบตรรฐวสาหกจ 0 0 0 6,251 10,155 21,934

หลกทรพยออกใหมภาคเอกชน 9,288 58,833 105,106 103,399 113,903 32,150 หนก 0 31,230 54,196 34,975 86,153 24,858 Asian currency notes issued by IFCT 0 1,000 1,300 2,130 1,000 1,042 ตราสารเงนกดอกเบยลอยตวเปนเงน ตปท. 8,663 11,750 21,726 15,353 5,000 0 ตราสารเงนฝากดอกเบยลอยตวเปนเงน ตปท. 625 14,853 27,884 50,941 21,750 6,250

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

98

ตารางท 31: เงนทนเคลอนยายสทธภาคเอกชน (หนวย: ลานบาท)

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

ธรกจธนาคาร 5,935 21,494 -7,719 40,737 -6,612 49,051 91,033 349,855 279,673 126,771 -227,095

ธนาคารพาณชย 5,935 21,494 -7,719 40,737 -6,612 49,051 -102,162 96,416 77,243 10,843 -191,158 กจการวเทศธนกจ - - - - - - 193,195 253,439 202,430 115,928 -35,937

ธรกจทไมใชธนาคาร 16,510 74,063 159,912 238,568 268,764 188,149 169,906 -47,996 238,674 333,784 -52,625

เงนลงทนโดยตรง 4,711 27,349 44,413 61,119 47,110 50,230 36,396 22,659 29,064 36,823 105,262 เงนก -16,006 4,640 46,930 114,889 143,707 69,158 -61,223 -146,690 38,093 138,022 -130,397 เงนลงทนในหลกทรพย 12,862 11,185 36,658 11,507 3,848 14,104 122,628 27,503 85,035 88,242 138,268

ตราสารทน 12,862 11,185 36,658 11,507 928 11,512 67,850 -10,283 56,073 28,437 122,303 ตราสารหน 0 0 0 0 2,920 2,592 54,778 37,786 28,962 59,805 15,965

บญชเงนบาทของผมถนฐานในตางประเทศ

10,592 21,718 28,104 34,311 52,433 44,517 67,833 51,143 84,163 73,764 -156,248

สนเชอการคา 3,704 8,655 3,112 15,160 18,980 7,795 13,634 11,447 3,754 -3,702 -18,955 เงนทนอนๆ 647 516 695 1,582 2,686 2,345 -9,362 -14,058 -1,435 635 9,445

รวม 22,445 95,557 152,193 279,305 262,152 237,200 260,939 301,859 518,347 460,555 -279,720

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

99

ตารางท 32: หนตางประเทศของไทย (ขอมลทรายงานในเอกสารระหวางประเทศ)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996

หนตางประเทศ (% ของ GDP) 32.8 38.38 37.15 34.1 33.31 33.78 50.05

หนระยะสน (% ของหนรวม) 29.63 33.13 35.22 53.01 60.67 72.36 41.41

Debt service ratio of exports 16.9 13 13.8 13.7 13.5 11.6 11.5

หนระยะสน (% ของส ารองเงนตรา) 62.55 71.31 72.34 92.49 99.48 114.21 99.69

Debt service บวก หนระยะสน (% ของส ารองเงนตรา) 102.35 99.34 101.34 120.28 126.54 138.13 122.62

ทมา: Global Development Finance reports of the world Bank and IMF-IFS อางใน Corsetti, Penesti and Roubini (1999) ตารางท 23-27.

100

ตารางท 33 : ภาระหนตางประเทศ

2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

ภาระการช าระหนตางประเทศ (หนวย: ลานดอลลารสหรฐฯ) 3,080 3,193 3,427 3,284 3,854 4,727 5,437 6,707 8,253 9,024 11,629 หนตางประเทศระยะสน 2,960 4,748 5,949 10,417 15,391 18,914 22,634 29,179 52,398 47,743 38,294 ภาระการช าระหนตางประเทศ รวมกบ หนตางประเทศระยะสน 6,040 7,941 9,376 13,701 19,245 23,641 28,071 35,886 60,651 56,767 49,923 ส ารองเงนตางประเทศ 5,212 7,112 10,509 14,273 18,416 21,182 25,439 30,279 37,027 38,725 26,968

ตวชวดความสามารถในการช าระหน สดสวนภาระหนตางประเทศตอรายไดจากการสงออก

สนคาและบรการ (Debt service ratio: หนวยเปนรอยละ) 19.8 14.9 13.0 10.8 10.5 11.3 11.2 11.7 11.4 12.3 15.7 ภาครฐ 11.4 9.1 7.5 5.9 4.2 3.7 3.7 3.4 2.8 2.5 2.7 ภาคเอกชน 8.4 5.8 5.5 4.9 6.3 7.6 7.5 8.3 8.6 9.8 13.0

ภาระการช าระหนตางประเทศ ตอ ส ารองเงนตางประเทศ (Debt service / Reverve: %) 59.1 44.9 32.6 23.0 20.9 22.3 21.4 22.2 22.3 23.3 43.1

หนตางประเทศระยะสน ตอ ส ารองเงนตางประเทศ (Short term external debt/Reserve: %) 56.8 66.8 56.6 73.0 83.6 89.3 89.0 96.4 141.5 123.3 142.0

ภาระการช าระหนตางประเทศ รวมกบ หนตางประเทศระยะสน ตอ ส ารองเงนตางประเทศ (Debt service+ short-term external debt/Reserve : %) 115.9 111.7 89.2 96.0 104.5 111.6 110.3 118.5 163.8 146.6 185.1

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย และค านวณจากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย

101

ตารางท 34: ความเพยงพอของเงนส ารองระหวางประเทศ

1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997

(ครงปแรก) เงนส ารองระหวางประเทศ (R) ตอสตอกของทนเคลอนยายงาย (Volatile Capital: V) (หนวยเปนรอยละ) 133.3 161.3 175.4 227.3 169.5 105.3 70.4 61.3 54.1 45

ดชนวดความเพยงพอของส ารองเงนระหวางประเทศอนๆ

เงนส ารองตางประเทศตอ M2 (หนวยเปนรอยละ) 16.7 23.5 22.9 25.8 25.9 25.8 26.2 28 26.7 31

จ านวนเดอนทสามารถน าเขาไดดวยเงนส ารองทมอย (หนวยเปนเดอน) 3.7 5.2 5 5.9 6.4 6.7 6.5 6.3 6.9 6.6

หนระยะสนตอหนตางประเทศทงหมด (หนวยเปนรอยละ) 22.2 26.1 29.5 33.1 35.2 43 44.5 49.4 41.4 46.2

ทมา: Athukorala and Warr (2002), ตารางท 1 และ ตารางท A1

ตารางท 35 : อตราแลกเปลยนทแทจรง (RER) ระหวางป 2531 - 2540 (ปฐานคอ 2531= 100)

2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540

REER1 100.0 96.5 90.8 86.4 82.9 78.0 74.4 72.4 72.1

REER2 97.1 97.4 95.1 98.7 97.2 97.9 99.7 92.2 89.1

REER3 96.9 86.6 84.4 76.2 64.1 60.9 67.6 64.3 56.1

หมายเหต: การเพมขน (ลดลง) ของอตราแลกเปลยนทแทจรงแสดงการลดคา (เพมคา) ของเงนบาท ขอมลของป 2540 เปนขอมลครงปแรก

ทมา: Athukorala and Warr (2002), ตารางท 3 และตารางท A2

102

ตารางท 36: สภาวะความยากจนในประเทศไทยทางดานรายไดจากงานวชาการตางๆ

2531 2533 2535 2537 2539 2541 2542 2543

Krongkaew, Tinakorn, and Suphachalasai (1992) 22.8

World Bank (1996) 22.2 18.0 13.1

Krongkaew (1996) 22.2 18.0 13.1

Kakwani and Krongkaew (2000) 32.6 27.2 23.2 16.3 11.4

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2543) 32.6 27.2 23.2 16.3 11.4 13.0 15.9

World Bank (2001) 32.6 27.2 23.2 16.3 11.4 13.0 15.9

สมชย จตสชน (2544) 23.5 17.1 11.2 12.9 14.6 14.2

ทมา: ปราณ 2545 ตารางท 6 (รายละเอยดงานวจยตางๆ โปรดดในบรรณานกรมของปราณ 2545)

103

ตารางท 37: สภาวะความยากจนและเสนความยากจน 2535- 2543

ภมภาค/เขต สภาวะความยากจน (รอยละ) เสนความยากจน (บาท/คน/เดอน)

2535 2537 2539 2541 2542 2543 2535 2537 2539 2541 2542 2543 กรงเทพฯและปรมณฑล 2.0 1.0 0.5 0.5 0.2 0.4 721 793 912 1,055 1,050 1,065

ชนบท 3.3 3.2 0.4 0.7 - 0.1 595 613 713 895 890 885

เมอง 1.8 0.7 0.5 0.5 0.3 0.4 739 814 932 1,069 1,064 1,082

กลาง 12.4 8.6 6.0 7.0 6.5 5.4 597 624 722 887 890 881

ชนบท 14.8 9.8 7.1 8.0 7.9 6.4 581 603 696 863 868 856

เมอง 4.8 5.3 3.0 4.4 3.0 2.7 649 679 789 950 947 946

เหนอ 22.7 14.7 9.5 9.0 9.6 12.2 561 581 672 794 785 776

ชนบท 25.7 16.5 11.1 10.2 10.9 14.0 548 566 657 778 768 757

เมอง 9.2 7.8 3.2 4.4 4.8 5.3 620 639 733 858 849 850

ตะวนออกเฉยงเหนอ 40.3 26.6 19.7 23.7 28.3 28.0 575 611 707 880 865 862

ชนบท 42.5 32.2 21.7 26.1 31.3 30.6 568 600 694 868 851 849

เมอง 21.8 14.8 8.6 10.1 11.2 13.2 629 675 780 949 945 939

ใต 20.5 18.3 12.0 13.9 15.0 11.0 578 627 732 845 841 838

ชนบท 23.1 20.9 13.3 16.2 17.8 12.8 554 597 698 802 798 795

เมอง 8.6 8.2 6.6 5.2 4.5 4.0 691 746 864 1,007 1,002 998

ทวประเทศ 23.5 17.1 11.2 12.9 14.6 14.2 598 637 738 889 881 880

ชนบท 29.7 22.1 14.9 17.2 19.7 19.0 565 593 687 838 829 823

เมอง 6.6 5.5 3.1 3.6 3.4 3.7 689 738 852 999 995 1,002

ทมา: ปราณ (2545) ตารางท 7