ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑

แนวคดการนานโยบายการจดระบบแรงงานตางดาว สญชาตพมา กมพชา และลาว ในชวงป

๒๕๔๔-๒๕๕๑ ไปสการปฏบตทใหผลเปนรปธรรม

โดย พ.อ.หญง เจษฎา มบญลอ

แนวทางการแนวทางการดาเนนนโยบายดาเนนนโยบาย

ความสมพนธไทยความสมพนธไทย--กมพชากมพชา

โดย นางสาววรยา หยกประเสรฐ และนางสาวจณญญา ภญญาวธน

นกวจยประจาศนยศกษายทธศาสตร

สถาบนวชาการปองกนประเทศ

บทนา ขอพพาทระหวางไทย-กมพชา ถอเปนปจจย

สาคญทสงผลกระทบตอความสมพนธระหวาง

สองประเทศเปนอยางมาก ไมวาในสวนของปราสาท

พระวหาร ซงไทยและกมพชาตางเคยพยายามอางสทธ

เหนอปราสาทดงกลาว แตศาลยตธรรมระหวางประเทศ

(International Court of Justice) ไดตดสนไวในป

พ.ศ.๒๕๐๕ ใหปราสาทพระวหารตงอยในอาณาเขต

ภายใตอธปไตยของกมพชา สงผลใหไทยจาเปนตอง

คนปราสาทพระวหารใหแกกมพชา อยางไรกตาม

คาตดสนดงกลาวของศาล เปนเพยงคาตดสนเฉพาะ

ประเดนเรองกรรมสทธในตวปราสาทพระวหาร

เทานน มไดเปนการชขาดเกยวกบแนวเสนเขตแดน

ในพนทดงกลาว หรอเปนการเปลยนแปลงอธปไตย

เหนอดนแดนของประเทศแตอยางใด นามาซงปญหา

เสนเขตแดนทางบกระหวางไทย-กมพชาในปจจบน

สถาบนวจยทางยทธศาสตร สถาบนวจยทางยทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ สถาบนวชาการปองกนประเทศ

กองบญชาการกองทพไทย กองบญชาการกองทพไทย

เอกสารวเคราะหเชงยทธศาสตร เอกสารวเคราะหเชงยทธศาสตร

ศนยศกษายทธศาสตร ศนยศกษายทธศาสตร

สถาบนวชาการปองกนประเทศ สถาบนวชาการปองกนประเทศ

กองบญชาการกองทพไทย กองบญชาการกองทพไทย

∙ŒîÀ”¿«’∙󿔗þ∙ù’ö „øÆ”ø

เอกสารวเคราะหเชงนโยบาย

(Policy Brief)

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๒

โดยเฉพาะปญหาพนททบซอน ๔.๖ ตร.กม. ปญหา เขตแดนทางทะเลก ถอเปนอ กเรองท กระทบตอ

ความสมพนธระหวางทงสองประเทศเปนอยางมาก

เกดจากการท ไทยและกมพชาตางประกาศเขต

ไหลทวปตางกน ทาใหเกดพนทเหลอมทบทางทะเล

ประมาณ ๓๔,๐๔๓ ตร.กม. จนเกดปญหาขอพพาท

ระหวางกนทสาคญ อาท ปญหาการอางเขตไหลทวป

ทบซอนระหวางไทย-กมพชา และปญหาอานาจ

อธปไตยเหนอเกาะกด เปนตน

แมทผานมาไทยและกมพชาไดพยายาม

แกไขปญหาขอพพาทรวมกนผานกลไกตางๆ ทมอย

โดยเฉพาะอยางย งในกรณของการเจรจาระดบ

ทวภาค แตดวยระดบความไวเนอเชอใจทกมพชาม

ตอไทยประกอบกบสถานการณภายในและภายนอก

ของทงสองประเทศ ไมวาในสวนของไทยทจะเหนได

ถงสถานการณของบานเมองท เตมไปดวยความ

แตกแยกและมการนาประเดนเกยวกบกมพชามาเปน

หมากในการเดนเกมสทางการเมอง ในขณะทฝาย

กมพชาโดยรฐบาลกมพชาไดมการดาเนนการตางๆ

อาท การแตงตง พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนทปรกษา

ดานเศรษฐกจ

แ ล ะ ท ป ร ก ษ า

ส ว น ต ว ข อ ง

นายกรฐมนตร

ฮ น เ ซ น ก า ร

ปฏเสธการสงตว

พ.ต.ท.ทกษณฯ

ในฐ านะ ผ ร าย

ขามแดนตามคารองขอของฝายไทย รวมทงกรณการ

จบกมตวนายศวลกษณ ชตพงษ วศวกรไทย ฐาน

ค ว า ม ผ ด

จารกรรมขอมลตารางการบนของ พ.ต.ท.ทกษณฯ

การกระทาทกลาวมาขางตนลวนสงผลกระทบและ

นามาซงอปสรรคตอการดาเนนความสมพนธระหวาง

ไทย-กมพชา ทงสน สมควรทจะมการศกษาปญหา

ดงกลาว และพจารณาประกอบกบนโยบายตางๆ ทม

อย เ พ อ ก าหนดแนวทางการ ดา เ น นนโยบาย

ความสมพนธของไทยตอกมพชาในฐานะทเปน

ประเทศเพอนบานของไทยตอไป

นโยบายความสมพนธของไทยตอ

กมพชา จากการศกษานโยบายความมนคงแหงชาต

พ .ศ .๒๕๕๐-๒๕๕๔ และนโยบายความมนคง

แหงชาตของไทยตอประเทศเพอนบาน พ.ศ.๒๕๕๐-

๒๕๕๔ ของสานกงานสภาความมนคงแหงชาต

ประกอบกบนโยบายของรฐบาล นายอภสทธ เวชชาชวะ

สามารถสรปประเดนนโยบายความสมพนธของไทย

ตอกมพชาได ๙ ประเดน โดยจะขอจดทาเปนตาราง

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๓

แสดงการเปรยบเทยบนโยบายทเกยวของกบการ ดาเนนความสมพนธไทย-กมพชาไดดงตอไปน

ตารางแสดงการเปรยบเทยบนโยบายความสมพนธไทย-กมพชา

ประเดนนโยบาย

นโยบาย

ของรฐบาล

นายอภสทธ

เวชชาชวะ

นโยบายความ

มนคงแหงชาต

พ.ศ.๒๕๕๐-

๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทย

ตอประเทศเพอนบาน

ในภาพรวม

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทยตอ

ราชอาณาจกรกมพชา

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

๑. ปองกนและแกไขปญหาความ

ไมไววางใจระหวางกน

๑.๑ เรงแกไขปญหากบกมพชาโดย

สนตว ธบนพนฐานของสนธสญญา

และกฎหมายทเกยวของ

๑.๒ ระมดระวงผลจากการเสนอขาวท

คล า ด เค ล อ นจ า ก ข อ เ ท จ จ ร ง ข อ ง

สอมวลชนทงสองฝาย

๑.๓ เ รงแกไขให เ กดความเขาใจท

ถกตองเพอลดการสรางเงอนไขทอาจ

ถกนาไปขยายผลใหเกดความขดแยง

๑.๔ กาหนดประเดนความมนคงและ

จดลาดบความสาคญของปญหาความ

มนคงทสอดคลองกบกมพชา เพอนาไปส

การปฏบตทมประสทธภาพรวมกน ทงใน

ระดบทวภาคและพหภาค โดยการพฒนา

กล ไก ใน ร ะด บ ท อ งถ น แ ละ กล ไ ก

ระดบชาตใหสามารถดาเนนงานอยางม

เอกภาพ และมประสทธภาพในการแกไข

ปญหารวมกน

๒. พฒนาความสมพนธกบกมพชา

ในทกมตและทกระดบ เพอสงเสรม

ความเขาใจอนด และการเคารพ

ซงกนและกน เพอใหเกดเสถยรภาพ

ความมนคง และความเจรญรงเรอง

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๔

รวมกนของภมภาค

ประเดนนโยบาย

นโยบาย

ของรฐบาล

นายอภสทธ

เวชชาชวะ

นโยบายความ

มนคงแหงชาต

พ.ศ.๒๕๕๐-

๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทย

ตอประเทศเพอนบาน

ในภาพรวม

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทยตอ

ราชอาณาจกรกมพชา

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

๓. สงเสรมใหกมพชามศกยภาพใน

ก า ร พ ฒ น า ป ร ะ เ ท ศ โ ด ย ใ ห

ค ว า ม ส า ค ญ ก บ ก า ร พ ฒ น า

คณภ าพ ชว ต กา รส าธารณส ข

การศกษา และการฝกอาชพแก

ประชาชนท อาศยอยตามบรเวณ

ชายแดนท ง ๒ ฝ าย รวมท งใ ห

องคกรระหวางประเทศ องคกร

พฒนาเอกชนท เกยวของไดเขาไป

ดา เ นนก จกรรมเ พอ ชวย เห ลอ

กมพชา

๔ . ส ง เ ส ร ม ใ ห ช า ว ไ ท ย แ ล ะ

ชาวกมพชา มทศนคตท ด ตอ กน

มการสรางความเขาใจในสงคมและ

วฒนธรรมของทงสองประเทศ

๔.๑ เสรมสรางการแลกเปลยนเรยนร

ความเปนจรงทางประวตศาสตรของ

ภมภาค ซงมจดเชอมโยงใกลชดในมต

ทางวฒนธรรมและการอย รวมกนมา

อยางยาวนาน

๔ . ๒ ส น บ ส น น แ ล ะ ส ง เ ส ร ม ใ ห

สถาบนการศกษาหรอสถาบนดานการ

วจย จดโครงการศกษาเรยนรในเรอง

ทองถนทมมตเชอมโยงกบกมพชา

๔.๓ ควรดาเนนกจกรรมแลกเปลยน

เรยนรทางวฒนธรรมกบกมพชา เพอ

นาไปสความสมพนธและความไววางใจ

ระหวางประชาชนตอประชาชน

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๕

ประเดนนโยบาย

นโยบาย

ของรฐบาล

นายอภสทธ

เวชชาชวะ

นโยบายความ

มนคงแหงชาต

พ.ศ.๒๕๕๐-

๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทย

ตอประเทศเพอนบาน

ในภาพรวม

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทยตอ

ราชอาณาจกรกมพชา

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

๕. ดาเนนการแกไขปญหาเขตแดน

รวมกน

๕ .๑ ใหความสาคญกบการสารวจ

และการปกหลกเขตแดนกบกมพชา

อ ย า ง ถ ก ต อ ง ต า ม ข อ ต ก ล ง แ ล ะ

สนธสญญา

๕ .๒ เ ร ง ร ดก าร ส า รวจแล ะจ ด ท า

หลกเขตแดนทางบกและทางทะเล

โ ด ย อ า ศ ย ก ล ไ ก ท ม อ ย ร ว ม ก น

อยางตอเนอง

๕ . ๓ ส ง เ ส ร ม ก า ร ม ส ว น ร ว ม

ของประชาชนในทองถ นตอการแกไข

ปญหา

๕ .๔ ปอ งกน ไม ให ปญหาเขตแดน

นาไปสปญหาความขดแยง

๖. เสรมสรางความสมพนธผนา

ร ะ ด บ ส ง ข อ ง ท ง ส อ ง ป ร ะ เ ท ศ

เพอเปนชองทางในการแกไขปญหา

ความมนคงรวมกน

๗ . ส น บ ส น น ก า ร ใ ช ก ล ไ ก

คว าม รว ม มอ ด า นค ว าม มน ค ง

ในทกระดบ เพอปองกนและแกไข

ปญหาท กระทบตอความมนคง

ในพนทชายแดน

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๖

ประเดนนโยบาย

นโยบาย

ของรฐบาล

นายอภสทธ

เวชชาชวะ

นโยบายความ

มนคงแหงชาต

พ.ศ.๒๕๕๐-

๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทย

ตอประเทศเพอนบาน

ในภาพรวม

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

นโยบายความมนคง

แหงชาตของไทยตอ

ราชอาณาจกรกมพชา

พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๔

๗.๑ ปรบปรงระบบการเขาเมอง การจด

ระเบยบชายแดน และการจดระเบยบ

แรงงานตางดาว รวมท งการแกไข

ปญ หาสถานะและสท ธขอ งบคคล

ทชดเจน บนความสมดลระหวางการ

ดแลสทธขนพนฐานของบคคลกบการ

รกษาความมนคงของชาต

๗.๒ เสรมสรางความรวมมอกบกมพชา

เพอเพ มประสทธภาพในการเฝาตรวจ

สกดกน และปราบปรามการลกลอบ

เขาเมอง การขนถายยาเสพตด การ

โจรกรรมขามแดน และขบวนการผด

กฎหมายกลมตางๆ โดยเนนการใชกลไก

ความรวมมอระดบทองถนของไทยและ

กมพชาในการประสานการดาเนนการ

๘ . ต ด ต า ม พ ฒ น า ก า ร ข อ ง

สถานการณความเคลอนไหวสาคญ

ท งท เปนปจจยภายในและปจจย

ภายนอก ทอาจสงผลกระทบความ

มนคงตามแนวชายแดนของไทยกบ

กมพชา ห รอเปนมลเหตใหเกด

ความกระทบกระท งระหวางไทยกบ

กมพชา โดยเฉพาะในเรองท เกยวกบ

ผลประโยชนทบซอน

๙ . ร กษ า ค วา ม ส มด ล ระห ว า ง

ผลประโยชนดานเศรษฐกจการคา

ชายแดนกบผลประโยชนดานความ

มนคง

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๗

จากตารางเปรยบเทยบขางตน แสดงใหเหนวา

นโยบายของไทยตอประเทศเพอนบาน ทงนโยบาย

ความมนคงและนโยบายตางประเทศ มความ

คลายคลงกน โดยมวตถประสงครวมกนในการ

เสรมสรางสภาวะแวดลอมทสงบสนตในการอยรวมกบ

ประเทศเพอนบาน แสดงถงการใหความสาคญกบ

การตดตอกบประเทศเพอนบานเพอพยายามรกษา

ความปรองดองและหาทางแกไขปญหาพรมแดนกบ

ประเทศเพอนบาน อยางไรกตาม แมวานโยบายใน

แตละนโยบายจะมความคลายคลงกน แต ก ม

รายละเอยดและการใหความสาคญทแตกตางกนไป

บาง ประกอบกบในทางปฏบตนน มองคประกอบ

หลายประการ อาท นโยบายและอดมการณของผ นา

ประเทศ หรอการยดถอผลประโยชนแหงชาต

เกยรตภมและศกดศรของชาต ททาใหการดาเนน

นโยบายอาจไมตรงกบนโยบายหรอยทธศาสตรทได

กาหนดไว สงผลใหการดาเนนนโยบายขาดความเปน

เอกภาพ และขาดการบรณาการในการแกไขปญหา

ทาใหการกระชบความสมพนธระหวางไทยกบ

ป ร ะ เ ท ศ เ พ อ น บ า น ด า เ น น ไ ป ไ ด อ ย า ง ไ ม ม

ประสทธภาพเทาทควร โดยเฉพาะความสมพนธ

ระหวางไทยกบกมพชาทมความขดแยงอยแลวใน

ประวตศาสตรและทวความขดแยงมากขนในปจจบน

การดาเนนนโยบายความสมพนธไทย-กมพชาใน

ลกษณะตางคนตางทา หรอ ตางคนตางเขาใจนน

จะไมสามารถฟนฟความสมพนธไทย-กมพชาให

กลบมาแนนแฟนไดเลย ย งไปกวานนอาจทาให

สถานการณทไมส ดอยแลวกลบทวความยงยากมาก

ยงขน ซงจากการศกษานโยบายความสมพนธ ไทย-

กมพชา และการดาเนนการตางๆ ทผานมาของไทย

สามารถแบงการพจารณาไดดงตอไปน

๑. ปญหาความไมไววางใจระหวางไทย

และกมพชานน เปนปญหาทฝงรากลกมาตงแตใน

อดตมาจนถงปจจบน แตกระนนกตาม การปองกน

และแกไขปญหาดงกลาวน ยงมไดดาเนนการเปน

รปธรรมมากนก ความสมพนธไทย-กมพชาเปน

ความสมพนธทคลายลนกบฟน ทมการกระทบกระทง

กนบาง แตดงทเหนไดในปจจบน ความสมพนธไทย-

กมพชาจะคอนขางไปในทางท ขดแยงกนมาก

ซงแสดงใหเหนวาการดาเนนการตามนโยบาย

ดงกลาวน ยงคงมปญหาอย ซงปญหาหลกทสาคญ

ทสดนาจะมาจากการทไทยมการเปลยนแปลงทาง

การเมองบอยครง จงทาใหการดาเนนนโยบายไมม

ความตอเนอง อกทงการปองกนและแกไขปญหาท

ผานมา ยงมลกษณะตางฝายตางคด ตางฝายตางทา

ไม มการบรณาการความคด ทาใหการดา เนน

นโยบายไมเกดประสทธผลเทาทควร รฐบาลไทยและ

หนวยงานทเกยวของควรรวมมอกนใหมากกวาน

เพอการปองกนและแกไขทมประสทธภาพและเกด

ประสทธผลตอไป

การเรงแกไขความเขาใจท ถกตองกเปน

แนวทางสาคญอกแนวทางหนงในการแกไขปญหา

ความไมไววางใจระหวางกน ในยคโลกาภวตนทม

การแลกเปลยนขอมลขาวสารทรวดเรว ฉบไวน

การรบขอมลขาวสารทถกตองเปนสงทสาคญทสด

ดงจะเหนไดจากปญหาในปจจบน การรบรขอมล

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๘

ขาวสารทผดพลาดและคลาดเคลอนจากความเปน

จรงนน สงผลกระทบตอความสมพนธไทย-กมพชา

ทงในระดบผ นาและระดบประชาชน แตกระนนก

ตาม ในปจจบนปญหาดงกลาวนยงไมไดถกจดการ

แกไขไดอยางมประสทธภาพ เนองจากหนวยงาน

ทเกยวของ ไมวาจะเปนกระทรวงการตางประเทศ

กองทพไทย นกวชาการ และบคคลท เก ยวของ

ยง ม ไ ด มการรวบรวมขอเ ทจ จ รงอยางจ ร งจ ง

การนาเสนอขอเทจจรงในแตละครงเปนการนาเสนอ

ในแตละแงมม ตามแตหนาทความรบผดชอบของ

หนวยงานนนๆ แตไมเคยรวมขอมลเปนหนง ไมมการ

แลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน และทสาคญ

ทสดตางฝายตางกนาเสนอขอมลตามความเขาใจ

ของตน ทาใหขอมลขาวสารทไดรบเกดความสบสน

จนในทสดการรบรขอมลขาวสารจงเกดการผดพลาด

สงผลตอความเขาใจในความสมพนธไทย-กมพชา

จนเปนเหตใหเกดความหวาดระแวงในความสมพนธ

ระหวางกน หนวยงานทเกยวของจงควรรวมมอกนใน

การรวบรวมขอมลขาวสารใหเปนองคความรเดยวกน

เพอสรางความเขาใจทถกตองแกประชาชนทงสอง

ประเทศ นอกจากน หนวยงานและบคคลทเกยวของ

ควร รวมกน เ ป ด เผย ขอ มลท เ ปนประ โยช นใ ห

สาธารณชนรบทราบ โดยเฉพาะในระดบผ บรหาร

ประเทศ เพอสามารถกาหนดนโยบายตอประเดน

ปญหาไดถกตอง และดาเนนนโยบายบนพนฐาน

ความเขาใจ อนจะนาไปสการแกไขปญหาทย งยน

ตอไป

๒. การพฒนาความสมพนธระหวางไทย

และกมพชาทผานมา เปนการพฒนาโดยมกรอบ

ความรวมมอแบบทวภาค และกรอบความรวมมอตางๆ

เปนพลงขบเคลอนความสมพนธอนดระหวางกน

อาท ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอรวด-

เจาพระยา-แมโขง (Ayeyawady-Chao Phraya-

Mekong Economic Cooperation Strategy:

ACMECS) กรอบความรวมมออนภมภาคลมแมนาโขง

(Great Mekong Sub-region: GMS) กรอบความ

รวมมอสามเหลยมมรกต มตทประชมคณะรฐมนตร

รวมไทย-กมพชา (ระหวางวนท ๓๑ พฤษภาคม -

๑ มถนายน พ.ศ.๒๕๔๖) ท เมองเสยมราฐและ

จงหวดอบลราชธาน (ซงถอเปนสญลกษณของการ

ฟนคนความสมพนธไทย-กมพชาใหกลบคนสสภาวะ

ปกตอยางสมบรณแบบภายหลงการเกดเหตการณ

ไมสงบในกรงพนมเปญเมอวนท ๒๙ ม.ค.๔๖) และ

มตทประชมคณะกรรมาธการรวมวาดวยความ

รวมมอทวภาคไทย-กมพชา ครงท ๕ ทกรงพนมเปญ

นอกจากน ยงมกลไกความรวมมอทงในระดบรฐบาล

และระดบทองถน ซงมสวนชวยสงเสรมความสมพนธ

ระห วา งส อ ง ประ เท ศใ หแ นนแ ฟน มา กย งข น

ดงตอไปน

ดานการเมองและความมนคง ไทยและ

กมพชาไดมการจดทาบนทกความเขาใจวาดวย

ความรวมมอในการจางแรงงานไทย-กมพชา และ

บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอในการขจด

การคาเดกและหญง และการชวยเหลอเหยอจาก

การคามนษย เมอวนท ๓๑ พ.ค.๔๖ เพอจดระเบยบ

และแกไขปญหาแรงงานขามแดนโดยผดกฎหมาย

ชาวกมพชาในไทย รวมทงปองกนและปราบปราม

ขบวนการคามนษย

ดานเศรษฐกจ ไทยและกมพชามการ

ลงนามความตกลงวาดวยการคา ความรวมมอทาง

เศรษฐกจและวชาการ เมอวนท ๒๐ ม.ย.๓๙ และ

กรอบความตกลงวาดวยความรวมมอทางเศรษฐกจ

เมอวนท ๑๘ ม .ย.๔๔ โดยทงสองฝายไดมการ

พฒนาความรวมมอดานการคาอยางตอเ นอ ง

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๙

นอกจากน ไทยกบกมพชายงขยายความรวมมอดาน

เศรษฐกจเพ อ ใหสอดรบกบยทธศาสตรระดบ

อนภมภาค โดยเฉพาะกรอบความรวมมอ ACMECS

อาท การจดทา Contract Farming การสงเสรมการ

ซอขายสนคาแบบหกบญช (Account Trade) การ

จด ตง One Stop Service เพออานวยความสะดวก

ดานพธศลกากร การฝกอบรมและพฒนาผลผลต

ทางการเกษตร โครงการจดทาแปลงเกษตรสาธตใน

พนทจงหวดชายแดนของกมพชา เปนตน

ดานสงคมและวฒนธรรม ไทยและกมพชา

ไดมการจดตงคณะกรรมาธการรวมไทย-กมพชา เพอ

สงเสรมความรวมมอดานวฒนธรรม และใชเปน

กลไกในการกระชบความสมพนธระหวางประชาชน

ขอ ง ท ง สอ งปร ะ เ ทศ นอ กจ าก น ย ง ไ ดจ ดต ง

คณะอนกรรมการดานวฒนธรรม ประวตศาสตร และ

การทองเทยว เพอผลกดนความรวมมอในแตละ

สาขาดวย

จากขอมลดงกลาวขางตน แสดงใหเหนถง

ความสมพนธ ไทย -กมพชาท มพฒนาการและ

กาวหนา ผลประโยชนรวมกนของไทยกบกมพชา คอ

การอยรวมกนอยางสนต อนจะนาไปซงความมนคง

และความเจรญรงเรองรวมกนของภมภาค ดงนน

ก า ร พฒ น า ค ว า ม สม พน ธ ก บ กม พ ช า จ ง ค ว ร

ดาเนนการอยางตอเนอง โดยเฉพาะการจดกจกรรม

ฉลองครบรอบการสถาปนาความสมพนธทางการทต

ไทย-กมพชา ซงถอเปนสญลกษณของความสมพนธ

ทใกลชดระหวางสองประเทศ อยางไรกตาม สบเนอง

จากปญหาความขดแยงระหวางผ นาของไทยและ

กมพชา ทาใหการจดกจกรรมฉลองครบรอบการ

สถาปนาความสมพนธทางการทตไทย-กมพชาทผาน

มาไดลดความสาคญลง การจดกจกรรมเปนไปอยาง

เงยบเชยบ ทงทในความเปนจรงแลว รฐบาลไทยและ

รฐบาลกมพชาควรใชโอกาสจากการจดกจกรรมน

เปนการเชอมความสมพนธไทย-กมพชาใหกลบมาด

ขนอกครง ซงเปนทนาเสยดายมาก รฐบาลไทยควร

ใหความสนใจในรายละเอยดดงกลาวนใหมากขน

เพอสามารถนามาใชใหเกดผลประโยชนสงสด

ของชาต

๓. นโย บ า ยกา รส ง เส รม กม พ ช า ใ ห ม

ศกยภาพในการพฒนาประเทศนน เปนนโยบายทม

เปาประสงคชดเจนเพ อมงสรางสภาพแวดลอม

ภายนอกทมสนตภาพและความมนคง โดยไทยได

เลงเหนความสาคญตอการพฒนาคณภาพชวตของ

ประชาชนทอาศยอยตามบรเวณแนวชายแดนของทง

สองประเทศ อนเปนการเสรมสรางความมนคงและ

นามาซงผลประโยชนตอประชาชนของทงไทยและ

กมพชา ซ งท ผานมาไทยไดมการสงเสรมความ

รวมมอในดานตางๆ ทสาคญ อาท ดานการศกษา

ไดแกโครงการทนพระราชทานของสมเดจพระเทพฯ

ทใหทนกบนกศกษามหาวทยาลยกมปงเชอรเตยน

จงหวดกมปงทม และโครงการความรวมมอดาน

การศกษาระหวางมหาวทยาลยราชภฏบรรมย กบ

วทยาลยในพนมเปญประเทศกมพชา เพอสงเสรม

ความรแกนกศกษาชาวกมพชาในสาขาทขาดแคลน

และนาความรทไดจากการศกษากลบไปพฒนา

ประเทศตอไป และดานสาธารณสข ไดแก โครงการ

ควบคมโรคมาลาเรยทไทยใหความชวยเหลอทงใน

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๐

สวนของยารกษาโรคและการสนบสนนทางดาน

วชาการ เปนตน

ไทยยงไดใหความชวยเหลอในสวนของการ

สนบสนนดานงบประมาณใหแกกมพชาเพอนาไปใช

ในการพฒนาประเทศ โดยผานสานกงานความ

รวมมอเพ อการพฒนาระหวางประเทศ (สพร.)

กระทรวงตางประเทศทสนบสนนงบประมาณในสวน

ของการพฒนาดานการเกษตร การศกษา และดาน

สาธารณสขเปนหลก รวมถงการพฒนาทรพยากร

มนษย การพฒนาชนบท และการทองเทยว เปนตน

อยางไรกตาม การใหความชวยเหลอของไทย

ตอประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะกมพชานน เปนการ

ดาเนนการแบบไรทศทาง และไมกอใหเกดประโยชน

สงสดตอทงไทยและกมพชา อนทจรงนนการใหความ

ชวยเหลอเปรยบเสมอนการลงทนอยางหนง เพยงแต

เปนการชวยเหลอและเออเฟอผลประโยชนแกกน

และกน แตสาหรบไทยนน ความชวยเหลอกคอความ

ชวยเหลอ ผลประโยชนกคอผลประโยชน ตางฝาย

ตางดาเนนการในดานตวเองอยางแขงขน สงผลให

ภาพลบคอ ผลป ระ โยชนกลบ ภาพด คอ ความ

ชวยเหลอทงไปจนหมดสน ยงไปกวานนในสวนของ

ความชวยเหลอทใหไปกไมสามารถเออประโยชน

ใหแกท ง ไทยและกมพชาไ ดอยาง เ ตมท ทาให

ค ว า ม สม พน ธ ร ะ ห ว า ง ไ ท ย -ก ม พ ช า ท ค ว ร ม

ผลประโยชนรวมกนนน ไมคอยเกดผลอยางเปน

รปธรรมเทาทควร อกทงไทยยงไมสามารถอางความ

ชวยเหลอเหลานเพ อเปนเครองมอในการตอรอง

กมพชาได ยกตวอยางเชน การสรางถนนสาย ๖๘

(ตรง จ.สรนทร) ซงเปนถนนสายดงเดมทไทยตกลง

วาจะสรางใหแกกมพชา แตปรากฏวารฐบาลไทย

ประกาศงดใหเงนก เพอตอบโตกรณทนายก ฮน เซน

แตงตงนายทกษณ เปน ท ปรกษาทางเศรษฐกจ

แตผลกลบตรงกนขาม เมอนายก ฮน เซนออกมา

ปฏเสธไมขอรบเงนก จากไทยในการกอสราง อกทง

ยงไดเปดการกอสรางไปแลวเมอวนท ๕ ธ.ค.๕๒

และคาดวาถนนสายดงกลาวนจะสรางแลวเสรจใน

ปลายป ๒๕๕๓

นอกจากน การประกาศยกเลกบนทกความ

เขาใจระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลกมพชา (MOU)

วาดวยพนทท ไทยกบกมพชาอางสทธในไหลทวป

ทบซอน พนทกวา ๒๖,๐๐๐ ตารางกโลเมตร ซ ง

ลงนามเมอวนท ๑๘ ม .ย .๔๔ และการทบทวน

ความรวมมอตางๆ ทรฐบาลไทยกาลงดาเนนการกบ

กมพชาอยนน ไดสรางความเขาใจผดแกรฐบาล

กมพชาวารฐบาลไทยใหความชวยเหลอเพออางเปน

หนบญคณตอ รฐบาลกมพชา สงผลให รฐบาล

กมพชาตอบโตโดยการไมยอมรบความชวยเหลอใดๆ

จากรฐบาลไทยอก ทาใหความสมพนธไทย-กมพชา

ทวความเหนหางมากยงขน

การกระทาดงกลาวขางตนน สงผลกระทบ

ตอภาพลกษณของไทยเปนอยางมาก โดยเฉพาะ

ความชวยเหลอเพ ออางเปนหนบญคณ ซ งอาจ

กอใหเกดความหวาดระแวงแกประเทศเพอนบานอน

เชน ลาว พมา และเวยดนามได รฐบาลไทยควรม

การชแจงถงสถานการณทขดแยงระหวางไทยกบ

กมพชา เพอใหประเทศเพอนบานอนรบรถงเจตนาท

แทจรงของรฐบาลไทยในการตอบโตตามสถานการณ

ททวความรนแรงตามลาดบ ในขณะเดยวกน รฐบาล

ไทย โดยเฉพาะกระทรวงการตางประเทศควรเรงทา

ความเขาใจและฟนฟความสมพนธไทย-กมพชาให

กลบคนสสภาพปกต พรอมทงยนยนเจตนารมณของ

ไทยในการอยรวมกบประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะ

กมพชาอยางสงบสข และทสาคญรฐบาลไทยควรเรง

ทาความเขาใจตอประชาชนของทงไทยและกมพชา

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๑

ถงความชวยเหลอทเนนการพฒนารวมกน โดยไมม

เรองของหนบญคณเขามาเก ยวของ เสรมสราง

ความรสกในการเปนเพอนบานทเออเฟอผลประโยชน

ซงกนและกน โดยไมมใครไดเปรยบหรอเสยเปรยบ

แตประการใด

๔. การสงเสรมใหชาวไทยและชาวกมพชา

มทศนคตทดตอกนนน กระทาไดโดยการแลกเปลยน

เรยนรความเปนจรงทางประวตศาสตรและวฒนธรรม

ทงของไทย กมพชา และของภมภาค เน องจาก

ไทยกบกมพชามความคลายคลงกนทางดาน

ศลปวฒนธรรมอยางมาก การใชความรวมมอดาน

วฒ น ธ ร ร ม จ ง เ ป น ส อ ก ล า ง ใ น ก า ร ส ง เ ส ร ม

ความสมพนธและความเขาใจอนดระหวางกนไดเปน

อยางด ดงจะเหนไดจากการจดตงคณะกรรมาธการ

รวมไทย-กมพชาเพอสงเสรมความรวมมอดาน

วฒนธรรม อนเปนความพยายามทจะประสาน

รอยราวของความสมพนธไทย-กมพชาภายหลง

เหตการณความไมสงบในกรงพนมเปญเม อ ป

๒๕๔๖ อนสะทอนใหเหนถงความสาคญของความ

รวมมอดานวฒนธรรมในการเชอมความสมพนธ

ไทย-กมพชา

อยางไรกตาม การแลกเปลยน ศกษา และ

เ รยน รควา ม เ ปน จ ร ง ทางป ระว ต ศาสต รแล ะ

วฒนธรรม ทงของไทย กมพชา และของภมภาคนน

ยงจากดอยในแวดวงวชาการเทานน มไดเผยแพรส

สาธารณชนใหเกดความเขาใจรวมกน โดยเฉพาะใน

เรองของประวตศาสตรระหวางไทยและกมพชา

ซงยงคงมความเขาใจทไมตรงกนตงแตในอดตจนถง

ปจจบน การทาความเขาใจประวตศาสตรรวมกนนน

ถอเปนเรองททาทายเปนอยางมาก เนองจากการ

เรยนรและรบรขอมลทางประวตศาสตรของไทยและ

กมพชานน เปนการเรยนรและรบรประวตศาสตร

ในมมมองของชาตตนเปนสาคญ ดงนนการทาความ

เขาใจและยอมรบประวตศาสตรรวมกนนนจงเปน

เรองทตองอาศยระยะเวลาเปนเครองกลอมเกลา

ในปจจบน เวทการสมมนาหรอการประชมทาง

วชาการไดมการนาเสนอเรองดงกลาวนเพมมากขน

และประชาชนกไดใหความสนใจมากเชนกน แตการ

รวบรวมและใหขอมลความรกยงไมมการผสมผสาน

และจากดอยในวงแคบ อกทงยงมผ เผยแพรขอมลท

ไมถกตองอยเปนจานวนมาก จงทาใหเกดความ

เขาใจทคลาดเคลอน และไมยอมรบในขอมลทขดตอ

ความเชอของตน รฐบาล กระทรวง และหนวยงานท

เกยวของจงควรประสานความรวมมอกบนกวชาการ

และนกประวตศาสตรในการทาความเขาใจทาง

ประวตศาสตรทถกตอง และประสานความรวมมอ

ดงกลาวนกบกมพชา เพอเผยแพรและสรางความ

เขาใจในประชาชนทงสองประเทศ อนจะสงผลให

ความสมพนธระหวางไทย-กมพชาทเตมไปดวย

ความหวาดระแวง ไดกลบฟนฟใหเขาใจกนและเปน

เพอนบานทดตอกน

๕. ปญหาเกยวกบเขตแดนระหวางไทยกบ

กม พ ช า น น เ ป น ป ญ ห า ท ส า คญ อ ย า ง ย ง ต อ

ความสมพนธของทงสองประเทศ ไทยและกมพชาม

แนวพรมแดนตดตอกนความยาวประมาณ ๗๙๘ กม.

แบงเปนตามแนวสนปนนาประมาณ ๕๒๔ กม.

ตามแนวลานาประมาณ ๒๑๖ กม. และเปนเสนตรง

ประมาณ ๕๘ กม. ทงสองฝายไดทาการปกปน

เขตแดนรวมกนครงแรก เมอป พ.ศ.๒๔๕๒ โดยใช

หลกเขตแดนทาจากไมรวม ๗๓ หลก เรมตงแตชอง

สะงา อ.ภสงห จ.ศรสะเกษ (รอยตอ จ.สรนทร และ

จ.ศรสะเกษ)

การแกไขปญหาเขตแดนทางบกระหวาง

ไทย-กมพชาทผานมา รฐบาลไทยและรฐบาลกมพชา

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๒

ไดลงนามในบนทกความเขาใจวาดวยการสารวจ

และจดทาหลกเขตแดนทางบก (MOU) ในป พ.ศ.

๒๕๔๓ ซงมอบหมายใหคณะกรรมาธการเขตแดน

รวมไทย-กมพชา (Joint Boundary Commission:

JBC) เปนกลไกสาหรบการเจรจาสารวจและจดทา

หลกเขตแดนทางบกระหวางไทยและกมพชาตลอด

แนว โดยวางพนฐานการสารวจและจดทาหลก

เขตแดนทางบกระหวางไทย-กมพชา ใหเปนไปตาม

อนสญญา ค.ศ.๑๙๐๔ อนสญญา ค.ศ.๑๙๐๗ และ

แผนททจดทาขนตามผลงานของการปกปนเขตแดน

ของคณะกรรมการปกปนเขตแดน ซงจดตงขนตาม

อนสญญาดงกลาว ตลอดจนเอกสารอนทเกยวของ

กบการบงคบใชอนสญญาทงสองฉบบขางตน

นอกจากนยงไดมการจดตงองคกรตางๆ เพอสนบสนน

การ ด า เ น นงานของ JBC ประกอบด วย คณ ะ

อนกรรมาธการเทคนครวม ไทย-กมพชา คณะ

ปฏบตงาน และชดสารวจ โดย JBC ไดจดทาเปน

ขอกาหนดอานาจหนาทและแผนแมบท (Terms of

Reference and Master Plan for the Joint Survey

and Demarcation of Land Boundary: TOR) ซงไดรบ

การรบรองจากทประชม JBC สมยวสามญ เมอวนท

๒๕ สงหาคม ๒๕๔๖ อนเปนการกาหนดขนตอนตางๆ

สาหรบการสารวจและจดทาหลกเขตแดนรวมกนเปน

๕ ขนตอน ไดแก (๑) การคนหาทตงและสภาพของ

หลกเขตแดนเดม (๒) การจดทาแผนทภาพถายทาง

อากาศ (Orthophoto Maps) มาตราสวน ๑ : ๒๕,๐๐๐

ตลอดแนวเขตแดน (๓) การลากแนวทจะเดนสารวจ

บนแผนทภาพถายทางอากาศ (๔) การตรวจสอบ

ภมประเทศ และ (๕) การปกหลกเขตแดน

อยางไรกตาม ในทางปฏบตนน จากการทได

มการสารวจทตงหลกเขตแดนไปแลวจานวน ๔๘

หลก จาก ๗๓ หลก ตงแตหลกเขตแดนท ๒๓-๗๐ ใน

พนท จ.สรนทรบางสวน จ.สระแกว จ.จนทบร และ

จ.ตราดบางสวน ตงแตกลางป พ.ศ.๒๕๔๙ และการ

ทไดมการตรวจสอบและศกษาภมประเทศประกอบ

กบหลกฐานทางกฎหมายขางตน แสดงใหเหนถง

ความขดแยงกนเองของหลกฐานทางกฎหมาย

ดงกลาว เชน สนปนนาตามสนธสญญาไมตรงกบ

เสนบนแผนท ปกปน (กรณปราสาทพระวหาร)

จงสงผลใหการสารวจแนวเขตแดนตาม TOR นน

อาจเกดความขดแยงตามไปดวย ประกอบกบการ

ปฏบตการนน จะตองใหเจาหนาทเทคนคไปสารวจ

รวมกนกอนแลวเ ม อ เ กดปญหาใหรายงานมา

ตามลาดบชน เพอแกไขปญหา ซงมกตกลงกนไมได

อกทงในฝายไทยเองอาจเกดกระแสวพากษวจารณ

ในเชงลบตอผ รบผดชอบและลกลามเปนปญหาทาง

การเมองตามมา ซงปญหาดงกลาวนสงผลกระทบ

ตอการปฏบตงานโดยรวม และเปนอปสรรคสาคญ

ในการแกไขปญหาเขตแดนรวมกนระหวางไทย-

กมพชา

ดงนน JBC ทงสองฝายจงควรจดตง

คณะทางานเฉพาะเพอศกษาและกาหนดแนวเขตแดน

โดยพจารณาจากหลกฐานทางกฎหมายบนโตะการ

เจรจา โดยใชขอมลภมประเทศทมอยประกอบการ

ศกษา ทงน การตกลงดงกลาวควรระบโดยละเอยดให

ชดเจนวา เสนเขตแดนไทย-กมพชาบรเวณนยดถอ

อะไรเปนเสนเขตแดน เชน บรเวณ จ .สระแกว

เปนเสนตรงจากหลกเขตแดนท ๔๖ ไป ๔๗ และ ๔๘

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๓

โดยตอเนอง หรอในเขต จ.บรรมย ใชสนปนนาของ

ทวเขาพนมดงรกเปนเสนเขตแดน เปนตน ซ งจะทาให

การสารวจในภมประเทศกระทาไดงายและรวดเรว

ยงขน อยางไรกด ขอเสนอแนะดงกลาวน อาจม

ขอเสย คอ ตองเสยเวลาในการเจรจาใหม กอนการ

สารวจในภมประเทศ ซงกมพชาอาจไมเหนดวย และ

เกดความหวาดระแวงตอฝายไทย เชนนแลว รฐบาล

และหนวยงานทเกยวของของไทยจงควรพจารณา

รวมกนถงขอจากดในการแกไขปญหาเขตแดนทแลวมา

รวมถงจะตองชแจงทาความเขาใจตอรฐบาลกมพชา

เพ อรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาเขตแดน

รวมกนทมประสทธภาพ และสามารถปฏบตไดจรง

๖. ปญหาความขดแยงระหวางผ นาไทย

และผ นากมพชาในปจจบน เปนปญหาสาคญท

สงผลใหความสมพนธระหวางไทยกบกมพชา

หยดชะงกลง การทรฐบาลของทงสองประเทศมการ

เรยกทตกลบ เพอลดระดบความสมพนธทางการทตลง

ประกอบกบการตอบโตระหวางผ นาของทงสอง

ประเทศ สงผลใหความสมพนธระหวางไทย-กมพชา

ตกอยในสภาพทนาเปนหวง โดยเฉพาะในมมมองของ

อาเซยน อยางไรกตาม รฐบาลไทยและรฐบาลกมพชา

มไดปรารถนาใหความขดแยงทเกดขนกลายเปน

อปสรรคตอความสมพนธ ในระดบ ประ ชาช น

โดยเฉพาะประชาชนทอาศยอยตามแนวชายแดนของ

ทงสองประเทศ จงจากดความขดแยงใหเปนปญหา

ระดบผ นาประเทศ เพ อใหการตดตอคาขายตาม

แน วช าย แด นขบ เค ล อ นไ ปไ ด แ ต ถ งก ระ น น

ความสมพนธระหวางไทยและกมพชากอยในระดบท

ไมปกตอยด

แมความสมพนธระดบผ นาของไทยและ

กมพชาประสบกบภาวะวกฤต แตความสมพนธไทย-

กมพชาดานการทหาร ยงคงเปนสายใยเชอมโยงให

ไทยกบกมพชามการเจรจากนได การประชม

คณะกรรมการชายแดนทวไปไทย-กมพชา (General

Border Committee: GBC) สมยวสามญ ครงท ๖

จงเกดขน ดวยวตถประสงคท ฝายความมนคง

(ทหาร) ของไทยและกมพชาตางเหนพองตองกนวา

ความขดแยงทางการเมองไดสงผลกระทบตอการ

ดาเนนชวตของประชาชน ทงสองประเทศทตดตอ

คาขายกน แล ะ การสญ จ รไป มาหาส กนขอ ง

ประชาชนทงสองฝงตามแนวชายแดนในฐานะ

ญาตมตร โดยผลการประชม GBC สมยวสามญครงน

ทงสองฝายมความเหนรวมกนใน ๔ ประเดน ไดแก

(๑) การปฏบตหนาทโดยยดถอสนตวธในการแกไข

ปญหาตามแนวชายแดนเพอลดความขดแยง

(๒) การอานวยความสะดวกใหกบประชาชนของสอง

ประเทศคาขายตามแนวชายแดน และไปมาหาสกน

ไดอยางทเคยปฏบตมา (๓) การดารงความสมพนธ

ทดระหวางประเทศทงสองและระหวางประชาชน

ทงสองฝาย โดยยดถอกฎหมายระหวางประเทศ

และขอตกลงบนพนฐานความเขาใจ จรงใจ และ

ความเทาเทยมกน และ (๔) การสนบสนนภารกจ

กลไกความสมพนธระหวางประเทศทกระดบ

เชนนอาจกลาวไดวาความสมพนธไทย-

กมพชาดานการทหารเปรยบเสมอนเปนเครองมอท

สาคญในการเชอมความสมพนธไทย-กมพชาให

กลบมาดขน หากผ นาของทงไทยและกมพชาตางลด

ทฐและหนหนามาเจรจากนอยางจรงใจ โดยใช

ชองทางกลไกทหารนาไปสการเจรจาระดบการเมอง

กจะทาใหความสมพนธไทย -กมพชากลบคนส

สภาวะปกตดงเดมได ทงน รฐบาลไทยควรเปนฝาย

รเรมขอเปดการเจรจากบกมพชา และยตการตอบโต

ทงปวง เพอแสดงวฒภาวะความเปนผ ใหญและเพอ

จะใหกมพชาเปนฝายตอบคาถามตอการกระทา

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๔

ตางๆ อนจะสงผลดตอภาพลกษณของไทยในการ

เปนประเทศสนตทไมตองการรกรานประเทศใดดวย

๗. กลไกความรวมมอเพอปองกนและแกไข

ปญหาทกระทบตอความมนคงในพนทชายแดนนน

มหลายระดบดวยกน อนไดแก คณะกรรมการ

ชายแดนทวไปไทย-กมพชา (GBC) คณะกรรมาธการ

เขตแดนรวมไทย-กมพชา (JBC) คณะกรรมาธการรวม

วาดวยความรวมมอไทย-กมพชา (JC) คณะกรรมการ

รวมมอรกษาความสงบเรยบรอยบรเวณชายแดน

ไทย-กมพชา (BPKC) คณะกรรมการชายแดนสวน

ภมภาคไทย-กมพชา (RBC) คณะกรรมการชายแดน

รวมไทย-กมพชา ระดบทองถน และคณะอนกรรมการ

เทคนครวมไทย-กมพชา (JTC) ซงกลไกความรวมมอ

ดงกลาวนจดตงขนโดยมวตถประสงครวมกนในการ

สงเสรมความสงบเรยบรอยและความมนคงในพนท

ชายแดน รวมทงเสรมสรางความเจรญทงทางดาน

เศรษฐกจและสงคม เพอชวตความเปนอยทดของ

ประชาชนในพนทชายแดนของทงสองประเทศ

ซงกลไกความรวมมอดงกลาวนแสดงใหเหนถงความ

พยายามในการแกไขปญหาตางๆ ในพนทชายแดน

ของไทยและกมพชาทผานมา ซงไดมการดาเนนการ

ปองกนและแกไขปญหาตางๆ มาโดยตลอด หากแต

ปญหาการเมองภายในของทงสองประเทศอาจเปน

อปสรรคตอการดาเนนการไปบาง ซงรฐบาลไทยและ

รฐบาลกมพชาควรมการสนบสนนการใชกลไกความ

รวมมอดงกลาวนอยางตอเนอง เ พอขจดความ

ขดแยง และพฒนาความสมพนธระหวางไทยและ

กมพชาใหเปนเพอนบานทดตอกนตลอดไป

๘. การตดตามสถานการณภายในและ

ภายนอกประเทศของทงไทยและกมพชานน เปนสง

สาคญทสมควรตองมการดาเนนการอยางรวดเรว

และตอเนอง ไมวาจะเปนในยามปกต หรอยามทม

ปญหาขดแยงกน เนองจากเปนขอมลทสาคญในการ

กาหนดนโยบายใหเขากบสถานการณปจจบนทม

การเปลยนแปลงไดตลอดเวลา ในหวงเวลาทผานมา

การตดตามสถานการณในยามปกตนน มกไมไดรบ

การสนใจเทาทควร ทาใหการประเมนสถานการณ

ของฝายไทยทมตอฝายกมพชานน เนนไปทปญหาท

เหนไดอยางชดแจง เชน ปญหายาเสพตด ปญหา

อาชญากรรมขามชาต และปญหาการเขาเมองอยาง

ผดกฎหมาย สวนปญหาความสมพนธไทย-กมพชา

ปญหาเขตแดน และปญหาปราสาทพระวหารนน

แมฝายไทยจะเลงเหนถงความสาคญของปญหา

แตกยงขาดความกระตอรอรนท จะแกไขปญหา

ดงกลาวน จนกระทงเมอเกดปญหาอยางเดนชดและ

สงผลกระทบลกลามไปทว จงคอยกระตอรอรนใน

การหาหนทางแกไข ทาใหไมสามารถรบมอตอ

ปญหาไดรอบดาน และทนทวงท

ปญหาความสมพนธไทย -กมพชาครงน

กเชนเดยวกน รฐบาลไทยตกเปนฝายตงรบมาโดย

ตลอด ในขณะทรฐบาลกมพชามการวางแผนในการ

รกเปนอยางด และหยบยนประเดนปญหาใหรฐบาล

ไทยตองคอยแกไขปญหามาโดยตลอด ทาใหรฐบาล

ไทยจาเปนตองแกไขปญหาเฉพาะหนาไปตามเรอง

ประกอบกบการตดตามสถานการณทไมตอเนอง

สงผลใหรฐบาลไทยไมสามารถหาแนวทางในการ

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๕

แกไขปญหาอยางยงยนได ปญหาความสมพนธไทย-

กมพช าจ งยงคงสงผลกระ ทบ ตอ รฐ บ าลไทย

ทงการเมองภายในและการเมองระหวางประเทศ

จวบจนถงปจจบนน เชนนแลวรฐบาลไทย ตลอดจน

หนวยงานทเกยวของจงควรตดตามสถานการณ

ภายในและภายนอกประเทศของประเทศเพอนบาน

โดยเฉพาะกมพชา ทงในยามปกตและในยามไมปกต

เพ อสามารถนามาเปนแนวทางในการดา เ นน

ความสมพนธระหวางไทยกบประเทศเพอนบานได

อยางมประสทธภาพ ตลอดจนสามารถรบมอกบ

ปญ หาความขดแ ยงไ ดอ ยา งทนทวง ท และ ม

ประสทธภาพ

๙. ความมนคงแหงชาต หมายถง การท

ชาตหรอรฐมเอกราช สวสดภาพของสงคมและ

ประชาชนอยในความปลอดภย อยดมสข มความ

สามคคเปนนาหนงใจเดยวกน มระเบยบวนย และม

วฒนธรรม โดยมปจจยสาคญอนเปนหลกของความ

มนคงแหงชาต ไดแก ดานการเมอง ดานเศรษฐกจ

ดานสงคมจ ตวทยา ดานการทหาร และ ดาน

วทยาศ าสต ร เทคโ นโลย การพ ลง งา น แล ะ

สงแวดลอม ซงจากนยามดงกลาวนแสดงใหเหนวา

ผลประโยชนดานความมนคงนน มใชหมายถง

ผลประโยชนดานเศรษฐกจแต เพยงดานเดยว

แตจะตองประกอบไปดวยผลประโยชนดานการเมอง

เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การทหาร วทยาศาสตร

เทคโนโลย การพลงงาน และสงแวดลอม ทเชอมโยง

ถงกน

การจากดความขดแยงในปจจบนใหอยใน

ระดบผ นาของประเทศนน กเปนการดาเนนการอก

ประการหนงทแสดงใหเหนวารฐบาลไทยและกมพชา

คานงถงผลประโยชนดานความมนคงของชาต

เปนหลก การจากดความขดแยงใหอยในระดบผ นา

ประเทศ กเพอ มใหความขดแยงดงกลาวขยาย

วงกวางไปส ประชาชน โดยเฉพาะประชาชนตาม

แนวชายแดนของทงสองประเทศ ซงไมเพยงแตจะ

สงผลกระทบตอเศรษฐกจการคาชายแดนไทย -

กมพชา แตยงอาจสงผลกระทบตอชวตความเปนอย

ของประชาชนของทงสองประเทศได การจากดความ

ขดแยงใหอยในระดบผ นานนจงเปนการกระทา

ทเหมาะสมแลวตอผลประโยชนดานความมนคงของ

ชาต อยางไรกตาม การปลอยใหปญหาความขดแยง

ยดเยอ และมททาวาจะลกลามมากขน กยงคงเปน

ปญหาตอความสมพนธไทย-กมพชา และยงคงสราง

ความกงวลตอประชา ชนของท งสอ งประเทศ

ผลประโยชนรวมกนของไทยกบกมพชา คอ การอย

รวมกนอยางสนต ดงนน ผ นาของทงไทยและกมพชา

จงควรลดความหวาดระแวง และสรางความไวเนอ

เชอใจกน เพอจะสามารถแกไขปญหาอนๆ ไดตอไป

ขอเสนอแนะ จากการศกษานโยบายตางๆ ของไทยทมอย

พจารณาประกอบกบสถานการณของความสมพนธ

ระหวางไทย-กมพชา ในปจจบน นามาสการกาหนด

แนวทางการดาเนนความสมพนธของไทยตอกมพชา

ได โดยแบงออกเปน ๔ ดานดงตอไปน

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๖

ดานการเมอง

๑. รฐบาลไทยควรดาเนนการตางๆ บน

พนฐ านขอ งผลประ โยช นแหงช าตและยด ถอ

ยทธศาสตรการดาเนนความสมพนธของไทยกบ

ประเทศเพอนบาน ซงมอยแลวในหลายระดบเปน

สาคญ ดงนน การกาหนดยทธศาสตรของไทยจงควร

กาหนดหรอตงอย บนพนฐานของการดาเนนการ

อยางไรจงจะทาใหเกดหรอมปญหากนใหนอยทสด

สามารถอยดวยกนอยางสนต

๒. ร ฐ บ า ล ไ ท ย ค ว ร ค า น ง แ ล ะ ใ ห

ความสาคญตอพลงอานาจของชาต (National

Power) ในทกๆ ดาน เพอใชเปนอานาจในการตอรอง

ทอาจเปนประโยชน และสงผลตอการดา เ นน

นโยบายดานการตางประเทศตอกมพชา อาท การใช

แรง งาน ตา ง ดา วกม พช า ในก าร ตอ ร อ ง ห ร อ

ดาเนนการทางลบกบฝายตรงขามรฐบาลกมพชา

อาท การดาเนนความสมพนธทางการทต ขอมล

ขาวสาร เศรษฐกจ และการทหาร เพอแสวงหาจดแขง

และจดออนของไทยในการดาเนนความสมพนธ

ระหวางประเทศ อนจะทาใหไทยสามารถแกไขปญหา

ไดอยางมประสทธภาพมากยงขน รวมทงมความพรอม

ในการรบมอกบสถานการณตางๆ ทเกดขน

๓. รฐบาลควรคานงถงดลยภาพระหวาง

อานาจอธปไตย ความมนคงแหงชาต ผลประโยชน

แหงชาต และความสมพนธกบประเทศเพอนบาน

เพอใหเกดแนวทางในการดาเนนงานทมประสทธภาพ

และควรทจะพจารณาโดยคานงจากมมมองทงในสวน

ของไทยและกมพชา เพอมใหการกระทาใดๆ กระทบ

ตอความสมพนธของทงสองประเทศในระยะยาว

๔. รฐบาลควรเนนแนวทางการแกไขปญหา

ขอพพาทโดยสนตวธ และควรมงใชการเจรจาแบบ

ทวภาคเปนหลก โดยใชชองทางของคณะกรรมาธการ

เขตแดนรวมไทย-กมพชา (JBC) เพอสรางความชดเจน

ใหกบพนทพพาท อนจะนามาซงขอยตของปญหา

เขตแดนระหวางไทย-กมพชา

๕. การดาเนนความสมพนธระหวางประเทศ

ของไทยตอกมพชา ควรกระทาในลกษณะทเปนสากล

ดวยความเสมอภาค และเทาเทยมกน

๖. ควรหลกเล ยงการนาความขดแยง

ภายในของแตละประเทศมาเปนอปสรรคในการ

เสรมสรางความสมพนธระหวางทงสองประเทศ

๗. ไมควรนาบทบญญตของกฎหมายท

เ ก ยว ของมาใช เป นเครองม อทางการเ มองใน

การขดขวางการปฏบตการของเจาหนาท ทง น

เพ อใหการแกไขปญหาขอพพาทและการดาเนน

ความสมพนธระหวางไทย-กมพชา ดาเนนไปไดอยาง

ทนทวงท และมประสทธภาพ

๘. รฐบาลควรจดใหเรองการแกไขปญหา

ความสมพนธระหวางไทย-กมพชา เปนวาระแหงชาต

และควรใหหนวยงานทเกยวของตางๆ อาท สานก

ข าวกรองแห งชาต สภาความม นคงแห งชา ต

กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงกลาโหม กระทรวงพาณชย กระทรวง

วฒนธรรมกระทรวงศกษาธการ กรมศลปากร และ

กรรมาธการตางประเทศของทง ๒ สภา มการ

ประสานงานเพอแกไขปญหาตางๆ รวมกน

๙. รฐ บ าลควรจดต งหนวยงานข น ใน

รปแบบคลงสมอง (Think - Tank) เพอทาการศกษา

วจยและจดเสวนาทางวชาการอยางตอเนองเกยวกบ

ประเดนความสมพนธไทย-กมพชา ทงน เพอเปนการ

สนบสนนและเปนฐานขอมลใหกบหนวยงานท

เกยวของนาไปใชในการเสรมสรางความสมพนธไทย-

กมพชาตอไป

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๗

๑๐. รฐบาลควรมการชแจงถงสถานการณ

ความขดแยงระหวางไทยกบกมพชา เพอใหประเทศ

เพอนบานรบรเจตนาทแทจรงของรฐบาลไทยวาได

กระทาไปบนพนฐานของการตอบโตตามสถานการณ

เปนลาดบไป

๑๑. รฐบาลไทยควรดาเนนนโยบายเชงรก

โดยอาจเปนฝายขอเรมเปดการเจรจาเพอแกไข

ปญหาขอพพาทกบฝายกมพชากอน และยตการ

ตอบโตเพอเสรมสรางภาพลกษณของไทยในการเปน

ประเทศสนตทไมตองการรกรานประเทศใด

ดานความมนคงและการทหาร

๑. ไทยและกมพชาควรเรงปกหลกเขตแดน

ใหแลวเสรจ และรวมกนจดทาแผนทรวมกน เพอให

ทงสองประเทศใชเปนเอกสารอางองไปในทศ

เดยวกน และสรางความเขาใจรวมกนในการบรหาร

จดการพนทสวนของตนใหมประสทธภาพตอไป

๒. ควรเพ มการสนบสนนและใหความ

ชวยเหลอของกองทพไทยตอฝายกมพชา เนองจากท

ผานมากองทพไดใหความชวยเหลอแกฝายกมพชาใน

ดานตางๆ อาท ดานการศกษา ดานการสนบสนน

อปกรณเทคโนโลย ดานการกอสรางและซอมแซม

สงปลกสรางตางๆ ดานการเกบก ระเบด ดานการ

สาธารณสข เปนตน นามาซงความสมพนธท ด

ระหวางกองทพทงสองประเทศ และมสวนสาคญ

ในการคลคลายสถานการณความตงเครยดจาก

ขอพพาทตางๆ ทเกดขนระหวางไทยและกมพชา

๓. ควรรกษาความสมพนธท ดระหวาง

กองทพของทงสองประเทศ เน องจากท ผานมา

ความสมพนธในระดบกองทพของไทยและกมพชา

เปนไปในแนวทางทด กลาวคอ ทงสองฝายมการ

เยยมเยอนกนระหวางนายทหารระดบสงอยเสมอ

มการนาเอากลไกสงเสรมความรวมมอและแกไข

ปญหาระหวางกนแบบทวภาคในระดบตางๆ มาใช

บงคบ ดงนน กองทพจงถอเปนผ มบทบาทสาคญใน

การเสรมสรางความสมพนธระหวางทงสองประเทศ

ดานเศรษฐกจ

๑. รฐบาลควรพฒนาพนทพพาทระหวาง

ไทย-กมพชาใหเปนพนททองเทยวรวม (Joint Tourism

Areas: JTA) เพอผลประโยชนทางเศรษฐกจระหวาง

ทงสองประเทศ

๒. ร ฐ บาลควร เส รมส รางและพฒน า

ความสมพนธกบกมพชาบนพนฐานของผลประโยชน

รวมกน ผานกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจท

สาคญ อาท ACMECS GMS และสามเหลยมมรกต

๓. รฐบาลควรมการพฒนาพนทชายแดน

ไทย-กมพชา บรเวณดานบานคลองลก อาเภอ

อรญประเทศ เนองจากบรเวณดงกลาวเปนทตงของ

ตลาดการคาชายแดนทสาคญคอตลาดโรงเกลอ และ

เปนเสนทางคมนาคมทใกลทสดในการเดนทางจาก

กรงเทพฯ เขาสกมพชา ดงนนการพฒนาระบบ

โลจสตกสในบรเวณดงกลาว จงถอเปนยทธศาสตร

สาคญในการพฒนาเศรษฐกจระหวางไทย-กมพชา

ดานสงคมจตวทยา

๑. ควรเพมความเขมขนในการดาเนนการ

ตามแนวทางและมาตรการเสรมสรางความไวเนอ

เช อใจผานความรวมมอตางๆ ทมอย อาท ดาน

การเมองและความมนคง เศรษฐกจ และสงคม

วฒนธรรมระ หวา งกน เ พ อ เ ปนการลดความ

หวาดระแวง และทศนคตความเปนปฏปกษของทง

สองประเทศทมตอกนใหสามารถนาไปสการมความ

เคารพซงกนและกน

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๘

๒. ควรสรางบรรยากาศของความไวเนอ

เชอใจกนระหวางไทย-กมพชา โดยจะตองลดความ

เกลยดช ง กระ แสช า ต น ยม และ การกระ ช บ

ความสมพนธทางดานวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยง

การกระชบความสมพนธในระดบประชาชน

๓. การ ดา เ นนควา มสมพน ธ ระหวา ง

ประเทศของไทยตอกมพชา ควรกระทาในลกษณะท

เปนสากล ดวยความเสมอภาค และเทาเทยมกน

ดวยการเสรมสรางและปรบทศนคตของไทยทมตอ

กมพชาในสวนทมองวาเปนประเทศทเลกกวาและ

ไท ย ต อ ง ใ ห คว า ม ช ว ย เ ห ลอ แ ลว เ ส รม ส ร า ง

คว า ม สมพน ธ ใ นลก ษ ณ ะ รว ม กน ข น ม า แ ท น

เนองจากความจรงใจถอเปนสงสาคญยงตอการ

แกไขปญหาขอพพาทตางๆ ทเกดขน

๔. ควรสงเสรมใหมกระบวนการพฒนา

ประเทศเ พอนบานเ พอ สรางความมนคงทาง

เศรษฐกจและการกนดอยดใหกบประชาชน ลด

เงอนไขของการเกดความหวาดระแวงและประเดน

ขอขดแยงระหวางกนลง ทงน เพอเปนการสรางความ

เชอมนและทศนคตทดตอประเทศไทยในภาพรวม

๕. ไ ท ย แ ล ะ ก ม พ ช า ค ว ร เ ส ร ม ส ร า ง

ความสมพนธระหวางกนในทกระดบ ไมวาในสวน

ของผ นาประเทศ รฐบาล องคกร และหนวยงาน

ตางๆ ทงในสวนของภาครฐและเอกชน ตลอดจน

ประชาชนทวไป

๖. คว ร ม ก าร น า เ ส นอ ข า ว แล ะ ช แ จ ง

ขอเทจจรงผานสอตางๆ อาท สอโทรทศน สอวทย

และสอหนงสอพมพ ทถกตอง และตรงความเปนจรงท

เกดขน เพ อมใหขอมลเกดความคลาดเคล อนจน

นาไปสความขดแยงทกระทบตอความสมพนธไทย -

กมพชา ทงน การรบรขอมลตางๆ จาเปนอยางยงท

จะตองเปนไปในทศทางเดยวกนเพอสรางความรความ

เขาใจใหเกดขน ซงจะทาใหสามารถแกไขปญหาตางๆ

ไดอยางมประสทธภาพ

๗. ส อ ม วลช นไทยทกแขนงไมควร นา

ประเดนออนไหวทกระทบตอความสมพนธระหวาง

ไทย-เพอนบาน มานาเสนอ ไมวาจะเปนการสราง

ภาพยนตรหรอการนาเสนอขาวกตาม ทงน เพอเปน

การรกษาความสมพนธอนดของไทยกบประเทศ

เพอนบานใหคงอยตอไป

๘. ไทยควรพฒนาพนทพพาทใหเปนพนท

รวมทางวฒนธรรม (Joint Cultural Development

Areas: JCDA) เพอพฒนาความรวมมอทางวฒนธรรม

ระหวางไทย - กมพชา

ศศย.สปท.

๒๐ ก.ค.๕๓

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๑๙

เอกสารอางอง

๑. กระทรวงการตางประเทศ. กรณการขนทะเบยนปราสาทพระวหารเปนมรดกโลก. [Online] Available

on: http://www.mfa.go.th

๒. กระทรวงการตางประเทศ. ขอมลทประชาชนชาวไทยควรทราบเกยวกบกรณปราสาทพระวหารและการเจรจา

เขตแดนไทย-กมพชา. [Online] Available on:

(มถนายน ๒๕๕๑).

http://www.mfa.go.th/190/file.php.

๓. กระทรวงการตางประเทศ. คาชแจงเรอง ขนตอนและสถานะปจจบนของการสารวจและจดทาหลกเขตแดน

ทางบกระหวางไทยกบกมพชาและผลการประชมคณะกรรมาธการเขตแดนรวม ไทย-กมพชา. [Online]

Available on:

(มนาคม ๒๕๕๒).

http://www.mfa.go.th/web/200.php?id=23050

๔. คลงสมอง วปอ. เพอสงคม. ผลกระทบตอประเทศไทยจากการขนทะเบยนปราสาทพระวหารเปนมรดกโลกของ

ประเทศกมพชา (๓๐ ธ.ค.๕๑).

(๑๔ ก.ย.๕๒).

๕. จณญญา ภญญาวธน และ วรยา หยกประเสรฐ. บรบทการแกไขปญหาขอพพาทไทย-กมพชา กบบทบาท

ของคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต

๖. ถนอม เจรญลาภ.

. บทความแสดงขอคดเหน สถาบนวจยทางยทธศาสตร

สถาบนวชาการปองกนประเทศ (๒ ก.ย.๕๑).

การเจรจาปญหาการอางเขตไหลทวปทบซอนในอาวไทย

๗. นโยบายของรฐบาล นายอภสทธ เวชชาชวะ.

. เอกสารประกอบการเสวนา

“การบรหารจดการพนทชายแดน” วนท ๑๒ กนยายน ๕๕๑ ณ โรงแรมสยามซต กรงเทพฯ. โครงการความ

มนคงศกษา-สกว.

๘. นโยบายความมนคงแหงชาตของไทยตอประเทศเพอนบานในภาพรวม พ.ศ.๒๕๕๐ - ๒๕๕๔.

๙. นโยบายความมนคงแหงชาตของไทยตอราชอาณาจกรกมพชา พ.ศ.๒๕๕๐ - ๒๕๕๔.

๑๐. นโยบายความมนคงแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๐ - ๒๕๕๔.

๑๑. วชรนทร ยงศร. ความสมพนธไทย-กมพชา : แสงสวางทปลายอโมงค. มตชนรายวน. (๘ ธ.ค.๕๒)

๑๒. ศกดสทธ แสงชนนทร และ ฐตรตน ศรพรหม. แนวทางการแกไขปญหาขอพพาทบรเวณพนททบซอนระหวาง

ไทย-กมพชา

๑๓. สรชาต บารงสข. กรณเขาพระวหาร. จลสารความมนคงศกษา ฉบบท ๔๕ (สงหาคม ๒๕๕๑). โครงการความ

มนคงศกษา สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย.

. เอกสารวเคราะหเชงยทธศาสตร. สถาบนวจยทางยทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ

กองบญชาการกองทพไทย. (๓๐ ม.ย.๕๑).

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ ๒๐

๑๔. สรชาต บารงสข. การบรหารจดการชายแดน. จลสารความมนคงศกษา ฉบบท ๕๓ (กมภาพนธ ๒๕๕๒).

โครงการความมนคงศกษา สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย.

๑๕. สรชาต บารงสข. ปญหาเขตแดนไทย : จาก ๒๔๘๔ - ปจจบน. จลสารความมนคงศกษา ฉบบท ๖๕ (ตลาคม

๒๕๕๒). โครงการความมนคงศกษา สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย.

๑๖. สรปสาระสาคญการเสวนาทางวชาการเรอง “แนวความคดในการกาหนดรปแบบการดาเนนความสมพนธ

ระหวางไทย - กมพชา” ครงท ๑ วนองคารท ๑ ธ.ค.๕๒ ณ หองประชม ศศย.สปท.

๑๗. สรปสาระสาคญการเสวนาทางวชาการเรอง “แนวความคดในการกาหนดรปแบบการดาเนนความสมพนธ

ระหวางไทย - กมพชา” ครงท ๒ วนองคารท ๘ ธ.ค.๕๒ ณ หองประชม ศศย.สปท.

ขอคดเหนใดๆ ในบทความฉบบนเปนขอคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะไมผกพนกบหนวยราชการใดๆ

๒๑