1

1

รายงานการวจย

ปงบประมาณ 2557-2558

การอนรกษและขยายพนธพชวงศขงทหายากและมคณคาทางเศรษฐกจ

ภายใตโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

Conservation and propagation of rare and economic plants

(Zingiberaceae), Plant Genetic Conservation Project Under The

Royal Initiative of Her Royal Highness, Princess Maha Chakri

Sirindhorn (RSPG)

ไดรบทนอดหนนการวจยจาก

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ผลงานวจยเปนความรบผดชอบของหวหนาโครงการวจยแตเพยงผเดยว

SUT1-104-57-24-15

2

2

รายงานการวจย

ปงบประมาณ 2557-2558

การอนรกษและขยายพนธพชวงศขงทหายากและมคณคาทางเศรษฐกจ

ภายใตโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

Conservation and propagation of rare and economic plants

(Zingiberaceae), Plant Genetic Conservation Project Under The Royal

Initiative of Her Royal Highness, Princess Maha Chakri Sirindhorn (RSPG)

คณะผวจย

หวหนาโครงการ

รองศาสตราจารย ดร.หนเดอน เมองแสน

สาขาวชาชววทยา สานกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ผรวมโครงการ

ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงกมล แมนศร

ผชวยศาสตราจารย ดร.พอล เจ โกรด

ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตพร มะชโกวา

ผชวยศาสตราจารย ดร.ปยะพร แสนสข

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปงบประมาณ พ.ศ. 2557-2558

ผลงานวจยเปนความรบผดชอบของหวหนาโครงการวจยแตเพยงผเดยว

มกราคม 2561

3

3

กตตกรรมประกาศ

การศกษาวจยครงนไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปงบประมาณ

2557-2558 คณะผวจยขอขอบพระคณมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ในการสนบสนนสถานท อปกรณ

และเครองมอในการท าวจย และขอขอบพระคณหนวยงานและบคลากรทมสวนเกยวของใหความ

ชวยเหลอในการเกบตวอยาง การจ าแนกชนด การเพาะเลยง และการตดตอประสานงาน และหวงวา

รายงานวจยฉบบนจะเปนประโยชนไมมากกนอย

คณะผวจย

มกราคม 2561

4

4

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอส ารวจ เกบ ปลกรวบรวมและดแลรกษาแหลงพนธกรรมพชวงศขง

ทหายากและมคณคาทางเศรษฐกจและขยายพนธเพมจ านวน โดยไดรวบรวมพชวงศขงทงหมด 3 สกล

5 ชนดไดแก สกล Curcuma 3 ชนด สกล Kaemperia 1 ชนด และสกล Zingiber 1 การขยายพนธ

พชวงศขงทง 5 ชนดดวยเทคนคเพาะเลยงเนอเยอพบวา ตบหมบ (Kaempferia marginata Carey.)

สามารถเพมจ านวนไดดทสด 6.6 ยอด/ชนเนอเยอ เมอวางบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบฮอรโมน KN (1:0.5 มก/ล) กระเจยวขาว (C. parviflora Wall.) สามารถเพมจ านวนไดดทสด

4 ยอด/ชนเนอเยอ เมอวางบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA:TDZ:NAA (4:3:0.5 มก/ล) กระเจยว

ขาว (C. singularis Gagnep.) สามารถเพมจ านวนไดดทสด 2.66 ยอด/ชนเนอเยอ เมอวางบนอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมน BA:TDZ:NAA (2:2:0.5 มก/ล) วานชกมดลก (C. xanthorrhiza Roxb.)

สามารถเพมจ านวนไดดทสด 3.39 ยอด/ชนเนอเยอ เมอวางบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ท

ความเขมขน 2 มก/ล และ กระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.) สามารถเพมจ านวนไดดทสด

3.44 ยอด/ชนเนอเยอ เมอวางบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน KN ทความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ

การใชน ามะพราว 20% และ proline 500 มก/ล พชทกชนดสามารถชกน าใหเกดรากและกลายเปนตน

ทสมบรณไดทงหมด เมอน าออกปลกพบวามอตรารอดชวตอยในชวง 88.57% - 100%

ตนตบหมบทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอในหลอดทดลองมปรมาณโปรตนสงกวาสองเทา แตม

ปรมาณไขมนและไฟเบอรต ากวาตนทไดจากปาธรรมชาต นอกจากนยงพบวาตนตบหมบทไดการ

เพาะเลยงเนอเยอในหลอดทดลองมปรมาณคลอโรฟลลและปรมาณสารตานอนมลอสระสงกวา ซงชวย

เพมมลคาทางเศรษฐกจ เมอประเมนความแปรปรวนทางพนธกรรมของกระเจยวขาว 1 C. parviflora

โดยเทคนคอารเอพดพบวาตนพชตวอยางใหคาความแตกตาง (PIC) อยระหวาง 0.94-0.99 มคาเฉลย

0.97 แสดงถงมประสทธภาพสงในการแยกความแตกตางตนพชตวอยาง เดนโดรแกรมทสรางจากวธ

UPGMA แบงตนกระเจยวขาวออกเปนสามกลมซงสอดคลองกบแหลงทมาของตนพช

ค าส าคญ : การเพาะเลยงเนอเยอ การอนรกษ พชทมคณคาทางเศรษฐกจ ขมน โครงการอนรกษ

พนธกรรมพช

5

5

Abstract

The objectives of this study were to collect, cultivate and maintain genetic

conversation of rare and economic plants of some Zingiberaceae species and to

propagate these plants via tissue culture. Five species of 3 genus Zingiberaceae

including Curcuma, Kaemperia and Zingiber were investigated. The results showed that

C. parviflora had the most multiple shoot average 4 shoots/explant in BA (4 mg/l), TDZ

(3 mg/l) and NAA (0.5 mg/l). C. singularis had the most multiple shoot average 2.66

shoots/explant in BA (2 mg/l), TDZ 2 mg/l) and NAA (0.5 mg/l). C. xanthorrhiza showed

the most multiple shoot average 3.39 shoots/explant in BA (2 mg/l). K. marginata had

the most multiple shoot average 6.6 shoots/explants in BA (1 mg/l) and KN (0.5 mg/l).

Z. zerumbet obtained the most multiple shoot average 4.44 shoots/explants in KN (2

mg/l), 20% coconut water and proline (500 mg/l). Root induction was found in all five

species and completed plantlets were obtained. Regenerated plantlets when were

transferred into the field had survival rate in the range of 88.57% to 100%.

In vitro K. marginata had higher protein content about 2 –fold but lower fat

and fiber content compared to plants collected from nature forest. In addition In vitro

K. marginata had higher total chlorophyll and antioxidant content that would add

economic value. For genetic variation study in C. parviflora using RAPD technique, the

results showed that, among 8 plants, the calculated PIC value was 0.94-0.99 with

average 0.97 which indicates high polymorphic capability. The dendrogram using

UPGMA algorithm based on RAPD markers divided these plants into three groups which

appear conserved with their relative sources.

Keywords : Tissue culture, conservation, economic plants, Plant Genetic Conservation

Project

6

6

สารบญ

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและทมาของปญหาทท าการวจย ........................................................................... 13

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย ................................................................................................. 14

1.3 ขอบเขตของโครงการวจย ........................................................................................................ 14

1.4 สถานทท าวจย ........................................................................................................................ 15

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ..................................................................................................... 15

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

2.1 ลกษณะทวไปของพชวงศขง ..................................................................................................... 16

2.2 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของพชวงศขง .................................................................................. 18

2.3 การกระจายพนธของพชวงศขง ................................................................................................ 21

2.4 การขยายพนธพชวงศขง ........................................................................................................... 21

2.5 ประโยชนของพชวงศขง ........................................................................................................... 22

2.6 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของตบหมบ (Keampferia marginata Carey.) ............................ 22

2.7 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของกระเจยวขาว (Curcuma parviflora) ...................................... 23

2.8 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.) ........................ 24

2.9 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของวานชกมดลก (Curcuma zanthorrhiza Roxb.) ..................... 24

2.10 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.) ............................ 25

2.11 เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอกบการขยายพนธพช ............................................................ 25

2.12 การเพาะเลยงเนอเยอพชสกลเปราะ (Kaempferia) .............................................................. 26

2.13 การเพาะเลยงเนอเยอพชสกลขมน (Curcuma) ..................................................................... 28

2.14 พชวงศขงกบคณคาทางโภชนาการและสารอนมลอสระ .......................................................... 32

2.15 ความแปรปรวนทางพนธกรรมกบเทคนคอารเอพด ................................................................. 33

7

7

สารบญ (ตอ)

บทท 3 วธด าเนนการวจย

3.1 พชทใชในการท าวจย ............................................................................................................... 34

3.2 วธการด าเนนการวจย .............................................................................................................. 34

3.2.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ (Keampferia marginata Carey.) ............................... 34

3.2.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma parviflora Wall.) ............................... 35

3.2.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.)........................... 36

3.2.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก (Curcuma zanthorrhiza Roxb.) ........................ 37

3.2.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.) ................................. 38

3.3 การวเคราะหผลทางสถต .......................................................................................................... 39

3.4 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ ................................... 39

3.5 การศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมกบเทคนคอารเอพด ................................................... 40

บทท 4 ผลการวจย

4.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ (Keampferia marginata Carey.) ......................................... 42

4.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma parviflora Wall.) ......................................... 55

4.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.) .................................... 67

4.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก (Curcuma zanthorrhiza Roxb.) .................................. 71

4.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.)........................................... 72

4.6 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ ................................... 80

4.7 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอโดยเทคนคอารเอพด ........ 80

8

8

สารบญ (ตอ)

บทท 5 สรปและวจารณผลการวจย

5.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ (Keampferia marginata Carey.) ........................................ 87

5.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma parviflora Wall.) ........................................ 88

5.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.) .................................... 91

5.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก (Curcuma zanthorrhiza Roxb.) .................................. 92

5.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.) .......................................... 92

5.6 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ .................................. 93

5.7 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอโดยเทคนคอารเอพด ....... 93

เอกสารอางอง .................................................................................................................................... 94

ประวตนกวจย ................................................................................................................................... 99

ผลงานวจยเผยแพรระดบนานาชาต ............................................................................................... 104

9

9

สารบญตาราง

ตารางท 1.1 พชวงศขงทพบในพนทปกปกพนธกรรมพชเขอนน าพง จ.สกลนครและพนทมหาวทยาลย

จ.นครราชสมา .................................................................................................................................... 17

ตารางท 3.1 พชทใชในการท าวจย ..................................................................................................... 34

ตารางท 3.2 สวนของพชและแหลงทมาส าหรบทน ามาวเคราะหคณคาทางอาหาร ............................ 39

ตารางท 4.1 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา ............................................................................... 43

ตารางท 4.2 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก ...................................................................................................... 46

ตารางท 4.3 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส

ตนและราก ................................................................................................................... 50

ตารางท 4.4 ผลของฮอรโมน TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

..................................................................................................................................... 53

ตารางท 4.5 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอตาเหงากระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาตและตาเหงา

กระเจยวขาวทเกดยอดใหม ฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรททมความเขมขนและ

ระยะเวลาแตกตางกน เพาะเลยงในอาหารสตร MS เปนเวลา 4 สปดาห ...................... 56

ตารางท 4.6 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนยอดและราก เมอ

เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห ....................................................................................... 60

ตารางท 4.7 ผลของชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาวในอาหารสตร MS ท

เตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ IBA 0.5 มก/ล เมอเพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห .. 64

ตารางท 4.8 ผลของ BA:TDZ:NAA (มก/ล) ทความเขมขนแตกตางกนตอการเกดยอดและรากของ

กระเจยวขาว ภายหลง 4 สปดาหของการเพาะเลยง ..................................................... 67

ตารางท 4.9 ผลของ BA:TDZ:NAA (มก/ล) รวมกบการใชน ามะพราวความเขมขน 5%, 10%, 15%

และ 20% กระเจยวขาว ภายหลง 4 สปดาหของการเพาะเลยง ................................... 68

ตารางท 4.10 ผลของ IBA ทความเขมขนแตกตางกนตอการเกดรากของกระเจยวขาว ภายหลง 4

สปดาหของการเพาะเลยง ......................................................................................... 69

10

10

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท 4.11 ผลของ BA (2 มก/ล) ตอการเกดยอดของกระเจยวขาว ภายหลง 4 สปดาหของการ

เพาะเลยง .................................................................................................................. 71

ตารางท 4.12 ผลของ BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein

ทความเขมขน 500 มก/ล ตอการเกดยอดของกระทอ เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห . 73

ตารางท 4.13 ผลของ BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein

ทความเขมขน 500 มก/ล ตอการเกดยอดของกระทอ เพาะเลยงเปนเวลา 8 สปดาห . 75

ตารางท 4.14 ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกตางๆ เปนเวลา 8 สปดาห ................................. 78

ตารางท 4.15 ปรมาณโปรตน ไขมน ไฟเบอร คลอโรฟลลและสารแอนตออกซแดนซของตนตบหมบท

ไดจากแหลงปาธรรมชาตและจากการเพาะเลยงในหลอดทดลอง (n=3) .................. 80

ตารางท 4.16 คณภาพและปรมาณดเอนเอของกระเจยวขาว C. parviflora จ านวน 8 ตนทไดจาก

เพาะเลยงเนอเยอในหลอดทดลองและจากปาธรรมชาต ............................................ 81

ตารางท 4.17 ไพรเมอรอารเอพด ล าดบเบส จ านวนอลลล ขนาดของแถบดเอนเอ polymorphic

bands และ monomorphic bands และคา PIC ................................................... 85

11

11

สารบญภาพ

ภาพท 4.1 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา .................................................................................. 44

ภาพท 4.2 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบ Kinetin ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห ..................................... 47

ภาพท 4.3 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมนBA

รวมกบ Kinetin ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห (ตอ) ............................ 48

ภาพท 4.4 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบ TDZ ทระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห ....................................... 51

ภาพท 4.5 ลกษณะของตนตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ท

ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห (ตอ) ....................................................... 52

ภาพท 4.6 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ

ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห ............................................................... 54

ภาพท 4.7 กระเจยวขาวทน ามาฟอกฆาเชอ ....................................................................................... 57

ภาพท 4.8 การเพมจ านวนกระเจยวขาว ............................................................................................ 58

ภาพท 4.9 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนยอด เมอเพาะเลยงใน

อาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA และ TDZ ทระดบความเขมขน แตกตางกน เปนเวลา 6

สปดาห.................................................................................................................................. 61

ภาพท 4.10 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนราก เมอเพาะเลยง

ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA และ TDZ ทระดบความเขมขน แตกตางกน เปนเวลา

6 สปดาห .............................................................................................................................. 62

ภาพท 4.11 ผลของชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาวเมอเพาะเลยงใน

อาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ IBA 0.5 มก/ล เปนเวลา

6 สปดาห ....................................................................................................................... 65

ภาพท 4.12 ลกษณะยอดและรากของกระเจยวขาวทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตมฮอรโมน

BA:TDZ:NAA ทระดบความเขมขน 0:0:0 (ก), 4:1:0.5 (ข), 4:2:0.5 (ค), 4:3:0.5 (ง),

4:4:0.5 (จ) มก/ล เปนเวลา 4 สปดาห ......................................................................... 67

12

12

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 4.13 ลกษณะยอดและรากของกระเจยวขาวทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตมฮอรโมน

BA:TDZ:NAA (4:2:0.5 มก/ล) รวมกบกบการใชน ามะพราวเปนเวลา 4 สปดาห ............ 68

ภาพท 4.14 ลกษณะรากของกระเจยวขาวทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตมฮอรโมน IBA แตกตาง

กน เปนเวลา 4 สปดาห .................................................................................................. 69

ภาพท 4.15 ลกษณะตนกระเจยวขาวเมอน าออกปลกในสภาวะเรอนกระจกอาย 4 สปดาห .............. 70

ภาพท 4.16 ลกษณะตนกระเจยวขาวเมอน าออกปลกในสภาวะเรอนกระจกอาย 3 เดอน ................. 70

ภาพท 4.17 ลกษณะยอดและรากของวานชกมดลกบนอาหารสตร MS+BA 2 มก/ล เพาะเลยงเปน

เวลา 4 สปดาห .............................................................................................................. 71

ภาพท 4.18 ลกษณะยอดของกระทอบนสตรอาหาร MS รวมกบการใชฮอรโมนแตกตางกนทเพาะเลยง

เปนเวลา 4 สปดาห ........................................................................................................ 74

ภาพท 4.19 ลกษณะยอดของกระทอบนสตรอาหาร MS รวมกบการใชฮอรโมนแตกตางกนทเพาะเลยง

เปนเวลา 4 สปดาห ...................................................................................................... 76

ภาพท 4.20 ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกตางๆ .................................................................... 79

ภาพท 4.21 การตรวจสอบคณภาพของจโนมกสดเอนเอของกระเจยวขาวจ านวน 8 ตวอยาง ............ 81

ภาพท 4.22 แถบดเอนเอจากการประเมนไพรเมอรอารเอพดในกระเจยวขาวจ านวน 11 ไพรเมอร ... 83

ภาพท 4.23 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร S10 .................................................... 83

ภาพท 4.24 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร S29 .................................................... 84

ภาพท 4.25 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร OPX2 ................................................. 84

ภาพท 4.26 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร OPX14 ............................................... 84

ภาพท 4.27 เดนโดรแกรมของกระเจยวขาวจ านวน 8 ตนทไดจากการเพาะเลยงในหลอดทดลองและ

จากตนในธรรมชาตโดยการวเคราะห UPGMA cluster analysis แสดง relative

similarity ทไดจากเครองหมาย RAPD .......................................................................... 68

13

13

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ความหลากหลายทางชวภาพของพนธกรรมพชในประเทศไทยและทวโลกมแนวโนมลดนอยลง

อยางรวดเรวอนเนองจากการเพมของทรพยากรมนษยและภยธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงในเขตพนท

ปารอนชน อนสงผลใหทรพยากรธรรมชาตอนๆ ไดแก พรรณพช สตวป า แมน า ถกท าลายจนสญสน

พนธ และมผลกระทบตอความเปนอยทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมองและความมนคงของธรรมชาต

โดยรวม

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารเปนหนวยงานหนงทตระหนกถงความรบผดชอบตอการอนรกษ

และศกษาการใชประโยชนจากทรพยากรพนธพชทมอย ในทองถน และไดรวมสนองพระราชด ารใน

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราช

กมารและไดปฏบตงานสนองพระราชด ารตามแผนแมบทโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชด าร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ระยะ 5 ปท 5 (ตลาคม 2554 - กนยายน 2559) โดย

มงเนนศกษาการอนรกษ การขยายพนธ และใชประโยชนพนธกรรมพช คณะปฏบตการวจยมทส. ได

รวมปฏบตงานส ารวจทรพยากรชวภาพและกายภาพในพนทปกปกพนธกรรมพช เขอนน าพง จ.

สกลนคร รวมกบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยและคณะปฏบตการอพ.สธ. และปฏบตงานส ารวจ

ทรพยากรชวภาพและกายภาพพนทมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ในชวงปงบประมาณ 2554 - 2555

ผลการส ารวจในเบองตนในพนทปกปกพนธกรรมพช เขอนน าพง จ.สกลนครโดย อ. ดร.พอล

เจ โกรด รศ. ดร.หนเดอน เมองแสนและคณะ ไดพบพรรณพชไมนอยกวา 270 ชนด ใน 212 สกล และ

83 วงศ วงศทมจ านวนชนดมากทสดคอ พชวงศขง (Zingiberaceae) 19 ชนด และ Fabaceae (45

ชนด) (พอล และคณะ, 2556) ในจ านวนพรรณพชวงศขงนพบทงพชส พชอาหาร พชสมนไพรและพชท

มศกยภาพตอการพฒนาคณคาทางเศรษฐกจ ผวจยจงสนใจท าการศกษา ส ารวจ รวบรวมเพมเตม

ขยายพนธพชดวยวธการเพาะเลยงเนอเยอและศกษาการใชประโยชนพชกลมวงศขงทมคณคาทาง

เศรษฐกจ เพอการอนรกษและเพอสนองพระราชด ารในกจกรรม 4 กจกรรมปลกรกษาพนธกรรมพช ซง

จะมทงการปลกในพนท การเกบรกษาในรปเนอเยอโดยการเพาะเลยงเนอเยอ และการเกบรกษา

พนธกรรมในรปดเอนเอ เพอสนองพระราชด ารโครงการอนรกษพนธกรรมในกจกรรม 4 กจกรรม

อนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช โครงการวจยนจะมงเนนในการน าเทคโนโลยการเพาะเล ยง

14

14

เนอเยอมาใชในการขยายพนธและเกบรกษาพนธกรรมของพชวงศขงเหลาน พรอมศกษาคณคาทาง

โภชนาการและสารตานอนมลอสระ เพอการอนรกษและการใชประโยชนตอไป ซงจะกอใหเกด

ประโยชนหลายประการ เชน เปนแหลงศกษาทางดานพฤกษศาสตร นเวศวทยา พนธกรรมพช และยง

ใชเปนวตถดบเพอการศกษาการพฒนา ผลตพนธจากพชดงกลาว เพอใหงานของโครงการบรรล

วตถประสงคตามความตองการ รวมทงไดรบประโยชน หรอผลพลอยไดจากการด าเนนงานทผานมา

เพอขยายผลตอไปในอนาคต โครงการวจยน จงมความประสงคเสนอของบประมาณเ พอใหสามารถ

ด าเนนกจกรรมสบตอไป เพอความยงยนของการอนรกษทรพยากรพนธพช

1.2 วตถประสงคของการวจย

1. เพอสนองพระราชด ารโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)

2. เพอส ารวจ เกบ ปลกรวบรวมและดแลรกษาแหลงพนธกรรมพชวงศขงทหายากและมคณคา

ทางเศรษฐกจ ภายในมหาวทยาลยและขยายพนธเพมจ านวนใหมากขน

3. เพอหาสภาวะและสตรอาหารทเหมาะสมในการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขงบางชนด

4. เพอศกษาคณคาทางโภชนาการและสารตานอนมลอสระของพชวงศขงบางชนดเพอเพม

มลคาใหสงขน

5. เพอศกษาความผนแปรทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขงบางชนด

ดวยเทคนค RAPD-PCR

1.3 ขอบเขตของการวจย

1. ส ารวจและเกบตวอยางพชวงศขงทมคณคาทางเศรษฐกจ ซงมทงทเปนพชอาหาร สมนไพร

พชหายาก จากพนทปกปกพนธกรรมพชเขอนน าพง จ.สกลนคร และพนทมหาวทยาลยเทคโนโลยสร

นารหรอพนทใกลเคยง

2.รวบรวมและปลกขยายพนธพชวงศขงทเปนพชอาหาร พชสมนไพรและพชหายากในทองถน

แบบยงยน

3. ศกษาคณคาทางโภชนาการและสารตานอนมลอสระของพชวงศขงเพอเพมมลคาใหสงขน

4. ศกษาความผนแปรทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขงบางชนดดวย

เทคนค RAPD-PCR

15

15

1.4 สถานทวจย

หองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอ สาขาวชาชววทยา สานกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร

หองปฏบตการ เพาะเล ยงเน อเยอ (SC1-306) ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม ต าบลขามเรยง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

1.5 ทฤษฎ สมมตฐาน และกรอบแนวความคดของโครงการวจย 1.4.1 การรวบรวมและปลกขยายพนธพชวงศขงทมคณคาทางเศรษฐกจในพนทมหาวทยาลย เพอเปนแหลงศกษาดานพฤกษศาสตร นเวศวทยา การปลกเลยง และการบ ารงรกษา เพอปกปกพนธกรรมพชใหคงอยอยางยงยน 1.4.2 เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอ สามารถน ามาประยกตใชในการขยายพนธพชทมคณคาทางเศรษฐกจ ใหไดจ านวนมากในเวลารวดเรว และไดพชทมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนเดม อยางไรกตาม พชแตละชนดมสตรอาหารทเหมาะสมและสภาวะในการเพาะเลยงตางกน ดงนนจงจ าเปนทตองทราบเบองตนวา สภาพในการเพาะเลยง และสตรอาหารใดทเหมาะสมในเพาะเลยงเนอ เยอพชใหไดจ านวนมากในแตละชนด 1.4.3 พชแตละชนดมคณคาทางโภชนาการและสารตานอนมลอสระแตกตางกน ท าใหเกดการเพมมลคาใหสงขน 1.5.4 ความผนแปรทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอพชสามารถตรวจสอบทระดบ

ดเอนเอดวยเทคนค RAPD-PCR

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เปนองคความรการวจยตอไปกลมเปาหมาย: กรมปาไม กรมวชาการเกษตร มหาวทยาลย

ตางๆ

2. บรการความรแกประชาชน กลมเปาหมาย: เกษตรชมชน นกเรยน นกศกษา องคการ

บรหารสวนต าบล

3. เปนประโยชนตอประชาชนกลมเปาหมาย กลมเปาหมาย: ชมรมอนรกษ

4. อนๆ (ระบ) เกบรกษาพนธกรรมพชทหายากและทมคณคาทางเศรษฐกจในประเทศไทย

กลมเปาหมาย: หนวยงานรวมสนองพระราชด ารโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองพระราชด าร

16

16

บทท 2

บทตรวจเอกสาร

2.1 ลกษณะทวไปของพชวงศขง

พชวงศขง (Zingiberaceae) เปนพชลมลกอายหลายปทเจรญเตบโตไดดทงในเขตรอนและ

เขตอบอนทม ความชนสง พบการกระจายพนธอยในทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต สามารถกระจายได

บรเวณกวาง ตงแตความสงระดบต าสดจนถงระดบสง 2 ,000 เมตร จากระดบน าทะเล พชวงศนม

ลกษณะพเศษคอ ทกสวน ของตนมกลนของน ามนหอมระเหย (essential oil) ใชเปนเครองเทศ เปน

พชสมนไพรมสรรพคณเปนยา เชน กระชายด า วานชกมดลก ขงขาเปนตน ใชท าอาหาร เชน ขง ขา

ขมน กระเจยวขาว กระเจยวแดง และกระชาย สยอม เครองส าอาง บางชนดมดอกและใบทสวยงามใช

เปนไมดอกไมประดบ สงออกขายตางประเทศ เชน ปทมมา ดาหลา ขงแดง ประเทศไทยมความ

หลากหลายของพชวงศขงนสง มรายงานพบ 26 สกล 300 ชนด (Larsen and Larsen, 2006) ใน

ประเทศไทยพชหลายชนดทอยในวงศขงถกจดวาเปนพชพบเฉพาะถน (endemic plants) 45 ชนด

และพชหายาก (rare plants) 120 ชนด (ไดมการตรวจสอบตาม IUCN Red list และ Thai Red List

และรายงานประเมนสถานภาพโดย สรพล แสนสข (สรพล, 2554)

17

17

ตารางท 1.1 พชวงศขงทพบในพนทปกปกพนธกรรมพชเขอนน าพง จ.สกลนครและพนทมหาวทยาลย

จ.นครราชสมา (พอล และคณะ, 2556)

เลขท ชอพนเมอง ชอวทยาศาสตร สถานภาพ ประโยชน

1 ขาปา Alpinia galanga พชอาหาร พช

สมนไพร

2 กระชายดอกสขาวมวง Boesenbergia baimaii

พชหายาก พชเฉพาะถน

พชสมนไพร

3 กระชายแดง Boesenbergia rotunda พชสมนไพร

4 กระชาย Boesenbergia sp. พชหายาก พชอาหาร พช

สมนไพร 5 เอองหมายนา Costus speciosus ไมประดบ 6 กระเจยว ปทมมา Curcuma alismatifolia ไมประดบ 7 กระเจยวแดง Curcuma sessilis ไมประดบ พชอาหาร 8 กระเจยวขาว Curcuma singularis ไมประดบ พชอาหาร 9 กระเจยวขาว Curcuma parviflora ไมประดบ

10 เขาพรรษา Globba panicoides พชหายาก ไมประดบ

11 เขาพรรษา Globba annamensis พชหายาก ไมประดบ

12 เปราะเถอน Kaempferia laotica พชหายาก พชอาหาร พช

สมนไพร

13 เปราะสยาม Kaempferia siamensis พชหายาก พชเฉพาะถน

พชอาหาร พชสมนไพร

14 ตบหมบ/เปราะ Kaempferia marginata Gagnep.

พชหายาก พชอาหาร พชสมนไพร

15 ขงกระตาย Zingiber juncium พชหายาก พชอาหาร พช

สมนไพร

16 จอกแดง Stahlianthus thorelii Gagnep.

N/A พชสมนไพร

17 กระทอ Zingiber zerumbet phupanensis

พชเฉพาะถน ไมประดบ

18

18

2.2 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของพชวงศขง

พชวงศขงเปนพชใบเลยงเดยว ไมลมลกเนอออน (herb) เจรญบนดน พบนอยทเปนพชองอาศย

(epiphyte) และมอายไดหลายป (perennial) ทกสวนของพชมกลนหอม โดยสวนเหงามกลนหอมมาก

ทสด

ลกษณะวสย (habit)

ราก (root) เปนระบบรากฝอย แตกออกจากขอสวนโคนของเหงา อาจมการสะสมอาหารเชน

สกล Boesenbergia และ Globba โดยพองออกเปนหวรปรยาว นอกจากนบรเวณปลายของรากฝอยม

การสะสมอาหารโดยพองออกรปรส นหรอรปไข เชน สกล Boesenbergia สกล Curcuma

สกล Globba และสกล Kaempferia

ล าตน (Stem) ม 2 ชนดคอ ล าตนใตดน (underground stem) และล าตนเหนอดน (aerial

stem)

1. ล าตนใตดนหรอเหงา (Rhizome) เจรญทผวดนในบางสกลเชน สกล Etlingera มเหงาฝงอยใตผวดน

ส าหรบสกล Homsted และ Geostchys มเหงาอยเหนอผวดนท าหนาทค าจนล าตนเหนอดน เหงาม

การเจรญเตบโตในแนวระนาบแบบเจรญทางขาง (sympodial) เหงาแตกแขนงไดทปลายของทกแขนง

มตาทเจรญเปนล าตนเหนอดนหรอชอดอกหรอทงล าตนเหนอดนหรอชอดอก เหงาสามารถเจรญใหมได

จากตาทหมดวยเกลดใบซงอยใกลกบโคนล าตนเหนอดนแลวเหงากเจรญแบบนตอกนไปเรอยๆ ขนาด

ของเหงาอาจจะสนหรอยาว หนาหรอบาง แปรผนไปตามแตละชนด พชหลายชนดในวงศนจะพกตวใน

ฤดแลงโดยล าตนเหนอดนเหยวแหงตายเหลอเฉพาะเหงาพกตวอยใตผวดน พอถงฤดฝนล าตนเหนอดน

และตาดอกกจะเกดขนจากตาเหงาอกครงหนง

2. ล าตนเหนอดน เปนกาบใบทโอบซอนกนเปนล าตนเทยม (pseudostem) ไมแตกสาขา บางชนด

กาบใบสนและมใบ 1-2 ใบ จงมกเหนเพยงแผนใบแบนราบตดกบผวดนเชน สกล Kaempferia และ

Scaphochlamys ส าหรบพชในวงศนทมล าตนเหนอดนสงสดไดแก สกล Etlingera ซงล าตนอาจสงได

ถง 5 เมตร เมอมสภาพภมอากาศทไมเหมาะสม ล าตนเหนอดนจะเหยวเฉาลง จนกรนะทงถงฤดฝนป

ถดมาจะเจรญขนมาใหมในระยะเวลาใกลเคยงกนทกป รวมทงการสรางชอดอก ดอก ผล และเมลด

กอนทจะเหยวไปอกครง

พชสกล Alpinia และสกล Etlingera มล าตนภายในล าตนทแทจรงจนถงปลายยอด สวนสกล Etlingera

มล าตนทแทจรงอยในระยะท 3 ใน 4 ของความสงทงหมด ล าตนทแทจรงเปนเนอเยอออนและมกาบใบ

19

19

หมอยรอบทสวนโคนมขอปลองสน สงขนไปปลองจะยาวขน ส าหรบสกลอนๆ มกาบใบอดแนนท าให

คลายล าตนจรง

ใบ (leaf) เปนใบเดยว (simple leaf) เรยงสลบในระนาบเดยวกน แนวการเรยงของใบขนาน

กบเหงา เชน เผา Hedychieae, Globbeae และ Zingibereae สวนเผา Alpinieae แนวการเรยง

ของใบตงฉากกบเหงา มจ านวนใบตงแต 2 ใบ ยกเวนพชในสกล Kaempferia บางชนดทม 1 ใบ ใบ

ลางสดพบทระยะ 1 ใน 3 ของความสงล าตน โดยทใบบรเวณนมขนาดสน และแคบกวาใบทอยสงขนไป

ใบมสวนประกอบทส าคญคอ แผนใบ (blade) ลนใบ (ligule) กานใบ (petiole) และกาบใบ (leaf

sheath) ดงน

1. แผนใบ มลกษณะเปนรปร รปหอกกลบ รปขอบขนาน หรอรปกลมมน ปลายใบแหลมถงเรยวแหลม

ฐานใบแหลม มน หรอเวา เนอใบบางหรอคอนขางบางขอบใบเรยบ ผวใบเกลยง ยกเวนบางชนดมขนสน

สเขยว บางชนดพบสมวงมากวาสอนๆ หรอพบสมวงทงแผนใบ ขนาดของแผนใบมความแตกตางกนตาม

ชนด บางชนดมขนาดใหญยาวประมาณ 1 เมตรแตไมพบวามความยาวมากกวา 1 เมตร และใบทอยบน

ล าตนเดยวกนมขนาดแตกตางกนไป

2. ลนใบ มลกษณะเปนเยอบาง หรอเปนขนสนเรยงเปนแถวอยทรอยตอระหวางกาบใบกบแผนใบ

ดานบน

3. กานใบ สวนใหญมกานใบสนและไมมกานใบ แตบางสกลเชน Curcuma และ Cenolophon มกาน

ใบยาว เชอมตดกบแผนใบและกาบใบ

4. กาบใบ แยกออกจากกน กาบใบสกล Alpinia และ Etlingera มความยาวมากและโอบหมแนน

ชอดอก (inflorescence) การเกดของชอดอกม 2 แบบคอ ออกจากปลายยอดของล าตน

เหนอดน และจากตาของเหงาบรเวณโคนของล าตนเหนอดน กานชอดอกมกาบใบโอบหมรอบ ชตงตรง

บางชนดโคงงอทอดราบไปกบพนดน ชอดอกมแขนงชอดอกขนาดสนๆแตกออกมาดานขางและเรยงวน

เปนเกลยวรอบแกนกลางชอดอก จ านวนหลายแขนง แตละแขนงมดอกจ านวนมาก บางชนดลดรปเหลอ

เพยงดอกเดยว แขนงชอดอกแตละอนมใบประดบยอย (bracteole) รองรบ แตในสกล Boesenbergia

มใบประดบ (bract) เรยงสองแถว พรรณไมทมแขนงชอดอกเปนพรรณไมทมลกษณะโบราณ ดอกใน

แขนงชอดอกแตละอนมใบประดบยอยรองรบ ลกษณะของใบประดบยอยทเชอมเปนหลอดพบไดในเผา

Alpineae และรปถวยมรเปดแยกพบในเผา Hedychieae ในสกลทมการพฒนาของแขนงชอดอกด

พบวามใบประดบยอยเชอมเปนหลอดหรอเปนรปถวยทกแขนงชอดอก

20

20

ชอดอกมหลายแบบ โดยเกดจากการเปลยนรปและมความแตกตางกนไปตามเผาและสกล เชนมการลด

รปและขนาดของใบประดบ พบในสกล Alpinia ในหลายสกลแขนงชอดอกลดรปเหลอดอกเพยงดอก

เดยว บางสกลมจ านวนดอกในแขนงชอดอกมากแตความยาวของแกนแขนงชอดอกสนลงและมดอกอด

แนนทสวนโคนของใบประดบ โดยดอกยนออกมานอกใบประดบเชน สกล Curcuma, Camptandra

และ Scaphochlamys

ดอก (Flower) ดอก มสวนประกอบทส าคญไดแก กลบเลยง (calyx) กลบดอก (corolla)

เกสรเพศผทเปนหมน (staminode) เกสรเพศผ (stamen) และเกสรเพศเมย (pistil)

กลบเลยง โคนเชอมกนเปนหลอด (calyx) ปลายแยกเปน 1-3 แฉก (lobes) โดยแฉกดานใด

ดานหนงเวาลกมากทสด

กลบดอก โคนเชอมกนเปนหลอด (corolla tube) ปลายแยกเปน 3 แฉก โดย 1 แฉกเปนแฉก

บนมขนาดใหญกวาแฉกขาง 2 แฉก

เกสรเพศผ ทเปนหมนม 5 อน โดย 3 อนเชอมตดกนและแผเปนแผนแบนกวาง เปลยนหนาท

ไปลอแมลง เนองจากมขนาดใหญและสสนสวยงาม เรยกวากลบปาก (labellum) ส าหรบกลบปากนม

ขนาดใหญทสดในดอกและเดนชด สวนขนาดและรปรางแปรผนไปตามชนดอก 2 อน อยทบรเวณโคน

ของกลบปาก เรยกวาเกสรเพศผทเปนหมน (staminode) ซงมขนาดใหญ เลก หรอลดรปไปพบวาใน

เผา Hedychieae มการพฒนาของเกสรเพศผทเปนหมนด สวนเผา Alpineae และ Zingiberaceae

ลดรปไปหรอเชอมตดกบกลบปาก ในสกล Caulokaempferia มเกสรเพศผทเปนหมนและกลบปาก

ขนาดใหญชดเจน สวนสกล Zingiber มเกสรเพศผทเปนหมนเชอมตดกบกลบปาก

เกสรเพศผ มกานเกสรสน (filament) แตในบางสกล เชน สกล Globba มกานเกสรยาว อบเรณ

(anther) ม 2 อนเรยงตามแนวยาวขนานกน เมอแกแตกออกตามยาว มสนเหนอเกสรเพศผ (anthwe-

crest) แผเปนแผนแบน หรอรปรางเรยวยาว

เกสรเพศเมย มรงไขฝงอยใตฐานรองดอก (inferior ovary) พรรณไมสวนใหญในเผา

Alpineae, Hedychieae และ Zingibereae รงไขม 3 หอง (locules) และออวล (ovule) ตดแบบพ

ลาเซนตารอบแกนรวม (axile placenta) บางชนดม 1 หองและออวลตดแบบพลาเซนตาทฐาน ส าหรบ

เผา Globbeae รงไขมชองเดยวและออวลตดแบบพลาเซนตาแนวตะเขบ มออวลจ านวนมาก ในสกล

Alpinia มออวลนอย สวน Scaphochlamys มเพยงออวลเดยว กานเกสรเพศเมยเรยวยาวแนบตดกาน

เกสรเพศผ ทโคนของกานเกสรเพศเมยมตอมน าตอย (nectary) บางชนดลดรปไปเปนแองหรอบางชนด

มามตอมน าตอย

21

21

ผล (fruit) ผลมผลสองแบบคอ แบบแคปซล (capsule) และแบบทมเนอนมเปลอกบางเหนยว

บางชนดเมอกาแตกออก บางชนดไมแตก ผลแกแลวแตกพบเปนจ านวนนอยกวา พบในสกล Globba,

Hedychium, Roscoea และ Zingiber ผลของสกล Alpinia พบวาผลจะแตกออกเมอบบเบาๆ แตจะ

ไมแตกเอง

เมลด (seed) รปร (elliptic) หรอรปไข (ovate) มมมทคอนขางแขง มเยอหมบางๆ ภายใน

เมลดประกอบดวยนวเซลลส (nucellus) สขาว มการสะสมแปง เอนโดสเปรม อยลอมออวลบรเวณโคน

ของเมลดมเนอเยอ (plug) อดอยแนนและเมอเมลดงอกรากแรกเกด (radicle) จะดนเนอเยอนใหหลด

ไป (สรพล, 2543)

2.3 การกระจายพนธของพชวงศขง

พชวงศขงพบทวไปในเขตรอน มการกระจายพนธอยในบรเวณเอเชยตะวนออกเฉยงใต พบ

หนาแนนในแถบมาเลเซย สมาตรา บอรเนยว ชวา อนโดนเซย ไทย และแพรกระจายพนธทวไปใน

เอเชยเขตรอน เชน จนตอนบน อนเดย และพมา ทวโลกมประมาณ 50 สกล 1,500 ชนด ส าหรบใน

ประเทศไทยอาจพบไดประมาณ 26 สกล 300 ชนด (Larsen and Larsen, 2006)

2.4 การขยายพนธพชวงศขง

2.3.1 เมลด (seed) พบวาขงตดเมลดไดยากในประเทศไทย ดงนนผปลกเลยงจะตองหมน

สงเกตดอกแหงถาตองการเกบเมลดพนธ ควรเพาะเมลดในวสดเพาะทคณสมบตเปนกรดเลกนอยระบาย

น าด และกลบดวยวสดเพาะบาง ๆ เวลาการงอกของเมลดไมแนน แตงอกเรวเมอเปรยบเทยบกบเมลด

ธรรมรกษา

2.3.2 ใชตะเกยง (Aerial offshoots) ชอดอกของขงแดงเมอแกจะสรางตะเกยง หรอหนอเลก

ๆ ทโคนกลบประดบ สามารถแยกตะเกยงออกจากชอดอกและปลกไดทนท แตจะใหผลดถาตะเกยงมา

ช าใหเกดรากกอน โดยจะมการสรางราก 4-8 สปดาหหลงการช า

2.3.3 การแยกหนอ (Division) กงหนอใหมจะเกดทสวนบนของเหงาของตนแม การแยกหนอ

มกท าโดยใชหนอทไมแกเกนไปนก ใหมสวนของเหงายาวประมาณ 5 นว และสวนของตนเทยมยาว 8-

12 นว แลวน ามาปกช าในกระบะช า หรอถงพลาสตก

2.3.4 การเพาะเลยงเนอเยอ (Tissue Culture) การน าเอาชนสวนใดชนสวนหนงของพช ไมวา

จะเปนอวยวะ เนอเยอเซลลหรอเซลลทไมมผนงทเรยกวา Protoplast มาเลยงในอาหารวทยาศาสตรซง

22

22

ประกอบดวยแรธาต น าตาล วตามน และฮอรโมนพชในสภาพปลอดจลนทรย และอยในสภาวะควบคม

สงแวดลอม ไดแก อณหภม แสง ความชน (อรด, 2539)

2.5 ประโยชนของพชวงศขง

2.4.1 ใชเปนอาหาร เชน น าขงมาผด หรอรบประทานสด ขงมฤทธอน ชวยขบเหงอ ไลความ

เยน ขบลม แกทองอด ทองเฟอ ชวยใหเจรญอาหาร และท าใหรางกายอบอน ในทางยานยมใชขงแก

เพราะขงยงแกจะยงเผดรอนและจะมใยอาหารมาก รกษาอาการคลนไสอาเจยน ไขหวด อาการไอ ขบ

เสมหะ อาการปวดประจ าเดอน แผลทเกดจากไฟไหมหรอถกน ารอนลวก อาการปวด ขา ดอกและล า

ตนออนใชรบประทานเปนผกสด

2.4.2 ใชเปนเครองเทศ แตงกลน รสของอาหาร และเครองดม เชน ขาเปนเครองเทศทใชแตง

กลนอาหารและดบกลนคาวพวกเนอสตวตางๆ เชน ตมย าปลา ขาวตมปลา ตมขาไก เปนสวนผสมใน

น าพรกเครองแกงตางๆ นอกจากนยงใชเปนสวนผสมของลกแปงทใชท าขาวหมากและเหลา ดอกและล า

ตนออนใชรบประทานเปนผกสด

2.4.3 เปนพชสมนไพร เชน ขงแกลมในทองอดแนน ขมนแกโรคปวดทองจากโรคกระเพาะ ไพล

มสรรพคณบรรเทาอาการหอบหด บรรเทาอาการอกเสบ ปวดบวม และบรรเทาอาการปวดกลามเนอ

กระวานสวนทน ามาใช ลก รสเผดรอนหอม ขบเสมหะ ขบลม ขบโลหต บ ารงธาต กระจายเลอดและลม

ใหซาน

2.4.4 ปลกเปนไมไมดอกไมประดบ เชน มหาหงส ดาหลา ขงแดง ใชปลกประดบตามสวน

2.4.5 ปลกเพอจ าหนาย เชน ขง ขมน กระวาน ขา (สรพล, 2543)

2.6 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของตบหมบ (Kaempferia marginata Carey ex Roscoe.)

ตบหมบ (Kaempferia marginata Carey ex Roscoe.) มชอเรยกอนอก เชน เปราะเถอน

เสนหจนทรหอม (สรพล, 2543) ล าตนเหนอดน สง 3-7 ซม. กาบใบทไมมแผนใบ ม 3 ใบ ยาวประมาณ

3 ซม. ใบ ม 2 ใบ แผนใบ รปกลม ยาว 8-16 ซม. กวาง 6-12 ซม. ปลายใบแหลมหรอมตงแหลม ฐาน

ใบมนหรอรปลม ขอบใบเรยบ สมวงแดง ผวใบดานบนเกลยง ผวใบดานลางสมวงแดง มขนสนนมสขาว

แบนราบแนบชดพนดน กานใบไมม กาบใบ ยาวประมาณ 5 ซม. ลนใบ รปสามเหลยม ยาวประมาณ 4

มม. ชอดอก เกดทปลายยอดล าตนเหนอดน ยาว 5.5-6 ซม. กวาง 1.3-1.6 ซม. กานชอดอก ยาว

ประมาณ 1 ซม. ใบประดบ รปหอก ยาว 3.5-3.8 ซม. กวางประมาณ 1 ซม. ปลายเรยวแหลม ผว

23

23

เกลยง เนอบาง สเขยว ใบประดบยอย รปแถบ ยาว 3-3.2 ซม. กวางประมาณ 0.3 ซม. ดอก ม 6-8

ดอก สขาว หลอดกลบเกลยง ยาว 2.5-3 ซม. หลอดกลบดอก ยาว 3-4 ซม. แฉกบน รปรถงรปขอบ

ขนาน ยาวประมาณ 2.5 ซม. กวางประมาณ 0.5 ซม. ปลายรปคม เรยวแหลม แฉกขาง รปร ยาว

ประมาณ 2.5 ซม. กวางประมาณ 0.3 ซม. ปลายมน กลบปาก รปไขกลบ ยาว 3.5-4 ซม. กวาง

3.5-3.7 ซม. ปลายม 2 พขนาดใกลเคยงกน รอยเวาระหวางพลกประมาณ 1.7 ซม. ปลายพหยกมน

ขอบสขาว กลางกลบปากมสมวง เกสรเพศผทเปนหมน ยาว 2-3 ซม. กวาง 1-1.5 ซม. ปลายคอนขาง

แหลม สขาว เกสรเพศผ กานเกสรเพศผ ยาวประมาณ 1 มม. กวางประมาณ 5 มม. สนเหนออบเรณ

รปกงสเหลยมจตรส ยาวประมาณ 5 มม. กวางประมาณ 5 มม. สขาว ปลายมน ปลายม 2 พ รอยเวา

ระหวางพลก ประมาณ 5 มม. อบเรณ ยาวประมาณ 6 มม. กวางประมาณ 4 มม. เกสรเพศเมย รงไข

ยาว 2-3 มม. กวาง 3-4 มม. ผวเกลยง ตอมน าตอย ไมม ราก รากสะสมอาหารคลายรากของกระชาย

ปลายรากมปมสะสมอาหารรปรหรอรปไข เหงาสน ขนาดเลกเจรญไปทางดานขาง ผล รปร ยาว

ประมาณ 2.5 ซม. กวางประมาณ 1.3 ซม. ผวเกลยง สขาว ตรงปลายผลมสเขยว เมลด มจ านวนมาก

รปร สน าตาลหรอสเขยว มเยอหมเมลดสขาว

นเวศวทยา ปาเตงรง ออกดอกตนเดอนมถนายนถงปลายสงหาคม (สรพล, 2543)

2.7 ลกษณะพฤกษศาสตรของกระเจยวขาว (Curcuma parviflora)

หวรปไข ขนาด 2 x 1.5 ซม. เหงาแตกสาขา กวาง 5-6 มม. ภายในมสขาว ล าตนเหนอดนสง

ประมาณ 50 ซม. ใบรปรแกมขอบขนาน ขนาด 19-34 x 6-8 ซม. สเขยวตลอดแผนใบ ผวใบดานบน

เกลยง ดานลางมขน ชอดอกเกดจากเหงาและเกดกอนใบ กานชอยาว 5-12 ซม. มขนคลมแนน ชอดอก

ยาวประมาณ 5 ซม. ใบประดบรปร ปลายเรยวแหลมและมกโคงออก ผวเกลยงทง 2 ดาน มสขาว กลบ

ดอกและสเตมโนดมสขาว สเตมโนดรปร ปลายมน ดานในมขน กลบปากรปไขกลบ ปลายนนขนและ

แยก 2 แฉก สขาวและมแถบสเหลองกลางแผน อบเรณมเดอยเปนแทง ปลายมน ยาวประมาณ 5 มม.

ชมาดานหนาเกอบตงฉากกบอบเรณ รงไขผวเกลยง ผลทรงไขกลบขนาดประมาณ 15 x 8 มม. เมลด

ทรงร ขนาด 4 x 1.5 มม. มเยอหมเมลดสขาว

การกระจายพนธและนเวศวทยา ในประเทศไทย พบทางภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

และภาคตะวนออก ขนในปาผลดใบทระดบความสงจากระดบน าทะเลตงแต 80-1,300 ม. ออกดอก

ตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนมถนายน ตางประเทศพบในประเทศลาว

ประโยชน ชอดอกออนใชรบประทานเปนผก

24

24

กระเจยวชนดนมลกษณะเดนทสามารถจ าแนกไดงายคอ ดอกสขาวมแถบสเหลองแนวเสนกลาง

กลบปาก และเดอยอบเรณขนาดใหญ (จรญ และพวงเพญ, 2555)

2.8 ลกษณะพฤกษศาสตรของกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.)

เปนพชลมลกอายหลายป สวนเหนอดนสงประมาณ 50 ซม. ทงใบชวงฤดแลง ใบเดยว รปร

แกมขอบขนาน สเขยวตลอดแผนใบ ผวใบดานบนเกลยง ดานลางมขน ชอดอกเกดจากเหงาและเกด

กอนใบ ใบประดบรปร ปลาเรยวแหลมและมกโคงออก ผวเกลยงทง 2 ดาน มสขาว กลบดอกและสเตม

โนดสขาว สเตมโนดรปร ปลายมน ดานในมนขน กลบปากรปไขกลบ ปลายนนขนและแยก 2 แฉก ส

ขาวและมแถบสเหลองกลางแผน อบเรณมเดอยเปนแทงปลายมน ชมาทางดานหนาเกอบตงฉากกบอบ

เรณ

การกระจายพนธและนเวศวทยา

พบทางภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออก ในปาผลดใบ ตางประเทศพบ

ในลาว

ประโยชน รบประทานชอดอกออนเปนผก (จรญ, 2559)

2.9 ลกษณะพฤกษศาสตรของวานชกมดลก (Curcuma zanthorrhiza Roxb.)

เปนพชลมลกอายหลายป หวรปไขขนาด 10-12 x 6-8 ซม. เหงาขนาดใหญ ภายในมสเหลอง

เขมหรอสสม ล าตนเหนอดนสง 1-1.2 ม. ใบรปใบหอก ขนาดประมาณ 65x 18 ซม. ผวใบดานลางมขน

สนนม สเขยว มแถบสมวงแดงขนาบตามแนวสองขางของเสนกลางใบ ชอดอกเกดจากเหงา กานยาว

ประมาณ 20 ซม. ชอยาวประมาณ 30 ซม. ใบประดบสวนลางรปไข ปลายมน มสเขยว อาจมแตมยส

มวงตรงสวนปลาย ใบประดบสวนยอด สชมพเขมหรอแดง ปลายแหลม กลบดอกสชมพอมแดง สเตม

โนดรปไขกลเบยว ปลายมนหรอปลายตด สเหลองออน กลบปาก ปลายแยก 3 พ ชดเจน พกลางเวาตน

สเหลองและเหลองเขมขนบรเวณกลางแผน มขนตามแนวแถบกลางแผนทง 2 ดาน อบเรณ มเดอย

ปลายแหลม ชลง ยาวประมาณ 3 มม. รงไขคอนขางกลม ขนาดยาวประมาณ 5 มม. มขนคลมแนน

การกระจายพนธและนเวศวทยา

เปนพชปลกทวไป แทบทกภาคของประเทศไทย ตางประเทศพบเปนพชปลกในอนเดย พมา

จน คาบสมทรมาเลเซยและอนโดนเซย ไมพบในธรรมชาต

25

25

ประโยชน ล าตนใตดนใชเปนสมนไพร แกมดลกพการ แกปวดมดลก ชกมดลกเขาอหลงคลอด

บตร (จรญ และพวงเพญ, 2555)

2.10 ลกษณะพฤกษศาสตรของกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Roscoe ex Sm.)

เปนพชลมลกอายหลายป ไมลมลกมเหงา ดานในสเหลองออน มกลนหอมฉน ล าตนเทยมสง 1-

1.5 ม. ไมทงใบ ใบเดยว เรยงสลบระนาบเดยว รปใบหอกกวาง 2.5-6 ซม. ยาว 24-33 ซม. ปลายเรยว

แหลม โคนสอบ ขอบเรยบ แผนใบเกอบเกลยง หรอดานลางมขนยาวหาง ลนใบบางคลายกระดาษ ยาว

1.75-2 ซม. กาบใบคลายเกลด สเขยว กานชอดอกตงตรง ชอดอกแบบชอเชงลด ออกจากเหงา รป

ทรงกระบอกถงรปไข ปลายมน ใบประดบรปไขกลบเมอออนสเขยว เมอแกสแดง ขอบดานบนนน ปลาย

กลมกวาง มขนเลกนอย ใบประดบยอยรปแถบถงรปใบหอก ยาว 3-3.5 ซม. กลบเลยงเชอมตดกนเปน

หลอด ปลายแยก 1 ดาน ยาวประมาณ 2 ซม. สขาว ปลายหยกซฟน 3 ซ กลบดอกเชอมตดกนเปน

หลอด ยาวประมาณ 5 ซม. สเหลองออน ขอบหยกมน ปลายแยกเปน 3 แฉก แฉกกลางรปขอบขนาน

ปลายเวาลก แฉกดานขางรปไข เกสรเพศผเปนหมน ดานขางเชอมตดกบกลบปาก เกสรเพศผยาว

ประมาณ 1 ซม. อบเรณสเหลองออน แกนอบเรณมรยางคคลายจงอยลอมรอบกานยอดเกสรเพศเมย รง

ไขอยใตวงกลบ ม 3 ชอง เกลยง แตละชองมออวลจ านวนมาก ผลแบบผลแหงแตก รปขอบขนาน ยาว

ประมาณ 1.5 ซม.

การกระจายพนธและนเวศวทยา

พบในแถบเขตรอนและกงรอนของเอเชย ในประเทศไทยพบไดทกภาคของประเทศ ปลกทวไป

หรอพบตามชายปาหรอพนทรกรางความสงตงแตใกลระดบน าทะเลจนถงประมาณ 1,200 ม. ออกดอก

เดอนมถนายนถงกนยายนเปนผลเดอนตลาคมถงมกราคม

ประโยชน เหงาเปนยาบ ารงธาต ขบลม (สมราน, 2553)

2.11 เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอกบการขยายพนธพช

เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอ สามารถน ามาประยกตใชในการขยายพนธพชทมคณคา

ทางเศรษฐกจ พชหายากหรอพชใกลสญพนธ ใหไดจ านวนมากในเวลารวดเรว และไดพชทมลกษณะทาง

พนธกรรมเหมอนเดม แตการประสบความส าเรจในการเพาะเลยงเนอเยอนนขนกบชนดพช สตรอาหาร

ทเหมาะสมและสภาวะในการเพาะเลยง ดงนนจงจ าเปนทตองทราบเบองตนวา สภาพในการเพาะเลยง

และสตรอาหารใดทเหมาะสมในเพาะเลยงเนอเยอพชแตละชนดใหไดจ านวนมาก มการศกษาปจจย

26

26

ตางๆทมผลตอการเพาะเลยง โดย Skoog and Miller (1957) พบวา ความสมดลของฮอรโมนระหวาง

ออกซนและไซโตไคนนมผลตอการเจรญเตบและการเปลยนแปลงของเนอเยอไปเปนตนหรอราก

ปจจบนฮอรโมนพชจงเขามามบทบาททส าคญตอการประสบความส าเรจในการเพาะเลยงเนอเยอ ม

รายงานการประสบความส าเรจมากมายเกยวกบการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขง เชน Sharma and

Singh (1995); Khatun et al. (2003) สวนในสกลขมน (Curcuma) มรายงานการผลของแสง น าตาล

ฮอรโมน ตอการชกน าพชสกลนใหเกดแคลลสและเกดเปนตนใหม (Nayak, 2000; Prathanturang et

al., 2003; สพตรา และกอบเกยรต, 2548) อนพนธ และพนธตรา (2549) พบวาอาหารสตร MS ทเตม

TDZ ความเขมขน 0.5 mg/ml สามารถชกน าใหเกดยอดไดมากสด และสตร MS ทเตม NAA ความ

เขมขน 2.0 mg/ml ชกน าใหเกดรากไดสงสด

2.12 การเพาะเลยงเนอเยอพชสกลเปราะ (Kaempferia)

Chirangini et al. (2005) ศกษาการขยายพนธ Kaempferia galanga L. และ K. rotunda

L. ในหลอดทดลอง โดยใชตาเหงาน ามาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตม IAA, NAA, 2,4-D, Kinetin,

BAP, IAA รวมกบ Kinetin และ NAA รวมกบ BAP ทความเขมขนแตกตางกน พบวาตาเหงาของ K.

galanga L. ทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน IAA 5.70 ไมโครโมล และเตมฮอรโมน IAA

0.57 ไมโครโมล รวมกบ Kinetin 4.65 ไมโครโมล พบวามจ านวนยอดเฉลยมากทสด 3.67±0.42

ยอด/ชนสวน และตาเหงา K. rotunda L. ทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA 2.69

ไมโครโมล รวมกบ BAP 2.22 ไมโครโมล พบวามจ านวนยอดเฉลยมากทสด 6.10±0.34 ยอด/ชนสวน

เมอยายตนออน K. galanga L. มาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP 4.44 ไมโครโมล

พบวาเกดยอดเพมขนจ านวน 13 ยอด และเมอยายตนออน K. rotunda L. มาเพาะเลยงบนอาหารสตร

MS ทเตมฮอรโมน NAA 2.69 ไมโครโมล รวมกบ BAP 2.22 ไมโครโมล พบวาเกดยอดเพมขนจ านวน 9

ยอด เมอน าเหงา K. galanga L. มาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตม IAA 2.85 ไมโครโมล พบวา

เหงาทเพาะเลยงพฒนาเปนแคลลส เมอยายแคลลสมาเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน NAA 2.69 ไม

โครโมล และ BAP 2.22 ไมโครโมล พบวาแคลลสพฒนาเกดเปนตนออน ตนกลาทมอาย 3 เดอน เมอ

ยายลงปลกในกระถางพลาสตกทมสวนผสมของดน และปยคอก พบวามอตราการรอดชวต 80-90%

Chithra et al. (2005) ศกษาวธการขยายพนธ K. galanga L. ในหลอดทดลอง โดยใชสวน

ของเหงาทยงไมแก น าไปผานน าไหล ลางดวยผงซกฟอก 5 นาท ลางน ากลนทผานการฆาเชอแลว

ฆาเชออกครงดวย HgCl2 0.1% เปนเวลา 10-12 นาท ลางตอดวยน ากลนทนงฆาเชอ 3 ครง ครงละ 5

27

27

นาท ตดใหไดขนาดพอเหมาะ น าไปเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA, Kinetin, IAA,

NAA, BA รวมกบ IBA ทความเขมขนแตกตางกน พบวาเหงาทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA

8.87 ไมโครโมล รวมกบ IBA 2.46 ไมโครโมล มเปอรเซนตการเกดยอดมากทสด 90% จ านวนยอดเฉลย

6.2 ยอด/ชนสวน เมอยายยอดทไดจากการเพาะเลยงเหงามาเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA, IBA

และ silver nitrate ทระดบความเขมขนตางกน พบวามจ านวนยอดเฉลย 12.1 ยอด/ชนสวน

Kalpana and Anbazhan (2009) ศกษาการขยายพนธ K. galanga L. ในหลอดทดลอง

ดวยการเพาะเลยงตาเหงา น าตาเหงามาผานน าไหล 30 นาท ลางฆาเชอดวยเดทตอล 5% เปนเวลา 10

นาท น าไปแชในเอทานอล 70% เปนเวลา 2 วนาท ลางดวยน ากลนทนงฆาเชอแลว 5 ครง น าไปฟอก

ฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรด 5% เปนเวลา 10 นาท ลางดวยน ากลนทนงฆาเชอ 5 ครง ตดใหได

ขนาดพอเหมาะ น าตาเหงาไปเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA, BA รวมกบ NAA, BA

รวมกบ IBA ทระดบความเขมขนแตกตางกน พบวาตาเหงาทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA

2.0 มก/ล รวมกบ NAA 0.2 มก/ล มเปอรเซนตการเกดยอดมากทสด 85% น าตนกลาทมยอดและราก

แขงแรงยายลงปลกในกระถางพลาสตกทมสวนผสมของดนปลก ทราย และเวอรมคเลต (vermiculate)

(อตราสวน 1:1:1) พบวามอตราการรอดชวต 81%

Kochuthressia et al. (2012) ศกษาการเพมจ านวน K. galanga L. ดวยวธการเพาะเลยง

เนอเยอโดยใชสวนของเหงา อาย 2 เดอน น ามาผานน าไหล 20 นาท แชในผงซกฟอก 5 นาท จากนน

ฆาเชอดวยเอทานอล 70% เปนเวลา 1 นาท ลางดวยน ากลนทนงฆาเชอ ฆาเชออกครงดวย HgCl2

ความเขมขน 0.1% เปนเวลา 5 นาท ลางตอดวยน ากลนทนงฆาเชอ 5 นาท ตดใหไดขนาดพอเหมาะ

น าไปเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP, Kinetin และ BAP รวมกบ Kinetin ทความ

เขมขนแตกตางกน พบวาตาเหงาทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 2.0 มก/ล รวมกบ Kinetin

1.0 มก/ล มเปอรเซนตการเกดยอดมากทสด 85.7% น าตนกลาทมยอดและรากแขงแรง ยายมาปลกใน

ถวยพลาสตกทมสวนผสมของดน ทราย และ ปยคอก (อตราสวน 1:1:2) พบวามอตราการรอดชวต

100%

Parida et al. (2010) ศกษาการเพมจ านวน K. galanga L. ในหลอดทดลองดวยเทคนคการ

เพาะเลยงเนอเยอโดยใชสวนของเหงา น าเหงามาผานน าไหล ลางดวยผงซกฟอก 3-5 นาท ลางดวยน า

กลนทนงฆาเชอแลว ฆาเชอดวย HgCl2 0.1% ในตปลอดเชอ เปนเวลา 8-10 นาท ลางดวยน ากลนทนง

ฆาเชอ 3-4 นาท น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA, BA รวมกบ IAA, BA รวมกบ

IBA, BA รวมกบ NAA และ BA รวมกบ IAA รวมกบ Ads (adenine sulphates) ทความเขมขน

28

28

แตกตางกน พบวาเหงาทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 1 มก/ล รวมกบ IAA 0.5 มก/ล มอตรา

การเกดยอดสงสด 11.5±0.6 หนอ/ชนสวน ความยาวยอดเฉลย 10.8±0.6 ยอด/ชนสวน น าตนกลาทม

ยอดและรากแขงแรง ไปปรบสภาพในเรอนกระจก เปนเวลา 30 วน ยายปลกในกระถางทมสวนผสม

ของดน ทราย และปยคอก (อตราสวน 1:1:1) พบวามอตราการรอดชวต 95%

Rahman et al. (2004) ศกษาการเพาะเลยงโคนใบของ K. galanga L. เพอชกน าใหเกด

แคลลส และชกน าแคลลสใหเกดโซมาตกเอมบรโอ โดยน าโคนใบมาเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตม

ฮอรโมน 2,4-D, 2,4-D รวมกบ BA ทความเขมขนแตกตางกน เพาะเลยง 7 สปดาห พบวาโคนใบท

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตม 2,4-D 1.5 มก/ล รวมกบ BA 1.0 มก/ล มเปอรเซนตการเกดแคลลส

มากทสด 85% เมอยายแคลลสทไดจากการเพาะเลยงโคนใบมาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตม

ฮอรโมน BA รวมกบ NAA และ BA รวมกบ IBA ทความเขมขนแตกตางกน เพาะเลยง 10 สปดาห

พบวาแคลลสทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 2.0 มก/ล รวมกบ NAA 1.0 มก/ล ม

เปอรเซนตการเกดโซมาตกเอมบรโอมากทสด 75% และมจ านวนโซมาตกเอมบรโอมากทสด 35.4

โซมาตกเอมบรโอ เมอน าตนกลาทมยอดและรากสมบรณ แขงแรง ยายออกปลกในกระถางพลาสตกทม

สวนผสมของดนปลก ทราย และปยหมก (อตราสวน 2:2:1) มอตราการรอดชวต 85%

Rahman et al. (2005) ศกษาการขยายพนธ K. galanga L. ในหลอดทดลอง โดยใชสวนของ

เหงาทเจรญเตมท มาผานน าไหล 20 นาท ฆาเชอในตปลอดเชอดวย mercuric chloride (HgCl2) 12

นาท ลางตอดวยน ากลนทนงฆาเชอ 3 ครง น าเหงาไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA,

BA รวมกบ NAA และ BA รวมกบ IBA ทความเขมขนแตกตางกน เพาะเลยง 3 สปดาห พบวาเหงาท

เพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 1.0 มก/ล รวมกบ NAA 0.1 มก/ล มเปอรเซนตการเกดยอดมาก

ทสด 100% จ านวนยอดเฉลย 20.50±1.80 ยอด/ชนสวน ยายยอดขนาดเลกทไดจากการเพาะเลยง

เหงาไปเพาะเลยงในอาหาร MMS2 ทเตมฮอรโมน NAA, IBA และ IAA ทความเขมขนตางกน พบวายอด

ขนาดเลกทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน IBA 0.2 มก/ล มเปอรเซนตการเกดรากมากทสด 100%

จ านวนรากเฉลย 12.4±1.23 ราก/ชนสวน น าตนกลาทมยอดและรากแขงแรง ยายลงปลกในกระถาง

พลาสตกทสวนผสมของดน ทราย และปยหมก (อตราสวน 2:2:1) มอตราการรอดชวต 85%

2.13 การเพาะเลยงเนอเยอพชสกลขมน (Curcuma)

Nayak (2000) ศกษาการเพมจ านวนยอดและการเกดเปนตนใหมของวานนางค า (Curcuma

aromatic Salisb.) จากการเพาะเลยงยอดทงอกใหมในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบ

29

29

ความเขมขน 1-7 มก/ล เพยงอยางเดยว หรอเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 1-5 มก/ล รวมกบ

ฮอรโมน Kinetin ทระดบความเขมขน 0.5-1 มก/ล พบวา ยอดทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA

5 มก/ล ชกน าใหยอดเพมจ านวนมากทสด 3.3 ยอด/ชนสวนพช และเกดรากรวมดวย

Prathanturarug et al. (2003) ศกษาการเพมจ านวนยอดของขมนชน (C. longa L.) พบวา

เมอเพาะเลยงตายอด (terminal bud) ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน

18.17 µM เปนเวลา 4 สปดาห จะชกน าใหเกดยอดเฉลย 2.22 ยอด/ชนสวนพช จากนนยายไป

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทไมเตมสารควบคมการเจรญเตบโตเปนเวลา 8 สปดาห สามารถชกน าให

เกดยอดเฉลย 7.12 ยอด/ชนสวนพช และเมอเพาะเลยงเปนเวลา 12 สปดาห มยอดจ านวนเฉลย 18.22

ยอด/ชนสวนพช

Prakash et al. (2004) ศกษาการเกดตนใหมของขมนขาวปา (C. amada Roxb.) พบวา เมอ

เพาะเลยงตาเหงา (rhizome bud) ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 4.44

µM และฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 1.08 µM จะชกน าใหเกดยอดมากทสด จ านวน 16.4

ยอด/ชนสวนพช และเพาะเลยงกาบใบ (leaf sheath) เพอชกน าใหเกดแคลลส ในอาหารสตร MS

ทเตมฮอรโมน 2,4-D ทระดบความเขมขน 9.0 µM พบวาสามารถชกน ากาบใบใหเกดแคลลสได 75%

เปนแคลลสแบบเกาะกนกงหลวม (semi-friable callus) จากนนยายแคลลสไปเพาะเลยงในอาหารสตร

MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 8.88 µM และฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 2.7

µM สามารถชกน าแคลลสใหเกดยอดประมาณ 8 ยอด/ชนแคลลส

Bharalee et al. (2005) ศกษาการขยายพนธขมนมวง (C. caesia Roxb.) และขมนออย

พบวา เมอเพาะเลยงตาเหงาขมนมวง ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 4

มก/ล และฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 1.5 มก/ล จะชกน าใหยอดเพมจ านวนมากทสด 3.5

ยอด/ชนสวนพช และเพาะเลยงขมนออยในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 1

มก/ล รวมกบฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล จะชกน าใหยอดเพมจ านวนมากทสด 4.5

ยอด/ชนสวนพช และเมอเพาะเลยงขมนมวงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน IAA ทระดบความเขมขน

0.5 มก/ล จะชกน าใหเกดรากมากทสด 9.2 ราก/ชนสวนพช และ 8.9 ราก/ชนสวนพช ในขมนออย

Loc et al. (2005) ศกษาการขยายพนธขมนออย ดวยการเพาะเลยงเนอเยอจากตาเหงาท

งอกใหม (rhizome sprout) โดยชกน าใหเกดยอดจากตาเหงาในอาหารสตร MS ทมน าตาลซโครส

20 ก/ล วน 5 ก/ล เตมน ามะพราว 20% และฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 0.5-5 มก/ล ตดยอด

ไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS รวมกบน ามะพราว 20% และเตมฮอรโมน BA และ Kinetin ทระดบ

30

30

ความเขมขนตางกนเพยงอยางเดยวหรอทเตมรวมกบฮอรโมน IBA หรอ NAA พบวา อตราการเพม

จ านวนยอดเฉลย 5.6 ยอด/ชนสวนพช เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS รวมกบน ามะพราว 20%

ฮอรโมน BA ความเขมขน 3 มก/ล และฮอรโมน IBA ความเขมขน 0.5 มก/ล เปนเวลา 30 วน

Prathanturarug et al. (2005) ศกษาการเพมจ านวนยอดของขมนชน โดยการเพาะเลยง

ชนสวนตา (bud explants) พบวา เมอเพาะเลยงชนสวนตาเปนเวลา 1 สปดาห ในอาหารเหลวสตร

MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 72.64 µM กอนน าไปเพาะเลยงในอาหารแขงสตร MS

ทไมเตมสารควบคมการเจรญเตบโตเปนเวลา 8 สปดาห มอตราการเกดตนใหมเพมขนเปน 11.4

ยอด/ชนสวนพช

Shukla et al. (2007) ศกษาการขยายพนธอาวแดง (C. angustifolia Roxb.) ในหลอด

ทดลอง โดยเพาะเลยงตาเหงาในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 3 มก/ล

พบวา มจ านวนยอดเฉลย 1.87 ยอด/ชนสวนพช จากนนยายชนสวนยอดทไดไปเลยงในอาหารสตร MS

ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 3 มก/ล รวมกบ adenine sulfate 25 มก/ล เพอชกน าให

ยอดเพมจ านวน มจ านวนยอดเฉลย 6.9 ยอด/ชนสวนพช

Stanly and Chan (2007) ศกษาการขยายพนธ C. zedoaria Roscoe และ Z. zerumbet

Smith จากตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง น าตนออน C. zedoaria Roscoe และ Z. zerumbet

Smith มาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA รวมกบ IBA ทความเขมขนแตกตางกน

เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห พบวาตนออน C. zedoaria Roscoe ทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ท

เตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ IBA 0.5 มก/ล ชกน าใหเกดยอดมากทสด 2.3 ยอด/ชนสวนพช

และตนออน Z. zerumbet Smith ทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล

รวมกบ IBA 0.5 มก/ล ชกน าใหเกดยอดมากทสด 3.9 ยอด/ชนสวนพช

Theanphong et al. (2010) ศกษาผลของสารควบคมการเจรญเตบโตในการขยายพนธวาน

มหาเมฆ (C. aeruginosa Roxb.) โดยเพาะเลยงตาเหงาในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA หรอ

Kinetin ทระดบความเขมขน 1, 3, 5 และ 7 มก/ล โดยเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน

BA ทระดบความเขมขน 1, 3, 5 และ 7 มก/ล รวมกบฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล

และเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน Kinetin ทระดบความเขมขน 1, 3, 5 และ 7 มก/ล

รวมกบฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล เปนเวลา 5 สปดาห พบวา เมอเพาะเลยงใน

อาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 1 มก/ล รวมกบฮอรโมน NAA ทระดบความ

31

31

เขมขน 0.5 มก/ล สามารถชกน าใหเกดรากมากทสด 10 ราก/ชนสวนพช และสามารถชกน าใหเกดยอด

1.29 ยอด/ชนสวนพช ความสงของยอดเฉลยสงทสด 3.56 ซม.

Raihana et al. (2011) ศกษาการเพาะเลยงตาเหงาขมนขาว (C. mangga Val.) ในหลอด

ทดลอง โดยเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP, IAA และ NAA ทระดบความเขมขน

แตกตางกน เปนเวลา 10 สปดาห พบวา เมอเพาะเลยงตาเหงาในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ท

ระดบความเขมขน 9 มก/ล เหมาะสมในการชกน าใหยอดเพมจ านวน ในขณะทเพาะเลยงในอาหารสตร

MS ทเตมฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 1 มก/ล ใหจ านวนรากสงสด จากนนน าชนสวนพชมา

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP และฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขนแตกตางกน

เปนเวลา 4 สปดาห พบวา เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP 3 มก/ล รวมกบ

ฮอรโมน NAA 1 มก/ล ชกน าใหยอดเพมจ านวนมากทสด 2.2 ยอด/ชนสวนพช

Zhang et al. (2011) ศกษาการเกดตนใหมของ C. soloensis Val. จากตาเหงาทงอกใหม

โดยชกน าใหเกดยอดโดยตรงและการชกน าใหเกดยอดจากชนสวนแคลลส พบวาการชกน าใหเกดยอด

โดยตรง เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 2.5 µM ท าใหเกด

ยอดจ านวนมากกวาเมอเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA ถง 3 เทา มจ านวนยอดเฉลย 18.7

ยอด/ชนสวนพช เมอเทยบกบการเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 40 µM ม

จ านวนยอดเฉลย 5 ยอด/ชนสวนพช จากนนยายชนสวนยอดทไดจากการเพาะเลยงในอาหารสตร MS

ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 2.5 µM ไปเลยงในอาหารทไมเตมสารควบคมการเจรญเตบโต

เพอปรบสภาพ การชกน าใหเกดยอดจากการเพาะเลยงชนสวนของแคลลส เมอเพาะเลยงในอาหารท

เตมฮอรโมน TDZ ความเขมขน 2.5 µM รวมกบฮอรโมน BA ความเขมขน 2 µM และฮอรโมน 2,4-D

1.2 µM มเปอรเซนตการเกดแคลลสเฉลย 91.1% และเมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน

TDZ 2.5 µM รวมกบฮอรโมน BA 9 µM และฮอรโมน NAA 1.2 µM ชกน าแคลลสใหเกดยอดเฉลย

7.1 ยอด/แคลลส ยอดทเกดใหมเมอยายไปเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 2.5

µM ชกน าใหยอดเพมจ านวนมากขน

Chong et al. (2012) ศกษาผลของวธการเพาะเลยงและการผาชนสวนพชในการขยายพนธ

ขมนออยในหลอดทดลอง น ายอดขมนออยในสภาพปลอดเชอมาผาตามยาวและไมผาตามยาว น ามา

เพาะเลยงในขวดรปชมพทมอาหารแขงและอาหารเหลวสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ

ฮอรโมน IBA 0.5 มก/ล พบวาเมอเพาะเลยงในอาหารเหลว มอตราการเกดยอดเฉลย 2.2 ยอด/ชนสวน

พช ซงมจ านวนมากกวาเพาะเลยงในอาหารแขง โดยมอตราการเกดยอด 1.7 ยอด/ชนสวนพช และการ

32

32

เพาะเลยงในอาหารเหลวมขนาดของยอดใหญกวาและมน าหนกสดมากกวาเพาะเลยงในอาหารแขง

หลงจากเพาะเลยง 3 สปดาห ยอดขมนออยทผาตามยาว มอตราการเกดยอด 3.6 ยอด/ครงซกของยอด

และเกดยอดเฉลย 7.0 ยอด/ชนสวนพช ส าหรบยอดขมนออยทไมผาตามยาว มอตราการเกดยอดเฉลย

4.2 ยอด/ชนสวนพช

Ferdous et al. (2012) ศกษาการขยายพนธขมนขาวปาจากชนสวนตายอดและตาเหงาใน

หลอดทดลอง น ามาเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA หรอฮอรโมน Kinetin ทระดบความ

เขมขน 0, 2, 4, 6, 8 และ 10 µM เพยงอยางเดยวหรอรวมกบฮอรโมน NAA และฮอรโมน IBA ความ

เขมขน 1, 1.5 และ 2 µM พบวา เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 8 µM รวมกบ

ฮอรโมน NAA 1 µM ชกน าใหเกดยอดมากทสด 10 ยอด/ชนสวนพช หลงจากเพาะเลยงเปนเวลา 6

สปดาห

Rahayu and Adil (2012) ศกษาการเพาะเลยงตาเหงาวานชกมดลก (C. xanthorrhiza

Roxb.) ในสภาพปลอดเชอ บนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 0, 1, 2, 3, 5

และ 7 มก/ล ทมและไมมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 0.1 มก/ล พบวา เมอเพาะเลยงในอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 5 มก/ล ชกน าใหเกดยอดและรากมากทสด

2.14 พชวงศขงกบคณคาทางโภชนาการและสารตานอนมลอสระ

ปจจบน กระแสในเรองความหวงใยสขภาพ การปองกน และรกษาอาการเจบปวยก าลงเปน

สงทผบรโภคใหความสนใจเปนอยางมาก ผบรโภคในหลายๆ ประเทศทวโลกไดใหความสนใจในการนา

สมนไพรและผลตภณฑจากสมนไพรมารบประทานหรอเพอใชบารงรกษาสขภาพ พชหลายชนดในวงศ

ขง เชน สกลขง (Genus Zingiber) เปนพชทมความส าคญทางเศรษฐกจสกลหนงทมการใชประโยชน

อยางกวางขวางในดานสมนไพร และเครองเทศ โดยเฉพาะขง (Z. officinale) ไพล (Z. montanum)

และกระทอ (Z. zerumbet) (พทยา, 2551) ในหลายงานวจยทางวทยาศาสตรไดพสจนวา สารตาน

อนมลอสระมบทบาทส าคญในการลดความเสยงจากการเกดโรคตางๆ เชน โรคมะเรง และโรคหวใจ

(Chew et al., 2008) สารตานอนมลอสระสวนใหญจะอยในกลมของสารประกอบฟนอลก เชน เคอรค

มนอยด (Curcuminoid) เปนตน การพฒนาพชสมนไพรใหไดมาตรฐานจงเปนสงจ าเปนในการผลตพช

สมนไพรใหมคณภาพ โดยประเดนทส าคญคอ สมนไพรจะตองมปรมาณสารส าคญสง แตทวาประเทศ

ไทยมพชวงศขงอยหลายชนด แตยงขาดขอมลพนฐานทางดานการศกษาฤทธตานอนมลอสระ ดงนนจง

33

33

ควรมการวจยเพอใหไดขอมลเบองตนเพอบงชถงศกยภาพของพชวงศขง โดยเฉพาะสกลขงชนดตางๆ ท

พบในประเทศไทย

2.15 ความแปรปรวนทางพนธกรรมกบเทคนคอารเอพด

Random amplified polymorphic DNA (RAPD) เปนเทคนคทใชในปฏกรยา Polymerase

Chain Reaction (PCR) โดยอาศยการสมจบของไพรเมอร (random primer) เพอเพมปรมาณ

deoxyribonucleic acid (DNA) และใชหลกการทวาดเอนเอของสงมชวตแตละชนดจะมความแตกตาง

กนในการเรยงล าดบเบส ไดแก Adenosine(A), Thymine (T), Guanine (G) และ Cytosine (C) ทมการ

สมเอาตวแทนบรเวณใดบรเวณหนงบนสายดเอนเอมาเพมปรมาณเชนเดยวกบขบวนการ DNA

replication ภายในเซลล จากนนน าดเอนเอทเพมปรมาณแลวมาแยกโดยวธ เจลอเลกโทรโฟรซส (gel

electrophoresis) และน าแผนเจลท ไดมาตรวจสอบความแตกตางของลายพมพด เอนเอ (DNA

fingerprinting) ดงนน สงมชวตทมความใกลชดกนมากจะมลายพมพดเอนเอทคลายคลงกน เครองหมาย

RAPD ไดถกน ามาใชในการจ าแนกชนด สรางความสมพนธทางพนธกรรมระหวางสายพนธ (Rout et al.,

1998)

34

34

บทท 3

อปกรณและวธการทดลอง

3.1 พชทใชในการท าวจย

ตวอยางพชทใชในการท าวจยม 4 ชนด ดงตารางท 3.1

ตารางท 3.1 พชทใชในการท าวจย

ล าดบท ชอวทยาศาสตร ชอสามญ สถานทเกบ 1 Keampferia marginata Carey. ตบหมบ/เปราะเถอน มหาสารคาม/

นครราชสมา 2 Curcuma parviflora Wall. กระเจยวขาว มหาสารคาม/

นครราชสมา 3 Curcuma singularis Gagnep. กระเจยวขาว นครราชสมา/บรรมย 4 Curcuma xanthorrhiza Roxb. วานชกมดลก นครราชสมา 5 Zingiber zerumbet (L.) Smith. กระทอ นครราชสมา/บรรมย

3.2 วธการด าเนนการวจย

3.2.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ Keampferia marginata Carey.

1. การเตรยมอาหาร

อาหารทใชเพาะเลยงเนอเยอ คอ อาหารสตร MS (Murashige and Skoog, 1962) ซง

ประกอบดวยธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง เหลก วตามน รวมกบฮอรโมนพช น าตาลซโครส

30 กรม/ลตร ปรบปรมาตร จากนนน าไปปรบคาความเปนกรด-ดาง 5.7-5.8 ดวย 1 N NaOH หรอ 1 N

HCl เตมวน 7 กรม/ลตร น าไปตมวนใหละลาย เมอวนละลาย น าไปนงฆาเชอดวยหมอนงความดนไอน า

ทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนด/ตารางนว เวลา 15 นาท รอใหอาหารแขง แลว

น าไปใชในการเพาะเลยงเนอเยอตอไป

2. ขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ

การทดลองท 1 ศกษาเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา โดยน าเหงามาท าความสะอาดผาน

น า 20 นาท ลางดวยผงซกฟอก 10 นาท ลางอกครงดวยน าสะอาด 10 นาท น ามาฉดพนดวย

แอลกอฮอล 70% ยายเหงามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทความเขมขนและระยะเวลาแตกตาง

35

35

กน หยด tween 20 ประมาณ 2-3 หยด จากนนลางน ากลนทนงฆาเชอ 3 ครง ครงละ 5 นาท แลว

น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA 0.2 มก/ล รวมกบ BA 2.0 มก/ล น าไปวางบน

ชนเพาะเลยง ในหองเพาะเลยงเนอเยอ อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส ใหแสง 16 ชวโมง/วน เพาะเลยง

เปนเวลา 4 สปดาห บนทกเปอรเซนตปลอดเชอ จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย

และความยาวรากเฉลย

การทดลองท 2 ศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. แลวน าไป

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ Kinetin ทระดบ

ความเขมขน 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2 และ 2.5 มก/ล ท าการทดลอง 10 ซ า น าไปวางบนชนเพาะเลยงใน

หองเพาะเลยงเนอเยอ อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส ใหแสง 16 ชวโมง/วน เพาะเลยงเปนเวลา 6

สปดาห บนทกการเจรญเตบโต จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย และ ความยาว

รากเฉลย

การทดลองท 3 ศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก โดยใชโคนตนของตบหมบทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. แลว

น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 0 และ 2 มก/ล รวมกบ TDZ

ทระดบความเขมขน 0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2, 2.5, 3, 3.5 และ 4 มก/ล ท าการทดลอง 10 ซ า น าไปวาง

บนชนเพาะเลยงในหองเพาะเลยงเนอเยอ อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห

บนทกการเจรญเตบโต จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย และ ความยาวรากเฉลย

การทดลองท 4 ศกษาผลของฮอรโมน TDZ ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตน

และรากโดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. แลวน าไปเพาะเลยงในอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 0, 0.1, 0.3, 0.5, 0.7 และ 1 มก/ล ท าการทดลอง

10 ซ า น าไปวางบนชนเพาะเลยงในหองเพาะเลยงเนอเยอ อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส ใหแสง 16

ชวโมง/วน เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห บนทกการเจรญเตบโต จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย

จ านวนรากเฉลย และ ความยาวรากเฉลย

3.2.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว Curcuma parviflora Wall.

การทดลองท 1 การเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอตาเหงากระเจยวขาว

36

36

น าตาเหงากระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาตและตาเหงากระเจยวขาวทเกดยอดใหมเปน

เวลา 4 สปดาห มาลางดวยน าประปาไหลผานเปนเวลา 30 นาท ลางดวยซนไลต ใชพกนปดเศษดนหรอ

สงสกปรกออกและลางน าใหสะอาด จากนนน าไปฉดพนดวยแอลกอฮอล 70% เปนเวลา 1 นาท น าไป

ฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท (clorox) เขมขน 10%, 15%, 20% และ 25% ระยะเวลา 10,

15, 20 และ 30 นาท หยด Tween 20 ลงไป 1-2 หยด เขยาเปนครงคราว จากนนฟอกฆาเชอดวย

โซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 10% และ 15% ระยะเวลา 10 และ 20 นาท ตามล าดบ ลางดวยน ากลน

ทนงฆาเชอแลว 5 ครง จากนนตดตาเหงาใหมขนาดประมาณ 0.5x0.5 น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร

MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ NAA ทระดบความเขมขน 0.2 มก/ล

ความเขมขนละ 10 ซ า เปนเวลา 4 สปดาห บนทกเปอรเซนตการปลอดเชอ

จากนนท าการยายเนอเยอไปเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน

2 มก/ล เพอเพมจ านวนยอด เมอไดตนออนจ านวนมากพอน ามาปรบสภาพในอาหารสตร MS ทไมเตม

ฮอรโมน เปนเวลา 4 สปดาห หลงจากนนน าไปใชท าการทดลองท 2 ตอไป

การทดลองท 2 ผลของฮอรโมน TDZ และ NAA ในการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาว

น าหนอออนกระเจยวขาวขนาด 1 ซม. ไมมราก ทอยในขวดเพาะเลยงในสภาพปลอดเชอ น า

มาเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 0 และ 0.1 มก/ล รวมกบ

TDZ ทระดบความเขมขน 0, 0.5, 1, 2, 4 และ 8 มก/ล เพาะเลยงความเขมขนละ 6 ซ า เปนเวลา 6

สปดาห บนทกลกษณะการเจรญเตบโต จ านวนยอด ความยาวยอด จ านวนราก และความยาวราก

การทดลองท 3 ผลของชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาว

น าหนอออนกระเจยวขาวขนาด 1 ซม. ไมมราก ทอยในขวดเพาะเลยงในสภาพปลอดเชอมาผา

ตามยาวและไมผาตามยาว น ามาเพาะเลยงในอาหารเหลวและอาหารแขงสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ท

ระดบความเขมขน 0.5 มก/ล รวมกบ IBA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล เพาะเลยงวธละ 9 ซ า เปน

เวลา 6 สปดาห บนทกลกษณะการเจรญเตบโต จ านวนยอด ความยาวยอด จ านวนราก และความยาว

ราก

3.2.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว Curcuma singularis Gagnep.

3.2.3.1 การชกน าใหเกดยอด

น าเหงาของกระเจยวขาวมาลางท าความสะอาดเศษดนและสงสกปรกตางๆ ออกโดยใชน ายาท

โพ จากนนลางโดยปลอยใหน าไหลผานเปนเวลา 30 นาท น าเขาตปลอดเชอ น าเหงาทไดมาแชใน

37

37

แอลกอฮอล 70% เปนเวลา 1 นาท และฟอกฆาเชอดวยคลอรอกเขมขน 20% และ 15% หยด

tween 20 1-2 หยด เปนเวลา 15 และ 10 นาท ตามล าดบ จากนนลางดวยน ากลนทนงฆาเชอแลว 3

ครงๆ ละ 5 นาท จากนนน าเหงาทไดมาตดเอาเฉพาะสวนของตาเหงาใหมขนาดเทาๆ กน ประมาณ

0.5x0.5 ซม. น ามาวางบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA 2 มก/ล ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า

เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

น ายอดออนของกระเจยวขาวทไดจากการเพาะเลยงในครงแรกมาเพมจ านวนยอดดวยอาหาร

สตร MS รวมกบฮอรโมน BA (4 มก/ล) และฮอรโมน NAA (0.5 มก/ล) เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

จากนนน ายอดออนทมาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA (2 มก/ล) NAA (0.5 มก/ล)

และ TDZ (2 มก/ล) ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า

3.2.3.2 การชกน าราก

น าตนพชวงศขงทไดจากการชกน าใหเกดยอดจากขางตนมาชกน าใหเกดรากดวยอาหารสตร

MS รวมกบฮอรโมน IBA (0, 0.2, 0.5, 1 มก/ล) ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า เพาะเลยงเปนเวลา 8

สปดาห

3.2.3.3 การปรบสภาพและการน าออกปลก

น าตนพชทไดจากหองเพาะเลยงวางทอณหภมหองเปนเวลา 1 สปดาห จากนนน าตนพชมาลาง

วนออกใหหมด แชรากพชดวยยาฆาเชอรานาน 5 นาท จากนนน าตนพชทไดปลกลงในแผงเพาะกลาไม

ดวยดนผสมแกลบเผา ใชถงพลาสตกคลมแผงเพาะกลาไมทงไว 1 สปดาห จากนนน าตนพชปลกลงใน

กระถางทมดนผสมวสดปลกชนดตางๆ ใชถงพลาสตกครอบกระถางไว 1 สปดาห โดยในระหวางนควรใช

เขมเจาะถงพลาสตกใหเปนรเพอลดความชนไปดวย จากนนน าถงพลาสตกออก รดน าตามปกต เกบผล

การทดลองเมอครบ 4 สปดาหและ 8 สปดาห

3.2.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก Curcuma xanthorrhiza Roxb.

3.2.4.1 การชกน าใหเกดยอด

น ายอดออนของวานชกมดลกทเกดจากเหงามาลางดวยน ายาทโพ จากนนลางโดยปลอยใหน า

ไหลผานเปนเวลา 30 นาท น าเขาตปลอดเชอ น าเหงาทไดมาแชในแอลกอฮอล 70% เปนเวลา 1 นาท

และฟอกฆาเชอดวยคลอรอกเขมขน 15% และ 10% หยด tween 20 1-2 หยด เปนเวลา 15 และ 10

นาท ตามล าดบ จากนนลางดวยน ากลนทนงฆาเชอแลว 3 ครงๆ ละ 5 นาท จากนนน าเหงาทไดมาตด

38

38

เอาเฉพาะสวนของตาเหงาใหมขนาดเทาๆ กน ประมาณ 0.5x0.5 ซม. น ามาวางบนอาหารสตร MS

รวมกบฮอรโมน BA 2 มก/ล ท าการทดลอง 30 ซ า เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

3.2.4.2 การชกน าราก

น าตนพชวงศขงทไดจากการชกน าใหเกดยอดจากขางตนมาชกน าใหเกดรากดวยอาหารสตร

MS รวมกบฮอรโมน IBA (0, 0.2, 0.5, 1 มก/ล) ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า เพาะเลยงเปนเวลา 8

สปดาห

3.2.4.3 การปรบสภาพและการน าออกปลก

น าตนพชทไดจากหองเพาะเลยงวางทอณหภมหองเปนเวลา 1 สปดาห จากนนน าตนพชมาลาง

วนออกใหหมด แชรากพชดวยยาฆาเชอรานาน 5 นาท จากนนน าตนพชทไดปลกลงในแผงเพาะกลาไม

ดวยดนผสมแกลบเผา ใชถงพลาสตกคลมแผงเพาะกลาไมท งไว 1 สปดาห จากนนน าตนพชปลกลงใน

กระถางทมดนผสมวสดปลกชนดตางๆ ใชถงพลาสตกครอบกระถางไว 1 สปดาห โดยในระหวางนควรใช

เขมเจาะถงพลาสตกใหเปนรเพอลดความชนไปดวย จากนนน าถงพลาสตกออก รดน าตามปกต เกบผล

การทดลองเมอครบ 4 สปดาหและ 8 สปดาห

3.2.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ Zingiber zerumbet (L.) Smith.

3.2.5.1 การชกน าใหเกดยอด

น าเหงาของกระทอมาลางท าความสะอาดเศษดนและสงสกปรกตางๆ ออกโดยใชน ายาทโพ

จากนนลางโดยปลอยใหน าไหลผานเปนเวลา 30 นาท น าเขาตปลอดเชอ น าเหงาท ไดมาแชใน

แอลกอฮอล 70% เปนเวลา 1 นาท และฟอกฆาเชอดวยคลอรอกเขมขน 20% และ 15% หยด

tween 20 1-2 หยด เปนเวลา 15 และ 10 นาท ตามล าดบ จากนนลางดวยน ากลนทนงฆาเชอแลว 3

ครงๆ ละ 5 นาท จากนนน าเหงาทไดมาตดเอาเฉพาะสวนของตาเหงาใหมขนาดเทาๆ กน ประมาณ

0.5x0.5 ซม. น ามาวางบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA 2 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

จากนนน ายอดทไดมาตดใหมความยาวประมาณ 1 ซม. วางบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน

BA (2 มก/ล) NAA (0.5 มก/ล) และ TDZ (2 มก/ล) เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห จากนนชกน ายอด

ตอดวยการใชอาหารสตร MS รวมกบ ฮอรโมนกลมไซโตไคนนเชน BA และ KN เปนตน รวมกบ

39

39

ฮอรโมนกลมออกซนเชน IAA และ IBA เปนตน และเพมสารอนๆ เชน น ามะพราว โพรลน และเคซน

เปนตน ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า

3.2.5.2 การชกน าราก

น าตนกระทอทไดจากการชกน าใหเกดยอดจากขางตนมาชกน าใหเกดรากดวยอาหารสตร MS

รวมกบฮอรโมน IBA (0, 0.2, 0.5, 1 มก/ล) ท าการทดลองสตรละ 30 ซ า เพาะเลยงเปนเวลา 8 สปดาห

3.2.5.3 การปรบสภาพและการน าออกปลก

น าตนพชทไดจากหองเพาะเลยงวางทอณหภมหองเปนเวลา 1 สปดาห จากนนน าตนพชมาลาง

วนออกใหหมด แชรากพชดวยยาฆาเชอรานาน 5 นาท จากนนน าตนพชทไดปลกลงในแผงเพาะกลาไม

ดวยดนผสมแกลบเผา ใชถงพลาสตกคลมแผงเพาะกลาไมทงไว 1 สปดาห จากนนน าตนพชปลกลงใน

กระถางทมดนผสมวสดปลกชนดตางๆ ใชถงพลาสตกครอบกระถางไว 1 สปดาห โดยในระหวางนควรใช

เขมเจาะถงพลาสตกใหเปนรเพอลดความชนไปดวย จากนนน าถงพลาสตกออก รดน าตามปกต เกบผล

การทดลองเมอครบ 4 สปดาหและ 8 สปดาห

3.3 การวเคราะหผลทางสถต

วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design, CRD) วเคราะห

ความแปรปรวนโดยใชวธ One-way ANOVA เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยแตละหนวย

ทดลอง ดวยวธ Duncan’s Multiple Range Test (DMRT) ทระดบความเชอมน 95% โดยใช

โปรแกรม SPSS เวอรชน 11.0

3.4 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ

3.4.1 การศกษาคณคาทางโภชนาการ

พชวงศขงบางชนดมสวนทสามารถน ามาบรโภคได ในการศกษาครงนจงเลอกใชอวยวะบางสวน

ของตนตบหมบมาท าการวเคราะหคณคาทางโภชนาการ ดงตารางท 3.2

ตารางท 3.2 สวนทของพชและแหลงทมาส าหรบน ามาวเคราะหคณคาทางอาหาร

ล าดบท ชอวทยาศาสตร สวนทใช แหลง 1. Keampferia marginata Carey. ใบออน ในหลอดทดลอง 2. Keampferia marginata Carey. ใบออน ในปาธรรมชาต

40

40

การวดปรมาณโปรตน ไขมน และเยอใย วเคราะหตามวธ AOAC (1990) โดยหนวยบรการ

หองปฏบตการ อาคารเครองมอ 1 ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลย

สราร

การวดปรมาณคลอโรฟลล น าใบสดของพชวงศขงปรมาณ 0.1 กรม เตมในโตรเจนเหลวและบด

ใหละเอยดดวยโกรง เตมแอลกอฮอล 100% 20 มล จนเนอเยอ เปลยนเปนสขาวใส จากนนกรองเอา

กากออก ปรบปรมาตรเปน 30 มล ดวยแอลกอฮอล 100% หมภาชนะทบรรจสารสกดคลอโรฟลลดวย

อลมเนยมฟลอยด จากนนน าไปวดคาการดดกลนแสงดวยเครอง spectro photometer ทความยาว

คลน 645 และ 663 นาโนเมตร และน าคาทไดไปค านวณหาปรมาณคลอโรฟลล เอ (a) และคลอโรฟลล

บ (b)

3.4.2 การวดปรมาณสารตานอนมลอสระ

น าใบสดของพชวงศขงปรมาณ 1 กรม เตมในโตรเจนเหลวและบดใหละเอยดดวยโกรง จากนน

เตมเมทานอล 50 มล. น าไปเขยาดวยเครองเขยาทอณหภมหองเปนเวลา 1 ชม. จากนนกรองเอากากทง

เกบสารสกดทไดไวทอณหภม -20 องศาเซลเซยส จากนนน ามาวเคราะหปรมาณสารตานอนมลอสระ

ดวยวธ DPPH โดยน าสารทสกดไวมา 1 มล. จากนนเตมสารละลาย DPPH 2 มล ทงไว 30 นาทจงน าไป

วดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 517 นาโนเมตร (Chan et al., 2007)

3.5 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอโดยเทคนคอารเอพด

(Random Amplified Polymorphic DNA; RAPD)

3.5.1 การสกดดเอนเอ

น าใบพชวงศขง 0.2 กรม เตมไนโตรจนเหลวและบดใหละเอยดดวยโกรง น าตวอยางทเ ปน

ละเอยดแลวใสทวเตม CTAB ปรมาตร 200 ไมโครลตร น าไปบมทอณหภม 65 องศาเซลเซยส นาน 30

นาท จากนนเตม chloroform : isoamyl (24:1) ปรมาตร 200 ไมโครลตร น าไปปนเหวยงทความเรว

12,000 รอบตอนาท นาน 15 นาท ดดสารสวนบนใสทวใหม เตม RNase ปรมาตร 5 ไมโครลตร น าไป

บมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส นาน 30 นาท เตม chloroform : isoamyl (24:1) อตราสวน 1:1

(ตวอยางทดดได: chloroform : isoamyl ปรมาตรเทากบตวอยางทดดได) น าไปปนเหวยงทความเรว

12,000 รอบตอนาท นาน 5 นาท ดดสารสวนบนใสทวใหม เตมโซเดยมอะซเตต เขมขน 3 โมลล พเอช

5.0 ปรมาตร 1/10 volume และ 1 volume cold isopropanal จากนนทงไวขามคนทอณหภม -20

องศาเซลเซยส จากนนน าไปปนเหวยงทความเรว 12,000 รอบตอนาท นาน 20 นาท คอยๆ เทสวนท

41

41

เปนน าทง ลางดเอนเอดวยแอลกอฮอล 70% ปรมาตร 1 มล น าไปปนเหวยงทความเรว 12,000 รอบ

ตอนาท นาน 5 นาท เทแอลกอฮอล 70% ทง เปดฝาทวปแลวคว าปากหลอดลงบนกระดาษช าระทวาง

บนวอเตอรบาทอณภม 50 องศาเซลลเซยส รอจนแหง เตม TE พเอช 8.0 ปรมาตร 100 ไมโครลตร

น าไปบมทอณหภม 50 องศาเซลเซยสนาน 10 นาท เกบสารสกดดเอนเอทไดไวทอณหภม -20 องศา

เซลเซยส

3.5.2 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมของพชวงศขงบางชนดโดยเทคนคอารเอพด

น าดเอนเอทสกดไดมาเพมปรมาณดวยปฏกรยา PCR (1×reaction buffer, 2.5 mM MgCl2

200 µM dNTPs, 100 ng Primer, 5-10 ng DNA template และ 0.5 unit Taq Polymerase)

ดวยเทคนค RAPD โดยสมใชไพรเมอรจ านวน 11 ชนด S5, S10, S29, OPF4, OPF10, OPF13,

OPF19, OPX1, OPX2, OPX13, และ OPX14 แลวตรวจสอบลายพมพดเอนเอดวยวธ agarose gel

electrophoresis ตรวจต าแหนงของการปรากฏและไมปรากฏแถบดเอนเอของพชแตละชนด จากนน

น าขอมลทไดไปวเคราะหหาความสมพนธระหวางตนพชทไดจากปาธรรมชาตกบตนทไดจากการ

เพาะเลยงเนอเยอจากหลอดทดลองดวยวธ UPGMA ในการวเคราะหแบบ cluster analysis และ

แสดงความสมพนธของพชในรป Dendrogram

42

42

บทท 4

ผลการวจย

4.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ Kaempferia marginata Gagnep.

4.1.1 ศกษาเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา

จากการศกษาเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา โดยน าเหงามาฟอกฆาเชอดวยสารละลาย

โซเดยมไฮโปคลอไรททระดบความเขมขน และระยะเวลาทฟอกฆาเชอแตกตางกน 3 วธ พบวาวธฟอก

ฆาเชอวธท 3 คอน าเหงามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 25% เปนเวลา 25 นาท ตามดวย

สารละลายโซเดยมไฮโปรคลอไรท 20% เวลา 20 นาท หลงจากเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห เหงาท

เพาะเลยงมเปอรเซนตปลอดเชอมากทสด 40% มจ านวนยอด 1 ยอด/ชนสวนพช มความยาวยอดเฉลย

สงสด 0.60 ซม. จ านวนรากเฉลยสงสด 0.45 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 0.50 ซม. สวน

การฟอกฆาเชอดวยวธท 1 คอฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เปนเวลา 15 นาท ตามดวย

สารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท 10% เวลา 10 นาท และวธท 2 คอฟอกฆาเชอดวยโซเดยม

ไฮโปคลอไรท 20% เปนเวลา 20 นาท ตามดวยสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เวลา 15 นาท ม

เปอรเซนตปลอดเชอ 30% ในแตละวธการฟอกฆาเชอความยาวยอดเฉลย และความยาวรากเฉลย ไมม

ความแตกตางทางสถต และจ านวนรากเฉลย มความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95% จาก

การเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT (ตารางท 4.1 และ ภาพท 4.1)

43

43

ตารางท 4.1 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา

วธการฟอก

ฆาเชอ

จ านวนครงท

ฟอกฆาเชอ

ความเขมขนของ

โซเดยม ไฮโปคลอไรท

ระยะ เวลา

(นาท)

เปอรเซนตปลอด

เชอ

ความยาวยอดเฉลย

(ซม.)

mean±SE

จ านวนรากเฉลย

ราก/ชนสวนพช

mean±SE

ความยาวรากเฉลย

(ซม.)

mean±SE

1

1 15% 15 30 0.14±0.07a 0b 0a

2 10% 10

2 1 20% 20 30 0.24±0.15a 0b 0a

2 15% 15

3 1 25% 25 40 0.60±0.31a 0.45±0.22a 0.50±0.35a

2 20% 20

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จาก

การเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

44

44

ภาพท 4.1 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงา

ก. ฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เวลา 15 นาท ตามดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท

10% เวลา 10 นาท

ข. ฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 20% เวลา 20 นาท ตามดวยโซเดยไฮโปคลอไรท

15% เวลา 15 นาท

ค. ฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 25% เวลา 25 นาท ตามดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท

20% เวลา 20 นาท

ก ข

ค

45

45

4.1.2 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

จากการศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบให

เกดแคลลส ตนและราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไป

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ Kinetin ทระดบ

ความเขมขน 0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2 และ 2.5 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาตนออนตบ

หมบทเพาะเลยงมลกษณะล าตนสเขยว อวบ ใบมสเขยวขนาดใหญ ปลายใบแหลม ฐานใบมน รากผอม

มสขาวและสเขยว ตนออนทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล และ Kinetin 2.5 มก/ล ม

เปอรเซนตการเกดแคลลส 80% โดยเกดแคลลสขนทโคนตน แคลลสมสขาว เกาะกนอยางหลวมๆ

(friable callus) ตนออนทเพาะเลยงในอาหารสตรอนๆ ทมฮอรโมน BA และ Kinetin เกดแคลลสทก

สตร มจ านวนยอดเฉลยสงสด 2.90 ยอด/ชนสวนพช ความยาวยอดเฉลยสงสด 1.90 ซม. จ านวนราก

เฉลยสงสด 3.50 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.05 ซม. จ านวนยอดเฉลย มความแตกตาง

ทางสถต ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย และความยาวรากเฉลย ไมมความแตกตางทางสถต ท

ระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT (ตารางท 4.2 และ ภาพท 4.2 และ

4.3)

46

46

ตารางท 4.2 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก

BA

(มก/ล)

Kineti

n

(มก/ล)

เปอรเซน

ตการเกด

แคลลส

จ านวนยอดเฉลย

(ยอด/ชนสวนพช)

mean±SE

ความยาว

ยอดเฉลย

(ซม.)

mean±SE

จ านวนรากเฉลย

(ราก/ชนสวน

พช)

mean±SE

ความยาวราก

เฉลย (ซม.)

mean±SE

0 0 0 1.30±0.21c 1.90±0.19a 3.50±0.70a 1.02±0.19a

2 0.1 50 1.80±0.24bc 1.47±0.20a 2.30±0.51a 1.03±0.19a

2 0.5 70 2.20±0.24abc 1.78±0.20a 2.20±0.46a 2.05±0.55a

2 1 70 2.90±0.48a 1.46±0.20a 1.70±0.36a 1.13±0.25a

2 1.5 60 2.90±0.34a 1.82±0.22a 2.10±0.50a 1.98±0.27a

2 2 70 2.70±0.21ab 1.54±0.12a 2.20±0.75a 1.44±0.34a

2 2.5 80 2.90±0.50a 1.27±0.25a 1.80±0.57a 1.28±0.36a

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จาก

การเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

47

47

ภาพท 4.2 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบ Kinetin ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห

ก. เพาะเลยงบนอาหารทไมเตมฮอรโมน

ข. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 0.1 มก/ล

ค. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 0.5 มก/ล

ง. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 1 มก/ล

ก ข

ค ง

48

48

ภาพท 4.3 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบ Kinetin ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห (ตอ)

จ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 1.5 มก/ล

ฉ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 2 มก/ล

ช. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ Kinetin 2.5 มก/ล

จ ฉ

ช

49

49

4.1.3 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

จากการศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบให

เกดแคลลส ตนและราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไป

เพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ TDZ ทระดบ

ความเขมขน 0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2, 2.5, 3, 3.5 และ 4 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาตน

ออนตบหมบทเพาะเลยงมลกษณะล าตนสนสเขยว อวบ ใบมสเขยว ปลายใบแหลม ผวใบดานลางสมวง

แดง มรากอวบและผอม มสขาวและสเขยว ตนออนทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 รวมกบ

TDZ 1.5, 3 และ 4 มก/ล มเปอรเซนตการเกดแคลลส 90% เกดแคลลสทโคนตน แคลลสมสขาว เกาะ

กนอยอยางหลวมๆ ตนออนทเพาะเลยงในอาหารสตรอนๆ ทมฮอรโมน BA และ TDZ เกดแคลลสทก

สตร มจ านวนยอดเฉลยสงสด 4.90 ยอด/ชนสวนพช ความยาวยอดเฉลยสงสด 1.94 ซม. จ านวนราก

เฉลยสงสด 5.40 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.54 ซม. จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอด

เฉลย และความยาวรากเฉลย มความแตกตางทางสถต และจ านวนราก ไมมความแตกตางทางสถตท

ระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT (ตารางท 4.3 และ ภาพท 4.4 และ

4.5)

50

50

ตารางท 4.3 ผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

BA

(มก/ล)

TDZ

(มก/ล)

เปอรเซนตการ

เกดแคลลส

จ านวนยอดเฉลย

(ยอด/ชนสวนพช)

mean±SE

ความยาวยอด

เฉลย (ซม.)

mean±SE

จ านวนรากเฉลย

(ราก/ชนสวนพช)

mean±SE

ความยาวราก

เฉลย (ซม.)

mean±SE

0 0 0 1.50±0.26b 1.89±0.11ab 5.40±0.74a 2.21±0.13ab

2 0.1 30 2.50±0.22ab 1.94±0.12a 5.20±0.95a 2.54±0.22a

2 0.5 70 3.50±0.47ab 1.83±0.17abc 4.20±0.97a 1.54±0.30b

2 1 80 4.90±1.77a 1.11±0.12d 5.20±1.15a 1.92±0.20ab

2 1.5 90 2.50±0.52ab 1.40±0.17cd 3.70±0.61a 2.13±0.25ab

2 2 50 2.40±0.33ab 1.50±0.12bcd 3.60±0.85a 1.92±0.25ab

2 2.5 70 3.30±0.47ab 1.32±0.12d 3.30±0.51a 1.50±0.16b

2 3 90 4.50±1.19a 1.48±0.15bcd 5.10±1.06a 2.12±0.19ab

2 3.5 80 3.10±0.52ab 1.84±0.12ab 4.70±0.98a 2.11±0.34ab

2 4 90 3.70±0.42ab 1.38±0.12d 4.20±0.48a 2.25±0.29ab

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

51

51

ภาพท 4.4 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA

รวมกบ TDZ ทระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห

ก. เพาะเลยงบนอาหารทไมเตมฮอรโมน

ข. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 0.1 มก/ล

ค. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 0.5 มก/ล

ง. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 1 มก/ล

จ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 1.5 มก/ล

ฉ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 2 มก/ล

ก ข

ค ง

จ ฉ

52

52

ภาพท 4.5 ลกษณะของตนตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA รวมกบ

TDZ ทระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห (ตอ)

ช. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 2.5 มก/ล

ฌ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 3 มก/ล

ญ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 3.5 มก/ล

ฐ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 4 มก/ล

ช ฌ

ญ ฐ

53

53

4.1.4 ผลของฮอรโมน TDZ ตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

จากการศกษาผลของฮอรโมน TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตน

และราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไปเพาะเลยงในอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 0, 0.1, 0.3, 0.5, 0.7 และ 1 มก/ล เพาะเลยงเปน

เวลา 6 สปดาห พบวาตนออนตบหมบทเพาะเลยงมลกษณะล าตนสเขยว อวบ ล าตนสน ใบมสเขยว

ขนาดใหญ แผแบน ปลายใบแหลม ฐานใบมน ใบออน ผวใบดานลางสมวงแดง รากอวบ มสขาวและส

เขยว ตนออนทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.7 มก/ล มเปอรเซนตการเกดแคลลสมากทสด

80% โดยเกดแคลลสสขาวทโคนตน เปนแคลลสเกาะกนอยางหลวมๆ ตนออนทเพาะเลยงในอาหารสตร

อนๆ ทมฮอรโมน TDZ เกดแคลลสทกสตร มจ านวนยอดเฉลยสงสด 2.20 ยอด/ชนสวนพช ความยาว

ยอดเฉลยสงสด 3.28 ซม. จ านวนรากเฉลยสงสด 5.80 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.04

ซม. จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย และจ านวนรากเฉลย มความแตกตางทางสถต ความยาวราก

เฉลย ไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

(ตารางท 4.4 และ ภาพท 4.6)

ตารางท 4.4 ผลของฮอรโมน TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

TDZ

(มก/ล)

เปอรเซนต

การเกด

แคลลส

จ านวนยอดเฉลย

(ยอด/ชนสวนพช)

mean±SE

ความยาวยอด

เฉลย (ซม.)

mean±SE

จ านวนรากเฉลย

(ราก/ชนสวนพช)

mean±SE

ความยาวราก

เฉลย (ซม.)

mean±SE

0 0 1.00±0.00b 2.01±0.18b 5.80±0.53a 2.04±0.21a

0.1 60 2.10±0.18a 3.15±0.32a 4.50±0.67a 1.46±0.24a

0.3 70 2.00±0.00a 3.11±0.27a 2.50±0.22b 1.54±0.32a

0.5 70 2.20±0.20a 3.19±0.31a 1.30±0.39b 1.40±0.40a

0.7 80 1.90±0.18a 2.94±0.29a 2.20±0.53b 1.97±0.10a

1 70 1.80±0.13a 3.28±0.43a 2.50±0.45b 2.01±0.21a

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จาก

การเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

54

54

ภาพท 4.6 ลกษณะของแคลลส ตนและรากตบหมบทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ

ระดบความเขมขนแตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห

ก. เพาะเลยงบนอาหารทไมเตมฮอรโมน

ข. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.1 มก/ล

ค. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.3 มก/ล

ง. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.5 มก/ล

จ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.7 มก/ล

ฉ. เพาะเลยงบนอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 1 มก/ล

ค ง

จ ฉ

ก ข

55

55

4.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว Curcuma parviflora Wall.

4.2.1 การฟอกฆาเชอ

จากการศกษาเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอตาเหงากระเจยวขาว จากชนสวนตาเหงา

กระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาตและตาเหงากระเจยวขาวทเกดยอดใหม ในสารละลายโซเดยมไฮ

โปคลอไรททระดบความเขมขน และระยะเวลาทแชโซเดยมไฮโปคลอไรทแตกตางกน 4 วธ

วธท 1 น าตาเหงากระเจยวขาวฟอกฆาเชอครงท 1 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 15%

เวลา 15 นาท และฟอกฆาเชอครงท 2 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 10% เวลา 10 นาท

วธท 2 น าตาเหงากระเจยวขาวฟอกฆาเชอครงท 1 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 20%

เวลา 20 นาท และฟอกฆาเชอครงท 2 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เวลา 20 นาท

วธท 3 น าตาเหงากระเจยวขาวฟอกฆาเชอครงท 1 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 20%

เวลา 30 นาท และฟอกฆาเชอครงท 2 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เวลา 20 นาท

วธท 4 น าตาเหงากระเจยวขาวฟอกฆาเชอครงท 1 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 25%

เวลา 15 นาท และฟอกฆาเชอครงท 2 ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 10% เวลา 10 นาท

จากนนน าตาเหงาทผานการฟอกฆาเชอมาเพาะเลยงในอาหารสตร MS เปนเวลา 4 สปดาห

(ตารางท 4.5) พบวา ชนสวนตาเหงากระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาต เมอน ามาฟอกฆาเชอดวย

โซเดยมไฮโปคลอไรททความเขมขนและระยะเวลาแตกตางกน เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห มการ

ปนเปอนเชอจลนทรย 100% หลงจากเพาะเลยง 2 วน เรมมการปนเปอนเชอแบคทเรย โดยมลกษณะ

เปนเมอก สขาวขน สเหลองแกมน าตาล และหลงจากนนอก 5 วน เรมมการปนเปอนเชอรา โดยม

ลกษณะเปนเสนใยสขาว และมลกษณะคลายฝนผงสเขยว สน าตาล (ภาพท 4.7) ส าหรบตาเหงา

กระเจยวขาวทเกดยอดใหม เมอน ามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 20% เวลา 20 นาท

ตามดวยโซเดยม ไฮโปคลอไรท 15% เวลา 20 นาท มเปอรเซนตการปลอดเชอสงทสด 55% รองลงมา

คอ ตาเหงาทฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 20% เวลา 30 นาท ตามดวยโซเดยมไฮ

โป คลอไรท 15% เวลา 20 นาท มเปอรเซนตการปลอดเชอ 53.33% ตาเหงาทฟอกฆาเชอดวย

โซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 25% เวลา 15 นาท ตามดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 10% เวลา 10 นาท ม

เปอรเซนตการปลอดเชอ 50% และตาเหงาทฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 15% เวลา

15 นาท ตามดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 10% เวลา 10 นาท มเปอรเซนตการปลอดเชอ 40%

56

56

ตารางท 4.5 เปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอตาเหงากระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาตและตาเหงากระเจยวขาวทเกดยอดใหม เมอน ามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโป

คลอไรททมความเขมขนและระยะเวลาแตกตางกน เมอน ามาเพาะเลยงในอาหารสตร MS เปนเวลา 4 สปดาห

ตาเหงากระเจยวขาว วธการ

ฟอกฆาเชอ โซเดยมไฮโปคลอไรท (clorox) จ านวนทเพาะเลยง

(ขวด) จ านวนทปลอดเชอ

(ขวด) เปอรเซนตการปลอดเชอ

(%) เปอรเซนตการปนเปอน

(%) ความเขมขน เวลา (นาท)

ตาเหงากระเจยวขาว ในสภาพธรรมชาต

1 15% 10%

15 10

10 0 0 100

2 20% 15%

20 20

10 0 0 100

3 20% 15%

30 20

10 0 0 100

4 25% 10%

15 10

12 0 0 100

ตาเหงากระเจยวขาว ทเกดยอดใหม

1 15% 10%

15 10

15 6 40 60

2 20% 15%

20 20

20 11 55 45

3 20% 15%

30 20

15 8 53.33 46.67

4 25% 10%

15 10

16 8 50 50

57

57

ภาพท 4.7 กระเจยวขาว C. parviflora ทน ามาฟอกฆาเชอ

ก. ตาเหงากระเจยวขาวในสภาพธรรมชาต

ข. ตาเหงากระเจยวขาวทเกดยอดใหม

ค. กระเจยวขาวทมการปนเปอนเชอแบคทเรย

ง. กระเจยวขาวทมการปนเปอนเชอรา เปนเวลา 7 วน

จ. กระเจยวขาวทมการปนเปอนเชอรา เปนเวลา 12 วน

ฉ. กระเจยวขาวในสภาพปลอดเชอ เมอเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

19

ก ข

จ ฉ

ค ง

58

58

จากนนยายเนอเยอกระเจยวขาวทปลอดเชอยายไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน

TDZ ทระดบความเขมขน 2 มก/ล เพอเพมจ านวนยอด เมอไดตนออนจ านวนมากพอน ามาปรบสภาพ

ในอาหารสตร MS ทไมเตมฮอรโมน เปนเวลา 2 สปดาห หลงจากนนน าไปใชท าการทดลองท 2 ตอไป

(ภาพท 4.8)

ภาพท 4.8 การเพมจ านวนกระเจยวขาว C. parviflora

ก. กระเจยวขาวทไดจากการเพมจ านวนในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความ

เขมขน 2 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห

ข. กระเจยวขาวทไดจากการปรบสภาพในอาหารสตร MS ทไมเตมฮอรโมน เพาะเลยงเปน

เวลา 2 สปดาห

ก

ข

59

59

4.2.2 การเพมจ านวนยอดและราก

เมอน าหนอออนกระเจยวขาวขนาดประมาณ 1 ซม. ทอยในขวดเพาะเลยงในสภาพปลอดเชอ

ไมมราก น ามาเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA ทระดบความเขมขน 0 และ 0.1 มก/ล

รวมกบ TDZ ทระดบความเขมขน 0, 0.5, 1, 2, 4 และ 8 มก/ล เพาะเลยงความเขมขนละ 6 ซ า เปน

เวลา 6 สปดาห พบวาเมอเพาะเลยงตนออนในอาหารสตร MS ทไมเตมฮอรโมนและทเตมฮอรโมน

เฉพาะฮอรโมน TDZ ความเขมขน 0.5 และ 1 มก/ล และตนทเพาะเลยงในอาหารทเตม NAA 0.1

มก/ล รวมกบ TDZ 0.5, 1 และ 4 มก/ล สามารถชกน าใหตนออนเกดยอด 100% ซงสตรอาหารทเตม

ฮอรโมน TDZ 1 มก/ล รวมกบ NAA 0.1 มก/ล มจ านวนยอดเฉลยมากทสด 2.50 ยอด/ชนสวนพช

และมจ านวนใบเฉลยมากทสด 1.96 ใบ/ชนสวนพช สตรอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.5 มก/ล เพยง

อยางเดยว มความยาวยอดเฉลยมากทสด 2.93 ซม. ซงยอดทเกดใหมจะเกดขนานเปนแนวเดยวกนกบ

การเรยงตวของตาขาง ใบรปรางรคลายใบหอก มสเขยวตลอดแผนใบ กาบ ใบสเขยวและสแดง

(ภาพท 4.9) และพบวาสตรอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 1 มก/ล รวมกบ NAA 0.1 มก/ล สามารถชกน า

ใหตนกระเจยวขาวเกดราก 100% สตรอาหารทเตม NAA 0.1 มก/ล เพยงอยางเดยว มจ านวนราก

เฉลยมากทสด 7.67 ราก/ชนสวนพช และสตรอาหารทเตม TDZ 0.5 มก/ล มความยาวรากเฉลยมาก

ทสด 3.17 ซม. ซงรากทเกดมทงลกษณะอวบและลกษณะเปนเสนผอมบาง รากทมลกษณะอวบ บรเวณ

โคนรากมสเขยว ปลายรากมสขาว สวนรากทมลกษณะเปนเสนผอมบาง จะมสขาวตลอดทงราก (ภาพท

4.10) เมอวเคราะหผลทางสถตดวยวธ DMRT พบวาจ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนใบ

เฉลย จ านวนรากเฉลย และความยาวรากเฉลยไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ

ความเชอมน 95% (ตารางท 4.6)

60

60

ตารางท 4.6 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนยอดและราก เมอเพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห

สารควบคม

การเจรญเตบโตพช

เปอรเซนต

การเกดยอด

(%)

จ านวนยอดเฉลย

(ยอด/ชนสวนพช)

ความยาวยอดเฉลย

(ซม.)

จ านวนใบเฉลย

(ใบ/ชนสวนพช)

เปอรเซนต

การเกดราก

(%)

จ านวนรากเฉลย

(ราก/ชนสวนพช)

ความยาวรากเฉลย

(ซม.)

NAA (มก/ล) TDZ (มก/ล) Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE

0 0 100 1.33±0.21a 2.01±0.48a 0.86±0.33a 66.67 3.33±1.45a 1.83±0.65a

0 0.5 100 1.50±0.22a 2.93±0.59a 1.77±0.28a 83.33 3.50±1.18a 3.17±0.31a

0 1 100 1.83±0.65a 2.78±0.84a 1.22±0.43a 50.00 4.33±2.03a 2.00±0.73a

0 2 66.67 1.50±0.76a 1.20±0.42a 0.88±0.44a 33.33 2.67±1.86a 1.33±0.80a

0 4 66.67 1.50±0.56a 1.62±0.62a 1.05±0.36a 50.00 2.50±1.23a 1.50±0.56a

0 8 83.33 2.17±0.75a 1.22±0.31a 1.06±0.47a 66.67 2.00±0.93a 1.00±0.45a

0.1 0 66.67 1.33±0.56a 1.96±0.93a 1.23±0.57a 50.00 7.67±5.40a 2.17±1.33a

0.1 0.5 100 2.17±0.31a 2.21±0.57a 1.18±0.41a 83.33 3.83±1.17a 3.17±0.91a

0.1 1 100 2.50±0.43a 2.60±0.29a 1.96±0.30a 100 4.83±1.17a 3.17±0.48a

0.1 2 83.33 1.83±0.48a 1.68±0.57a 1.41±0.63a 50.00 2.83±1.33a 1.17±0.60a

0.1 4 100 2.33±0.42a 2.16±0.33a 1.84±0.33a 83.33 2.33±0.67a 2.50±0.43a

0.1 8 66.67 1.83±0.60a 1.28±0.52a 0.96±0.45a 33.33 2.17±1.42a 1.83±0.91a

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

61

61

ภาพท 4.9 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนยอด เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA และ TDZ ทระดบความเขมขน แตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห

ก. MS จ. TDZ 1 มก/ล ฌ. TDZ 4 มก/ล

ข. NAA 0.1 มก/ล ฉ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 1 มก/ล ญ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 4 มก/ล

ค. TDZ 0.5 มก/ล ช. TDZ 2 มก/ล ฎ. TDZ 8 มก/ล

ง. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 0.5 มก/ล ซ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 2 มก/ล ฏ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 8 มก/ล

ก ข จ ง ค

ฎ ฏ

ฉ

ช ซ ฌ ญ

23

6

1

62

62

ภาพท 4.10 การเปรยบเทยบสตรอาหารเพาะเลยงกระเจยวขาวในการเพมจ านวนราก เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน NAA และ TDZ ทระดบความ

เขมขน แตกตางกน เปนเวลา 6 สปดาห

ก. MS จ. TDZ 1 มก/ล ฌ. TDZ 4 มก/ล

ข. NAA 0.1 มก/ล ฉ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 1 มก/ล ญ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 4 มก/ล

ค. TDZ 0.5 มก/ล ช. TDZ 2 มก/ล ฎ. TDZ 8 มก/ล

ง. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 0.5 มก/ล ซ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 2 มก/ล ฏ. NAA 0.1 มก/ล+TDZ 8 มก/ล

ก ข

ช ซ

ค

ฌ

ง

ญ

ก

จ ฉ

ฏ ฎ

63

63

4.2.3 ชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาว

เมอน าหนอออนกระเจยวขาวขนาดประมาณ 1 ซม. มาผาตามยาวและไมผาตามยาว น ามา

เพาะเลยงในอาหารแขงและอาหารเหลวสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล

รวมกบ IBA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาเมอเพาะเลยงตนออน

ทไมผาตาม ยาวในอาหารแขงและอาหารเหลว สามารถชกน าใหตนออนเกดยอด 100% เพาะเลยงตน

ออนทไมผาตามยาวในอาหารแขงสามารถชกน าตนออนใหมจ านวนยอดเฉลยมากทสด 3.44

ยอด/ชนสวนพช จ านวนใบเฉลยมากทสด 4.22 ใบ/ชนสวนพช และมจ านวนรากเฉลยมากทสด 2.56

ราก/ชนสวนพช (ตารางท 4.7) เมอเพาะเลยงตนออนทไมผาตามยาวในอาหารเหลวสามารถชกน าตน

ออนใหมความยาวยอดเฉลยมากทสด 3.71 ซม. และมความยาวรากเฉลยมากทสด 1.68 ซม. ซงยอดท

เกดใหมจะเกดขนานเปนแนวเดยวกน ใบรปรางรคลายใบหอก มสเขยวตลอดแผนใบ กาบใบสเขยว

ยอดทเกดใหมในอาหารเหลวมขนาดของยอดใหญกวายอดทเกดใหมในอาหารแขง และรากทเกดม

ลกษณะเปนเสนผอมบาง มสขาวตลอดทงราก และเมอเพาะเลยงตนออนทผาตามยาวในอาหารเหลว

พบวายอดทเกดใหมมล าตนผอม ใบเลก (ภาพท 4.11) เมอวเคราะหผลทางสถตดวยวธ DMRT พบวา

จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนใบเฉลย จ านวนรากเฉลย และความยาวรากเฉลยมความ

แ ต ก ต า ง ก น อ ย า ง ม น ย ส า ค ญ ท า ง ส ถ ต ท ร ะ ด บ ค ว า ม เ ช อ ม น 95%

62

64

64

ตารางท 4.7 ผลของชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาวในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ IBA 0.5 มก/ล เมอ

เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห

ชนดอาหาร การแบงเนอเยอ

ตามยาว

เปอรเซนต

การเกดยอด

(%)

จ านวนยอดเฉลย

(ยอด/ชนสวนพช)

ความยาวยอดเฉลย

(ซม.)

จ านวนใบเฉลย

(ใบ/ชนสวนพช)

เปอรเซนต

การเกดราก

(%)

จ านวนรากเฉลย

(ราก/ชนสวนพช)

ความยาวรากเฉลย

(ซม.)

Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE

อาหารแขง ผา 88.89 2.56±0.73a 1.30±0.36b 1.78±0.80bc 55.56 1.67±0.58ab 0.96±0.36ab

ไมผา 100 3.44±0.69a 1.77±0.33b 4.22±0.76a 88.89 2.56±0.67a 0.97±0.19ab

อาหารเหลว ผา 44.44 0.44±0.18b 1.64±0.82b 0.67±0.37c 0 0.00±0.00b 0.00±0.00b

ไมผา 100 2.22±0.49a 3.71±0.60a 3.11±1.02ab 44.44 2.78±1.41a 1.68±0.82a

หมายเหต อกษรทแตกตางกนทางแนวตงมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% จากการเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ DMRT

65

65

ภาพท 4.11 ผลของชนดอาหารตอการเพมจ านวนยอดและรากของกระเจยวขาวเมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบ IBA 0.5

มก/ล เปนเวลา 6 สปดาห

ก. และ จ. ผาเนอเยอตามยาว เพาะเลยงอาหารแขง

ข. และ ฉ. ไมผาเนอเยอตามยาว เพาะเลยงอาหารแขง

ค. และ ช. ผาเนอเยอตามยาว เพาะเลยงอาหารเหลว

ง. และ ซ. ไมผาเนอเยอตามยาว เพาะเลยงอาหารเหลว

ก

ซ

ข

จ ฉ

ค

ช

ง

66

66

4.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว Curcuma singularis Gagnep.

จากการศกษาการเพมจ านวนยอดของตนออนกระเจยวขาวบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน

BA ความเขมขน 4 มก/ล TDZ ความเขมขน 1, 2, 3, 4 มก/ล และ NAA ความเขมขน 0.5 มก/ล เปน

เวลา 4 สปดาห พบวาตนออนของกระเจยวขาวเรมมการยดยาวในสปดาหทสองของการเพาะเลยง โดย

เรมมใบออนสเขยวแตกออก 1-3 ใบ และในสปดาหทสามตนออนของกระเจยวขาวจงเรมมการแตก

หนอเพมจ านวน สวนการเกดรากมนอย พบมการเกดรากเฉพาะในบางตน โดยตนออนของกระเจยวขาว

ทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA ความเขมขน 4 มก/ล TDZ ความเขมขน 2 มก/ล

และ NAA ความเขมขน 0.5 มก/ล มจ านวนยอดเฉลยมากทสด 4.03 ยอด/ชนเนอเยอ และ 4 ยอด/ชน

เนอเยอ ตามล าดบ (ตารางท 4.8 และภาพท 4.12)

เมอน ายอดของกระเจยวขาวมาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA ความ

เขมขน 4 มก/ล TDZ ความเขมขน 2 มก/ล และ NAA ความเขมขน 0.5 มก/ล และน ามะพราวทความ

เขมขน 5, 10, 15 และ 20 มล พบวาการเพมน ามะพราวสามารถชกน าใหยอดของกระเจยวขาวเพม

จ านวนไดมากขน โดยการใชน ามะพราวท 10 มล สามารถชกน าใหเกดยอดไดจ านวนยอดมากทสด

5.33 ยอด/ชนเนอเยอ แตทกสตรทเตมน ามะพราวไมสามารถชกน าใหเกดรากได และยอดทเกดขนม

ลกษณะสนอวบ ใบมสเขยวออน (ตารางท 4.9 และภาพท 4.13)

การชกน ารากดวยอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน IBA ความเขมขน 0, 0.2, 0.5, 1 มก/ล

พบวาอาหารสตร MS ทไมเตมฮอรโมนและเตมฮอรโมน IBA 0.2 มก/ล สามารถชกน าใหเกดรากไดมาก

ทสด 3.40 ราก/ชนเนอเยอ มความยาวสงสด 2.81 ซม. และ 3.67 ราก/ชนเนอเยอ มความยาวสงสด

2.64 ซม. ตามล าดบ นอกจากนการใช IBA ความเขมขนทสงขน รากมลกษณะอวบ เลก และสน

(ตารางท 4.10 และภาพท 4.14)

จากการวเคราะหผลทางสถตดวยวธ DMRT พบวา ตนออนของกระเจยวขาวทเพาะเลยงบน

อาหารทม BA รวมกบ TDZ และ NAA ทระดบความเขมขนแตกตางกน มจ านวนยอดเฉลย ความยาว

ยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย และความยาวรากเฉลยไมแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95%

ภายหลงการชกน าใหตนกระเจยวขาวมรากสมบรณและน าออกปลกในสภาวะเรอนกระจก โดย

ปลกในดนผสมแกลบดบ (1:1) และดนผสมขยมะพราว (1:1) เมอผานไป 4 สปดาหพบวากระเจยวขาวท

ปลกในดนผสมแกลบดบมอตราการรอดชวต 94.28% และดนผสมขยมะพราวมอตรารอด 91.42%

และเมอผานไป 3 เดอน กระเจยวขาวทปลกในดนผสมแกลบดบมอตราการรอดชวต 88.57% และดน

67

67

ผสมขยมะพราวมอตรารอด 77.14% และพบวาตนกระเจยวทปลกในดนผสมขยมะพราวมความยาว

ของตนและการแตกใบใหมมากกวาตนทปลกในดนผสมแกลบดบ (ภาพท 4.15 และภาพท 4.16)

ตารางท 4.8 ผลของ BA:TDZ:NAA (มก/ล) ทความเขมขนแตกตางกนตอการเกดยอดและรากของ

กระเจยวขาว C. singularis ภายหลง 4 สปดาหของการเพาะเลยง

สตรอาหาร (มก/ล) จ านวนยอด เฉลย

ความยาวยอด เฉลย

จ านวนราก เฉลย

ความยาวรากเฉลย

BA TDZ NAA 4 1 0.5 3.47 1.56 1.33 0.59 4 2 0.5 4.03 1.39 2 0.52 4 3 0.5 4 1.19 1.67 0.57 4 4 0.5 3.87 1.22 1 0.5

ภาพท 4.12 ลกษณะยอดและรากของกระเจยวขาว C. singularis ทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ท

เตมฮอรโมน BA:TDZ:NAA ทระดบความเขมขน 0:0:0 (ก), 4:1:0.5 (ข), 4:2:0.5 (ค), 4:3:0.5 (ง),

4:4:0.5 (จ) มก/ล เปนเวลา 4 สปดาห

68

68

ตารางท 4.9 ผลของ BA:TDZ:NAA (มก/ล) รวมกบการใชน ามะพราวความเขมขน 5%, 10%, 15%

และ 20% กระเจยวขาว C. singularis ภายหลง 4 สปดาหของการเพาะเลยง

หมายเหต - = ไมเกดราก

ภาพท 4.13 ลกษณะยอดและรากของกระเจยวขาว C. singularis ทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ท

เตมฮอรโมน BA:TDZ:NAA (4:2:0.5 มก/ล) รวมกบกบการใชน ามะพราวความเขมขน 0% (ก), 5% (ข),

10%(ค), 15% (ง), 20% (จ) เปนเวลา 4 สปดาห

สตรอาหาร (มก/ล)

น ามะพราว (%)

จ านวนยอด เฉลย

ความยาวยอด เฉลย

จ านวนราก เฉลย

ความยาวรากเฉลย

MS+BA:TDZ:NAA (4:2:0.5)

0 4.03 1.39 2 0.52 5 4.33 1.42 - - 10 5.23 1.15 - - 15 4.9 1.31 - - 20 4.3 0.84 - -

69

69

ตารางท 4.10 ผลของ IBA ทความเขมขนแตกตางกนตอการเกดรากของกระเจยวขาว C. singularis

ภายหลง 4 สปดาหของการเพาะเลยง

ภาพท 4.14 ลกษณะรากของกระเจยวขาว C. singularis ทเพาะเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตม

ฮอรโมน IBA แตกตางกน IBA 0 (ก), IBA 0.2 (ข), IBA 0.5 (ค), IBA 1 (ง) มก/ล เปนเวลา 4 สปดาห

IBA (มก/ล) จ านวนรากเฉลย ความยาวรากเฉลย 0 3.40 2.89

0.2 3.85 2.71 0.5 2.71 1.27 1.0 3.05 1.67

70

70

ภาพท 4.15 ลกษณะตนกระเจยวขาว C. singularis เมอน าออกปลกในสภาวเรอนกระจกอาย 4

สปดาห ดนผสมแกลบดบ (ก) ดนผสมขย,tพราว (ข)

ภาพท 4.16 ลกษณะตนกระเจยวขาว C. singularis เมอน าออกปลกในสภาวะเรอนกระจกอาย 3

เดอน ดนผสมแกลบดบ (ก) ดนผสมขยมะพราว (ข)

ก ข

ก

ก ข

ก ข

71

71

4.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก Curcuma xanthorrhiza Roxb.

จากการศกษาการเพมจ านวนยอดของตนออนวานชกมดลกบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน

BA ความเขมขน 2 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห พบวายอดของวานชกมดลกสามารถเพม

จ านวนไดมากทสด 3.39 ยอด/ชนเนอเยอ ความยาวยอดเฉลย 3.53 ซม. จ านวนรากเฉลย 6.04 ราก/

ชนเนอเยอ ความยาวรากเฉลย 1.84 ซม. โดยใบทแตกออกมาใหมมสเขยวเขมและรากเจรญด ม

ลกษณะยาว เรยว บางตนมลกษณะอวบ และมขนราก (ตารางท 4.11 และภาพท 4.17)

ตารางท 4.11 ผลของ BA (2 มก/ล) ตอการเกดยอดของวานชกมดลก ภายหลง 4 สปดาหของการ

เพาะเลยง

ภาพท 4.17 ลกษณะยอดและรากของวานชกมดลกบนอาหารสตร MS+BA 2 มก/ล เพาะเลยงเปน

เวลา 4 สปดาห

ฮอรโมน (มก/ล)

จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย ความยาวรากเฉลย

MS+BA (2) 3.39 3.53 6.04 1.84

72

72

4.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ Zingiber zerumbet (L.) Smith.

จากการศกษาการเพมจ านวนยอดของตนออนกระทอบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA

ความเขมขน 2 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห พบวายอดของกระทอไมเจรญยดยาวและไมเพม

จ านวนยอดแตเมอน ายอดกระทอยายมาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS รวมกบการใชฮอรโมน

BA:TDZ:NAA ทความเขมขน 2:2:0.5 มก/ล พบวายอดของกระทอไมเจรญพฒนาเปนยอดแตเกด

แคลลสสเขยวเกาะกลมกนแนน และเมอน าแคลลสทไดมาวางบนอาหารสตร MS รวมกบการใชฮอรโมน

BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein ทความเขมขน 500 มก/ล

เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาหพบวา แคลลสของกระทอทวางบนอาหารสตร MS รวมกบการใชฮอรโมน

BA ความเขมขน 8 มก/ล และ IBA ความเขมขน 6 มก/ล สามารถชกน าใหแคลลสของกระทอเกดยอด

ไดมากทสด 2.5 ยอด/ชนเนอเยอ (ตารางท 4.12 และภาพท 4.18) แตเมอเพาะเลยงเปนเวลา 8

สปดาหพบวา อาหารสตร MS รวมกบการใชฮอรโมน KN ทความเขมขน 2 มก/ล น ามะพราว 20%

และ proline 500 มก/ล สามารถชกน าใหแคลลสของกระทอเกดยอดไดมากทสด 3.44 ยอด/ชน

เนอเยอ ยอดมการเจรญยดยาวด มใบเกดขน 2-3 ใบ และรากมขนรากเกดขนรอบๆ ราก (ตารางท

4.13 และภาพท 4.19)

การน าน ามะพราวมาชวยใหแคลลสของกระทอเกดยอดสอดคลองกบการศกษาของ Tefera and Wannakrairoj, 2004 ใน Aframomum corrorima (Braun) Janse, Yusuf et al. (2011) ใน Boesenbergia rotunda (L.), Loc et al. (2005) ใน Curcuma zedoaria Roscoe. สวนการน า proline มาใชในการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขงไมพบมรายงานการศกษามากอนพบพยงการใช proline กบพชชนดอนเชน ขาว (Kumar and Ajinder, 2013) Miscanthus x ogiformis (Holme et al., 1997)

73

73

ตารางท 4.12 ผลของ BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein ท

ความเขมขน 500 มก/ล ตอการเกดยอดของกระทอ เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

ฮอรโมน (มก/ล) จ านวนยอด

ความยาวยอด

%การเกดยอด

จ านวนราก

ความยาวราก

%การเกดราก

MS+IBA:BA (6:8) 2.5 1.99 50 4.2 12.9 58.33 MS+IAA:BA (0.5:3) 1.25 2.5 33.33 4 2.72 33.33

MS+BA 2 มก/ล+proline 500 มก/ล

1.8 2.56 41.66 3.8 2.02 41.66

MS+BA 2 มก/ล+casein 500 มก/ล

1.5 1 16.66 2 1.75 16.66

MS+20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +proline 500 มก/ล

1.5 1.75 33.33 3.5 1.5 16.66

MS+20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +casein 500 มก/ล

1.8 1.61 33.33 8 2.62 8.33

74

74

ภาพท 4.18 ลกษณะยอดของกระทอบนสตรอาหาร MS รวมกบการใชฮอรโมนแตกตางกน ท

เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

(ก) IBA:BA (6:8 มก/ล)

(ข) IAA:BA (0.5:3 มก/ล)

(ค) BA 2 มก/ล+proline 500 มก/ล

(ง) BA 2 มก/ล+casein 500 มก/ล

(จ) 20% น า มะพราว+KN 2 มก/ล +proline 500 มก/ล

(ฉ) 20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +casein 500 มก/ล

75

75

ตารางท 4.13 ผลของ BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein ท

ความ เขมขน 500 มก/ล ตอการเกดยอดของกระทอ เพาะเลยงเปนเวลา 8 สปดาห

ฮอรโมน (mg/l) จ านวนยอด

ความยาวยอด

%การเกดยอด

จ านวนราก

ความยาวราก

%การเกดราก

MS+IBA:BA (6:8) 2.77 4 75 5.44 3.91 75 MS+IAA:BA (0.5:3) 2.33 4.94 50 6.6 8.18 50

MS+BA 2 มก/ล+proline 500 มก/ล

2.4 6.88 50 6.57 5.37 58.33

MS+BA 2 มก/ล+casein 500 มก/ล

2.33 4.69 50 5 3.48 58

MS+20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +proline 500 มก/ล

3.44 6.06 75 7.22 6.66 75

MS+20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +casein 500 มก/ล

2.25 4.83 50 6.25 6.8 50

76

76

ภาพท 4.19 ลกษณะยอดของกระทอบนสตรอาหาร MS รวมกบการใชฮอรโมนแตกตางกน

ทเพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห

(ก) IBA:BA (6:8 มก/ล)

(ข) IAA:BA (0.5:3 มก/ล)

(ค) BA 2 มก/ล+proline 500 มก/ล

(ง) BA 2 มก/ล+casein 500 มก/ล

(จ) 20% น า มะพราว+KN 2 มก/ล +proline 500 มก/ล

(ฉ) 20% น ามะพราว+KN 2 มก/ล +casein 500 มก/ล

77

77

ผลศกษาการยายกระทอออกปลกในวสดปลกทเหมาะสม (8 สปดาห)

น าตนกระทอทเพาะเลยงในสตรอาหาร MS ทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล (อาย 3 เดอน) น ามาปรบสภาพกอนยายออกปลกเปนเวลา 2 สปดาห น าตนกระทอทปรบสภาพแลวมาลางวนออกใหสะอาด น ามาแชน ายากนรา จากนนน าตนพชไปปลกในวสดปลกทเตรยมไว ไดแก

1. ดนปลก : ทราย ในอตราสวน 1 : 1 2. ดนปลก : แกลบเผา ในอตราสวน 1 : 1 3. แกลบเผา : ทราย ในอตราสวน 1 : 1 4. ดนปลก : แกลบเผา : ทราย ในอตราสวน 1 : 1 : 1

ท าการทดลองปลกกระทอในวสดปลกดงทกลาวมาขางตนอยางละ 20 ถง ถงละ 3 ตน เกบผลทก 4 สปดาห บนทกอตราการรอดชวต จ านวนยอดเฉลย จ านวนใบเฉลย และความยาวยอดเฉลย

จากการยายตนกระทอออกปลกในวสดปลกดงทกลาวมาขางตนเปนเวลา 8 สปดาห พบวา ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลก ไดแก ดนปลก : แกลบเผา , แกลบเผา : ทราย และ ดนปลก : แกลบเผา : ทราย มอตราการรอดชวตสงสด คอ 100% (ตารางท 4.14) สวนตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกทมสวนผสมของ ดนปลก : ทราย มอตราการรอดชวต 95% (ตารางท 4.14) หลงจากยายออกปลกได 8 สปดาห ตนกระทอมล าตนใหญขน ใบมสเขยวขนาดใหญ แผแบน การเรยงตวของใบเรยงแบบสลบ ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกทมสวนผสมของ ดนปลก : แกลบเผา : ทราย มจ านวนยอดเฉลยสงทสด 6.70 ยอด โดยล าตนใหญ โคนกาบใบมสแดง ใบสเขยว แผแบนเหนเสนใบชดเจน ใบเรยงตวกนแบบสลบและมความยาวยอดเพมขน (ภาพท 4.20 ง) รองลงมาคอ ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกทมสวนผสมของ แกลบเผา : ทราย และ ดนปลก : แกลบเผา มจ านวนยอดเฉลย 5.95 และ 5.30 ยอด ตามล าดบ (ภาพท 4.20 ค และ ข) สวนตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกทมสวนผสมของ ดนปลก : ทราย มจ านวนยอดเฉลยต าทสด 3.90 ยอด (ภาพท 4.20 ก)

78

78

ตารางท 4.14 ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกตางๆ เปนเวลา 8 สปดาห

วสดปลก

อตราการรอดชวต

(%)

จ านวนยอดเฉลย

ความยาวยอดเฉลย (ซม.)

จ านวนใบเฉลย

ดนปลก : ทราย 95% 3.90±0.42c 9.74±0.75a 3.66±0.25a

ดนปลก : แกลบเผา 100% 5.30±0.31b 10.45±0.50a 4.00±0.16a

แกลบเผา : ทราย 100% 5.95±0.29ab 10.23±0.36a 3.85±0.14a

ดนปลก : แกลบเผา : ทราย 100% 6.70±0.30a 11.30±0.40a 3.94±0.10a

79

79

ภาพท 4.20 ตนกระทอทยายออกปลกในวสดปลกตางๆ

ก. ตนกระทอทยายปลกในวสดปลก ดนปลก : ทราย ข. ตนกระทอทยายปลกในวสดปลก ดนปลก : แกลบเผา ค. ตนกระทอทยายปลกในวสดปลก แกลบเผา : ทราย ง. ตนกระทอทยายปลกในวสดปลก ดนปลก : แกลบเผา : ทราย

หมายเหต ตนกระทอทยายปลกในวสดปลก ดนปลก : ทราย รดน าไปเรอยๆมบางตนตาย

ค ง

ก ข

ค ง

80

80

4.6 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ

จากการศกษาคณคาทางโภชนาการและปรมาณสารตานอนมลอสระของตนตบหมบไดจาก

แหลงปาธรรมชาตและจากการเพาะเลยงในหลอดทดลอง พบวาตนตบหมบทไดจากการเพาะเลยง

เนอเยอในหลอดทดลองมปรมาณโปรตนสงกวาสองเทา แตมปรมาณไขมนและไฟเบอรต ากวาตนตบ

หมบทไดจากปาธรรมธรรมชาต นอกจากนยงพบวาตนตบหมบทจากการเพาะเลยงในหลอดทดลองม

ปรมาณคลอโรฟลลและปรมาณสารตานอนมลอสระหรอสารแอนตออกซแดนซสงกวา (ตารางท 4.15)

ตารางท 4.15 ปรมาณโปรตน ไขมน ไฟเบอร คลอโรฟลลและสารแอนตออกซแดนซของตนตบหมบท

ไดจากแหลงปาธรรมชาตและจากการเพาะเลยงในหลอดทดลอง (n=3)

แหลง Protein Fat Fiber คลอโรฟลล

a คลอโรฟลล

b คลอโรฟลล

รวม แอนตออกซแดนซ (mg/100g)

ปาธรรมชาต

14.02% 2.64% 19.95% 0.11 0.08 0.14 401.86

ในหลอดทดลอง

32.39% 2.38% 15.61% 0.09 0.59 0.68 422.48

4.7 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอโดยเทคนคอารเอพด

(Random Amplified Polymorphic DNA; RAPD)

4.7.1 ปรมาณและคณภาพของดเอนเอของกระเจยวขาว C. parviflora

จากการตรวจสอบปรมาณและคณภาพของดเอนเอทไดจากการสกดจโนมกสดเอนเอของ

กระเจยวขาว C. parviflora จ านวน 8 ตนทไดจากการเพาะเลยงในหลอดทอลอง 4 ตนและจากตน

ในปาธรรมชาต 4 ตน น าดเอนเอทไดมาแยกโดยเทคนคเจลอเลกโตรโฟรซสในความเขมขนอะกาโรส

เจล 1% และยอมดวย MeestroSafe Tm dye และวดปรมาณดเอนเอดวยเครองนาโนดรอป

(NanoDrop) พบวาดเอนเอทสกดไดมอตราสวน A260/A280 อยระหวาง 1.73-2.31 และคา

81

81

A260/A230 อยระหวาง 0.55-2.78 และมความเขมขน 41-187 ng/ul (ตารางท 4.16) โดยดเอนเอ

มแถบเขมแสดงถงการมคณภาพดเอนเอนในระดบด (ภาพท 4.21)

ตารางท 4.16 คณภาพและปรมาณดเอนเอของกระเจยวขาว C. parviflora จ านวน 8 ตนทไดจาก

เพาะเลยงเนอเยอในหลอดทดลองและจากปาธรรมชาต

ตวอยางท แหลงทมา A260 A280 260/280 260/230 ความเขมขน ng/ul

1C มหาสารคาม 0.820 0.454 1.81 1.31 41.0

2C มหาสารคาม 1.590 0.915 1.74 1.51 79.5

3C มหาสารคาม 1.076 0.623 1.73 1.05 53.8

4C มหาสารคาม 2.087 1.120 1.86 1.15 104.3

5 N มหาสารคาม 3.566 1.601 2.23 0.55 178.3

6 N มหาสารคาม 1.606 0.856 1.88 0.86 80.3

7 N มหาสารคาม 3.648 1.861 1.98 1.00 184.2

8 N นครราชสมา 3.741 1.846 2.03 0.93 187.0

หมายเหต: C= In vitro N=nature

ภาพท 4.21 การตรวจสอบคณภาพของจโนมกสดเอนเอของกระเจยวขาวจ านวน 8

ตวอยาง

82

82

4.7.2 การวเคราะหความแปรปรวนทางพนธกรรม

ท าการประเมนไพรเมอรอารเอพด จ านวน 11 ไพรเมอรวาสามารถเพมจ านวนแถบดเอนเอใน

พชวงศขงไดหรอไม พบวามจ านวน 7 ไพรเมอรทสามารถเพมจ านวนแถบดเอนเอในกระเจยวขาวได คอ

S5, S10, S29, OPF14, OPX1, OPX2 และ OPX14 (ภาพท 4.22) เมอน าไพรเมอรเหลานมาเพม

จ านวนดเอนเอในกระเจยวขาวพบวามเพยง 4 ไพรเมอรทเพมจ านวนแถบดเอนเอไดและไมมปญหาการ

ปนเปอน ไดแก S10, S29, OPX2, OPX14 โดยพบจ านวนแถบดเอนเอ 31 แถบ และไมพบแถบดเอน

เอทเปน monomorphic (ตารางท 4.17 ภาพท 4.23-4.26) จ านวนอลลลตอโลคสอยระหวาง 5-12

โดยไพรเมอร S10 มจ าวนอลลลสงสด 12 และไพรเมอร S5 มจ านวนอลลลต าสดเทากบ 5 ขนาดของ

แถบดเอนเออยในชวง 328-1512 bp เพอค านงถงประสทธภาพในการแยกแยะความแตกตางทาง

พนธกรรมโดยพจารณาจากคา PIC มคาระหวาง 0.94-0.99 ถอวามประสทธภาพสง เทยบจากการ

รายงานของ Yu et al. (2012) ทวาคา PIC มประสทธภาพสงหากมคามากกวา 0.5 ดงนนทง 4 ไพร

เมอรมประสทธภาพสง

จากการวเคราะหการจดกลม (UPGMA cluster analysis) โดยใชโปรแกรม NYSYSpc

version 2.0 ท าใหแบงกลมตนกระเจยวขาวออกเปนสามกลม (ภาพท 4.27) โดยกลมท 1

ประกอบดวย ตนพชตวอยางท 8 กลมทสอง ประกอบดวยตนพชตวอยางท 2, 3, 4, 5, 7 และกลมท 3

ประกอบดวยตนพชตวอยางท 1, 6 ความแตกตางทเกดขนน อาจเนองจากพชชนดนมความหลากหลาย

ทางพนธกรรมสง ตนทไดจากแหลงปาธรรมชาตในจงหวดนครราชสมา (ตนท 8) แตกตางจากตนพช

ตวอยางอนๆ ซงไดจากแหลงปาธรรมชาตจากจงหวดมหาสารคาม โดยตนท 1-4 น ามาท าการเพาะเลยง

เนอเยอในหลอดทดลองโดยมตนแมจากแหลงปาธรรมชาตจากจงหวดมหาสารคามเชนกน

83

83

ภาพท 4.22 แถบดเอนเอจากการประเมนไพรเมอรอารเอพดในกระเจยวขาวจ านวน 11 ไพรเมอร

M = 100 bp DNA marker, C = control, 1 = S5, 2 = S10, 3 = S29, 4 = OPF4, 5 = OPF10

6 = OPF13, 7 = OPF19, 8 = OPX1, 9 = OPX2, 10 = OPX13, และ 11 = OPX14

ภาพท 4.23 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร S10 (M = 100 bp DNA ladder)

84

84

ภาพท 4.24 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร S29 (M = 100 bp DNA ladder)

ภาพท 4.25 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร OPX2 (M = 100 bp DNA ladder)

ภาพท 4.26 แถบดเอนเอทเพมจ านวนไดจากการใชไพรเมอร OPX14 (M = 100 bp DNA ladder)

85

85

ตารางท 4.17 ไพรเมอรอารเอพด ล าดบเบส จ านวนอลลล ขนาดของแถบดเอนเอ polymorphic

bands และ monomorphic bands และคา PIC

Primer name

Sequence 5'-3'

Number of

alleles

Band range (bp)

Polymorphic bands

Monomorphic bands

PIC

S10 CTGCTGGGAC 12 529-1512 12 - 0.99 S29 GGGTAACGCC 5 585-1255 5 - 0.97 OPX2 TTCCGCCACC 6 328-690 6 0.98 OPX14 ACAGGTGCTG 8 449-683 8 - 0.94 เฉลย 0.97

86

86

ภาพท 4.27 เดนโดรแกรมของกระเจยวขาวจ านวน 8 ตนทไดจากการเพาะเลยงในหลอดทดลองและจากตนในธรรมชาตโดยการวเคราะห UPGMA

cluster analysis แสดง relative similarity ทไดจากเครองหมาย RAPD

87

87

บทท 5

สรปและวจารณผลการทดลอง

5.1 การเพาะเลยงเนอเยอตบหมบ (Kaempferia marginata Carey ex Roscoe.)

ศกษาเปรยบเทยบวธการฟอกฆาเชอเหงาตบหมบเมอน ามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอ

ไรท 25% เวลา 25 นาท ตามดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท 20% เวลา 20 นาท มเปอรเซนตการปลอดเชอ

มากทสด 40% การทดลองครงนใชโซเดยมไฮโปคลอไรทในการฟอกฆาเชอ เพอขจดและลดปรมาณ

เชอจลนทรย และเชอโรคตางๆ ซงขอดของโซเดยมไฮโปคลอไรท คอไมระเหย และไมมพษ ราคาไมแพง

มจ าหนายตามทองตลาด แตถาใชมากเกนไปอาจเปนอนตรายตอเนอเยอ หรออวยวะของพชได ซง

ประสทธภาพการฟอกฆาเชอขนอยกบการตอบสนองตอเวลา ปรมาณทใชในการฟอกฆาเชอ สอดคลอง

กบรายงานการศกษา Stanly and Chan (2007) น าตาเหงา Curcuma zedoaria Roscoe และ

Zingiber zerumbet Smith มาฟอกฆาเชอดวยเมอรควรคคลอไรด 100 มก/ล เปนเวลา 5 นาท

จากนนน าตาเหงามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรททความเขมขน 20% เปนเวลา 10 นาท และ

ยายตาเหงามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรททความเขมขน 10% เปนเวลา 10 นาท พบวาม

เปอรเซนตการปลอดเชอจลนทรยและมการรอดชวตมากกวา 80%

ศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไปเพาะเลยง

บนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ Kinetin ทระดบความ

เขมขน 0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2 และ 2.5 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาตนออนทเพาะเลยง

บนอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล และ Kinetin 2.5 มก/ล มเปอรเซนตการเกดแคลลส 80% ม

จ านวนยอดเฉลยสงสด 2.90 ยอด/ชนสวนพช ความยาวยอดเฉลยสงสด 1.90 ซม. จ านวนรากเฉลย

สงสด 3.50 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.05 ซม. การทดลองครงนใชฮอรโมน BA

รวมกบ Kinetin ซงทง 2 ชนดเปนฮอรโมนในกลมไซโทไคนน มผลกระตนการแบงเซลล และการเพม

จ านวนยอด สอดคลองกบรายงานการศกษาของ Kochuthressia et al. (2012) ทเพาะเลยงเหงา

K. galanga L. บนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA รวมกบ Kinetin มเปอรเซนตการเกดยอดมาก

ทสด 85.7%

การศกษาผลของฮอรโมน BA รวมกบ TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกด

แคลลส ตนและราก โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไปเพาะเลยง

88

88

ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 2 มก/ล รวมกบ TDZ ทระดบความเขมขน

0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2, 2.5, 3, 3.5 และ 4 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาตนออนท

เพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน BA 2 มก/ล รวมกบ TDZ 1.5, 3 และ 4 มก/ล มเปอรเซนตการเกด

แคลลส 90% มจ านวนยอดเฉลยสงสด 4.90 ยอด/ชนสวนพช ความยาวยอดเฉลยสงสด 1.94 ซม.

จ านวนรากเฉลยสงสด 5.40 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.54 ซม. ซงทง 2 ชนดเปน

ฮอรโมนในกลมไซโทไคนน มผลกระตนการแบงเซลล และการเพมจ านวนยอด รวมทงมการเกดแคลลส

ขน แสดงใหเหนวา TDZ มผลตอการเกดแคลลสและการเพมจ านวนแคลลส สอดคลองกบงานทดลอง

ของ Zhang et al. (2011) ทเพาะเลยงตาเหงา Curcuma soloensis บนอาหารสตร MS ทเตม

ฮอรโมน TDZ รวมกบ BA สามารถชกน าใหเกดแคลลสได 93.3%

ศกษาผลของฮอรโมน TDZ ทเหมาะสมตอการชกน าตนออนตบหมบใหเกดแคลลส ตนและราก

โดยใชตนออนทปลอดเชอในหลอดทดลอง ขนาดประมาณ 1 ซม. น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS ท

เตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 0, 0.1, 0.3, 0.5, 0.7 และ 1 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6

สปดาห พบวาตนออนทเพาะเลยงในอาหารทเตมฮอรโมน TDZ 0.7 มก/ล มเปอรเซนตการเกดแคลลส

80% มจ านวนยอดเฉลยสงสด 2.20 ยอด/ชนสวนพช ความยาวยอดเฉลยสงสด 3.28 ซม. จ านวนราก

เฉลยสงสด 5.80 ราก/ชนสวนพช ความยาวรากเฉลยสงสด 2.04 ซม. ในการทดลองนไดใชฮอรโมน

TDZ เพยงอยางเดยว ซงเปนฮอรโมนในกลมไซโทไคนน มผลกระตนการแบงเซลล และการเพมจ านวน

ยอด รวมทงมการเกดแคลลสขน แสดงใหเหนวา TDZ มผลตอการเกดแคลลสและการเพมจ านวน

แคลลส สอดคลองกบงานวจยของ Zhang et al. (2011) ทเพาะเลยงตาเหงา Curcuma soloensis

บนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ สามารถชกน าใหเกดแคลลสได และมจ านวนยอดเฉลยสงสด

18.7 ยอด/ชนสวนพช และ Prathanturarug et al. (2003) เพาะเลยงตายอด Curcuma longa L.

บนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทระดบความเขมขน 18.16 ไมโครโมล เปนเวลา 4 สปดาห

พบวาชกน าใหเกดยอดเฉลย 2.22 ยอด/ชนสวนพช

5.2 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma parviflora)

การฟอกฆาเชอตาเหงากระเจยวขาว โดยการฟอกฆาเชอ 2 ครง ดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท

ความเขมขน 10-25% พบวา เมอน าชนสวนตาเหงากระเจยวขาวทไดจากสภาพธรรมชาต มาฟอกฆา

เชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรททความเขมขนและระยะเวลาแตกตางกน ทง 4 วธ ไมสามารถฆา

เชอจลนทรยในชนสวนตาเหงาได มอตราการปนเปอนเชอจลนทรย 100% เนองจากมการปนเปอนเชอ

ราและจลนทรยในดนมาก และเมอน าตาเหงากระเจยวขาวทเกดยอดใหม มาฟอกฆาเชอดวยโซเดยม

89

89

ไฮโปคลอไรททความเขมขนและระยะเวลาแตกตางกน ทง 4 วธ พบวา มเปอรเซนตการปลอดเชอดทสด

เมอฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรท เขมขน 20% เวลา 20 นาท ตามดวยฟอกฆาเชอครงท 2 ดวย

โซเดยมไฮโปคลอไรท 15% เวลา 20 นาท ซงมเปอรเซนตการปลอดเชอสงทสด 55% เนองจากตาเหงา

กระเจยวขาวทเกดยอดใหมทน ามาฟอกฆาเชอมาจากการปลกในสภาพไรดนท าใหมความสะอาดกวา

ตาเหงากระเจยวขาวทเกบมาจากสภาพธรรมชาตทปลกในดนเมอน ามาฟอกฆาเชอในหลอดทดลองจงม

เปอรเซนตปลอดเชอสงกวาตาเหงากระเจยวขาวทไดมาจากสภาพธรรมชาต การทดลองครงนใช

โซเดยมไฮโปคลอไรทในการฟอกฆาเชอ เนองจากโซเดยมไฮโปคลอไรทมฤทธในการฆาเชอแบคทเรย

ไวรส รวมถงสปอรของเชอรา มประสทธภาพในการฟอกฆาเชอดมาก ใหเปอรเซนตความปลอดเชอส ง

ราคาไมแพง หาซอไดงาย และไมเปนอนตรายตอมนษย แตหากใชในปรมาณความเขมขนสงจะท าลาย

เนอเยอพช หรออวยวะของพชได สอดคลองกบการทดลองของ Stanly and Chan (2007) น าตาเหงา

ของขมนออยและกระทอปามาฆาเชอทผวดวยสารละลายเมอรควรกคลอไรด ความเขมขน 100 มก/ล

เปนเวลา 5 นาท จากนนน ามาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 20% เปนเวลา 10 นาท

และยายมาฟอกฆาเชอดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทเขมขน 10% เปนเวลา 10 นาท พบวามเปอรเซนตการ

ปลอดเชอจลนทรย 80% สอดคลองกบการทดลองของ Ahmad et al. (2011) น าตาเหงาทไดจาก

สภาพธรรมชาตของพชสกล Curcuma, Kaempferia และ Zingiber ไปแชในโซเดยมไฮโปคลอไรท

เขมขน 5% ทงไวใหแหงและเกบตาเหงาไวในทรมใหพนแสงแดด เพอใหตาเหงาเกดยอดใหม น าตาเหงา

ทเกดยอดใหมมาฟอกฆาเชอ น าไปเพาะเลยงในอาหารสตร MS พบวาพชสกล Curcuma มเปอรเซนต

การปนเปอนนอยกวา 12% พชสกล Zingiber มเปอรเซนตการปนเปอนนอยกวา 34% และพชสกล

Kaempferia มเปอรเซนตการปนเปอนนอยกวา 7%

การทดลองเปรยบเทยบสตรอาหารทเหมาะสมในการเพาะเลยงกระเจยวขาวเพอเพมจ านวน

ยอดและราก เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ทความเขมขนตางกนเพยงชนดเดยว

หรอเตมรวมกบ NAA เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาเมอเพาะเลยงตนออนในอาหารสตร MS ท

เตมฮอรโมน TDZ 1 มก/ล รวมกบ NAA 0.1 มก/ล มจ านวนยอดเฉลยมากทสด 2.50 ยอด/ชนสวนพช

และเมอเพาะเลยงตนออนในอาหารสตร MS ทเตม NAA 0.1 มก/ล มจ านวนรากเฉลยมากทสด 7.67

ราก/ชนสวนพช จ านวนยอดเฉลย ความยาวยอดเฉลย จ านวนรากเฉลย ความยาวรากเฉลย ไมมความ

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ในการทดลองนใชฮอรโมน TDZ เพยงชนดเดยวหรอใชรวมกบ

NAA ซง TDZ เปนฮอรโมนกลมไซไทไคนน มผลกระตนการแบงเซลล และการเกดยอด ฮอรโมน NAA

เปนฮอรโมนกลมออกซน มผลกระตนการแบงเซลลและการเกดราก สอดคลองกบการทดลองของ

Prathanturarug et al. (2003) เพาะเลยงตายอดของขมนชน ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ

90

90

ทระดบความเขมขน 18.17 µM เปนเวลา 4 สปดาห จะชกน าใหเกดยอดเฉลย 2.22 ยอด/ชนสวนพช

Zhang et al. (2011) เพาะเลยงตาเหงา C. soloensis Val. ในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน TDZ ท

ระดบความเขมขน 2.5 µM ท าใหมจ านวนยอดเฉลย 18.7 ยอด/ชนสวนพช แตกตางจากการทดลอง

ของ Rahayu and Adil (2012) น าตาเหงาวานชกมดลกในสภาพปลอดเชอ มาเพาะเลยงในอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 0, 1, 2, 3, 5 และ 7 มก/ล ทมและไมมฮอรโมน

TDZ ทระดบความเขมขน 0.1 มก/ล พบวา เมอเพาะเลยงในอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมน BAP ท

ระดบความเขมขน 5 มก/ล ชกน าใหเกดยอดและรากมากทสด

เมอน าหนอออนกระเจยวขาวทผาตามยาวและไมผาตามยาวมาเพาะเลยงในอาหารแขงและ

อาหารเหลวสตร MS ทเตมฮอรโมน BA ทระดบความเขมขน 0.5 มก/ล รวมกบ IBA ทระดบความ

เขมขน 0.5 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 6 สปดาห พบวาเมอเพาะเลยงตนออนทไมผาตามยาวในอาหาร

แขงและอาหารเหลว สามารถชกน าใหตนออนเกดยอดไดมากทสด 100% ตนออนทไมผาตามยาวเมอ

เพาะเลยงในอาหารแขงสามารถชกน าตนออนใหมจ านวนยอดเฉลยมากทสด 3.44 ยอด/ชนสวนพช

จ านวนใบเฉลยมากทสด 4.22 ใบ/ชนสวนพช และมจ านวนรากเฉลยมากทสด 2.56 ราก/ชนสวนพช ซง

มจ านวนมากกวาเพาะเลยงในอาหารเหลว ตนออนทไมผาตามยาวเมอเพาะเลยงในอาหารเหลวมความ

ยาวยอดเฉลยมากทสด 3.71 ซม. และมความยาวรากเฉลยมากทสด 1.68 ซม. ผลการทดลองทได

แตกตางจากงานทดลองของ Chong et al. (2012) น ายอดขมนออยมาผาตามยาวและไมผาตามยาว

เพาะเลยงในอาหารแขงและอาหารเหลวสตร MS ทเตมฮอรโมน BA 0.5 มก/ล รวมกบฮอรโมน IBA 0.5

มก/ล พบวาเมอเพาะเลยงยอดขมนออยทผาตามยาวในอาหารเหลว มอตราการเกดยอดมากกวา

เพาะเลยงในอาหารแขง และการเพาะเลยงในอาหารเหลวมขนาดของยอดใหญกวาและมน าหนกสด

มากกวาเพาะเลยงในอาหารแขง แตจากการทดลองในครงน พบวาตนออนทเพาะเลยงในอาหารแขงม

การเจรญเตบโตไดดกวาตนออนทเพาะเลยงในอาหารเหลว เนองจากมเปอรเซนตการเกดยอด จ านวน

ยอดเฉลย จ านวนใบ เปอรเซนตการเกดราก และจ านวนรากเฉลย มากกวาตนออนทเพาะเลยงใน

อาหารเหลว การน าตนออนมาผาและไมผาตามยาวเปรยบเทยบกน พบวาการไมผาตนออนแลวน ามา

เพาะเลยงในอาหารทงอาหารแขงและอาหารเหลว ท าใหมเปอรเซนตการเกดยอด จ านวนยอดเฉลย

ความยาวยอดเฉลย จ านวนใบ เปอรเซนตการเกดราก จ านวนรากเฉลย และความยาวรากเฉลย

มากกวาตนออนทน ามาผาแลวเพาะเลยงในอาหารทง 2 แบบ

ในการศกษาการเกดตนใหมของกระเจยวขาวในหลอดทดลองครงนเปนการศกษาครงแรก ซง

ยงไมมรายงานการศกษามากอน มเพยงการศกษาในพชทอยในสกลเดยวกนเทานน

91

91

5.3 การเพาะเลยงเนอเยอกระเจยวขาว (Curcuma singularis Gagnep.)

จากการเพาะเลยงตนออนของกระเจยวขาวบนอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA ความ

เขมขน 4 มก/ล และ NAA ความเขมขน 0.5 มก/ล เปนเวลา 4 สปดาห พบวาการใชฮอรโมนทงสอง

ชนดนใหจ านวนยอดสงสด 2.9 ยอด/ชนเนอเยอ ซงเมอเปรยบเทยบกบการเพมฮอรโมน TDZ ในอาหาร

เพาะเลยง พบวาเมอเพมฮอรโมน TDZ สามารถชวยกระตนใหกระเจยวขาวแตกหนอไดเพมมากขน

จาก 2.9 ยอด เพมเปน 3-4 ยอด/ชนเนอเยอ ในอาหารสตร MS รวมกบฮอรโมน BA ความเขมขน 4

มก/ล TDZ ความเขมขน 1,2, 3, 4มก/ล และ NAA ความเขมขน 0.5 มก/ล โดยในอาหารสตร MS

รวมกบฮอรโมน BA ความเขมขน 4 มก/ล TDZ ความเขมขน 2 และ 3 มก/ล และ NAA ความเขมขน

0.5 มก/ล สามารถชกน าใหตนออนของกระเจยวขาวเกดยอดไดสงสดเฉลย 4 ยอด/ชนเนอเยอ ซงการ

น าฮอรโมน TDZ ใชรวมกบฮอรโมนในกลมไซโตไคนนชนดอน เพอเพมจ านวนยอดนนยงสอดคลองกบ

ผลการวจยของ Sharmin et al., 2013 ทศกษาการเพมจ านวนยอดของ Curcuma aromatic

Salisb. นอกจากนยงพบการใชฮอรโมน TDZ เพยงชนดเดยว เพอเพมจ านวนยอดในพชสกลขมนและ

พชวงศขงหลายชนด เชน C. aromatic Salisb. (กค า และวไลลกษณ, 2551) C. caesia Roxb.

(Shahinozzaman et al., 2013) C. long L. (Srirat et al., 2008) Zingiber montanum Koenig.

(Hamirah et al., 2010)

การชกน าใหตนกระเจยวขาวเกดรากโดยการใชฮอรโมน IBA นน สามารถชกน าใหตนออน

ของกระเจยวขาวเกดรากได ซงผลการทดลองสอดคลองกบงานวจยของ Rahman et al., 2005 ท

ศกษาการเกดรากใน Kaempferia kalanga L. และ Hiremath, 2006 ทศกษาการเกดรากใน

Zingiber officinale Roscoe. นอกจากนยงพบการน าฮอรโมนในกลมออกซนตวอนๆ มาใชในการชก

น ารากของพชสกลนเชน IAA ใน C. caesia Roxb, C. zedoaria Roscoe (Bharalee et al., 2005)

NAA ใน Z. moran, Z. zerumbet L. (Das et al., 2012) และการใชฮอรโมนในกลมออกซนรวมกบ

ไซโตไคนนในพชสกลขมนเพอชกน าใหตนพชเกดรากเชน C. parviflora Wall. (อนพนธ และพนธตรา,

2006) Z. officinale Roscoe. (Lincy and Sasikumar, 2010) ซงการใชฮอรโมนทงสองกลมรวมกนน

ไมสอดคลองกบผลการวจยของคณะผวจย เนองจากผลการศกษาพบวาการใชฮอรโมนทงสองกลมน

รวมกนไมสามารถชกน าใหกระเจยวขาวเกดรากได 100% นอกจากนรากทไดมลกษณะอวบสน ไมยด

ยาว ซงผลการศกษาทไดนนอาจเปนไปไดวาการใชฮอรโมนในกลมไซโตไคนนทความเขมขนสงนนไป

ยบยงการท างานของฮอรโมนในกลมออกซน ท าใหฮอรโมนในกลมออกซนไมสามารถกระตนการเกดราก

ได

92

92

5.4 การเพาะเลยงเนอเยอวานชกมดลก

จากการเพาะเลยงตนออนของวานชกมดลกบนอาหารสตร MS รวมกบการใชฮอรโมน BA ท

ความเขมขน 2 มก/ล เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาห พบวาฮอรโมน BA สามารถชกน าใหตนออนของ

วานชกมดลกเกดยอดไดมากทสด 3.39 ยอด/ชนเนอเยอ ซงการใชฮอรโมนในกลมไซไคนนอยางเชน BA

เพอเพมจ านวนยอดนนสอดคลองกบนกวจยทานอนๆ ททดลองใชกบพชสกล Curcuma ชนดอนๆ เชน

C. caesia Roxb, C. zedoaria Roscoe (Bharalee et al., 2005)

5.5 การเพาะเลยงเนอเยอกระทอ

จากการเพาะเลยงแคลลสของกระทอโดยการใชฮอรโมน BA, IAA, IBA, KN น ามะพราวทความเขมขน 20% และ proline, casein ทความเขมขน 500 มก/ล รวมกน เพาะเลยงเปนเวลา 4 สปดาหพบวาการใชฮอรโมน BA ความเขมขน 8 มก/ล รวมกบ IBA ความเขมขน 6 มก/ล สามารถชกน าใหแคลลสของกระทอเกดยอดไดมากทสด 2.5 ยอด/ชนเนอเยอ เกดราก 4.2 ราก/ชนเนอเยอ และพบวาการใชฮอรโมน KN ทความเขมขน 2 มก/ล รวมกบการใชน ามะพราว 20% และ proline 500 มก/ล สามารถชกน าใหแคลลสของกระทอเกดยอดไดมากทสด 3.44 ยอด/ชนเนอเยอ เกดราก 7.22 ราก/ชนเนอเยอ เมอเพาะเลยงเปนเวลา 8 สปดาห ซงการน าน ามะพราวมาชวยใหแคลลสของกระทอเกดยอดสอดคลองกบการศกษาของ Tefera and Wannakrairoj, 2004 ใน Aframomum corrorima (Braun) Janse, Yusuf et al. (2011) ใน Boesenbergia rotunda (L.), Loc et al. (2005) ใน Curcuma zedoaria Roscoe. สวนการน า proline มาใชในการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศขงไมพบมรายงานการศกษามากอนพบพยงการใช proline กบพชชนดอนเชน ขาว (Kumar and Ajinder, 2013) Miscanthus x ogiformis (Holme et al., 1997) จากการศกษาพบวาพชวงศขงโดยสวนใหญสามารถชกน าใหเพมจ านวนยอดไดดวยการใช

ฮอรโมนในกลมไซโตไคนนไดแก BA และ TDZ โดยเฉพาะ TDZ มความสามารถในการชกน าใหพชวงศ

ขงเพมจ านวนยอดไดมากขนอยางมประสทธภาพและสามารถชกน าพชวงศขงบางชนดใหเกดแคลลสได

และฮอรโมนทน ามาใชชกน าตนออนของพชวงศขงใหเกดรากไดอยางเชนฮอรโมน IBA นน สามารถชวย

กระตนการเกดรากไดอยางมประสทธภาพเชนกน นอกจากนการใชสารอนๆ เพอชวย

5.6 การศกษาคณคาทางโภชนาการและการวดปรมาณสารตานอนมลอสระ

ตนตบหมบทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอในหลอดทดลองมปรมาณโปรตนสงกวาสองเทา แตม

ปรมาณไขมนและไฟเบอรต ากวาตนตบหมบทไดจากปาธรรมธรรมชาต นอกจากนยงพบวาตนตบหมบท

93

93

จากการเพาะเลยงในหลอดทดลองมปรมาณคลอโรฟลลและปรมาณสารตานอนมลอสระหรอสารแอนต

ออกซแดนซสงกวา

5.7 ศกษาความแปรปรวนทางพนธกรรมทเกดจากการเพาะเลยงเนอเยอโดยเทคนคอารเอพด

ม 4 ไพรเมอรจาก 11 ไพรเมอรทเพมจ านวนแถบดเอนเอไดในกระเจยวขาว C. parviflora

ไดแก S10, S29, OPX2, OPX14 ทมประสทธภาพสงในการแยกแยะความแตกตางทางพนธกรรมโดย

พจารณาจากคา PIC มคาระหวาง 0.94-0.99 เมอน ามาวเคราะหการจดกลม (UPGMA cluster

analysis) โดยใชโปรแกรม NYSYSpc version 2.0 ท าใหแบงกลมตนกระเจยวขาวออกเปนสามกลม

โดยกลมท 1 ประกอบดวย ตนพชตวอยางท 8 กลมทสอง ประกอบดวยตนพชตวอยางท 2, 3, 4, 5, 7

และกลมท 3 ประกอบดวยตนพชตวอยางท 1, 6 ความแตกตางทางพนธกรรมทเกดจากการใช

เครองหมายอารเอพดทเกดขนน อาจเนองจากพชชนดนมความหลากหลายทางพนธกรรมสงและความ

แตกตางของแหลงทมาของตนพชตวยาง

94

94

เอกสารอางอง

กค า วไลเฮอง และ วไลลกษณ ชนะจตร. (2552). การขยายพนธวานนางค าในสภาพปลอดเชอ.

วทยาศาสตรเกษตร. [No.323]

จรญ มากนอย และพวงเพญ ศรรกษ. (2555). พชสกลขมนในประเทศไทย. พมพครงท 1. เชยงใหม:

องคการสวนพฤกษศาสตร.

จรญ มากนอย. (2559). การใชประโยชนพชวงศขงในประเทศไทย. องคการสวนพฤกษศาสตร สงกด

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. เชยงใหม.

พทยา สรวมศร. (2551). อตสาหกรรมพชเครองเทศ. พมพครงท 3. วนดาเพรส, เชยงใหม

พอล เจ โกรด, หนเดอน เมองแสน และ พงศเทพ สวรรณวาร. 2556. รายงานวจยความหลากหลาย

ของพรรณพช โครงสรางปาและปรมาณคารบอนเหนอพนดน ในพนทปกปกพนธกรรมพช

อพ.สธ. เขอนน าพง จ.สกลนครและในพนทมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จ.นครราชสมา .

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

สมราน สดด. (2553). พรรณไมไทยประจน. ส านกงานหอพรรณไม ส านกวจยการอนรกษปาไมและ

พนธพชกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. กรงเทพฯ.

สพตรา สระธรรม และ กอบเกยรต แสงนล. (2548). ผลของไซโตไคนนและออกซนตอการพฒนาของ

เนอเยอเพาะเลยงกระเจยวขาว. NU. International Journal of Science. 2:183-201.

สรพล แสนสข. (2543). การศกษาสณฐานวทยา โครโมโซม และละอองเรณ พรรณไม วงศขงในอทยาน

แหงชาตภพาน. น. 6-10. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบญฑต มหาวทยาลยขอนแกน,

ขอนแกน.

สรพล แสนสข. (2554). พชถนเดยวและพชหายากของวงศขง-ขาในประเทศไทย. วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน. 16(3), 306-330.

อนพนธ กงบงเกด และ พนธตรา กมล. (2549). ผลของไซโตไคนนและออกซนตอการพฒนาของเนอเยอเพาะเลยงกระเจยวขาว. NU Sci.J. 2(2):183- 201.

อรด สหวชรนทร. (2539). เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพช. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: อกษรสยามการพมพ.

Ahmad, D., Wicaksana, N., Shimazaki, T., Kikuchi, A., Jatoi, S.A. and Watanabe, K.N.

(2011). Environmentally safe in vitro regeneration protocol for Curcuma,

Kaempferia and Zingiber. African Journal of Biotechnology. 10 (43): 8584-8592.

95

95

Bharalee, R., Das, A. and Kalita, M. C. (2005). In Vitro clonal propagation of Curcuma

caesia Roxb and Curcuma zedoaria Rosc from rhizome bud explants. Journal.

Plant Biochemistry & Biotechnology. 14: 61-63.

Chan, E.W.C., Lim, Y.Y. and Omar, M. (2007). Antioxidant and antibacterial activity of

leaves of Etlingera species (Zingiberaceae) in peninsular malaysia. Food

Chemistry. (104): 1586-1593.

Chirangini, P., Sinha, S.K. and Sharma, G.J. (2005). In vitro propagation and microrhizome induction in Kaempferia galanga L. and K. rotunda L. Indian Journal of Biotechnology. (4): 404-408.

Chithra, M., Martin, K.P., Sunandakumari, C. and Madhusoodanan, P.V. (2005). Protocol for rapid propagation, and to overcome delayed rhizome formation in field established in vitro derived plantlets of Kaempferia galanga L. Scientia Horticulturae. (104): 113-120.

Chong, Y. H., Khalafalla, M.M., Bhatt, A. and Chan, L.K. (2012). The Effects of culture systems and explant incision on in vitro propagation of Curcuma zedoaria Roscoe. Pertanika Journal of Tropical Agricultural Science. 35(4): 863-874.

Chew, Y.L., Lim, Y.Y., Omar, M., and Khoo, K.S. (2008). Antioxidant activity of three edible seaweeds from two areas in South East Asia. LWT-Food Sci Technol. 41:1067–1072. doi: 10.1016/j.lwt.2007.06.013.

Das, A., Kesari, V. and Rangan, L. (2012). Micropropagation and cytogenetic assessment

of Zingiber species of Northeast India. Springer. 3.

Ferdous, M.M., Shahinozzaman, M., Faruk, M.O., Paul, S.P., Azad, M.A.K. and Amin, M.N.

(2012). In vitro propagation of a medicinal plant-mango ginger (Curcuma amada

Roxb.). International Journal of Biosciences. 2 (11): 166-172.

Holme, I.B., Krogstrup, P. and Hansen J. (1997). Embryogenic callus formation, growth

and regeneration in callus and suspension cultures of Miscanthus x ogiformis

Honda Giganteus’ as affected by proline. Plant Cell, Tissue and Organ Culture.

(50): 203-210.

Hamirah, M. N., Sani, H. B., Boyce, P. C. and Sim, S. L. (2010). Micropropagation of red ginger (Zingiber montanum Koenig), a medicinal plant. Asia-Pacific Journal of Molecular Biology and Biotechnology. 18(1): 127-130.

96

96

Kalpana, M. and Anbazhagan, M. (2009). In vitro production of Kaempferia galanga L.-an endangered medicinal plant. Journal of Phytology. 1(1): 56-61.

Khatun, A., Nasrin, S., and Hossain, M.T. (2003). Large scale multiplication of ginger (Zingiber officinale Rosc.) from shoot-tip culture Online J. Biol. Sci., 3 (2003), pp. 59-6

Kochuthressia, K.P., John Britto, S. and Jaseentha, M.O. (2012). In vitro multiplication of Kaempferia galanga L. an endangered species. International Research Journal of Biotechnology. 3(2): 27-31.

Kumar, S.S. and Ajinder, K. (2013). Genotype independent tissue culture base line for

high regeneration of japonica and indica rice. Research Journal of

Biotechnology. 8 (12): 96-101.

Larsen, K. & Larsen, S.S. (2006) Gingers of Thailand. Thailand. Queen Sirikit Botanic.

Lincy, A. and B. Sasikumar. (2010). Enhanced adventitious shoot regeneration from

aerial stem explants of ginger using TDZ and its histological studies. Turk. J. Bot.,

34: 21-29

Loc, N.H., Duc, D.T., Kwon, T.H. and Yang, M.S. (2005). Micropropagation of zedoary

(Curcuma zedoaria Roscoe) -a valuable medicinal plant. Plant Cell, Tissue and

Organ Culture. (81): 119-122.

Murashige, T. and Skoog, F. (1962). A revised medium for rapid growth and bioassay

with tabacco tissue culture. Physiologia Plantarum, (15): 473-497.

Nayak, S. (2000). In vitro multiplication and microrhizome induction in Curcuma

aromatic Salisb. Plant Growth Regulation. (32): 41-47.

Parida, R., Mohanty, S., Kuanar, A. and Nayak, S. (2010). Rapid multiplication and in vitro production of leaf biomass in Kaempferia galanga through tissue culture. Electronic Journal of Biotechnology. 13(4): 5-6.

Prakash, S., Elangomathavan, R., Seshadri, S., Kathiravan, K. and Ignacimuthu, S. (2004).

Efficient regeneration of Curcuma amada Roxb. plantlets from rhizome and

leaf sheath explants. Plant Cell, Tissue and Organ Culture. 78: 159-165.

97

97

Prathanturang, S., Soonthornchareonnon, N., Chuakul, W., Phaidee, Y. and Saralamp, P .

(2003). High-frequency shoot multiplication in Curcuma longa L. using

thidiazuron. Plant Cell Reports. (21): 1054-1059.

Prathanturarug, S., Soonthornchareonnon, N., Chuakul, W., Phaidee, Y. and Saralamp, P

. (2005). Rapid micropropagation of Curcuma longa using bud explants

precultured in thidiazuron-supplemented liquid medium. Plant Cell, Tissue and

Organ Culture. (80): 347-351.

Rahayu, S. and Adil, W.H. (2012). The effect of BAP and Thidiazuron on in vitro growth

of Java turmeric (Curcuma xanthorrhiza Roxb). ARPN Journal of Agricultural and

Biological Science. 7 (10): 820-824.

Rahman, M.M., Amin, M.N., Ahamed, T., Ahmad, S., Habib, A., Ahmed, R., Ahmed, M.B. and Ali, M.R. (2005). In vitro rapid propagation of black thorn (Kaempferia galanga L.: a rare medicinal and aromatic plant of Bangladesh. Journal of Biological Sciences. 5(3): 300-304.

Rahman, M.M., Amin, M.N., Ahamed, T., Ali, M.R., and Habib, A. (2004). Efficient plant regeneration through somatic embryogenesis from leaf base derived callus of Kaempferia galanga L. Asian Journal of Plant Sciences. 3(6): 675-678.

Raihana, R., Faridah, Q.Z., Julia, A.A., Abdelmageed, A.H.A. and Kadir, M.A. (2011). In

vitro culture of Curcuma mangga from rhizome bud. Journal of Medicinal

Plants Research. 5 (28): 6418-6422.

Rout, G.R., Das, P., Goel, S., and Raina, S.N. (1998). Determination of genetic stability of

micropropagated plants of ginger using random amplified polymorphic DNA

(RAPD) markers. Botanical Bulletin of Academia Sinica. 39: 23-27.

Shahinozzaman, M., Ferdous, M.M., Faruq, M., Azad, M., and Amin, M.N. (2013).

Micropropagation of black turmeric (Curcuma caesia Roxb.) through in vitro

culture of rhizome bud explants. J Cent Eur Agric 14:110–115

Sharma, T.R. and Singh B.M. (1995). High-frequency in vitro multiplication of disease-

free Zingiber officinale Rosc. Plant Cell Reports. 17: 68-72.

98

98

Sharmin, S.A. et al. (2013). Micropropagation and antimicrobial activity of Curcuma

aromatica Salisb, Turkish Journal of Biology. 37: 698-708

Srirat, P., Sirisansaneeyakul, S., Parakulsuksatid, P., Prammanee, S., and Vanichsriratana,

W. (2015). In vitro shoot propagation of Curcuma longa L. from rhizome bud

explants. The 3th International Conference on. Fermentation Technology for

Value Added Agricultural Products. 26th to 28th August 2009. Khon Kaen,

Thailand

Shukl, S.K., Shukla, S., Koche, V. and Mishra, S.K. (2007). In vitro propagation of tikhur

(Curcuma angustifolia Roxb.): A starch yielding plant. Indian Journal of

Biotechnology. (6): 274-276.

Skoog, F., and Miller, C.O. (1957). Chemical regulation of growth and organ formation in

plant tissue cultures in vitro. Symp. Soc. Exp. Biol. 11, 118–131.

Stanly, C. and Chan, C.L. (2007). Micropropagation of Curcuma zedoaria Roscoe and

Zingiber zerumbet Smith. Biotechnology. 6 (4): 555-560.

Tefera, W. and Wannakrairo, S. (2004). A micropropagation method for korarima

(Aframomum corrorima (Braun) Jansen). Science Asia. 30: 1-7.

Theanphong, O., Songsak, T. and Kirdmanee, C. (2010). Effect of plant growth regulators

on micropropagation of Curcuma aeruginosa Roxb. Thai Journal of Botany. 2

(Special Issue). 135-142.

Yusuf, N.A., Annuar, M.M. and Khalid, N. (2011). Rapid micropropagation of

Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. Kulturpfl. (a valuable medicinal plant) from

shoot bud explants. African Journal of Biotechnology. 10 (7): 1194-1199.

Zhang, S., Liu, N., Sheng, A., Ma, G. and Wu, G. (2011). Direct and callus mediated regeneration of Curcuma soloensis Valeton (Zingiberaceae) and ex vitro performance of regenerated plants, Contents lists available at SciVerse ScienceDirect. (130): 899-905.

99

99

ประวตคณะผวจย

หวหนาโครงการวจย

1. ชอ (ภาษาไทย) รศ. ดร.หนเดอน เมองแสน (Assoc. Prof. Dr. Nooduan Muangsan)

2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3-3017-01003-xxx

3. ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารย

4. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมโทรศพทโทรสารและ E-mail

สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

111 ถนนมหาวทยาลย ต าบลสรนาร อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000

โทรศพท 044-224249, โทรสาร 044 – 224633, E-mail : nooduan@sut.ac.th

5. ประวตการศกษา

2546 Ph.D. (Plant Molecular Biology), North Carolina State University, USA

2539 วท.บ. (ชววทยา เกยรตนยม อนดบ 1) มหาวทยาลยขอนแกน

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ

Gene silencing, Plant transformation, Plant tissue culture, Genetics

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

7.1 ผอ านวยการแผนงานวจย -ไมม-

7.2 หวหนาโครงการวจย

8. ผลงานวชาการ (5 ปยอนหลง 2012-2017)

1. Krudnak, A., Muangsan, N. and Machikowa, T. 2012. High Frequency Callus

Induction through Anther Culture in High Oil Sunflower (Helianthus annuus L.). KKU

Res J.

2. Saensee, K., Machikowa, T. and Muangsan, N. 2012. Comparative Performance of

Sunflower Synthetic Varieties under Drought Stress. International Journal of

Agriculture and Biology. IF 0.940

3. Jantasee A., Thumanu K., Muangsan N., Leeanansaksiri W. et al. 2013. Fourier

Transform Infrared Spectroscopy for Antioxidant Capacity Determination in Colored

Glutinous Rice, Food Analytical Methods, pp. 1

100

100

ผรวมวจย

1. ผศ. ดร.พอล เจ โกรด

(ภาษาไทย) ผศ.ดร. พอล เจ โกรด

(ภาษาองกฤษ) Asst.Prof. Paul J. Grote, Ph.D.

2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน (กรณเปนชาวตางชาตโปรดระบเลขท passport)

712079381 (U.S. passport)

3. ต าแหนงปจจบน อาจารยเกษยณ

4. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมโทรศพท โทรสาร และ E-mail

School of Biology, Institute of Science

Suranaree University of Technology, Nakhon Ratchasima 30000

Tel. 0 4422 3311 Fax 0 4422 4633 Email paul@sut.ac.th

5. ประวตการศกษา

B.S. (Cum Laude), 1977, Xavier University, Cincinnati, Ohio, USA. Major: Biology.

M.S., 1979, University of Cincinnati, Cincinnati, Ohio, USA. Major: Biological

Sciences.

Ph.D., 1989, Indiana University, Bloomington, Indiana, USA. Major: Biology.

6.สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ

Systematics of dipterans, taxonomy and evolution of conifers

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ :

7.1 ผอ านวยการแผนงานวจย : ชอแผนงานวจย ………………….

7.2 หวหนาโครงการวจย :

8. งานวจยทท าเสรจแลว :

101

101

ผรวมโครงการวจย

1. ผศ. ดร.ฐตพร มะชโกวา (Asst. Prof. Dr. Thitiporn Machikowa)

2. เลขหมายประจ าตวประชาชน 3-3102-0023-xxxx

3. ต าแหนง ผชวยศาสตราจารย

4. สถานทตดตอ สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช ส านกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร จ. นครราชสมา 30000 โทรศพท 044-224579 โทรสาร 044-224281 อเมล

machiko@sut.ac.th

5. ประวตการศกษา

วท.บ. (เทคโนโลยการผลตพช) มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร พ.ศ. 2541

วท.ด. (เทคโนโลยการผลตพช) มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร พ.ศ. 2547

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ Genetics, Plant Breeding

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

ผรวมโครงการวจย

1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางดวงกมล แมนศร (Mrs. DuangkamolMaensiri)

2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3 2299 00098 xxx

3. ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารย

4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร 111 ถ. มหาวทยาลย ต. ในเมอง อ. เมอง จ. นครราชสมา 30000

โทรศพท 044 224615 โทรสาร044 224633 email: duangkamol@sut.ac.th

5. ประวตการศกษา

2538 วท.บ. (ชววทยา), มหาวทยาลยขอนแกน

2001 .D. (Molecular Biology), University of Manchester

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ(แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ: gene

identification and characterization, molecular cloning

7. ผลงานวจย (ยอนหลง 5 ป ) Jantasee A., Thumanu K., Muangsan N., Leeanansaksiri W.

et al. 2013. Fourier Transform Infrared Spectroscopy for Antioxidant Capacity

Determination in Colored Glutinous Rice, Food Analytical Methods, pp. 1

102

102

ผรวมโครงการวจย

1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) ผศ.ดร.ปยะพร แสนสข (Mrs. Piyaporn Saensouk)

2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3 4120 00086 xxx

3. ต าแหนงปจจบน พนกวชาการ (ผชวยศาสตราอาจารย)

4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ต.ขามเรยง อ. กนทรวชย

จ. มหาสารคาม 44150 โทรศพท 043-754245 โทรสาร 043-754245

อเมลล: pcornukaempferia@yahoo.com โทรศพทมอถอ 084-6853079

5.ประวตการศกษา

ปทจบ

การศกษา

ระดบ

ปรญญา

ชอเตม และอกษรยอปรญญา สาขาวชา ชอสถาบน

การศกษา

ประเทศ

2539 ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ) ชววทยา ม. ขอนแกน ไทย

2543 ปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต (วท.ม) ชววทยา ม. ขอนแกน ไทย

2551 ปรญญาเอก ปรชญาดษฎบณฑต (ปร.ด.) ชววทยา ม. ขอนแกน ไทย

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ: การเพาะเลยงเนอเยอพช

(Plant Tissue Culture) กายวภาคศาสตรพช (Plant Anatomyเรณวทยา (Palynology)

7. ผลงานวจย

1. Paworn, L., Saensouk, P., Saensouk, S. and Thongpairoj, U. 2012. Comparative leaf

epidermis of some Merremia species (Convolvulaceae). KKU Research Journal

17(3): 401-409. (in Thai)

2. Kajornjit, P., Saensouk, P., Saensouk, S. and Thongpairoj, U. 2012. Comparative

anatomy and pollen morphology of Jacquemontia Choisy (Convolvulaceae) in

Thailand. KKU Research Journal 17(3): 410-422. (in Thai)

3. Nonkratok, A., Saensouk, P., Saensouk, S. and Maknoi, C. 2012. Leaf surface

anatomy of Curcuma L. in Northeastern Thailand. KKU Research Journal 17(3): 443-

458. (in Thai)