สามัคคีเภทคําฉันท์digitalschool.club/digitalschool/thai2_4_1/thai9_5/paper/1.pdfฉันท์,...

สามัคคีเภทคําฉันท์ วิชาภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖

ภาษาไทยกับครูพ่ีตี่ตี๋ – อาจารย์พีระเสก บริสุทธ์ิบัวทิพย์


คําว่า สามัคคีเภท เป็นคําสมาส เภท มีความหมายว่า การแบ่ง การแตกแยก การทําลาย สามัคคีเภท มีความหมายว่า การแตกความสามัคคี หรือ การทําลายความสามัคคี


นายชิต บุรทัต กวีในรัชกาลที่ ๖ ในขณะที่บรรพชาเป็นสามเณร อายุเพียง ๑๘ ปี ได้เข้าร่วมแต่งฉันท์สมโภชพระมหาเศวตฉัตรในงานราชพิธีฉัตรมงคล รัชกาลที่ ๖ เมื่ออายุ ๒๒ ปี ได้ส่งกาพย์ปลุกใจลงในหนังสือพิมพ์สมุทรสาร นายชิต มีนามสกุลเดิมว่า ชวางกูร ได้รับพระราชทานนามสกุล “บุรทัต” จากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ ในปี ๒๔๕๐ เมื่ออายะ ๒๓ ปี ใช้นามปากกาว่า เจ้าเงาะ เอกชน และแมวคราว

ผู้แต่ง


แต่งเป็นบทร้อยกรอง โดยนําฉันท์ชนิดต่าง ๆ มาใช้สลับกันอย่างเหมาะสมกับเนื้อหาแต่ละตอน ประกอบด้วยฉันท์ ๑๘ ชนิด กาพย์ ๒ ชนิด คือ กาพย์ฉบัง ๑๖ และ กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘

รูปแบบ


กมลฉั นท์ , ก าพย์ ฉบั ง , จิ ต รปทาฉั นท์ , , โ ตฏกฉั นท์ , ภุชงคประยาตฉันท์, มาณวกฉันท์, มาลินีฉันท์, วสันตดิลกฉันท์, วังสัฏฐฉันท์, วิชชุมมาลาฉันท์, สัททุลวิกกีฬิตฉันท์, สัทธราฉันท์, สาลินีฉันท์, สุรางคนางค์ฉันท์, อินทรวิเชียรฉันท์, อินทรวงศ์ฉันท์, อีทิสังฉันท์, อุปชาติฉันท์, อุปัฏฐิตาฉันท์ และอุเปนทรวิเชียรฉันท์ อนึ่ง แม้จะใช้กาพย์ฉบัง แต่ก็ยังจัดในหมวดของฉันท์ได้ ทั้งนี้กาพย์ฉบังที่ใช้ในเรื่อง กําหนดเป็นคําครุทั้งหมด

ชนิดของฉันท์ท่ีใช้ในการแต่ง


ในสมัยรัชกาลที่ ๖ เกิดวิกฤตการณ์ทั้งภายในและภายนอกประเทศ เช่น เกิดสงครามโลกครั้งที่ ๑ เกิดกบฏ ร.ศ. ๑๓๐ ซึ่งส่งผลกระทบต่อความมั่นคงของบ้านเมือง นายชิต บุรทัต จึงได้แต่งเรื่องสามัคคีเภทคําฉันท์ขึ้น ในปี พ.ศ. ๒๔๕๗ เพื่อมุ่งชี้ความสําคัญของการรวมกันเป็นหมู่คณะ เรื่องสามัคคีเภท เป็นนิทานสุภาษิต ในมหาปรินิพพานสูตร และอรรถกถาสุมังคลวิลาสินี ทีฆนิกายมหาวรรค ลงพิมพ์ในหนังสือธรรมจักษุ ของมหามกุฎราชวิทยาลัย โดยเรียบเรียงเปูาษาบาลี

ที่มาของเรื่อง


นายชิต บุรทัต อาศัยเค้าคําแปลของเรื่องสามัคคีเภทมาแต่งเป็นคําฉันท์ เพื่อแสดงความสามารถในเชิ งกวี ให้ เป็นที่ปรากฏและเป็นพิทยาภรณ์ประดับบ้านเมือง

จุดประสงค์ในการแต่ง


ภุชงคประยาต ฉันท์ ๑๒

ทิชงค์ชาติฉลาดยล คะเนกลคะนึงการ กษัตริย์ลิจฉวีวาร ระวังเหือดระแวงหาย เหมาะแก่การณ์จะเสกสรร ปวัตน์วัญจโนบาย มล้างเหตุพิเฉทสาย สมัครสนธิ์สโมสร

สามัคคีเภทคําฉันท์ (วัสสการพราหมณ์เริ่มทําอุบายทําลายสามัคคี)


ณวันหนึ่งลุถึงกา ลศึกษาพิชากร กุมารลิจฉวีวร เสด็จพร้อมประชุมกัน ตระบัดวัสสการมา สถานราชเรียนพลัน ธแกล้งเชิญกุมารฉัน สนิทหนึ่งพระองค์ไป ลุห้องหับรโหฐาน ก็ถามการณ์ ณ ทันใด มิลี้ลับอะไรใน กถาเช่นธปุจฉา



จะถูกผิดกระไรอยู่ มนุษย์ผู้กระทํานา และคู่โคก็จูงมา ประเทียบไถมิใช่หรือ กุมารลิจฉวีขัตติย์ ก็รับอรรถอออือ กสิกเขากระทําคือ ประดุจคําพระอาจารย์ ก็เท่านั้นธเชิญให้ นิวัตในมิช้านาน ประสิทธิ์ศิลป์ประศาสน์สาร สมัยเลิกลุเวลา



อุรสลิจฉวีสรร พชวนกันเสด็จมา และต่างซักกุมารรา ชองค์นั้นจะเอาความ พระอาจารย์สิเรียกไป ณข้างในธไต่ถาม อะไรเธอเสนอตาม วจีสัตย์กะส่ําเรา กุมารนั้นสนองสา รวากย์วาทตามเลา เฉลยพจน์กะครูเสา วภาพโดยคดีมา



กุมารอื่นก็สงสัย มิเชื่อในพระวาจา สหายราชธพรรณนา และต่างองค์ก็พาที ไฉนเลยพระครูเรา จะพูดเปล่าประโยชน์มี เลอะเหลวนักละล้วนนี รผลเห็นบเป็นไป เถอะถึงถ้าจะจริงแม้ ธพูดแท้ก็ทําไม แนะชวนเข้าณข้างใน จะถามนอกบยากเย็น



ชะรอยว่าทิชาจารย์ ธคิดอ่านกะท่านเป็น รหัสเหตุประเภทเห็น ละแน่ชัดถนัดความ และท่านมามุสาวาท มิกล้าอาจจะบอกตา พจีจริงพยายาม ไถลแสร้งแถลงสาร กุมารราชมิตรผอง ก็สอดคล้องและแคลงดาล พิโรธกาจวิวาทการณ์ อุบัติขึ้นเพราะขุ่นเคือง



พิพิธพันธไมตรี ประดามีนิรันดร์เนือง กะองค์นั้นก็พลันเปลือง มลายปลาตพินาศปลงฯ

มาณวก ฉันท์ ๘

ล่วงลุประมาณ กาลอนุกรม หนึ่งณนิยม ท่านทวิชงค์



เมื่อจะประสิทธิ์ วิทยะยง เชิญวรองค์ เอกกุมาร เธอจรตาม พราหมณไป โดยเฉพาะใน ห้องรหุฐาน จึ่งพฤฒิถาม ความพิสดา ขอธประทาน โทษะและไข



อย่าติและหลู่ ครูจะเฉลย เธอน่ะเสวย ภัตกะอะไร ในทินนี่ ดีฤไฉน พอหฤทัย ยิ่งละกระมัง



ราชธก็เล่า เค้าณประโยค ตนบริโภค แล้วขณะหลัง วาทะประเทือง เรื่องสิประทัง อาคมยัง สิกขสภา



เสร็จอนุศาสน์ ราชอุรส ลิจฉวิหมด ต่างธก็มา ถามนยมาน ท่านพฤฒิอา จารยปรา รภกระไร



เธอก็แถลง แจ้งระบุมวล ความเฉพาะล้วน จริงหฤทัย ต่างบมิเชื่อ เมื่อตริไฉน จึ่งผลใน เหตุบมิสม



ขุ่นมนเคือง เรื่องนฤสาร เช่นกะกุมาร ก่อนก็ระ เลิกสละแยก แตกคณะกล เกลียว บ นิยม คบดุจเดิม



อุเปนทรวิเชียร ฉันท์ ๑๑ ทิชงค์เจาะจงเจตน์ กลห์เหตุยุยงเสริม กระหน่ําและซ้ําเติม นฤพัทธก่อการณ ์ ละครั้งระหว่างครา ทินวารนานนาน เหมาะท่าทิชาจารย์ ธ ก็เชิญเสด็จไป บห่อนจะมีสา รฤหาประโยชน์ไร กระนั้นเสมอนัย เสาะแสดงธแสร้งถาม

สามัคคีเภทคําฉันท ์(วัสสการพราหมณ์เริ่มทําอุบายทําลายสามัคค)ี


และบ้างก็พูดว่า น่ะแน่ะข้าสดับตาม ยุบลระบิลความ พจแจ้งกระจายมา ละเมิดติเตียนท่าน ก็เพราะท่านสิแสนสา รพัดทลิทภา วและสุดจะขัดสน จะแน่มิแน่เหลือ พิเคราะห์เชื่อเพราะยากยล ณที่บมีคน ธ ก็ควรขยายความ



และบ้างก็กล่าวว่า น่ะแน่ะข้าจะขอถาม เพราะทราบคดีตาม วจลือระบือมา ติฉินเยาะหม่ินท่าน ก็เพราะท่านสิแสนสา รพันพิกลกา ยพิลึกประหลาดเป็น จะจริงมิจริงเหลือ มนเชื่อเพราะไปุเห็น ผิข้อบลําเค็ญ ธ ก็ควรขยายความ



กุมารองค์เสา วนเค้าคดีตาม กระทู้พระครูถาม นยสุดจะสงสัย ก็คํามิควรการณ์ คุรุท่านจะถามไย ธซักเสาะสืบใคร ระบุแจ้งกะอาจารย ์ ทวิชแถลงว่า พระกุมารโน้นขาน ยุบลกะตูกาล เฉพาะอยู่กะกันสอง



กุมารพระองค์นั้น ธ มิทันจะไตร่ตรอง ก็เชื่อณคําของ พฤฒิครูและวู่วาม พิโรธกุมารองค์ เหมาะเจาะจงพยายาม ยุครูเพราะเอาความ บ มิดีประเดตน ก็พ้อและต่อพิษ ทุรทิฐิมานจน ลุโทสะสืบสน ธิพิพาทเสมอมา



และฝุายกุมารผู้ ทิชครูมิเรียกหา ก็แหนงประดารา ชกุมารทิชงค์เชิญ พระราชบุตรลิจ ฉวิมิตรจิตเมิน ณกันและกันเหิน คณะห่างก็ต่างถือ ทะนงชนกตน พลล้นเถลิงลือ ก็หาญกระเหิมฮือ มนฮึกบนึกขามฯ


สามัคคีเภทคําฉันท์digitalschool.club/digitalschool/thai2_4_1/thai9_5/paper/1.pdfฉันท์,...

Documents