คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ ·...

60
คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู1. คาชี้แจงสาหรับครู 1.1 ในชุดการเรียนรู้มีเอกสารประกอบการเรียนที่ต้องเตรียมให้ครบ ดังนี1.1.1 คาชี้แจงการใช้ชุดการเรียนรูจานวน 1 ชุด 1.1.2 แผนการจัดการเรียนรูจานวน 1 ชุด 1.1.3 บทบาทของครูและนักเรียน จานวน 1 ชุด 1.1.4 ซองชุดการเรียนรูจานวน 5 ซอง 1.2 ครูควรศึกษาชุดการเรียนรู้ทุกส่วนอย่างละเอียด เพื่อจัดเตรียมการสอน ตามขั้นตอนที่กาหนดไว้ 1.3 ก่อนทาการสอน ครูควรตรวจดูกล่องหรือซองของชุดการเรียนรู้อีกครั้ง ว่าอยู่ในสภาพที่เรียบร้อย สมบูรณ์ พร้อมที่จะใช้งานได้หรือไมเพื่อแก้ไข ข้อบกพร่องได้ทันท่วงที 1.4 ก่อนดาเนินการจัดกิจกรรม ครูต้องเตรียมอุปกรณ์ในกรณีที่มีการทดลอง ตามบัตรกิจกรรมของศูนย์นั้น ๆ ให้ครบถ้วน และจัดวางไว้ประจาศูนย์แต่ละศูนย์ 1.5 ครูต้องให้นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน และแบ่งกลุ่มนักเรียน แล้วจึงเริ่ม เข้าสู่ขั้นนาเข้าสู่บทเรียน 1.6 ครูต้องศึกษาแผนการจัดการเรียนรู้อย่างละเอียด และจัดกิจกรรมตามขั้นตอน ในแผนการจัดการเรียนรู1.7 ขณะที่นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ครูควรเดินสังเกตพฤติกรรมการทางานอย่าง ใกล้ชิด หากนักเรียนมีปัญหาเกิดขึ้น ครูจะได้ช่วยอย่างทันที 1.8 ขณะนักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ครูประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ตามแบบประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ บันทึกและแปลผลตาม รายละเอียด 1.9 เมื่อนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเสร็จในเวลาที่กาหนดแล้ว ครูและนักเรียนร่วมกัน อภิปรายในหัวข้อต่าง ๆ 1.10 ครูสรุปสาระสาคัญอีกครั้ง แล้วจึงให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน 1.11 ครูบันทึกคะแนนการทดสอบก่อนเรียน ระหว่างเรียน และการทดสอบหลังเรียน เพื่อสาหรับใช้เป็นข้อมูลต่อไป

Upload: others

Post on 03-Nov-2019

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

คมอการใชชดการเรยนร

1. ค าชแจงส าหรบคร

1.1 ในชดการเรยนรมเอกสารประกอบการเรยนทตองเตรยมใหครบ ดงน 1.1.1 ค าชแจงการใชชดการเรยนร จ านวน 1 ชด 1.1.2 แผนการจดการเรยนร จ านวน 1 ชด 1.1.3 บทบาทของครและนกเรยน จ านวน 1 ชด 1.1.4 ซองชดการเรยนร จ านวน 5 ซอง 1.2 ครควรศกษาชดการเรยนรทกสวนอยางละเอยด เพอจดเตรยมการสอน ตามขนตอนทก าหนดไว

1.3 กอนท าการสอน ครควรตรวจดกลองหรอซองของชดการเรยนรอกครง วาอยในสภาพทเรยบรอย สมบรณ พรอมทจะใชงานไดหรอไม เพอแกไข ขอบกพรองไดทนทวงท

1.4 กอนด าเนนการจดกจกรรม ครตองเตรยมอปกรณในกรณทมการทดลอง ตามบตรกจกรรมของศนยนน ๆ ใหครบถวน และจดวางไวประจ าศนยแตละศนย

1.5 ครตองใหนกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน และแบงกลมนกเรยน แลวจงเรม เขาสขนน าเขาสบทเรยน

1.6 ครตองศกษาแผนการจดการเรยนรอยางละเอยด และจดกจกรรมตามขนตอน ในแผนการจดการเรยนร

1.7 ขณะทนกเรยนปฏบตกจกรรม ครควรเดนสงเกตพฤตกรรมการท างานอยาง ใกลชด หากนกเรยนมปญหาเกดขน ครจะไดชวยอยางทนท

1.8 ขณะนกเรยนปฏบตกจกรรม ครประเมนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ตามแบบประเมนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร บนทกและแปลผลตาม รายละเอยด

1.9 เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมเสรจในเวลาทก าหนดแลว ครและนกเรยนรวมกน อภปรายในหวขอตาง ๆ

1.10 ครสรปสาระส าคญอกครง แลวจงใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน 1.11 ครบนทกคะแนนการทดสอบกอนเรยน ระหวางเรยน และการทดสอบหลงเรยน เพอส าหรบใชเปนขอมลตอไป

Page 2: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

2

2. บทบาทของคร

2.1 ครเปนผน าเขาสบทเรยนและรวมกบนกเรยนเพอสรปบทเรยน 2.2 ครแบงนกเรยนออกเปนกลม 2.3 ครควรชแจงใหนกเรยนปฏบตกจกรรมใหเสรจทนเวลาทก าหนดไว 2.4 ขณะทนกเรยนท ากจกรรม ครควรสงเกตพฤตกรรมนกเรยนอยางใกลชด

แตไมควรพดหรอสงเสยงดง หากนกเรยนมปญหาควรใหความชวยเหลอ โดยพดหรออธบายเบา ๆ

2.5 หลงการท ากจกรรม ครควรย าใหนกเรยนเกบอปกรณทกชนดเขาทใหเรยบรอย และครบถวน

3. บทบาทของนกเรยน

สงทครควรชแจงนกเรยนทราบกอนจดกจกรรมการเรยนการสอน ดงน 3.1 กอนเรมเรยนจะตองท าการทดสอบกอนเรยน ซงเปนการทดสอบเพอวดความร

พนฐาน ไมเกยวของกบการตดสนผลการเรยน 3.2 นกเรยนแตละกลมตองเลอกผน ากลม 1 คน เพอท าหนาทประสานงาน

ภายในกลม 3.3 อานบตรกจกรรม ปฏบตตามบตรกจกรรม ตอบค าถามทายบตรกจกรรม

หรอแบบฝกหดทายกจกรรม อยางเครงครดในทกขนตอน 3.4 นกเรยนตองตงใจปฏบตกจกรรมดวยความตงใจ และระหวางปฏบตกจกรรม

ถาหากพบวาอปกรณชนใดช ารด เสยหาย ตองแจงใหครทราบทนท 3.5 นกเรยนตองปฏบตกจกรรมใหเสรจทนเวลาทก าหนด 3.6 เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลว นกเรยนตองรวมอภปรายและสรปกบคร 3.7 นกเรยนตองท าแบบทดสอบหลงเรยน เพอวดความกาวหนาในการเรยนร

และปรบปรงแกไขในสวนทบกพรอง

Page 3: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

3

4. การจดชนเรยน

จดชนเรยนแบบแบงกลมกจกรรม โดยคละความสามารถนกเรยน จดวสดอปกรณ ในการท ากจกรรมกลมละ 1 ชด ลกษณะการจดชนเรยนใหมสภาพพรอมทจะใช งานทนท โดยการจดเรยนตามแผนผง 5. แผนผงการจดชนเรยนและการเปลยนศนย

ศนยกจกรรมท 1 ศนยกจกรรมท 2

ศนยกจกรรมท 3 ศนยกจกรรมท 4

ชนวางชดการเรยนรและอปกรณ

ศนยกจกรรมส ารอง

โตะคร

กระดานด า

Page 4: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

4

แผนการจดการเรยนชดการเรยนรท 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เรอง การจ าแนกสารรอบตว เวลา 3 ชวโมง ในวนท เดอน สงหาคม พ.ศ 2558 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว 3. 1 เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและ

แรงยดเหนยวระหวางอนภาค มกระบวนการสบเสาะ หาความรและ จตวทยาศาสตรสอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน

ตวชวด ว 3.1 ม.1/1 ทดลองและจ าแนกสารเปนกลม โดยใชเนอสารหรอขนาดอนภาคเปนเกณฑ และอธบายสมบตของสารในแตละกลม

ว 3.1 ม.1/2 อธบายสมบตและการเปลยนสถานะของสาร โดยใชแบบจ าลองการจดเรยง อนภาคของสาร ว 8.1 ม.1-3/1, ม.1-3/2, ม.1-3/3, ม.1-3/4, ม.1-3/5, ม.1-3/9

สาระส าคญ สาร หมายถง สงทมตวตน มมวลหรอน าหนก ตองการทอยและสามารถสมผสได เชน ดน น า อากาศ พช สตว ทกสงทกอยางอยรอบ ๆ ตวเรา จดเปนสารทงสน สารแตละชนดมสมบตแตกตางกน สามารถเปลยนแปลงสถานะได และถอวาเปนลกษณะเฉพาะของสารแตละชนด ดงนนการจ าแนกสารสามารถจ าแนกไดโดยใชสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของสาร ซงการจ าแนกโดยใชสมบตทางกายภาพ สามารถใชเนอสาร ขนาดอนภาค และสถานะของสารเปนเกณฑได จดประสงคการเรยนร 1. อธบายความหมายของสมบตของสารได (K) 2. บอกความหมายและความแตกตางของสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมพรอมทง ยกตวอยางประกอบได (K) 3. จ าแนกสารเปนกลมตามลกษณะของเนอสารและขนาดของอนภาค (P) 4. เปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสารและลกษณะการเปลยนรปรางของสาร

ในสถานะของแขง ของเหลว และแกสได (P) 5. มความสนใจใฝรหรออยากรอยากเหน (A) 6. ท างานรวมกบผอนอยางสรางสรรค (A) 7. สอสารและน าความรเรองการจ าแนกสารไปใชในชวตประจ าวนได (P) สมรรถนะส าคญของผเรยน

1. ความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการคด

Page 5: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

5

3. ความสามารถในการใชทกษะชวต คณลกษณะอนพงประสงค

1. มวนย 2. ใฝเรยนร 3. มงมนในการท างาน

สาระการเรยนร

1. การจ าแนกสารรอบตว 2. การเปลยนแปลงของสาร 3. ทดลองและอธบายปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงของสารได

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร

1. ครแจงจดประสงคการเรยนร 2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน เรอง การจ าแนกสารรอบตว จ านวน 10 ขอ ( 15 นาท ) 3. ครบนทกคะแนนการทดสอบกอนเรยน เพอตรวจเกบไวเปนขอมลเปรยบเทยบ หาความกาวหนา กบแบบทดสอบหลงเรยนของนกเรยนแตละคน ขนสรางความสนใจ ( 5 นาท ) 4. นกเรยนสงเกตสงทอยรอบ ๆ ตวนกเรยน ทงในหองเรยนและนอกหองเรยน แลวชวยกนตอบวามอะไรบาง ครบนทกค าตอบนกเรยนไวบนกระดานด า แลวครตงค าถามนกเรยน ดงน - นกเรยนทราบหรอไมวา สงตาง ๆ ทนกเรยนยกตวอยางมานน เรยกวาอะไร (สสารหรอสาร) - อากาศรอบ ๆ ตวเราเปนสสารหรอไม (เปน) - นกเรยนทราบหรอไมวา สารแตละชนดมสมบตของสารเหมอนหรอตางกนอยางไร (สารแตละชนดมสมบตของสารตางกน เพราะการทสารมความสามารถในการเปลยนแปลงสถานะ ไดแตกตางกน ถอวาเปนลกษณะเฉพาะของสารแตละชนด) - ถาใหนกเรยนจ าแนกสารตาง ๆ ทยกตวอยางมา นกเรยนจะใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนกสารเหลานน จ าแนกไดกกลม อะไรบาง (จ าแนกโดยยดสถานะเปนเกณฑ จ าแนกได 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส ถาใชเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนกสาร จ าแนก 2 ประเภท คอ สารเนอเดยวและสารเนอผสม) 5. ครน าภาพสารหลาย ๆ ชนด มาใหนกเรยนด แลวใหนกเรยนชวยกนคดวา จะสามารถใช เกณฑอะไรในการจ าแนกสารเหลานไดบาง 6. ครสมนกเรยน 2 - 3 คน ออกมาจ าแนกสารโดยใชเกณฑทก าหนดเองหนาชนเรยน ครและเพอนคนอนชวยตรวจสอบความถกตอง ขนส ารวจและคนพบ ( 105 นาท )

7. นกเรยนแบงกลมออกเปน 4 กลม กลมละ 4 – 5 คน โดยคละความสามารถระหวางนกเรยนเกง ปานกลาง ออน โดยคละชายหญงและคละความสามารถ เกง ปานกลาง และออน หลงจากนน แตละกลมตงชอกลม เลอกประธาน และเลขานการกลม เมอเลอกเสรจแลวจงสงตวแทนกลมมาจบสลากเลอกหมายเลขกลม คอ 1, 2, 3, 4 และ 5 วากลมใดจะไดเขาไปศกษาศนยการเรยนรใดเปนศนยแรก

Page 6: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

6

8. นกเรยนแตละกลมศกษา เรอง การจ าแนกสารรอบตว จากชดการเรยนร ศนยละ 20 นาท โดยฟงสญญาณจากครในการเปลยนศนยแตละครง โดยแตละกลมปฏบตกจกรรมตามศนย ดงน

ศนยกจกรรมท 1 ความหมายของสสารและสาร ศนยกจกรรมท 2 สมบตของสาร ศนยกจกรรมท 3 การเปลยนของสาร ศนยกจกรรมท 4 การจ าแนกสารตามสถานนะ ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง (แบบจ าลองอนภาคของสาร ขนาดอนภาคของสาร)

9. ประธานรบซองเอกสารชดการเรยนร แลวปฏบตกจกรรมตามล าดบตอไปน 9.1 ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง ตวแทนในกลมอานบตรค าสง 9.2 ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหาจนเขาใจ

9.3 สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 9.4 ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม ตอบค าถามทายกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน

9.5 ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง 10.6 สมาชกทกคนชวยกนรวบรวมบตรค าสง บตรเนอหา และบตรกจกรรม ใสในซอง และจดเกบอปกรณทกอยางใหเรยบรอยกอนยายไปเรยนในศนยการเรยนรตอไป 10. ถานกเรยนกลมใดปฏบตกจกรรมเสรจกอน ใหเขาศกษาศนยส ารอง จนกวาจะมศนยใดวาง จงออกจากศนยส ารองและเขาปฏบตกจกรรมตอไปจนครบทง 5 ศนย ขนอธบาย และลงขอสรป ( 20 นาท ) 11. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอธบายและสรปความรเกยวกบการจ าแนกสารตามทนกเรยนเขาใจ 12. นกเรยนและครรวมกนอภปรายถงผลการศกษาอกครง และรวมกนอภปรายตามประเดนตอไปน 12.1 จากการศกษาและปฏบตกจกรรมจากชดการเรยนร นกเรยนสามารถจ าแนกประเภทของสารเปนกประเภท และใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนก (จ าแนกโดยยดสถานะเปนเกณฑ จ าแนก ได 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส ถาใชเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนกสาร จ าแนก 2 ประเภท คอ สารเนอเดยวและสารเนอผสม) 12.2 จากการปฏบตกจกรรมสารใดชนดใดจดเปนของแขง ของเหลว และแกส (สารทมสถานะเปนของแขง ไดแก ยางลบ น าแขง ซเมนต แกว สารทมสถานนะเปนของเหลว ไดแก น านม น ามนเบนซน น ามนพช น ามนมะพราว แอลกอฮอลจดไฟ สารทมสถานะเปนแกส ไดแก ออกซเจน คารบอนไดออกไซด อากาศ) 12.3 นกเรยนจะสรปผลการจากปฏบตกรรมนไดวาอยางไร (การจ าแนกสาร สามารถ จ าแนกไดดงน จ าแนกโดยสถานะเปนเกณฑ จ าแนกได 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส ถาจ าแนกโดยใชเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนกสาร จ าแนก 2 ประเภท คอ สารเนอเดยวและ สารเนอผสม) 13. นกเรยนและครรวมกนสรปจากการศกษาชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว ไดวา การใชเกณฑในการจดกลมสารรอบตว อาจใชสถานะ กลน ส ลกษณะเนอสารเปนเกณฑในการจดกลมสาร เชน

Page 7: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

7

13.1 ใชสถานะ สารทเปนของแขง ไดแก ขาวสก ดน กระดาษ น าตาลทราย สารทเปนของเหลว ไดแก แกงจด นมสด น าอดลม น าโคลน น าเกลอ น าเชอม น าแปงสก น ากลน

13.2 ใชลกษณะเนอสาร สารทมลกษณะเปนเนอเดยวกนตลอด ไดแก ขาวสก นมสด กระดาษ

น าตาลทราย น าอดลม น าเชอม น าแปงสก สารทไมเปนเนอเดยวกนตลอด ไดแก แกงจด ดน น าโคลน 13.3 สารอาจเกดการเปลยนแปลงได 2 แบบ คอ การเปลยนแปลงทางกายภาพ และ การเปลยนแปลงทางเคม ในการเปลยนแปลงทางกายภาพของสาร สมบตทางเคมของสารนน ๆ จะคงเดม ไมมการเปลยนแปลงใด ๆ ในการเปลยนแปลงทางเคม องคประกอบทางเคมของสารไดเปลยนแปลงไปดวย ซงการเปลยนแปลงดงกลาวมกมความสมพนธกบพลงงาน อณหภม ขนขยายความร ( 10 นาท ) 14. ครน าภาพการจดเรยงโมเลกลของสารแตละประเภทมาใหนกเรยนด พรอมกบอธบายเกยวกบการจดเรยงอนภาคของสารเมอไดรบความรอนใหนกเรยนฟง

15. นกเรยนท ากจกรรมเกยวกบวฏจกรของน า เพอขยายความเขาใจเกยวกบการเปลยนสถานะของน าและการจดเรยงอนภาคของสาร ดงน เมอนกเรยนไดยนค าวา “น าแขง” นกเรยนแตละกลมแสดงทาทางแทนการจดเรยงอนภาคของของแขง โดยแตละกลมกอดคอกนเปนวงกลมใหแนนแลวเคลอนทไปดานใดดานหนง เมอไดยนค าวา “น า” นกเรยนแสดงทาทางแทนการจดเรยงอนภาคของของเหลว โดยนกเรยนแตละกลมจบมอกนเปนวงกลมแลวเคลอนทไปดานใดดานหนง และเมอไดยนค าวา “ไอน า” นกเรยนแสดงทาทางแทนการจดเรยงอนภาคของแกส โดยนกเรยนแตกลมปลอยมอกนแลวตางคนตางเคลอนท 16. ครอธบายเพมเตมวาสารตาง ๆ ประกอบดวยอนภาคทมขนาดเลกมาก มาจดเรยงตวกนในลกษณะตาง ๆ ท าใหสารเหลานนปรากฏอยในสถานะของแขง ของเหลว และแกส ซงสารเหลานสามารถเปลยนแปลงได เชน น าแขง มสถานะเปนของแขง เมอทงไวสกครจะเปลยนสถานะกลายเปนของเหลวได หรอเหลกเมอท าปฏกรยากบออกซเจนจะเกดปฏกรยาท าใหเหลกเกดสนมได เปนตน

ขนประเมน ( 25 นาท ) 17. นกเรยนแตละคนพจารณาวาจากหวขอทเรยนมาและการปฏบตกจกรรม มจดใดบางทยง

ไมเขาใจหรอยงมขอสงสย ถามครชวยอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจ 18. นกเรยนสามารถแสดงใหเหนจากทเรยนโดยใชชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

เมอท ากจกรรมตาง ๆ เสรจแลว ดงประเดนตอไปนได 18.1 นกเรยนสามารถบอกความหมายของสารและสมบตของสารได 18.2 นกเรยนสามารถบอกการเปลยนแปลงของสารได 18.3 นกเรยนสามารถใชสถานะและลกษณะเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนกประเภท

ของสารไดด 19. นกเรยนและครรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนทไดรบจากการปฏบตกจกรรม

และการน าความรทไดไปใชประโยชน 20. นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน เรอง การจ าแนกสารรอบตว จ านวน 10 ขอ จากนนครตรวจกระดาษค าตอบ และแจงคะแนนใหนกเรยนทราบ

Page 8: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

8

สอการเรยนร 1. บตรภาพ 2. ชดการเรยนร เรอง สารและสมบตของสาร ชดท 1 การจ าแนกสารรอบตว 3. วสดอปกรณตามบตรกจกรรม เกณฑการวดผลและประเมนผล

1. สงทตองการวด 1.1 สงเกตความรวมมอในการท ากจกรรม 1.2 สงเกตทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

1.3 สงเกตพฤตกรรมดานสมรรถนะส าคญของผเรยน 1.4 สงเกตคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 1.5 การปฏบตกจกรรม ตอบค าถามจากบตรกจกรรม และแบบทดสอบหลงเรยน

2. เครองมอวด 2.1 แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม 2.2 แบบประเมนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

2.3 แบบประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยน 2.4 แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 2.5 แบบทดสอบกอนเรยน และหลงเรยนจากชดการเรยนร เรอง สารและสมบตของสาร ชดท 1 การจ าแนกสารรอบตว 2.6 บตรกจกรรม เรอง สารและสมบตของสาร ชดท 1 การจ าแนกสารรอบตว

3. เกณฑการประเมนผล 3.1 พฤตกรรมการท างานกลมตองนกเรยนตองผานเกณฑระดบดขนไป 3.2 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรนกเรยนตองผานเกณฑระดบดขนไป 3.3 พฤตกรรมดานสมรรถนะส าคญของผเรยนตองผานเกณฑระดบดขนไป 3.4 คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนตองผานเกณฑระดบดขนไป 3.5 แบบทดสอบหลงเรยนนกเรยนตองผานเกณฑการประเมนรอยละ 80 3.6 แบบฝกหดทายกจกรรมนกเรยนตองผานเกณฑการประเมนรอยละ 80

Page 9: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

9

ความเหนของผบรหารสถานศกษา ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................... .................................................... ............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ............................................. .......................................................................................................................................................................... (นายสนนท สมหมาย)

ผอ านวยการโรงเรยนบานแพรกกลาง

Page 10: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

10

บนทกผลหลงการจดการเรยนร แผนการจดการเรยนรชดการเรยนรท 1 การจ าแนกสาร

ผลการจดการเรยนร ............................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................. ............................................. .................................................................................................................................. ........................................ .......................................................................................... ................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................. ................................................................................................................................. ......................................... ......................................................................................... ................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................. ปญหาและอปสรรค / วธแกไข ............................................................................................................................. ............................................. ................................................................................................................................................................. ......... ............................................................................................................................. .............................................

………………………..……………. ผสอน (วาทรอยตรภกด ศรทอง)

Page 11: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

11

ค าชแจง 1. แบบทดสอบมจ านวน 10 ขอ 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดแลวท าเครองหมาย × ตรงกบตวอกษร ก, ข, ค หรอ ง ลงในกระดาษค าตอบ

1. สงทอยรอบตวเราทมน าหนก ตองการทอยและสมผสได นกเรยนคดวาหมายถงสงใด ก. สสาร ข. ธาต ค. สารประกอบ ง. สาร 2. เราสามารถบอกชนดของสารโดยใชลกษณะในขอใด

ก. สารประกอบ ข. สมบตทางเคม ค. องคประกอบของสาร ง. สมบตของสาร 3. การเปลยนแปลงในตวเลอกใดเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพของสาร ก. การเผาไหมของเชอเพลง ข. ตะปเหลกเปนสนม ค. การเปลยนแปลงของสของน าแปงเมอทดสอบดวยไอโอดน ง. การระเหยของน าเมอน าเดอด 4. ในการจดสารออกเปนหมวดหม เมอจด น าเชอม อากาศ นาก ไวในกลมเดยวกน ผจดใชสงใดเปนเกณฑในการจ าแนก ก. การน าไฟฟา ข. องคประกอบ ค. เนอสาร ง. สถานะ

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง การจ าแนกสารรอบตว

Page 12: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

12

5. เกณฑทใชในการจ าแนกสารเนอเดยวและสารเนอผสมคออะไร ก. สมบตของสาร ข. น าหนกของสาร ค. อณหภมของสาร ง. ลกษณะของเนอสาร 6. ถาใชสถานะของสารเปนเกณฑ สารในตวเลอกใดเปนสารประเภทเดยวกน ก. น าตาล น าสม น ากลน ข. ดนน ามน น าโคลน น าแปง ค. อากาศ ฟวส ก ามะถน ง. ถาน ทองเหลอง เพชร 7. สารในตวเลอกใดตอไปน เปนสารเนอผสมทงหมด ก. น าตาลทราย ขาวสาร น ากลน ข. ย าวนเสน น าสลด น าแขงใส ค. ขาวผด น าอดลม ลอดชองน ากะท ง. น าหวาน นมสด แกงจดวนเสน 8. ตวเลอกใดไมใชคณสมบตของสารเนอเดยว ก. อาจมสารเพยงชนดเดยวหรอหลายชนดประกอบกนกได ข. มองดวยตาเปลาเหนเนอสารกลมกลนกน ไมแยกเปนสวน ๆ ค. สารทเปนสวนประกอบมเพยงสถานะ คอ ของแขงและของเหลว

ง. แบงไดเปน 2 ชนด คอ สารบรสทธ กบ สารละลาย 9. ตวเลอกใดเปนการเปลยนแปลงทางเคมของสาร ก. การเผากระดาษ ข. การเดอดของน า ค. การละลายน าของสารจนส ง. การทบดนน ามน 10. นกเรยนคนหนง สงเกตพบวากลวยบวชชมองเหนไมเปนเนอเดยว เปนการใช สมบตใดเปนเกณฑในการจ าแนกสาร ก. สถานะของสาร ข. ลกษณะเนอสาร ค. รสชาตของสาร ง. ชนดของสาร

Page 13: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

13

ศนยกจกรรมท 1

เรอง ความหมายของสสารและสาร

Page 14: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

14

บตรค าสง ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 1 เรอง ความหมายของสสารและสาร

ค าสง อานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตใหครบทกขนตอน ดงน 1. ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง แลวใหตวแทนในกลมอานบตรค าสง 2. ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหา จนเขาใจ 3. สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 4. ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน 5. ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง

เมอประกอบกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวขอใหทกคนชวยกนเกบอปกรณ ทกอยางเขาทใหเรยบรอย หามหยบชนใดชนหนงไปดวย ยกเวน บตรกจกรรมของนกเรยนตองน าไปดวย แลวยายเขาไปศกษาศนยทวางอย หรอถายงไมม ศนยวาง ใหเขาไปศกษาศนยกจกรรมท 5 (ศนยส ารอง)

Page 15: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

15

บตรเนอหา ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 1 เรอง ความหมายของสสารและสาร

ในชวตประจ าวน เราตองเกยวของกบสารตาง ๆ ทอยรอบตวเรา สารตางๆ เหลานนมลกษณะทปรากฏใหเหนแตกตางกนไปตามสมบตเฉพาะตวของสารแตละชนด เชน ส สถานะ เนอสาร กลน รส ตางกน แตสารตางชนดกนกอาจมสมบต บางประการทคลายคลงกนกได เชน สารทมสถานะเปนของเหลว อาจเปนน า แอลกอฮอล อเทอร น ามน เปนตน สมบตของสารอาจเปลยนแปลงได เชน การสกของผลไม ใบไมเปลยนจากสเขยวเปนสน าตาล การบดของอาหาร การเปลยนสถานะของสาร เปนตน

ความหมายของสสารและสาร สสาร (Matter) หมายถง สงทมมวล มตวตน ตองการทอยและสมผสได

ทงสงมชวตและสงทไมมชวต เชน มนษย พช สตว รถยนต โตะ เกาอ อากาศ เปนตน สสารทกชนดจะประกอบไปดวยสาร ซงสสารบางชนดอาจประกอบดวย

สารเพยง 1 ชนด แตบางชนดอาจประกอบดวยสารมากกวา 1 ชนดกได เชน อากาศประกอบดวยแกสไนโตรเจน แกสออกซเจน แกสอารกอน แกสคารบอนไดออกไซด และแกสอน ๆ เปนตน

Page 16: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

16

ทมา : ยพา วรยศ และคณะ. หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. หนา 62.

ทมา : ยพา วรยศ และคณะ. หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. หนา 62.

สาร (Substance) หมายถง สสารทศกษาคนควาจนทราบสมบตและองคประกอบทแนนอน ดงนนสารจงเปนสสารทเฉพาะเจาะจง ซงทกสงทกอยางทอยรอบ ๆ ตวเรา จดเปนสารทงสน สารแตละชนดมสมบตแตกตางกน สามารถเปลยนแปลงสถานะได และถอวาเปนลกษณะเฉพาะของสารแตละชนด ดงนนจงมการใชเกณฑการพจารณาและอธบายสมบตของสารมาจดจ าแนกสาร และมการทดสอบสมบตของสารในการพสจนวาสารนนเปนสารชนดใด

สารมสถานะตาง ๆ ไดแก 1. สถานะของแขง เชน เกลอแกง น าตาลทราย ถาน ดน หน แปง

เหลก เปนตน

ภาพสารสถานะของแขง ภาพสารสถานะของเหลว

2. สถานะของเหลว เชน น าเชอม น าหวาน น า น าอดลม น ามน เปนตน

3. สถานะแกส เชน อากาศ กาซออกซเจน กาซคารบอนไดออกไซด เปนตน

ภาพสารสถานะแกส

Page 17: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

17

สารแตละชนดมสมบตแตกตางกน เชน ส กลน รส รปราง น าหนก ความแขง แมเหลกดดไดไมได การระเหยเปนไอ การจดกลมสาร จดไดโดยยดเกณฑตาง ๆ เชน ยดสถานะเปนเกณฑ ไดแกของแขง ของเหลว แกส ถาใชเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนกสาร จะจดสารไดเปน 2 ประเภท คอ สารเนอเดยวและสารเนอผสม

Page 18: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

18

ค าชแจง ใหนกเรยนจ าแนกชนดของสารตอไปน โดยท าเครองหมาย ในชองวาง ใหสอดคลองกบสมบตของสารนน

สาร ของแขง ของเหลว แกส ออกซเจน น าแขง ซเมนต แกว น านม น ามนเบนซน น ามนพช ยางลบ คารบอนไดออกไซด อากาศ น ามนมะพราว แอลกอฮอลจดไฟ

บตรกจกรรม ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 1 เรอง ความหมายของสสารและสาร

Page 19: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

19

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง ความหมายของสาร 1. สาร หมายถงสงใด …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. สารใดในรายชอตอไปนจดเปนของแขง แปงมน แปงเดก แปงสาล น าตาลทราย น าเชอม พรกปน น าหวาน เกลอแกง ผงซกฟอก …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. การจดกลมสารโดยยดสถานะเปนเกณฑ สามารถแบงสารออกไดกประเภท อะไรบาง …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. การจ าแนกสารเปนสารเนอเดยวและสารเนอผสม เปนการจ าแนกสาร โดยใชเกณฑอะไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. เพราะเหตใดจงจดวาอากาศเปนสาร …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

Page 20: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

20

ค าชแจง ใหนกเรยนจ าแนกชนดของสารตอไปน โดยท าเครองหมาย ในชองวาง ใหสอดคลองกบสมบตของสารนน

สาร ของแขง ของเหลว แกส ออกซเจน น าแขง ซเมนต แกว น านม น ามนเบนซน น ามนพช ยางลบ คารบอนไดออกไซด อากาศ น ามนมะพราว แอลกอฮอลจดไฟ

บตรเฉลย ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 1 เรอง ความหมายของสสารและสาร

Page 21: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

21

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง ความหมายของสาร 1. สาร หมายถงสงใด สสารทศกษาคนควาจนทราบสมบตและองคประกอบทแนนอน ดงนน สารจงเปน สสารทเฉพาะเจาะจง ซงทกสงทกอยางทอยรอบ ๆ ตวเรา จดเปนสารทงสน 2. สารใดในรายชอตอไปนจดเปนของแขง แปงมน แปงเดก แปงสาล น าตาลทราย น าเชอม พรกปน น าหวาน เกลอแกง ผงซกฟอก แปงมน แปงเดก แปงสาล น าตาลทราย พรกปน เกลอแกง ผงซกฟอก 3. การจดกลมสารโดยยดสถานะเปนเกณฑ สามารถแบงสารออกไดกประเภท อะไรบาง แบงได 3 ประเภท ไดแก ของแขง ของเหลว และแกส 4. การจ าแนกสารเปนสารเนอเดยวและสารเนอผสม เปนการจ าแนกสาร โดยใชเกณฑอะไร ใชเนอสารเปนเกณฑ 5. เพราะเหตใดจงจดวาอากาศเปนสาร เพราะมน าหนก ตองการทอยและสมผสได

Page 22: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

22

ศนยกจกรรมท 2

เรอง สมบตของสาร

Page 23: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

23

บตรค าสง ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 2 เรอง สมบตของสาร

ค าสง อานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตใหครบทกขนตอน ดงน 1. ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง แลวใหตวแทนในกลมอานบตรค าสง 2. ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหา จนเขาใจ 3. สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 4. ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน 5. ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง

เมอประกอบกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวขอใหทกคนชวยกนเกบอปกรณ ทกอยางเขาทใหเรยบรอย หามหยบชนใดชนหนงไปดวย ยกเวน บตรกจกรรมของนกเรยนตองน าไปดวย แลวยายเขาไปศกษาศนยทวางอย หรอถายงไมม ศนยวาง ใหเขาไปศกษาศนยกจกรรมท 5 (ศนยส ารอง)

Page 24: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

24

บตรเนอหา ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 2 เรอง สมบตของสาร

สาร (Substance) หมายถง สสารทศกษาคนควาจนทราบสมบตและองคประกอบทแนนอน ดงนนสารจงเปนสสารทเฉพาะเจาะจง ซงทกสงทกอยางทอยรอบ ๆ ตวเรา จดเปนสารทงสน ซงสารแตละชนดมสมบตแตกตางกน สมบตของสาร สมบตของสาร หมายถง ลกษณะเฉพาะของสารชนดนน ๆ ซงสามารถ บงบอกวาสารนนคออะไร เพราะสารแตละชนดมสมบตไมเหมอนกน การทสารมสมบตตางกน และมความสามารถในการเปลยนแปลงสถานะไดแตกตางกนน ถอวาเปนลกษณะเฉพาะของสารแตละชนด ซงสมบตของสารสามารถแบงได 2 ประเภท ไดแก

1. สมบตทางกายภาพของสาร เปนสมบตเฉพาะตวของสารแตละชนด ซงสามารถสงเกตไดงายจากภายนอก ไดแก ส กลน รส ความละลาย ความแขงลกษณะผลก สถานะ การน าความรอน การน าไฟฟา จดเดอด จดหลอมเหลวและความหนาแนน เปนตน

Page 25: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

25

โมเลกลของของแขง โมเลกลของของเหลว โมเลกลของแกส

ทมา : ยพา วรยศ และคณะ. หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. หนา 56.

ภาพการเกดสนทเหลก ภาพการเผาไหม แหลงทมา : www.tmn-international2003.net แหลงทมา : www.talk.mthai.com [25 มกราคม 2556] [2 มถนายน 2555]

2. สมบตทางเคมของสาร เปนสมบตของสารทเกยวของกบองคประกอบภายในของสารทแสดงออกมาใหเหน เมอมการเปลยนแปลงทางเคมหรอการเกดปฏกรยาเคม โดยจะมสารใหมเกดขน มการเปลยนแปลงองคประกอบภายในและมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงสมบตทางกายภาพของสารดวย ซงสารใหมทเกดขนจะมสมบตแตกตางไปจากสารเดม เชน การเกดสนมเหลก การเผาไหมของเชอเพลง การสงเคราะหดวยแสง เปนตน

ภาพลกษณะโมเลกลของสารแตละประเภท

สมบตของสาร เปนสงทสามารถน ามาใชในชวตประจ าวนได เชน สมบตความเปนกรด–เบส ของสาร ท าใหทราบวธปองกน แกไขปฏกรยาของกรด–เบส กบสารตาง ๆ เพอใชกรด–เบส ในชวตประจ าวนอยางถกตองและปลอดภย สมบตของสาร ใชในการจ าแนกสารเปนหมวดหมตามเกณฑสมบตของสารเพอใหงายตอการศกษาและจดจ า ซงเกณฑทน ามาใชในการจ าแนกกคอสมบต ของสาร เชน สถานะ การน าไฟฟา การน าความรอน จดเดอด จดหลอมเหลว ความเปนกรด–เบส การละลาย เปนตน โดยทเกณฑทใชในการจ าแนกสาร อยางงาย ๆ คอการใชลกษณะของเนอสาร

Page 26: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

26

ตวอยางสมบตบางประการของสารทอณหภม 25 องศาเซลเซยส ความดน 1 บรรยากาศ

สาร

สมบตของสาร

สถานะ ส

การละลายในน า

ความเปน กรด – เบส

ของสารละลาย โซเดยมคลอดไรด แมกนเซยมคลอไรด แคลเซยมไฮดรอกไซด อะลมเนยมซลไฟด ก ามะถน ทองแดง เอทานอล แอซโตน น ามนพช คารบอนไดออกไซด คลอรน ไฮโดรเจน

ของแขง ของแขง ของแขง ของแขง ของแขง ของแขง ของเหลว ของเหลว ของเหลว

แกส แกส แกส

ขาว ขาว ขาว

เหลอง เหลอง แดงสม ไมมส ไมมส ไมมส ไมมส

เขยวออน ไมมส

ละลาย ละลาย

ละลายไดเลกนอย ละลาย

ไมละลาย ไมละลาย ละลาย ละลาย

ไมละลาย ละลายไดเลกนอย ละลายไดเลกนอย

ไมละลาย

กลาง กลาง เบส กรด

- -

กลาง กลาง

- กรด กรด

-

จากตารางสรปไดวา 1. ในการศกษาสมบตของสาร สมบตบางประการสงเกตไดจากลกษณะ

ภายนอก เชน ส สถานะ กลนและเนอสาร แตสมบตบางประการตองท าการทดลองจงจะสงเกตได เชน ความเปนกรด–เบส ความสามารถในการละลาย จดหลอมเหลว จดเดอด ความสามารถในการน าไฟฟา เปนตน

2. สารแตละชนดมสมบต เฉพาะตวทแตกตางจากสารอน เ ชน NaCl (โซเดยมคลอไรด) กบ MgCl2 (แมกนเซยมคลอไรด) มสมบตหลายประการ ทเหมอนกน แตมสมบตเฉพาะตวทแตกตางกน คอ NaCl มจดหลอมเหลว 801 องศาเซลเซยส แต MgCl2 มจดหลอมเหลว 714 องศาเซลเซยส เปนตน

Page 27: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

27

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษารายละเอยด เรอง สมบตของสาร จากบตรเนอหา แลวเขยนอธบายรายละเอยดของกรณตวอยางตอไปนวาเปนสมบตทางเคม หรอทางกายภาพ อยางไร

บตรกจกรรม ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 2 เรอง สมบตของสาร

1. น ากระดาษมาหอของ เมอใชแลวจงน าไปเผา ……………………………………………………………………………………………………………..

2. ตกน าแขงใสแกวแลวเตมน าเปลา ……………………………………………………………………………………………………………..

3. น าเทยนไขมาถกทซบเสอเพอใหรดขน - ลงสะดวก ……………………………………………………………………………………………………………..

4. น าลกเหมนใสในตเสอผาเพอไลแมลงสาบ ……………………………………………………………………………………………………………..

5. น าน าตาลทรายผสมกบพรกกบเกลอ ……………………………………………………………………………………………………………..

Page 28: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

28

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง สมบตของสาร

1. สมบตใดของสารทเรยกวาสมบตทางกายภาพ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. สมบตทางเคมของสารเกดขนเมอใด …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. ยกตวอยางเกณฑทน ามาใชในการจ าแนกสารมา 3 เกณฑ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. การศกษาสมบตของสารมประโยชนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. เพราะเหตใดการศกษาสมบตทางกายภาพของสารจงตองศกษา ณ อณหภมปกต …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

6. ผสมแปงมน แปงขาวเหนยวเพอท าขนมหวาน ……………………………………………………………………………………………………………..

7. จดไมขดไฟ ……………………………………………………………………………………………………………..

Page 29: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

29

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษารายละเอยด เรอง สมบตของสาร จากบตรเนอหา แลวเขยนอธบายรายละเอยดของกรณตวอยางตอไปนวาเปนสมบตทางเคม หรอทางกายภาพ อยางไร

บตรเฉลย ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 2 เรอง สมบตของสาร

1. น ากระดาษมาหอของ เมอใชแลวจงน าไปเผา น ากระดาษมาหอของเปนสมบตทางกายภาพ เมอใชแลวจงน าไปเปาเปนสมบตทางเคม

2. ตกน าแขงใสแกวแลวเตมน าเปลา เปนสมบตทางกายภาพ

3. น าเทยนไขมาถกทซบเสอเพอใหรดขน-ลงสะดวก เปนสมบตทางกายภาพ

4. น าลกเหมนใสในตเสอผาเพอไลแมลงสาบ เปนสมบตทางกายภาพ และสมบตทางเคม

Page 30: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

30

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง สมบตของสาร

1. สมบตใดของสารทเรยกวาสมบตทางกายภาพ สถานะ ส กลน ความแขง การละลาย การน าไฟฟา การน าความรอน จดเดอด จดหลอมเหลว

2. สมบตทางเคมของสารเกดขนเมอใด เกดจากการท าปฏกรยาเคม

3. ยกตวอยางเกณฑทน ามาใชในการจ าแนกสารมา 3 เกณฑ สถานะ การน าไฟฟา การน าความรอน จดเดอด จดหลอมเหลว การละลาย ความเปนกรด – เบส เปนตน

4. การศกษาสมบตของสารมประโยชนอยางไร ท าใหสามารถจ าแนกสารทมอยมากมายใหเปนหมวดหม สามารถใชสารนน ๆ ในชวตประจ าวนอยางปลอดภย เปนตน

5. เพราะเหตใดการศกษาสมบตทางกายภาพของสารจงตองศกษา ณ อณหภมปกต เพราะสมบตของสารอาจเปลยนแปลงไปเมออณหภมเพมขน

5. น าน าตาลทรายผสมกบพรกกบเกลอ เปนสมบตทางกายภาพ

6. ผสมแปงมน แปงขาวเหนยวเพอท าขนมหวาน เปนสมบตทางกายภาพ

7. จดไมขดไฟ เปนสมบตทางกายภาพ

แบบฝกหดทายกจกรรม

Page 31: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

31

ศนยกจกรรมท 3

เรอง การเปลยนแปลงของสาร

Page 32: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

32

บตรค าสง ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 3 เรอง การเปลยนแปลงของสาร

ค าสง อานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตใหครบทกขนตอน ดงน 1. ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง แลวใหตวแทนในกลมอานบตรค าสง 2. ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหา จนเขาใจ 3. สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 4. ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน 5. ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง

เมอประกอบกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวขอใหทกคนชวยกนเกบอปกรณ ทกอยางเขาทใหเรยบรอย หามหยบชนใดชนหนงไปดวย ยกเวน บตรกจกรรมของนกเรยนตองน าไปดวย แลวยายเขาไปศกษาศนยทวางอย หรอถายงไมม ศนยวาง ใหเขาไปศกษาศนยกจกรรมท 5 (ศนยส ารอง)

Page 33: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

33

บตรเนอหา ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 3 เรอง การเปลยนแปลงของสาร

สารตาง ๆ ประกอบดวยอนภาคทมขนาดเลกมากมาจดเรยงตวกนในลกษณะตาง ๆ ท าใหสารเหลานนปรากฏอยในสถานะของแขง ของเหลว และแกส ซงสารเหลานสามารถเปลยนแปลงได เชน น าในสถานะของแขง คอ น าแขงมโมเลกลทมแรงยดเหนยวกน เรยงตวกนเปนระเบยบ ท าใหน าแขงมรปรางทแนนอน เมอใหความรอนแกน าแขง โมเลกลของมพลงมากขนจนกระทงมากกวาแรงยดเหนยวระหวางโมเลกล น าแขงจงเปลยนสถานะเปนของเหลว อณหภมทน าเปลยนสถานะจากของแขงเปนของเหลว เรยกวา จดหลอมเหลว ซงเปนคาคงทของสารนน

น าเมออยในสถานะของเหลว โมเลกลสามารถเคลอนทไปมาระหวางโมเลกลได น าจงเปนของเหลวทมรปรางเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ แตเมอใหความรอนแกน าจนถงอณหภมหนงน าจะเปลยนสถานจากของเหลวเปนแกส เรยกอณหภมนวาจดเดอด โมเลกลของไอน าในสถานะแกส มโมเลกลอยหางกน การจดเรยงอนภาคแตกตางไปจากน า และฟงกระจาย มรปรางและปรมาตรเทากบภาชนะทบรรจ

Page 34: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

34

.

สารสามารถทจะเปลยนแปลงไปไดตามทางกายภาพ และทางเคม ในการเปลยนแปลงกายภาพของสาร สมบตทางเคมของสารนน ๆ จะคงเดม ไมมการเปลยนแปลงใด ๆ เชน การละลายของน า และการฉกกระดาษหรอผา เปนตวอยางของการเปลยนแปลงทางกายภาพ ในแตละตวอยาง สารแตละชนดยงคงเปนสารเดม ผากยงคงเปนผา แมรปรางของผาหรอน าแขงจะเปลยนแปลงไปจากเดม แตองคประกอบทางเคมไมไดเปลยนแปลงไปดวย ในการเปลยนแปลงทางเคมองคประกอบทางเคมของสารไดเปลยนแปลงไปดวย เชน การเผาไมขดไฟ การสงเคราะหดวยแสงของพช การเกด สนมเหลก ลวนแตเปนการเปลยนแปลงทางเคมทงสน เพราะในแตละกรณองคประกอบทางเคมไดเปลยนไป ในการเปลยนแปลงทางเคมพนธะตาง ๆ ทยดโมเลกลของสาร ถกท าลาย และอะตอมของสารไดรวมกนใหมเปนโมเลกลทแตกตางออกไป

การเปลยนแปลงทางกายภาพ เปนการเปลยนแปลงทสารสามารถเปลยนสถานะ ขนาด รปราง แตยงคงด ารงไวซงสมบตเดมอย การเปลยนแปลงทางเคม เปนการเปลยนแปลงทมสารชนดใหมเกดขน อาจม ความรอนและแสงเกดขน หรอเกดการเปลยนแปลงของสสน หรอ มแกสออกมา

ภาพการเปลยนแปลงของสารทางเคม แหลงทมา : www.mblog.manager.co.th [9 เมษายน 2556]

การหลอมเหลวของน าแขง

ภาพการเปลยนแปลงของสารทางกายภาพ แหลงทมา : www.vichakarn.triamudom.ac.th [12 มถนายน 2557]

การเผาไหมของถาน

Page 35: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

35

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษารายละเอยด เรอง การเปลยนของสารจากบตรเนอหา จากนนศกษาสถานการณตวอยางการเปลยนแปลงของสาร แลวระบ วาเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพหรอทางเคม โดยท าเครองหมาย ในตารางบนทกผลใหตรงกบการเปลยนแปลงของสารตวอยาง

บตรกจกรรม ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 3 เรอง การเปลยนแปลงของสาร

สถานการณตวอยาง 1. สงเกตการละลายของกอนน าแขงในถวยพลาสตก 2 – 3 นาท น าแขงจะ

เรมละลาย 2. สงเกตฝอยเหลกแลวใชทคบ คบฝอยเหลก จมลงไปในถวยทใสน าสมสายช

จากนนน าฝอยเหลกกอนนนไปวางบนกระดาษทชช สงเกตฝอยเหลกเปนเวลา 2 – 3 นาท สงเกตฝอยเหลก ฝอยเหลกจะเปลยนสน าตาลแดงลกษณะคลายสนม

3. ใสผงฟลงในถวยพลาสตก 1 ชอน เตมน าสมสายชลงไปในกลองฟลม แลวเทน าสมสายชลงไปในถวยทมผงฟอย สารผสมเกดฟองสงประมาณ 2 – 3 เซนตเมตร 4. ตดแอปเปลเปนซกเลก ๆ ดวยมด 1 ชน แลวใสลงไปในถวยพลาสตก สงเกตผลเปนเวลา 2 – 3 นาท ดานขางบางสวนของชนแอปเปลจะเปลยนเปน สน าตาลออน 5. ปกเทยนไขบนกอนดนเหนยวหรอดนน ามน ทวางไวบนแผนอะลมเนยม ทใชหออาหาร จดเทยนแลวสงเกตผล 2 – 3 นาท ดบเทยน

Page 36: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

36

ค าถามทายกจกรรม

1. สารจากสถานการณตวอยางทมการเปลยนแปลงทางกายภาพไดแกอะไรบาง …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. สารจากสถานการณตวอยางทมการเปลยนแปลงทางเคมไดแกอะไรบาง …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. นกเรยนสรปผลจากสถานการณตวอยางไดอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

สถานการณตวอยาง การสงเกต

การเปลยนแปลง

เปลยนแปลง ทางกายภาพ

เปลยนแปลง ทางเคม

เปลยนแปลงทางกายภาพและเคม

1. การละลายของ กอนน าแขง

2. ฝอยเหลกในน าสมสายช 3. ผงฟและน าสมสายช 4. ชนแอปเปล 5. การจดเทยนไข

ตารางบนทกผล

Page 37: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

37

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง การเปลยนแปลง ของสาร

1. อณหภมทท าใหน าแขงเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวาอะไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. มโมเลกลอยหางกน และฟงกระจาย มรปรางและปรมาตรเทากบภาชนะทบรรจ เปนสารทมสถานะอะไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. การเปลยนแปลงทางกายภาพกบการเปลยนแปลงทางเคมตางกนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. นกเรยนจะสงเกตเบองตนไดอยางไรวาเกดการเปลยนแปลงทางเคม …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. นกเรยนคดวาสงใดท าใหสารเปลยนสถานะ …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

Page 38: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

38

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษารายละเอยด เรอง การเปลยนของสารจากบตรเนอหา จากนนศกษาสถานการณตวอยางการเปลยนแปลงของสาร แลวระบ วาเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพหรอทางเคม โดยท าเครองหมาย ในตารางบนทกผลใหตรงกบการเปลยนแปลงของสารตวอยาง

บตรเฉลย ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 3 เรอง การเปลยนแปลงของสาร

สถานการณตวอยาง 1. สงเกตการละลายของกอนน าแขงในถวยพลาสตก 2–3 นาท น าแขงจะเรม

ละลาย 2. สงเกตฝอยเหลกแลวใชทคบ คบฝอยเหลก จมลงไปในถวยทใสน าสมสายช

จากนนน าฝอยเหลกกอนนนไปวางบนกระดาษทชช สงเกตฝอยเหลกเปนเวลา 2–3 นาท สงเกตฝอยเหลก ฝอยเหลกจะเปลยนสน าตาลแดงลกษณะคลายสนม

3. ใสผงฟลงในถวยพลาสตก 1 ชอน เตมน าสมสายชลงไปในกลองฟลม แลวเทน าสมสายชลงไปในถวยทมผงฟอย สารผสมเกดฟองสงประมาณ 2–3 เซนตเมตร 4. ตดแอปเปลเปนซกเลก ๆ ดวยมด 1 ชน แลวใสลงไปในถวยพลาสตก สงเกตผลเปนเวลา 2–3 นาท ดานขางบางสวนของชนแอปเปลจะเปลยนเปน สน าตาลออน 5. ปกเทยนไขบนกอนดนเหนยวหรอดนน ามน ทวางไวบนแผนอะลมเนยม ทใชหออาหาร จดเทยนแลวสงเกตผล 2–3 นาท ดบเทยน

Page 39: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

39

ค าถามทายกจกรรม

1. สารจากสถานการณตวอยางทมการเปลยนแปลงทางกายภาพไดแกอะไรบาง การละลายของกอนน าแขง 2. สารจากสถานการณตวอยางทมการเปลยนแปลงทางเคมไดแกอะไรบาง ฝอยเหลกในน าสมสายช ผงฟและน าสมสายช ชนแอปเปล การจดเทยนไข 3. นกเรยนสรปผลจากสถานการณตวอยางไดอยางไร การเปลยนแปลงของสถานการณตวอยางเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพ และการเปลยนแปลงทางเคม

สถานการณตวอยาง การสงเกต

การเปลยนแปลง

เปลยนแปลง ทางกายภาพ

เปลยนแปลง ทางเคม

เปลยนแปลงทางกายภาพและเคม

1. การละลายของ กอนน าแขง

2. ฝอยเหลกในน าสมสายช 3. ผงฟและน าสมสายช 4. ชนแอปเปล 5. การจดเทยนไข

ตารางบนทกผล

Page 40: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

40

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง การเปลยนแปลง ของสาร

1. อณหภมทท าใหน าแขงเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวาอะไร จดหลอมเหลว

2. มโมเลกลอยหางกน และฟงกระจาย มรปรางและปรมาตรเทากบภาชนะทบรรจ เปนสารทมสถานะอะไร สถานะแกส

3. การเปลยนแปลงทางกายภาพกบการเปลยนแปลงทางเคมตางกนอยางไร การเปลยนแปลงทางกายภาพเปนการเปลยนแปลงสถานะ รปราง แตไมเกดสารใหม การเปลยนแปลงทางเคม เปนการเปลยนแปลงทเกดสารใหมขนมา

4. นกเรยนจะสงเกตเบองตนไดอยางไรวาเกดการเปลยนแปลงทางเคม การเกดปฏกรยาเคมอาจเกดความรอนขน เยนลง เกดฟองแกส การเปลยนส เปนตน

5. นกเรยนคดวาสงใดท าใหสารเปลยนสถานะ พลงงานความรอน

Page 41: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

41

ศนยกจกรรมท 4

เรอง การจ าแนกสารตามสถานะของสาร

Page 42: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

42

บตรค าสง ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 4 เรอง การจ าแนกสารตามสถานะของสาร

ค าสง อานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตใหครบทกขนตอน ดงน 1. ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง แลวใหตวแทนในกลมอานบตรค าสง 2. ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหา จนเขาใจ 3. สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 4. ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน 5. ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง

เมอประกอบกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวขอใหทกคนชวยกนเกบอปกรณ ทกอยางเขาทใหเรยบรอย หามหยบชนใดชนหนงไปดวย ยกเวนบตรกจกรรม ของนกเรยน ตองน าไปดวย แลวยายเขาไปศกษาศนยทวางอย หรอถายงไมม ศนยวาง ใหเขาไปศกษาศนยกจกรรมท 5 (ศนยส ารอง)

Page 43: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

43

บตรเนอหา ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 4 เรอง การจ าแนกสารตามสถานะของสาร

การจ าแนกสารโดยใชเนอสารเปนเกณฑ เนอสาร จดเปนสมบตทางกายภาพของสาร ทสามารถมองเหนไดดวย ตาเปลา สามารถใชประสาทสมผสในการจ าแนกและยงเปนวธทนยมใชกนมากเพราะบอกรายละเอยดของสารไดมากกวาใชเกณฑอน โดยจะสามารถจ าแนกออกไดดงน

1. สารทมสถานะเปนของแขง หมายถง สารทมรปรางและปรมาตรคงท โมเลกลของสารจะอยชดกน และอดกนแนน เพราะมแรงยดเหนยวโมเลกลมากทสด ตวอยางเชน หน เหลก ทองแดง ก ามะถน ดางทบทม เปนตน

ภาพสารทอยในสถานะของแขง ทมา : www.promma.ac.th [7 พฤษภาคม 2556]

Page 44: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

44

.

3. สารทมสถานะเปนแกส หมายถง สารทมรปรางและปรมาตรไมคงท ฟงกระจายเตมภาชนะทบรรจ โมเลกลของแกสจะอยหางกนมากกวาของแขงและของเหลว และเคลอนทไดอยางอสระ นอกจากนแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอย ท าใหเกดชองวางระหวางโมเลกลมากกวาของแขงและของเหลว

ภาพสารทอยในสถานะของเหลว ทมา : www.myfirstbrain.com [23 มนาคม 2556]

2. สารทมสถานะเปนของเหลว หมายถง สารทมรปรางไมคงท เปลยนแปลง ไปตามภาชนะทบรรจ สามารถไหลได แตปรมาตรคงท แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอยกวาของแขง เนองจากโมเลกลของสารจะอยหางกน และมชองวางมากกวาของแขง เชน น า น าสมสายช เปนตน

ภาพสารทอยในสถานะของแกส ทมา : www.gggcomputer.com [12 มถนายน 2557]

น าเมออยในแกว น าเมออยในโหลแกว

Page 45: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

45

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาขอมลจากภาพทก าหนดให แลวตอบค าถามลงในชองวาง

บตรกจกรรม ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 4 เรอง การจ าแนกสารตามสถานะของสาร

1. นกเรยนคดวาอนภาคของสารใดจะเคลอนทไดมากทสด …………………………………………………………………………………………………………………… 2. สารใดจะเปลยนรปรางไปไดหลายแบบ …………………………………………………………………………………………………………………… 3. อนภาคของสารใด เมอวางบนพนราบจะยงคงรปเดมไมแบนราบไปตามพน …………………………………………………………………………………………………………………… 4. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ก มา 5 ขอ …………………………………………………………………………………………………………………… 5. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ข มา 5 ขอ …………………………………………………………………………………………………………………… 6. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ค มา 5 ขอ ……………………………………………………………………………………………………………………

สาร ก สาร ข สาร ค

Page 46: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

46

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง การจ าแนกสาร ตามสถานะของสาร

1. สมบตของสารทเปนของแขงคออะไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 2. การทน าแขงเปลยนสถานะเปนน า สงใดบางทเปลยนไป …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 3. สมบตของแกสเปนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 4. การจ าแนกสารออกเปน 3 สถานะ ยดสงใดเปนเกณฑ …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… 5. ลกษณะของโมเลกลของสารทเปนของเหลวเปนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

Page 47: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

47

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาขอมลจากภาพทก าหนดให แลวตอบค าถามลงในชองวาง

บตรเฉลย ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 4 เรอง การจ าแนกสารตามสถานะของสาร

1. นกเรยนคดวาอนภาคของสารใดจะเคลอนทไดมากทสด สาร ก 2. สารใดจะเปลยนรปรางไปไดหลายแบบ สาร ข สาร ค 3. อนภาคของสารใด เมอวางบนพนราบจะยงคงรปเดมไมแบนราบไปตามพน สาร ก 4. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ก มา 5 ขอ ไม เหลก อะลมเนยม สงกะส กอนหน เปนตน 5. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ข มา 5 ขอ น าหวาน น าคลอง สบเหลว น าสมสายช น าเปลา เปนตน 6. ใหนกเรยนยกตวอยางสารทมการเรยงตวแบบสาร ค มา 5 ขอ กาซออกซเจน กาซคารบอนไดออกไซด กาซไนโดรเจน กาซไนโตรเจน ไอน าในอากาศ เปนตน

สาร ก สาร ข สาร ค

Page 48: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

48

แบบฝกหดทายกจกรรม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามจากทไดศกษาบตรเนอหา เรอง การจ าแนกสาร ตามสถานะของสาร

1. สมบตของสารทเปนของแขงคออะไร สารทมรปรางและปรมาตรคงท

2. การทน าแขงเปลยนสถานะเปนน า สงใดบางทเปลยนไป สถานะ

3. สมบตของแกสเปนอยางไร มรปรางและปรมาตรไมคงท ฟงกระจายเตมภาชนะทบรรจ โมเลกลของแกส จะอยหางกน

4. การจ าแนกสารออกเปน 3 สถานะ ยดสงใดเปนเกณฑ ยดเนอสารเปนเกณฑ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส

5. ลกษณะของโมเลกลของสารทเปนของเหลวเปนอยางไร สมบตเฉพาะตวของสารซงสามารถสงเกตไดงายจากภายนอก เชน เปนของแขง ของเหลว แกส ส เปนตน

Page 49: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

49

ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง

เรอง แบบจ าลองอนภาคสาร ขนาดอนภาคของสาร

Page 50: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

50

บตรค าสง ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง เรอง แบบจ าลองอนภาคของสาร ขนาดอนภาคของสาร

ค าสง อานบตรค าสงใหเขาใจ แลวปฏบตใหครบทกขนตอน ดงน 1. ประธานน าบตรค าสงออกจากซอง แลวใหตวแทนในกลมอานบตรค าสง 2. ประธานแจกบตรเนอหาใหแกสมาชกทกคนอานและศกษาบตรเนอหา จนเขาใจ 3. สมาชกทกคนรวมกนอภปรายเพอท าความเขาใจในเนอหา แลวรวมกนสรปความรโดยเลขานการกลมท าหนาทบนทกลงในแบบบนทกกจกรรมกลม 4. ประธานแจกบตรกจกรรมใหกบสมาชกทกคนลงมอปฏบตกจกรรม และบนทกขอมลใหถกตองครบถวน 5. ประธานรบบตรเฉลยจากคร อานบตรเฉลย ทกคนตรวจค าตอบทถกตอง

เมอประกอบกจกรรมเสรจเรยบรอยแลวขอใหทกคนชวยกนเกบอปกรณ ทกอยางเขาทใหเรยบรอย หามหยบชนใดชนหนงไปดวย ยกเวน บตรกจกรรมของนกเรยนตองน าไปดวย แลวยายเขาไปศกษาศนยทวางอย

Page 51: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

51

บตรเนอหา ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง เรอง แบบจ าลองอนภาคของสาร ขนาดอนภาคของสาร

1. ของแขง หมายถง สารทมรปรางไมเปลยนแปลงและมรปทรงเฉพาะตว เนองจากอนภาคของของแขงจดเรยงตวชดกนและอดแนนเปนระเบยบ ไมมการเคลอนทแตมการสนไดอยางเบา ๆ หรอเคลอนไหวไดนอยมาก ไมสามารถทะลผานได และไมสามารถบบอดใหมขนาดเลกลงได เชน ไม เหลก ทองค า หน ทราย คอนกรต พลาสตก กระดาษ แกว เปนตน

นกเรยนรวา ไม เปนของแขง น า เปนของเหลว และ อากาศ เปนแกส นกวทยาศาสตรเรยก ของแขง ของเหลว และแกส วาเปนสถานะ ของสาร ซงมทงหมด 3 สถานะคอ

2. ของเหลว หมายถง สารทมลกษณะไหลได มรปรางตามภาชนะทบรรจเนองจากอนภาคในของเหลวอยห างกนมากกวาของแขง อนภาคไมไดยดตดกน จงสามารถเคลอนทไดในระยะใกล ๆ และมแรงดงดดซงกนและกน มปรมาตรคงท และสามารถทะลผานได เชน น า เอทานอล น ามนพช น ามนเบนซน เปนตน

Page 52: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

52

.

สารตาง ๆ สามารถเปลยนสถานะหนงไปอกสถานะหนงได ทงนขนอยกบอณหภมและความดนของสาร ความแตกตางระหวางสถานะขนอยกบอนภาค ของสารนนวาจะสามารถเคลอนทหรอยดตดกนไดมากนอยเพยงใด

ตารางแสดงความแตกตางของสารในสถานะตาง ๆ

ของแขง ของเหลว แกส 1. ไมเปลยนแปลงรปราง 2. อยกบท 3. ทะลผานไดยาก 4. บบ อดใหเลกลงไมได

1. มรปรางตามภาชนะ 2. ไหลได 3. ทะลผานได 4. บบ อดใหเลกลงไดยาก

1. มรปรางกระจายเตม ภาชนะทบรรจ 2. ฟงกระจายไดอยาง รวดเรว 3. ทะลผานได 4. บบ อดใหเลกลงไดงาย

3. แกส หมายถง สารทมลกษณะฟงกระจายเตมภาชนะทบรรจ เนองจากอนภาคในแกสอยห า งกนมาก มพล งง านส ง ในการเคล อน ทอย า งรวดเร ว ไปในทกทศทางและตลอดเวลา จงมแรงดงดดระหวางอนภาคนอยมาก สามารถทะลผานไดงาย และบบอดใหเลกลงไดงาย เชน อากาศ แกสคารบอนไดออกไซด แกสออกซเจน แกสหงตม เปนตน

Page 53: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

53

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาขอมลและปฏบตกจกรรมและบนทกผลการปฏบตกจกรรม ลงในตารางบนทกผลการทดลอง

บตรกจกรรม ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง เรอง แบบจ าลองอนภาคของสาร ขนาดอนภาคของสาร

วสดอปกรณ 1. ถาดสเหลยมขนาดเทากน จ านวน 3 ถาด 2. ลกปดขนาดเทากน จ านวน 10 ลก วธทดลอง 1. ใสลกปดลงในถาด แลวเทใหลกปดไปอยทมมถาด สงเกตลกษณะของลกปดเปรยบเทยบกบอนภาคของของแขง 2. ตะแคงถาดใหเอยงเลกนอยแลวเขยาถาดเบา ๆ สงเกตลกษณะของลกปด เปรยบเทยบกบอนภาคของของเหลว

3. วางถาดในแนวราบ เขยาใหแรงและเรวขน ระวงอยาใหลกปดกระเดน ออกนอกถาด สงเกตลกษณะของลกปด เปรยบเทยบกบอนภาคของแกส

Page 54: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

54

ตารางบนทกผลการทดลอง

ลกษณะของอนภาคของของแขง ของเหลว และแกส เปรยบเทยบไดกบลกปด ในรปแบบใด และมลกษณะอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

การทดลอง ลกษณะการเคลอนทของลกปดทสงเกตได ระยะหางระหวางลกปด การเคลอนทของลกปด

1. เมอลกปดไปรวมกน ทมมถาด

2. เมอเอยงถาดเลกนอย เขยาเบา ๆ

3. เมอเขยาถาดเรว ๆ และแรง ๆ

ค าถามทายกจกรรม

Page 55: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

55

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาขอมลและปฏบตกจกรรมและบนทกผลการปฏบตกจกรรม ลงในตารางบนทกผลการทดลอง

บตรเฉลย ชดการเรยนร เรอง การจ าแนกสารรอบตว

ศนยกจกรรมท 5 ศนยส ารอง เรอง แบบจ าลองอนภาคของสาร ขนาดอนภาคของสาร

วสดอปกรณ 1. ถาดสเหลยมขนาดเทากน จ านวน 3 ถาด 2. ลกปดขนาดเทากน จ านวน 10 ลก วธทดลอง 1. ใสลกปดลงในถาด แลวเทใหลกปดไปอยทมมถาด สงเกตลกษณะของลกปดเปรยบเทยบกบอนภาคของของแขง 2. ตะแคงถาดใหเอยงเลกนอยแลวเขยาถาดเบา ๆ สงเกตลกษณะของลกปด เปรยบเทยบกบอนภาคของของเหลว

4. วางถาดในแนวราบ เขยาใหแรงและเรวขน ระวงอยาใหลกปดกระเดน ออกนอกถาด สงเกตลกษณะของลกปด เปรยบเทยบกบอนภาคของแกส

Page 56: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

56

ตารางบนทกผลการทดลอง

ลกษณะของอนภาคของของแขง ของเหลว และแกส เปรยบเทยบไดกบลกปด ในรปแบบใด และมลกษณะอยางไร ของแขง เปรยบไดกบลกปดถามท 1 ลกปดแตละลกเรยงตวชดกนมากทสด ของเหลว เปรยบไดกบลกปดถาดท 2 ลกปดกระจายออกจากกนมชองวางระหวาง ลกปดแตละลกเลกนอย แกส เปรยบไดกบลกปดถาดท 3 ลกปดเรยงตวหางกนมากทสด

การทดลอง ลกษณะการเคลอนทของลกปดทสงเกตได ระยะหางระหวางลกปด การเคลอนทของลกปด

1. เมอลกปดไปรวมกน ทมมถาด

ลกปดแตละลกเรยงตว ชดกนมากทสด

เคลอนทชา

2. เมอเอยงถาดเลกนอย เขยาเบา ๆ

ลกปดกระจายออกจากกน มชองวางระหวางลกปด แตละลกเลกนอย

เคลอนทเรวขน

3. เมอเขยาถาดเรว ๆ และแรง ๆ

ลกปดเรยงตวหางกน มากทสด

เคลอนทไดเรวทสด

ค าถามทายกจกรรม

Page 57: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

57

ค าชแจง 1. แบบทดสอบมจ านวน 10 ขอ 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดแลวท าเครองหมาย × ตรงกบตวอกษร ก, ข, ค หรอ ง ลงในกระดาษค าตอบ

1. เราสามารถบอกชนดของสารโดยใชลกษณะในขอใด ก. สารประกอบ ข. สมบตทางเคม ค. องคประกอบของสาร ง. สมบตของสาร 2. ในการจดสารออกเปนหมวดหม เมอจดน าเชอม อากาศ นาก ไวในกลมเดยวกน ผจดใชสงใดเปนเกณฑในการจ าแนก ก. การน าไฟฟา ข. องคประกอบ ค. เนอสาร ง. สถานะ 3. เกณฑทใชในการจ าแนกสารเนอเดยวและสารเนอผสมคออะไร ก. สมบตของสาร ข. น าหนกของสาร ค. อณหภมของสาร ง. ลกษณะของเนอสาร

4. สงทอยรอบตวเราทมน าหนก ตองการทอยและสมผสได นกเรยนคดวาหมายถงสงใด ก. สสาร ข. ธาต ค. สารประกอบ ง. สาร

5. การเปลยนแปลงใดเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพของสาร ก. การเผาไหมของเชอเพลง ข. ตะปเหลกเปนสนม ค. การเปลยนแปลงของสของน าแปงเมอทดสอบดวยไอโอดน ง. การระเหยของน าเมอน าเดอด

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง การจ าแนกสารรอบตว

Page 58: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

58

6. ตวเลอกใดเปนการเปลยนแปลงทางเคมของสาร ก. การเผากระดาษ ข. การเดอดของน า ค. การละลายน าของสารจนส ง. การทบดนน ามน 7. ถาใชสถานะของสารเปนเกณฑ สารใดเปนสารประเภทเดยวกน ก. น าตาล น าสม น ากลน ข. ดนน ามน น าโคลน น าแปง ค. อากาศ ฟวส ก ามะถน ง. ถาน ทองเหลอง เพชร 8. นกเรยนคนหนง สงเกตพบวา กลวยบวชชมองเหนไมเปนเนอเดยว เปนการใช สมบตใดเปนเกณฑในการจ าแนกสาร ก. สถานะของสาร ข. ลกษณะเนอสาร ค. รสชาตของสาร ง. ชนดของสาร 9. ตวเลอกใดไมใชคณสมบตของสารเนอเดยว ก. อาจมสารเพยงชนดเดยวหรอหลายชนดประกอบกนกได ข. มองดวยตาเปลาเหนเนอสารกลมกลนกน ไมแยกเปนสวน ๆ ค. สารทเปนสวนประกอบมเพยงสถานะ คอ ของแขงและของเหลว

ง. แบงไดเปน 2 ชนด คอ สารบรสทธ กบ สารละลาย 10. สารในตวเลอกใดตอไปน เปนสารเนอผสมทงหมด ก. น าตาลทราย ขาวสาร น ากลน ข. ย าวนเสน น าสลด น าแขงใส ค. ขาวผด น าอดลม ลอดชองน ากะท ง. น าหวาน นมสด แกงจดวนเสน

Page 59: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

59

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

1. ก 6. ง 2. ค 7. ค 3. ง 8. ข 4. ค 9. ก 5. ก 10. ข

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

1. ค 6. ก 2. ค 7. ง 3. ก 8. ข 4. ก 9. ข 5. ง 10. ค

Page 60: คู่มือการใช้ชุดการเรียนรู้ · ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ถ้าใช้เนื้อสารเป็นเกณฑ์ในการจ

60

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551 ถนด ศรบญเรอง และคณะ. สอสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษา

ปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, ม.ป.ป. นภาภรณ ธญญา. คมอสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : แมค, 2547. บญชา แสนทว และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ, 2550. ประดบ นาคแกว และดาวลย เสรมบญสข. หนงสอเรยนเสรมมาตรฐานแมค

สาระการเรยนรวทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : แมค, 2551. พมพนธ เดชะคปต และคณะ. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ, 2555. ยพา วรยศ และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1

เลม 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, 2553. ลดดา เสยงสงข และคณะ. คมอเตรยมสอบวทยาศาสตร ม.1-2-3. กรงเทพฯ :

ไทเนรมตกจอนเตอร โปรเกรสซฟ, 2553. สมโภช สขอนนต และสามารถ พงศไพบลย. คมอเตรยมสอบ วทยาศาสตร ม.1 เลมรวม

1 - 2. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง, 2554. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร

เพอพฒนาทกษะการคดตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2553.

www.gggcomputer.com [12 มถนายน 2557] www.mblog.manager.co.th [9 เมษายน 2556] www.myfirstbrain.com [23 มนาคม 2556] www.promma.ac.th [7 พฤษภาคม 2556] www.talk.mthai.com [2 มถนายน 2555] www.tmn-international2003.net [25 มกราคม 2556] www.vichakarn.triamudom.ac.th [12 มถนายน 2557]