การวิเคราะห์รูปแบบ ...วารสารว จ ยและพ...

วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010

4

การวเคราะหรปแบบสถาปตยกรรมพนถนกรณศกษา :

อาคารทพกแบบโฮมสเตย จงหวดสมทรสงครามLocal Architecture Model Analysis :

A Case Study of Home Stays in Samut SongKhram

วนย หมนคตธรรมคณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

Email : [email protected]

บทคดยอ การศกษารปแบบสถาปตยกรรมพนถนจะสะทอนใหเหนถงสภาพความเปนอยของผคนในอดตทมวถในการด�ารงชวต ภายใตบรบทของสภาพแวดลอมตามถนทอย เมอกาลเวลาเปลยนไปอทธพลวฒนธรรมสมยใหมแพรกระจายเขาสสงคมชนบท ประกอบกบการทภาครฐไดหนมาใหความส�าคญในเรองการทองเทยวเชงนเวศมากขน ชาวบานในพนทจงนยมน�าบานทตนเองพกอยมาท�าเปนโฮมสเตยเพอรองรบนกทองเทยวทเพมขน รปแบบของโฮมสเตย จงมความหลากหลาย ดวยเหตนจงเปนทมาของการศกษาวจยน โดยแบงเนอหาทท�าการศกษาออกเปน 3 ประเดนไดแก 1) ลกษณะของสถาปตยกรรมพนทในจงหวดสมทรสงคราม 2) การรวบรวมและจดหมวดหมของกล มอาคารทพกแบบโฮมสเตยและ 3) วเคราะหการเปลยนแปลงรปแบบของสถาปตยกรรมพนถน

ส�าหรบระเบยบวธวจยจะใชการวจยเชงคณภาพ

โดยวธการส�ารวจอาคารทพกแบบโฮมสเตยในจงหวด ทง 3

อ�าเภอ จ�านวน 60 แหง รวมถงการสมภาษณจากผประกอบ

การ และการสงเกตแบบมสวนรวม เพอสบถงประวตความ

เปนมาของอาคารและเหตผลในการปรบเปลยนอาคาร

เมอไดกลมเปาหมายครบจะท�าการคดแยกและจดกลมของ

โฮมสเตยตามลกษณะทางกายภาพของอาคาร จากนนจะท�าการ

ประชมกลมยอย (Focus Group Discussion) โดยเชญผ-

ประกอบการ จ�านวน 8 ทาน เพอหาขอสรปในการวจย

ผลของการวจยพบวา ลกษณะของสถาปตยกรรม

พนถนในพนทจงหวดสมทรสงคราม มดวยกน 2 แบบ แบบแรก

คอ แบบเรอนไทยทมลกษณะหลงคาทรงสงแบบพ ระหง

มความออนชอยงดงาม สวนแบบทสอง เปนหลงคาทรงมนลา

ทรงเตย และเมอศกษารปแบบทางสถาปตยกรรมของอาคาร

ทพกแบบโฮมสเตย ภายในจงหวดสามารถจดกลมของโฮมสเตย

ไดเปน 6 กลม โดยมกลมเรอนสมยใหมมากทสด รองลงมา

ไดแกกลมเรอนพนบาน กลมเรอนไทยทมการดดแปลง กลม-

เรอนไทย กลมเรอนแถวและกลมเรอนพเศษตามล�าดบ ส�าหรบ

ประเดนของสาเหตทกอใหเกดของการเปลยนแปลงตวเรอน

มาจากเหตผลหลก 6 ประการ ไดแก 1) สาเหตจากการผพง

และเสอมสลายของวสด 2) การขาดความรทางดานการอนรกษ

และขาดผใหค�าแนะน�าวธการดแลรกษา 3) การอพยพยาย

ถนฐาน 4) การขาดแคลนชางฝมอ 5) การราคาวสดมราคาแพง

และ 6) คานยมทตองการมบานสมยใหมแบบคอนกรตเสรม

เหลก

ค�าส�าคญ : รปแบบสถาปตยกรรมพนถน, การทองเทยว

เชงนเวศ, โฮมสเตย

ABSTRACT The study of local architecture models re-flects their past lifestyle and in the context of the environment. When the modern lifestyle and tour-ism spread into many small villages, local people tended to change their homes into home stays for tourists. The home stays now vary into many differ-ent styles. The research paper classifies home stay information into three main topics: 1) characteris-tics of architecture in Samut Songkhram province 2) to classify home stays 3) to analyze the changing in models of local architecture.


5

The qualitative method was utilized by surveying sixty home stays in three districts. The method also included interviewing the owners of the home stays to understand the history of the building. Then, a focus group discussion was held with eight local entrepreneurs. The findings disclosed that there are two distinct models of local architecture in Samut Songkhram province. The first model of is the Thai house with a high roof top called “Purahong” and the second model is the Thai house with a low roof top called “Manila”. The findings allowed the re-searcher to classify home stays in this area into six different styles. The first style is the modern house which is the majority. The other styles included the local Thai house, the tradition Thai house with

some adjustment, the traditional Thai house, the

group houses, and the special house. There are

at least six important reasons for the changing lo-

cal architecture: 1) damages from nature 2) lack of

maintenance 3) migration 4) lack of skilled architec-

tures 5) expensive maintenance and 6) the popu-

larity of modern houses.

Keywords : Architect, Home stays, Samut Songkhram

หลกการและเหตผล สถาปตยกรรมพนถนในพนทราบลมภาคกลาง จด

ไดวาเปนสถาปตยกรรมทมเอกลกษณเฉพาะตวและแตกตาง

จากงานสถาปตยกรรมในภมภาคอนๆ โดยลกษณะของสถา-

ปตยกรรมพนถนนนเกดจากการตอบสนองความตองการใน

การด�ารงชวตของผ คนในแตละทองถนและสอดคลองกบ

สภาพแวดลอม ภมอากาศและภมประเทศในบรเวณนนๆ

นอกจากลกษณะทางกายภาพทไดพบเหนดวยตาแลว ในงาน

สถาปตยกรรมพนถนยงแฝงดวยองคความรอนหลากหลาย

อาท เชน คตความเชอ วถชวต ล�าดบชนของคนในสงคม รวม

ถงภมปญญาทองถนตางๆ มากมาย งานสถาปตยกรรมพน

ถนเปรยบเสมอนตวเชอมโยงองคความรของผคนในอดตส

ปจจบน ซงแสดงใหเหนวาสถาปตยกรรมพนถนมใชเปนเพยง

บานพกอาศย เพออยอาศยหลบนอนเพยงอยางเดยว แตมน

เปนสวนหนงของชวตของผคน มความรและภมปญญาทแฝง

เรนในตวเองภายใตเปลอกบางๆ ของวสดธรรมชาตทองถน

(ทฆมพร ลอยศกดวงศ,25471: 1)

ทามกลางกระแสแหงการเปลยนแปลงของสงคม

เมอง ไดสงผลใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบทาง สถาปตย-

กรรมพนถนอยางหลกเลยงไมได ซงอาจจะมาจากหลากหลาย

สาเหต อาทเชน ผคนในทองถนขาดความรทางดานการอนรกษ

และมองไมเหนคณคาของสถาปตยกรรมพนถน การถกครอบง�า

ทางศลปะและวฒนธรรมวตถนยม (วโรฒ ศรสโร,2543:23)

นอกจากนยงมสาเหตทส�าคญอกประการหนงทท�าใหสถา-

ปตยกรรมพนถนเกดการเปลยนแปลง ไดแก นโยบายการ

พฒนาประเทศของรฐบาลทเนนเรองการทองเทยว ซงจะเหน

ไดชดตงแตป 2540 เปนตนมา รฐบาลมแผนสงเสรมการทอง

เทยวในแตละจงหวดและพนททส�าคญหลายๆ แหง ในชวง

เวลานเองอาคารทพกระยะสนและระยะยาว (Homestay

and Longstay) ซงเรมเปนทรจกของสงคมมากขน อนทจรง

แลวทพกแบบ โฮมสเตยนนมไดถอก�าเนดในประเทศไทย แต

เปนการพฒนาแนวคดมาจากทพกแบบ Bed & Breakfast

Homestay และ Farmstay ของตางประเทศ การทองเทยว

ในลกษณะนจะเปนรปแบบการทองเทยวทเรยกวา “การทอง-

เทยวเชงวฒนธรรม” (Culture Tourism) ซงเปนสวนหนง

ของ “การทองเทยวเชงนเวศ” (Eco Tourism) ทเนนการทอง

เทยวในลกษณะการทองเทยวแบบยงยน มความสมดลระหวาง

สงแวดลอม เศรษฐกจและการทองเทยว (กรณา เดชาตวงศ

ณ อยธยา, 2547) แตในสภาพความเปนจรงของวถชมชน

พฤตกรรมการด�ารงชวตของชาวบานและนกทองเทยวมไดเปน

ไปตามหลกการทองเทยวเชงนเวททงหมด ยงมชาวบานบางสวน

และกลมนกทองเทยวบางกลมยงขาดความเขาใจ ในรปแบบ

การทองเทยวลกษณะน มการปรบปรงอาคารทพกใหเกดความ

สะดวกสบายในรปแบบโรงแรมหรอรสอรทเปนจ�านวนมาก

ซงเปนการผดวตถประสงคของการทองเทยวเชงนเวศอยาง

แทจรง หรอบางสวนไดท�าการปรบปรงทพกโดยขาดความร

ทางดานสถาปตยกรรมพนถน มการใชวสดทไมเหมาะสม มการ

ตอเตมโครงสรางอาคารใหมโดยไมสอดคลองกบอาคารเดม

ท�าใหความงดงามของอาคารสญเสยไป


6

ส�าหรบจงหวดสมทรสงคราม ซงเปนจงหวดทก�าลงไดรบความนยมจากเหลานกทองเทยวทตองการทองเทยวเชงนเวศเปนจ�านวนมาก อาคารทพกแบบโฮมสเตยจงเกดตามมากนอยางมาก มทงแบบทเปนโฮมสเตยอยางแทจรงและไมแทจรง (แอบอางใชชอ) ลกษณะของสถาปตยกรรมพนถนแทๆ กมใหเหนนอยลง มอาคารจ�านวนมากถกดดแปลงและตอเตมจนมองไมชดวารปแบบอาคารเดมเปนลกษณะใด ดวยเหตนทางผวจยจงเลอกพนทจงหวดสมทรสงครามเปนพนทท�าการศกษาถงการเปลยนแปลงรปแบบทางสถาปตยกรรมพนถนของอาคารทพกแบบโฮมสเตย เปนกรณตวอยางซงผลการวจยจะสะทอนใหเหนถงความเขาใจของชมชนกบการทองเทยวเชงนเวศและปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงลกษณะของสถาปตยกรรมพนถน

วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษารปแบบสถาปตยกรรมพนถนในพนทจงหวดสมทรสงคราม 2. เพอรวบรวมและจดหมวดหมของอาคารทพกแบบโฮมสเตยตามลกษณะทางสถาปตยกรรม 3. เพอวเคราะหการเปลยนแปลงรปแบบสถาปตย-

กรรมพนถนของอาคารทพกแบบโฮมสเตย

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ แนวคดส�าหรบการศกษาถงรปแบบสถาปตยกรรมพนถนทน�ามาใชประกอบการพจารณาในครงนประกอบดวย แนวคดหลกสองประการไดแก แนวคดเกยวกบเรอนไทยพนถน และประการทสองคอ แนวคดดานเกณฑมาตรฐาน

โฮมสเตยไทย

1. แนวคดเกยวกบเรอนไทยพนถน

เปนการศกษาถงเรองเรอนไทยในลกษณะตางๆ เรมตงแตการเกดของหมบาน มการขยายกลมของหมบานจนกลายเปนชมชน การตงถนฐาน ปจจยทางธรรมชาตทเกยวของ ตอเนองมาถงลกษณะกายภาพของเรอนไทยแบบตางๆ รปแบบของผงพนและรายละเอยดทางสถาปตยกรรม ขนตอนการกอสรางเหตผลในการแบงพนทใชสอยภายในอาคาร การสรางทวางใหเกดความลนไหลของอากาศและสดทายจะเปนเรองของคตความเชอในการปลกเรอน สดสวนอาคารทมความตอเนองกบ

ประโยชนใชสอย

1.1 รปแบบสถาปตยกรรมพนถน

เรอนไทยภาคกลางนนจะอยบรเวณจงหวดสมทร-

สงคราม สมทรสาคร สมทรปราการ ราชบร นครปฐม เพชรบร

เปนตน ลกษณะของเรอนไทยเปนเรอนยกพนใตถนสงจาก

พนดนเสมอศรษะคนยน รปทรงลมสอบ หลงคาทรงสง ชายคา

ยนยาว เพอกนฝนสาด แดดสอง นยมวางเรอนไปตามสภาพ

แวดลอมทศทางลมตามความเหมาะสม รปแบบเรอนฝาปะกน

ถอเปนเรอนไทยแท เรอนไทยฝาปะกน คอเรอนทฝาท�าจาก

ไมสก มไมลกตงและลกนอน และมแผนไมบางเขาลนประกบ

กนสนท หนาจวกท�าดวยวธเดยวกน เราจะพบเหนเรอนไทย

ภาคกลาง รปแบบตางๆ อาท เรอนเดยว เรอนหม เรอนหม

คหบดและเรอนแพ

1.2 ประเภทเรอนไทยภาคกลาง มดงตอไปน

1.2.1 เรอนเดยว เปนเรอนส�าหรบครอบครว

เดยวสรางขนโดยมประโยชนใชสอยทเพยงพอกบครอบครว

เลกๆ อาจเปนเรอนเครองผกเรอนเครองสบหรอผสมผสาน

กนกเปนไดแลวแตฐานะ ประกอบดวย เรอนนอน 1 หลง

เรอนครว 1 หลง ระเบยงยาวตลอดเปนตวเชอมระหวางหอง

นอนกบชาน

1.2.2 เรอนหม คอ เรอนหลายหลงซงปลกอย

ในทเดยวกน สมยกอนลกชายแตงงานสวนใหญจะไปอยบาน

ผหญง สวนลกผหญงจะน�าเขยเขาบานจะอยเรอนหลงยอม

กวา เรอนหลงเดมเรยกวา “หอกลาง” สวนเรอนนอกเรยกวา

“หอร” เพราะปลกไปตามยาว ถามเรอนปลกอกหลงหนงเปน

ดานสกดกเรยกวา “หอขวาง” อาจม “หอนง” ไวส�าหรบนง

เลน บางแหงม “หอนก” ไวส�าหรบเลยงนก

1.2.3 เรอนหมคหบดเปนเรอนส�าหรบผม

อนจะกน ลกษณะการจดเรอนหมคหบดของโบราณเปนเรอน

ขนาดใหญมเรอนคและเรอนหลงเลกหลงนอยรวมเขาดวยกน

แตละหลงใชประโยชนตางหนาทกนออกไป ประกอบดวย

เรอนนอน เรอนลก เรอนขวาง เรอนครว หอนกและชาน

1.2.4 เรอนแพ การสรางบานบรเวณชายฝง

ตองยกพนชนบนสงมาก ไมสะดวกในหนาแลงท�าใหเกดการ

สรางเรอนในลกษณะ “เรอนแพ” ทสามารถปรบระดบของ

ตนเองขนลงไดตามระดบน�าในแมน�าล�าคลอง


7

1.3 ลกษณะของเรอนไทยภาคกลาง

1.3.1 ยกใตถนสง สงจากพนดนประมาณ

พนศรษะ รวมทงระเบยงและชานกยกสง ดวย การยกใตถน-

สงนมระดบลดหลนกน พนระเบยงลดจากพนหองนอน 40

เซนตเมตร พนชานลดจากระเบยงอก 40 เซนตเมตร และ

ปดดวยไมระแนงตเวนชองโปรง การลดระดบ พนท�าใหได

ประโยชนดงน คอ ชวยใหลมพดผานจากใตถนขนมาขางบน

สามารถมองลงมายงใตถนชน ลางได และใชระดบลด 40

เซนตเมตร ไวเปนทนงหอยเทา

1.3.2 หลงคาทรงจวสงชายคายนยาวหลงคา

ของเรอนไทยเปนแบบทรงมนลา ใชไมท�าโครงและใชแฝกหรอ

กระเบองดนเผาเปนวสดมงหลงคา วสดเหลานตองใชวธมง

ตามระดบองศาทสงชนมาก น�าฝนจงจะไหลไดเรวไมรว การท�า

หลงคาทรงสงน มผลชวยบรรเทาความรอนทจะถายเทลงมา

ยงสวนลาง ท�าใหทพกอาศยหลบนอนเยนสบาย ส�าหรบเรอน

ครวทวไปตรงสวนของหนาจวทง 2 ดาน ท�าชองระบายอากาศ

โดยใชไมตเวนชองหรอท�าเปนรปรศมพระอาทตย เพอถายเท

ควนไฟออกจากเรอนครวไดสะดวกชายคากนสาดใหยน

ออกจากตวเรอนมาก เพอกนแดดสองและฝนสาด

1.3.3 ชานกวาง โดยทวไปมปรมาณถง

รอยละ 40 ของพนททงหมด ถารวมพนทของระเบยงเขาไป

ดวยจะมปรมาณถงรอยละ 60 พนทนเปนสวนอาศยภายนอก

สวนทอาศยหลบนอน มฝากนเปนหอง มเนอทเพยงรอยละ 40

ของพนททงหมด สาเหตทพนทอยอาศยภายนอกมปรมาณมาก

เพราะดนฟาอากาศรอนอบอาวนนเอง

2. แนวคดดานเกณฑมาตรฐานโฮมสเตยไทย

ส�าหรบค�าวา “โฮมสเตย” (Homestay) นนจะ

หมายถง “ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท” มการจดการทพก

โดยใหนกทองเทยวพกรวมกบเจาของบานชายคาเดยวกน

และศกษาธรรมชาต วถชวตไทยหรอวฒนธรรมไทย โดยม

การจดการบรการและสงอ�านวยความสะดวกตามสมควร

(ส�านกพฒนาการทองเทยว, 2551:3) เนองจากโฮมสเตยหรอ

ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท มจดศนยกลางอยทบานพกใน

ชมชน ดงนน การจดการเกยวกบทพก จงเปนสงทส�าคญท

ชมชนหรอเจาของบานตองมหลกและแนวทางในการปฏบต

ส�าหรบเกณฑมาตรฐานของโฮมสตย ประกอบดวย7 มาตรฐานทส�าคญ แตมเพยง 1 ดานทมความเกยวของกบงานสถาปตยกรรมไดแก ดานทพก ซงจะประกอบดวย 1) โครงสรางบานพกมความมนคง 2) บานพกมอากาศถายเทไดสะดวก และแสงสวางสองเขาถงไมมกลนอบ มหลงคาทสามารถกนน�าฝนได 3) มเตยงทนอนสบาย 4) มหองอาบน�าและสวมทสะดวก 5) มการเปลยนผาปทนอนและอปกรณส�าหรบการนอนทกครง 6) มการก�าจดแมลงทเปนอนตรายตอสขภาพอยเสมอและ 7) มการดแลสภาพแวดลอมของบานพกอยเสมออนงส�าหรบงานวจยทเกยวของนน ในประเทศไทยนนไดศกษาถงแนวคดของนราธป ผลบญยรกษ (2547) ในประเดนของรปแบบของการปรบทอยอาศยเดมของเจาของบาน “โฮมสเตย”อ�าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ตงแตอดตจนถงปจจบนโดยใชกลมตวอยางจ�านวน 19 หลง ซงท�าใหพบวาเกดการเปลยนแปลงการใชพนทภายในอาคารของภายในเรอนไทยในอดต ซงเปนผลมาจากสภาวะทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลง และมการดดแปลงอาคาร เพอรองรบนกทอง-เทยวโดยไมค�านงถงลกษณะทางสถาปตยกรรมพนถนและไมเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ซงไดสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงทอยอาศยใหเปนโฮมสเตยนน ถาผประกอบการขาดความเขาใจในเรองการออกแบบและวางแผนอยางแทจรงแลวกจะกอใหเกดปญหาในอนาคตได ส�าหรบจนตวด สนทวงศ ณ อยธยา (2550) ไดกลาวถงการจดการทพกแบบโฮมสเตยและสภาพทวไปของธรกจโฮมสเตย และพฤตกรรมการใชบรการโฮมสเตย ระดบความสมพนธของการใชบรการกบปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว อ�าเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมาพบวากลมตวอยางจะพกทโฮมสเตยประมาณ 1 คน 2 วน และกลมตวอยางใหความสมพนธของระดบความส�าคญของปจจยของสวนผสมทางการตลาด ทมผลตอการใชบรการโฮมสเตยในระดบมาก และควรใหการสงเสรมทางดานราคาเพมมากขนซงจะเปนดงดดนกทองเทยวไดเปนอยางด สวนชานกา ฉตร-สงเนน (2548) ไดกลาวถงศกยภาพตามตวชวดมาตรฐานการจดการทพกแบบโฮมสเตย ในจงหวดเชยงราย เมอน�าไปเปรยบเทยบกบตวชวดคณภาพมาตรฐานของส�านกงานพฒนาการทองเทยว ท�าใหทราบถงลกษณะทพกแบบโฮมสเตยทนกทองเทยวตองการหรอพงประสงค โดยอาศยวธการสมตวอยางแบบเจาะจง นกทองเทยวทงในประเทศและตางประเทศตองการความพรอมทางดานทพก ดานความปลอดภย ดานการจดการ ดานกจกรรมทองเทยว ดานการตลาด ในระดบทสง

กวาดานอนๆ


8

ระเบยบวธวจย การน�าไปสการคนหารปแบบสถาปตยกรรมพนถน

ของพนทจงหวดสมทรสงครามนนจะใชระเบยบวธวจยเชง

คณภาพ โดยเรมตนจากการใชวธการส�ารวจอาคารทพกแบบ

โฮมสเตยในจงหวดทง 3 อ�าเภอ จ�านวน 60 แหง (ไมรวมกลม

รสอรท และกลมโรงแรม) ทงจากภาคเอกสารและสภาพพนท

จรง รวมถงการท�าการเกบขอมลแบบสมภาษณจากผประกอบ

การ และการสงเกตแบบมสวนรวม เพอสบถงประวตความ

เปนมาของอาคารและเหตผลในการปรบเปลยนอาคาร เมอได

กลมเปาหมายครบจะท�าการคดแยกและจดกลมของโฮมสเตย

ตามลกษณะทางกายภาพของอาคาร จากนนจะท�าประชม

กลมยอย (Focus Group Discussion) โดยเชญผประกอบการ

จ�านวน 8 ทาน เพอหาขอสรปในการวจย

เครองมอในการวจย

ในการวจยนจะใชแบบสมภาษณและตวอยางภาพ

ในการเกบรวบรวมขอมล ระหวางการสมภาษณจะมการเกบ

ขอมลดวยการจดบนทก ถายภาพนงทงภายในและภายนอก

รวมถงการบนทกเสยง โดยเนอหาในแบบสมภาษณนนจะแบง

ประเดนในการสมภาษณดงน

1. ประวตสวนตว

2. ประวตความเปนมาและลกษณะทางกายภาพ

ของอาคาร

3. เหตผลในการเขาสการประกอบธรกจโฮมสเตย

4. ลกษณะการจดหองและจ�านวนลกคาทรองรบ

5. การปรบปรงและตอเตมอาคาร

6. ความเขาใจและทศนคตในสถาปตยกรรมพนถน

7. ปญหาและอปสรรค

ส�าหรบตวอยางภาพนนจะเปนภาพของสถาปตย-

กรรมพนถนในรปแบบตางๆ ซงจะประกอบดวย อาคารเรอนไทย

เครองสบ เรอนไทยเครองผก องคประกอบทส�าคญตางๆ

อาทเชน ปนลม หลงคากระเบองวาว ผนงฝาประกน รปแบบ

ประตและหนาตาง ค�ายน เปนตน

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลดานเอกสารและงานวจย จะเปน

การวเคราะหโดยใชหลกทฤษฎและเหตผล มาน�าเสนอในรป-

แบบบรรยาย เพอทบทวนความรทงหมดทเกยวของและกลน

กรองขอมลใหชดเจนยงขน สวนขอมลจากการสมภาษณและ

การสงเกตแบบมสวนรวมนน เปนการสบถงภมหลงและทศน-คตของผประกอบการ วามเหตผลในการตอเตมเปลยนแปลงอาคารอยางไรและมความเขาใจในดานการอนรกษสถาปตย-

กรรมพนถนมากนอยเพยงไร เพอน�าไปสการผลสรปตอไป

ผลสรปการวจย การสรปผลการวจยครงนจะท�าการศกษาตามวตถ-ประสงคทไดก�าหนดไวขางตน โดยในประการแรกสามารถสรปลกษณะทางสถาปตยกรรมพนถนของจงหวดสมทรสงครามไดวาลกษณะเรอนไทยพนถนในจงหวดสมทรสงคราม สามารถแบงเปน 2 แบบ ไดแกแบบแรกเปนเรอนไทยดงเดมทมความสวยงาม ถกสดสวนตามหลกการสรางเรอนไทย คณภาพงานไดรบจากฝมอชางทด มความประณตในการสรางเรอน ชนสวนทางสถาปตยกรรมมความงดงาม โดยเฉพาะฝาทมความประณตงดงามมทงแบบลกฟกและแบบขดแตะ ทรงหลงคาทเปนพระหงออนชอย แสดงใหเหนถงความตงใจในการสรางงานสถาปตยกรรมของชางยดโบราณทเกบรายละเอยดของ

งานไดอยางด

ภาพท 1 ลกษณะเรอนไทยรมน�าแบบดงเดม

ภาพท 2 ลกษณะฝาประกนและจวหลงคาทออนชอยงดงาม


9

ส�าหรบเรอนไทยอกลกษณะหนงเปนแบบหลงคา

มนลาทรงเตย รปทรงหลงคาดเตยและแบน ขาดความงดงาม

นยมท�าหลงคาเลกๆ คลมชานซอน 2 ชน สวนใหญจะตงอย

รมคลองมากกวาในสวน ความประณตของงานฝมอชางจะ

ความละเอยดนอยกวาเรอนไทยแบบแรก เพราะอาจจะเปน

ฝมอชางในยคหลง

ภาพท 3 ลกษณะเรอนไทยหลงคามนลาทรงเตย

ภาพท 4 ลกษณะอาคารเรอนไทยดงเดม

ในสวนของการจดหมวดหมลกษณะของอาคาร

ทพกแบบโฮมสเตยตามลกษณะทางสถาปตยกรรมสามารถ

แบงหมวดหมอาคารไดออกเปน 6 กลมใหญๆ ไดแก

1. กลมเรอนไทย

กลมเรอนไทยดงเดมเปนกลมคนดงเดม แตดวย

เรอนไทยเดมเกดการผพงไปตามกาลเวลา จงมการรอถอน

และสรางเลยนแบบของเดม ดงนนเรอนไทยดงเดมทเปน

โฮมสเตยในปจจบนแทบไมมเหลอใหพบเหน จะมกเพยงแต

เรอนไทยทสรางขนใหมเลยนแบบของเดม รปทรงและสดสวน

ของเรอนยงคงความสวยงามเหมอนในอดต แตมการดดแปลง

พนทภายในบางสวนใหเหมาะกบการพกอาศยและสามารถ

ประกอบธรกจโฮมสเตยได

2. กลมเรอนไทยทมการดดแปลง

เปนกลมเรอนทไดมรดกมาจากบรรพบรษ เปนกลม

คนทตงถนฐานมาเนนนานลกษณะเรอนมลกษณะและ

สดสวนของอาคารตามแบบฉบบสถาปตยกรรมพนถนอยาง

แทจรง มการซอมแซมและเปลยนองคประกอบของอาคาร

บางสวน ซงเปนผลมาจากการเสอมสภาพของวสดไปตาม

กาลเวลา รวมถงมการขยายตอเตมตวเรอนใหกวางขวางมากขน

เพอรองรบการใชงานในกจกรรมตางๆ เชน เพมสวนหลงคาใหม

เพมจ�านวนหองน�า ดดแปลงพนทโลงใหเปนหองเอนกประสงค

เปนตน

ภาพท 5 ลกษณะอาคารเรอนไทยทมการดดแปลง


10

3. กลมเรอนพนบาน

เรอนพนบานนสวนใหญเปนเรอนชาวสวนชาวบาน สวนหนงเปนกลมคนในพนทดงเดม แตไดรอถอนเรอนไทยเดมออกแลวสรางใหม กบกลมทอพยพมาปกหลกท�ามาหากนในพนท จงมการสรางทอยอาศยใหเปนลกษณะแบบเรอนพนบานทเนนความเรยบงาย งบประมาณไมสง มพนทใชสอยตามความจ�าเปนในการด�ารงชวต เรอนประเภทนสวนใหญเปนเรอน 2 ชน มเพยงสวนนอยทมการยกใตถนสง รปทรงหลงคานยมท�าเปนทรงจวเตยๆ วสดสวนใหญทใชจะเปนแบบผสมผสานทงไมและ

คอนกรต

ภาพท 6 ลกษณะอาคารเรอนพนบาน

4. กลมเรอนแถว

เปนกล มเรอนทมจ�านวนคอนขางนอยส�าหรบประกอบธรกจโฮมสเตย ลกษณะเปนเรอนชนเดยว หนหนาตดคลองมทางเดนหนาบาน อาชพดงเดมสวนใหญประกอบธรกจคาขาย วดสเรอนเปนโครงสรางไมทงหลง เนนความเรยบงายทางดานประโยชนใชสอย รปทรงหลงคาสวนใหญจะนยมทรงจวทไมสงชน ลกษณะส�าคญประการหนงของเรอนกลมนคอจะใชบานเฟยมเปนประตทางเขาดานหนา

ซงในบางเรอนจะมรายละเอยดและลวดลายทงดงาม

ภาพท 7 ลกษณะอาคารเรอนแถว

5. กลมเรอนสมยใหม

กลมเรอนลกษณะนจดไดวาเปนกลมเรอนทมจ�านวน

มากทสด ลกษณะอาคารนนเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลกม

ทงแบบ 2 ชนและชนเดยว รปทรงสมยใหม มความหลากหลาย

ของเรอนมาก ซงจะขนอยกบรสนยมสวนตวของเจาของบาน

เปนหลกสวนใหญจะนยมรปทรงหลงคาทรงจว

ภาพท 8 ลกษณะอาคารเรอนสมยใหม


11

ภาพท 8 ลกษณะอาคารเรอนสมยใหม (ตอ)

6. กลมเรอนพเศษ

เรอนลกษณะนถอเปนเรอนลกษณะพเศษทพบเหน

ในพนทนอยมาก เปนเรอน 2 ชน มการกอสรางรปทรงสไตล

ยโรปผสมผสาน วสดเปนคอนกรต เนนความหรหรา

ภาพท 9 ลกษณะอาคารเรอนพเศษ

การวเคราะหถงสาเหตทกอใหเกดเปลยนแปลง

ลกษณะทางสถาปตยกรรมพนถน จะใชขอมลจากการสงเกต

แบบมสวนรวม การสมภาษณเจาของบาน และความเหน

จากตวแทนผประกอบการ 8 ทาน มาประกอบการวเคราะห

สามารถสรปผลไดดงตอไปน

1. จากการเสอมสลายและผพงของวสดทใชในเรอน

ซงจะเปนไมเกอบทงหมด รวมถงการถกท�าลายจากปลวก

มอดและแมลงตางๆ ซงความเสยหายทเกดนน ในบางเรอนก

เพยงแตปรบเปลยนในบางสวนเชนเปลยนผนงหรอกระเบอง

มงหลงคา แตส�าหรบบางเรอนถามความเสยหายมากจ�าเปน

ตองรอทง คดเปนสดสวนประมาณ 20%

2. จากการขาดความรทางดานการอนรกษและขาด

ผใหค�าแนะน�าวธในการซอมแซมและบ�ารงรกษาเรอนอยาง

ถกตองตามหลกวชาการ สวนใหญจะอาศยการไถถามถงวธ

ซอมแซมจากชางทวๆ ไป คดเปนสดสวนประมาณ 50%

3. จากการอพยพถนฐานเขาไปประกอบอาชพใน

เมองหลวงจงขายบานเรอนเดมทเปนมรดกทง คดเปน

สดสวนประมาณ 5%

4. จากการขาดแคลนชางฝมอทมความช�านาญใน

การซอมแซมเรอนไทยทเปนชางพนถน ชางผมอสวนใหญไม

ไดอยในพนทการวาจางมาท�างานตางถนจะมราคาคาจางท

สง คดเปนสดสวนประมาณ 7%

5. จากการทราคาวสดทใชสวนใหญเปนไมสก หรอ

ไมเนอแขง ซงมราคาคอนขางแพง ท�าใหตนทนในการซอม-

แซมสงกวาอาคารคอนกรตเสรมเหลกมาก คดเปนสดสวน

ประมาณ 15%

6. จากคานยมของชาวบานบางกลมมองเหนการ

มบานทเปนคอนกรตเสรมเหลกเปนคนทมฐานะดกวาคนท

อยบานเรอนไทย จงไมคดทจะอนรกษเรอนเกาๆ ไวเพราะ

จะเปนภาระในการดแล คดเปนสดสวนประมาณ 3%

อภปรายผล จากการส�ารวจและวเคราะหรปแบบสถาปตยกรรม

พนถนของอาคารประเภททพกอาศยแบบโฮมสเตยนน

ขอมลทสรปไดท�าใหทราบถงลกษณะของสถาปตยกรรมพน

ถนในพนทจงหวดสมทรสงครามนน เปนลกษณะงานสถาปตย-

กรรมพนถนทมความงดงามและออนชอย กวาในพนทราบลมภาคกลางจงหวดอนๆ ขนาดและสดสวนของเรอนมความถกตองตามสดสวน ลกษณะของเรอนพนถนมความละหมายและใกลเคยงกบเรอนในจงหวดสมทรปราการและสพรรณบร จดเดนของเรอนพนถนในพนทนไดแก การมรปทรงหลงคาทสงและเรยวแบบพระหง และยงสามารถพบความประณตใน


12

การสรางเรอนไดในหลายๆ จด อาทเชน รอยตอและการเขา

เดอยไม การเรยงแผนไม การวางระยะของจนทน เปนตนซง

แสดงใหเหนวาชางฝมอทมความช�านาญระดบครชางในอดต

จะอยบรเวณพนทดงกลาวขางตน

ส�าหรบการจดกลมของรปแบบอาคารประเภททพก

อาศยแบบโฮมสเตย สามารถคดแยกและจดกลมตามลกษณะ

สถาปตยกรรมได เปน 6 กลม โดยมกลมเรอนสมยใหมมาก

ทสด รองลงมาไดแกกลมเรอนพนบาน กลมเรอนไทยทมการ

ดดแปลง กลมเรอนไทย กลมเรอนแถวและกลมเรอนพเศษ

ตามล�าดบ ซงเมอพจารณาตามขอมลทไดกลมเรอนสมยใหม

จะนยมเขาสธรกจโฮมสเตยมากทสด จงแสดงเหนถงการรณรงค

สงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษในพนทสมทรสงครามไดผล

ตอบรบจากคนในพนทคอนขางด ชาวบานเหนถงการเตบโต

ทางธรกจและเปนการเพมรายไดภายในครอบครว โดยไมตอง

ออกไปท�างานนอกพนท จะเกดความรกและความหวงแหน

ในถนทอยของตนเองมากขน

สวนสาเหตของการเปลยนแปลงตวเรอนมาจาก

เหตผลหลก 6 ขอ โดยมประเดนทส�าคญทสดคอ จากการ

ขาดความรทางดานการอนรกษและขาดผใหค�าแนะน�าวธ

ในการซอมแซมและบ�ารงรกษาเรอนอยางถกตองตามหลก

วชาการ ซงถาคดเปนสดสวนประมาณ 50% ของปญหา

ทงหมด ถดมาเปนสาเหตจากการผพงและเสอมสลายของ

วสด และราคาคาวสด โดยเฉพาะไม เปนวสดทมราคาแพง

คดเปนสดสวนประมาณ 20% และ 15% ตามล�าดบ สวน

ประเดนทเหลอถอวามผลตอการเปลยนแปลงเพยงสวนนอย

ซงประเดนปญหานทางหนวยงานภาคการศกษา สามารถ

ชวยเหลอในการสรางความร ความเขาใจใหกบชมชนในหลายๆ

รปแบบ อาทเชน จดอบรมสมมนา หรอการเชญนกวชาการ

มาบรรยายพเศษ เปนตน รวมถงการก�าหนดใหเปนสวนหนง

ในหลกสตรการศกษาขนพนฐานกจะเปนสงทดยง ทางภาค

รฐควรมองคกรทเนนเรองการเผยแพรใหกระจายในทองถน

อยางทวถง มการใชสอประชาสมพนธอยางครบทงระบบ เพอ

เปนการสรางความเขาใจและปลกจตส�านกดานการอนรกษ

ของชาวบานในชมชนไปพรอมกน

ขอเสนอแนะ จากการทไดทราบถงรปแบบของสถาปตยกรรม

พนถนและหมวดหมของอาคารทพกแบบโฮมสเตยในพนท

ทท�าการศกษา รวมถงประเดนปญหาของสาเหตทท�าใหเกด

การเปลยนแปลงรปแบบของเรอนพนถน จะเหนไดวามรดก

ทางสถาปตยกรรมทมคณคาก�าลงจะสญหายไปตามกาลเวลา

โดยทชาวบานในพนทกเรมไมเหนคณคาและความส�าคญของ

มรดกทางสถาปตยกรรมเหลานโดยไมรตว ดงนนถาพวกเรา

ทเปนเยาวชนรนหลงไมรจกคณคาและอนรกษรกษาไว ในรน

ลกรนหลานกอาจจะไดเหนเพยงแตภาพเทานน การปลกฝงจต

ส�านกใหรกและหวงแหนมรดกทางสถาปตยกรรม มใชกระท�า

ตามกระแสเทานนจะตองมการวางแผนระยะยาว และทกภาค

สวนของรฐกบเอกชนจะตองรวมมอกน เพอใหมาตรการตางๆ

ทสรางไวไดน�าไปสการปฏบตจรง ผวจยคาดหวงวาขอมลจาก

งานวจยนจะเปนการกระตนใหผทเกยวของทกฝายใหเหนถง

ความส�าคญของสถาปตยกรรมพนถนทบรรพชนในอดตได

ทงไวใหและรวมกนชวยสรางมาตรการเพออนรกษมรดกทาง

สถาปตยกรรมใหคงอยสบตอไป

เอกสารอางอง[1] ทฆมพร ลอยศกดวงศ. 2547. การศกษารปแบบ

เรอนพนถน ต.คลองจก อ.บางประอนจ.พระนคร-

ศรอยธยา : แบบแผนดงเดมพฒนาการและแนว

ทางการพฒนา. วทยานพนธสถาปตยกรรมศาสตร-

บณฑต สาขาวชาสถาปตยกรรม บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

[2] วโรฒ ศรสโร. 2543. สถาปตยกรรมพนถนนน

ส�าคญไฉนในความหลากหลายในเรอนพนถนไทย.

กรงเทพ: คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลย

ศลปากร.

[3] ส�านกงานพฒนาการทองเทยว กระทรวงการทองเทยว

และกฬา.2551.มาตรฐานโฮมสเตยไทย พ.ศ.2551.

พมพครงท 3. กรงเทพ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

[4] กรณา เดชาตวงศ ณ อยธยา. 2547. Homestay:

รปแบบการทองเทยวแบบใหม. (ม.ป.ท)


13

[5] ฤทย ใจจงรก,รศ. 2539. เรอนไทยเดม. กรงเทพ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

[6] สวน จนทรวรช (2553, 29 มถนายน). ผเชยวชาญ

เรองเรอนไทยพนถน. สมภาษณ.

[7] อรศร ปาณนท. 2534. บานและหมบานพนถน.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ:สมาคมสถาปนกสยามใน

พระบรมราชปถมภ.

[8] ศนยบรการวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2546. โครงการน�ารองเพอการอนรกษและ

พฒนาสภาพแวดลอมคลองอมพวา. กรงเทพ.

การวิเคราะห์รูปแบบ ...วารสารว จ ยและพ...

Documents