BOT MAGAZINE

ฉบบท 6 ป 2562

BOT MAGAZINE16 17

COVER STORY

พฒนาการทางเทคโนโลย

ปญหาความเหลอมล�า

ปญหาสงแวดลอม

shadow banking

ขดความสามารถในการแขงขน

เรอง : กลมงานยทธศาสตรองคกร

7 เรองอยากเลา จากสวนมะพราวทอมพวา

มองไปขางหนาสภาพแวดลอมแบบVUCAจะยงสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจการเงนของประเทศทงในเชงบวกและเชงลบ เพมขนกวาทผ านมา ซงอาจเรยกสภาพแวดลอมดงกลาววา VUCA+จากปจจยเชงภมรฐศาสตรสงครามการคาภาวะโลกรอนการเขาสสงคมสงวยปญหาหนครวเรอนรวมถงปญหาเชงโครงสราง ทางเศรษฐกจและสงคม ในขณะทพฒนาการทางเทคโนโลย แบบกาวกระโดดกอใหเกดบรการทางการเงนรปแบบใหมๆรวมถงมความเชอมโยงของบรการทางการเงนระหวางประเทศมากขนขอมลจะทวความส�าคญมากขนจนเปนรากฐานส�าคญของระบบเศรษฐกจดจทล และอ�านาจของปจเจกบคคลจะเพมขน(democratization)จากความสามารถในการแสดงความคดเหนอยางอสระผาน สอสงคมออนไลน

ธปท. ตระหนกดวา ภายใตสภาพแวดลอมแบบVUCA+ น ระบบเศรษฐกจการเงนไทยจะตองปรบใหเทาทนกบความทาทาย ตางๆและสภาพแวดลอมทก�าลงเปลยนแปลงไปดงนนการเขาใจผมสวนเกยวของ การสนบสนนและสรางกลไกสงเสรมใหแตละ ภาคสวนสามารถปรบตวไดดและการผลกดนใหเกดการท�างานรวมกนจะท�าใหระบบเศรษฐกจการเงนมความทนทานและสามารถรบมอความเสยงไดอยางเหมาะสมแผนยทธศาสตร ธปท. พ.ศ. 2563 - 2565 จงจดท�าขนภายใตชอ “ธนาคารกลางทามกลางการเปลยนแปลง (central bank in a transformative world)”

แผนยทธศาสตร ธปท. พ.ศ. 2563 - 2565

ธนาคารกลางทามกลางการเปลยนแปลง

ความทาทายของระบบเศรษฐกจการเงนไทย

VUCA + VUCA +

BOT MAGAZINE16

COVER STORY

ช ว ง ร ะ ย ะ เ ว ล า 3 ป ท ผ า น ม า ร ะ บ บ เ ศ ร ษ ฐ ก จ ก า ร เ ง น ไ ท ย เ ผ ช ญ ก บ สภาพแวดลอมทมความผนผวน ไมแนนอน ซบซอน และคลมเครอ (VUCA1) ดงนน แผนยทธศาสตร 3 ปฉบบเดมของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) (พ.ศ. 2560 - 2562) จงเนนการเตรยมความพรอมและพฒนาโครงสรางพนฐาน ของระบบเศรษฐกจการเงนใหมความมนคงและพรอมรองรบสภาพแวดลอมดงกลาว

1volatility, uncertainty, complexity, และ ambiguity

พฒนาการทางการเมอง(นโยบายประชานยม)

สงคมสงวย

ปญหาหนครวเรอนปญหาภมรฐศาสตร

ปญหาเชงโครงสรางเศรษฐกจ

อ�านาจของปจเจกบคคลเพมขน

(democratization)

BOT MAGAZINE

ฉบบท 6 ป 2562

BOT MAGAZINE18 19

COVER STORY

ตโจทยและรบมอกบความทาทายในโลก VUCA+ แมภาพรวมผลการด�าเนนงานตามแผนยทธศาสตรฉบบเดม (พ.ศ.2560-2562)ทผานมาธปท. ไดวางรากฐานทางเศรษฐกจ การเงนในหลายๆดานแตเพอรบมอสภาพแวดลอมแบบVUCA+ทจะเกดขนในอนาคต การด�าเนนงานตามแผนยทธศาสตรโดยแยกตามบทบาทหนาท (function-based) ของแตละฝายงานเหมอน ในชวง3ปทผานมาอาจไมสามารถรบมอไดเทาทนกบการเปลยนแปลงทรวดเรวและมความไมแนนอนสงดงนนการจดท�าแผนยทธศาสตร3 ปฉบบใหม จงเรมจากการตโจทยความทาทายส�าคญๆ (theme-based)เปนหลกเพอใหทกฝายงานทงภายในและภายนอกธปท.ตระหนกและมองเหนความทาทายทเปนเปาหมายส�าคญทตองรบมอรวมกนอยางชดเจน เพอใหสามารถบรหารจดการความ ทาทายดงกลาวไดอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด ตอระบบเศรษฐกจการเงนของประเทศ ความทาทายอยางนอย7 เรองส�าคญท ธปท. ตองเตรยมพรอมรบมอหรอผลกดนการท�างานของธปท.ในชวง3ปขางหนาไดแก

ดงนน ระบบการเงนของประเทศจงตองมระบบนเวศทเออให ทกภาคสวนสามารถปรบตวเขาสโลกการเงนดจทลไดอยางเทาทนรวดเรว มการแขงขนทเหมาะสมของผเลนทหลากหลาย และ ใชประโยชนจากบรการทางการเงนดจทลไดอยางเตมท อาท การผลกดนsmartbankingทตอบโจทยผใชบรการและมตนทนต�า การพฒนาโครงสรางพนฐานและมาตรฐานกลางโดยใชเครอขาย รวมกนและพฒนาตอยยอดจากเครอขายดงกลาว การสราง ระบบนเวศขอมล ตลอดจนการสงเสรมการช�าระเงนดจทลใหเปน ทางเลอกหลกในการช�าระเงนของทกภาคสวน

2. กรอบและกลไกการก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการเงนตองเทาทนกบความเสยงและสภาพแวดลอมใหม สภาพแวดล อมทางการเงนทเปลยนไป โดยเฉพาะจาก โลกการเงนดจทล ท�าใหเกดรปแบบธรกจใหมและผใหบรการทางการเงนหลากหลายประเภท อาท บรษทเทคโนโลยทางการเงน(FinTech)และบรษทเทคโนโลยขนาดใหญ (BigTech) ซงอาจกอใหเกด ความเสยงรปแบบใหมๆทเชอมโยงกนมากขนทงจากภายในและภายนอกประเทศจนอาจสงผลกระทบตอเสถยรภาพระบบการเงน ในขณะเดยวกน ความไมเท าเทยมกนของกฎเกณฑการ ก�ากบดแลผใหบรการทางการเงนหลากหลายประเภท โดยเฉพาะสถาบนการเงนกบผใหบรการทางการเงนทอยนอกระบบธนาคารพาณชย(shadowbanking)อาจท�าใหเกดการไดเปรยบ-เสยเปรยบในการแขงขนจากชองโหว ของกฎเกณฑ ซงการก�ากบดแล ในหลายๆ ดานยงไมสอดคลองกบความเสยงทมและอาจเปน จดเปราะบางในระบบการเงน ดงนนกฎเกณฑการก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการเงนในอนาคตจงตองเทาทนกบความเสยงรปแบบใหมๆและขณะเดยวกนกตองไมเปนอปสรรคตอการพฒนานวตกรรมดวย อาท การน�าหลกการRegulatory ImpactAssessment (RIA) มาใชในการประเมน ผลกระทบกอนออกหลกเกณฑการก�ากบดแลการยกระดบการก�ากบดแลวฒนธรรมองคกรในการบรหารความเสยง(riskculture)ของสถาบนการเงนการพฒนาSupervisoryTechnology(SupTech)การผลกดนกรอบการก�ากบดแลผใหบรการทางการเงนทไมใชสถาบนการเงน(non-bank) การประเมนความเสยงเสถยรภาพระบบการเงน แบบมองไปขางหนา (forward-looking) และการสรางกลไก ความรวมมอในการดแลเสถยรภาพระบบการเงน

3. นโยบายการเงนและนโยบายการคลงตองค�านงถง ขดจ�ากดโดยเฉพาะจากปจจยเชงโครงสราง นโยบายการเงนตองค�านงถงขดจ�ากดมากขนทงจากอตราดอกเบย

นโยบายทอยในระดบต�าเขาใกลระดบศนย(zerolowerbound)และอตราเงนเฟอทอยในระดบต�ามานาน ในขณะทโครงสรางเศรษฐกจการเงนทเปลยนไปและการเขาสโลกการเงนดจทลอาจสงผลใหกลไกการสงผานนโยบายการเงนเปลยนไปจากเดม และอาจสงผลใหประสทธผลของนโยบายลดลงในขณะเดยวกนภาระการคลงมแนวโนมเพมขนจากรายจายสวสดการสงคมเพอรองรบสงคมผ สงวย รวมถงรายจายลงทนในโครงสรางพนฐานของประเทศ นอกจากนปญหาเชงโครงสรางอน ๆ ของเศรษฐกจไทย เชน การลงทน ภาคเอกชนและผลตภาพการผลตทอยในระดบต�าจะเปนขอจ�ากด ของการด�าเนนนโยบายตางๆอยางตอเนอง ดงนน จงจ�าเปนตองมการทบทวนและพฒนากรอบนโยบาย การเงนปจจบนพฒนาเครองมอใหมและผสมผสานการใชเครองมอทางการเงนทหลากหลายเพอเพมประสทธผลของการด�าเนนนโยบายรวมถงผลกดนใหเกดการขบเคลอนการปรบโครงสรางระบบเศรษฐกจไทยอยางจรงจง

4. อตราแลกเปลยนจะผนผวนสง และการบรหาร ความเสยงจากอตราแลกเปลยนของภาคเอกชนจะม ความส�าคญมากขน สถานการณเศรษฐกจการเงนโลกทมความไมแนนอนสงจะสงผลใหเงนทนเคลอนยายผนผวนมากขนในระยะตอไป การบรหารจดการความเสยงจากอตราแลกเปลยนท ธปท. เคยมบทบาทหลกจะม ขอจ�ากดเพมขนจากงบดลของ ธปท. ทตองรบความเสยงมากขน ในขณะทการเขาส โลกการเงนดจทลอาจสงผลใหประสทธผล ของเกณฑการควบคมการแลกเปลยนเงนลดลง ดงนนระบบนเวศของการแลกเปลยนเงนตองเออใหภาคเอกชนมกลไกในการบรหารความเสยงจากอตราแลกเปลยนไดอยาง มประสทธภาพเพอรองรบความผนผวนทสง ในขณะเดยวกน ธปท. จะตองปรบบทบาทในการดแลตลาดเงนตราตางประเทศ และ การบรหารเงนส�ารองระหวางประเทศใหมประสทธภาพ เทาทน สภาพแวดลอมทางการเงนท เปลยนแปลง รวมถงสรางกลไก ความรวมมอกบธนาคารกลางตางประเทศในการลดความเปราะบางของระบบเศรษฐกจไทยตอความผนผวนของเงนทนเคลอนยาย

5. ภยคกคามทางไซเบอรและความเสยงดานเทคโนโลย จะเปนความเสยงหลกของระบบการเงน ในขณะทระบบการเงนไทยสามารถใชประโยชนจากพฒนาการทางดานเทคโนโลยดจทล แตโอกาสดงกลาวมาพรอมกบความเสยงดานเทคโนโลยและภยคกคามทางไซเบอรในรปแบบทหลากหลายคาดเดาไดยาก และจะทวความรนแรงยงขน เชน การรวไหล

1. ระบบการเงนเขาสโลกการเงนดจทลอยางรวดเรว พฒนาการทางเทคโนโลยเรงใหเกดบรการทางการเงนดจทล(digitalfinance)ซงสงผลใหบรการทางการเงนท�าไดสะดวกรวดเรวมตนทนทลดลงมากรวมทงเกดบรการทางการเงนรปแบบใหมเชนการใชdigitalplatformหรอการใชเทคโนโลยDistributedLedger Technology(DLT) มาสนบสนนการใหบรการทางการเงน และ การใชครปโทเคอรเรนซ (cryptocurrency) และสนทรพยดจทล(digitalasset)ทอาจท�าใหรปแบบของสอกลางในการช�าระเงนและการลงทนทางการเงนเปลยนแปลงไปในอนาคต ในขณะเดยวกน ยงมผ ใหบรการทางการเงนประเภทใหม นอกเหนอจากธนาคารพาณชย เขามามบทบาทมากขน สงผลให เสนแบงระหวางสถาบนการเงนและผใหบรการประเภทอนๆ จางลงเกดรปแบบธรกจใหมทจะแขงขนและสรางความรวมมอไปพรอมกนนอกจากนขอมลรายธรกรรมจะเปนรากฐานส�าคญในการพฒนาและตอยอดบรการทางการเงนในโลกดจทล ซงจะชวยใหผใหบรการทางการเงนสามารถเสนอผลตภณฑและบรการทตอบสนองความตองการของลกคาแตละรายไดดขน

ความทาทายและการวางรากฐานทสำาคญของ ธปท.

ปลดลอกและเสรมสรางศกยภาพพนกงาน

ใหเปนพลงขององคกร

ใชเทคโนโลยและขอมล

เปนเครองมอหลกในทกกระบวนการ

ท�างาน

ปรบวฒนธรรมองคกรและ

กระบวนการท�างานสองคกรทมความ

คลองตวสง

ระบบการเงนเขาสโลกการเงนดจทลอยางรวดเรว

กรอบและกลไกการก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการเงนตองเทาทนกบความเสยงและสภาพแวดลอมใหม

นโยบายการเงนและนโยบายการคลงตองค�านงถงขดจ�ากด โดยเฉพาะจากปจจยเชงโครงสราง

อตราแลกเปลยนจะผนผวนสง และการบรหารจดการความเสยงจากอตราแลกเปลยนของภาคเอกชนจะมความส�าคญมากขน

ภยคกคามทางไซเบอรและความเสยงดานเทคโนโลยจะเปนความเสยงหลกของระบบการเงน

การด�าเนนงานโดยค�านงถงความยงยน ทงดานสงแวดลอม สงคม และธรรมาภบาลจะเปนเรองทหลกเลยงไมได

การรกษาความเปนอสระและความนาเชอถอของธนาคารกลางตองเผชญกบความทาทายทหลากหลายขน

BOT MAGAZINE

ฉบบท 6 ป 2562

BOT MAGAZINE20 21

COVER STORY

ของขอมลการหยดชะงกในการใหบรการ รวมถงอาจสงผลกระทบในวงกวางจากการใชเทคโนโลยหรอโครงสรางพนฐานรวมกน และจากการกระจกตวของการใชบรการจากผ ใหบรการเทคโนโลย รายใดรายหนง ภาคการเงนจงตองเรงยกระดบความทนทานของโครงสรางพนฐานส�าคญของภาคการเงน เตรยมความพรอมรองรบความเสยง ดานเทคโนโลยและภยคกคามทางไซเบอรในรปแบบตางๆ ยกระดบการก�ากบดแล ธรรมาภบาลขอมล รวมถงสรางกลไกความรวมมอ ในการแลกเปลยนขอมลภยไซเบอรทงในระดบประเทศและระดบภมภาค

6. การด�าเนนงานโดยค�านงถงความยงยน (sustainability) ทงดานสงแวดลอม สงคม และธรรมาภบาล จะเปนเรอง ทหลกเลยงไมได แนวคดเรองการด�าเนนธรกจและการเงนเพอความยงยน มความส�าคญมากขนจากปญหาดานสงแวดลอม สงคม และ ธรรมาภบาล อาท ภาวะโลกรอนทมแนวโนมรนแรงขนอาจสง ผลกระทบตอบางภาคธรกจและคณภาพสนเชอในระยะยาวปญหาหนครวเรอนสง และการขาดความรความเขาใจในการใชบรการทางการเงนท�าใหประชาชนบางกลมไมสามารถใชประโยชนจากระบบการเงน ไดอยางเตมทรวมถงการขาดความรในการใชเทคโนโลยดจทลรวมถงปญหาหนนอกระบบซงอาจท�าใหเกดความเปราะบางในภาคการเงนและสงคมในระยะยาวรวมถงปญหาดานธรรมาภบาลของการด�าเนนงานทค�านงถงผลประโยชนระยะสนเปนหลก อาจน�ามาซงผลกระทบตอชอเสยงและความอยรอดของธรกจในระยะยาว ดงนนทกภาคสวนรวมถงธปท.เองจงตองค�านงถงความเสยงระยะยาวจากปญหาดงกลาวขางตนโดยผนวกแนวคดดานESG 2 และการเงนเพอความยงยนใหเปนสวนหนงของวฒนธรรมองคกรเรงแกปญหาหนและลดความเปราะบางของภาคครวเรอนตลอดจนสงเสรมการใหบรการทางการเงนอยางเปนธรรมการใหความรทางการเงนและใหประชาชนสามารถใชบรการทางการเงนดจทลไดอยางเหมาะสมและปลอดภย

7. การรกษาความเปนอสระและความนาเชอถอของธนาคารกลางตองเผชญกบความทาทายทหลากหลายขน การด�าเนนนโยบายของธนาคารกลางหลกเลยงไมไดทจะสงผล ทงเชงบวกและลบตอผเกยวของกลมตางๆแตกตางกนและอาจน�าไปสการถกตงขอสงสยถงประสทธผลและความชอบธรรมในการท�าหนาท

เชงนโยบายตางๆ ในขณะเดยวกน ความคาดหวงของประชาชน กลมตาง ๆ ตอบทบาทของธนาคารกลางเพมขน ขณะเดยวกนพฤตกรรมการรบรขาวสารของผคนในสงคมกใหความส�าคญกบความเรวของขอมลขาวสารและเนอหาทเขาใจงายในขณะทเหตและผลของการท�านโยบายของธนาคารกลางเปนเรองทซบซอน ยากตอ การอธบายใหสงคมเขาใจ จงท�าใหมโอกาสทขอเทจจรงเกยวกบ การด�าเนนงานจะถกบดเบอน และสงผลตอความนาเชอถอของ ธนาคารกลาง ดงนนธปท.จะตองปรบการสอสารเพอใหผเกยวของกลมตางๆ เขาใจหลกการ บทบาทและเหตผล การด�าเนนนโยบายของ ธปท.และเชอมนวา ธปท. ด�าเนนนโยบายโดยค�านงถงผลประโยชน ของประเทศเปนส�าคญ รวมถงเปดโอกาสทจะรบฟงและแลกเปลยนความคดเหนจากผเกยวของกลมตางๆมากขน

ปรบรากฐานส�าคญ เตรยมความพรอมขององคกร รบมอความทาทายทง 7 ดาน ความเขมแขงและศกยภาพขององคกรเปนรากฐานส�าคญของความส�าเรจในการขบเคลอนยทธศาสตรและภารกจหลกใน3 ป ขางหนา ดงนน ธปท. จงใหความส�าคญกบการวางรากฐานส�าคญขององคกรใหเกดผลสมฤทธอยางชดเจนใน3ดานคอ

1. ปลดลอกและเสรมสรางศกยภาพของพนกงานใหเปนพลงขององคกร โดยเตรยมความพรอมของบคลากรใหมองคความร ใหม ทเทาทนการเปลยนแปลงและประสบการณทหลากหลายรอบดานพรอมตอบโจทยสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจการเงนทซบซอนและเชอมโยงมากขนโดยเปดโอกาสใหพนกงานมอสระในการเลอก เสนทางการพฒนาตนเองมากขน(voiceandchoice)และสงเสรม ใหเกดการพฒนาตนเองตลอดเวลาเพอใชศกยภาพไดอยางเตมท

2. ปรบวฒนธรรมองคกรและกระบวนการท�างานสองคกรทมความคลองตวสง โดยเรงปรบเปลยนสภาพแวดลอมภายในองคกร ทงวฒนธรรมองคกร ว ธและกระบวนการท�างาน บรรยากาศการท�างาน การจดโครงสรางองคกรตลอดจนทศนคตของพนกงานเพอมงสการเปนองคกรทมความคลองตวสง สงเสรมวฒนธรรมองคกรแบบ ลางขนบน(bottom-up)ลด-ละ-เลกงานหรอกระบวนการทไมจ�าเปนรวมถงปรบกรอบการบรหารความเสยงองคกรใหยดหยน เทาทน ความเสยงรปแบบใหมๆ

3. ใชเทคโนโลยและขอมลเปนเครองมอหลกในทกกระบวน การท�างาน เพอใหระบบงานและกระบวนการท�างานของธปท.ตอบสนองตอ การเปลยนแปลงของธรกจและผเกยวของไดดและทนการณยงขนเพมผลตภาพและการใชทรพยากรใหมประสทธภาพมากขน สนบสนนรปแบบการท�างานภายในใหคลองตวมากขนนอกจากน จะใชประโยชนจากขอมลอยางเตมทในการวเคราะหขอมลเชงลก เพอชวยใหการตดสนใจและการด�าเนนนโยบายมประสทธภาพมากขน

ประชาชนและภาคธรกจโดยเฉพาะ SMEs ใชประโยชนจากบรการทางการเงนดจทลไดอยางเตมท สามารถเขาถงบรการทางการเงนและ บรการช�าระเงนดจทลไดทวถง ดวยตนทนต�าไดรบบรการทเปนธรรม มความรความเขาใจในการวางแผนทางการเงน ใชบรการทางการเงนไดอยางเหมาะสม และมศกยภาพในการแขงขนเพมขน

ผใหบรการทางการเงนสามารถพฒนาธรกจและนวตกรรมไดเทาทนกบการแขงขนในโลกการเงนดจทลและสามารถบรหารจดการความเสยงดานตาง ๆ ไดดในขณะทความเสยงจากผ ให บรการ ทางการเงนทอยนอกระบบธนาคารพาณชย และความเสยงรปแบบใหมทเกดจากโลกการเงนดจทลไมสงผลกระทบตอเสถยรภาพระบบการเงนและระบบการช�าระเงน

ระบบเศรษฐกจการเงนไทยได ประโยชนจากขอมลรายธรกรรมผานการพฒนานวตกรรมทางการเงนและการช�าระเงน การแขงขนในระบบการเงนส งเสรมให เกดนวตกรรมทางการเงนใหม ๆ อยางตอเนอง มโครงสรางพนฐานกลางทางการเงน สามารถเชอมโยงการท�าธรกรรมระหวางระบบตาง ๆ (interoperability) อยางมนคงปลอดภย

แผนยทธศาสตรฉบบใหมนจะเปนแนวทางในการด�าเนนงานของธปท. เพอสนบสนนใหระบบเศรษฐกจการเงนไทยสามารถพฒนาใหเทาทนกบความทาทายตางๆ และสภาพแวดลอม ทก�าลงเปลยนแปลงโดยธปท.คาดหวงวาจะสามารถสรางกลไก สงเสรมใหแตละภาคสวนสามารถปรบตวไดดและผลกดนใหเกด การท�างานรวมกนเพอใหระบบเศรษฐกจการเงนมความทนทานสามารถรบมอความเสยง(resilience)และสงเสรมใหเศรษฐกจไทย เตบโตไดเตมศกยภาพรวมทงกระจายประโยชนไดอยางทวถงในระยะยาว

ผลลพธทคาดหวงจากแผนยทธศาสตร ธปท.

2Environment (สงแวดลอม) Social (สงคม) และ Governance (ธรรมาภบาล)