ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างการพึ่งตนเองแบบมีส่วนร่วม...

Vol. 2 No. 2 July - December 2013

ยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวม

ในระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ

The Strategies Enhancing the Participatory Self - reliance

at the Village Level Based on the Sufficiency Economy

Philosophy of Villages in Nongbualamphu Province

พระ กนหาชน1

วบล เปนสข2

ชาตร นาคะกล3

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาสภาพการพงตนเองและปจจยทม

ความสมพนธตอการพงตนเองในระดบหมบาน และเพอก�าหนดยทธศาสตรการเสรม

สรางการพงตนเองแบบมสวนรวมในระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ การวจยเปนแบบผสมผสาน (Mixed

Methods Research) ผลการวจยพบวา จงหวดหนองบวล�าภ มปญหาการพงตนเอง

ดานเศรษฐกจมากทสด ยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมใน

ระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวด

หนองบวล�าภ ประกอบดวย 4 ยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรการพฒนาความรในการ

1 นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชายทธศาสตรการพฒนา โครงการบณฑตศกษา

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน2 อาจารยหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชายทธศาสตรการพฒนา โครงการบณฑตศกษา

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน3 อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

4

วารสารบณฑตศกษา มนษยศาสตร สงคมศาสตร64

ปท 2 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2556

เสรมสรางเศรษฐกจชมชน ยทธศาสตรสงเสรมความมนคงในอาชพและรายได

ยทธศาสตรพฒนาระบบการเงนเพอสนบสนนการลงทนและ ยทธศาสตรสงเสรมและ

พฒนาระบบการตลาด

ค�าส�าคญ: การพงตนเอง เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจชมชน

Abstract

This research aimed at studying the state of self-reliance and factors

relating to self-reliance at the village level and setting the strategies enhancing the

participatory self-reliance at the village level based on the Philosophy of

Sufficiency Economy of villages in Nongbualamphu Province. The design of this

research was Mixed Methods Research. Problem of the villages in Nongbualamphu

Province was self-reliance on economy. According to the problem, strategies

enhancing participatory self-reliance at the village level based on the Philosophy

of Sufficiency Economy were set, including 4 strategies. The first strategy was

developing knowledge on promoting community economy. The second strategy

was promoting the security of occupation and income. The third strategy was

developing financial system to support the investment. The fourth strategy was

enhancing and improving market system.

Keywords: Self-reliance, Sufficiency economy, Community economy

บทน�า

ผลกระทบจากกระแสของโลกาภวตนทเกดจากการพฒนาดานเทคโนโลย

และการสอสาร ท�าใหคนสามารถเชอมโยงตดตอกนดวยวธการทแตกตางและ

หลากหลายวธจนเกดสงทเรยกวา โลกไรพรมแดน สงผลใหระบบทนนยมขยายตว

ยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวม 65


ไปทวโลกอยางรวดเรว กอใหเกดระบบการพงพาดานเทคโนโลยและเงนทน ธรกจ

ถกครอบง�าโดยนายทนตางชาต (Barrett and Whyte, 1982) สถานการณดงกลาว

ท�าใหประเทศไทยตองปรบกระบวนทศนในการพฒนาประเทศใหทนตอการ

เปลยนแปลง แตผลของการพฒนาประเทศทผานมายงมสภาพปญหาในดานตางๆ

ทควรไดรบการแกไขมากมาย ทงสภาพปญหาดานเทคโนโลยและการเรยนร

สภาพปญหาดานเศรษฐกจ ทเกดภาวะหนสนของประเทศ การพงพาเงนลงทนโดยตรง

จากตางประเทศ สภาพปญหาดานสงแวดลอมททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ไดรบผลกระทบเชงลบจากการขาดความสมดลของการใชประโยชนกบการอนรกษ

ฟ นฟ สภาพปญหาดานสงคมและจตใจทเกดจากการไหลบาเขามาของกระแส

วฒนธรรมตางชาตท�าใหศลธรรม คณธรรมและจรยธรรมในสงคมไทยเสอมถอย

สภาพปญหาดงกลาวเชอมโยงและมผลท�าใหเกดปญหาการพงตนเองของคนใน

ประเทศ (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2552)

จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอกไดรบผลกระทบจากสถานการณดงกลาว

รวมถงจงหวดหนองบวล�าภดวย ผลการส�ารวจสภาพปญหาการพฒนาคนตามดชนความ

กาวหนาของคน (Human Achievement Index : HAI) ป พ.ศ. 2552 พบวา จงหวด

หนองบวล�าภมผลการพฒนาอยในอนดบท 53 ของประเทศ (ส�านกงานโครงการพฒนา

แหงสหประชาชาตประจ�าประเทศไทย, 2552) นอกจากน คณภาพชวตของคนจงหวด

หนองบวล�าภยงมปญหา ไดแก ปญหาเรองรายได การเขาถงแหลงทน ปญหาดาน

สงแวดลอมและการมสวนรวมกจกรรมสาธารณะ (คณะกรรมการอ�านวยการงานพฒนา

คณภาพชวตของประชาชน (พชช), 2554) จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวา จงหวด

หนองบวล�าภยงมปญหาทเชอมโยงและมผลตอการพงตนเองทควรไดรบการแกไข

แนวทางในการพฒนาทเหมาะสมเพอแกไขสภาพปญหาดงกลาว เพอให

ประเทศและประชาชนสามารถพงตนเองได ควรน�าแนวคดในการพงตนเองตาม

ทฤษฎการพงพา (Dependency Theory) และแนวคดการพงตนเอง (Self - reliance)

เปนเปาหมายในการพฒนา โดยใหความส�าคญกบปจจยภายในประเทศมากกวา

การพงพาปจจยภายนอก ใหความส�าคญตอการสรางจตส�านกของความเปนชมชน

เปนทางเลอกใหมของการพฒนาทตงอยบนพนฐานของการมสวนรวมและการพงตนเอง



ของชมชน (ธระภทรา เอกผาชยสวสด, 2554: 61) ส�าหรบกระบวนการเพอ

การเสรมสรางการพงตนเองนน ควรน�าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปน

แนวทางการพฒนาสการเสรมสรางการพงตนเอง เนองจากปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงถกก�าหนดในรฐธรรมนญไทย พ.ศ. 2550 ใหน�าปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงมาใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศ โดยมาตรา 78 (1) ระบวารฐตอง

บรหารราชการแผนดนโดยการสงเสรมการด�าเนนการตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง และมาตรา 83 ระบใหรฐตองสงเสรมและสนบสนนใหมการด�าเนนการตาม

แนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร,

2551: 49-53) ประกอบกบแนวทางในการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 ทก�าหนดใหมการสนบสนน

กระบวนการเรยนรทกอใหเกดวฒนธรรมเกอกล ชวยเหลอซงกนและกน สรางความ

เขมแขงใหหมบานชมชนใหสามารถพงตนเองได (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2553)

จากสภาพปญหาและแนวทางการพฒนาทเหมาะสมดงกลาว ท�าใหผวจย

สนใจทจะหาแนวทางในการแกไขปญหาของจงหวดหนองบวล�าภ ดวยการก�าหนด

ยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองในระดบหมบาน เพอเปนองคความรใหมและ

เปนแนวทางในการเสรมสรางการพงตนเองในระดบหมบาน ซงจะเปนประโยชนแก

นกวชาการและหนวยงานทเกยวของเพอน�าไปประยกตใชในการพฒนาหมบานตอไป

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาสภาพการพงตนเองและปจจยท

มความสมพนธตอการพงตนเองในระดบหมบาน ของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ

2) ก�าหนดยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมในระดบหมบาน

โดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ

ในการวจย ผวจยไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของ 4 สวน ประกอบดวย สวน

ทหนง แนวคดเกยวกบการพงตนเอง ซงประกอบดวยทฤษฎการพงพา (Dependency

Theory) แนวคดการพงตนเอง (Self-reliance) และงานวจยทเกยวของ ผลการ

ศกษาพบวา องคประกอบการพงตนเอง ประกอบดวย องคประกอบดานเศรษฐกจ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงคมและจตใจ การเรยนร ส วนทสอง



หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ผลการศกษาพบวา กระบวนการพงตนเองตาม

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวยขนตอนการสรางกระบวนการ

เรยนร ขนตอนการปฏบต และขนตอนการประเมนผล สวนทสาม แนวคดเกยวกบ

ยทธศาสตรการพฒนา ผลการศกษาพบวา กระบวนการสรางยทธศาสตรการพฒนา

ควรใชรปแบบ SWOT (SWOT Model) ซงมขนตอนส�าคญ 3 ขนตอน คอ

การประเมนสภาพแวดลอมภายนอกและภายใน โดยเทคนค SWOT Analysis

ก�าหนดยทธศาสตรทางเลอกดวยเทคนค SWOT Matrix และเลอกยทธศาสตรท

เหมาะสม โดยพจารณาความเปนไปไดของการน�าไปปฏบต สวนทส แนวคดการม

สวนรวม ผลการศกษาพบวา กจกรรมในการมสวนรวม ไดแก การรวมศกษาขอมล

ตดสนในแนวทางการพฒนา การวางแผนพฒนา การปฏบตตามแผน การรบผล

ประโยชนและรวมกนตดตามประเมนผล ผลการศกษาวรรณกรรมทเกยวของน ผวจย

ใชประโยชนในการสรางกรอบแนวคดการวจยและเครองมอในการวจย

วธด�าเนนการวจย

การวจยเปนการวจยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) โดย

ด�าเนนการวจยเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะท 1 ศกษาสภาพการพงตนเองและปจจยทมความสมพนธตอการ

พงตนเองในระดบหมบานของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ เปนการวจยเชงปรมาณ

โดยผวจยศกษา ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอสรางเครองมอเปน

แบบสอบถามทผานการตรวจสอบคณภาพของเครองมอดวยการตรวจสอบความตรง

(Content Validity) โดยตรวจสอบความสอดคลองของโครงสรางและเนอหาของ

เครองมอกบวตถประสงคโดยวธ Index of Item Objective Congruence : IOC โดย

ผทรงคณวฒจ�านวน 5 ทาน คาความสอดคลอง (คา IOC) อยระหวาง 0.8-1 ซง

ถอวาขอค�าถามมความตรงเชงเนอหา ตรวจสอบความเทยง (Reliability) โดยการ

ทดลองใชเครองมอ (Tryout) ในหมบานทไมใชกลมตวอยางจ�านวน 5 หมบาน

รวม 35 ครวเรอน วเคราะหดวยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา ตามวธของครอนบาค

(Cronbach’s alpha Coefficient) เครองมอทงฉบบมคาความเชอมน 0.88 ประชากร



ไดแก หมบานในจงหวดหนองบวล�าภ จ�านวน 687 หมบาน 63,637 ครวเรอน กลม

ตวอยางไดจากการสมแบบหลายขนตอน ไดกลมตวอยาง 37 หมบาน 1,125 ครวเรอน

เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามเพอสอบถามผใหขอมลทเปนหวหนาครอบครว

หรอตวแทน โดยผชวยผวจยทเปนเจาหนาทพฒนาชมชนในจงหวดหนองบวล�าภ

สถตทใชไดแก รอยละ ความถ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและการวเคราะห

สมประสทธสหสมพนธคอนตงเจนซ (Contingency Coefficient)

ระยะท 2 ก�าหนดยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมใน

ระดบหม บานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหม บานในจงหวด

หนองบวล�าภ เปนการวจยเชงคณภาพ เนนการมสวนรวมของผมสวนเกยวของในการ

พฒนาหมบานทงในระดบหมบานและภาคราชการตางๆ โดยแบงขนตอนเปน 2 ขนตอน

คอ ขนตอนท 1 การคนขอมลหมบานแบบมสวนรวม เปนการสรางการมสวนรวม

ในระดบหมบาน โดยระดมสมองผทรงคณวฒทเปนผน�าชมชนทงผน�าทเปนทางการและ

ไมเปนทางการจ�านวน 11 คน เพอใหผทรงคณวฒไดรวมกนพจารณาผลการวเคราะห

ขอมลทไดจากการวจยระยะท 1 วาสภาพปญหาการพงตนเองดานใดทเปนประเดนท

เหมาะสมตอการเสรมสรางการพงตนเองในระดบหมบาน ขนตอนท 2 การก�าหนด

ยทธศาสตร เปนการสรางการมสวนรวมของผน�าในหมบานและภาคราชการโดยน�า

ประเดนทเหมาะสมตอการเสรมสรางการพงตนเองในระดบหมบาน ในขนตอนท 1 มา

ก�าหนดยทธศาสตรดวยวธการระดมสมองผทรงคณวฒทเปนนกวชาการของสวนราชการ

และผน�าชมชน จ�านวน 12 คน ดวยเทคนครปแบบ SWOT (SWOT Model) จ�านวน

3 ขนตอน คอ การประเมนสภาพแวดลอม ก�าหนดยทธศาสตรทางเลอก และเลอก

ยทธศาสตรทเหมาะสม วเคราะหขอมลโดยวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

สรปและอภปรายผล

สรปผลการวจย

ผลการศกษาพบวา

1. องคประกอบการพงตนเอง ประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก

องคประกอบการพงตนเองดานเศรษฐกจดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม



ดานจตใจและสงคมและดานการเรยนร ผลการส�ารวจและวเคราะหขอมล พบวา

องคประกอบการพงตนเองทมสภาพปญหาเรยงจากมสภาพปญหามากทสด

ไปหามสภาพปญหานอยทสด คอ องคประกอบการพงตนเองดานเศรษฐกจ

ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานสงคมและจตใจและดานการเรยนร

ส�าหรบปจจยทมความสมพนธตอการพงตนเองในระดบหมบาน ประกอบดวย ผน�า

ในชมชน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรโครงสรางพนฐาน ผลผลต

ของครอบครว การสรางมลคาเพมแกผลผลต กระบวนการในการพฒนาหมบาน

ผลกระทบจากภาวะเศรษฐกจ การสงเสรมเทคโนโลยสมยใหมจากหนวยงานภายนอก

และอทธพลของกระแสสงคมและวฒนธรรม

2. ผลการระดมสมองผทรงคณวฒในการคนขอมลหมบานแบบมสวนรวม

พบวา องคประกอบทเหมาะสมตอการเสรมสรางการพงตนเองคอองคประกอบดาน

เศรษฐกจ เมอน�าองคประกอบการพงตนเองดานเศรษฐกจ มาก�าหนดยทธศาสตร

ในขนตอนการก�าหนดยทธศาสตร ไดยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบ

มสวนรวมในระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบาน

ในจงหวดหนองบวล�าภ ดงน

วสยทศน

เศรษฐกจชมชนด ชมชนพงตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

พนธกจ

เสรมสรางเศรษฐกจชมชนใหพงตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เปาประสงค

1. เศรษฐกจชมชนไดรบการพฒนาดวยความรและนวตกรรมตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2. เศรษฐกจชมชนไดรบการเสรมสรางความเขมแขงดานการผลต

การลงทนและการตลาดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ยทธศาสตรท 1 การพฒนาความรในการเสรมสรางเศรษฐกจชมชน

ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง



กลยทธท 1 พฒนาความรและทกษะดานบรหารจดการการเสรมสราง

เศรษฐกจชมชน

กลยทธท 2 เสรมสรางกระบวนการพฒนาคนเพอพฒนาประสทธภาพ

ในการจดการโดยสรางแกนน�าชมชนดานการเสรมสรางเศรษฐกจชมชน

กลยทธท 3 พฒนาศนยการเรยนรในหมบาน

ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมความมนคงในอาชพและรายไดตามหลก


กลยทธท 1 พฒนาอาชพหลก

กลยทธท 2 สงเสรมการประกอบอาชพรองดวยกระบวนการกลม

ยทธศาสตรท 3 การพฒนาระบบการเงนเพอสนบสนนการลงทน ตามหลก


กลยทธท 1 เพมศกยภาพในการลงทนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

กลยทธท 2 พฒนากลไกการจดการเงนทนของสถาบนเงนทนในชมชน

กลยทธท 3 การจดสวสดการของสถาบนเงนทน

ยทธศาสตรท 4 การสงเสรมและพฒนาระบบการตลาดตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

กลยทธท 1 เสรมสรางประสทธภาพดานการตลาดตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

กลยทธท 2 พฒนากลไกและสรางเครอขายดานการตลาด

กลยทธท 3 สงเสรมการตลาดดวยระบบพาณชยอเลกทรอนกส

ยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมในระดบหมบานโดย

ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ สรปเปน

แผนทยทธศาสตร ดงน



แผนท

ยทธศ

าสตร

การเ

สรมส

รางก

ารพ

งตนเ

องแบ

บมสว

นรวม

ในระ

ดบห

มบาน

โดยย

ดหลก

ปรชญ

าของ

เศรษ

ฐกจพ

อเพ

ยง

ของห

มบาน

ในจง

หวด

หนอ

งบวล

�าภ



การอภปรายผล

จากสรปผลการวจยครงน มผลการวจยทนาสนใจทน�ามาอภปรายผล ดงน

1. ผลการศกษาสภาพปญหาการพงตนเองของหม บ านในจงหวด

หนองบวล�าภ พบวา องคประกอบการพงตนเองม 4 องคประกอบ คอ องคประกอบ

การพงตนเองดานเศรษฐกจ ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานจตใจและ

สงคมและดานการเรยนร สอดคลองกบ ประมวล เภตรา (2553) ทไดท�าการวจย

รปแบบการพฒนาขดความสามารถการพงตนเองของชมชนในจงหวดรอยเอดทพบ

วาองคประกอบในการพงตนเองประกอบดวย การพงตนเองดานจตใจ สงคม

เศรษฐกจ การเรยนร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เมอศกษาสภาพปญหา

การพงตนเอง พบวา องคประกอบการพงตนเองของจงหวดหนองบวล�าภทมปญหา

มากทสด คอ ดานเศรษฐกจ สอดคลองกบ ศร ฮามสโพธ (2546) ทไดวจยการพฒนา

ศกยภาพการพงตนเองในระดบหมบาน ทพบวาศกยภาพการพงตนเองในระดบ

หมบานของจงหวดขอนแกน ชยภม เลยและจงหวดหนองบวล�าภ มหมบานทมระดบ

การพงตนเองดานเศรษฐกจต�ากวาคาเฉลยรอยละ 55

ส�าหรบปจจยทมความสมพนธตอการพงตนเองในระดบหมบาน ประกอบดวย

ผน�าในชมชนสอดคลองกบ Barrett and Whyte (1982) ทเหนวาหากผน�าตอตาน

การพฒนาจากรฐ การพงตนเองของหม บานจะเปนไปไดยาก สวนปจจยดาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและทรพยากรโครงสรางพนฐาน สอดคลองกบ

Lacher and Nepal (2010) ทเหนวา ลกษณะภมประเทศและทรพยากรธรรมชาต เปน

ปจจยทสงเสรมใหเกดการพงตนเองทางเศรษฐกจทเกดจากการสงเสรมการทองเทยว

ปจจยดานผลผลตของครอบครวและการสรางมลคาเพมแกผลผลต สอดคลองกบ

ศร ฮามสโพธ (2546) ทเหนวาการรวมกลมและการสรางเครอขายนนจะท�าให

เศรษฐกจของครอบครวดขน ปจจยดานกระบวนการในการพฒนาหมบาน สอดคลอง

กบ Fonchingong and Fonjong (2003) ทเหนวา การมสวนรวมจะกอใหเกดความ

เปนเจาของกจกรรม เปนความรสกถงความโปรงใสในการด�าเนนกจกรรมในการ

พงตนเอง ปจจยดานการสงเสรมเทคโนโลยสมยใหมจากหนวยงานภายนอก สอดคลองกบ

ประมวล เภตรา (2553) ทเหนวารฐตองมความจรงใจทจะรวมกบชมชนในการ



สงเสรมเทคโนโลยสมยใหมเพอใหเกดการพงตนเองในหมบาน ปจจยดานอทธพล

ของกระแสสงคมและวฒนธรรม สอดคลองกบ Hague (2006) ทเหนวาผลกระทบ

จากกระแสโลกาภวตนในการปฏรปเศรษฐกจสงผลตอสงคม วฒนธรรมและภาวะ

เศรษฐกจ ท�าใหรฐตองปฏรประบบราชการเพอใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน

2. การก�าหนดยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมใน

ระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวด

หนองบวล�าภ ด�าเนนการตามขนตอนของรปแบบ SWOT (SWOT Model) 3 ขนตอน

คอ การวเคราะหปจจยภายใน – ปจจยภายนอก (SWOT Analysis) การก�าหนด

ยทธศาสตรทางเลอกโดย SWOT Matrix และการเลอกยทธศาสตรการพงตนเอง

ทเหมาะสม สอดคลองกบ พส เดชะรนทร (2551) ทไดอธบายขนตอนการวางแผน

เชงยทธศาสตรประกอบดวยการวเคราะหเชงยทธศาสตร การก�าหนดทศทางของ

องคการ การจดท�ายทธศาสตร การปฏบตตามยทธศาสตร

ในการก�าหนดยทธศาสตร ไดยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบ

มสวนรวมในระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานใน

จงหวดหนองบวล�าภ จ�านวน 4 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 ยทธศาสตรการพฒนาความรในการเสรมสรางเศรษฐกจ

ชมชน ประกอบดวยกลยทธท 1 พฒนาความรและทกษะดานบรหารจดการการเสรมสราง

เศรษฐกจชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง กลยทธท 2 เสรมสราง

กระบวนการพฒนาคนเพอพฒนาประสทธภาพในการ จดการโดยสรางแกนน�าชมชน

ดานการเสรมสรางเศรษฐกจชมชน กลยทธท 3 สรางศนยการเรยนรแบบเบดเสรจใน

หมบาน สอดคลองกบแนวทางการพฒนาเศรษฐกจในทศทางแผนพฒนาฯฉบบท 11

(ฉบบชมชน) “แผนฯ 11 สสงคมแหงความสขอยางมภมค มกน” ทไดก�าหนด

ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน (ส�านกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2553) และสอดคลองกบ

ธเนศ ศรวชยล�าพนธ (2555) ทไดศกษาการพฒนาเศรษฐกจชมชนและไดอธบาย

แนวปฏบตในการพฒนาเศรษฐกจชมชนวาตองมการสรางเวทการเรยนร ให

เกดขนกอน



ยทธศาสตรท 2 ยทธศาสตรสงเสรมความมนคงในอาชพและรายได

ประกอบดวย กลยทธท 1 พฒนาอาชพหลก กลยทธท 2 สงเสรมอาชพรองเพอเสรม

รายได สอดคลองกบ สรฤทธ จนสข (2552) ทไดวจยเรอง การศกษาตวชวดการ

พฒนาชมชนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทพบวาตวชวดดานผลผลตและรายได

ประกอบดวยมการผลต มการออมและมการลงทน และ ธเนศ ศรวชยล�าพนธ

(2555) ไดอธบายแนวปฏบตในการพฒนาเศรษฐกจชมชนวา จะตองมการสงเสรม

การรวมกลมในลกษณะตางๆ มการพฒนาเทคโนโลยการผลต

ยทธศาสตรท 3 ยทธศาสตรพฒนาระบบการเงนเพอสนบสนนการลงทน

ประกอบดวยกลยทธท 1 เพมคณภาพและประสทธภาพในการลงทนตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง กลยทธท 2 พฒนากลไกการจดการเงนทนในชมชน กลยทธ

ท 3 การจดสวสดการของสถาบนเงนทน สอดคลองกบ ณรงค เพชรประเสรฐ (2550)

ทไดอธบายปจจยแหงความส�าเรจและความลมเหลวของเศรษฐกจชมชนวา ปจจยดาน

การเงนหรอการลงทน เปนปจจยทส�าคญในการด�าเนนกจกรรมเศรษฐกจชมชน และ

สอดคลองกบ สรฤทธ จนสข (2552) ทไดวจยเรอง การศกษาตวชวดการพฒนาชมชน

ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทพบวาการสงเสรมดานเศรษฐกจตองมการออม

และมการลงทนในการประกอบอาชพ

ยทธศาสตรท 4 ยทธศาสตรสงเสรมและพฒนาระบบการตลาด ประกอบดวย

กลยทธท 1 เสรมสรางประสทธภาพดานการตลาดและการกระจายผลผลตไปส

ตลาดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง กลยทธท 2 พฒนากลไกและสราง

เครอขายดานการตลาด กลยทธท 3 สงเสรมการน�าพาณชยอเลกทรอนกสมาใชใน

ระบบการตลาด สอดคลองกบ ณรงค เพชรประเสรฐ (2550) ทไดอธบายปจจย

แหงความส�าเรจและความลมเหลวของเศรษฐกจชมชนวา ปจจยดานการตลาด

เปนปจจยทส�าคญในการด�าเนนกจกรรมเศรษฐกจชมชน และสอดคลองกบ สรฤทธ

จนสข (2552) ทไดวจยเรอง การศกษาตวชวดการพฒนาชมชนตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงและพบวาการตลาดตองด�าเนนการโดยคนหรอองคกรในชมชนและ

การผลตสนคาทมความไดเปรยบทางการตลาด



ส�าหรบยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมในระดบ

หมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ

ในภาพรวมแลว เปนการสรางการมสวนรวมทงในระดบหมบานและภาคราชการ

สอดคลองกบ ธนากร สงเขป (2555) ทไดอธบายขนตอนการมสวนรวมวา

ประกอบดวย รวมใหขอมล รวมรบทราบขอมลแลวรวมกนคดตดสนใจ เลอกหรอไม

เลอกทจะท�าอยางใดอยางหนง สอดคลองและเปนไปตามวธการขบเคลอนเศรษฐกจ

พอเพยงของ ปรชา เปยมพงศสานต (2549) ทไดอธบายกระบวนการขบเคลอน

เศรษฐกจพอเพยงวาตองครอบคลมการด�าเนนงาน ประกอบดวย การสรางความเขาใจ

ทถกตองเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง พฒนาแนวคด องคความรเกยวกบเศรษฐกจ

พอเพยงและการเชอมโยงเครอขายการพฒนาชมชนกบภาคประชาสงคม และ

สอดคลองกบ ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

(2550) ทไดอธบายการประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในระดบชมชนวา

ประกอบดวยกจกรรมการผลต การรวมกลมกนเพอท�ากจกรรมรวมกนของสมาชก

ในชมชนดวยทนทางสงคมทมอย กจกรรมสงเสรมคณธรรม จตส�านกทองถน

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะส�าหรบการพฒนา

1. การน�ายทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบมสวนรวมในระดบ

หมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานในจงหวดหนองบวล�าภ

ไปใชในระดบหมบาน ผน�าชมชนซงเปนปจจยส�าคญในการพฒนาหมบาน ควรเนน

การมสวนรวมของคนในหมบานและแสวงหาการสนบสนนจากสวนราชการ โดยเฉพาะ

องคกรปกครองสวนทองถน โดยใชแผนชมชนเปนเครองมอ เพอแสวงหาการ

สนบสนนทางวชาการและงบประมาณ

2. ในการประยกตใชยทธศาสตรการเสรมสรางการพงตนเองแบบม

สวนรวมในระดบหมบานโดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหมบานใน

จงหวดหนองบวล�าภของสวนราชการทเกยวของในการพฒนาหมบาน ควรพจารณา

และใหความส�าคญปจจยทมผลตอการพงตนเอง โดยเฉพาะ ปจจยดานผน�าในชมชน



และปจจยดานการมสวนรวมของคนในชมชน โดยเนนการพฒนาผน�าและสรางการม

สวนรวมของคนในชมชนเปนหลก ซงเปนปจจยทส�าคญทจะท�าใหหมบานเกดการ

พฒนาสการพงตนเอง

ขอเสนอแนะส�าหรบการศกษาครงตอไป

การวจยครงนเปนการวจยเพอแกไขปญหาการพงตนเองดานเศรษฐกจเพยง

ดานเดยว ควรมการศกษาวจยองคประกอบการพงตนเองดานอนๆ เพมเตม เพอ

ใหการแกไขปญหาการพงตนเองครอบคลมทกๆดาน

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณ ส�านกงานพฒนาชมชนจงหวดหนองบวล�าภ ทอนเคราะห

ใหใชสถานทในการวจยในครงน

บรรณานกรม

คณะกรรมการอ�านวยการงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชน (พชช). (2554).

รายงานคณภาพชวตของคนไทยในชนบท จากขอมลความจ�าเปนพนฐาน

(จปฐ.) ป 2554. กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ (1977).

ณรงค เพชรประเสรฐ. (2550). ธรกจชมชน: เสนทางทเปนไปได. กรงเทพฯ:

ออฟเซท ครเอชน.

ธนากร สงเขป. (2555). การพฒนาทยงยน. กรงเทพฯ: ว.พรนท (1991).

ธระภทรา เอกผาชยสวสด. (2554). ชมชนศกษา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

แอคทฟ พรนท.

ธเนศ ศรวชยล�าพนธ. (2555). การพฒนาเศรษฐกจชมชน. เชยงใหม.

ประมวล เภตรา. (2553). รปแบบการพฒนาขดความสามารถการพงตนเองของ

ชมชนในจงหวดรอยเอด. วทยานพนธ ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต

สาขาวชายทธศาสตรการพฒนาภมภาค บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏ

มหาสารคาม.



ปรชา เปยมพงศสานต. (2549). การสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง.

วารสารวชาการ มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

14(22): 131-140.

พส เดชะรนทร. (2551). ชดเครองมอการพฒนาองคกรตามแนวทางการพฒนา

คณภาพการบรหารจดการภาครฐ หมวด 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร.

กรงเทพฯ: วชน พรนท แอนด มเดย.

ศร ฮามสโพธ. (2546). การพฒนาศกยภาพการพงตนเองในระดบหมบาน.

วทยานพนธ ปรญญาศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพฒนาศาสตร บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. (2552). สการเตบโตอยางมคณภาพและ

ยงยน. ทดอารไอ. 16(67): 1-51.

สรฤทธ จนสข. (2552). การศกษาตวชวดการพฒนาชมชนตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชา

สงแวดลอมศกษา บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหาสารคาม.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2550).

การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2553). ทศทาง

แผนพฒนาฯฉบบท 11 (ฉบบชมชน) “แผนฯ 11 สสงคมแหงความ

สขอยางมภมคมกน”. กรงเทพฯ.

ส�านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประจ�าประเทศไทย. (2552). รายงาน

การพฒนาคนของประเทศไทย ป 2552: ความมนคงของมนษยใน

ปจจบนและอนาคต. กรงเทพฯ.

ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (2551). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย.

พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ส�านกประชาสมพนธ.

Barrett, R.E., & Whyte, M.K. (1982). Dependency Theory and Taiwan:

Analysis of a deviant Case. American Journal of Sociology 87(5):

1064-1089.



Fonchingong, C.C., & Fonjong, L. n. (2003). The Concept of Self-Reliance in

Community Development Initiatives in the Cameroon Grassfields.

Nordic Journal of African Studies 12(2): 196-219.

Haque, M. Shamsul. (2006). Reinvention in Public Governance in South East

Asia: Its Impacts on Economic Sovereignty and Self- reliance.

International Journal of Organizational Theory and Behavior, 9(2):

254-280.

Lacher, R.G. & Nepal, S.K. (2010). Dependency and Development in Northern

Thailand. Annals of Tourism Research, 37(4): 947-968.

ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างการพึ่งตนเองแบบมีส่วนร่วม...

Documents