การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

นางสาววรงคพร คณาวรงค

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาการสารสนเทศมหาบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ปการศกษา 2557

 

 

 

 

 

 

 

 

THE DEVELOPMENT OF A CULTURAL TOURIST

ATTRACTION ONTOLOGY

Warongporn Kanawarong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Degree of Master of Information Science in Information Technology

Suranaree University of Technology

Academic Year 2014

 

 

 

 

 

 

 

 

การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญามหาบณฑต

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภกฤษฏ นวฒนากล) ประธานกรรมการ

(อาจารย ดร.นศาชล จ านงศร) กรรมการ (อาจารยทปรกษาวทยานพนธ)

(ผชวยศาสตราจารย ดร.จตมนต องสกล) กรรมการ

(ศาสตราจารย ดร.ชกจ ลมปจ านงค) (อาจารย ดร.พรศกด สรโยธน) รองอธการบดฝายวชาการและนวตกรรม คณบดส านกวชาเทคโนโลยสงคม

 

 

 

 

 

 

 

 

ก

วรงคพร คณาวรงค : การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม (THE DEVELOPMENT OF A CULTURAL TOURIST ATTRACTION ONTOLOGY) อาจารยทปรกษา : อาจารย ดร.นศาชล จ านงศร, 104 หนา.

งานวจยนมวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม แบงการด าเนนงานวจยเปน 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 ก าหนดความตองการออนโทโลย โดยการศกษาปจจย 3 ดาน คอ (1) ศกษาลกษณะและประเภทของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมจากต ารา และเอกสารทเกยวของ (2) ศกษาออนโทโลยดานการทองเทยวและดานวฒนธรรมทมอยในปจจบน จากงานวจยทเกยวของ และ (3) ศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยใชแบบสอบถาม เพอเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง จ านวน 400 คน ระยะท 2 การพฒนาออนโทโลย โดยน าผลทไดจากการวเคราะหเปรยบเทยบขอมลทไดจากการศกษาปจจยในระยะท 1 มาใชในการออกแบบคลาส และความสมพนธระหวางคลาส แลวพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยใชโปรแกรมโปรทเจ (Proté gé ) รน 3.5และระยะท 3 การประเมนออนโทโลย แบงการประเมนเปน 2 สวน คอ (1) การประเมนความเหมาะสมของโครงสรางออนโทโลย โดยผเชยวชาญดวยแบบประเมน และ (2) การประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล เพอทดสอบ หาคาความแมนย า คาความระลก และคาเอฟเมเชอร ผลการวจยพบวา ออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทพฒนาข นประกอบดวย คลาสหลก จ านวน 7 คลาส ไดแก คลาสสถานททองเทยวเชงวฒนธรรม คลาสงานประเพณและวฒนธรรม คลาสวถชวต คลาสกจกรรมเชงวฒนธรรมทจดแสดง คลาสกจกรรมเชงวฒนธรรมท เขารวมได คลาสต าแหนงทตง และคลาสวนเวลาท าการ และประกอบดวยความสมพนธระหวางคลาส จ านวน 12 ความสมพนธ โดยผลการประเมนความเหมาะสมของโครงสรางออนโทโลยมคา X = 4.70, คา S.D. = 0.52 และผลการประเมนประสทธภาพการคนคนขอมลมคาความแมนย าเฉลยท X = 0.96, คาความระลกเฉลยท X = 0.97, และคาเอฟเมเชอรเฉลยท X = 0.96

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ลายมอชอนกศกษา________________________

ปการศกษา 2557 ลายมอชออาจารยทปรกษา___________________

 

 

 

 

 

 

 

 

ข

WARONGPORN KANAWARONG : THE DEVELOPMENT OF A CULTURAL

TOURIST ATTRACTION ONTOLOGY. THESIS ADVISOR : NISACHOL

CHAMNONGSRI, Ph.D., 104 PP.

ONTOLOGY/CULTURAL TOURIST ATTRACTION

The purpose of this research was to design and develop a cultural tourist

attraction ontology. The research consists of 3 main parts. The first part is a defining

ontology requirements. The structure of ontology was designed by studying 3 factors

as follows, 1. Studying the characteristics and types of cultural tourism from textbook

and related document, 2. Studying the existing tourism and cultural ontologies from

related literature and 3. Studying the searching behavior information of travelers.

An on-line questionnaire was used to collect data from 400 travelers. The second part

is an ontology development. The result of first part studied was used to design classes

and relations between classes. The ontology was developed by using Protégé 3.5.

The third part is an ontology evaluation, the evaluation of ontology is divided into two

parts. The first is the evaluation of the ontology structure done by expert. The second

is the evaluation of retrieval performance by using precision, recall and F-measure.

The results revealed that the cultural tourist attraction ontology has 7 main

classes such as Attraction, Cultural and Traditional Event, Way of Life, Event Content,

Cultural Activity, DateTime, and Location. Relations between classes has 12 relations.

The appropriateness of the structure of a developed ontology was average X = 4.70, and

S.D = 0.52. The results of retrieval performance evaluation was average of precision = 0.96,

average recall = 0.97, and average F-measure = 0.96

School of Information Technology Student’s Signature

Academic Year 2014 Advisor’s Signature

 

 

 

 

 

 

 

 

ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงตามวตถประสงคทต งไวทกประการ เนองดวยความกรณา

และดแลเอาใจใสอนดยงของ อาจารย ดร.นศาชล จ านงศร อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทใหความร ใหค าปรกษา แนะน าแนวคดในการท างานวจย และสละเวลาอนมคาในการตรวจทานและแกไขวทยานพนธใหมความถกตองสมบรณตลอดมา ผวจยจงใครขอกราบขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.ศภกฤษฏ นวฒนากล ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ และผชวยศาสตราจารย ดร.จตมนต องสกล กรรมการสอบวทยานพนธ ทไดกรณาเสยสละเวลาอนมคาในการพจารณาและใหค าแนะน าในการปรบปรงแกไขวทยานพนธ พรอมทงเสนอแนะความรทเปนประโยชนตอวทยานพนธฉบบน

ขอขอบพระคณ ดร.ณฏฐน ทองด อาจารยประจ าโปรแกรมวชาอตสาหกรรมการทองเทยวและธรกจบรการ มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา และนางภาวนา ประจตต ผชวยผอ านวยการ การทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) ส านกงานนครราชสมา ทเสยสละเวลาอนมคาในการใหค าปรกษาและใหขอมลการวจยอนเปนประโยชนตอการวจยเปนอยางยง

ขอขอบคณ ดร.คมคด ชชราภรณ และนางสาวขนษฐา กลประจวบ ทใหค าแนะน าและชวยเหลอในการท าวทยานพนธฉบบน รวมทงพ ๆ เพอน ๆ และนอง ๆ ทกคนทคอยใหก าลงใจในการท าวทยานพนธครงนจนส าเรจลลวงไปดวยด

ทายน ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา และทกในครอบครว ทใหการสนบสนน และชวยเหลอในทก ๆ ดาน รวมทงเปนก าลงใจอนส าคญยงในการท าวทยานพนธนใหส าเรจลลวงไปดวยด

วรงคพร คณาวรงค

 

 

 

 

 

 

 

 

ง

สารบญ

หนา

บทคดยอ (ภาษาไทย) .......................................................................................................................... ก บทคดยอ (ภาษาองกฤษ) ..................................................................................................................... ข กตตกรรมประกาศ............................................................................................................................... ค สารบญ ................................................................................................................................................. ง สารบญตาราง ...................................................................................................................................... ซ สารบญรป ...........................................................................................................................................ฌ บทท

1 บทน า ...................................................................................................................................... 1 1.1 ความส าคญและทมาของปญหาการวจย ......................................................................... 1 1.2 วตถประสงคของการวจย ............................................................................................... 7 1.3 ค าถามน าการวจย ............................................................................................................ 7 1.4 ขอบเขตของการวจย ....................................................................................................... 8 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................................ 8 1.6 ค าอธบายศพท ................................................................................................................ 8 2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ........................................................................10 2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ................................................................11 2.1.1 ความหมายของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .......................................................11 2.1.2 ประเภทของการทองเทยวเชงวฒนธรรม ............................................................12 2.1.3 ความหมายของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ....................................................13 2.1.4 องคประกอบของแหลงทองเทยว ........................................................................14 2.1.5 ประเภทของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .........................................................15 2.1.6 ทรพยากรการทองเทยวเชงวฒนธรรม ................................................................18 2.1.7 นกทองเทยวเชงวฒนธรรม..................................................................................23 2.1.8 ปจจยทท าใหเกดการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยว ....................................23 2.1.9 ประเภทนกทองเทยวเชงวฒนธรรม ....................................................................24

 

 

 

 

 

 

 

 

จ

สารบญ (ตอ)

หนา

2.2 แนวคดเกยวกบออนโทโลย ......................................................................................... 28 2.2.1 ความหมายของออนโทโลย ................................................................................ 28 2.2.2 ประเภทของออนโทโลย ..................................................................................... 28 2.2.3 องคประกอบของออนโทโลย ............................................................................ 29 2.2.4 การพฒนาออนโทโลย ........................................................................................ 30 2.2.5 ภาษาทใชอธบายออนโทโลย .............................................................................. 32 2.2.6 เครองมอส าหรบการสรางออนโทโลย ............................................................... 33 2.2.7 การประเมนออนโทโลย ..................................................................................... 34 2.3 งานวจยทเกยวของ ....................................................................................................... 37 2.3.1 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานการทองเทยว ........................ 37 2.3.2 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานวฒนธรรม ............................ 40 3 วธด าเนนการวจย ................................................................................................................. 43 3.1 วธวจย .......................................................................................................................... 43 3.1.1 ระยะท 1 การก าหนดความตองการออนโทโลย ................................................. 44 3.1.2 ระยะท 2 การพฒนาออนโทโลย ........................................................................ 45 3.1.3 ระยะท 3 การประเมนออนโทโลย ...................................................................... 46 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง .......................................................................................... 46

3.2.1 ประชากรและกลมตวอยางในการศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมล ดานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................................... 46

3.2.2 ผเชยวชาญในการประเมนออนโทโลย .............................................................. 47 3.3 เครองมอทใชในการวจย .............................................................................................. 48 3.3.1 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ............................................................. 48 3.3.2 เครองมอทใชในการพฒนาออนโทโลย ............................................................. 49 3.3.3 เครองมอทใชในการประเมนออนโทโลย .......................................................... 50 3.4 การสรางและหาประสทธภาพของเครองมอ ............................................................... 50 3.5 การเกบรวมรวมขอมล ................................................................................................. 51

 

 

 

 

 

 

 

 

ฉ

สารบญ (ตอ)

หนา

3.6 การวเคราะหขอมล ...................................................................................................... 52 3.6.1 การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ................................................................ 52 3.6.2 การวเคราะหขอมลจากการประเมนประสทธภาพการคนคน ............................ 52 4 ผลการวจยและการอภปรายผล ............................................................................................ 54 4.1 ผลการศกษาความตองการออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ........................ 54 4.1.1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ................................................................. 54 4.1.2 ขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .......... 56 4.2 ผลการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ............................................. 59 4.3 ผลการประเมนออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ......................................... 67 4.3.1 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมโดยผเชยวชาญ ............ 67

4.3.2 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมดวยการประเมน ประสทธภาพในการคนคน ............................................................................... 69

5 สรปและขอเสนอแนะ .......................................................................................................... 72 5.1 สรปผลการวจย ............................................................................................................ 72 5.1.1 ระยะท 1 การก าหนดความตองการออนโทโลย ................................................. 72 5.1.2 ระยะท 2 การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ......................... 73 5.1.3 ระยะท 3 การประเมนออนโทโลย ...................................................................... 74 5.2 ขอจ ากดของการวจย .................................................................................................... 74 5.3 การประยกตใชผลการวจย ........................................................................................... 74 5.4 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป .............................................................................. 75 รายการอางอง .................................................................................................................................... 76 ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบสอบถามพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเทยว

เชงวฒนธรรม ................................................................................................. 81 ภาคผนวก ข ผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเทยว

เชงวฒนธรรม ................................................................................................. 88

 

 

 

 

 

 

 

 

ช

สารบญ (ตอ)

หนา

ภาคผนวก ค ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถามและตวอยางขอมลทน ามาใช จดเกบในออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................... 92

ประวตผเขยน .................................................................................................................................. 104

 

 

 

 

 

 

 

 

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 มรดกวฒนธรรมประเภทตาง ๆ ........................................................................................... 21 2.2 ประเภทและความสนใจของนกทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................... 24 2.3 สรปผลการแบงประเภทของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ............................................... 27 2.4 แนวทางทใชในการประเมนออนโทโลย ............................................................................ 36 2.5 สรปงานวจยทเกยวของกบงานวจย เรองการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเทยว เชงวฒนธรรม ...................................................................................................................... 41 3.1 ขอมล 4 ประเภททแตกตางกน ............................................................................................ 52 4.1 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามประสบการณการเดนทางทองเทยว ......... 55 4.2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามประเภทของแหลงทองเทยว เชงวฒนธรรมตามความสนใจ ............................................................................................. 55 4.3 ขอมลทเปนประโยชนเพอใชในการวางแผนเดนทางไปยงแหลงทองเทยว ....................... 56 4.4 ตวอยางของค าทกลมตวอยางใชในการสบคนขอมล .......................................................... 58 4.5 คลาสและรายละเอยดของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ............ 61 4.6 ความสมพนธระหวางคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม .................. 62 4.7 คณสมบตของชนดขอมลของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ...... 63 4.8 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมโดยผเชยวชาญ .............................. 67 4.9 ตวอยางภาษาสปาเกลทใชสอบถาม .................................................................................... 69 4.10 ตวอยางผลการประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล....................................................... 70

 

 

 

 

 

 

 

 

9

สารบญรป

รปท หนา

1.1 ผลการสบคนค าวา “เพลงโคราช” ดวยโปรแกรมคนหาเวบไซต .......................................... 7 2.1 องคประกอบของแหลงทองเทยว ........................................................................................ 15 2.2 ประเภทของออนโทโลย ...................................................................................................... 29 3.1 กรอบแนวคดการวจย .......................................................................................................... 44 3.2 ออนโทโลยคอลล-ม (QALL-ME) ...................................................................................... 45 4.1 ความสมพนธระหวางคลาสในออนโทโลยแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ......................... 66 4.2 คาความแมนย า คาความระลก และเอฟเมเชอร ................................................................... 71

 

 

 

 

 

 

 

 

1

บทท� 1

บทนา

1.1 ความสาคญและท�มาของปญหาการวจย การทองเท�ยวเปนอตสาหกรรมท�มความสาคญตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยเปนอยางมาก เน�องจากเปนแหลงท�มาในการสรางรายไดใหกบประเทศและการกระจาย ความเจรญไปสภมภาค จากสถตการทองเท�ยวภายในประเทศ ป พ.ศ. 2557 พบวา อตสาหกรรม การทองเท�ยวสามารถสรางรายไดใหแกประเทศเปนจานวนถง 0.68 ลานลานบาท (กระทรวง การทองเท�ยวและกฬา, WWW, 2558) และเปนอตสาหกรรมท�มแนวโนมการเตบโตอยางตอเน�อง เน�องจากประเทศไทยมทรพยากรการทองเท�ยวท�สวยงามและมความหลากหลายโดยเฉพาะทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มมากเปนอนดบ 3 ของภมภาคเอเชย (การทองเท�ยวแหงประเทศไทย, 2552) สงผลใหการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมซ� งเปนรปแบบหน� งของการทองเท�ยว มบทบาทสาคญตอระบบอตสาหกรรมการทองเท�ยวของประเทศไทยเปนอยางมาก เพราะนอกจากการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจะสามารถสรางรายไดเขาสประเทศแลวยงเปนเคร�องมอสาคญใน การสบทอดวฒนธรรมใหคงอยสบไป เน�องจากเปนการทองเท�ยวท�สามารถแสดงใหเหนถง ความแตกตางและความหลากหลายทางวฒนธรรมท�มอยในแตละภมภาคและการหลอมรวมเปน อตลกษณทางวฒนธรรมท�สะทอนความเปนไทยไดอยางด อกทEงยงเปนท�ยอมรบในระดบสากล รฐบาลไทยใหความสาคญกบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมโดยการกาหนดนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศดานการทองเท�ยวในระดบตาง ๆ ไดแก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 11 พ.ศ. 2555-2559 กาหนดใหการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปน 1 ใน 15 สาขายอยของเศรษฐกจสรางสรรค ซ� งสะทอนใหเหนถงความสาคญของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มตอระบบเศรษฐกจไทย รวมทEงนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท� 8 พ.ศ. 2555-2559 ท�สนบสนนแนวคดดานการทองเท�ยวเชงสรางสรรคอยางย �งยนซ� ง เปนรปแบบหน� งของ การทองเท�ยวท�ใหความสาคญกบวฒนธรรมและคณคาทางสงคม เพ�อใหนกทองเท�ยวไดเขาใจคณคาของวฒนธรรม สงคม และสภาพแวดลอมของแหลงทองเท�ยวอยางลกซE ง นอกจากนE ยงไดมการรณรงคและสงเสรมการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดวยการนาเสนอแคมเปญตาง ๆ ออกมาอยางตอเน�อง โดยในป พ.ศ. 2558 ไดสงเสรมใหเปนปทองเท�ยววถไทย ภายใตแคมเปญ “Discover Thainess” เพ�อนาเสนอภาพลกษณความเปนไทย ไดแก แหลงทองเท�ยว วถชวต วฒนธรรมประเพณ

 

 

 

 

 

 

 

 

2

ชมชน และภมปญญาทองถ�นท�มเอกลกษณและโดดเดน รวมถงสรางสรรคกจกรรมใหม ๆ เพ�อสรางมลคาเพ�มและเพ�มรายไดใหกบการทองเท�ยวทE งจากตลาดตางประเทศเพ�อกอใหเกดรายได เขาประเทศจากนกทองเท�ยวตางชาต และตลาดในประเทศเพ�อกระตนใหชาวไทยเกดการเดนทางทองเท�ยวมากขEน ดวยเหตนE จงทาใหการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมมแนวโนมท�จะไดรบความนยม มากขEนในอนาคต และกอใหเกดการพฒนาศกยภาพของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในภมภาคตาง ๆ ใหสงขEน แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปนแหลงทองเท�ยวท�มคณคาทางประวตศาสตร ศลปะ และขนบธรรมเนยมประเพณท�บรรพบรษไดสรางสมและถายทอดเปนมรดกสบทอดกนมา อาจกลาวไดวาเปนส�งท�สามารถบอกเลาเร�องราวตาง ๆ ท�เก�ยวเน�องกบการพฒนาทางสงคมและมนษยผานทางประวตศาสตร วฒนธรรม และองคความร ซ� งสะทอนใหเหนถงสภาพชวตและความเปนอยของคนในแตละยคสมยไดเปนอยางด ไมวาจะเปนสภาพทางเศรษฐกจ สงคม หรอขนบธรรมเนยมประเพณ (กระทรวงวฒนธรรม, WWW, 2554) แหลงทองเท�ยวประเภทนE อาท โบราณสถาน อทยานประวตศาสตร พพธภณฑสถาน งานประเพณ ว ถชวต การแสดงศลปวฒนธรรม สนคาพEนเมอง การแตงกาย ภาษา และชนเผา ซ� งอาจดาเนนการโดยภาครฐบาลหรอเอกชนกได ประเทศไทยมแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�สาคญกระจายอยตามภาคตาง ๆ ท�วประเทศโดยเฉพาะเขตภาคอสานเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะถ�น ซ� งนอกจาก จะสามารถดงดดใจใหนกทองเท�ยวมาเย�ยมเยอนแลว ยงเปนแหลงของการเรยนรและสราง ความตระหนกถงการเหนคณคาของส�งท�เปนมรดกทางวฒนธรรมไทยท�สบทอดมาเปนเวลานานไดเปนอยางดอกดวย จงหวดนครราชสมาเปนดนแดนมรดกทางวฒนธรรมท�สาคญจงหวดหน�งซ� งตEงอยในภาคอสานหรอภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย และเปน 1 ใน 6 จงหวดท�ถกจดอยในกลม การทองเท�ยวอารยธรรมอสานใต ประกอบดวย จงหวดชยภม นครราชสมา บรรมย สรนทร ศรสะเกษ และอบลราชธาน ซ� งกาหนดโดยกระทรวงการทองเท�ยวและกฬาท�ไดศกษาและจดกลมรปแบบ การทองเท�ยวตามศกยภาพของแหลงทองเท�ยวในแตละจงหวด เพ�อนามาใชเปนกรอบในการพฒนาและสรางทางเลอกใหมใหแกอตสาหกรรมทองเท�ยว จงหวดนครราชสมาเปนจงหวดท�มศกยภาพในการพฒนาดานการเท�ยวทางวฒนธรรมเปนอยางมาก เน�องจากมแหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตร ท�สาคญอยมากมายและมวฒนธรรมท�มเอกลกษณเฉพาะถ�นของตนเอง เน�องจากเปนแหลงท�เคยมวฒนธรรมท�เจรญรงเรองมากอนในอดต ตEงแตสมยกอนประวตศาสตรจนถงสมยท�มการเผยแพรของวฒนธรรมทวาราวดและวฒนธรรมแบบขอม อกทEงยงเปนท�ตEงของชมชนโบราณหลายแหง โดยปรากฏเปนหลกฐานทางโบราณคดท�พบอยท �วไปในเขตจงหวดนครราชสมา เชน ปราสาทหน พมาย ปราสาทหนพนมวน แหลงโบราณคดบานปราสาท เปนตน ตลอดจนมวฒนธรรมพEนบาน

 

 

 

 

 

 

 

 

3

อาหารพEนเมอง และวถชวตท�เรยบงาย รวมถงความมนE าใจของชาวอสาน ซ� งทEงหมดนE เปนเสนหท�มดใจนกทองเท�ยวท�มาเยอน นอกจากนE จงหวดนครราชสมายงไดรบการสงเสรมจากทEงหนวยงานของภาครฐและเอกชนใหมการจดกจกรรมการทองเท�ยวรปแบบตาง ๆ ท�หลากหลายตอเน�อง ตลอดทEงป เชน งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานประเพณแหเทยนพรรษาโคราช งานวนผาไหมและของดเมองปกธงชย และงานเทศกาลเท�ยวพมาย เปนตน สงผลใหอตสาหกรรมการทองเท�ยวของจงหวดนครราชสมามแนวโนมการเตบโตอยางตอเน�อง ดงจะเหนไดจากอตรา การขยายตวของการทองเท�ยวในจงหวดนครราชสมาในป พ.ศ. 2556 สามารถสรางรายได เปนจานวนถง 8,432 ลานบาท และมจานวนนกทองเท�ยวทEงชาวไทยและชาวตางชาตท�เดนทาง มาทองเท�ยวในจงหวดนครราชสมามากเปนอนดบท� 6 ของประเทศ (สานกงานสถตแหงชาต, WWW, 2557) ปจจบนอนเทอรเนตไดกลายมาเปนชองทางสาคญในการเขาถงขอมลตาง ๆ ไดอยางสะดวกรวดเรว จากสถตผลสารวจผใชบรการอนเทอรเนตในประเทศไทยในป พ.ศ. 2557 พบวา มผใชบรการมากถง 21.7 ลานคน (สานกงานสถตแหงชาต, 2557) ในดานการทองเท�ยว อนเทอรเนตไดกลายเปนแหลงสาคญในการสบคนขอมลเพ�อใชในการวางแผนการทองเท�ยว ตEงแตการคนหาจดหมายปลายทางหรอแหลงทองเท�ยวซ� งเปนปจจยสาคญตอการตดสนใจเดนทางของนกทองเท�ยว นอกจากนE ยงมขอมลดานอ�น ๆ ท�นามารวมในการวางแผนและตดสนใจในการเดนทางทองเท�ยว เชน กจกรรม การเดนทาง เวลา และคาใชจาย เปนตน โดยนกทองเท�ยวมแนวโนมความตองการท�จะเรยนรและไดรบประสบการณท�แตกตางกนในการทองเท�ยวแตละครE ง (รงศกดZ พงษไสว, 2550) สงผลใหนกทองเท�ยวนยมศกษาขอมลตาง ๆ ท�เก�ยวของมากขEนกอนการตดสนใจเดนทาง เพ�อตอบสนองพฤตกรรมการทองเท�ยวท� เปล�ยนไปและความตองการดานขอมลของนกทองเท�ยวท�เพ�มขEน จงมเวบไซตดานการทองเท�ยวเกดขEนจานวนมาก ไมวาจะเปนเวบไซตท�มาจากทางฝ�งผประกอบธรกจการทองเท�ยวเพ�อใหบรการจองท�พก จองทวร จองต]วเดนทาง หรอจากทางฝ�งนกทองเท�ยวเองท�มเวบไซต เวบบลอก และเครอขายสงคมเพ�อใหขอมลหรอแบงปนประสบการณการเดนทางแกนกทองเท�ยวคนอ�น ๆ เชน ใหขอมลเก� ยวกบสถานท� ประวต ความเปนมา กจกรรม และผ คน ทE งนE เพ�อใหเกดเปนชมชนออนไลนท�นกทองเท�ยวสามารถแลกเปล�ยนเรยนรประสบการณในการเดนทางทองเท�ยวในแตละครE งของตนเองรวมกบผอ�น และเพ�อประโยชนในการวางแผนการทองเท�ยวครE งตอไป อยางไรกด จากการเพ�มปรมาณขE น อยางรวดเรวของเวบไซตดานการทองเท�ยว สงผลใหเกดปรมาณขอมลดานการทองเท�ยวจานวนมหาศาลบนอนเทอรเนต และสงผลใหโปรแกรมคนหาเวบไซต (Search Engine) กลายเปนเคร�องมอสาคญในการเขาถงขอมลดานการทองเท�ยวเหลานE

 

 

 

 

 

 

 

 

4

อยางไรกด การสบคนขอมลของโปรแกรมคนหาเวบไซตยงเปนเพยงการคนหาขอมล โดยใชคาสาคญ (Keyword Search) ซ� งเปนวธการคนหาท�นาคาคนท�ผใชกรอกไปเปรยบเทยบ คาเหมอนในเอกสารท�จดเกบไวในฐานขอมลของผใหบรการโดยไมไดคานงถงความหมายของเนEอหาในเอกสาร (ศรสดา พละมาตย, 2550) สงผลใหการคนหาดวยวธการนE ยงไมมประสทธภาพมากพอและยงมขอจากดอย สงเกตไดจากผลลพธท�ไดกลบมาจากการสบคนมขอบเขตท�กวาง และไมไดเฉพาะเจาะจงตามท�ผใชตองการ จงทาใหผใชตองเสยเวลาอานและคดแยกขอมลท�ไมตองการออกไป ยกตวอยางเชน สบคนคาวา “แหลงทองเท�ยว” ผลลพธท�ได คอ ลาดบรายการเวบไซตท�มคาวา “แหลงทองเท�ยว” เปนประโยคขEนตน หรอเปนสวนประกอบในประโยค ในขณะท�ผใชอาจตองการสบคนช�อสถานท�ของแหลงทองเท�ยว ในกรณท�คาคนหน� งคาสามารถมคาท�มความหมายเหมอนกนไดหลายคา (Synonym) เชน การคนหาดวยคาวา “นครราชสมา” แตมคาท�มความหมายเหมอนกนอยาง “โคราช” หรอ “เมองยาโม” ผลลพธท�ไดจากการคนหาจะแสดงเฉพาะเอกสารท�มคาวา “นครราชสมา” ปรากฏอยเทานEน ทาใหเอกสารอ�นท�มคาท�มความหมายเหมอน “โคราช” หรอ “เมองยาโม” ถกละเลยไป ซ� งเอกสารท�ถกละเลยไปนEนอาจจะมขอมลท�ผใชตองการกเปนได ประเดนท�สองนE แสดงใหเหนถงขอมลจานวนมหาศาลท�มอยบนอนเทอรเนตท�ขาดการเช�อมโยงกน และยงแสดงใหเหนถงขอจากดของโปรแกรมคนหาท�องคาคนเปนหลกท�ไมสามารถเช�อมโยงขอมลเหลานE ได ซ� งในทางตรงกนขามหากความสมพนธของขอมลนEนไดถกเช�อมโยงไวดวยกนกจะทาใหโปรแกรมคนหาสามารถสบคนขอมลไดแมนยาย�งขEน (Kauppinenet et al., 2010) นอกจากปญหาในการสบคนของโปรแกรมคนหาเวบไซตแลว การเลอกระบคาคนจากผใช เปนอกปญหาหน�งท�สาคญเชนกน เน�องจากผใชแตละคนมความรในส�งท�ตองการสบคนแตกตางกน ซ� งจะสงผลตอการเลอกใชคาคน โดยอาจจะระบคาคนท�ไมตรงกบเอกสาร เชน การใชคาคนท�สE น และไมส� อความหมาย หรอการใชคาคนเพยงคาเดยวกอาจจะทาใหไดผลลพธของการคนคน แบบกวาง ๆ และมจานวนมากจนเกนไป หรอไมไดผลลพธตามท�ผใชตองการ ดงนEน การพฒนาเคร�องมอท�จะชวยใหผใชสามารถสบคนขอมลไดตรงกบความตองการจงเปนส�งสาคญอยางย�ง การสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเพ�อใชในการกาหนดจดหมายปลายทางของนกทองเท�ยวในแตละครE งนEน ถาหากมการสบคนท�งายรวมทEงไดรบขอมลท�ครอบคลมและตรงกบความตองการของนกทองเท�ยว เชน ประวตความเปนมา สถานท�ตEง หรอกจกรรมการทองเท�ยวท�นาสนใจ กจะสามารถชวยดงดดความสนใจใหนกทองเท�ยวอยากเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวนEนไดมากขEน อกทEงยงสามารถชวยเพ�มจานวนนกทองเท�ยวกลมใหม และชวยใหนกทองเท�ยวกลมเดมอยากกลบมาเท�ยวซE าอก แตเน�องจากในปจจบนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมมปรมาณมาก

 

 

 

 

 

 

 

 

5

และยงกระจดกระจายอย อกทEงยงขาดการเช�อมโยงความสมพนธระหวางขอมลของสถานท�ทองเท�ยว กบงานประเพณวฒนธรรม วถชวต และกจกรรมท�นาสนใจตาง ๆ ท�มความเก�ยวของกบสถานท�นEน ๆ ไวดวยกน สงผลใหการสบคนขอมลในแตละครE งจาเปนตองใชเวลานาน หรออาจตองคนหาขอมลจากหลายเวบไซตมาประกอบกนเพ�อใชในการตดสนใจ ดงนE น การพฒนาเคร� องมอท�จะชวยการสบคนในลกษณะดงกลาว จงจาเปนจะตองมการจดกลมองคความร ดานการทองเท�ยวท�เหมาะสม ท�สามารถเช�อมโยงความสมพนธของคาศพทหรอแนวคดท�ใชใน การสบคนขอมล เพ�อพฒนาตวชวยในการสบคนขอมลจานวนมหาศาลท�มอยบนเวบไซต โดยวธการหน� งในการสรางองคความรเพ�อสนบสนนการสบคนสารสนเทศเทศในดาน การทองเท�ยวบนเวบไซตใหไดตรงตามความตองการของนกทองเท�ยวนEน คอ การนาออนโทโลย (Ontology) มาประยกตใชในระบบสบคนขอมล ออนโทโลย เปนแนวคดท� ใชสนบสนนการทางานของระบบเวบเชงความหมาย (Semantic Web) เปนเทคโนโลยท�ชวยในการจดเกบขอมลและนาเสนอเนEอหาแบบมโครงสราง ออนโทโลยใชในการอธบายความหมายของส�งตาง ๆ และจดหมวดหมของขอมลตามขอบเขตท�เราสนใจ ปจจบนนยมนามาใชในงานหลาย ๆ ดาน เชน การจดการความร (Knowledge Management) ธรกจอเลกทรอนคส (E-Business) พาณชยอเลกทรอนกส (E-Commerce) และโดยเฉพาะระบบสบคนสารสนเทศ ออนโทโลยสามารถชวยเพ�มประสทธภาพในการสบคนขอมลโดยจะชวยขยายคาคนใหเขาถงขอมลไดอยางรวดเรวและไดผลลพธของการคนคนตรงตามท�ผใชตองการมากท�สด เน�องจากออนโทโลยเปนการสรางฐานความรดานใดดานหน� งดวยวธการบรรยายความร หรอแนวคดอยางมขอบเขตโดยใชคลาส คณสมบตของคลาส และความสมพนธระหวางคลาส เพ�อใชอธบายความสมพนธและกาหนดรปแบบโครงสรางขอมล (Gruber, 1993) ดงนEน ออนโทโลยจงเปนแนวทางหน� งท�ชวยในการจดการฐานความรเพ�อชวยในเร�องการจดเกบ การคนคนความร การแลกเปล�ยนเรยนร และการนากลบมาใชใหมได (Noy and McGuinness, 2001) ปจจบนมงานวจยจานวนมากท�รวบรวมองคความรในดานตาง ๆ เชน ดานการแพทย ดานการเกษตร ดานอาหาร และดานชววทยา เปนตน ท�นาออนโทโลยมาประยกตใชเพ�อพฒนาระบบสบคนขอมลใหมประสทธภาพและสามารถสบคนขอมลไดตรงตามความตองการของผใชมากท�สด ซ� งรวมทEงในดานของการทองเท�ยวเชนเดยวกน มงานวจยจานวนมากท�นาออนโทโลยมาประยกตใชในการสบคนขอมลดานการทองเท�ยว โดยบางงานวจยพยายามสรางเปนมาตรฐานในระดบนานาชาต เชน ออนโทโลยออนทวร (OnTour) เปนการพฒนาภายใตโครงการขององคกรเดล (DERI) ประเทศออสเตรย ท�มจดมงหมายเพ�อใชเปนศนยกลางของคาอธบายของแหลงท�พกและโครงสรางพEนฐานของแหลงทองเท�ยว (Prantner, 2005)

 

 

 

 

 

 

 

 

6

และออนโทโลยคอลลม (QALL-ME) ท�ไดรบทนสนบสนนจากสหภาพยโรป (European Union: EU) สรางขEนเพ�อชวยใหผใชสามารถคนหาขอมลดานการทองเท�ยวดวยภาษาธรรมชาตตาง ๆ เพ�อตอบคาถามเก�ยวกบจดหมายปลายทาง เหตการณ และการคมนาคมได (Ou, Pekar, Orasan, Spurk and Negri, 2008) เปนตน ซ� งโดยท�วไปแลวออนโทโลยเหลานEลวนมความคลายคลงกนรวมทEงคาศพททางดานการทองเท�ยว อยางไรกตาม ออนโทโลยเหลานE ถกพฒนาขEนมาจากแหลงหรอประเทศท�มลกษณะพEนท�ท�มความแตกตางกน ซ� งทาใหออนโทโลยท�มอยเหลานEอาจไมตรงตามความตองการ ท�จะนามาใชบรรยายความแตกตางกนของการทองเท�ยวแตละประเทศท�มความเฉพาะเจาะจงได ในดานการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของไทย เน�องจากวฒนธรรมทางภาคอสานมเอกลกษณเฉพาะถ�น กอปรกบคานยมและวตถประสงคในการเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยวท�เปล�ยนไป จากสมยกอนนกทองเท�ยวเคยสนใจการเย�ยมชมส�งกอสรางท�เปนมรดกทางวฒนธรรม พพธภณฑ อนสรณสถาน ปจจบนไดหนไปสนใจวฒนธรรมท�เปนวถชวต อกทEงจากเดมท�นกทองเท� ยวเคยใหคณคาและความสนใจกบว ฒนธรรมชE นสง (High Culture) เชน ปราสาท พระราชวง แตนกทองเท�ยวรนใหมกลบหนมาใหความสนใจกบวฒนธรรมท�เปน วถชวตชาวบาน (Everyday Culture) เพ�มมากขEน เชน อาหารพEนเมอง ตลาด บานเรอน และวถชวตชมชน เปนตน ซ� งทรพยากรทองเท�ยวเหลานE อาจไมไดถกระบเปนแหลงทองเท�ยวท�นกทองเท�ยวสามารถสบคนเจอไดจากระบบสบคนขอมล แมวาในความเปนจรงแลวการเดนทางทองเท�ยวไปยงสถานท�ทองเท�ยวบางแหง นอกจากจะมส�งปลกสรางทางประวตศาสตรแลว ในบรเวณใกลเคยงนกทองเท�ยวกยงสามารถช�นชมกบวฒนธรรม ประเพณ วถชวตของชาวบาน หรออาหารพEนเมองไดอกดวย ยกตวอยางเชน บรเวณลานอนสาวรยทาวสรนารมการจดแสดง “เพลงโคราช” ซ� งเปน เพลงพEนบานท�แสดงใหเหนถงวฒนธรรมดานการละเลนพEนเมอง และเปนวถชวตของชาวอสานท�เลนกนอยางแพรหลายสบตอกนมายนยาวมาจนถงปจจบน แตเม�อสบคนคาวา “เพลงโคราช” จากโปรแกรมคนหาเวบไซต ผลลพธท�ไดจากการคนคนจะปรากฏเพยง ประวตความเปนมา หรอเนEอเพลงของเพลงโคราชเทานEน แสดงดงภาพท� 1.1 ซ� งถาหากนกทองเท�ยวตองการจะทราบวา “เพลงโคราช” ถกจดแสดงขEนท�ใด กจาเปนตองเสยเวลาในการคดแยกขอมลท�ไมเก�ยวของจานวนมากท�ไดจากการคนคนออกไปหรออาจไมไดรบขอมลใด ๆ เลย

 

 

 

 

 

 

 

 

7

รปท� 1.1 ผลการสบคนคาวา “เพลงโคราช” ดวยโปรแกรมคนหาเวบไซต จากความสาคญของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมและปญหาของการสบคนขอมล ดวยโปรแกรมคนหาเวบไซตดงท�กลาวมา ผวจยจงมแนวคดท�จะนาออนโทโลยมาประยกตใช ในงานวจยเพ�อจดกลมองคความร และเช�อมโยงความสมพนธระหวางขอมลท� เก�ยวของกบ แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ในดานสถานท�ทองเท�ยว งานประเพณและวฒนธรรม วถชวต และกจกรรมตาง ๆ ท�นาสนใจเพ�อนาไปใชในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ใหมประสทธภาพและผลลพธท�ไดจากการคนหามความแมนยามากขE น ซ� งสามารถชวยใหนกทองเท�ยวสบคนขอมลท�เก�ยวของกบแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมไดตรงตามความสนใจ และนาไปใชในการวางแผนดานการเดนทางทองเท�ยวไดอยางรวดเรว

1.2 วตถประสงคของการวจย เพ�อวเคราะห ออกแบบ และพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

1.3 คาถามนาการวจย ออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมควรมลกษณะอยางไร

 

 

 

 

 

 

 

 

8

1.4 ขอบเขตของการวจย 1.4.1 งานวจยนE ไดออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรม โดยการศกษาจากลกษณะและประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรมในโดเมนของ การทองเท�ยวแหงประเทศไทย 3 ประเภท ไดแก แหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตร แหลงทองเท�ยวทางว ฒนธรรม และแหลงทองเท� ยวเพ�อนนทนาการ และศกษาทรพยากรการทองเท�ยว เชงวฒนธรรมจากการแบงประเภทมรดกทางวฒนธรรมของยเนสโก (UNESCO) 2 ประเภท คอ มรดกทางวฒนธรรมท�จบตองได และมรดกทางวฒนธรรมท�จบตองไมได เพ�อนามาใช ในการกาหนดคลาสในออนโทโลย 1.4.2 ขอมลท�นามาใชในการศกษา วเคราะห และจดเกบในออนโทโลย คอ ขอมลของ แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา เปนกรณศกษา

1.5 ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 1.5.1 ไดขEนตอนและวธการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 1.5.2 ไดออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�ชวยใหนกทองเท�ยวสามารถสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

1.6 คาอธบายศพท 1.6.1 การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวหรอสถานท�ซ� งแตกตางไปจากถ�นท�อยอาศยตามปกต โดยมว ตถประสงคในการเดนทางเพ�อหาความร และประสบการณจากวฒนธรรมอ�น ๆ รวมถงเปนการเดนทางเพ�อไปช� นชมส� งดงดดใจ ทางวฒนธรรมท�ตนสนใจโดยเฉพาะ เชน งานประเพณ ศลปะ และการแสดง (Richards, 1997) 1.6.2 แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง พEนท�หรอบรเวณท�มคณลกษณะสาคญ ทางประวตศาสตรและวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา ไดแก แหลงทองเท�ยวเชงประวตศาสตร งานประเพณและวฒนธรรม วถชวต และกจกรรม 1.6.3 ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง ส�งดงดดใจท�เปนมรดกทางวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา ประกอบดวย มรดกทางวฒนธรรมท�จบตองได เชน โบราณสถาน พพธภณฑ วด แหลงโบราณคด อทยานประวตศาสตร และมรดกทางวฒนธรรมท�จบตองไมได เชน ขนบธรรมเนยมประเพณทองถ�น เสยงดนตร การเตนรา และพธกรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

9

1.6.4 ออนโทโลย หมายถง แนวคดท�ใชในการบรรยายความรอยางมขอบเขตโดยวธการกาหนดโครงสรางและความสมพนธของส�งท�สนใจ (Domain) ผานรปแบบโครงสรางลาดบชEน (Hierarchical Data Structure) และมการจดกลมความรในรปแบบแมกบลก (Parent-Child) โดยใชภาษา OWL (Web Ontology Language) ในการบรรยายโครงสรางองคความร

 

 

 

 

 

 

 

 

10

บทท� 2

ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยท�เก�ยวของ การศกษาเร� อง การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ผวจยไดศกษาจากตารา เอกสาร และงานวจยท� เก�ยวของ เพ�อใชเปนแนวคดในการออกแบบกระบวนการวจย โดยในบทนEจะนาเสนอแนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ เรยงตามลาดบ ดงนE 2.1 แนวคดเก�ยวกบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.1 ความหมายของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.2 ประเภทของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.3 ความหมายของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.4 องคประกอบของแหลงทองเท�ยว 2.1.5 ประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.6 ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.7 นกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.8 ปจจยท�ทาใหเกดการเดนทางทองเท�ยวของนกทองเท�ยว 2.1.9 ประเภทนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.2 แนวคดเก�ยวกบออนโทโลย 2.2.1 ความหมายของออนโทโลย 2.2.2 ประเภทของออนโทโลย 2.2.3 องคประกอบของออนโทโลย 2.2.4 การพฒนาออนโทโลย 2.2.5 ภาษาท�ใชอธบายออนโทโลย 2.2.6 เคร�องมอสาหรบการสรางออนโทโลย 2.2.7 การประเมนออนโทโลย 2.3 งานวจยท�เก�ยวของ 2.3.1 งานวจยท�เก�ยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานการทองเท�ยว 2.3.2 งานวจยท�เก�ยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

11

2.1 แนวคดเก�ยวกบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 2.1.1 ความหมายของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม รชารด (Richards, 1997) ไดใหความหมายวา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปน การเดนทางไปยงสถานท�ซ� งแตกตางไปจากถ�นท�อยอาศยตามปกต โดยมว ตถประสงคใน การเดนทางเพ�อหาความรและประสบการณจากวฒนธรรมอ�น ๆ ซ� งหมายความรวมถงการเดนทางของบคคลเพ�อส�งดงดดใจทางวฒนธรรมท�ตนสนใจโดยเฉพาะ เชน ประเพณ ศลปะ การแสดงละคร เปนตน ไทก (Tighe, 1991) ไดใหความหมายวา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวย 3 สวนคอ การเดนทาง นกทองเท�ยว และแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมซ� งหมายถง แหลงประวตศาสตร พพธภณฑ ทศนศลป การแสดงศลปะ อนสาวรย ส�งกอสรางตาง ๆ ศลปหตถกรรม งานเฉลมฉลอง และเทศกาลตาง ๆ โดยนกทองเท�ยวมจดมงหมายในการเดนทางเพ�อไดรบประสบการณและ ความสนใจในวฒนธรรม ฟรดเจน (Fridgen, 1991) ไดใหความหมายไววา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปน การเดนทางไปยงสถานท�ซ� งมเสนหดงดดใจนกทองเท�ยว โดยมจดหมายเพ�อตองการเย�ยมชมวถชวตและขนบธรรมเนยมประเพณของคนทองถ�นนEนท�มความแตกตางกน รวมถงรองรอยการดาเนนชวตของผคนในอดต สภาการโบราณสถานระหวางประเทศ (International Council on Monuments and Sites: ICOMOS, WWW, 1976) ไดใหความหมายวา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปนรปแบบการทองเท�ยวประเภทหน� ง โดยมจดมงหมายเพ�อไปยงสถานท�ตEงและอนสรณสถานท�ถกคนพบเพ�อตอบสนองความตองการของตนเอง การทองเท�ยวรปแบบนE จะชวยทาใหคนในชมชนเกดความตองการท�จะบารงรกษาและปกปองไมใหเกดผลเสยตอวฒนธรรมและเศรษฐกจในทองถ�น เพ�อใหประชาชนไดรบผลประโยชนจากวฒนธรรมรวมกน กระทรวงว ฒนธรรม (WWW, 2554) ไดใหความหมายวา การทองเท� ยวเชงวฒนธรรมเปนการศกษาหาความรในพEนท�หรอบรเวณท�มคณลกษณะท�สาคญทางประวตศาสตรและวฒนธรรม มการบอกเลาเร�องราวในการพฒนาทางสงคมและมนษยผานทางประวตศาสตร อนเปนผลเก�ยวเน�องกบวฒนธรรม องคความร และการใหคณคาของสงคม โดยสถาปตยกรรมท�มคณคาหรอสภาพแวดลอมอยางธรรมชาต ท�สามารถแสดงออกใหเหนถงความสวยงามและประโยชนท�ไดรบจากธรรมชาต สามารถสะทอนใหเหนถงสภาพชวต ความเปนอยของคนในแตละยคสมยไดเปนอยางดไมวาจะเปนสภาพทางเศรษฐกจ สงคม หรอขนบธรรมเนยมประเพณ

 

 

 

 

 

 

 

 

12

บญเลศ จตตEงวฒนา (2548) ไดใหความหมายไววา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทางของผคนหรอกลมคนจากสถานท�ท�อยประจาไปยงทองถ�นอ�น เพ�อช�นชมกบเอกลกษณความงดงามทางวฒนธรรมของกลมชนอ�น โดยจะตองเคารพในวฒนธรรมของกนและกน เพ�อกอใหเกดมตรภาพ ความร ความเขาใจ และความซาบซE งตรงใจในวฒนธรรมของชมชนนEน ๆ ชเกยรต นพเกต (2548) ไดใหความหมายไววา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปน การทองเท�ยวเพ�อศกษาหาความรเก�ยวกบศลปวฒนธรรมของทองถ�นตาง ๆ และเปนการศกษา วถชวตความเปนอย เชน โบราณสถาน ศลปะ หรอการแสดงตาง ๆ เปนตน ชาญวทย เกษตรศร (2540) ไดใหความหมายวา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปน การทองเท�ยวเพ�อเรยนรผอ�นโดยวธการศกษาประวตศาสตร วฒนธรรม และวถชวตผคนผาน การเดนทางทองเท�ยวแลวยอนกลบมามองตนเองเพ�อทาความเขาใจส�งตาง ๆ ในโลกท�มความเก�ยวโยงพ�งพากน พลอยศร โปราณานนท (2540) ไดใหความหมายวา การทองเท�ยงเชงวฒนธรรมเปนการเดนทางทองเท�ยวโดยมวตถประสงคเพ�อตองการความรหรอประสบการณในวฒนธรรมดานตาง ๆ ของแหลงทองเท�ยวท�ไปเยอน ในขณะเดยวกนกไดรบความเพลดเพลนรวมอยดวย จากความหมายของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�หนวยงานและนกวชาการไดใหความหมายไวขางตน สรปไดวา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทางทองเท�ยว เพ�อศกษาหาความรและเย�ยมชมสถานท�หรอส�งดงดดใจท�มคณคาทางประวตศาสตร และวฒนธรรมท�แสดงถง เอกลกษณและสะทอนให เ หนถงความเจ รญรง เ รองจากอดตจนถงปจ จบน เชน โบราณสถาน โบราณวตถ วด พพธภณฑ อนสาวรย ประเพณ และเทศกาลตาง ๆ รวมถงวถชวตความเปนอยของชนกลมอ�น เชน การแตงกาย ภาษาท�ใชส�อสาร และอาหารการกน เปนตน 2.1.2 ประเภทของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม บญเลศ จตตEงวฒนา (2548) ไดแบงการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมออกเปนประเภทยอย 5 ประเภท คอ 1) การทองเท�ยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถง การเดนทางทองเท�ยวไปยงแหลงทองเท�ยวทางโบราณคดและประวตศาสตร เพ�อช�นชมและเพลดเพลนในสถานท�ทองเท�ยว โดยไดรบความรความเขาใจตอประวตศาสตรและโบราณคดในทองถ�นบนพEนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม

 

 

 

 

 

 

 

 

13

2) การทองเท�ยวงานวฒนธรรมและประเพณ (Cultural and Traditional Tourism) หมายถง การเดนทางทองเท�ยวเพ�อชมงานศลปวฒนธรรมประเพณตาง ๆ ท�ชาวบานในทองถ�นนEน ๆ จดขEนเพ�อใหไดรบความเพลดเพลนต�นตาต�นใจในสนทรยะศลป และศกษาความเช�อ การยอมรบนบถอ การเคารพพธกรรมตาง ๆ อกทEงไดรบความรความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหม ๆ เพ�มขEนบนพEนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม 3) การทองเท�ยวเชงวถชวตชนบท (Rural Tourism/Village Tourism) หมายถง การเดนทางทองเท�ยวในหมบานชนบทท�มลกษณะวถชวตและผลงานสรางสรรคท�มเอกลกษณพเศษโดดเดน เพ�อใหไดรบความเพลดเพลน ไดความร ดผลงานสรางสรรค และภมปญญาพEนบาน อกทEงมความเขาใจในวฒนธรรมทองถ�นบนพEนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอม 4) การทองเท�ยวเชงกฬา (Sport Tourism) หมายถง การเดนทางทองเท�ยวไปยงสถานท�ออกกาลงกาย เลนกฬา หรอแขงขนการกฬา โดยมกจกรรมทองเท�ยวในรปแบบของการจดรายการกฬาตามเสนทางท�มแหลงทองเท�ยวท�นาสนใจ เพ�อใหผรวมกจกรรมกฬาไดสนกสนานเพลดเพลนกบการออกกาลงกาย เลนกฬา หรอแขงขนกฬา ทาใหไดรบความรความเขาใจและประสบการณใหม ๆ เพ�มขEน 5) การทองเท�ยวเชงสขภาพทางวฒนธรรม (Cultural Health Tourism) หมายถง การเดนทางทองเท�ยวไปเย�ยมชมแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม โดยมกจกรรมสงเสรมสขภาพหรอฟE นฟสขภาพทางวฒนธรรม เชน การนวดตว การนวดฝาเทา การอบสมนไพร การประคบสมนไพร การฝกกายบรหาร และการฝกสมาธ เปนตน เพ�อสรางเสรมสขภาพและคณภาพชวตของนกทองเท�ยว 2.1.3 ความหมายของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม การทองเท�ยวแหงประเทศไทย (WWW, 2551) ไดใหความหมายวา แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง สถานท�ทองเท�ยวท�มคณคาทางศลปะและขนบธรรมเนยมประเพณท�บรรพบรษไดสรางสมและถายทอดเปนมรดกสบทอดกนมา เชนโบราณสถาน โบราณวตถ อทยานประวตศาสตร พพธภณฑ งานประเพณ วถชวต การแสดงศลปวฒนธรรม สนคาพEนเมอง การแตงกาย ภาษา และชนเผา เปนตน ซ� งอาจดาเนนการโดยภาครฐหรอภาคเอกชนกได ทวป ศรรศม (2547) ไดใหความหมายวา แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปนแหลงทองเท�ยวท�มความหลากหลาย เน�องจากการเดนทางทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ประกอบไปดวย

 

 

 

 

 

 

 

 

14

การทองเท�ยวในรปแบบตาง ๆ ท�มความเก�ยวเน�องกบเร�องราวในประวตศาสตรและวฒนธรรมของพEนท�ในแงใดแงหน� ง ซ� งกจกรรมการทองเท�ยวอาจเปนการผสมผสานกนระหวางการชมสถานท�สาคญทางประวตศาสตร เมองเกา การชมการแสดงทางวฒนธรรม และการจบจายใชสอยซEอของ ท�ระลกในตลาดโบราณหรอแหลงหตถกรรมพEนบาน ราณ อสชยกล (~���) ไดใหความหมายวา แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม หมายถง แหลงทองเท�ยวท�มกจกรรมและวฒนธรรมประเพณท�สะทอนใหเหนถงอารยธรรมทองถ�นท�มลกษณะเดนและสามารถดงดดความสนใจของนกทองเท�ยวใหมาเย�ยมเยอน รชพร จนทรสวาง (~���) ไดใหความหมายวา แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม หมายถง แหลงทองเท�ยวท�มคณคาและดงดดใจอยท�วฒนธรรม วถชวต ประเพณ และศลปะตาง ๆ ของพEนท� สรปไดวา แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง สถานท�ทองเท�ยวหรอส�งดงดดใจท�มความเก�ยวเน�องกบเร�องราวในประวตศาสตร วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของพEนท�ในแงใด แงหน�ง รวมถงกจกรรมทางวฒนธรรมซ�งมคณคาและดงดดใจนกทองเท�ยวใหมาเย�ยมเยอน 2.1.4 องคประกอบของแหลงทองเท�ยว แหลงทองเท�ยวท�นาสนใจสาหรบนกทองเท�ยวจะตองประกอบไปดวยองคประกอบหลายอยางผสมผสานกน เพ�อเปนปจจยเกEอหนนใหมนษยเกดความตองการเดนทางทองเท�ยว เกดความประทบใจ และกลบมาทองเท�ยวใหมในแหลงทองเท�ยวเดม โดยแหลงทองเท�ยวมองคประกอบท�สาคญ 3 ประการ หรอ 3As ไดแก (ชสทธZ ชชาต, 2542, หนา 4) 1) ส� งดงดดใจ (Attraction) ส� งดงดดใจเกดจากสถานท� (Sites) และเหตการณ (Events) ซ� งสถานท�อาจเกดจากธรรมชาตหรอมนษยสรางขEน แตเหตการณท�นาประทบใจเกดจากมนษยสรางเพยงอยางเดยว 2) ส�งอานวยความสะดวก (Amenities) ความสะดวกสบายทาใหนกทองเท�ยวหรอคนเดนทางเขาไปถงสถานท�ไดรวดเรว ปลอดภย และสะดวกสบายมากย�งขEน ดงนEน การกอสรางปจจยพEนฐาน (Infrastructure) เชน ระบบขนสง ระบบส�อสาร ระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา จงเปนส� งจาเปนอยางย�งในแหลงทองเท�ยว นอกจากนE โครงสรางอ�น ๆ เชน โรงแรม รานอาหาร รานขายของท�ระลก โรงพยาบาล ตลอดจนระบบกาจดของเสยกเปนส� งจาเปนท�ตองพฒนาควบคกนไปกบแหลงทองเท�ยว 3) ความสามารถในการเขาไปถง (Accessibility) การเขาไปถงแหลงทองเท�ยวตองมระบบการการขนสง (Transportation) ประกอบดวย เสนทางการเดนทาง พาหนะ สถานขนสง

 

 

 

 

 

 

 

 

15

และผประกอบการการขนสง โดยมวตถประสงคเพ�อใชในการลาเลยงคนและส�งของไปยงจดหมายปลายทาง องคประกอบทEง 3 ประการ ดงท�กลาวมาขางตน เปนองคประกอบพEนฐานสาคญของแหลงทองเท�ยว โดยในงานวจยนE จะมงเนนความสาคญไปท�ส� งดงดดใจ (Attraction) เปนหลกเน�องจากการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เปนการทองเท�ยวท�มรปแบบเฉพาะกลมหรอผท�มความสนใจเฉพาะอยาง ส� งอานวยความสะดวกตาง ๆ หรอปจจยพEนฐานบางประการอาจมความจาเปนนอย เพราะกลมบคคลดงกลาวตองการศกษาแหลงทองเท�ยวท�มสภาพใกลเคยงกบธรรมชาตหรอวฒนธรรมดEงเดม การสรางปจจยพEนฐาน หรอส�งอานวยความสะดวก ถาปราศจากการวางแผนท�ด กยอมกระทบตอทรพยากรการทองเท�ยวและเปล�ยนแปลงวฒนธรรมของคนในทองถ�นได โดยองคประกอบของแหลงทองเท�ยวทEง 3As สามารถเขยนเปนแผนภมได ดงรปท� 2.1

รปท� 2.1 องคประกอบของแหลงทองเท�ยว (ชสทธZ ชชาต, 2542, หนา 6)

2.1.5 ประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม แหลงทองเท�ยวแบงออกไดหลายประเภทขE นอยกบความสนใจของผ ศกษา ในการศกษาครE งนEจะกลาวถงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

16

การทองเท�ยวแหงประเทศไทย (WWW, 2549) ไดแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมออกเปน ~ ประเภท คอ 1) แหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตร (Historical Attraction) เปนแหลงทองเท�ยวประเภทท�มนษยสรางขEนซ� งมความสาคญและมคณคาทางประวตศาสตร โบราณคด และศาสนา รวมถงสถานท�หรออาคารส� งกอสรางท� มอาย เ กาแกหรอเคยมเหตการณสาคญเกดขE นในประวตศาสตร เชน โบราณสถาน อทยานประวตศาสตร ชมชนโบราณ กาแพงเมอง คเมอง พพธภณฑ วด ศาสนสถาน และส�งกอสรางท�มคณคาทางศลปะและสถาปตยกรรม ตวอยางของแหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตรท�สาคญ เชน อนสาวรยทาวสรนาร ซมประตชมพล วดศาลาลอยพพธภณฑสถานแหงชาตพมาย เปนตน 2) แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม (Cultural Attraction) เปนแหลงทองเท�ยวท�มความแตกตางจากแหลงทองเท�ยวประเภทอ�น ๆ เน�องจากวฒนธรรมเปนมรดกแหงสงคม มทEงสวนจบตองไดและจบตองไมได เชน ศลปะ ขนบธรรมเนยมประเพณ การแตงกาย เคร�องมอเคร�องใช อาหารการกน งานเทศกาล ประเพณ เปนตน โดยแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรมสามารถแบงยอยไดอก 2 ประเภท ดงนE 2.1) แหลงความเปนอยและวถชวต แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรมประเภทนE ผมาเย�ยมชมสามารถสงเกตความเปนอยและวถชวตของชมชนนEนโดยตนเองมไดเขาไปมสวนรวม เชน ชมชนของชนเผา ศนยวฒนธรรม ซ� งมคณคาตอสวนรวมอยท�การชวยรกษาความหลากหลายของเชEอชาต และมคณคาตอผเย�ยมชม อยท�การไดรบความร วสยทศน ความเขาใจอนดระหวางกลมชนเผาตาง ๆ และภมปญญาของชนเผา โดยรปแบบการทองเท�ยวในแหลงทองเท�ยวประเภทนE สวนใหญเปนการทองเท�ยวชมวถชวตในชนบทซ� งหมายถง การเดนทองเท�ยวในหมบานชนบทท�มลกษณะวถชวต และผลงานสรางสรรคท�มลกษณะพเศษและมความโดดเดน เพ�อความเพลดเพลน ไดความร ดผลงานสรางสรรค ภมปญญาพEนบาน และมความเขาใจในวฒนธรรมทองถ�น 2.2) แหลงวฒนธรรมประเพณและหตถกรรมพEนเมอง แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรมประเภทนEผเย�ยมชมสามารถเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณและซEอสนคาของท�ระลกจากผประกอบหตถกรรม คณคาตอสวนรวมอยท�การรกษามรดกความหลากหลายของวฒนธรรม คณคาตอผเย�ยมชมอยท�ความพอใจจากการเขารวมกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณ และการไดซEอส�งของท�ระลกท�พอใจ เชน ประเพณลอยกระทง ประเพณสงกรานต เปนตน รปแบบการทองเท�ยวท�เกดขEนในแหลงทองเท�ยวประเภทนE จงเปนการทองเท�ยวชมวฒนธรรมและประเพณซ� งหมายถง การเดนทางทองเท�ยวเพ�อชมงานประเพณตาง ๆ ท�ชาวบานในทองถ�นนEน ๆ จดขEน ไดรบความเพลดเพลนต�นตาต�นใจในสนทรยศลป เพ�อศกษาความเช�อ การยอมรบนบถอ การเคารพ

 

 

 

 

 

 

 

 

17

พธกรรมตาง ๆ และไดรบความร มความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณใหม ๆ เพ�มขEน โดยประชาคมในทองถ�นมสวนรวมตอการจดการทองเท�ยว สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (~��~) ไดแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวไวเปน � ประเภทดงนE 1) แหลงทองเท�ยวประเภทความบนเทง (Entertainment) แหลงทองเท�ยวประเภทนEจะมหลายรปแบบ เชน โรงละคร การแสดง การละเลน การแสดงในสวนสาธารณะ เปนตน 2) แหลงทองเท�ยวท�แสดงออกถงประเพณ (Traditional) เปนแหลงทองเท�ยวท�แสดงประเพณพEนบาน ประเพณดE งเดมของชนพEนเมอง เชน ประเพณลอยกระทง ประเพณสงกรานต เทศกาลกนเจ เปนตน 3) แหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม (Cultural) เปนแหลงทองเท�ยวท�เก�ยวของกบวฒนธรรม พพธภณฑท�รวบรวมของโบราณ ส�งกอสรางท�แสดงถงสถาปตยกรรมเกาแก สถานท�ทองเท�ยวทางวฒนธรรม เชน พพธภณฑสถานแหงชาต ประตเมอง วด เปนตน 4) แหลงทองเท�ยวท�แสดงถงความงดงามของภมประเทศ (Scenic) เปนแหลงทองเท�ยวประเภทอทยาน สวนรกชาต ทะเล ภเขา นE าตก เกาะ ชายทะเล เปนสถานท�ทองเท�ยวทางธรรมชาต ซ� งเปนแหลงทองเท�ยวท�สวยงามตามธรรมชาตในพEนท�ตาง ๆ 5) แหลงทองเท�ยวอ�น ๆ ท�ม เอกลกษณเฉพาะ (Specific and Unique) เปนแหลงทองเท�ยวท�มลกษณะเฉพาะซ�งสถานท�แหงอ�น ๆ ไมม เชน แหลงทองเท�ยวเพ�ออาบนEาแร จากการศกษาการแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดงท�กลาวในขางตน ในงานวจยนE ผวจยไดยดหลกการแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตามหลกของ การทองเท�ยวแหงประเทศไทย (WWW, ~549) สรปไดวา แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม สามารถแบงออกไดเปน � กลมใหญ คอ แหลงทองเท�ยวเชงประวตศาสตร แหลงทองเท�ยวงานประเพณและวฒนธรรม แหลงทองเท�ยววถชวตชนบท และแหลงทองเท�ยวเชงนนทนาการ โดยแหลงทองเท�ยวเชงนนทนาการ เปนแหลงทองเท�ยวท�มนษยสรางขEนเพ�อการพกผอนและเสรมสรางสขภาพแมไมมความสาคญในแงประวตศาสตร ศาสนา หรอศลปวฒนธรรม แตมลกษณะเปนแหลงทองเท�ยว รวมสมย เชน สวนสาธารณะ และสนามกฬา เพ�อรองรบการทากจกรรมการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เชน เทศกาล งานประเพณ การแขงขนกฬา และการจดแสดงตาง ๆ ซ� ง เปนส� งดงดดใจ ทางการทองเท�ยวอกประการหน�ง

 

 

 

 

 

 

 

 

18

2.1.6 ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ทรพยากรการทองเท�ยว (Tourism Resource) หมายถง ส� งท�มในแหลงทองเท�ยว ซ� งอาจจะเปนสถานท�ธรรมชาต ส� งท�สรางขE นมา ส� งท�มอยดE งเดม ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมภมปญญาชาวบาน หรอกจกรรมท�มอยในสถานท�นE น ๆ ซ� งโดยท�วไปทรพยากร การทองเท�ยวสามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภทใหญ คอ (ชชพล ทรงสนทรวงศ, 2547) 1) ท ร พ ย า ก ร ก า ร ท อ ง เ ท� ย ว ต า ม ธ ร ร ม ช า ต ( Natural Tourism Resources) เปนทรพยากรท�เกดขEนเองตามธรรมชาต เชน ภเขา แมนEา ทะเล ทะเลสาบ ถEา สตวปา เกาะแกง เปนตน ซ� งทรพยากรเหลานE จะมความสวยงามโดดเดนแปลกตาดงดดใจของนกทองเท�ยวท�สนใจใหมาทองเท�ยว 2) ทรพยากรการทองเท�ยวท�มนษยสรางข]น (Man-made Tourism Resources) เปนทรพยากรการทองเท�ยวท�ไมไดเกดขE นเองตามธรรมชาตแตเกดขE นมาจากฝมอของมนษย ทรพยากรประเภทนEอาจสรางหรอกาหนดมาจากวถการดารงชวตของมนษย วฒนธรรม ประเพณทองถ�นความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย หรอแมแตศลปกรรมและสถาปตยกรรม โดยทรพยากรการทองเท�ยวท�มนษยสรางขEนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 2.1) ทรพยากรการทองเท�ยวท�เปนรปธรรม เปนแหลงทองเท�ยวท�มนษยสรางขEน สามารถจบตองได และมความสาคญตอวถการดาเนนชวต เชน วด โบสถ วหาร ตลาด พระราชวง ทาเรอ โบราณสถาน รวมถงส�งประดษฐ เชนโบราณวตถ เปนตน 2.2) ทรพยากรการทองเท�ยวท� เปนนามธรรม เปนส� งท�มนษยสรางสรรคขE น ไมสามารถจบตองได โดยมวตถประสงคเพ�อจรรโลงใจและสงคม ไดรบการพฒนาจากรนสรนเปนส�งท�บงบอกถงความเจรญงอกงามของสงคมและวฒนธรรม เชน พธกรรม งานประเพณตาง ๆ ภาษา การแตงกาย อาหารการกน เปนตน การทองเท�ยวแหงประเทศไทย (2545) ไดแบงทรพยากรทองเท�ยวออกเปน 3 ประเภท คอ 1) ทรพยากรทองเท�ยวประเภทธรรมชาต เปนแหลงทองเท�ยวท�มความสวยงาม ตามธรรมชาต สามารถดงดดใหคนไปเยอนหรอไปทองเท�ยวยงพEนท�นEน เชน ภเขา ปาไม นE าพรอน ถEา นEาตก ชายทะเล หาดทราย เกาะแกง เปนตน 2) ทรพยากรทองเท�ยวประเภทประวตศาสตร โบราณสถาน และโบราณวตถ เปนแหลงทองเท�ยวท�มนษยสรางขEนตามความประสงคของมนษยเอง ทEงท�เปนมรดกในอดตและ

 

 

 

 

 

 

 

 

19

สรางขEนในปจจบน แตมส�งดงดดใหคนไปเยอนหรอไปทองเท�ยวยงพEนท�นEน แบงเปน 2 ประเภท ดงนE 2.1) ประเภทโบราณสถาน เปนสถานท�ท�มอายนบรอยป หรอโดยหลกฐานเก�ยวกบประวตของสถานท�นEนเปนประโยชนในทางประวตศาสตรหรอโบราณคด เชน ศาสนสถาน อทยานประวตศาสตร กาแพงเมอง อนสาวรย และชมชนโบราณ เปนตน 2.2) ประเภทโบราณวตถ เปนวตถโบราณไมวาจะเปนส�งประดษฐ หรอเปนสวนใดสวนหน� งของโบราณสถาน ซ� งโดยอายหรอลกษณะแหงการประดษฐของวตถนEนเปนประโยชนทางประวตศาสตรหรอโบราณคด อาท ภาพเขยนโบราณ วตถโบราณ พระพทธรปโบราณ รปปE นโบราณ เปนตน 3) ทรพยากรทองเท�ยวประเภทศลปวฒนธรรม ประเพณ และกจกรรม หมายถง ทรพยากรการทองเท�ยวท�มนษยสรางขEนในรปแบบของการดาเนนชวตของผคนในสงคมแตละกลมชนท�มความแตกตางกนออกไปตามสภาพแวดลอมทางธรรมชาตแบงออกเปน 3 ประเภท ดงนE 3.1) ประเภทศลปวฒนธรรม ไดแก ชมชน ตลาดนE า การละเลนพEนบาน ดนตรพEนบาน สนคาพEนบาน และวถชวต เปนตน 3.2) ประเภทประเพณ ไดแก ประเพณสงกรานต ประเพณแหเทยน ประเพณ ลอยกระทง และงานบญบEงไฟ เปนตน 3.3) ประเภทกจกรรม ไดแก กจกรรมแขงกฬา กจกรรมบนเทง แตตองเปนกจกรรมท�เนนการศกษาหาความรในแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรมทองถ�น นอกจากนE ราไพพรรณ แกวสรยะ (2527 อางถงใน ยพด เสตพรรณ, 2543, หนา 179) ไดแบงประเภทของทรพยากรการทองเท�ยวท�เปนแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม ประเพณ และ วถชวตของไทยออกเปนอก 8 ประเภทยอย ดงนE 1) เ รอนไทยและวดไทย เ รอนไทยมลกษณะแตกตางกนไปตามแตละภาค โดยสอดคลองกบการดารงชวตของคนไทยสมยกอนและแสดงออกถงภมปญญาไทย สวนวดไทยเปนท�ประกอบกจศาสนาพทธและมลกษณะเปนศนยกลางของหมบาน 2) อาหารไทย อาหารไทยมทEงของคาวและของหวานท�มการประดษฐตกแตงใหสวยงามนารบประทาน โดยในแตละภาคจะมอาหารเดนท�แตกตางกนและมวฒนธรรมการกน ท�แตกตางกนดวย เชน ชาวอสานจดเลE ยงแบบพาแลง อาหารอสาน เชน สมตา ไกยาง ผดหม�โคราช และขนมจนโคราช เปนตน

 

 

 

 

 

 

 

 

20

3) ผาไทยและชดไทย ผาไทยเปนเอกลกษณท�แสดงวาคนไทยทาเคร�องนงหมใชเอง ทอดวยผาฝายหรอผาไหมท�คดลายขEนเอง เชน ผาลายขด ผามดหม� และผาไหมโคราช เปนตน ชดไทยมมากมายหลายแบบโดยในแตละทองถ�นจะแตกตางกน เชน ชดพEนเมองอสาน ชาวอสานมรปแบบการแตงกายท�ว ๆ ไป คอ ผชายมกนยมสวมเสE อมอฮอมและใชผาคาดเอวดวยผาขาวมา ขณะท�ผหญงมกสวมใสผาซ�นแบบทอทEงตว สวมเสEอคอกลมแขนยาว แตหากเปนงานพธตาง ๆ อาจมการหมผาสไบเฉยง สวมเคร�องประดบตามขอมอ ขอเทา และคอเพ�มดวย 4) งานฝมอและสนคาพ]นเมอง สวนใหญทาขEนเพ�อใชในครวเรอนท�เปนสงคมแบบเกษตรกรรม เม�อเหลอจงสงขาย ตอมาเม�อขายดจงเปนท�รจกกนท�วไป เชน เคร�องป�นดนเผาดานเกวยน เคร�องจกรสานหวายและไมไผ หมอนขด หมอนขวาน เปนตน 5) การดาเนนชวตความเปนอยแบบไทย คอ ภาพวถชวตรมแมนEาลาคลอง เชน ตลาดนE าท�มแหงเดยวในโลก นอกจากนEยงมตลาดนดตามทองถ�นตาง ๆ ท�วไป 6) สตวเล]ยง เชน แมวไทย สนขไทย (หลงอาน หางดาบ) แมวสสวาด ชาง และการแสดงของชาง ซ� งจดเปนแหลงทองเท�ยวท�แปลกและมแหงเดยวในโลก 7) กฬาไทย และการละเลนพ]นบาน เชน มวยไทย ฟนดาบ ตะกรอลอดหวง หมากรก กดปลา ชนไก และการแสดงในลกษณะร�นเรงสนกสนานครEนเครง เชน ชาวโคราชมเพลงพEนบาน ท�เรยกวา เพลงโคราช ใชดนตรบรรเลงประกอบเพลงพEนบาน คอ มโหรโคราช และขบรองดวยภาษาโคราชซ� งเปนภาษาท�ใชในชวตประจาวน ท�มศพท สาเนยง และสานวนเปนลกษณะเฉพาะ ของตนเอง จากการศกษาเพ�มเตมพบวา องคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก (The United Nations Organization for Education, Science and Culture: UNESCO) ไดจ าแนกประเภทของมรดกโลก หมายถง มรดกทางวฒนธรรม และมรดกทางธรรมชาตท�มความโดดเดนเปนเลศในระดบสากล ซ� งถอไดวาเปนมรดกของมนษยชาตทEงปวง ในโลกและเปนทรพยากรทางการทองเท�ยวท�สาคญย�ง โดยแบงไวเปน 3 ประเภท ไดแก มรดกทางวฒนธรรม มรดกทางธรรมชาต และมรดกโลกแบบประสม (ประกอบดวย แหลงธรรมชาตและวฒนธรรมผสมเขาดวยกน) ดงตารางท� 2.1 โดยในการศกษานE จะมงเนนไปท�การศกษาเก�ยวกบมรดกทางวฒนธรรม ซ� งสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) มรดกทางวฒนธรรมแบบจบตองได (Tangible Cultural Heritage) เปนส�งท�อยในรปแบบวสดซ� งสามารถสมผ สทางกายภาพได ประกอบดวย แบบท� เคล�อนยายไมได เชน โบราณสถาน อาคาร และแบบเคล�อนยายได เชน ภาพวาดศลปะ ตลอดจนวตถตาง ๆ

 

 

 

 

 

 

 

 

21

2) มรดกทางวฒนธรรมแบบจบตองไมได (Intangible Cultural Heritage) เปนส�งท�ไมไดอยในรปของวสด เชน องคความร เสยงดนตร การเตนรา วรรณกรรม ภาษา บทละคร ขนบธรรมเนยมประเพณทองถ�น ตารางท� e.f มรดกวฒนธรรมประเภทตาง ๆ (เหรยญ หลอวมงคล, ~���)

มรดกทางวฒนธรรม มรดกทางธรรมชาต

มรดกท�จบตองได มรดกท�จบตองไมได จบตองไดและมรดก

ท�จบตองไมได เคล�อนยายไมได เคล�อนยายได

- เสยงดนตร - การเตนรา - วรรณกรรม - บทละคร - ขนบธรรมเนยม

ประเพณทองถ�น - องคความร - หตถกรรม - พธการทางศาสนา - ฯลฯ

- อทยานแหลง

ธรรมชาตและทางทะเลท�มความนาสนใจทางนเวศวทยา

- ลกษณะทางกายภาพและทางภมศาสตร

- แหลงภมทศนท�มความสวยงามเดนชดทางธรรมชาต

- งานดานสถาปตยกรรม

- โบราณสถาน - แหลงโบราณคด - เมองประวตศาสตร - กลมอาคาร - ภมทศนทาง

วฒนธรรม - อทยานประวตศาสตร

และสวนพฤกษศาสตร - แหลงโบราณคด

อสาหกรรม

- งานศลปะในพพธภณฑ หองสมด หอจดหมายเหต

จากการศกษาทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมประเภทตาง ๆ ท�กลาวมาขางตน สรปไดวา ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�จบตองได เชน โบราณสถาน อนสาวรย พพธภณฑ เปนตน และทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�จบตองไมได เชน ประเพณทองถ�น การแสดง พธการทางศาสนา เปนตน ซ� งทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มอยเหลานE จะเปนปจจยท�ทาใหเกดแหลงทองเท�ยวตาง ๆ เกดขEน เชน สถานท�ทองเท�ยว กจกรรม และงานวฒนธรรมประเพณท�สะทอนใหเหนถงอารยธรรมของทองถ�น ดงนEน ในงานนE ผวจยจงไดนาหลกการของยเนสโกมาใชใน การแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรมเปนหลก โดยการศกษาจากทรพยากร

 

 

 

 

 

 

 

 

22

การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มอยในประเทศไทยเปนสาคญ จากการศกษานE สรปไดวา สามารถแบงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมไดเปน 5 กลมใหญ ไดแก 1) สถานท�ทองเท�ยวเชงว ฒนธรรม หมายถง แหลงทองเท�ยวท� มส� งดงดดใจ หรอทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มนษยสรางขEนและไมสามารถเคล�อนยายได ทEงท�เปนมรดกในอดตและสรางขE นใหมในปจจบน ซ� งเปนสถานท�ท�มคณคาในแงของประวตศาสตร วฒนธรรมอนเปนวถชวต และการประกอบกจกรรมของมนษย แบงเปน 3 ประเภทยอย คอ 1.1) สถานท�ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร เชน โบราณสถาน อนสาวรย พพธภณฑ 1.2) สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวตชนบท เชน ตลาด หมบาน/ชมชน 1.3) สถานท�ทองเท�ยวเชงนนทนาการ เชน สวนสาธารณะ และสนามกฬา 2) งานประเพณและวฒนธรรม หมายถง แหลงทอง เ ท� ยวท� ม ส� ง ดง ดดใจ หรอทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�จบตองไมได ซ� งเปนเหตการณท�สะทอนใหเหนถงขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของคนในแตละทองถ�น และเปนเหตการณเกดขE นในชวงเวลาใดเวลาหน� ง เชน งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานเทศกาลเท�ยวพมาย งานประเพณกนเขาค�าของดเมองสงเนน 3) วถชวต หมายถง แหลงทองเท�ยวท�มส� งดงดดใจหรอทรพยากรการทองเท�ยว เชงวฒนธรรมเปนส� งท�จบตองไดและเคล�อนยายได ซ� งเปนผลงานสรางสรรคหรอส� งของท�ม ความโดดเดนเปนเอกลกษณท�สะทอนใหเหนถงองคความร ภมปญญาพEนบาน และวฒนธรรม ความเปนอยของคนในทองถ�น เชน อาหารพEนเมอง เคร�องแตงกายพEนเมอง และหตถกรรมพEนเมอง 4) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง หมายถง แหลงทองเท�ยวท� มส� งดงดดใจ หรอทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�จบตองไมได โดยมลกษณะเปนกจกรรมท�จดแสดงขEนในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวหรอภายในงานประเพณและวฒนธรรม เพ�อใหนกทองเท�ยวไดช�นชมถงวฒนธรรม ความเช�อ รวมถงวถการดาเนนชวตของแตละทองถ�น เชน พธกรรม การแสดง และการแขงขน 5) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได หมายถง แหลงทองเท�ยวท�มส� งดงดดใจ หรอทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�จบตองไมได โดยมลกษณะเปนกจกรรมท�จดขEนในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวหรอภายในงานประเพณและวฒนธรรม เพ�อใหนกทองเท�ยวไดมสวนรวมกบชมชนในแตละทองถ�น ซ� งนอกจากนกทองเท�ยวจะไดรบความสนกสนานเพลดเพลนแลว ยงไดรบประสบการณและทกษะจากการเรยนรดวยการลงมอปฏบตดวยตนเอง เชน กจกรรมทางศาสนา กจกรรมการทาของท�ระลก และกจกรรมกฬา

 

 

 

 

 

 

 

 

23

e.f.g นกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม นกทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปนกลมนกทองเท�ยวท�เดนทางทองเท�ยวเพ�อความสนใจใฝรดานประวตศาสตร วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ และวถชวต โดยบรษท มรดกโลก จากด (2557) ไดกลาววา การทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเปนกลไกท�สามารถแยก “นกทองเท�ยว” ออกจาก “นกเท�ยว” ไดอยางชดเจน ตEงแตอาชพ ฐานะทางเศรษฐกจ โลกทศน รสนยม และความสนใจท�คอนไปทางการศกษา ทาใหอยากรอยากเหนความแตกตางและความหลากหลายทางวฒนธรรมของสถานท�ท�พบเหนเพ�อเปรยบเทยบกบถ�นท�อยของตน สะทอนถงความเปนนกคดท�แสวงหาประสบการณเพ�อปรบปรงคณภาพชวตมากกวาเพ�อความสนกสนานอยางเดยว เหมอนกบนกทองเท�ยวทEงหลายท�เอาความพงพอใจของตนเองเปนท�ตEงโดยไมคานงถงผลกระทบอยางใดอยางหน�งตอสถานท�ท�ตนไป e.f.h ปจจยท�ทาใหเกดการเดนทางทองเท�ยวของนกทองเท�ยว ในการเดนทางและทองเท�ยวเกดจากความตองการและความรสกภายในของแตละบคคลอยางแทจรง ประกอบกบมปจจยตาง ๆ ทEงทางดานเศรษฐกจและสงคมท�ผลกดนใหสามารถเดนทางได ฉลองศร พมลสมพงศ (2542) พบวา ส� งท�ทาใหบคคลตดสนใจเดนทางทองเท�ยว ประกอบไปดวยปจจย 3 ปจจย ไดแก 1) ปจจยเร�องเงนหรอคาใชจาย เปนส� งแรกท�ผเดนทางทองเท�ยวจะตองคดทนท เน� องจากการเดนทางทองเท�ยวไมวาจะใกลหรอไกลจาเปนตองใชเงนไมวามากหรอนอย เชน คาพาหนะ คาท�พก คาอาหาร คาบรการสาหรบส�งอานวยความสะดวก และคาใชจายซEอของ เปนตน 2) ปจจยเร�องเวลา เปนส�งท�มความสาคญสาหรบผเดนทางทองเท�ยว เพราะแตละบคคลยอมอยในสถานภาพการประกอบอาชพท�แตกตางกน บางคนอาจใชเวลาชวงวนหยด สดสปดาหเพ�อการทองเท�ยว แตบางคนอาจตองรอถงปดภาคเรยน หรอบางคนอาจใชเวลาหลงชวงชวตทางานเพ�อการทองเท�ยว เปนตน 3) ปจจยท�เก�ยวกบความต]งใจท�จะไป ปจจยขอนE เกดจากเหตผลและความรสกนกคดสวนตวอยางแทจรงของนกทองเท�ยวแตละคน นกทองเท�ยวอาจถกกระตนไดจากส� งตาง ๆ เชน ความตองการท�จะเดนทางทองเท�ยว การเกบรวบรวมขอมลการทองเท�ยว ปจจยทางสงคม ฤดกาล เปนตน ส�งเหลานEทาใหความตEงใจท�จะเดนทางทองเท�ยวเปล�ยนแปลงไดตลอดเวลา

 

 

 

 

 

 

 

 

24

e.f.i ประเภทนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม สมธ (Smith, 2003) ไดศกษาและแบงประเภทของนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจากความสนใจในกจกรรมการทองเท�ยวและแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรมออกเปน 7 ประเภท ดงตารางท� 2.2 ตารางท� 2.2 ประเภทและความสนใจของนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (Smith, 2003)

ประเภทของนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรม สถานท�และกจกรรมท�สนใจ

1) นกทองเท�ยวมรดกวฒนธรรม (Heritage Tourist)

ป รา ส า ท พ ร ะ รา ช วง แห ล ง โบ ร า ณ ค ด อนสาวรย บานโบราณ

2) นกทองเท�ยวศลปะ (Arts Tourist)

โรงละคร การแสดงคอนเส รต เทศกาล งานประเพณ

3) นกทองเท�ยวเชงสรางสรรค (Creative Tourist)

ถายภาพ วาดภาพ เคร� องปE น หตถกรรมทาอาหาร

4) นกทองเท�ยววฒนธรรมเมอง (Urban Cultural Tourist)

แหลงประวตศาสตร แหลงอตสาหกรรม

5) นกทองเท�ยววฒนธรรมชนบท (Rural Cultural Tourist)

ก า ร ท อ ง เ ท� ย ว เ ช ง เ ก ษ ต ร ช ม ช น ฟ า ร ม พพธภณฑธรรมชาต ภมทศน

6) นกทองเท�ยววฒนธรรมภมปญญาทองถ�น (Indigenous Cultural Tourist)

ชาวเขา ศนยวฒนธรรม ศลปะและหตถกรรม

7) นกทองเท�ยววฒนธรรมทนสมย (Popular Cultural Tourist)

งานแขงขนกฬา สวนสนก หางสรรพสนคา การแสดงคอนเสรต

จากการศกษาการแบงประเภทนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดงท�กลาวมาในขางตน ทาใหทราบถงแรงจงใจของนกทองเท�ยวแตละกลมในการเดนทางไปทองเท�ยวยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมและทากจกรรมประเภทตาง ๆ สามารถนามาใชเปนแนวทางในการพจารณา การจดประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมใหสอดคลองตามความสนใจของนกทองเท�ยว ซ� งหากพจารณาจากการแบงแหลงทองเท�ยวตามประเภทของนกทองเท�ยวแลว พบวา สามารถแบงประเภทแหลงทองเท�ยวออกไดเปน 5 กลมใหญ คอ สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม งานวฒนธรรมประเพณ แหลงวถชวต กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง และกจกรรมเชงวฒนธรรมท�นกทองเท�ยวสามารถเขารวมได

 

 

 

 

 

 

 

 

25

จากการศกษาแนวคดเก�ยวกบลกษณะและประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม รวมถงนกทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มหนวยงานและนกวชาการไดแบงประเภทไวหลากหลายดงท�กลาวมาขางตน ในงานวจยนE ผวจยไดจดกลมและแบงประเภทแหลงทองเท� ยวเ ชงว ฒนธรรมขE นใหม โดยพจารณาตามการแบงประเภท แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของการทองเท�ยวแหงประเทศไทยรวมกบการแบงประเภททรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของยเนสโก รวมถงศกษาความหมายของคาศพทตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 เพ�อนามาใชในการจดกลมประเภทยอย โดยในงานวจยนE สรปไดวา สามารถแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมออกเปน 5 ประเภทใหญ ดงตารางท� 2.3 โดยมรายละเอยดดงนE 1) สถานท�ทองเท�ยวเชงว ฒนธรรม หมายถง สถานท�ทองเท�ยวท� เ ปนมรดก ทางวฒนธรรมในอดตและสรางขEนใหมในปจจบน แบงเปน 3 ประเภทยอย ไดแก 1.1) สถานท�ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร หมายถง สถานท�ท�มความสาคญและ มคณคาทางประวตศาสตร โบราณคด และศาสนา แบงเปน 4 ประเภทยอย ไดแก 1.1.1) โบ รา ณส ถา น เ ชน แหลง โบ รา ณค ดบา นป รา ส าท อทย า นประวตศาสตรพมาย 1.1.2) อนสาวรย เชน อนสาวรยทาวสรนาร อนสรณวรกรรมทงสมฤทธZ 1.1.3) พพธภณฑ เชน พพธภณฑสถานแหงชาตพมาย พพธภณฑสถานแหงชาตมหาวรวงศ 1.1.4) ศาสนสถาน เชน วดศาลาลอย วดบานไร ศาลหลกเมอง 1.2) สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวตชนบท หมายถง สถานท�ท�มความสาคญและ มคณคาทางวฒนธรรมท�เก�ยวของกบวถชวตความเปนอยและภมปญญาของคนในชมชน แบงเปน 4 ประเภทยอย ไดแก 1.2.1) หมบาน/ชมชน เชน หมบานทาเคร�องปE นดนเผาดานเกวยน หมบานปลกหมอนเลEยงไหมบานหลงประดสามคค 1.2.2) ศนยวฒนธรรม เชน ศนยวฒนธรรมผาไหมปกธงชย ศนยการเรยนรวฒนธรรมไท-ยวน 1.2.3) ตลาด เชน ตลาดผลไมกลางดง 1.2.4) ฟารม เชน จมทอมปสนฟารม

 

 

 

 

 

 

 

 

26

1.3) สถานท�ทองเท�ยวเชงนนทนาการ หมายถง สถานท�ท�ใชเพ�อการพกผอนและเสรมสรางสขภาพ รวมทEงประกอบกจกรรมในเชงวฒนธรรม แบงเปน 2 ประเภทยอย ไดแก 1.3.1) สวนสาธารณะ เชน สวนนEาบงตาหล�วเฉลมพระเกยรต ร.9 1.3.2) สนามกฬา เชน สนามมวยคายสรนาร 2) งานประเพณและวฒนธรรม หมายถง เหตการณท�สะทอนใหเหนถงขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของคนในแตละทองถ�นซ� งถกจดขEนในชวงเวลาใดเวลาหน�ง เชน งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานเทศกาลเท�ยวพมาย งานประเพณกนเขาค�าของดเมองสงเนน 3) วถชวต หมายถง ผลงานสรางสรรคหรอส�งของท�มความโดดเดนเปนเอกลกษณ ท�สะทอนใหเหนถงองคความร ภมปญญาพEนบาน และวฒนธรรมความเปนอยของคนในทองถ�น แบงเปน 3 ประเภทยอย ไดแก 3.1) อาหารพEนเมอง เชน ผดหม�โคราช สมตาโคราช ผดหม�พมาย 3.2) เคร�องแตงกายพEนเมอง เชน ผาไหมมดหม� ผาไหมหางกระรอก ผาโสรง 3.3) หตถกรรมพEนเมอง เชน เคร�องปE นดนเผา ผลตภณฑจกสารไมไผ 4) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง หมายถง กจกรรมท�จดแสดงขE นในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวหรอภายในงานประเพณและวฒนธรรม เพ�อใหนกทองเท�ยวไดช� นชม ถงวฒนธรรม ความเช�อ รวมถงวถการดาเนนชวตของแตละทองถ�น แบงเปน 4 ประเภทยอย ไดแก 4.1) การแสดง เชน การแสดงประกอบแสงสเสยง การละเลนเพลงโคราช 4.2) การประกวด/การแขงขน เชน การประกวดผาไหม การแขงขนเรอยาว 4.3) พธกรรม เชน พธบายศรสขวญ พธบวงสรวงทาวสรนาร 4.4) นทรรศการ/การออกราน เชน นทรรศการกระบวนการผลตผาไหม นทรรศการหมบานอสาน 5) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได หมายถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดขEนในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวหรอภายในงานประเพณและวฒนธรรม เพ�อใหนกทองเท�ยวไดม สวนรวมกบชมชนในแตละทองถ�น แบงเปน 6 ประเภทยอย ไดแก 5.1) กจกรรมการทาของท�ระลก เชน ทดลองทอผาไหม ฝกแกะสลกเทยนพรรษา 5.2) กจกรรมท�เก�ยวกบอาหาร เชน ทดลองตาสมตา ทดลองทาเสนหม� 5.3) กจกรรมเพ�อผอนคลาย เชน นวดแผนไทย อบไอนEาสมนไพร 5.4) กจกรรมทางศาสนา เชน สกการะพระบรมสารรกธาต ทาบญตกบาตร 5.5) กจกรรมกฬา เชน ฝกชกมวยไทย ฝกเลนตระกรอลอดหวง

 

 

 

 

 

 

 

 

27

5.6) กจกรรมการเย�ยมชมสถานท� เชน น�งรถสามลอชมเมอง น�งรถอแตน ชมแหลงทองเท�ยว โดยผลสรปท�ไดจากการแบงประเภทแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมขEนใหมนE ผวจยสามารถนาไปใชในการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตอไป ตารางท� 2.3 สรปผลการแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

แบบจบตองได แบบจบตองไมได

เคล�อนยายไมได เคล�อนยายได

� สถานท�ทองเท�ยวเชง

วฒนธรรม

� สถานท�ทองเท�ยวเชง

ประวตศาสตร - โบราณสถาน - อนสาวรย - พพธภณฑ - ศาสนสถาน

� สถานท�ทองเท�ยวเชงวถ

ชวตชนบท - ตลาด - หมบาน/ชมชน - ศนยวฒนธรรม - ฟารม

� สถานท�ทองเท�ยวเชง

นนทนาการ - สวนสาธารณะ - สนามกฬา

� วถชวต - อาหารพEนเมอง - เคร�องแตงกาย

พEนเมอง - หตถกรรมพEนเมอง

� งานประเพณและวฒนธรรม

� กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จด

แสดง - การแสดง - การแขงขน/การประกวด - พธกรรม - นทรรศการ/การออกราน

� กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขา

รวมได - กจกรรมการทาของท�

ระลก - กจกรรมทางศาสนา - กจกรรมท�เก�ยวกบ

อาหาร - กจกรรมเพ�อผอนคลาย - กจกรรมกฬา

กจกรรมการเย�ยมชมสถานท�

 

 

 

 

 

 

 

 

28

2.2 แนวคดเก�ยวกบออนโทโลย 2.2.1 ความหมายของออนโทโลย ออนโทโลยเปนแนวทางหน� งท�ชวยในการจดการฐานความร มกถกนามาใชในงานหลายดานโดยเฉพาะดานปญญาประดษฐ และประยกตใชกบระบบงานตาง ๆ ไมวาจะเปนระบบฐานขอมลทางดานชววทยา และระบบพาณชยอเลกทรอนกส เพ�อชวยในการจดเกบ การคนคนความรการแลกเปล�ยนเรยนร และการนากลบมาใชใหม (Noy and McGuinness, 2001) มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของออนโทโลยไวตาง ๆ กน ดงนE กรเบอร (Gruber, 1993) ใหความหมายไววา ออนโทโลย คอการใหรายละเอยด ท�ชดเจนแนนอนของแนวความคด เซยรเทาว และคณะ (Swartout, Patil, Knight, and Russ, 1996) ใหความหมายไววา ออนโทโลย คอกลมของคาท�มโครงสรางเปนลาดบชEน (Hierarchical Data Structure) เพ�อใชอธบายขอบเขตขององคความรท�สนใจ และใชเปนโครงสรางของฐานความรได โ จ น ส เ บ น ช เ ค พ อ น แ ล ะ ว ส เ ซ อ ร ( Jones, Bench-Capon and Visser, 1999) ใหความหมายไววา ออนโทโลย หมายถง การกาหนดนยามของแนวคด (Concepts) ภายใตขอบเขตขององคความรท�สนใจ (Domain) โดยใชคลาส (Class) หรอแนวคด คณสมบตของแนวคด (Properties) และความสมพนธระหวางแนวคด (Relationships) สมชาย ปราการเจรญ (2548) ใหความหมายไววา ออนโทโลยเปนศาสตรของการจดหมวดหมของส� ง ๆ หน� งในขอบเขตงานท�สนใจ หากส�งตาง ๆ ถกจดเปนหมวดหมอยางมระบบ มกฎเกณฑเง�อนไข แสดงความเปนจรงเทจไดอยางถกตองภายใตความเหนชอบยอมรบของทก ๆ บคคลท�เก�ยวของหมวดหมของขอมลเหลานEตองตอบคาถามทกขอได น�นคอความรหรอความหมายของส�งท�มอย (Existing) ไดถกกลาวอางไวครบถวน จากความหมายของนกวชาการไดกลาวมาขางตนสรปไดวา ออนโทโลยเปนวธการบรรยายแนวความคดตามขอบเขตท�สนใจ และเปนการสรางโครงสรางฐานความรทางดานใดดานหน� ง เพ�อใชในการอธบายความหมายของส� งตาง ๆ ใหชดเจนดวยการกาหนดคณสมบต และความสมพนธท�เก�ยวของกบแนวคด แสดงผานรปแบบโครงสรางลาดบชEนภายใตขอบเขตขององคความรท�สนใจ 2.2.2 ประเภทของออนโทโลย ออนโทโลยสามารถจาแนกได 4 ประเภท (Guarino, 1998) คอ Top-level Ontology, Domain Ontology, Task Ontology, Application Ontology ดงรปท� 2.2

 

 

 

 

 

 

 

 

29

รปท� 2.2 ประเภทของออนโทโลย (Guarino, 1998) 1) ออนโทโลยระดบบน (Top-level Ontology or Upper Ontology) เปนออนโทโลยท�ประกอบดวยเบสคลาส และกาหนดคณสมบตเพ�ออธบายคลาสหรอกาหนดความสมพนธระหวางคลาส โดยออนโทโลยระดบนEสามารถนาไปใชงานไดในโดเมนท�วไป 2) ออนโทโลยสาหรบโดเมน (Domain Ontology) เปนออนโทโลยท�ตอบสนองตอโดเมนโดยอาศยการถายทอดคณลกษณะเฉพาะของโดเมนจากออนโทโลยระดบบน 3) ออนโทโลยสาหรบกจกรรม (Task Ontology) เปนออนโทโลยท�พ ฒนาขE น เพ�อตอบสนองการทางานของกจกรรมหน�ง ๆ โดยเฉพาะ โดยอาศยการถายทอดคณลกษณะเฉพาะของกจกรรมจากออนโทโลยระดบบน 4) ออนโทโลยระดบโลคอล (Application Ontology or Local Ontology) เปนออนโทโลยท�ถกจากดการใชงานในโดเมนท�มความจาเพาะเจาะจง (Specific Domain) 2.2.3 องคประกอบของออนโทโลย ออนโทโลยเปนการแสดงโครงสรางของแนวคด เพ�อนามาใชในการบรรยายขอบเขตองคความรเร�องใดเร�องหน� งซ� งสามารถแสดงใหเหนชดเจนไดดวยการแสดงคณสมบต ท�เก�ยวของกบส�งนEน ๆ ซ� งรปแบบโครงสรางโดยท�วไปของออนโทโลยจะแสดงในโครงสรางลาดบชEน โดยมการจดกลมความรในรปของ Parent-Child ประกอบดวยนยามความหมายหรอแนวคด คณสมบต ความสมพนธ ขอกาหนดในการสรางความสมพนธ (Axioms) และตวอยางขอมล (Instances) (Benjamins and Gomez-Perez, 2000) ดงนE 1) แนวคด หมายถง ขอบเขตของความรเร� องใดเร� องหน� งท�สามารถอธบายรายละเอยดได เชน การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

30

2) คณสมบต หมายถง คณสมบตตาง ๆ ท�เก�ยวของสมพนธกบแนวคด เพ�อนามาใชอธบายแนวคด เชน คณสมบตของแหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตร คณสมบตของแหลงทองเท�ยวทางวฒนธรรม 3) ความสมพนธ หมายถง รปแบบของการสมพนธกนระหวางแนวคด โดยจะมการกาหนดลกษณะของความสมพนธไวเปนแบบตาง ๆ ไดแก ความสมพนธแบบลาดบชEน (Subclass-of หรอ Is-a Hierarchy) ความสมพนธแบบเปนสวนหน� ง (Part-of) เชน อนสาวรย (Is-a) แหลงทองเท�ยวทางประวตศาสตร 4) ขอกาหนดในการสรางความสมพนธ หมายถง เง�อนไขหรอตรรกะในการแปลงความสมพนธระหวางแนวคดกบคณสมบต หรอแนวคดกบแนวคด หรอการตรวจสอบคณสมบตของคณสมบต เพ�อใหแปลงความหมายไดถกตอง 5) ตวอยางขอมล หมายถง คาศพทท�มการกาหนดนยามความหมายรวมกนไวใน ออนโทโลยเร�องนEน ๆ 2.2.4 การพฒนาออนโทโลย กระบวนการพฒนาออนโทโลย สามารถแบงออกไดเปน 7 ขEนตอน (Noy and McGuinness, 2001) ดงนE 1) ระบขอบเขตแนวคดของออนโทโลย (Determine the Domain and Concept of

the Ontology) ในการเร�มตนการพฒนาออนโทโลยควรเร�มกาหนดขอบเขตความรและแนวทางซ� งตองสามารถตอบคาถามพEนฐาน ไดแก ขอบเขตความรของออนโทโลยจะครอบคลมอะไรบาง วตถประสงคในการนาออนโทโลยไปใชงาน ขอคาถามประเภทใดท�ตองการใหออนโทโลยสามารถแสดงคาตอบได และใครจะเปนผใชและบารงรกษาออนโทโลย โดยคาตอบของคาถามเหลานEอาจจะเปล�ยนแปลงไปตามระยะเวลาในกระบวนการออกแบบออนโทโลย แตตองใชเวลาชวยในการกาหนดขอบเขตของแบบจาลอง ซ� งออนโทโลยท�ถกพฒนาขEนนE จะตองมขอมลเพยงพอท�จะตอบคาถามทกประเภท และมรายละเอยดครอบคลมการศกษาในเร�องนEน ๆ 2) พจารณาเลอกใชตวแบบออนโทโลยท�มอยแลว (Consider Reusing Existing

Ontologies) การนาออนโทโลยท�มการพฒนาแลวมาใชซE า หรอนามาปรบใชใหเหมาะสมกบขอบเขตท�ศกษาสามารถทาไดและเปนการชวยลดระยะเวลาในการพฒนาได เน�องจากการใช ออนโทโลยท�มอยแลวมกมความจาเปนในกรณท�ตองมการนาระบบงานใหมไปเช�อมตอกบระบบงานท�มการบงคบใชตวแบบออนโทโลยใด ๆ ท�เปนมาตรฐานอยแลว

 

 

 

 

 

 

 

 

31

3) ความสาคญของการระบเง�อนไขในออนโทโลย (Enumerate Important Terms

in the Ontology) ประโยชนของการระบเง�อนไขเพ�อจากดขอบเขตของรายการหรอความร (Term) ทEงหมดเพ�ออธบายรายการ (Statements) ของขอบเขตการทางาน หรอเพ�ออธบายใหผอ�นเขาใจวาอะไรคอความรท�กลาวถง อะไรคอคณสมบตของความรเหลานE อะไรท�พดถงเก�ยวกบความร เ ร� มแรก คอ ความสาคญท� จะทารายการใหครอบคลมความรไดโดยไมตองสนใจวาจะ เหล�อมลEาระหวางแนวความคดท�จะนาเสนอกบความสมพนธระหวางความร หรอทก ๆ คณสมบตหรอสลอทท�คลาสมหรอไมกบแนวความคดของคลาสหรอสลอท 4) ก า หนด ค ล า ส แล ะ ล า ด บ ช] นขอ งค ล า ส (Define the Classes and the Class

Hierarchy) วธการในการพฒนาลาดบชEนของคลาสม 3 วธ ดงนE 4.1) วธแบบบนลงลาง (Top-Down) คอ กระบวนการพฒนาท�เร�มจากการกาหนดนยามของคลาสทEงหมดในโดเมนและการกาหนดขอบเขตของคลาส 4.2) วธแบบลางขEนบน (Bottom-Up) คอ กระบวนการท�เร�มจากการกาหนดโดยระบคลาส คลาสลกจะถกแยกกลมออกมากอนจะถกนาไปใสคลาสแม 4.3) วธแบบผสม (Combination) คอ การรวมวธแบบบนลงลางและวธแบบลางขEนเขาบนดวยกน และกาหนดคลาสขE นมากอนและวางหลกกวาง ๆ ไวกอนจะระบวาแบบใดเหมาะสม 5) กาหนดคณสมบต หรอสลอทของคลาส (Define the Properties of Classes–

Slots) ใหเลอกใชคลาสจากรายการคลาสของความรท�สรางไวแลว และกาหนดคณสมบตของ สลอทของคลาส ซ� งโดยท�วไปคณสมบตแตละอยางของวตถจะสามารถนามาเปนคณสมบตหรอสลอทในออนโทโลยไดเชนกน และในการเพ�มคณสมบตเขาไปตองทาการระบเอกลกษณของคณสมบตกอน 6) การจากดขอบเขตของสลอท (Define the Facets of the Slots) 6.1) การกาหนดจานวนคาของสลอท (Slot Cardinality) ไดแก การกาหนดจานวนคาขEนต�าและคาสงสดของแตละสลอท เชน One หรอ M 6.2) ชนดของคาของสลอท (Slot-Value Type) มหลายชนด ไดแก String Number Boolean Enumerated 6.3) การกาหนดโดเมนและชวงของสลอท (Domain and Range of a Slot) ไดแก การระบโดเมน และชวง (Range) ของคณสมบตของคลาส ซ� งมกกาหนดโดยรายช�อตวอยางของขอมล (List of Instants)

 

 

 

 

 

 

 

 

32

7) สรางตวอยางขอมล (Create Instances) ในขEนตอนสดทายนE เปนการกาหนดตวอยางขอมลในลาดบชEนของคลาสทาไดโดย 7.1) เลอกคลาสท�ตองการ 7.2) สรางตวอยางขอมลของคลาสนEน ๆ 7.3) ระบรายละเอยดของคณสมบตของคลาสหรอสลอท 2.2.5 ภาษาท�ใชอธบายออนโทโลย ภาษาโอดบบลวแอล (Web Ontology Language: OWL) เปนภาษาท� ใชสาหรบ การอธบายออนโทโลย ถกนาเสนอโดย W3C Web Ontology Working Group (WebOnt) ซ� งจดเปนองคประกอบหน� งในงานเวบเชงความหมาย (Semantic Web) เพ�อใชในการบรรยายขอมล เชงความหมาย สามารถกาหนดโครงสรางขอมลในลกษณะลาดบชEนและอธบายขอมล (Metadata) ท�มความสมพนธในระบบฐานขอมลได รวมทEงสามารถรองรบการบรรยายขอมลเชงตรรกะ ชนดขอมล และตวบงปรมาณได ทาใหขอมลท�ถกแทนท�นEนมความหมายมากย�งขE น ลกษณะ การบรรยายจะอยในรปของคลาส คณสมบตของคลาส และความสมพนธของคลาส เพ�ออธบายเอนทต และความสมพนธตาง ๆ ท�เกดขEน ภาษาโอดบบลวแอลแบงออกเปน 3 ประเภท โดยแตละประเภทถกออกแบบใหเหมาะสาหรบการใชงานในแตละกลมการใชงานดงนE 1) Owl Lite ออกแบบมาเพ�อสนบสนนการใชงานเบEองตน โดยจะมการกาหนดโครงสรางในรปแบบลาดบชEน และมการบงคบใชคณสมบตพEนฐานในการกาหนดโครงสรางขอมล ถกออกแบบมาใหงายในการพฒนาและมการเตรยมฟงกชนการใชงานตาง ๆ เพ�อสาหรบเร�มใชงานการเขยน OWL ได 2) OWL DL (Description Logic) ออกแบบมาเพ�อสนบสนนการอธบาย Logic Business Segment โดยใน OWL DL จดใหมคณสมบตท�เหมาะกบการใชงานดานฐานขอมล และการแทนความรท�ตEงอยบนพEนฐานของการอธบายดวยเหตผลทางตรรกะ OWL DL สามารถบรรยายขอมลและโครงสรางขอมลในรปแบบโครงสรางภาษาโอดบบลวแอลดวยขอจากดของคลาสและคณสมบตของคลาสได 3) OWL Full ออกแบบมาเพ�อสนบสนนผใชงานท�ตองการความครบถวน และมโครงสรางภาษาท�สมบรณแบบ โดย OWL Full จะมการผสมผสานกนระหวาง OWL และ RDF (Resource Description Framework) Schema ซ� งผใชงานสามารถบรรยายขอมลในรปแบบ RDF Schema ไดอยางอสระทEง OWL DL และ OWL Full ตางกสนบสนนเซตของภาษา OWL ดวยกนทE งนE น แตมขอจากดของคณลกษณะบางอยางท�แตกตางกนบนพEนฐานของ RDF Schema

 

 

 

 

 

 

 

 

33

โดย OWL Full จะมการผสมผสานกนระหวาง OWL และ RDF Schema โดยไมมการบงคบในสวนการแบงคลาส การกาหนดคณสมบต และคาของขอมล สวน OWL DL จะมขอบงคบในการใช RDF การกาหนดคลาส การกาหนดคณสมบต และคาของขอมล เปนตน 2.2.6 เคร�องมอสาหรบการสรางออนโทโลย ปจจบนมเคร�องมอท�ชวยในการพฒนาออนโทโลยเปนจานวนมาก โดยเคร�องมอ แตละชนดจะสนบสนนการทางานท�แตกตางกน ดงนEน ผพฒนาออนโทโลยจงจาเปนตองเลอกใชเคร�องมอใหเหมาะสม เคร�องมอท�ใชพฒนาออนโทโลยในปจจบน เชน 1) คารลสรหออนโทโลย (Karlsruhe Ontology: KAON) เปนเคร�องมอท�สนบสนนการพฒนาออนโทโลย ถกพฒนาขEนโดยมหาวทยาลยคารลสรห (Karlsruhe University) ประเทศเยอรมน โปรแกรมสามารถสนบสนนการทางานแบบหลายผใช (Multi-User) ทาใหงายตอการสราง การจดการ และการคนหาออนโทโลยผานเวบบราวเซอร ผใชงานสามารถเขาใจผลการเปล�ยนแปลงท�กระทาตอออนโทโลย แตไมสามารถทราบไดวาใครเปนผเปล�ยนแปลง 2) โฮโซ (Hozo) เปนเคร�องมอท�สนนสนนการพฒนาออนโทโลยท�ถกพฒนาขEนโดยมหาวทยาลยโอซากา (Osaka University) ประเทศญ�ปน มสวนตดตอผใชงานเปนแบบกราฟก (Graphical User Interface: GUI) สามารถรองรบการทางานบนเครอขายแบบไคลเอนทเซรฟเวอร (Client Server) คอ เปนการทางานแบบรวมศนยท�ผใชงานหลาย ๆ คนสามารถใชงานพรอมกนได โปรแกรมโฮโซ ประกอบดวย 4 ฟงกช�น ไดแก Ontology Editor, Ontology Manager, Ontology Server และ Onto-studio โดยมกฎความสมพนธพEนฐาน คอ Is-a, Past-of และ Attribute-of 3) โปรทเจ (Protege) เปนเคร�องมอท�สนนสนนการพฒนาออนโทโลยท�ถกพฒนาขEนโดยมหาวทยาลยสแตนฟอรด (Stanford University) ประเทศสหรฐอเมรกา เปนโปรแกรมแบบเปดรหสตนฉบบ (Open Source) และไมเสยคาใชจายในการใชงาน มสวนการตดตอผใชงานเปนแบบกราฟกรองรบการทางานแบบหลายผ ใช โดยจดเกบออนโทโลยในรปแบบแฟมขอมลและฐานขอมลเชงสมพนธ อกทEงยงมเคร�องมอสาหรบสรางโดเมนของออนโทโลยและรปแบบขอมลท�สะดวกในการปอนขอมลโดยยอมใหผใชทางานพรอมกนบนคลาสหรออนสแตนซใหมได ในงานวจยนEผวจยเลอกใชโปรแกรมโปรทเจเปนเคร�องมอในการพฒนาออนโทโลย เน�องจากโปรแกรมโปรทเจมคณสมบตท�เหมาะสมในการทางานเพราะเปนระบบเปดรหสตนฉบบ สามารถใชงานไดงายเน�องจากมสวนการตดตอผใชงานเปนแบบกราฟก รวมถงมกลมผใชงานจานวนมาก และมการปรบปรง พฒนา และแกไขขอผดพลาดของโปรแกรมอยางตอเน�อง

 

 

 

 

 

 

 

 

34

2.2.7 การประเมนออนโทโลย ออนโทโลยเปนศาสตรท�มความสาคญตอการสรางและการจดการโครงสรางฐานความรเชงเนEอหา ดงนEน การประเมนออนโทโลยจงเปนงานสาคญเพ�อท�จะวดคณภาพและตรวจสอบวาออนโทโลยท�พฒนาขEนสามารถตอบสนองตามความตองการของผใชงานไดอยางมประสทธภาพหรอไม ซ� งจะทาใหผท�พฒนาออนโทโลยทราบถงส�งท�ตองปรบปรงและแกไข โดยนาผลท�ไดจากการประเมนไปปรบปรงออนโทโลยใหมประสทธภาพดท�สด และตรงตามวตถประสงคของผพ ฒนาออนโทโลย ซ� งจะทาใหออนโทโลยท�พฒนาขE นสามารถนาไปใชงานไดอยางมประสทธภาพ และอานวยประโยชนสงสดใหแกผใช แบรงค โกรเบลนค และมลเดนค (Brank Grobelnik and Mladenic, 2005) ไดศกษาแนวทางตาง ๆ ท�ใชในการประเมนออนโทโลย แสดงดงตารางท� 2.4 โดยแบงการประเมนออนโทโลยออกเปน 4 ประเภท ดงนE 1) การประเมนผลดวยการเปรยบเทยบมาตรฐานออนโทโลยท�ด (Golden

Standard) กบออนโทโลยท�พฒนาข]น การประเมนจะทาการเปรยบเทยบความหมายของรปแบบไวยากรณ (Syntax) ในออนโทโลยกบการใหความหมายเฉพาะตามรปแบบไวยากรณในภาษาทางการซ� งออนโทโลยทาการเขยน เชน ภาษา RDF และ ภาษา OWL 2) การประเมนลกษณะการใชงานออนโทโลยบนแอพพลเคช�นตาง ๆ (Application-

Based) โดยพจารณาผลลพธท�สบคนไดจากออนโทโลยท�ทางานบนแอพพลเคช�นเหลานEน 3) การประเมนโดยเปรยบเทยบท�มาของแหลงขอมล (Data-Driven) เชน ประเมนจากแหลงจดเกบเอกสาร (Collection of Documents) หรอขอบเขตความรท�อยในออนโทโลย 4) การประเมนโดยมนษย (Assessment by Human) ซ� งเปนผเช�ยวชาญในโดเมนนEน ๆ และเปนผกาหนดหลกเกณฑ มาตรฐาน และระบความตองการเชงระบบในออนโทโลย นอกจากนE เม�อพจารณาจากระดบของการประเมน (Level of Evaluation) จะสามารถจาแนกลกษณะการประเมนออนโทโลยออกไดเปน 6 ระดบ ดงนE 1) การประเมนในระดบของคา (Lexical) คาศพท (Vocabulary) หรอระดบช] น

ขอมล (Data Layer) เปนการประเมนท�ใหความสาคญกบแนวคด ตวอยางคาศพท ขอเทจจรง (Facts) และคาศพทท�ใชเปนตวแทนหรอใหความหมายแกแนวคดเหลานEนซ� งบรรจอยในออนโทโลย การประเมนในระดบนE เปรยบเทยบผลลพธกบแหลงท�มาของขอมลท�เก�ยวของกนในขอบเขตความรของปญหาท�เกดขEน รวมทEงประเมนรปแบบเชงเทคนคของออนโทโลย เชน คาสตรง (String) ความคลายคลงกน (Similarity) และพจารณาการแกไขคาศพท (Edit Distance) เปนตน

 

 

 

 

 

 

 

 

35

2) การประเมนในระดบโครงสรางขอมลแบบลาดบช] น (Hierarchy) หรอแบบ

อนกรมวธาน (Taxonomy) โดยท�วไปออนโทโลยจะประกอบดวยลาดบชEนท�แสดงความสมพนธระหวางแนวคดดวยคาวา “Is-a” และความสมพนธในลกษณะอ�น ๆ เชน คาพองความหมาย (Synonym) โดยจะพจารณาความถกตองในการกาหนดความสมพนธแบบ “Is-a” เปนลาดบแรก 3) การประเมนจากความสมพนธเชงความหมายในลกษณะอ�น ๆ (Other Semantic

Relations) นอกจากการประเมนจากความสมพนธแบบ “Is-a” แลว ออนโทโลยอาจมความสมพนธอ�น ๆ ซ� งความสมพนธเหลานEสามารถประเมนไดจากการพจารณาคาความแมนยา (Precision) และคาความระลก (Recall) จากการสบคนขอมลของผใชในแตละครE ง 4) ประเมนระดบบรบท (Context) หรอแอพพลเคช�น (Application) กลาวคอ ออนโทโลยอาจเปนสวนหน� งของแหลงทรพยากรสารสนเทศขนาดใหญซ� งรวมเอาออนโทโลยจานวนมากไวดวยกน และในการสบคาขอมลอาจตองอางองคาจากดความเดยวกนจากออนโทโลยหลาย ๆ ชด ในกรณนE จงจาเปนจะตองเขาไปประเมนในระดบบรบทและแอพพลเคช�น ซ� งการประเมนจะพจารณาจากผลกระทบท�เกดกบโปรแกรมประยกตเม�อผใชบรการสบคนขอมลบนออนโทโลยดวยแอพพลเคช�นดงกลาว 5) ประเมนในระดบประโยค (Syntactic) การประเมนในระดบนE ไดรบความสนใจจากออนโทโลยเปนจานวนมาก โดยเฉพาะออนโทโลยท�ไดพฒนาโครงสรางขE นดวยตนเอง (Constructed Manually) โดยปกตออนโทโลยจะถกอธบายดวยภาษาท�เปนทางการและใหประโยคท�ตรงกบหลกไวยากรณพEนฐานของภาษาเหลานEน เกณฑท�ใชประเมน เชน การนาเสนอเอกสารดวยภาษาธรรมชาต การหลกเล�ยงการซE าซอนกน (Loops) ระหวางคานยาม เปนตน 6) ประเมนในระดบโครงสรางโครงสราง (Structure) สถาปตยกรรม (Architecture)

และการออกแบบ (Design) เน�องจากการพฒนาออนโทโลยตองทาใหเปนไปตามขอกาหนดเชงโครงสราง ลกษณะสถาปตยกรรม และมาตรฐานในการออกแบบท�มไวลวงหนาอยแลว การประเมนในระดบนE จะทาใหไดออนโทโลยท�มความเหมาะสม และสามารถรองรบการปรบปรงในอนาคตอยางย �งยน

 

 

 

 

 

 

 

 

36

ตารางท� 2.4 แนวทางท�ใชในการประเมนออนโทโลย (Brank Grobelnik and Mladenic, 2005)

ระดบของการประเมน

(Level of evaluation)

แนวทางท�ใชในการประเมน

(Approach of evaluation) มาตรฐานท�ด

(Golden

Standard)

แอพพลเคช�น

(Application-

based)

ขอมล

(Data-

driven)

มนษย

(Human)

1) ลกษณะของคา (Lexical) คาศพท (Vocabulary) และระดบขอมล (Data Layer)

√ √ √ √

2) โครงสรางแบบลาดบชEน (Hierarchy) โครงสรางแบบอนกรมวธาน (Taxonomy) √ √ √ √

3) ความสมพนธเชงความหมายลกษณะอ�น ๆ (Other Semantic Relations) √ √ √ √

4) บรบท (Context) หรอ แอพพลเคช�น (Application)

√ √

5) รปแบบของประโยค (Syntactic) √ √ 6) โครงสราง (Structure) สถาปตยกรรม (Architecture) การออกแบบ (Design)

√

ในงานวจยนE ผวจยใชการประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEน 2 วธ คอ (1) การประเมนโครงสรางออนโทโลยโดยผเช�ยวชาญในโดเมนท�เก�ยวของ (Domain Experts) เพ�อตรวจสอบความถกตองของการจดหมวดหมหรอความเปนกลมของหมวดหมท�ดของออนโทโลย รวมทEงตรวจสอบความสมบรณของโครงสรางและความสมพนธภายในโครงสรางออนโทโลย (2) การประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล เปนการประเมนจากความสมพนธ เชงความหมายโดยการพจารณาจากคาความแมนยา คาความระลก และคาเอฟเมเชอร (F-measure) เพ�อตรวจสอบประสทธภาพการคนคนขอมลของออนโทโลยท�พฒนาขE นวาจานวนเอกสารท�สามารถคนคนมาไดนEนตรงกบความตองการของผใชมากเพยงใด

 

 

 

 

 

 

 

 

37

2.3 งานวจยท�เก�ยวของ 2.3.1 งานวจยท�เก�ยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานการทองเท�ยว ปาทตตา สขสมบรณ การเซย, อจฉรา หลระพงศ และนนทยา อรยะพชย (2553) ไดประยกตใชออนโทโลยและเวบเชงความหมายเพ�อใชสาหรบระบบสบคนสารสนเทศดาน การทองเท�ยว โดยการสรางแบบจาลองออนโทโลยเพ�อใหขอมลสารสนเทศทางการทองเท�ยว ดวยวธการศกษาและจาแนกขอมลสารสนเทศทางการทองเท�ยว โดยเกบรวบรวมขอมลจากผ เช� ยวชาญ คณาจารย เวบไซตท�ประกอบธรกจ และเวบไซตท�ใหขอมลดานการทองเท�ยว เชน สายการบน บรษททวร บรษทนาเท�ยวทEงภายในและตางประเทศ เพ�อเพ�มอตราการคนเจอของแพคเกจทองเท�ยว รวมถงพฒนาใหมความครอบคลมเนEอหาสารสนเทศการทองเท�ยวเพ�อใหได ผลการคนคนท�มความแมนยาและมความเก�ยวของกบความตองการของนกทองเท�ยวมากท�สด โดยแบบจาลองออนโทโลยท�พฒนาขEนนE ประกอบดวยคลาส 7 คลาส ไดแก คลาสคะแนน ท�พก คลาสท�พก คลาสสญชาตของนกทองเท�ยว คลาสจดหมายปลายทาง คลาสกจกรรม คลาสลกษณะของนกทองเท�ยว คลาสเหตผลของนกทองเท�ยว และคลาสยอยของแตละคลาส นฤพนธ พนาวงศ และจกรกฤษณ เสนห (2553) ศกษาและพฒนาระบบคนหาสถานท�ทองเท�ยวในประเทศไทยดวยหลกการออนโทโลยและเนมแมทช�ง (Name Matching) โดยมวตถประสงคเพ�อใหนกทองเท�ยวสามารถสบคนสถานท�ทองเท�ยว ท�พก รานอาหาร รานขายของฝาก รานสนคาหน� งตาบลหน� งผลตภณฑท�ตE งอยในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวหรอในจงหวดนE น ๆ ดวยการออกแบบออนโทโลยเพ�อใชในการแกปญหาช�อสถานท� และเวลาใหอยในรปแบบมาตรฐานเดยวกนและเช�อมโยงขอมลการทองเท�ยวตาง ๆ ใหสมพนธตอกน ประกอบดวย 10 คลาสหลก ไดแก คลาสจงหวด คลาสอาเภอ คลาสตาบล คลาสเทศกาล คลาสสถานท�ทองเท�ยว คลาสท�พ ก คลาสการเดนทาง คลาสรานอาหาร คลาสรานขายของฝาก และคลาสรานขายสนคาหน�งผลตภณฑหน� งตาบล แลวนาออนโทโลยท�ออกแบบมาใชในการพฒนาระบบคนหาสถานท�ทองเท�ยว ในประเทศไทยเพ�อใหขอมลออนไลนท�แตกตางกนในเนEอหาเดยวกนโดยใชทฤษฎเนมแมทช�ง มาพฒนาอลกอรทมในการคนหาคาท�มความหลากหลาย รวมถงคาท�เขยนผดหรอไมถกตองตามหลกภาษาไทยและภาษาองกฤษท�สามารถคนเจอในเวบไซตตาง ๆ และช�อของแหลงทองเท�ยวท�ม การเขยนผดในอนเทอรเนต เพ�อนาไปแกปญหาเวบไซตท�มการเขยนหรอสะกดผดเชน เม�อผใชพมพคาวา “พดโลก” หรอ “Phisanulok” ลงในระบบ ระบบทราบวาผใชตองการคนหาจงหวดพษณโลก หรอ Phitsanulok เปนตน ทาใหไดผลลพธท�ตรงกบความตองการของผใชในการคนหาคาตอบในครE งเดยว

 

 

 

 

 

 

 

 

38

แพรนทเนอร (Prantner, 2005) ไดพฒนาออนโทโลยดออนทวร (The Ontour) ซ� ง เปนการพฒนาภายใตโครงการของเดล� (The Digital Enterprise Research Institute: DERI) ประเทศออสเตรย (Austria) โดยใชแนวคดดานการทองเท�ยวในรปแบบท�ว ๆ ไปมาใชในการพฒนาออนโทโลย เพ�อใหผใชสามารถวางแผนการทองเท�ยวและคนหาแพคเกจทวร โดยเนนขอมลดาน ท�พกอาศยท�ตรงตามความตองการของนกทองเท�ยวและโครงสรางพEนฐานของธรกจการทองเท�ยวเปนหลก รวมทEงยงใหขอมลเก�ยวกบกจกรรม และสถานท�ตEงอกดวย โดยออนโทโลยเดอะออนทวรไดรวบรวมโดเมนการทองเท�ยวจากอนกรมภธานของดบเบลยทโอ (World Tourism Organization: WTO) ซ� งเปนมาตรฐานระดบนานาชาต อ เพคาร ออราสน สเปรค และเนกร (Ou, Pekar, Orasan, Spurk and Negri, 2008) ไดพฒนาออนโทโลยช�อวา ออนโทโลยคอลล–ม (QALL-ME) เปนโครงการท�ไดรบทนสนบสนนจากอย (European Union: EU) โดยมวตถประสงคในการพฒนาออนโทโลยเพ�อประยกตใชสาหรบตอบคาถามในโดเมนดานการทองเท�ยว โดยผใชสามารถปอนคาถามตาง ๆ ลงสระบบไดดวยภาษาธรรมชาตแลวระบบจะทาการคนคนผลลพธเปนกลมของคาตอบท�เก�ยวของใหแกผใช โดยออนโทโลยท�พฒนาขEนนE มความครอบคลมในดานท�สาคญตามหลกอตสาหกรรมการทองเท�ยว รวมถงจดหมายปลายทาง เหตการณ และการคมนาคมดวย บารตา ฟ เมยร พรอล กรน และเวอรทเนอร (Barta, Feiimayr, Proll, Grun and Werthner, 2009) ไดพฒนาออนโทโลยซดอท (cDott: Domain Ontology for Travel and Tourism) เพ�อชวยใหนกทองเท�ยวสามารถวางแผนการทองเท�ยวหรอเปล�ยนแผนการทองเท�ยวระหวางเดนทางได โดยออนโทโลยซดอทถกพฒนาใหมครอบคลมคาศพททางดานการทองเท�ยวเพ�อใชเปนออนโทโลยกลางแลวเช�อมโยงออนโทโลยท�มฟงกช�นการทางาน (Module) ท�แตกตางเขาดวยกน เชน ออนโทโลยภมศาสตร และออนโทโลยภมอากาศ เปนตน โดยเนนเร�องการแบงประเภทของนกทองเท�ยว เพ�อชวยใหนกทองเท�ยวแตละประเภทสามารถเลอกกจกรรมท�ตนสนใจ เชน กระโดดบนจEจEม และตอบคาถามเก�ยวกบสถานท�ทองเท�ยว เชน เวลาเปด-ปด และคาใชจายได ฮวาง และเบยน (Huang and Bian, 2009) ไดพฒนาระบบแนะนาสถานท�ทองเท�ยวตามความสนใจสวนบคคล โดยนาออนโทโลยมาประยกตใชในการจดกลมความรตามแนวความคดเพ�อใชอธบายลกษณะแหลงทองเท�ยวและความสมพนธระหวางแนวคด โดยใชขอมลออนไลนของแหลงทองเท�ยวเปนแหลงขอมลในการสรางแนวความคดและความสมพนธระหวางแนวคดใน การพฒนาออนโทโลย โดยพจารณาจากเวปไซตท�ใหขอมลการทองเท�ยวมากกวา 200 เวบไซต สาหรบแหลงทองเท�ยวท�เก�ยวของกบนE าตกไนแองการาและเมองนวยอรค ซ� งเปนแหลงทองเท�ยวมความเปนเอกลกษณเฉพาะถ�น จากการสารวจพบวา แหลงทองเท�ยวแตละแหงมตาแหนงท�ตEงไมซE ากน

 

 

 

 

 

 

 

 

39

และมกจกรรมท�หลากหลาย โดยกจกรรมแตละชนดจะประกอบไปดวยเวลาเปด-ปด และคาต]ว ในการเขาชม ซ� งราคาต]วคาเขาชมจะมความแตกตางกนไปตามกลมของอายและอาชพ เชน นกเรยนดงนEนจงนาขอมลท�ไดเหลานE มาพฒนาโครงสรางออนโทโลยในรปแบบของคลาส และคลาสยอยเพ�อใชในการตอบคาถามเก�ยวกบแหลงทองเท�ยว เมาฮม ออฟ เชรคคาอ เมกเดอร และแมมแมส (Mouhim, Aoufi, Cherkaoui, Megder and Mammass, 2010) ไดนาเสนอการพฒนาออนโทโลยช�อวา เอมทโอ (The Moroccan Tourism Ontology: MTO) ซ� งมความเฉพาะเจาะจงสาหรบการทองเท�ยวในประเทศโมรอคโค เน�องจากเปนประเทศท�มแหลงทองเท�ยวท�มความหลากหลาย เชน ทะเล ภเขา และทะเลทราย โดยนาเสนอ การพฒนาออนโทโลยบนพEนฐานของระบบการจดการความร และการใหความสาคญกบ การจดการความรในนกทองเท�ยวดวยวธการรวบรวมแนวความคดดานการทองเท�ยว และคาศพทจากแหลงขอมลหลาย ๆ แหง เชน เวบบลอก เวบไซต รวมถงอรรถาภธานของดบเบลยทโอ (World Tourism Organization: WTO) และยเนสโก ซ� งเปนมาตรฐานระดบนานาชาตรวมกบการวเคราะหออนโทโลยท�มอยในปจจบนแลวนามาประยกตใชในการพฒนาออนโทโลยเอมทโอ ม ล และคณะ (Mili, et al., 2011) ไดพฒนาออนโทโลยอทพ -ทวรรซม (ETP-Tourism) เพ�อนามาประยกตใชในการพฒนาเวบทาของธรกจการทองเท�ยวออนไลน เพ�อชวยเหลอองคกรการทองเท�ยวของประเทศดอยพฒนาในเร�องของการจดการ การสนบสนน และการขายบรการดานการทองเท�ยว โดยสามารถใหขอมลเก�ยวกบส� งอานวยความสะดวกในท�พก สถานท�สาคญทางประวตศาสตร สวนสาธารณะ บรการดานการขนสง และหนวยงานดานการทองเท�ยว โดยใชอนกรมวธานของดบเบลยทโอในการออกแบบออนโทโลยเปนหลก ปารค ยน และวอน (Park, Yoon and Kwan, 2012) ไดพฒนาระบบบรการขอมลอจฉรยะสาหรบนกทองเท�ยว เรยกวา ไอทไอเอสทโอ (Intelligent Tourist Information System Using Task Ontology: ITISTO) โดยการพฒนาออนโทโลยสาหรบกจกรรม (Task Ontology) แลวนามาประยกตใชในการทางานหลาย ๆ หนาท�ในระบบ โดยออนโทโลยท�พฒนาขEนจะศกษาจากมมมองของนกทองเท�ยวบนพEนฐานความตองการของนกทองเท�ยวและกจกรรมการทองเท�ยวโดยมการกาหนดคลาสหลกและคลาสยอยจากขอมลการใหบรการนกทองเท�ยวในเมองปซาน ประเทศเกาหล เรยกวา ทไอเอสบ (Tourist Information Service of Busan metropolitan city: TISB) สงผลใหระบบท�พ ฒนาขE นสามารถตอบคาถามไดตรงตามประเดนกบความตองการของนกทองเท�ยวและพEนท�ในทองถ�น

 

 

 

 

 

 

 

 

40

2.3.2 งานวจยท�เก�ยวของกบการพฒนาออนโทโลยดานวฒนธรรม คอพพเนน และคณะ (Kauppinen, et al., 2010) ไดพฒนาระบบท�ชวยใหนกทองเท�ยวสามารถสบคนวตถทางวฒนธรรม เชน โบราณวตถ รปถาย และสถานท�ทองเท�ยว เพ�อใหความรเก�ยวกบขอมลของวตถทางวฒนธรรมในพพธพนธและจดท�นาสนใจในประเทศฟนแลนด โดยใชการพฒนาออนโทโลยในการเช�อมโยงความสมพนธระหวางรายการอางองของวตถรวมกบ การอางองเนEอหาทางภมศาสตร แลวนาเสนอขอมลใหแกผใชงานในรปแบบแผนท� ผานคลเจอรแซมโป (Culturesampo) ซ� งเปนเวบทามรดกทางวฒนธรรมเชงความหมาย เพ�อชวยในการตดสนใจของนกทองเท�ยวสาหรบการเดนทางในสถานท�ท�จะไป และเรยนรเพ�มเตมเก�ยวกบจดท�นาสนใจในละแวกใกลเคยง นภาพร บญศร, มธรส ศกดารณรงค และปานใจ ธารทศนวงศ (2555) ไดศกษา การพฒนาระบบพพธภณฑอเลกทรอนกส โดยการพฒนาออนโทโลยเพ�อสรางตนแบบองคความรดานศลปโบราณวตถเคร�องถวยเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยมวตถประสงคเพ�อใชในการสบคนและคดเลอกศลปโบราณวตถเพ�อใชในการจดแสดงในพพธภณฑ โดยกาหนดคลาสในระดบบนสดหรอคลาสหลกของขอมลศลปวตถเปน 5 คลาส คอคลาสยคสมยทางประวตศาสตร คลาสแหลงผลตศลปโบราณวตถ คลาสศลปะโบราณวตถ คลาสชวงเวลา และคลาสคณลกษณะศลปโบราณวตถ โดยระบบสามารถจดวางศลปโบราณวตถเขาชEนวางไดอยางเหมาะสมเปนหมวดหม อกทEงผเย�ยมชมสามารถเขาชมนทรรศการยอนหลง และสามารถสบคนผานทางเครอขายอนเทอรเนตได จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยท�เก�ยวของสามารถสรปได ดงตารางท� 2.5 แบงเปน 2 ประเดน คอ (1) การไดมาซ� งความรท�จะนาใชในการกาหนดคลาสในออนโทโลย และ (2) การแบงคลาสในออนโทโลย พบวา งานวจยสวนใหญพฒนาออนโทโลยมาจากคลงคา ดานการทองเท�ยวขององคการการทองเท�ยวโลก (UNWTO Thesaurus) และมการแบงคลาสใน ออนโทโลยท�ครอบคลมตามรปแบบการทองเท�ยวโดยท�วไปมากกวาท�จะเฉพาะเจาะจงไปในรปแบบการทองเท�ยวประเภทใดประเภทหน� ง ซ� งยงไมสามารถนามาใชอธบายดานการทองเท�ยว เชงวฒนธรรมของไทยไดทEงหมด เน�องจากประเทศไทยเปนประเทศท�มทรพยากรการทองเท�ยว เชงวฒนธรรมท�มความหลากหลายและแตกตางกนในแตละภมภาค ดงนEน ในงานวจยนE จงมงเนนไปท�การพฒนาออนโทโลยท�มความสอดคลองตามรปแบบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในบรบทของไทย โดยผวจยไดศกษาปจจยตาง ๆ เพ�อนามาใชในการกาหนดคลาสในออนโทโลยจากตารา เอกสาร และงานวจยท�เก�ยวของ รวมถงศกษาจากนกทองเท�ยวเพ�อใหไดผลการสบคนท�ครอบคลมตามความตองการ โดยผวจยไดแบงคลาสประเภทของทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเพ�มเตม เพ�อใหครอบคลมตามรปแบบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของไทย และแบงคลาสวถชวตเพ�มขEน

 

 

 

 

 

 

 

 

41

เน�องจากเปนส�งท�สามารถบงบอกถงเอกลกษณของไทยซ� งสะทอนใหเหนถงภมปญญาพEนบานและความเปนอยของคนในทองถ�นไดเปนอยางด ตารางท� 2.5 สรปงานวจยท� เก�ยวของกบงานวจย เร� องการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรม

หวขอ งานวจยท�เก�ยวของ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 *

การไดมาซ�งองคความรในการพฒนาออนโทโลย เอกสาร ตารา x x x บคคล (นกวชาการ นกทองเท�ยว ผประกอบการ) x x x x เวบไซตดานการทองเท�ยว x x x คลงคาดานการทองเท�ยว x x x x x ออนโทโลยท�มอยในปจจบน x x x x การแบงคลาสในออนโทโลยการทองเท�ยว

จดหมายปลายทาง/แหลงทองเท�ยว (Attraction) x x x x x x x x x x ประเภทของแหลงทองเท�ยว x x x x x x ประเภทของทรพยากรแหลงทองเท�ยว x เหตการณ (Event) x x x x กจกรรม (Activity) x x x x x x x x x วถชวต (Way of Life) x สถานท�ตEง (Location) x x x x x เวลา (Time) x x x x x ราคา (Price) x x x x x ท�พก (Accommodation) x x x x x x การขนสง (Transportation) x x x x x การบรการ (Service) x x x x x อากาศ (Weather) x

 

 

 

 

 

 

 

 

42

หมายเหต 1 = ปาทตตา สขสมบรณ การเซย, อจฉรา หลระพงศ และนนทยา อรยะพชย (2553) 2 = นฤพนธ พนาวงศ และจกรกฤษณ เสนห (2553) 3 = แพรนทเนอร (Prantner, 2005) 4 = อ เพคาร ออราสน สเปรค และเนกร (Ou, Pekar, Orasan, Spurk and Negri, 2008) 5 = บารตา ฟเมยร พรอล กรน และเวอรทเนอร (Barta, Feiimayr, Proll, Grun and Werthner, 2009) 6 = ฮวาง และเบยน (Huang and Bian, 2009) 7 = เมาฮม และคณะ (Mouhim, Aoufi, Cherkaoui, Megder, and Mammass, 2010) 8 = มล และคณะ (Mili, et al., 2011) 9 = ปารค ยน และวอน (Park, Yoon and Kwan, 2012)

* = การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

43

บทท� 3

วธดาเนนการวจย การวจยเร� อง การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ในบทนE จะกลาวถงวธการดาเนนการวจย โดยมรายละเอยด ดงนE 3.1 วธวจย 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.3 เคร�องมอท�ใชในการวจย 3.4 การสรางและการหาประสทธภาพของเคร�องมอ 3.5 การเกบรวมรวมขอมล 3.6 การวเคราะหขอมล

3.1 วธวจย งานวจยนE เปนงานวจยเชงประยกต (Applied Research) มวตถประสงคเพ�อออกแบบ และพฒนาออนโทโลยสาหรบสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรม โดยผ วจ ย ไดทาการศกษาปจจยในดานตาง ๆ ท�เก�ยวของกบแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจากตารา เอกสาร และงานวจยท�เก�ยวของ โดยนาขอมลท�ไดจากการศกษาปจจยตาง ๆ มาวเคราะหเพ�อนาไปใชใน การออกแบบและพฒนาออนโทโลยใหมความเหมาะสมกบการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในบรบทของประเทศไทย และตรงความตองการในสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยวมากท�สด ซ� งผวจยไดดาเนนงานวจยตามกรอบแนวคดการวจย ดงรปท� 3.1 โดยมขEนตอนดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

44

รปท� 3.1 กรอบแนวคดการวจย 3.1.1 ระยะท� 1 การกาหนดความตองการออนโทโลย การกาหนดความตองการออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในระยะท� 1 เปนการศกษาองคความรและเกบรวบรวมปจจยดานตาง ๆ ท�มความเก�ยวของ แบงเปน 3 สวน ดงนE 1) ศกษาปจจยดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ผวจยศกษาดวยวธการวเคราะหเอกสาร (Document Analysis) จากแนวคด ทฤษฏ และงานวจยท�เก�ยวของ โดยศกษาถงประเภทและลกษณะของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เชน สถานท�ทองเท�ยว งานประเพณและวฒนธรรม วถชวต และกจกรรมตาง ๆ เปนตน รวมถงศกษาทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวย ทรพยากรทางวฒนธรรมท�จบตองได และจบตองไมได เพ�อนามาใชในการกาหนดคลาสในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�ผวจยพฒนาขEนใหมใหเหมาะสมตามบรบทของประเทศไทย 2) ศกษาปจจยดานพฤตกรรมในการสบคนขอมลของนกทองเท�ยว ผวจยศกษาดวยวธการวจยเชงสารวจ (Survey Research) เพ�อเกบรวบรวมขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมและความตองการทราบขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรม โดยใชแบบสอบถามออนไลนเปนเคร�องมอในการเกบรวบรวมขอมลจากนกทองเท�ยวชาวไทยท�ใชบรการส� ออนเทอรเนตเพ�อสบคนขอมลดานการทองเท�ยวและมความสนใจดานการทองเท�ยว เชงวฒนธรรม โดยนาขอมลท�ไดไปใชในการออกแบบและปรบปรงคลาสในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมเพ�อใหออนโทโลยท�พฒนาขE นสามารถสบคนขอมลไดตรงตามความตองการของนกทองเท�ยวมากท�สด

 

 

 

 

 

 

 

 

45

3) ศกษาออนโทโลยดานการทองเท�ยวและวฒนธรรมท�มอยในปจจบน ผวจยศกษาดวยวธการวเคราะหเอกสารจากงานวจยท�เก�ยวของ เพ�อเกบรวบรวมขอมลเก�ยวกบออนโทโลยดานการทองเท�ยวและดานวฒนธรรมท�มในปจจบน เชน การแบงคลาส และการกาหนดความสมพนธของคลาสในออนโทโลย เปนตน โดยงานวจยนEผวจยไดนาออนโทโลยคอลล-ม (QALL-ME) ซ� งมคลาสตาง ๆ ดงรปท� 3.2 มาประยกตใชในการออกแบบและการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เน�องจากเปนออนโทโลยท�มความครอบคลมตามองคประกอบการทองเท�ยวและมลกษณะใกลเคยงกนมากท�สด

รปท� 3.2 ออนโทโลยคอลล-ม (QALL-ME) 3.1.2 ระยะท� 2 การพฒนาออนโทโลย

1) วเคราะหขอมลเปรยบเทยบกบออนโทโลยท�มในปจจบน นาขอมลท�ไดจากการศกษาปจจยดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม และขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�เกบรวบรวมจากแบบสอบถามออนไลนมาวเคราะหเปรยบเทยบกบออนโทโลยดานการทองเท�ยวและดานวฒนธรรมท�มอยในปจจบน เพ�อนาไปใชในการออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมขEนใหมใหมความสอดคลองกบความตองการในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยวและรปแบบของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตามบรบทของไทย

 

 

 

 

 

 

 

 

46

2) ออกแบบและพฒนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม นาขอมลท�ไดทาการวเคราะหเปรยบเทยบเรยบรอยแลวมาใชในการออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมขEนมาใหม โดยใชกระบวนการพฒนาออนโทโลย 7 ขEนตอน ตามกรอบแนวคดของนอยดและแมคกวนเนส (Noy and McGuinness, 2001, pp.5-11) โดยวธการกาหนดคลาส (Class) คลาสยอย (Subclass) คณสมบตของคลาส (Properties) และความสมพนธระหวางคลาส (Relations) ภายในออนโทโลย 3.1.3 ระยะท� 3 การประเมนออนโทโลย การประเมนออนโทโลยเปนการนาผลท�ไดจากการพฒนาออนโทโลยในระยะท� ~ มาประเมน โดยในงานวจยนE ผวจยใชวธการประเมนแบงเปน ~ สวน ดงนE 1) การประเมนโดยผเช�ยวชาญ โดยใชแบบประเมนเพ�อประเมนความถกตองของโครงสรางออนโทโลย แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEน 2) การประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล โดยการคานวณหาคาทางสถตจานวน � คา ไดแก คาความแมนยา (Precision) คาความระลก (Recall) และคาเอฟเมเชอร (F-measure) เพ�อประเมนประสทธภาพในการคนคนขอมลของออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�ถกพฒนาขEน

�.e ประชากรและกลมตวอยาง �.e.f ประชากรและกลมตวอยางในการศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลง

ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

1) ประชากร ประชากรท�ใชในการศกษาครE งนE คอ นกทองเท�ยวชาวไทยท�ใชบรการส� ออนเทอรเนตเพ�อสบคนขอมลดานการทองเท�ยว 2) กลมตวอยาง การกาหนดขนาดของกลมตวอยางในการวจยนE ไดมาจากการคานวณหาจานวนขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางสาเรจรปของทาโร ยามาเน (Yamane, ����, p.���) ในกรณไมทราบจานวนประชากรท�แนนอนโดยมสตร ดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

47

n = Z2 4e2 โดยท� n คอ ขนาดของกลมตวอยาง e คอ เปอรเซนตความคลาดเคล�อนจากการกลมตวอยาง โดยกาหนดคาความผดพลาดท�ยอมรบไดท� 5% (e มคาเทากบ 0.05) Z คอ ระดบความเช�อม�นท�ไดจากตารางสถต โดยกาหนดคาระดบความเช�อม�นท� 95% (Z มคาเทากบ 1.96) แทนคา n = 1.962 4 x (0.05)2 n = 384.16 จากผลการคานวณจะไดขนาดของกลมตวอยาง 385 คน และไดเกบตวอยางสารองเพ�ม 15 คน เพ�อปองกนความผดพลาด ดงนEน ขนาดของกลมตวอยางท�ใชในการวจยครE งนE จงเทากบ 400 คน 3) วธการสมกลมตวอยาง การสมกลมตวอยางในการวจยนE ใชวธการสมกลมตวอยางตามความเหมาะสม โดยทาการเกบขอมลจากนกทองเท�ยวชาวไทยท�ใชบรการส�ออนเทอรเนตเพ�อสบคนขอมลดาน การทองเท�ยวและมความสนใจดานการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ซ� งเปนผท�มความสมครใจในการตอบแบบสอบถาม 3.2.2 ผเช�ยวชาญในการประเมนออนโทโลย การประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในงานวจยนE ไดกาหนดใหผเช�ยวชาญเปนผประเมนโครงสรางของออนโทโลยท�ไดออกแบบและพฒนาขEน จานวน 3 ทาน มรายละเอยดดงนE 1) นกวชาการดานออนโทโลย จานวน 1 ทาน ไดแก นกวชาการผเช�ยวชาญใน การศกษาวจยดานออนโทโลย หรอเปนผทรงคณวฒระดบดษฎบณฑตในสาขาท�เก�ยวของ

 

 

 

 

 

 

 

 

48

2) ผเช�ยวชาญดานการทองเท�ยว จานวน 2 ทาน ไดแก - นกวชาการผเช�ยวชาญในการศกษาวจยดานการทองเท�ยวหรอเปนผทรงคณวฒระดบดษฎบณฑตในสาขาท�เก�ยวของ จานวน 1 ทาน - นกวชาการผเช�ยวชาญดานการทองเท�ยวจากหนวยงานในสงกดกระทรวง การทองเท�ยวและกฬา จานวน 1 ทาน

�.� เคร�องมอท�ใชในการวจย �.�.f เคร�องมอท�ใชในการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลเพ�อใชในการกาหนดความตองการออนโทโลยในงานวจยนE ผวจยไดใชเคร�องมอเปนแบบสอบถามออนไลน เพ�อสอบถามขอมลเก�ยวกบพฤตกรรมการสบคนขอมลดานการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจากกลมตวอยาง โดยแบบสอบถามแบงออกเปน � สวน ดงนE สวนท� � สอบถามเก�ยวกบขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก ขอมลประสบการณเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม มลกษณะเปนแบบเลอกตอบ และขอมลความสนใจดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว มลกษณะเปนแบบการจดลาดบ (Ranking Question) สวนท� ~ สอบถามเก�ยวกบพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม โดยกาหนดใหลกษณะของคาถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) แบงออกเปน � ระดบ แบบตอเน�องตามมาตรวดของลเครท (Likert Scale) โดยมการกาหนดเกณฑการใหคะแนน ดงนE

ระดบความสาคญ คะแนน นอยท�สด 1 นอย 2 ปานกลาง 3 มาก 4 มากท�สด 5

การแปลผลแบบสอบถามพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม แบงเปน 5 ระดบ คอ มากท�สด มาก ปานกลาง นอย และนอยท�สด โดยมเกณฑการ

 

 

 

 

 

 

 

 

49

พจารณาระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจากคาคะแนนเฉล�ยในแตละระดบชEนดวยการคานวณอนตรภาคชEน ดงนE สตรการคานวณอนตรภาคชEน = คะแนนสงสด – คะแนนต�าสด จานวนชEน = 5 – 1 5 คาอนตรภาคชEนท�ได = 0.80 จากการคานวณขางตน สามารถกาหนดชวงคะแนนเฉล�ยไดดงนE ระดบคะแนน หมายถง 4.21 – 5.00 มากท�สด 3.41 – 4.20 มาก 2.61 – 3.40 ปานกลาง 1.81 – 2.60 นอย 1.00 – 1.80 นอยท�สด สวนท� � สอบถามเก�ยวกบขอเสนอแนะอ�น ๆ เพ�อใหผตอบแบบสอบถามสามารถแสดงความคดเหนเพ�มเตมโดยใชคาถามแบบปลายเปด (Open-Ended Questions) 3.3.2 เคร�องมอท�ใชในการพฒนาออนโทโลย

1) เคร�องคอมพวเตอรแบบชนดพกพา มคณสมบตดงน] - หนวยประมวลผลกลางชนด Intel(R) Core(TM) i3-4010U - หนวยประมวลผลกลางความเรว 1.70 กกะเฮรตซ (GHz) - หนวยความจาสารองขนาด 4 กกะไบต (GB) - หนวยความจาหลกขนาด 500 กกะไบต (GB) - อปกรณตอพวงอ�น ๆ เชน เมาส เคร�องพมพ เปนตน - เครอขายคอมพวเตอรและชองสญญาณอนเทอรเนตความเรว 10 เมกะไบต (MB)

 

 

 

 

 

 

 

 

50

e) ระบบปฏบตการและโปรแกรมประยกต - ระบบปฏบตการ Microsoft Windows 8.1 Pro - โปรแกรมโปทเจ (Protégé) รน 3.5 - โปรแกรมเอสพเอสเอส (IBM SPSS Statistics) รน 22 3.3.3 เคร�องมอท�ใชในการประเมนออนโทโลย การวจยนE ไดใชแบบประเมนในการประเมนโครงสรางของออนโทโลย โดยกาหนดใหผเช�ยวชาญเปนผประเมน จานวน 3 ทาน ไดแก ผเช�ยวชาญดานออนโทโลย 1 ทาน และผเช�ยวชาญดานการทองเท�ยว 2 ทาน

3.4 การสรางและหาประสทธภาพของเคร�องมอ การสรางและหาประสทธภาพของแบบสอบถามเพ�อใชศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม โดยการทดสอบคณภาพของเคร� องมอแบงเปน 2 สวน คอ ความเท�ยงตรง (Validity) และความเช�อม�น (Reliability) ของแบบสอบถาม ดงนE 1) การทดสอบความเท�ยงตรง โดยการนาแบบสอบถามใหผเช�ยวชาญ จานวน 3 ทาน เปนผทาการประเมน เพ�อตรวจสอบความถกตองของแบบสอบถามในดานความเหมาะสมของเนEอหาและความสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงคของการศกษา โดยใชการคานวณหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC) มเกณฑในการพจารณาขอคาถาม ดงนE ใหคะแนน +1 ถาแนใจวาขอคาถามวดไดตรงตามจดประสงค ใหคะแนน 0 ถาไมแนใจวาขอคาถามวดไดตรงตามจดประสงค ใหคะแนน -1 ถาแนใจวาขอคาถามวดไดไมตรงตามจดประสงค โดยเลอกเฉพาะขอคาถามท�มคาดชนความสอดคลองตEงแต 0.50 เปนตนไป เพ�อใหไดขอคาถามท�มคณภาพ แลวจงนาไปปรบปรงแกไข 2) การทดสอบคาความเช� อม�น โดยการนาแบบสอบถามท�ไดรบการตรวจสอบและปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try Out) กบนกทองเท�ยวชาวไทยท�ใชบรการส�ออนเทอรเนตเพ�อสบคนขอมลดานการทองเท�ยวท�ไมใชกลมตวอยาง จานวน 30 คน นาผลท�ไดมาคานวณหาคาความเช�อม�นดวยวธการหาคาสมประสทธZ แอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach, 1970) มสตรดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

51

โดยท� α = คาสมประสทธZ ความเช�อม�น K = จานวนขอคาถามของแบบสอบถาม = ผลรวมของความแปรปรวนของคะแนนแตละขอ = ความแปรปรวนของคะแนนรวม งานวจยนE ใชฟงช�นการวเคราะหความนาเช�อถอ (Reliability Analysis) ของโปรแกรม เอสพเอสเอส (SPSS) รน 22 เปนเคร�องมอในการคานวณหาคาสมประสทธZ แอลฟาของครอนบาค โดยแบบสอบถามไดคาความเช�อม�นทEงฉบบเทากบ �.��� แยกเปนแตละดาน มรายละเอยดดงนE ดานสถานท�ทองเท�ยว ระดบความเช�อม�น �.��� ดานงานประเพณและวฒนธรรม ระดบความเช�อม�น �.��� ดานวถชวต ระดบความเช�อม�น �.��� ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง ระดบความเช�อม�น �.��� ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได ระดบความเช�อม�น �.��� จากผลการทดสอบคาความเช�อม�นขางตน พบวา มคาเขาใกล 1โดยมคามากกวา 0.75 สามารถอธบายไดวา เคร�องมอท�ใชในการวจยนE มความนาเช�อถอและมความสอดคลองภายในชดเดยวกน สามารถนามาใชเปนเคร�องมอในการวจยครE งนEได (ศรชย พงษวชย, 2556, หนา 145)

�.� การเกบรวมรวมขอมล การศกษาพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมขอนกทองเท�ยว ผวจยทาการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามออนไลน เพ�อสอบถามขอมลจากกลมตวอยาง คอ นกทองเท�ยวชาวไทยท�ใชบรการส�ออนเทอรเนตเพ�อสบคนขอมลดานการทองเท�ยวและมความสนใจดานการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม จานวน 400 คน ใชระยะเวลาในเกบรวบรวมขอมล 2 เดอน ระหวางเดอนเมษายน ถงเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2556

st

2

∑si

2

S t

2

 

 

 

 

 

 

 

 

52

3.6 การวเคราะหขอมล 3.6.1 การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเพ�อศกษาพฤตกรรมในการสบคนขอมล ดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว ผวจยไดดาเนนการนาแบบสอบถามท�ไดรบจากกลมตวอยางมาวเคราะหขอมลโดยใชหลกสถต ดงนE ขอมลสวนท� 1 คอ ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม ทาการวเคราะหดวยวธการคานวณหาคาความถ� (Frequencies) และการหาคาสดสวนหรอรอยละ (Percentage) ขอมลสวนท� 2 คอ ขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยว เชงว ฒนธรรม ทาการว เคราะหดวยว ธการคานวณหาคา เฉล� ย (Mean) ฐานนยม (Mode) และคาเบ�ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ขอมลสวนท� 3 คอ ขอเสนอแนะอ�น ๆ ทาการวเคราะหดวยการวเคราะหเนEอหา (Content Analysis) โดยจบประเดนท�คลายคลงกนมาจดกลมแลวใชการบรรยายสรปขอมล 3.6.2 การวเคราะหขอมลจากการประเมนประสทธภาพการคนคน งานวจยนE ผวจยใชแนวคดทฤษฏการวดประสทธภาพการคนคนสารสนเทศมาใชในการประเมนประสทธภาพการคนคนขอมลของออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEนใหม โดยนาขอมลท�ไดจากการเกบรวบพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจากกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามมาใชเปนคาถามในการทดสอบประสทธภาพในการคนคนของออนโทโลย เพ�อคานวณหาคาทางสถต จานวน 3 คา ไดแก คาความแมนยา (Precision) คาความระลก (Recall) และคาเอฟเมเชอร (F-measure) โดยแบงกลมของขอมลท�สามารถคนคนไดเปน 4 กลม (Miao, Duan, Zhang and Jiao, 2009) รายละเอยดดงตารางท� 3.1 ประกอบดวย - ขอมลท�คนคนไดและมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ (True Positive: TP) - ขอมลท�คนคนไดแตไมมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ (False Positive: FP) - ขอมลท�คนคนไมไดแตมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ (False Negative: FN) - ขอมลท�คนคนไมไดและไมมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ (True Negative: TN) ตารางท� 3.1 ขอมล 4 ประเภทท�แตกตางกน

ขอมลท�คนคนได ขอมลท�คนคนไมได

ขอมลท�มความเก�ยวของ TP FN

ขอมลท�ไมมความเก�ยวของ FP TN

 

 

 

 

 

 

 

 

53

1) คาความแมนยา (Precision) การวดคาแมนยาเปนการวดความสามารถในการคนคนขอมลท�สามารถคนคนไดและตรงตามความตองการของผใช สามารถคานวณได ดงสมการท� (3-1) คาความแมนยา = จานวนขอมลท�คนคนไดและมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ จานวนขอมลท�คนคนไดทEงหมด = TP (3-1) TP + FP 2) คาความระลก (Recall) คาความระลกเปนคาท�บอกถงความสามารถในการคนคนขอมลท�มความเก�ยวของตรงตามความตองการของผใช โดยถาคาความระลกเขาใกลหน� งมากจะแสดงถงความสามารถในการคนคนขอมลท�สามารถแสดงผลลพธท�มความเก�ยวของกบเร� องท�ตองการออกมาไดมาก ดงสมการท� (3-2) คาความระลก = จานวนขอมลท�คนคนไดและมความเก�ยวของกบเร�องท�ตองการ จานวนขอมลท�เก�ยวของกบเร�องท�ตองการทEงหมด = TP (3-2) TP + FN 3) คาเอฟ-เมเชอร (F-measure) คาเอฟ-เมเชอรเปนการวดประสทธภาพโดยรวมของคาความแมนยาและคาความระลก สามารถคานวณได ดงสมการท� (3-3) คาเอฟ-เมเชอร = (2 x Precision x Recall) (3-3) Precision + Recall

 

 

 

 

 

 

 

 

54

บทท� 4

ผลการวจยและการอภปรายผล จากการดาเนนงานวจยเร�องการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ในบทนEจะกลาวถงผลการวจยและการอภปรายผลท�ไดรบจากการดาเนนงานวจย แบงออกเปน 3 สวน โดยมรายละเอยด ดงนE 4.1 ผลการศกษาความตองการออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 4.2 ผลการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 4.3 ผลการประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

4.1 ผลการศกษาความตองการออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม จากการศกษาเพ�อกาหนดความตองการออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ซ� งไดศกษาพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว โดยการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามออนไลนจากกลมตวอยางจานวน 400 คน แบงผลการวเคราะหเปน 2 สวน ดงนE สวนท� 1 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท� 2 ขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม โดยมรายละเอยด ดงนE 4.1.1 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม ศกษาขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถามหรอกลมตวอยาง ไดแกประสบการณ การเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา และประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตามความสนใจ โดยการวเคราะหขอมลเปนจานวนและรอยละของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยมประสบการณการเดนทางไปทองเท�ยวยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา คดเปนรอยละ 67.3 และมผท�ไมเคยเดนทางไปแหลงทองเท�ยวจงหวดนครราชสมา รอยละ 32.8 รายละเอยดแสดงดงตารางท� 4.1

 

 

 

 

 

 

 

 

55

ตารางท� 4.1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามประสบการณการเดนทางทองเท�ยว

ประสบการณการเดนทางไปยง

แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม จานวน รอยละ

เคยไป 269 67.3 ไมเคยไป 131 32.8

รวม 400 100.0

เม�อจาแนกตามประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตามความสนใจจากกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถาม พบวาอนดบท� 1 ไดแก สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (รอยละ 28.5) รองลงมา คอ งานวฒนธรรมประเพณ (รอยละ 24.3) วถชวต (รอยละ 20.0) การแสดงเชงวฒนธรรมท�จดแสดง (รอยละ 14.5) และกจกรรมเชงวฒนธรรมท� เขารวมได (รอยละ 12.7) ตามลาดบรายละเอยดแสดงดงตารางท� 4.2 ตารางท� 4.2 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามประเภทของแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรมตามความสนใจ

ประเภทของแหลง

ทองเท�ยว

อนดบความสนใจ คา

น]าหนก

อน

ดบ มาก

ท�สด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ท�สด

สถานท�ทองเท�ยว เชงวฒนธรรม

234 58.5%

85 21.3%

47 11.8%

22 5.5%

12 3.0%

1707 28.5%

1

งานประเพณและวฒนธรรม

82 20.5%

191 47.8%

58 14.5%

42 10.5%

27 6.8%

1459 24.3%

2

วถชวต 43

10.8% 81

20.3% 173

43.3% 41

10.3% 62

15.5% 1202

20.0% 3

กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง

23 5.8%

25 6.3%

54 13.5%

196 49.0%

102 25.5%

871 14.5%

4

กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได

18 4.5%

18 4.5%

68 17.0%

99 24.8%

197 49.3%

761 12.7%

5

 

 

 

 

 

 

 

 

56

4.1.2 ขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ผลการวเคราะหพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามพบวา ระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชใน การวางแผนเดนทางทองเท�ยวมากท�สด คอ ขอมลดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (X� = 4.22) รองลงมาในระดบมากคอ ขอมลดานงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 4.18) ดานวถชวต (X� = 4.12) ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง (X� = 4.05) และดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได (X� = 4.03) ตามลาดบ ดงตารางท� 4.3 ตารางท� 4.3 ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยว

ขอมลท�เปนประโยชน �� S.D. ระดบความสาคญ

ของขอมล

ดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 4.22 0.62 มากท�สด ดานงานประเพณและวฒนธรรม 4.18 0.60 มาก ดานวถชวต 4.12 0.61 มาก ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง 4.05 0.68 มาก ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได 4.03 0.66 มาก

จากตารางท� ข.1 รายละเอยดดงแสดงในภาคผนวก ข เม�อจาแนกตามระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยวในแตละดาน เม�อพจารณา รายขอคาถามโดยเรยงลาดบคาเฉล�ย (X�) จากมากท�สดไปหานอยท�สด ดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม พบวา ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางทองเท�ยวในระดบความสาคญมากท�สด ไดแก ช�อของสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.51) รองลงมาคอ ประวตความเปนมาหรอความสาคญ (X� = 4.44) ประเภทของสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.37) งานประเพณและวฒนธรรมท�จดขEนบรเวณสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.35) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได (X� = 4.35) วถชวตท�นาสนใจของสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.34) วนและเวลาเปด-ปด (X� = 4.30) สถานท�ตEง (X� = 4.25) ตามลาดบ และในระดบความสาคญมาก ไดแก กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดงบรเวณสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.20) วธการเดนทาง (X� = 4.08) ราคาคาเขาชมสถานท�ทองเท�ยว (X� = 4.07) เบอรโทรศพทตดตอ (X� = 3.94) และรปภาพของสถานท�ทองเท�ยว (X� = 3.82) ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

57

ดานงานประเพณและวฒนธรรม พบวา ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางทองเท�ยวในระดบความสาคญมากท�สด ไดแก ช�อของงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 4.48) วนและเวลาจดงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 4.45) สถานท�ตEง (X� = 4.37) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดงในงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 4.30) ตามลาดบ และในระดบความสาคญมาก ไดแก กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมไดในงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 4.17) ราคาคาเขาชมงานประเพณและวฒนธรรม (X� = 3.95) เบอรโทรศพทตดตอ (X� = 3.87) และรปภาพของ งานประเพณและวฒนธรรม (X� = 3.83) ตามลาดบ ดานวถชวต พบวา ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางทองเท�ยวในระดบความสาคญมากท�สด ไดแก ประเภทของวถชวต (X� = 4.37) และความสาคญในระดบมาก ไดแก ช�อของวถชวต (X� = 4.15) สถานท�ตEง (X� = 4.13) และรปภาพของวถชวต (X� = 3.84) ตามลาดบ ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง พบวา ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางทองเท�ยวในระดบความสาคญมาก ไดแก ประเภทของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง (X� = 4.16) ช� อของกจกรรมเชงว ฒนธรรมท�จดแสดง (X� = 4.11) และรปภาพของกจกรรม เชงวฒนธรรมท�จดแสดง (X� = 3.88) ตามลาดบ ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได พบวา ขอมลท�เปนประโยชนเพ�อใชในการวางแผนเดนทางทองเท�ยวในระดบความสาคญมาก ไดแก ประเภทของกจกรรมท�เขารวมได (X� = 4.12) ช�อของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได (X� = 4.11) และรปภาพของกจกรรมเชงวฒนธรรม ท�เขารวมได (X� = 3.86) ตามลาดบ ผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม พบวา พฤตกรรมในการสบคนขอมลของกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามม 3 ลกษณะ คอ 1) คนหาเฉพาะช�อของแหลงทองเท�ยวโดยไมระบคณลกษณะอ�น ๆ 2) คนหาคณลกษณะของแหลงทองเท�ยวโดยระบช�อของแหลงทองเท�ยวท�ทราบอยแลว 3) คนหาช�อของแหลงทองเท�ยวและคณลกษณะของแหลงทองเท�ยว โดยใชคณลกษณะของแหลงทองเท�ยวบางประการมาเปนขอจากดในการคนหา โดยการเลอกใชคาคนของกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามจะมลกษณะเปนคาสาคญ หรอวลสEน ๆ เพ�อใชในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวท�ตองการทราบ ดงตารางท� 4.4

 

 

 

 

 

 

 

 

58

ตารางท� �.� ตวอยางของคาท�กลมตวอยางใชในการสบคนขอมล

ลกษณะคาถาม ตวอยางของคาท�ใชสบคน

ดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม 1 โบราณสถาน โคราช มท�ไหนบาง 2 หมบานดานเกวยน ท�ตEง วธเดนทาง 3 พพธภณฑ โคราช มท�ไหนบางท�เปดวนจนทร เปดปดก�โมง

ดานงานประเพณและวฒนธรรม 1 งานประเพณ จ.นครราชสมา มอะไรบาง 2 งานยาโม จดวนไหน สถานท�จดงาน มอะไรใหดบาง 3 งานประเพณอะไรบาง มการแสดงแสงสเสยง สถานท�จดงาน จดวนท�เทาไร

ดานวถชวต 1 อาหารพEนเมอง โคราช 2 ผาไหม แหลงทองเท�ยวไหนผลตบาง วธเดนทาง 3 หตถกรรมพEนเมอง ท�ดานเกวยน สถานท�ผลต เปดวนไหน

ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง 1 กจกรรมประเภทการแสดง จ.นครราชสมา 2 เพลงโคราช ไปดท�ไหน 3 การแสดงมอะไรบาง แสดงท�ไหน ชวงเดอนมนาคม

ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได 1 กจกรรมผอนคลาย มอะไรบาง 2 ไหวพระบรมสารรกธาต วดไหน 3 กจกรรมใน อ.พมาย ทาไดท�ไหน เปดเสารอาทตย

จากการศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว สามารถนามาใชในการออกแบบคลาส ความสมพนธระหวางคลาส และคณสมบตของคลาสภายในออนโทโลยได เพ�อใหออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขE นมความเหมาะสม และสอดคลองตามความตองการในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว

 

 

 

 

 

 

 

 

59

4.2 ผลการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมไดนาขอมลท�ไดจากการแบงประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดงท�ไดสรปไวในบทท� 2 และการศกษาพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยวมาใชในการออกแบบโครงสรางและกาหนดคลาสในออนโทโลย รวมถงพจารณาเลอกใชคลาสจากตนแบบออนโทโลยท�มอยในปจจบนตามท�ไดศกษาจากงานวจยท�เก�ยวของ โดยวเคราะหจากออนโทโลยท�มลกษณะใกลเคยง ไดแก ออนโทโลยคอลม (Qall-Me) (Ou, Pekar, Orasan, Spurk and Negri, 2008) ซ� งในงานวจยนEไดนาคลาสเหตการณ (Event) และคลาสเนEอหาของเหตการณ (Event Content) จากงานวจยดงกลาวมาประยกตใชในการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ซ� งประกอบดวย คลาส และลาดบชEนของคลาสตาง ๆ ดงนE 1) Class: Attraction (สถานท�ทองเท�ยว) 1.1 Historical Place (สถานท�ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร)

� Historical Site (โบราณสถาน) � Monument (อนสาวรย) � Museum (พพธภณฑ) � Religious Place (ศาสนสถาน)

1.2 Rural Place (สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวตชนบท) � Market (ตลาด) � Village (หมบานชมชน) � Arts and Crafts Centre (ศนยวฒนธรรม) � Farm (ฟารม)

1.3 Recreational Place (สถานท�ทองเท�ยวเชงนนทนาการ) � Park (สวนสาธารณะ) � Sport Venue (สนามกฬา)

2) Class: Cultural and Traditional Event (งานประเพณและวฒนธรรม)

 

 

 

 

 

 

 

 

60

3) Class: Way of Life (วถชวต) 3.1 Ethnic Food (อาหารพEนเมอง) 3.2 Folk Costume (เคร�องแตงกายพEนเมอง) 3.3 Folk Craft (งานหตถกรรมพEนเมอง) 4) Class: Event Content (กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง) 4.1 Competition (การแขงขน) 4.2 Ceremony (พธกรรม) 4.3 Exhibition (นทรรศการ) �.4 Show (การแสดง) 5) Class: Cultural Activity (กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได) 5.1 Craft making (กจกรรมการทาของท�ระลก) 5.2 Food Activity (กจกรรมท�เก�ยวกบอาหาร) 5.3 Relaxing (กจกรรมเพ�อผอนคลาย) 5.4 Religious Activity (กจกรรมทางศาสนา) 5.5 Spot Activity (กจกรรมกฬา) 5.6 Sightseeing (กจกรรมการเย�ยมชม) 6) Class: Date Time (วน-เวลา ทาการ) 7) Class: Location (ตาแหนงท�ต]ง) 7.1 Sub District (ตาบล) 7.2 District (อาเภอ) 7.3 Province (จงหวด) ในสวนของคณสมบตของคลาสม 2 ประเภท คอ คณสมบตท�เปนตวกาหนดความสมพนธของคลาส (Object Properties) และคณสมบตท�มคาเปนขอมล (Datatype Properties) โดยในแตละคลาสมรายละเอยดของคลาส และคณสมบตของคลาสตาง ๆ มรายละเอยดดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

61

รายละเอยดการกาหนดคลาสหลกภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมประกอบดวย 7 คลาสหลกดงตารางท� 4.5 ตารางท� 4.5 คลาสและรายละเอยดของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

คลาส คาอธบาย

Attraction (สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม)

คลาสแทนขอมลสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

Cultural_and_Traditional_Event (งานประเพณและวฒนธรรม)

คลาสแทนขอมลงานประเพณและวฒนธรรม

Way_of_Life (วถชวต)

คลาสแทนขอมลวถชวต

Event_Content (กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง)

คลาสแทนขอมลกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดงภายในสถานท�ทองเท�ยว และงานประเพณและวฒนธรรม

Cultural_Activity (กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได)

คลาสแทนขอมลกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได ภายในสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม และงานประเพณและวฒนธรรม

DateTime (ระยะเวลา)

คลาสแทนขอมลวนทาการและเวลาเปด-ปด ของสถานท�ทองเท�ยว และงานประเพณและวฒนธรรม

Location (ตาแหนงท�ตEง)

คลาสแทนขอมลท�ตEงของสถานท�ทองเท�ยว งานประเพณและวฒนธรรม และวถชวต

 

 

 

 

 

 

 

 

62

รายละเอยดการกาหนดความสมพนธระหวางคลาสตาง ๆ ภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวย 12 ความสมพนธดงตารางท� 4.6 ตารางท� 4.6 ความสมพนธระหวางคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

ความสมพนธระหวาง

คลาส

โดเมน เรนจ

canBeDoneAt Cultural_Activity

Attraction Cultural_and_Traditional_Event

hasActivity Attraction Cultural_and_Traditional_Event

Cultural_Activity

hasDateTime Attraction Cultural_and_Traditional_Event

DateTime

hasEvent Attraction Cultural_and_Traditional_Event isInAttraction Cultural_and_Traditional_Event Attraction hasEventContent Attraction

Cultural_and_Traditional_Event Event_Content

isEventContentOf Event_Content Attraction Cultural_and_Traditional_Event

hasLocation Attraction Cultural_and_Traditional_Event Location Way_of_Life

Location

isLocationOf Location

Attraction Cultural_and_Traditional_Event Location Way_of_Life

hasWayOfLife Attraction Way_of_Life isWayOfLifeOf Way_of_Life Attraction hasNearby Attraction Attraction

 

 

 

 

 

 

 

 

63

รายละเอยดการกาหนดคณสมบตของชนดขอมลภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรม ประกอบดวย 20 คณสมบต ดงตารางท� 4.7 ตารางท� 4.7 คณสมบตของชนดขอมลของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

คณสมบตของชนดขอมล คลาส ชวงคาท�

อนญาต คาอธบาย

AttractionName Attraction String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของสถานท�ทองเท�ยว

AttractionType Attraction String เปนการระบคาคงท� แสดงป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ส ถ า น ท�ทองเท�ยว

CulturalActivityName

Cultural_Activity String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของกจกรรมท�เขารวมได

CulturalActivityType Cultural_Activity String เปนการระบคาคงท� แสดงประเภทของกจกรรมท�เขารวมได

CulturalAndTraditional EventName

Cultural_and_Traditional_Event

String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของงานประเพณและวฒนธรรม

EndDate DateTime Date เปนการระบคาคงท� แสดงวนท�ปดทาการ

EndTime DateTime Time เปนการระบคาคงท� แสดงเวลาท�เปดทาการ

EventContentName EventContent String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของกจกรรมท�จดแสดง

EventContentType EventContent String เปนการระบคาคงท� แสดงประเภทของกจกรรมท�จดแสดง

 

 

 

 

 

 

 

 

64

ตารางท� 4.7 คณสมบตของชนดขอมลของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (ตอ)

คณสมบตของชนดขอมล คลาส ชวงคาท�

อนญาต คาอธบาย

History Attraction String เปนการระบคาคงท� แสดงประวตความเปนมาของสถานท�ทองเท�ยว

LocationName Location String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของสถานท�ตEง

Photo Attraction Cultural_and_Traditional_Event Way_of_Life Event_Content Cultural_Activity

String เปนการระบคาคงท�แสดงภาพประกอบของสถานท�ทองเท� ยว งานประเพณและวฒนธรรม ว ถ ชวต กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง และ กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได

StartDate DateTime Date เปนการระบคาคงท� แสดงวนท�เปดทาการ

StartTime DateTime Time เปนการระบคาคงท� แสดงเวลาท�เปดทาการ

TelephoneNumber Attraction Cultural_and_Traditional_Event

String เปนการระบคาคงท� แสดงเบอรโทรตดตอของสถานท�ทองเท�ยว และงานประเพณและวฒนธรรม

TicketPrice Attraction Cultural_and_Traditional_Event

Int เปนการระบคาคงท� แสดงราคาของสถานท�ทองเท�ยวแ ล ะ ง า น ป ร ะ เ พ ณ แ ล ะวฒนธรรม

Trip Attraction String เปนการระบคาคงท� แสดงวธการเดนทางของสถานท�ทองเท�ยว

 

 

 

 

 

 

 

 

65

ตารางท� 4.7 คณสมบตของชนดขอมลของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (ตอ)

คณสมบตของชนดขอมล คลาส ชวงคาท�

อนญาต คาอธบาย

WayOfLifeName Way_of_Life String เปนการระบคาคงท� แสดงช�อของวถชวต

WayOfLifeType Way_of_Life String เปนการระบคาคงท� แสดงประเภทของวถชวต

Weekday DateTime String เปนการระบคาคงท� แสดงวนทาการท�เปนวนธรรมดา ไดแก จนทร องคาร พธ พ ฤ หส ศ ก ร เส า ร แล ะอาทตย

 

 

 

 

 

 

 

 

66

รปท� 4.1 ความสมพนธระหวางคลาสในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

66

 

 

 

 

 

 

 

 

67

4.3 ผลการประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม การประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม แบงการประเมนออกเปน 2 สวน คอ การประเมนโครงสรางของออนโทโลยโดยผเช�ยวชาญ และการประเมนประสทธภาพในการคนคนขอมล โดยมรายละเอยดดงนE 4.3.1 การประเมนโครงสรางออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมโดยผเช�ยวชาญ การประเมนออนโทโลยโดยผเช�ยวชาญในงานวจยนE ประกอบดวย ผเช�ยวชาญ จานวน 3 ทาน ไดแก ผ เช�ยวชาญดานออนโทโลย 1 ทาน และผเช�ยวชาญดานการทองเท�ยว เชงว ฒนธรรม 2 ทาน ผลการประเมนการออกแบบโครงสรางออนโทโลยแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรมโดยผเช�ยวชาญ พบวา มความเหมาะสมในระดบมากท�สด โดยมคา X� = 4.70 และ คา S.D. = 0.52 รายละเอยดดงตารางท� 4.8 ตารางท� 4.8 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมโดยผเช�ยวชาญ

ลาดบ

ท� รายการประเมน �� S.D

ความ

เหมาะสม

1. การจดก ลม ของคลาสภายในออนโทโลย มควา มเหมาะสม

4.67 0.58 มากท�สด

2. คลาสในออนโทโลยมความครอบคลมในการจดเกบความรเพยงพอ เชนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม มการจดเกบความร ประกอบดวย คลาสสถานทองเท�ยวเชงวฒนธรรม คลาสงานประเพณและวฒนธรรมคลาสวถชวต คลาสกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได คลาสท�ตEง คลาสท�วนเวลาเปด-ปด เปนตน

4.67 0.58 มากท�สด

3. ช�อของคลาสภายในออนโทโลยมความเหมาะสม และสามารถส� อความหมายใหเขาใจไดงาย เชน สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (Attraction) หมายถง คลาสท�จดเกบความรเก�ยวกบสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เปนตน

4.67 0.58 มากท�สด

 

 

 

 

 

 

 

 

68

ตารางท� 4.8 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมโดยผเช�ยวชาญ (ตอ)

ลาดบ

ท� รายการประเมน �� S.D

ความ

เหมาะสม

4. การจดลาดบของคลาสภายในออนโทโลยมความเหมาะสม

5.00 0.00 มากท�สด

5. คณสมบตหรอคณลกษณะของคลาส สามารถอธบายลกษณะของคลาสได เชน สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวยคณสมบต เชน ช�อส ถ า น ท� ท� ตE ง ว น -เ ว ล า ทา ก า ร ก จ ก ร ร ม เ ช งว ฒนธ รรมท� เขา รวมไ ด รป ภาพ ของส ถา นท�ทองเท�ยว เปนตน

4.67 0.58 มากท�สด

6. ออนโทโลยมความสมพนธระหวางคลาสเหมาะสม 4.67 0.58 มากท�สด 7. ช� อ ข อ ง ค ว า ม ส ม พน ธ ร ะ ห ว า ง ค ล า ส ภ า ย ใ น

ออนโทโลยมความเหมาะสม และสามารถส� อความหมายไดเขาใจ เชน สถานท�ทองเท�ยวเชงว ฒนธรรมมกจกรรมท� เขา รวมได โดยใชช� อความสมพนธวา has Activity หมายถง มกจกรรมท�เขารวมได

4.67 0.58 มากท�สด

8. ช�อคณสมบตของชนดขอมลและรายละเอยดของชนดขอมลมความสอดคลองกน

4.67 0.58 มากท�สด

9. เ นE อหา ภา ย ใ นออนโท โล ยก า รท อง เ ท� ย ว เ ช งวฒนธรรมมความถกตองในการนาไปใชงาน

4.67 0.58 มากท�สด

10. ภาพรวมออนโทโลยมการออกแบบเหมาะสมสาหรบการนาไปใชงาน

4.67 0.58 มากท�สด

ความเหมาะสมรวม 4.70 0.52 มากท�สด

 

 

 

 

 

 

 

 

69

4.3.2 การประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดวยการประเมนประสทธภาพ

ในการคนคนขอมล การประเมนประสทธภาพการคนคนของออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในงานวจยนE ไดทดสอบความแมนยาและความเท�ยงตรงของออนโทโลยดวยการคานวณหา คาความแมนยา (Precision) คาความระลก (Recall) และคาเอฟเมเชอร (F-measure)โดยใชคาคนท�ไดจากการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถาม จานวน 400 คน และทาการทดสอบการคนคนขอมลโดยใชโปรแกรมโปรทเจ รน 3.5 โดยใชภาษาสปาเกล (SPARQL) ในการสอบถาม โดยการใชคาคนท�ไดจากการเกบขอมลจากกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามมาใชในการทดสอบประสทธภาพการคนคนของออนโทโลย จานวน 20 ชดคาถาม ดงตารางท� 4.9 รายละเอยดเพ�มเตมแสดงในภาคผนวก ค ตารางท� ค.1 ตารางท� 4.9 ตวอยางภาษาสปาเกลท�ใชสอบถาม

คาถาม ภาษาสปาเกล

“หมบานดานเกวยน” มท�ตEงอยท�ไหน มวธเดนทางไปยงไง

SELECT distinct ?สถานท�ตEง ?วธเดนทาง WHERE { ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?a. Filter regex(?a, "หมบานดานเกวยน"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?สถานท�ตEง. ?สถานท�ทองเท�ยว :Trip ?วธเดนทาง. }

“งานแหเทยนพรรษา” มการประกวดอะไรบาง

SELECT distinct ?การประกวด WHERE {?งานประเพณ :hasEventContent ?การประกวด. ?กจกรรมท�จดแสดง :EventContentName ?a. Filter regex(?a, "การประกวด"). ?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?b. Filter regex(?b, "งานแหเทยนพรรษา"). }

 

 

 

 

 

 

 

 

70

ตารางท� 4.9 ตวอยางภาษาสปาเกลท�ใชสอบถาม (ตอ)

คาถาม ภาษาสปาเกล

อยากไปไหว “พระบรมสารรกธาต” ไปวดไหนไดบาง

SELECT distinct ?วด WHERE {?วด :hasActivity ?กจกรรม. ?กจกรรม :CulturalActivityName ?a. Filter regex(?a, "พระบรมสารรกธาต") }

“วดศาลาลอย” ตEงอยท�ไหน ประวตความเปนมา สถานท�ใกลเคยง

SELECT distinct ?ท�ตEง ?สถานท�ใกลเคยง WHERE {?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?ท�ตEง. ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?a. Filter regex(?a, "วดศาลาลอย"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasNearby ?สถานท�ใกลเคยง.}

ตารางท� 4.10 ตวอยางผลการประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล

คาคน

เอกสาร คาความ

แมนยา

คาความ

ระลก

คาเอฟเม

เชอร คนคนได

และเก�ยวของ

คนคนได

แต ไมเก�ยวของ

คนคนไมได

แต เก�ยวของ

หมบานดานเกวยน 3 0 0 1.00 1.00 1.00 งานแหเทยนพรรษา 5 0 0 1.00 1.00 1.00 พระบรมสารรกธาต 3 0 0 1.00 1.00 1.00 วดศาลาลอย 6 0 0 1.00 1.00 1.00

จากตารางท� 4.10 แสดงผลการประเมนประสทธภาพการคนคนขอมลของออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขE นโดยใชคาคนจากกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถาม ผลการประเมนในภาพรวมพบวา คาความแมนยามคาเฉล�ยเทากบ 0.96 คาความระลกมคาเฉล�ยเทากบ 0.97 และคาเอฟเมเชอรมคาเฉล�ยเทากบ 0.96 ตามลาดบ แสดงดงรปท� 4.2

 

 

 

 

 

 

 

 

71

รปท� 4.2 คาความแมนยา คาความระลก และเอฟเมเชอร

71

 

 

 

 

 

 

 

 

72

บทท� �

สรปและขอเสนอแนะ ในบทนE จะกลาวถงสรปผลการวจย ขอจากดในการวจย การประยกตการวจย และขอเสนอแนะในการวจย โดยมรายละเอยด ดงนE

�.f สรปผลการวจย งานวจยเร�องการพฒนาแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม เปนงานวจยเชงประยกต (Applied Research) มว ตถประสงคในการวจยเพ�อว เคราะห ออกแบบ และประเมนผลออนโทโลย แหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEน โดยใชขอมลท�ไดจากการศกษาลกษณะและประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ขอมลพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม และงานวจยท�เก�ยวของกบออนโทโลยดานการทองเท�ยวและดานวฒนธรรมท�มอยในปจจบน โดยในงานวจยนE ไดมงเนนการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มความเหมาะสมตามบรบทของประเทศไทยซ� งมทรพยากรการทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�มความหลากหลายและมเอกลกษณเฉพาะตว ออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEนนEจะชวยใหนกทองเท�ยวสามารถสบคนขอมลท�เก�ยวของกบแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมไดครอบคลมและนาไปใชในการวางแผนเดนทางไดอยางรวดเรว ในการออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรมในการวจยนE แบงเปน � ระยะ ดงนE 5.1.1 ระยะท� 1 การกาหนดความตองการออนโทโลย ในระยะนE เปนขEนตอนการศกษาเพ�อเกบรวบรวมขอมลท�เปนปจจยดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมมาใชในการออกแบบคลาส ความสมพนธระหวางคลาส และคณสมบตของคลาสภายในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม โดยใชขอมลจากการศกษาเอกสาร งานวจยท�เก�ยวของ และขอมลพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงว ฒนธรรมโดยใชแบบสอบถามออนไลนเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง จานวน 400 คน ซ� งผลการวเคราะหแบบสอบถามสามารถจาแนกตามขอมลในดานตาง ๆ ได ดงนE

 

 

 

 

 

 

 

 

73

กลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามสวนใหญเคยเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา (รอยละ 67.3) โดยประเภทของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�กลมตวอยางสนใจมากท�สด พบวา อนดบท� 1 ไดแก สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (รอยละ 28.5) รองลงมา คอ งานประเพณและวฒนธรรม (รอยละ 24.3) วถชวต (รอยละ 20.0) กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง (รอยละ 14.5) และกจกรรมเชงวฒนธรรมท� เขารวมได (รอยละ 12.7) ตามลาดบ โดยระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนท�กลมตวอยางตองการทราบเพ�อใชในการวางแผนเดนทางไปยงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม พบวา ขอมลดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม มความสาคญระดบมากท�สด (คา X� = 4.22 และคา S.D. = 0.62) รองลงมา คอ ขอมลดานงานประเพณและวฒนธรรมมความสาคญระดบมาก (คา X� = 4.18 และคา S.D. = 0.60) ขอมลดานวถชวตมความสาคญระดบมาก (คา X� = 4.12 และคา S.D. = 0.61) ดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดงมความสาคญระดบมาก (คา X� = 4.05 และคา S.D. = 0.68) และดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท� เขารวมไดมความสาคญระดบมาก (คา X� = 4.03 และคา S.D. = 0.66) ตามลาดบ โดยนาขอมลซ� งเปนปจจยดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมทEงหมดท�ไดเกบรวบรวมมาวเคราะหเปรยบเทยบแลวนาไปใชใน การออกแบบและพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมขEนใหมใหมความเหมาะสมตามรปแบบของแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมตามบรบทของไทย และสอดคลองตามความตองการในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมของนกทองเท�ยว �.f.e ระยะท� 2 การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ในระยะนE เปนการพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมโดยใชโปรแกรมโปรทเจ รน 3.5 (Protégé version 3.5) ในการพฒนาโครงสรางออนโทโลย ประกอบดวย คลาสหลก � คลาส ไดแก คลาสสถานท� ทองเท�ยว คลาสงานประเพณและวฒนธรรม คลาสวถชวต คลาสกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง คลาสกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได คลาสวนเวลา ทาการ และคลาสตาแหนงท�ตEง ความสมพนธระหวางคลาส จานวน 12 ความสมพนธ ไดแก canBeDoneAt hasActivity hasDateTime hasEvent isInAttraction hasEventContent isEventContentOf hasLocation isLocationOf hasWayOfLife isWayOfLifeOf และ hasNearby คณสมบตของชนดขอมล จานวน 20 คณสมบต ไดแก AttractionName AttractionType CulturalActivityName CulturalActivityType CulturalAndTraditionalEventName EndDate EndTime EventContentType EventContentName History LocationName Photo StartDate StartTime TicketPrice TelephoneNumber Trip WayOfLifeName WayOfLifeType และWeekday

 

 

 

 

 

 

 

 

74

5.1.3 ระยะท� 3 การประเมนออนโทโลย ในระยะนE เปนการประเมนออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขE น โดยงานวจยนEแบงการประเมนออนโทโลยเปน 2 ขEนตอน ดงนE 1) การประเมนโดยผเช�ยวชาญ โดยใชแบบประเมนเพ�อประเมนโครงสรางออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขEน ผลการประเมนในภาพรวม พบวา โครงสรางออนโทโลยท�พฒนาขEนมความถกตองในระดบมากท�สด โดยมคา X� = 4.70 และ คา S.D. = 0.62 2) การประเมนประสทธภาพการคนคนขอมล โดยใชค าคนท�ไดจากการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยางมาใชในการทดสอบประสทธภาพ ผลการประเมนในภาพรวม พบวา คาความแมนยา (Precision) มคาเฉล�ยเทากบ 0.96 คาความระลก (Recall) มคาเฉล�ยเทากบ 0.97 และคาเอฟเมเชอร (F-measure) มคาเฉล�ยเทากบ 0.96

�.e ขอจากดของการวจย

จากการดาเนนงานวจย พบขอจากดของงานวจย ดงนE 5.2.1 ผลการสบคนท�ไดออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมจะมประสทธภาพมากขE นเม�อมการปรบปรงขอมลใหมความทนสมยอย เสมอ เน� องจากปจจบนการทองเท�ยว เชงวฒนธรรมมรปแบบของการทองเท�ยวท�หลากหลายมากขEน อกทEงยงมการจดกจกรรมในรปแบบใหม ๆ เพ�อดงดดนกทองเท�ยวใหมาเย�ยมเยอน ซ� งสงผลใหขอมลท�จดเกบในออนโทโลยไมเปนปจจบน และเม�อสบคนขอมลจากออนโทโลยอาจไมพบขอมลท�ตองการ 5.2.2 การจดเกบขอมลในออนโทโลย เม�อมปรมาณมากขE นจะสงผลตอความเรวใน การสบคนขอมลลดลง

�.� การประยกตใชผลการวจย ออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�พฒนาขE นนE สามารถนาไปประยกตใชกบ เวบเชงความหมาย ระบบท�ชวยในการวางแผนการเดนทางทองเท�ยว และนาไปประยกตใชรวมกบออนโทโลยอ�น ๆ ท�มลกษณะใกลเคยงกนได เพ�อชวยใหการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรมสามารถนาไปใชในการวางแผนการเดนทางทองเท�ยวไดอยางรวดเรว

 

 

 

 

 

 

 

 

75

�.� ขอเสนอแนะในการวจยคร]งตอไป การวจยในครE งตอไป มขอเสนอแนะตอการวจย ดงนE 5.4.1 ผลการวจยครE งนEไดรวบรวมขอมลจากการศกษาเอกสาร งานวจยท�เก�ยวของ และขอมลจากการสอบถามกลมตวอยางในสวนของพฤตกรรมการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยว เชงวฒนธรรม ซ� งในการวจยครE งตอไปควรนาขอมลดานอ�น ๆ เชน ยคสมยของสถานท�ทองเท�ยว การเตรยมตวกอนออกเดนทาง หรอความคดเหนจากนกทองเท�ยวท�เคยไปเย�ยมชมสถานท�ทองเท�ยว มาใชในการศกษาวจยเพ�อใหออนโทโลยมความครอบคลมมากขEน 5.4.2 การวจยในครE งตอไปควรศกษาจากอรรถาภธาน (Thesaurus) ในใดเมนดาน การทองเท�ยวขององคการการทองเท�ยวโลก (World Tourism Organization: WTO) ท�เกบรวบรวมคาศพทท�มความหมายคลายคลง (Synonym) คาตรงขาม (Autonym) และรปแบบคาในลกษณะอ�น ๆ เพ�มเตม และควรนาเคร�องมอในการสรางคลงคาเหมอน เชน สคอส (Simple Knowledge Organization: SKOS) มาใชเปนเคร�องมอเสรมในการสรางคลงคาตาง ๆ ท�มความหมายเหมอนกนแตเขยนตางกน เพ�อใหการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมมความครอบคลมมากย�งขEน

 

 

 

 

 

 

 

 

76

รายการอางอง การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. (2545). การจดการทองเท�ยว. กรงเทพฯ: ไทยยเน�ยนกราฟฟกส. การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. (2549). มาตรฐานแหลงทองเท�ยว. [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.

tourism.go.th/home/listcontent/11/7/83. การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. (2551). รางวลอตสาหกรรมทองเท�ยวไทย คร]งท� 7 ประจาป 2551

[ออนไลน]. ไดจาก: http://www.thailandtourismcouncil.org/download/tctnews /01.pdf. การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. (2552). การสงเสรมการลงทนธรกจทองเท�ยวในประเทศไทย.

กรงเทพฯ: การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. กระทรวงการทองเท�ยวและกฬา. (2558). สถตนกทองเท�ยวป 2557 และแนวโนมในป 2558

[ออนไลน]. ไดจาก: http://secretary.mots.go.th/strategy/ewt_dl_link.php?nid=1857& filename =index_2012.

กระทรวงวฒนธรรม. (2554). ความหมายของการทองเท�ยวเชงวฒนธรรม [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.creativeculturethailand.com/detail_page.php?sub_id=3833.

ฉลองศร พมลสมพงศ. (2542). การวางแผนและพฒนาตลาดการทองเท�ยว . กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชชพล ทรงสนทรวงศ. (2547). การทองเท�ยวอยางย�งยน. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ชสทธZ ชชาต. (2542). อตสาหกรรมการทองเท�ยว. เชยงใหม: ลานนาการพมพ. ชเกยรต นพเกต. (2548). การทองเท�ยวและอตสาหกรรมทองเท�ยว. เชยงราย: คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. ชาญวทย เกษตรศร. (2540). โครงการวถทรรศน วถไทย การทองเท�ยวทางวฒนธรรม. กรงเทพฯ:

อมรนทรพรEนตEงแอนดพบลซ�ง. ทวป ศรรศม. (2547). รวมบทความวจย การทองเท�ยว. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนน

งานวจย. นฤพนธ พนาวงศ และจกรกฤษณ เสนห. (2553). ระบบคนหาสถานท�ทองเท�ยวในประเทศไทย

ดวยหลกการออนโทโลจและเนมแมทช�ง. วารสารวชาการทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ. 1(2): 60-69.

 

 

 

 

 

 

 

 

77

นภาพร บญศร, มธรส ศกดารณรงค, ปานใจ ธารทศนวงศ. (2555) การพฒนาระบบพพธภณฑอเลกทรอนกส กรณศกษา พพธภณฑสถานเคร�องถวยเอเชยตะวนออกเฉยงใต. ใน การประชม

วชาการบณฑตศกษา ระดบชาตและนานาชาต คร]งท� 2 (หนา 1103-1114). กรงเทพ: มหาวทยาลยศลปากร.

บญเลศ จตตEงวฒนา. (2548). การพฒนาการทองเท�ยวแบบย�งยน. กรงเทพฯ: ศนยวชาการทองเท�ยวแหงประเทศไทย.

บรษท มรดกโลก จากด. (2557). โครงการศกษาการจดการทรพยากรวฒนธรรมประเภทงานประเพณ

และกจกรรมพเศษเพ�อสงเสรมการทองเท�ยว. กรงเทพฯ: การทองเท�ยวแหงประเทศไทย. ปาทตตา สขสมบรณ การเซย, อจฉรา หลระพงศ และนนทยา อรยะพชย. (2553). การประยกตใช

เทคโนโลยออนโทโลยและ Semantic Web สาหรบระบบสบคนสารสนเทศการทองเท�ยว. ตรง: มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตตรง.

พลอยศร โปราณานนท. (2540). การทองเท�ยวเบ]องตน . เชยงใหม: คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ยพด เสตพรรณ. (2543). ภมศาสตรการทองเท�ยวไทย. ปทมธาน: สถาบนราชภฏเพชรบรวทยาลงกรณ. รชพร จนทรสวาง. (2546). เอกสารชดฝกอบรมทางไกลหลกสตรการจดการการทองเท�ยวชมชน

อยางย�งยน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. รงศกดZ พงษไสว. (2550). การจดการความรเก�ยวกบจดหมายปลายทางของนกทองเท�ยว: กรณศกษา

จงหวดราชบร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาคณตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

ราณ อสชยกล. (2546). ความรเบEองตนเก�ยวกบการทองเท�ยว. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

เร�องหลกการทองเท�ยวเชงอนรกษ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ศรสดา พละมาตย. (2550). การจดกลมเอกสารบนเวบเพ�อการสบคนเชงความหมาย. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต ภาควชาวทยาการคอมพวเตอร มหาวทยาลยขอนแกน. ศรชย พงษวชย. (2551). การวเคราะหขอมลทางสถตดวยคอมพวเตอร. กรงเทพฯ: สานกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. (2542). นโยบายการทองเท�ยวเพ�อรกษา

ระบบนเวศ. กรงเทพฯ: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย.

 

 

 

 

 

 

 

 

78

สมชาย ปราการเจรญ. (2548). ออนโทโลยทางเลอกของการพฒนาฐานความรในรปแบบเชงเนEอหา. ใน เอกสารประกอบการสมนาทางวชาการ The 5th National Conference on Computing

and Information Technology (NCCIT 2009) (หนา 92-99). ก รง เท พ ฯ: ม หา วท ย า ลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

สานกงานสถตแหงชาต. (2557). แผนพฒนาสถตจงหวดนครราชสมา [ออนไลน]. ไดจาก http://www.igpthai.org/NS057/userfiles/files/Nakhonratchasima_Draft.pdf.

สานกงานสถตแหงชาต. (2557). สารวจการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการส� อสารใน

ครวเรอน พ.ศ. 2557. กรงเทพมหานคร: สานกสถตพยากรณ. เหรยญ หลอวมงคล. (2550). การทองเท�ยวในแหลงมรดกทางวฒนธรรมเอเชย. กรงเทพฯ: องคกร

ยเนสโก. อานนท ไกรเสวกวสย. (2552). ระบบสบคนรปภาพบนอนเตอรเนตโดยใชหลกการเวบเชง

ความหมาย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ มหาวทยาลยกรงเทพ.

Barta, R., Feilmayr, C., Proll, B., Grun, C., and Werthner, H. (2009). Covering the Semantic Space of Tourism: an Approach Based on Modularized Ontologies. In Proceedings of the 1st

Workshop on Context, Information and Ontologies (CIAO '09) (pp. 1-8). New York, USA: ACM.

Benjamins, V. R., and Gomez-Perez, A. (2000). Knowledge-System Technology: Ontologies and

Problem-Solving Method [On-line]. Available: http://twiki. pasoa.ecs.soton.ac.uk/pub/Challenge/ ProblemSolvingMethods/ontologies-and-PSM.pdf.

Brank, J., Grobelnik, M., & Mladenic, D. (2005). A Survey of Ontology Evaluation Techniques. In Proceedings of the Conference on Data Mining and Data Warehouses (SiKDD 2005) (pp. 166-170). Ljubljana: Slovenia.

Cronbach, L. J. (1970). Essentials of Psychological Testing. 3rd.ed. New York: Harper and Row Publisher, Inc.

Fridgen, J. (1991). Dimensions of Tourism.East Lansing. MI: Educational Institute. Gruber, T. (1993). A Translation Approach to Portable Ontology Specifications. Knowledge

Acquisition. 5(2): 199–220.

 

 

 

 

 

 

 

 

79

Guarino, N. (1998). Formal Ontology and Information Systems. In Proceedings of the

International Conference on Formal Ontology in Information Systems (FOIS’98) (pp. 3-15). Amsterdam: IOS Press.

Huang, Y. and Bian, L. (2009). A Bayesian Network and Analytic Hierarchy Process Based Personalized Recommendations for Tourist Attractions Over the Internet. Expert Systems

with Applications. 36(1): 933-943. International Council on Monuments and Sites. (1976). Cultural Tourism [On-line]. Available:

http://www.icomos.org/tourism/. Jones, D., Bench-Capon, T., Visser, P. (1999). Methodologies for Ontology Development [On-

line]. Available: http://cgi.csc.liv.ac.uk/~tbc/publications/itknows.pdf. Kauppinen, T., Paakkarinen, P., Mäkelä, E., Kuittinen, H., Väätäinen, J., and Hyvönen, E. (2010).

Geospatio-temporal Semantic Web for Cultural Heritage. Digital Culture and E-Tourism: Technologies, Applications and Management Approaches. Aalto University, Finland.

Miao, D., Duan, Q., Zhang, H., and Jiao, N. (2009). Rough set based hybrid algorithm for text classification. Expert Systems with Applications. 36 (5): 9168–9174.

Mili, H., Valtchev, P., Charif, Y., Szathmary, L., Daghrir, N., Beland, M., Boubaker, A., Martin, L., Bedard, F., Caid-Essebsi, S., Leshob A. (2011). E-Tourism Portal: A Case Study in Ontology-Driven Development. In Proceeding of 5th International Conference (MCETECH)

2011 (pp. 76-99). Les Diablerets, Switzerland: Springer Berlin Heidelberg. Mouhim, S., Aoufi, A. E., Cherkaoui, C., Megder, E., and Mammass, D. (2010). Towards a

Knowledge Management System for Tourism Based on the Semantic Web Technology. In Proceeding of IEEE International Conference on Multimedia Computing and Systems

(ICMCS) (pp.1-6). Ouarzazate: IEEE. Noy, N. F. and McGuiness, D. L. (2001). Ontology Development 101: A Guide to Creating

Your First Ontology. Stanford, CA: Standford University. Ou, S., Pekar, V., Orasan, C., Spurk, C., and Negri, M. (2008). Development and Alignment of a

Domain-Specific Ontology for Question Answering. In Proceedings of the 6th International

Language Resources and Evaluation. Marrakech, Morocco.

 

 

 

 

 

 

 

 

80

Park, H., Yoon, A., and Kwon, H.C. (2012). Task Model and Task Ontology for Intelligent Tourist Information Service. International Journal of u- and e-Service, Science and Technology. 5(2): 43-58.

Prantner, K. (2005). OnTour The Ontology [On-line]. Available: http://e-tourism. deri.at/ont/ docu2004/OnTour%20-%20The%20Ontology.pdf.

Richards, G. (1997). The social context of cultural tourism. In Richards, G. (ed.) Cultural Tourism

in Europe. (pp. 47-70). Wallingford: CAB International. Sigala, M. and Leslie, D. (2005). International Cultural Tourism: Management, Implications

and Case. Oxford and MA: Elsevier Butterworth-Heinemann. Smith, M.K. (2003). Issues in Cultural Tourism Studies. London: Routhledge. Swartout, B., Patil, R., Knight, K., and Russ, T. (1996). Toward Distributed Use of Large-Scale

Ontologies. In Proceedings of the 10th Banff Knowledge Acquisition for Knowledge-

Based Systems Workshop (pp. 103-126). Banff, Alberta, Canada. Tighe, A. J. (1991). Research on Cultural Tourism In the United States. In Proceedings of the

Travel and Tourism Research Association twenty-second annual conference (pp.387-391). California.

Yamane, T. (1973). Statisties and Introductory Analysis. 3rd ed. New York: Harper J Row.

 

 

 

 

 

 

 

 

81

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามพฤตกรรมในการสบคนขอมล

ดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

82

แบบสอบถามเพ�อการวจย

เร�อง การพฒนาออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม แบบสอบถามนE มวตถประสงคเพ�อใชในการเกบรวบรวมขอมลเก�ยวกบพฤตกรรมใน การสบคนขอมล และความตองการทราบขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ซ� งเปนสวนหน�งของการทาวทยานพนธ ในหลกสตรปรญญามหาบณฑต สาขาเทคโนโลยสารสนเทศ สานกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ทE งนE ผ วจ ยขอรบรองวาขอมลท�ไดจากแบบสอบถามนE จะนาไปใชเพ�อการศกษาวจยและนาเสนอในภาพรวมเทานEน สดทายนE ผวจยขอขอบคณทานอยางสงในการตอบแบบสอบถามมา ณ ท�นEดวย คาจากดความ การทองเท�ยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยว หรอสถานท�ทองเท�ยวซ� งแตกตางไปจากถ�นท�อยอาศยตามปกต โดยมวตถประสงคเพ�อแสวงหาความร และประสบการณจากวฒนธรรม อ�น ๆ รวมถงเปนการเดนทางเพ�อไปช�นชมส�งดงดดใจทางวฒนธรรมท�ตนสนใจโดยเฉพาะ เชน โบราณสถาน โบราณวตถ งานประเพณและเทศกาลตาง ๆ รวมถงวถชวตของชนกลมอ�น เชน ภาษา การแตงกาย และอาหารการกน เปนตน คาช]แจง โปรดทาเคร�องหมาย � ลงในชองวางท�ตรงกบความเปนจรงหรอตรงกบความคดเหนของทานมากท�สด หรอเตมขอความลงในชองวางท�กาหนดให โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวน ดงนE สวนท� 1 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท� 2 พฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม สวนท� 3 ขอเสนอแนะอ�นๆ

 

 

 

 

 

 

 

 

83

สวนท� 1 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม �. ทานเคยเดนทางไปทองเท�ยวยงแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมาหรอไม ( ) เคยไป ( ) ไมเคยไป 2. ส�งดงดดใจท�เปนแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมาประเภทใดท�ทานสนใจ (โปรดระบตวเลขเรยงลาดบ 1 - 5 โดย เลข � คอ สนใจมากท�สด เลข 5 คอ สนใจนอยท�สด)

_____ สถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ไดแก สถานท� ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวต สถานท�ทองเท�ยวเชงนนทนาการ

_____ งานประเพณและวฒนธรรม ไดแก งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานแหเทยนพรรษาโคราช งานเทศกาลเท�ยวพมาย

_____ วถชวต ไดแก อาหารพEนเมอง เคร�องแตงกายพEนเมอง งานหตถกรรมพEนเมอง _____ กจกรรมเชงวฒนธรรมท� จดแสดง ไดแก พ ธกรรม การแสดง การแขงขน

/การประกวด นทรรศการ/การออกราน _____ กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได ไดแก การทดลองทาอาหารพEนเมอง การทาของ

ท�ระลก การทากจกรรมทางศาสนา การทากจกรรมกฬา การเย�ยมชมสถานท�ทองเท�ยว

สวนท� 2 พฤตกรรมในการสบคนขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม ขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยวท�ทานตองการทราบ

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว ระดบความสาคญ

มาก

ท�สด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ท�สด

ทานตองการทราบถงขอมลดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรมดงตอไปนE ระดบใด

1. ช� อของสถานท� ทองเท�ยว เ ชน อนสาวรยทาวสรนาร พพธภณฑสถานแหงชาตพมาย วดศาลาลอย

2. ประเภทของสถานท�ทองเท�ยว เชน สถานท�ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวต

3. ประวตความเปนมาหรอความสาคญ

 

 

 

 

 

 

 

 

84

ขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยวท�ทานตองการทราบ (ตอ)

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว ระดบความสาคญ

มาก

ท�สด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ท�สด

4. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ

5. วนและเวลาเปด-ปด

6. ราคาคาเขาชมสถานท�ทองเท�ยว

7. วธการเดนทาง

8. เบอรโทรศพทตอตอ

9. รปภาพของสถานท�ทองเท�ยว

10. ทานตองการทราบถง งานประเพณและวฒนธรรม ท�จดขEนบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมการจดงานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร

11. ทานตองการทราบถง วถ ชวต ท� นาสนใจของสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน หมบานดานเกวยนมเคร�องปE นดนเผาเปนวถชวตท�เปนเอกลกษณ

12. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง ในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมการจดแสดงการละเลนเพลงโคราช

13. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได ในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมกจกรรมน�งรถสามลอชมเมองใหนกทองเท�ยวทาได

ทานตองการทราบถงขอมลดานงานประเพณและวฒนธรรมดงตอไปน]ระดบใด

14. ช�อของงานประเพณและวฒนธรรม เชน งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานเทศกาลเท�ยวพมาย

15. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ

16. วนและเวลาจดงานประเพณและวฒนธรรม

17. ราคาคาเขาชมงานประเพณและวฒนธรรม

18. เบอรโทรศพทตดตอ

 

 

 

 

 

 

 

 

85

ขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยวท�ทานตองการทราบ (ตอ)

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว ระดบความสาคญ

มาก

ท�สด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ท�สด

19. รปภาพของงานประเพณและวฒนธรรม

20. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง ภายในงานประเพณและวฒนธรรมระดบใด เชน งานเทศกาลเท�ยวพมายมการจดการแสดงแสง ส เสยง

21. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได ภายในงานประเพณและวฒนธรรมระดบใด เชน งานเทศกาลเท�ยวพมายมกจกรรมใหนกทองเท�ยวทดลองผดหม�พมาย

ทานตองการทราบถงขอมลดานวถชวตดงตอไปน]ระดบใด

22. ช�อของวถชวต เชน เคร�องปE นดนเผา ผาไหมโคราช ผดหม�โคราช

23. ประเภทของวถชวต เชน อาหารพEนเมอง เคร� องแตงกายพEนเมอง หตถกรรมพEนเมอง

24. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ

25. รปภาพของวถชวต

ทานตองการทราบถงขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดงดงตอไปน]ระดบใด

26. ช�อของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง เชน การแขงขนเรอพมายการแสดงแสง ส เสยง

27. ประเภทของกจกรรมเชงวฒนธรรมท� จดแสดง เ ชน พธกรรม การแสดง การแขงขน

28. รปภาพของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง

ทานตองการทราบถงขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมไดดงตอไปน]ระดบใด

29. ช�อของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได เชน ทดลองทอผาไหม นวดแผนไทย ทดลองผดหม�

 

 

 

 

 

 

 

 

86

ขอมลดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยวท�ทานตองการทราบ (ตอ)

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว ระดบความสาคญ

มาก

ท�สด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ท�สด

30. ประเภทของกจกรรมเชงวฒนธรรมท� เขารวมได เชน กจกรรมทางศาสนา การทาของท�ระลก การทาอาหาร

31. รปภาพของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได

32. โปรดกรอกขอความท�เก�ยวของกบแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรมในจงหวดนครราชสมา เชน ดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม งานวฒนธรรมประเพณ วถชวต หรอกจกรรมตาง ๆ ท�ทานตองการสบคนขอมลบนอนเตอรเนตเพ�อใชวางแผนเดนทางไปยงแหลงทองเท�ยว ลงในชองวางท�กาหนดให (กรณาตอบทกขอ)

ตวอยาง วตถประสงคท�ทานตองการทองเท�ยว.......อยากไปดการแขงขนเรอพมาย..................... คาคนท�ใชทานในการสบคนขอมล...........งานแขงเรอพมาย...จดท�ไหน..วนท�เทาไร.....

• วตถประสงคท�ทานตองการทองเท�ยว.......................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

• คาคนท�ใชทานในการสบคนขอมล........................................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

 

 

 

 

 

 

 

 

87

สวนท� 3 ขอเสนอแนะอ�น ๆ ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

ขอขอบพระคณผตอบแบบสอบถามทกทาน นางสาววรงคพร คณาวรงค

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ สานกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

 

 

 

 

 

 

 

 

88

ภาคผนวก ข

ผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมในการสบคนขอมล

ดานแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

89

ตารางท� ข.1 ระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทาง

ทองเท�ยว �� S.D.

ระดบความสาคญ

ของขอมล

ขอมลดานสถานท�ทองเท�ยว

1. ช�อของสถานท�ทองเท�ยว เชน อนสาวรยทาวสรนาร พพธภณฑสถานแหงชาตพมาย วดศาลาลอย

4.51 0.52 มากท�สด

2. ประเภทของสถานท�ทองเท�ยว เชน สถานท�ทองเท�ยวเชงประวตศาสตร สถานท�ทองเท�ยวเชงวถชวต

4.37 0.54 มากท�สด

3. ประวตความเปนมาหรอความสาคญ 4.44 0.62 มากท�สด

4. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ 4.25 0.65 มากท�สด

5. วนและเวลาเปด-ปด 4.30 0.56 มากท�สด

6. ราคาคาเขาชมสถานท�ทองเท�ยว 4.07 0.70 มาก

7. วธการเดนทาง 4.08 0.65 มาก

8. เบอรโทรศพทตดตอ 3.94 0.75 มาก

9. รปภาพของสถานท�ทองเท�ยว 3.82 0.68 มาก

10. ทานตองการทราบถง งานประเพณและวฒนธรรม ท�จ ดขE นบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมการจดงานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร

4.35 0.57 มากท�สด

11. ทานตองการทราบถง วถ ชวต ท� นาสนใจของสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน หมบานดานเกวยนมเคร�องปE นดนเผาเปนวถชวตท�เปนเอกลกษณ

4.34 0.57 มากท�สด

12. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จด

แสดง ในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมการจดแสดงการละเลนเพลงโคราช

4.20 0.47 มาก

 

 

 

 

 

 

 

 

90

ตารางท� ข.1 ระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว (ตอ)

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทาง

ทองเท�ยว �� S.D.

ระดบความสาคญ

ของขอมล

13. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขา

รวมได ในบรเวณสถานท�ทองเท�ยวระดบใด เชน อนสาวรยทาวสรนารมกจกรรมน�งรถสามลอชมเมองใหนกทองเท�ยวทาได

4.35 0.54 มากท�สด

รวม 4.22 0.62 มากท�สด ขอมลดานงานประเพณและวฒนธรรม

14. ช�อของงานประเพณและวฒนธรรม เชน งานฉลองวนแหงชยชนะทาวสรนาร งานเทศกาลเท�ยวพมาย

4.48 0.52 มากท�สด

15. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ 4.37 0.54 มากท�สด

16. วนและเวลาจดงานประเพณและวฒนธรรม 4.45 0.55 มากท�สด

17. ราคาคาเขาชมงานประเพณและวฒนธรรม 3.95 0.76 มาก

18. เบอรโทรศพทตดตอ 3.87 0.78 มาก

19. รปภาพของงานประเพณและวฒนธรรม 3.83 0.70 มาก

20. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�จด

แสดง ในงานประเพณและวฒนธรรมระดบใด เชน งานเทศกาลเท�ยวพมายมการจดการแสดงแสงสเสยง

4.30 0.48 มากท�สด

21. ทานตองการทราบถง กจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขา

รวมได ในงานประเพณและวฒนธรรมระดบใด เ ช น ง า น เ ท ศ ก า ล เ ท� ย ว พ ม า ย ม ก จ ก ร ร ม ใ หนกทองเท�ยวทดลองผดหม�พมาย

4.17 0.45 มาก

รวม 4.18 0.60 มาก ขอมลดานวถชวต

22. ช�อของวถชวต เชน เคร�องปE นดนเผา ผาไหมโคราช ผดหม�โคราช

4.15 0.63 มาก

 

 

 

 

 

 

 

 

91

ตารางท� ข.1 ระดบความสาคญของขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทางทองเท�ยว (ตอ)

ขอมลท�เปนประโยชนตอการวางแผนเดนทาง

ทองเท�ยว �� S.D.

ระดบความสาคญ

ของขอมล

23. ประเภทของวถชวต เชน อาหารพEนเมอง เคร� องแตงกายพEนเมอง หตถกรรมพEนเมอง

4.37 0.62 มากท�สด

24. สถานท�ต]ง เชน ตาบล อาเภอ 4.13 0.51 มาก

25. รปภาพของวถชวต 3.84 0.68 มาก

รวม 4.12 0.61 มาก ขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง

26. ช�อของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง เชน การแขงขนเรอพมายการแสดงแสง ส เสยง

4.11 0.65 มาก

27. ประเภทของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง เชน พธกรรม การแสดง การแขงขน

4.16 0.63 มาก

28. รปภาพของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง 3.88 0.75 มาก

รวม 4.05 0.68 มาก ขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได

29. ช� อของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได เชน ทดลองทอผาไหม นวดแผนไทย ทดลองผดหม�

4.11 0.62 มาก

30. ประเภทของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได เชน กจกรรมทางศาสนา การทาของท�ระลก การทาอาหาร

4.12 0.63 มาก

31. รปภาพของกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได 3.86 0.72 มาก

รวม 4.03 0.66 มาก

 

 

 

 

 

 

 

 

92

ภาคผนวก ค

ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถามและตวอยางขอมลท�นามาใชจดเกบ

ในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

93

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

1. แหลงทองเท�ยวประเภท “โบราณสถาน” ในโคราชมท�ไหนบาง

SELECT distinct ?โบราณสถาน WHERE {?โบราณสถาน :AttractionName ?ช�อ. ?โบราณสถาน :AttractionType ?a. Filter regex(?a, "โบราณสถาน"). ?โบราณสถาน :hasLocation ?จงหวด. ?จงหวด :LocationName ?b. Filter regex(?b, "โคราช") }

2. “หมบานดานเกวยน” มท�ตEงอยท�ไหน มวธเดนทางไปยงไง

SELECT distinct ?สถานท�ตEง ?วธเดนทาง WHERE { ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?a. Filter regex(?a, "หมบานดานเกวยน"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?สถานท�ตEง. ?สถานท�ทองเท�ยว :Trip ?วธเดนทาง. }

3. “พพธภณฑ” ในโคราชมท�ไหนบางท�เปด “วนจนทร” และ “เปด-ปด” ก�โมง

SELECT distinct ?พพธภณฑ ?เวลาเปด ?เวลาปด WHERE {?พพธภณฑ :AttractionName ?b. Filter regex(?b, "พพธภณฑ"). ?พพธภณฑ :hasDateTime ?เวลาเปดปด. ?เวลาเปดปด :StartTime ?เวลาเปด. ?เวลาเปดปด :EndTime ?เวลาปด. ?เวลาเปดปด :Weekday ?x. Filter regex(?x, "Monday"). ?พพธภณฑ :hasLocation ?จงหวด. ?จงหวด :LocationName ?a. Filter regex(?a, "โคราช") }

 

 

 

 

 

 

 

 

94

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

4. งานประเพณของ จ.นครราชสมา มอะไรบาง

SELECT distinct ?งานประเพณ ?ท�ตEง WHERE {?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?x. ?งานประเพณ :hasLocation ?ท�ตEง. ?ท�ตEง :LocationName ?a. Filter regex(?a, "จ.นครราชสมา") }

5. “งานยาโม” จดวนไหน สถานท�จดงาน มอะไรใหดบาง

SELECT distinct ?สถานท�จดงาน ?กจกรรมท�จดแสดง ?วนแรก ?วนสดทาย WHERE {?งานประเพณ :isInAttraction ?สถานท�จดงาน. ?งานประเพณ :hasEventContent ?กจกรรมท�จดแสดง. ?งานประเพณ :hasDateTime ?วนจดงาน. ?วนจดงาน :StartDate ?วนแรก. ?วนจดงาน :EndDate ?วนสดทาย. ?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?a. Filter regex(?a, "งานยาโม") }

 

 

 

 

 

 

 

 

95

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

6. มงานประเพณอะไรบางท�ม “การแสดงแสงส เสยง” สถานท�จดงาน จดว นท�เทาไร

SELECT distinct ?งานประเพณ ?วนแรก ?วนสดทาย WHERE {?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?ช�อ. ?งานประเพณ :hasEventContent ?กจกรรมท�จดแสดง. ?กจกรรมท�จดแสดง :EventContentName ?a. Filter regex(?a, "แสดงแสงสเสยง"). ?งานประเพณ :hasDateTime ?วนจดงาน. ?วนจดงาน :StartDate ?วนแรก. ?วนจดงาน :EndDate ?วนสดทาย. ?งานประเพณ :isInAttraction ?สถานท�ทองเท�ยว.}

7. “อาหารพEนเมอง” ของโคราชมอะไรแนะนาบาง

SELECT distinct ?อาหารพEนเมอง WHERE {?อาหารพEนเมอง :WayOfLifeName ?ช�อ. ?อาหารพEนเมอง :WayOfLifeType ?a. Filter regex(?a, "อาหารพEนเมอง"). ?อาหารพEนเมอง :hasLocation ?จงหวด. ?จงหวด :LocationName ?b. Filter regex(?b, "โคราช") }

8. “ผาไหม” มแหลงทองเท�ยวไหนผลตบาง เดนทางไปอยางไร

SELECT distinct ?สถานท�ทองเท�ยว ?วธเดนทาง WHERE {?เคร�องแตงกายพEนเมอง :WayOfLifeName ?a. Filter regex(?a, "ผาไหม"). ?เคร�องแตงกายพEนเมอง :isWayOfLifeOf ?สถานท�ทองเท�ยว. ?สถานท�ทองเท�ยว :Trip ?วธเดนทาง }

 

 

 

 

 

 

 

 

96

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

9. หตถกรรมพEนเมอง มอะไรบาง ท�ดานเกวยน สถานท�ผลต เปดวนไหนบาง

SELECT distinct ?หตถกรรม ?แหลงผลต ?วนท�เปด WHERE {?หตถกรรม :WayOfLifeName ?ช�อ. ?หตถกรรม :WayOfLifeType ?a. Filter regex(?a, "หตถกรรมพEนเมอง"). ?หตถกรรม :isWayOfLifeOf ?แหลงผลต. ?หตถกรรม :hasLocation ?ท�ตEง. ?ท�ตEง :LocationName ?b. Filter regex(?b, "ดานเกวยน"). ?แหลงผลต :hasDateTime ?x. ?x :Weekday ?วนท�เปด.}

10. กจกรรมประเภท “การแสดง” ของ จ.นครราชสมา มอะไรบาง

SELECT distinct ?การแสดง WHERE {?กจกรรมท�จดแสดง :EventContentName ?การแสดง. ?กจกรรมท�จดแสดง :EventContentType ?a. Filter regex(?a, "การแสดง") }

11. “เพลงโคราช” ไปดไดท�ไหน SELECT distinct ?แหลงทองเท�ยว WHERE {?แหลงทองเท�ยว :hasEventContent ?การแสดง. ?การแสดง :EventContentName ?a. Filter regex(?a, "เพลงโคราช") }

 

 

 

 

 

 

 

 

97

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

12. ม “การแสดง” อะไรบางท�จดชวงเดอนมนาคม จดแสดงท�ไหน

SELECT distinct ?การแสดง ?แหลงทองเท�ยว WHERE { ?การแสดง :EventContentName ?ช�อ. ?การแสดง :EventContentType ?a. Filter regex(?a, "การแสดง") ?การแสดง :isEventContentOf ?แหลงทองเท�ยว. ?แหลงทองเท�ยว :hasDateTime ?เวลาเปดปด. ?เวลาเปดปด :StartDate ?b. Filter regex(?b, "มนาคม"). ?การแสดง :isEventContentOf ?แหลงทองเท�ยว.}

13. กจกรรมประเภท “ผอนคลาย” มอะไรทาไดบาง

SELECT distinct ?กจกรรม WHERE {?กจกรรม :CulturalActivityName ?ช�อ. ?กจกรรม :CulturalActivityType ?a. Filter regex(?a, "ผอนคลาย") }

14. อยากไปไหว “พระบรมสารรกธาต” ไปวดไหนไดบาง

SELECT distinct ?วด WHERE {?วด :hasActivity ?กจกรรม. ?กจกรรม :CulturalActivityName ?a. Filter regex(?a, "พระบรมสารรกธาต") }

 

 

 

 

 

 

 

 

98

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

15. มกจกรรมอะไรใหทาบางในอ.พมาย ไปทาไดท�ไหน เปดเสารอาทตย

SELECT distinct ?กจกรรมท�ทาได ?สถานท�ทองเท�ยว ?วน WHERE {{?กจกรรมท�ทาได :canBeDoneAt ?สถานท�ทองเท�ยว. ?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?ท�ตEง. ?ท�ตEง :LocationName ?a. Filter regex(?a, "อ.พมาย"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasDateTime ?วนทาการ. ?วนทาการ :Weekday ?วน. Filter regex(?วน,"Sunday") } UNION {?กจกรรมท�ทาได :canBeDoneAt ?สถานท�ทองเท�ยว. ?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?ท�ตEง. ?ท�ตEง :LocationName ?a. Filter regex(?a, "อ.พมาย"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasDateTime ?วนทาการ. ?วนทาการ :Weekday ?วน. Filter regex(?วน,"Saturday") }}Filter regex(?วน,"Saturday") }}

16. ไ ป เ ท� ย ว “ย า โ ม ” ส า ม า ร ถ ท า “กจกรรม” อะไรบาง

SELECT distinct ?กจกรรม WHERE {?สถานท�ทองเท�ยว :hasActivity ?กจกรรม. ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?a. Filter regex(?a, "ยาโม"). }

 

 

 

 

 

 

 

 

99

ตารางท� ค.f ตวอยางภาษาสปาเกลในการสอบถาม (ตอ)

คาท�ใชสบคน ภาษาสปาเกล

17. กจกรรม “ไหวพระ” ท�ทาไดท�ไหนบาง

SELECT distinct ?กจกรรม ?สถานท�ทองเท�ยว WHERE { ?ก จ ก ร ร ม : canBeDoneAt ?ส ถ า น ท�ทองเท�ยว. ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?ช�อ. ?กจกรรม :CulturalActivityName ?a. Filter regex(?a, "ไหวพระ"). }

18. “งานแหเทยนพรรษา” มการจด “การประกวด” อะไรบาง

SELECT distinct ?การประกวด WHERE {?งานประเพณ :hasEventContent ?การประกวด. ?กจกรรมท�จดแสดง :EventContentName ?a. Filter regex(?a, "การประกวด"). ?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?b. Filter regex(?b, "งานแหเทยนพรรษา"). }

19. กจกรรมการแขงขน “กฬา” ใน “งานยาโม” มอะไรใหดบาง

SELECT distinct ?การแขงขน WHERE {?งานประเพณ :hasEventContent ?การแขงขน. ?การแขงขน:EventContentName ?a. Filter regex(?a, "กฬา"). ?งานประเพณ :CulturalAndTraditionalEventName ?b. Filter regex(?b, "งานยาโม"). }

20. “วดศาลาลอย” ตE งอยท�ไหน ประวตความเปนมา สถานท�ใกลเคยง

SELECT distinct ?ท�ตEง ?สถานท�ใกลเคยง WHERE {?สถานท�ทองเท�ยว :hasLocation ?ท�ตEง. ?สถานท�ทองเท�ยว :AttractionName ?a. Filter regex(?a, "วดศาลาลอย"). ?สถานท�ทองเท�ยว :hasNearby ?สถานท�ใกลเคยง.}

 

 

 

 

 

 

 

 

100

ตารางท� ค.2h ตวอยางขอมลท�นามาใชจดเกบในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

คลาส ตวอยางขอมล

ขอมลดานสถานท�ทองเท�ยวเชงวฒนธรรม

โบราณสถาน ประตชมพล ปราสาทนางรา ปราสาทหนบานพะโค ปราสาทหนพนมวน ปราสาทเมองเกา ปราสาทเมองแขก ปราสาทโนนก อทยานประวตศาสตรพมาย เมองโบราณท�ตาบลโคราชเกา แหลงหนตดสคEว แหลงโบราณคดบานปราสาท โบราณสถานเมองเสมา

อนสาวรย อนสรณวรกรรมทงสมฤทธZ อนสรณสถานนางสาวบญเหลอ อนสาวรยทาวสรนาร

พพธภณฑ พพธภณฑสถานแหงชาตพมาย พพธภณฑสถานแหงชาต มหาวรวงศ พพธภณฑไมกลาย เ ปนหน พพธภณฑ เ มองนครราชสมา

ศาสนสถาน วดธรรมจกรเสมาราม วดบานไร วดปทมคงคา วดปาสาลวน วดพระปรางคสดา วดวชราลงกรณวรารามวรวหาร วดศาลาทอง วดศาลาลอย วดหนาพระธาต วดเขาจนทนงาม วดเดม วดเทพพทกษปณณาราม ศาลหลกเมอง ศาลเจาพอชางเผอก อทยานลานบญมหาวหารสมเดจสมเดจพระพฒาจารยโตพรหมรงส

สวนสาธารณะ สวนนE าบงตาหล�วเฉลมพระเกยรต_ร.� สวนสาธารณะเฉลมพระเกยรต_��_พรรษา

สนามกฬา สนามมวยคายสรนาร ศนยวฒนธรรม ศนยวฒนธรรมผาไหมปกธงชย ศนยการเรยนรวฒนธรรมไทยวน ฟารม จมทอมปสนฟารม ตลาด ตลาดกลางไมดอกไมประดบโคกกรวด ตลาดผลไมกลางดง หมบาน/ชมชน ชมชนขนมจนบานประโดก ผลตภณฑจากกกจนทบรณบาน

ปราสาทใต หมบานทาเคร� องปE นดนเผาดานเกวยน หมบาน ปลกหมอนเลEยงไหมบานหลงประดสามคค

 

 

 

 

 

 

 

 

101

ตารางท� ค.2 ตวอยางขอมลท�นามาใชจดเกบในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (ตอ)

คลาส ตวอยางขอมล

ขอมลดานงานประเพณและวฒนธรรม งานประเพณและวฒนธรรม งานฉลองวนแหงชยชนะของทาวสรนาร งานประเพณกนเขาค�า

ของดเมองสงเนน งานประเพณลอยกระทง งานประเพณสงกรานต งานประเพณแหเทยนเขาพรรษา งานผาไหมปกธงชยและของดเมองโคราช งานเทศกาลขนมจนประโดก งานเทศกาลตรษจน งานเทศกาลทองเท�ยวจมทอมปสนฟารม งานเทศกาลเท�ยวพมาย

ขอมลดานวถชวต

อาหารพEนเมอง ขนมขาวปาด ขนมจนประโดก ขาวแผะ ผดหม�พมาย ผดหม�โคราช สมตาโคราช หม�พมาย หม�กระโทก หม�กดจก หม�ตะค เปดยางพมาย ไกยางโคราช

เคร�องแตงกายพEนเมอง ผาขาวมา ผาซ�นยวน ผาตาราง ผาลายสกอต ผาหางกระรอก ผาโสรง ผาไหม ผาไหมมดหม� ผาไหมหางกระรอก

หตถกรรมพEนเมอง ผลตภณฑจกสารไมไผ ผลตภณฑจากกกจนทบรณ ผลตภณฑจากผกตบชวา ผลตภณฑจากหวาย ผลตภณฑหลอหนทราย เคร�องปE นดนเผา

ขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�จดแสดง

พธกรรม พธบวงสรวงทาวสรนาร พธบายศรสขวญ พธรดนE าดาหวผใหญ พธเจรญพระพทธมนต พธไหวเทพเจา

การแขงขน/ประกวด การประกวดกระทง การประกวดขบวนแหรถสงกรานต การประกวดขบวนแหเทยน การประกวดตนเทยนพรรษา การประกวดธดาผาไหม การประกวดประดษฐตนเทยน การประกวดผาไหม การประกวดหนนอยนพมาศ การประกวดอาหารพEนเมอง การประกวดแมวโคราช การแขงขนการทานEายาและเสนขนมจน การแขงขนกนขนมจน การแขงขนกฬาตะกรอ การแขงขนชกมวย การแขงขนตาขาว การแขงขนตาสมตา การแขงขนผดหม�พมาย การแขงขนเรอยาว

 

 

 

 

 

 

 

 

102

ตารางท� ค.2 ตวอยางขอมลท�นามาใชจดเกบในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (ตอ)

คลาส ตวอยางขอมล

นทรรศการ/ออกราน นทรรศการกระบวนการปลกหมอน นทรรศการกระบวนการผลตผาไหม นทรรศการกระบวนการเลE ยงไหม นทรรศการประวตผาไหม นทรรศการภาพถายวถชวตชาวอสาน นทรรศการหมบานอสาน นทรรศการแสดงภาพเกาเลาเร� องเมองพมาย นทรรศการแสดงวงจรชวตหนอนไหม นทรรศการแสดงวถชวตคนบานประโดก การออกรานจาหนายผาไหม การออกรานจาหนายสนคาโอทอป

การแสดง การละเลนเพลงโคราช การแสดงแสงสเสยง การแสดงโขน การจดพล4มมเมอง การสาธตการตาขาว การสาธตการทานา การสาธตการทานE ายาขนมจน การสาธตการทาเสนขนมจน ก า ร ส า ธ ต ว ธ ก า ร ท อ ผ า ไ ห ม ก า ร ส า ธ ต ว ธ ก า ร ผ ล ตเคร�องปE นดนเผา การสาธตวธการสาวไหม การแสดงราวงยอนยค การแสดงล เก การแส ดงศ ลปวฒนธ รรม ก ารแสดงศลปวฒนธรรมจน การแสดงเชดมงกร การแสดงแฟช�นโชว ผาไหม ขบวนแหสกการะทาวสรนาร

ขอมลดานกจกรรมเชงวฒนธรรมท�เขารวมได

กจกรรมการทาของท�ระลก

ทดลองทอผาไหม ทดลองทาหตกรรมพEนบาน ทดลองทาเคร�องจกสานหวาย ทดลองปE นเคร� องปE นดนเผา ฝกแกะสลกเทยนพรรษา

กจกรรมท�เก�ยวกบอาหาร

รบประทานอาหารแบบขนโตก ทดลองตาสมตา ทดลองทา เสนหม�ตะค ทดลองผดหม�พมาย

กจกรรมเพ�อผอนคลาย นวดฝาเทา นวดแผนไทย สปาไทย อบไอนEาสมนไพร

 

 

 

 

 

 

 

 

103

ตารางท� ค.2 ตวอยางขอมลท�นามาใชจดเกบในออนโทโลยแหลงทองเท�ยวเชงวฒนธรรม (ตอ)

คลาส ตวอยางขอมล

กจกรรมทางศาสนา

ทาบญตกบาตร ทาบญไหวพระ บชาวตถมงคล ปฏบตธรรม ดดวง ปลอยนกปลอยปลา ปดทอง ฟงเทศน ลอดซมประต ลอยกระทง สรงนE าพระ สกการะทาวสรนาร สกการะพระบรมสารรกธาต สกการะพระพทธไสยาสน สกการะรอยพระพทธบาท สกการะหลวงปโต สกการะหลวงพอขาว สกการะหลวงพอคณ สกการะหลวงพอใหญ สกการะอฐทาวสรนาร สกการะอฐธาตของเกจอาจารย สกการะเทพเจา

กจกรรมการเย�ยมชม

น�งรถนาเท�ยว น�งรถสามลอชมเมอง น�งรถอแตนชมแหลงทองเท�ยว น�งเรออโปงชมลานEาศกดZ สทธZ

กจกรรมกฬา ฝกมวยไทย ฝกตระกรอลอดหวง ฝกกระบ�กระบอง

 

 

 

 

 

 

 

 

104

ประวตผเขยน นางสาววรงคพร คณาวรงค เกดวนท� 21 มนาคม พ.ศ. 2526 สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร ในปการศกษา 2548 สาขาเทคโนโลยการผลตพช สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ตอมาในปการศกษา 2553 ไดเขาศกษาระดบปรญญาโท สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ (การจดการความร) สานกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร