กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน...

11
ปีท่ 1 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม - ธันวาคม 2558 22 ว. วิทย. เทคโน. หัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ บทคัดย่อ การศึกษาครั้งนี้เพื่อวิเคราะห์ความต้องการในการพัฒนาระบบสารสนเทศทางทันตกรรม ฐานข้อมูลผู้รับบริการ ทางทันตกรรม และการบันทึกข้อมูลต้นทุนในการรักษาทางทันตกรรมเพื่อน�าไปใช้งานทางคลินิก โดยแบ่งออกเป็น 2 ระยะ ประกอบด้วย ระยะแรกเป็นการเก็บรวบรวมและประเมินความต้องการใช้งานข้อมูลทางด้านคลินิกทันตกรรม ระยะที่สอง เป็นการน�าผลจากระยะแรกมาวิเคราะห์และพัฒนาระบบสารสนเทศทางทันตกรรมด้วยการออกแบบสอบถาม เพื่อเก็บข้อมูล ความต้องการใช้งานจากทันตแพทย์และผู ้ช่วยทันตแพทย์ ทั้งในกลุ ่มของโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั ่วไป และโรงพยาบาล ชุมชน เพื่อน�ามาวิเคราะห์และพัฒนาระบบสารสนเทศ โดยการประยุกต์ขั้นตอนการวิเคราะห์ระบบจากทฤษฎีน�้าตก (water fall model) และท�าการทดสอบเพื่อตรวจความตรงของรายละเอียดระบบสารสนเทศทางทันตกรรมจากทันตแพทย์ และ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ข้อมูลทางคลินิกทันตกรรม รวมถึงทดสอบประเมินผลระบบสารสนเทศทางทันตกรรมและประเมิน ความพึงพอใจต่อการใช้งาน พบว่าปัจจัยที่มีผลต่อความคิดเห็นในการพัฒนาระบบสารสนเทศเฉลี ่ยอยู ่ที ่ 3.73 (SD = 0.493) ปัจจัยรวมด้านคุณลักษณะและรูปแบบของโปรแกรมเฉลี่ยอยู ่ที่ 3.92 (SD = 0.884) ปัจจัยรวมต่อคุณลักษณะเด่นของ รูปแบบสารสนเทศอยู่ที่ 1.10 (SD = 0.185) และปัจจัยรวมต่อคุณลักษณะความปลอดภัยของระบบเฉลี่ยอยู่ที่ 4.22 (SD = 0.560) การประเมินความต้องการด้านสารสนเทศทางทันตกรรมนี้แสดงให้เห็นว่าทันตแพทย์และผู้ช่วยทันตแพทย์มีความ ต้องการในส่วนของการก่อให้เกิดการพัฒนาระบบสารสนเทศคลินิกทันตกรรมอยู่ในเกณฑ์เห็นด้วยระดับมาก แต่ในหน่วย งานทันตกรรมที่เข้ารับการประเมินนี้ยังมีอุปกรณ์คอมพิวเตอร์จ�านวนน้อย ซึ่งอาจจะมีผลต่อการน�าระบบสารสนเทศเข้ามา ใช้งาน ดังนั้นจึงควรมีการศึกษาเกี่ยวกับความเป็นไปได้ในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานเพื่อเพิ่มศักยภาพในการน�า ข้อมูลสารสนเทศมาใช้ในการปฏิบัติงานคลินิกทันตกรรม ค�ำส�ำคัญ: สารสนเทศทางทันตกรรม การวิเคราะห์ระบบ การออกแบบระบบ กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำนทำงคลินิก Analysis of requirements in dental health informatics for clinical application วันวิสำข์ ศรีสุเมธชัย 1* และ บวร คลองน้อย 2 1 ศูนย์วิจัยด้านสนเทศศาสตร์ทางสุขภาพ ภาควิชาชีวสถิติ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กรุงเทพมหานคร 10400 2 ภาควิชาศัลยศาสตร์ช่องปากและมีกซิลโลเฟเซียล คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กรุงเทพมหานคร 10400 Vanvisa Sresumatchai 1 and Boworn Klongnoi 2 1 Research Center in Health Informatics, Department of Biostatistics, Faculty of Public Health, Mahidol University, Bangkok 10400 2 Department of Oral and Maxillofacial Surgery, Faculty of Dentistry, Mahidol University, Bangkok 10400 Corresponding author: [email protected]

Upload: others

Post on 21-Aug-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255822 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

บทคดยอการศกษาครงนเพอวเคราะหความตองการในการพฒนาระบบสารสนเทศทางทนตกรรม ฐานขอมลผรบบรการ

ทางทนตกรรม และการบนทกขอมลตนทนในการรกษาทางทนตกรรมเพอน�าไปใชงานทางคลนก โดยแบงออกเปน 2 ระยะ

ประกอบดวย ระยะแรกเปนการเกบรวบรวมและประเมนความตองการใชงานขอมลทางดานคลนกทนตกรรม ระยะทสอง

เปนการน�าผลจากระยะแรกมาวเคราะหและพฒนาระบบสารสนเทศทางทนตกรรมดวยการออกแบบสอบถาม เพอเกบขอมล

ความตองการใชงานจากทนตแพทยและผชวยทนตแพทย ทงในกลมของโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาล

ชมชน เพอน�ามาวเคราะหและพฒนาระบบสารสนเทศ โดยการประยกตขนตอนการวเคราะหระบบจากทฤษฎน�าตก (water

fall model) และท�าการทดสอบเพอตรวจความตรงของรายละเอยดระบบสารสนเทศทางทนตกรรมจากทนตแพทย และ

ผทเกยวของกบการใชขอมลทางคลนกทนตกรรม รวมถงทดสอบประเมนผลระบบสารสนเทศทางทนตกรรมและประเมน

ความพงพอใจตอการใชงาน พบวาปจจยทมผลตอความคดเหนในการพฒนาระบบสารสนเทศเฉลยอยท 3.73 (SD = 0.493)

ปจจยรวมดานคณลกษณะและรปแบบของโปรแกรมเฉลยอยท 3.92 (SD = 0.884) ปจจยรวมตอคณลกษณะเดนของ

รปแบบสารสนเทศอยท 1.10 (SD = 0.185) และปจจยรวมตอคณลกษณะความปลอดภยของระบบเฉลยอยท 4.22 (SD =

0.560) การประเมนความตองการดานสารสนเทศทางทนตกรรมนแสดงใหเหนวาทนตแพทยและผชวยทนตแพทยมความ

ตองการในสวนของการกอใหเกดการพฒนาระบบสารสนเทศคลนกทนตกรรมอยในเกณฑเหนดวยระดบมาก แตในหนวย

งานทนตกรรมทเขารบการประเมนนยงมอปกรณคอมพวเตอรจ�านวนนอย ซงอาจจะมผลตอการน�าระบบสารสนเทศเขามา

ใชงาน ดงนนจงควรมการศกษาเกยวกบความเปนไปไดในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานเพอเพมศกยภาพในการน�า

ขอมลสารสนเทศมาใชในการปฏบตงานคลนกทนตกรรม

ค�ำส�ำคญ: สารสนเทศทางทนตกรรม การวเคราะหระบบ การออกแบบระบบ

กำรวเครำะหควำมตองกำรระบบสำรสนเทศทำงทนตกรรมเพอใชงำนทำงคลนก

Analysis of requirements in dental health informatics for

clinical application

วนวสำข ศรสเมธชย1* และ บวร คลองนอย2

1 ศนยวจยดานสนเทศศาสตรทางสขภาพ ภาควชาชวสถต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล

กรงเทพมหานคร 104002 ภาควชาศลยศาสตรชองปากและมกซลโลเฟเซยล คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร 10400

Vanvisa Sresumatchai1 and Boworn Klongnoi21 Research Center in Health Informatics, Department of Biostatistics, Faculty of Public Health,

Mahidol University, Bangkok 104002 Department of Oral and Maxillofacial Surgery, Faculty of Dentistry, Mahidol University, Bangkok 10400

Corresponding author: [email protected]

Page 2: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต 23ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2558

AbstractThe purpose of this study was to analysis of requirement to developing dental health informatics

for use in clinical application. This study has two phases for system analysis, the phase’s one was to

collection of requirement and evaluation for use of data in the dental clinic. In phase’s two was to

evaluation in results of analysis and system development. The data collection was to questionnaire for

requirement of the system from dental surgeon and dental assistant within regional, general, and a

community hospital. The method of system analysis was applied from water fall model to cover the

research study, system test for validity of details of application work from dentist and users who related

the data workflow. The results of the study found that in the evaluation of clinical application and

evaluation of satisfied in application have an effect on express an opinion factor for development was

3.73 (SD = 0.493), characteristics and format screen of application factor was 3.92 (SD = 0.884), particularities

of information pattern factor was 1.10 (SD = 0.185), and characteristics of the security system on application

was 4.22 (SD = 0.560). The need assessment information demonstrates that the dentist and dental

assistant needs in terms of causing the development of information systems in the dental clinic with the

high level criteria. But in the dental unit for an evaluation is also small number of computer equipment

that may have an effect on information systems implementation to use. Therefore, it should be the

study of the possibility of optimization performance to improve potential of to use information technology

in dental hospital network operation system.

Keywords: Dental informatics, System analysis, System design

บทน�ำ

ปจจบนคอมพวเตอรเขามามบทบาทในการเปน

เครองมอทชวยปฏบตงานทางการแพทยอยางแพรหลาย โดย

เฉพาะสาขาทนตแพทยไดมการน�าคอมพวเตอรเขาชวยใน

การเกบขอมลมากขน [1] โปรแกรมคอมพวเตอรทาง

ทนตกรรมไดมการพฒนาขนอยางแพรหลายในนานาประเทศ

เพอเปนเครองมอส�าหรบการปฏบตงาน [2] และเปนสอดาน

การเรยนของทนตแพทย ซงการพฒนาดงกลาวเปนการน�า

ระบบคอมพวเตอรเขามาประสานกบเทคโนโลยสารสนเทศ

ในเชงทนตกรรม [3] เพอกอใหเกดความสามารถในการเกบ

รวบรวมขอมลประวตการรกษาทางทนตกรรมของผปวย รวม

ถงการท�างานประสานกบระบบ digital media in dentistry

[4] การเกบรวบรวมขอมลทางทนตกรรมดวยระบบ

คอมพวเตอรท�าใหทนตแพทยไดทราบถงประวตการรกษาฟน

ของผปวย รวมถงขอมลทางทนตกรรมนสามารถน�าไปใชรวม

เพอเปนหลกฐานประกอบในการตามหาบคคลทสญหายใน

ลกษณะของการพสจนเอกลกษณบคคลดวยขอมลทาง

ทนตกรรม [5] ซงการพสจนนจะตองอาศยจากประวตการ

ท�าฟนของบคคลนน ๆ [6] แตเนองจากการเกบขอมลของ

ประเทศไทยยงคงเกบในลกษณะของใบประวตผปวยซงเปน

เอกสาร และการเกบขอมลในเชงอเลกทรอนกสยงไม

แพรหลาย [7] อกทงการเกบขอมลกยงคงถกรวบรวมอยใน

หลายรปแบบจงยากแกการน�ามาใชงาน รวมถงการน�าขอมล

มาท�าการเชอมโยงเพอหาความสมพนธของขอมลการรกษา

แตละครงท�าไดยาก และยงขาดความตอเนองของขอมลการ

รกษาแตละครง [8] ทผปวยเปลยนทนตแพทย นอกจากน

การตรวจสอบสทธประโยชน [9] ของการเบกคารกษาท�าได

คอนขางยากกอใหเกดการใชสทธประโยชนซอน สงผลใหรฐ

Page 3: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255824 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

สญเสยรายจายมากขน ทงนหากขอมลประวตผปวยและสทธ

การรกษาทจดเกบมความสมบรณเพยงพอ เรากสามารถท

จะน�าขอมลดงกลาวมาวเคราะหมลคาตนทนการรกษาทาง

ทนตกรรม [10] เพอกอใหเกดอรรถประโยชนสงสดของการ

ใชขอมล [11] และการใชผลผลตของวสดทางทนตกรรม

อยางคมคา รวมถงสามารถใชขอมลในเชงการวเคราะหเพอ

ปองกนการเกดโรคทางทนตกรรมทรนแรง อนเปนการชวยให

รฐสญเสยรายจายในการรกษาผปวยทางทนตกรรมลดลง

จากความส�าคญของระบบสารสนเทศทน�ามาใชใน

งานดานการรกษาพยาบาลซงมมากมาย จงเปนจดส�าคญของ

การพฒนาระบบสารสนเทศทางทนตกรรมเพอสรางระบบ

การจดเกบขอมลส�าหรบใชงานทางคลนก ทสามารถเชอมโยง

ไปสขอมลรหสโรค (ICD) และรหสการวนจฉยโรครวม (DRG)

ซงสมพนธกบน�าหนกเฉลย (relative weight) หรอคาเฉลย

ของการใชทรพยากรในการรกษาผปวยตามรหสการวนจฉย

โรครวมนน ๆ ซงรหสเหลานลวนเกบอยในรปแบบของ

สารสนเทศเพอหนวยงานทเกยวของจะน�ามาใชประโยชนใน

เรองของสทธการรกษาพยาบาล หรอการเบกจายตามสทธ

หลกประกนสขภาพแหงชาต ดงนนการวเคราะหความ

ตองการใชขอมลเพอพฒนาระบบสารสนเทศทางทนตกรรม

จงเปนประโยชนทงในดานการจดเกบขอมลเพอใหเปนไป

ตามมาตรฐานขอมลโรค รหสการวนจฉยโรครวม และสทธ

การเบกจายเพอใหงายตอการตรวจสอบขอมล ซงจะชวยให

ทนตแพทยค�านงถงตนทนและรายไดในการตดสนใจท�า

หตถการตาง ๆ อยางสมเหตผล เพอปองกนภาวะขาดทน

อนจะเกดตอผใหบรการตามหลกเศรษฐศาสตรสาธารณสข

วธด�ำเนนกำรวจย

การวจยนเปนการวเคราะหความตองการและการ

พฒนาระบบสารสนเทศทางทนตกรรมเพอใชงานทางคลนก

ในลกษณะของการวจยและพฒนา (research and

development) โดยแบงออกเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะท 1 เปนการเกบขอมลรอบแรกในเชง

คณภาพเพอประเมนความตองการใช ข อมลในระบบ

สารสนเทศทางทนตกรรมดวยการสมภาษณเชงลกในกลม

บคคลทปฏบต งานด านทนตกรรมของโรงพยาบาล

อนนทมหดล จ�านวน 16 คน เปนทนตแพทย จ�านวน 9 คน

และผชวยทนตแพทย จ�านวน 7 คน จากนนน�าค�าตอบจาก

การสมภาษณมาท�าการจดกลมดวยการประยกตเทคนค

เดลฟาย (delphi technique) โดยน�าแบบสอบถามทไดรบ

การรวบรวมความคดเหนจากการสอบถามรอบแรกมาเรยง

ล�าดบเปนขอค�าถามแบบมาตราสวนประกอบคา (rating

scale) เพอใหไดขอค�าถามส�าหรบการสรางแบบสอบถาม

ความตองการเรองการพฒนาระบบสารสนเทศคลนก

ทนตกรรม โดยแบงแบบสอบถามออกเปน 4 ตอน ตอนท 1

เกยวของกบขอมลทวไปและรายละเอยดของผ ใชระบบ

สารสนเทศคลนกทนตกรรม ตอนท 2 เปนปจจยทมอทธพล

ตอการเลอกใชระบบสารสนเทศคลนกทนตกรรม ตอนท 3

สอบถามลกษณะความตองการของการใชระบบสารสนเทศ

คลนกทนตกรรม และตอนท 4 เปนลกษณะรปแบบระบบ

สารสนเทศคลนกทนตกรรม โดยมระดบความพงพอใจ

5 ระดบ มเกณฑในการวดดงน

ระดบควำมพงพอใจ ระดบเกณฑ

เหนดวยอยางยง 5

เหนดวยมาก 4

เหนดวยปานกลาง 3

เหนดวยนอย 2

เหนดวยนอยทสด 1

จากนนท�าการสงแบบสอบถามกลบไปสอบถาม

ผ ใหสมภาษณในรอบแรกอกครง เพอยนยนกอนจดท�า

แบบสอบถามในรอบท 2 และน�าไปขอความคดเหนเพมเตม

จากกลมตวอยางทปฏบตงานภายใตระบบบรการดาน

ทนตกรรมของกระทรวงสาธารณสข ไดแก โรงพยาบาลศนย

โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน โดยเปนทนตแพทย

จ�านวน 27 คน และผชวยทนตแพทย จ�านวน 63 คน

ระยะทสอง การวเคราะหระบบโดยน�าผลจากการ

ประเมนความตองการทไดจากแบบสอบถามมาพฒนาระบบ

สารสนเทศทางทนตกรรม โดยประยกตวธการจากรปแบบ

ตำรำงท 1 ระดบเกณฑความพงพอใจ

Page 4: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต 25ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2558

ทฤษฎน�าตกเพอใหครอบคลมกระบวนการวจย การพฒนา

ระบบสารสนเทศทางทนตกรรมใชเครองมอในการพฒนา

สองสวน ไดแก สวนของการพฒนาหนาจอบนทกขอมลและ

สวนของการพฒนาฐานขอมล การพฒนาสวนบนทกขอมล

ใชโปรแกรม Microsoft Visual Basic 2008 Express

Edition เพอสรางรปแบบหนาจอการบนทกประวตผรบ

บรการ (คนไข) และการรกษา ประวตทนตแพทย ขอมลวสด

ทางทนตกรรม ในสวนของการพฒนาระบบฐานขอมลใช

โปรแกรม phpMyAdmin ซงเปนโปรแกรมทถกพฒนามา

จากภาษา PHP โดยมวตถประสงคเพอใชในการบรหาร

จดการฐานขอมล อนเปนการลดความยงยากในการใชงาน

ฐานขอมล MySQL ทงน phpMyAdmin จะท�าหนาทเปน

สวนตอประสานและบรหารจดการฐานขอมลประเภท

MySQL Client ในดานการสราง การลบ เพม แทรกและ

แกไขฐานขอมล ซงแสดงแบบจ�าลองกระบวนการในการ

ออกแบบดงภาพท 1 ส�าหรบการทดสอบเพอประเมนความ

พงพอใจตอรปแบบการใชงาน ไดท�าการทดสอบเพอ

ตรวจสอบความตรงของรายละเอยดระบบสารสนเทศทาง

ทนตกรรมจากผเชยวชาญทปฏบตงานดานระบบบรการ

ทนตกรรม จ�านวน 6 คน เพอแกไขรปแบบสารสนเทศใหตรง

ตามเนอหาความตองการใชงานขอมล ส�าหรบการทดสอบ

รอบสดทายเพอประเมนผลระบบสารสนเทศทางทนตกรรม

ไดท�าการทดสอบ โดยกลมทนตแพทย จ�านวน 36 คน และ

ผชวยทนตแพทย จ�านวน 54 คน จากคณะทนตแพทยศาสตร

มหาวทยาลยมหดล

ภำพท 1 กระบวนการท�างานของโปรแกรม

Page 5: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255826 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

วธกำรออกแบบและพฒนำโปรแกรม

กำรออกแบบฐำนขอมล ในการออกแบบฐาน

ขอมลจะท�าการสรางฐานขอมลทมชอวา “ClickDent.mdb”

เปนลกษณะของโครงสรางฐานขอมลเชงสมพนธ (relation)

กำรออกแบบระบบสำรสนเทศทำงทนตกรรม

การออกแบบแบงออกเปน 2 สวน สวนแรกเปนการออกแบบ

ระบบรกษาความปลอดภย สวนทสองเปนการออกแบบ

ระบบเพอการใชงาน ซงในสวนของระบบรกษาความ

ปลอดภยนน ผทไดรบอนญาตเขาใชงานระบบสารสนเทศทาง

ทนตกรรมตองมรหสผใชงานและรหสผาน ดานรปแบบการ

ท�างานของระบบสารสนเทศทางทนตกรรมจะออกแบบสวน

เพอออกแบบตารางขอมลใหรบกบการท�างานของระบบ

สารสนเทศทางทนตกรรม โดยแตละตารางจะมความสมพนธ

ในลกษณะหนงตอหนง (one to one) และหนงตอกลม

(one to many) (ภาพท 2)

การรบขอมลของผรบบรการ สวนการรบขอมลทนตแพทย

สวนการรบขอมลวสดคลนกทนตกรรม สวนทแสดงขอมล

รายงานประกอบดวยรายงานการตรวจรกษา รายงานรายได

คลนก รายงานวเคราะหรายไดทนตแพทย รายงานการใช

วสดทางทนตกรรม และรายงานวเคราะหการปฏบตงานของ

ทนตแพทย ดงแผนภมการออกแบบ (ภาพท 3)

ภำพท 2 ความสมพนธของฐานขอมล

Page 6: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต 27ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2558

ภำพท 3 แผนภมการออกแบบโปรแกรมระบบสารสนเทศคลนกทนตกรรม

Page 7: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255828 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

กำรท�ำงำนของระบบสำรสนเทศทำงทนตกรรม

ประกอบดวยสวนการบนทกขอมลและสวนการออกรายงาน

ซงในสวนของการบนทกขอมลจะแบงออกเปน การบนทก

ขอมลผเขารบบรการทางทนตกรรมซงจะมทงผปวยใหมและ

ผปวยเกา การบนทกขอมลผปวยรายใหมจะบนทกในสวน

ขอมลทวไป ประวตทางการแพทย และประวตทางทนตกรรม

รวมถงการสงตอเพอรกษา การบนทกขอมลผปวยรายเกา

ประกอบดวยผลการรกษาเพมเตมและการนดหมายเพอการ

รกษา ในดานขอมลทนตแพทยเปนการบนทกขอมลทวไป

และสาขาทช�านาญ รวมถงการปรบปรงขอมลทนตแพทย ใน

สวนของการบนทกขอมลวสดทางทนตกรรมประกอบดวย

การบนทกขอมลผจดจ�าหนายวสด ขอมลใบสงซอ รวมถงการ

แกไขใบสงซอ การออกรายงานของโปรแกรมจะแบงเปน

ระบบรายงานโดยตรงและการออกรายงานเฉพาะ ไดแก การ

วเคราะหการปฏบตงาน สถตนดหมาย ผ เขารบบรการ

รายงานรายไดทนตแพทย รวมถงรายงานเฉพาะดานงบดล

ของคลนก รายงานวสดทนตกรรม และรายงานผลการสงซอ

วสดทางทนตกรรม (ภาพท 4)

สวนการบนทกขอมลทวไปของผรบบรการ สวนการบนทกประวตทางการแพทย

ภำพท 4 รปแบบการบนทกขอมลผเขารบบรการทางทนตกรรมของโปรแกรม

1 2

Page 8: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต 29ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2558

ระบบรำยงำน การออกรายงานของระบบ

สารสนเทศทางทนตกรรมสามารถออกรายงานในรปแบบ

ภาษาไทยประกอบดวย ระบบบญช ระบบรายงาน และระบบ

วเคราะหการปฏบตงาน โดยระบบบญชจะเปนการรายงาน

เกยวกบรายไดคลนก แฟมรายไดคลนก งบดล และ

ประวตการช�าระเงน ในสวนของระบบรายงานประกอบดวย

ทะเบยนคนไข ทะเบยนทนตแพทย ทะเบยนค�าปรกษา และ

ทะเบยนเลขทค�าปรกษา ในสวนของการวเคราะหการปฏบต

งานจะประกอบดวย จ�านวนคนไข จ�านวนค�าปรกษา

การรกษา และรายไดทนตแพทยในการเปรยบเทยบการ

ปฏบตงาน (ภาพท 5)

ภำพท 5 รายงานการวเคราะหรายไดของทนตแพทย

Page 9: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255830 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

สวนทเกยวของกบระบบคลงวสดจะเปนสวนท

รวบรวมเกยวกบหมวดหมของวสดทางทนตกรรม บรษท

จ�าหนาย โดยระบบสารสนเทศทางทนตกรรมจะมหนาจอ

รองรบรายการสงซอวสดใหม รวมถงตรวจสอบและแกไข

รายการสงซอ ซงระบบคลงวสดนจะมระบบรายงานท

เกยวของรวมอยดวย โดยจะแยกออกจากระบบรายงานผเขา

รบบรการทางทนตกรรม เพอใหสะดวกตอการเรยกใชขอมล

ผลกำรวจยตำรำงท 2 ความพงพอใจตอความตองการใชระบบสารสนเทศดานทนตกรรม

ผลจากการประเมนความตองการเพอพฒนาระบบ

สารสนเทศทางทนตกรรมในกล มทนตแพทยและผ ช วย

ทนตแพทยพบวา ปจจยรวมทมผลตอความคดเหนในการ

พฒนาระบบสารสนเทศอยท 3.73 ( X = 3.735, SD = 0.493)

ปจจยรวมดานคณลกษณะและรปแบบของโปรแกรมอยท

3.92 ( X = 3.928, SD = 0.884) ปจจยรวมตอคณลกษณะ

เดนของรปแบบสารสนเทศอยท 1.10 ( X = 1.109, SD =

0.185) และรปแบบของคณลกษณะความปลอดภยของระบบ

อยท 4.22 ( X = 4.22, SD = 0.560) จากการประเมนความ

ตองการดานสารสนเทศนแสดงใหเหนวาทนตแพทยและ

ผชวยทนตแพทยมความตองการในสวนของการกอใหเกดการ

พฒนาระบบสารสนเทศคลนกทนตกรรมอยในเกณฑเหนดวย

ระดบมาก (ตารางท 2)

Status

Factor the

selection

Total

characteristics

Total

System

feature

Feature on

the security

Dentistry Mean 3.8815 4.4519 1.1296 4.2815

N 27 27 27 27

Std. Deviation 0.20946 0.43494 0.17501 0.53568

Dental assistant Mean 3.6730 3.7048 1.1005 4.2063

N 63 63 63 63

Std. Deviation 0.56375 0.93454 0.19059 0.57358

Total Mean 3.7356 3.9289 1.1093 4.2289

N 90 90 90 90

Std. Deviation 0.49340 0.88442 0.18556 0.56055

Page 10: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต 31ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2558

อภปรำยและสรปผลกำรวจย

การเกบข อมลเชงคณภาพเพอท�าการศกษา

ประเมนความตองการและพฒนาระบบสารสนเทศคลนก

ทนตกรรม เพอน�าขอมลทไดจากการจดเกบดวยระบบ

คอมพวเตอรไปสนบสนนการปฏบตงานของทนตแพทย ซง

สอดคลองกบการศกษาเชงคณภาพของ Song และคณะ [12]

การเกบขอมลคนไขทางทนตกรรมจดไดวาเปนระบบจดเกบ

ขอมลดวยคอมพวเตอรพนฐาน ซงเปนการเกบขอมลดาน

ประวตของคนไขทนตกรรมทเกยวของกบโรคทางระบบ

ขอมลการรกษาทางทนตกรรม ประวตทางทนตกรรม และ

อาการน�าของการเขาพบทนตแพทย นอกจากนยงเปนการ

เกบขอมลทเกยวของกบการจดซอวสดทางทนตกรรม โดย

แนวคดการจดเกบข อมลของระบบสารสนเทศคลนก

ทนตกรรมนสอดคลองกบการศกษาของ Thyvalikakath

และคณะ [13] ทเกยวของกบการประเมนผลการใชงาน

คอมพวเตอรดานระบบสารสนเทศของคนไขทนตกรรมใน

เชงพาณชย

จากการประเมนความต องการด านระบบ

สารสนเทศจงโยงไปสการออกแบบเพอรบขอมลดานคลนก

ทนตกรรม [14, 15] รวมถงขอมลดานบญชคลนก และ

คลงวสดของคลนกทนตกรรม ซงจะเกดประโยชนตอการน�า

สารสนเทศมาใชในการวเคราะหในเชงตนทนของคลนก รวม

ถงการน�าขอมลไปใชประโยชนในดานการสงเสรมสขภาพ

และการปองกนโรคในชองปาก [16]

การพฒนาโปรแกรมระบบสารสนเทศคลนก

ทนตกรรมยงมขอดอยของตวโปรแกรมในบางจด โดยเรมจาก

การพฒนาฐานขอมลโดยใช phpMyAdmin จะมขอจ�ากด

ตรงการท�างานจะเปนในลกษณะ Client-Server ไมไดท�างาน

ในลกษณะของ IP ซงจะแตกตางจากการพฒนาฐานขอมล

ดวย PostgreSQL จงมการแกปญหาโดยการน�าโปรแกรมไป

ใชในเชง IP หรอเชงเครอขายดวยการตดตง Remote Data

Service (RDS) ทงนเพราะระบบบนทกขอมลของคนไขเปน

ขอมลทไมสามารถเปดเผยได จงไมเออตอการพฒนาระบบ

สารสนเทศใหท�างานบนเวบไซต นอกจากนโปรแกรมยงไมได

พฒนาเพอใหเกบรปภาพฟนในเชงสามมตและการเกบภาพ

X-Ray ดงนนการพฒนาตอยอดของโปรแกรมนจงตองท�าการ

ปรบฐานขอมลใหท�างานในเชงเครอขายเพอความสะดวกใน

การพฒนาระบบใหสามารถใชงานรวมกนในเชงโรงพยาบาล

เครอขายได

ผลการศกษาพบวา ความตองการใช ระบบ

สารสนเทศ การไดรบประโยชนจากการใชงานขอมล และ

รปแบบทเรยบงายของโปรแกรมในมมมองความเหนของ

ทนตแพทยมคาคะแนนเฉลยเทากน ในขณะทความเหนของ

ผชวยทนตแพทย มการกระจายของคะแนนเฉลยทตางกนใน

กลมนนหมายถงวา การใชประโยชนดานขอมลทนตกรรมของ

ทนตแพทยมความแตกตางจากผชวยทนตแพทย ในขณะท

มมมองความเหนดานความเพยงพอของระบบคอมพวเตอร

รปแบบโปรแกรมทสวยงาม และรปแบบโปรแกรมทเรยบงาย

ทงสามแหลงของกลมตวอยางมความเหนทไมแตกตางกน

มากนก ดงนนการพฒนาระบบสารสนเทศทางคลนก

ทนตกรรมจงมงเนนไปทการเกบขอมลของคนไข ขอมลของ

ทนตแพทย รวมถงขอมลดานระบบบญชและคลงวสดทาง

ทนตกรรมเปนหลกเพอใหทงสองกลมไดรบประโยชนจากการ

ใชขอมลเทากน

เอกสำรอำงอง

1. Umar H. Capabilities of computerized clinical

decision support systems: the implications for

the practicing dental professional. J Contemp

Dent Pract 2002;3(1):27-42.

2. Schleyer TK. Digital dentistry in the computer

age. J Am Dent Assoc 1999;130(12):1713-20.

3. Atchison KA. Using information technology and

community-based research to improve the

dental health-care system. Adv Dent Res

2003;17:86-8.

4. Kim JH, So SG, Joo KS. Development and

performances of a dental digital radiographic

system using a high resolution CCD image sensor.

In Nuclear Science Symposium Conference

Record; Oct 16-22, 2004; IEEE; 2004. p.1649-53.

Page 11: กำรวิเครำะห์ควำมต้องกำรระบบสำรสนเทศทำงทันตกรรมเพื่อใช้งำน ...scijournal.hcu.ac.th/data/Vol.2

ปท 1 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 255832 ว. วทย. เทคโน. หวเฉยวเฉลมพระเกยรต

5. Schuller-Götzburg P, Suchanek J. Forensic

odontologists successfully identify tsunami

victims in Phuket, Thailand. Forensic Sci Int

2007;171:204-7.

6. Dawidson I. The dental identification of the

Swedish tsunami victims in Thailand. Forensic

Sci Int 2007;169:47-8.

7. Petju M, Suteerayongprasert A, Thongpud R,

Hassiri K. Importance of dental records for

victim identification following the Indian ocean

tsunami disaster in Thailand. Public Health

2007;121(4):251-7.

8. วจตร ธรานนท. การพฒนาโปรแกรมส�าหรบระบบงาน

ทนตกรรมผานระบบสอสาร. [อนเตอรเนต]. 2553

[เขาถงเมอ 10 ม.ค. 2553]. เขาถงไดจาก: http://

service.nectec.or.th/project0/pgShowPrj.

php?chrFlg01=1&chv- CodPrj= R14916&

color=brown

9. บญเออ ยงวานชชากร. สทธประโยชนการรบบรการ

ทนตสขภาพตามนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา.

[อนเตอรเนต]. n.d. เขาถงไดจาก: http://www.

netforhealth.net/ruraldent/rdhc/archives/

help_think/care.htm

10. Information VO. n.d. Value of Information in

Decision Trees.

11. Tappenden P, Chilcott JB, Eggington S, Oakley

J, McCabe C. Methods for expected value of

information analysis in complex health

economic models: developments on the health

economics of interferon and glatiramer acetate

for multiple sclerosis. Health Technol Assess

2004;8(27):1-78.

12. Song M, Spallek H, Polk D, Schleyer T, Wali T.

How information systems should support the

information needs of general dentists in clinical

settings: suggestions from a qualitative study.

BMC Med Inform Decis Mak 2010;10:1-9.

13. Thyvalikakath TP, Monaco V, Thambuganipalle

HB, Schleyer T, Thambuganipalle HB, Schleyer

T. A usability evaluation of four commercial

dental computer-based patient record systems.

J Am Dent Assoc 2008;193:1632-42.

14. Koch S. Designing clinically useful systems:

examples from medicine and dentisty. Adv

Dent Res 2003;17:65-8.

15. Lu X. Design and implementation of cooperative

distributed dental medical information system.

[internet]. 2005. [cited 2015 Jun 9]. Available

from: http://www.computer.org/portal/web/

csdl/doi/10.1109/CSCWD.2005.194287

16. Petersen PE, Bourgeois D, Bratthall D, Ogawa

H. Oral health information systems-towards

measuring progress in oral health promotion

and disease prevention. Bull World Health

Organ 2005;83(9):686-93.