1

ภาคผนวก

2

ภาคผนวก ก.

ขอมลทไดจากการสมภาษณ

207

ภาครฐ คณวระชย ภเพยงใจ ปลดจงหวดสโขทย บทบาททเกยวของกบเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ....ผมเขามาเกยวของกบโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง เพราะวาอดตผมเปนนายอาเภอสวรรคโลก ตอนแรกทผมเขาไปมสวนรวมในการพฒนาเมองบางขลงนจดเรม มาจากบทบาทหนาทของนายอาเภอ กมหนาทในการกากบดแลทองถน ควบคมการปฎบตงานของทองถน ทน พอเขาไปมสวนรวมกพบวาตาบล เมองบางขลงนเปนเมองประวตศาสตรทา งวฒนธรรมแลวกมโบราณสถาน ทสาคญนอกจากนบางขลงกเปนเมองทอยกงกลางระหวางศรสชนาลยกบเมองสโขทย ตามเสนทางถนนพระรวง ถอวาอยกงกลางเลยเพราะวาจากศรสชนาลยไปตวเมองเกาสโขทยระยะทางประมาณ 60 กโล บางขลงนกอยในระยะกงกลางพอด ประมาณ 30 กโล แลวกเปนเมองของการประชมพล หมายความถงการรวมพล สมยทเราประกาศอสรภาพความเปนชาตไทยทางพอขนบางกลางหาว เอาชนะขอมไดทศรสชนาลย แลวกไปรวมพลกบพอขนผาเมองทเมองบางขลง เมอรวมพลแลวกยกกองทพไปเอาชนะขอมสบาดโขลญลาพงทสโขทย... ระยะเวลาทเขามารวมงานกบเครอขายความรวมมอ ...ผมเรมทากตงแตมาเปนนายอาเภอ ประมาณป พ.ศ. 2550 นะ หมายความวาเขามกจกรรมอะไรเขากจะเชญนายอาเภอไปเปนประธานบาง ไปรวมงานบาง ตอนนนกสนกนะ อยางการทาแสงสเสยงมนจะมปราชญชาวบาน คอเขากจะเปนแบบครพกลกจา เขากไมไดเรยนมาทางนนะ ชออาจารยมงคล อนมา กจะมาประดษฐทารา ประดษฐเครองแตงกาย สวนบทละครกขอจากนาฎศลป มอาจารยนาฎศลปเขามาชวยทาดนตรให แตทงนทงนนมนจะเปนนอกตารา คอเรยกวานอกแนวทางของกรมศลปเขาไป คอมนยงไมไดรบการยอมรบเอางายๆ คอปกตบทราทเปนมาตราฐานของกรมศลปเนยะกจะม สโขทยจะมระบาโบราณคดสโขทย เมองศรสชนาลยกเรยกวาเทวศรสชนาลย ทนของเมองบางขลง เขากมาตงเองวา เทววารศรเมองบางขลง... กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ ความเปนมาทนาไปสการสรางความรวมมอ ...ความสนใจทมตอบางขลง ทนาสนใจตอนนนคอทางองคการบรหารสวนตาบลน เขากไดรเรมทจะพฒนาเมองบางขลงใหเปนทรจก โดยเฉพาะในเรองเกยวกบการออกวารสาร ทางอบต.นออกวารสาร

208

บอยมาก ทเขาออกวารสารไดนเพราะเขาเชญ ปราชญชาวบานบาง นกวชาการตางๆทศกษาเกยวกบประวตศาสตร วฒนธรรมเอามาพดคยกนในหลายๆกลม โดยทเหนเปนทประจกษกคอสภาวฒนธรรมจงหวด ซงม รศ. ดร.มงกร ทองสขด เปนหวแรง แลวกมปราชญอยางอาจารยประจวบ คาบญรตน ซงทานเคยเปนผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ เปนรองอธบดกรมการศาสนา ทานเปนคนสโขทย กมาพดมาคย แลวกลมนกจะเปนกลมทมพลงอยางนงคอสามารถตดตอเอาบรษทเอกชน อยางบรษท บางกอกแอรเวย ทเปนเจาของสนามบนสโขทย รวมท งคณขรรคชย บนปาน ซงมความสนใจในเรองประวตศาสตรและวฒนธรรม มาพดคยเสวนาเรองประวตศาสตรเมองบางขลง อนนเปนเรองทเขาทากอน แลวกมเครอขายของบางกอกแอรเวย จนตอนทผมมาเปนนายอาเภอ กจะมกจกรรมททากนถขน บอยๆมากเลยในแงการจดเสวนาประวตศาสตรเมองบางขลง โดยสวนแรกกจะเชญทานอาจารย ดร. ประเสรฐ ณ นคร ซงถอเปนปราชญทางประวตศาสตรทสาคญของชาตเลยกวาได หมายเลข 1 เลยทานเปนคนอานหลกศลาจารก ตอนทประชมหลกศลาจารกคนทอานหลกศลาจารกทแปลเปนความคนแรกคอ จอรจ เซเดส ชาวฝรงเศสแตการประชมหลกศลาจารก อาจารยประเสรฐจะเชยวชาญเรองน แลวกไดเชญกลมนกประวตศาสตรมาเสวนาเรองประวตศาสตรเมองบางขลง อกหวขอหนงคอการเสวนาเรองหลกสตรทองถน หลกสตรทองถน หมายความวาเชญพวกนกประวตสาสตรเชญพวกนกวชาการมาใหความรในเรองการกาหนดหลกสตรทองถน อยางพวกคร กอาจจะทาเปนผลงานทางวชาการ เปนหนงสอทองถน พวกครกสามารถเอาไปทาเปนยกระดบวทยฐานะได หนงสอมนกเกดงอกเงยขนมา แลวกความทปลดอบต. เปนคนทจบไทยคดศกษากจะมเพอนเยอะ พอทาเรองนมนกจะขยายแตกหนอ โดยทมการแตงเพลง โดยคณดวงใจ และอาจารยโชคชย นมนกมการแตงเพลง แตกลอน บทประพนธ แตงโคลง เกยวกบเมองบางขลงขนมาเยอะ หลงจากเสวนา พอตอมารนผมกมความคดวานาจะมการทาแสงสเสยงเกยวกบเมองบางขลง... การบรหารจดการเครอขาย ทกษะทภาครฐจาเปนตองใชนอกเหนอไปจากการบรหารงานทวไป ....ภาครฐสวนหนง ขบวนการทเรามองเห นถงความสาคญ เรากไปประชมทา ความเขาใจ โดยเฉพาะในหนาทนายอาเภอเรากกระตนใหความรผ นา อยางเชน กานน ผใหญบาน กระตนใหเขาเหนความสาคญ ใหเครอขาย กลม มการประชม มการซกซอม มการทาความเขาใจแลวกรายงานใหทางจงหวดทราบ รวมทงเอาเอกสารเผยแพรใหสานกงานตางๆทราบ แลวกเขาปฎทนการทองเทยวของอาเภอ ของจงหวดกถอวาเปนงานสวนหนงของราชการ ทนสวนทจะสงเสรมอกทางนงกตอนทผหลกผใหญมา อยางเชนรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม อาจารยไขศร ศรอรณ ซงทานนจรงๆเปนพระอาจารยของสมเดจพระเทพฯ คอตอนแรกทานไดมาพรอมกบคณขรรคชย บญปาน มาตรวจเยยมทเมองบางขลง โดยการประสานงานผานทางองคการบรหารสวนตาบล และทางบรษท การบนกรงเทพ กสนทกนกบคณหมอประเสรฐ ปราสาททองโอสถ ทนมาผมกมโอกาสไดนาเสนอ Present งานเกยวกบเมองบางขลงวา เราม 3

209

เมองนะ มสโขทย ศรสชนาลย และเมองบางขลง แลวบางขลงนอยตรงกลาง ขณะทศรสชนาลยและเมองสโขทยประกาศเปนมรดกโลกไปแลว แตเมองบางขลงซงถอวาเปนเมองทมความสาคญ 1 ใน 3 ตอนประกาศอสรภาพชาตไทยเนยะยงหงอยๆอย เหมอนกบวายงไมไดมการศกษาประวตศาสตร วฒนธรรมเมองบางขลงเทาทควร เพราะฉะนนกนาทจะเปนจดสนใจประกอบกบเดอนกมภาพนธ ป 2550 ถาจาไมผด สมเดจพระเทพฯ เสดจสวรรคโลกมาเปดองคกรเกษตรในอนาคต แลวผมกมโอกาสเฝารบเสดจดวยคกบผ อานวยการสานกศลปากร ทานกถามวามาสโขทยจะมาทไหนด ผ อานวยการศนยกกราบรายงานวาถาพนฝนเมองบางขลงทานยงไมเคยไดเสดจมาด กจนทานมาเสดจเอาเดอนมถนายน ตอนทผมนาเสนอใหกบทานไขศรน ทานไขศรกบอกวาจะทลเชญใหเสดจเมองบางขลง จะไปกราบบงคมทลเชญเสดจทเมองบางขลง เหมอนกบวาใครทลเชญทานกจะเสดจ... กระบวนการสรางความรวมมอ

ความรวมมอระหวางองคการหรอบคคลตางๆทเกยวของภายในเครอขายความรวมมอน ...ในสวนของชาวบานนเขาจะใหความรวมมอด เขารสกวาสวนหนงคอความไมรททาไปคอความไมร นคอลกษณะของดงเดม แตหลงจากทอบต.เขามาทามนกเขากเรมเหนความสาคญมากขน โดยเฉพาะในบรเวณตาบลเมองบางขลง ทดนสวนหนงเปนททอยในนคมสหกรณพระรวงกบทสวนหนงเปนทกรมศลปากรตองกนไว มนยงคาบเกยวกนอย เพราะฉะนนพ นทเขตอนรกษมนกเลยยงไมชดเจน ตองทาความเขาใจกนเยอะ... ปญหาและอปสรรคในการทางานทพบจากการเขารวมเปนเครอขายทสาคญ ประกอบดวย ...ปญหาสาคญทสดของเราคอความออนดอยเรองประวตศาสตรวฒนธรรม ถามวาคนสโขทยมความรความเขาใจเกยวกบประวตศาสตรวฒนธรรมเพยงใดนถอวายงออนดอย อนนถาคยกนในความรสกวาไมรหรอกทคยนะ จดดอยอยทประวตศาสตรกบภาษาไทย เขาจะมความรเกยวกบตวเองนอยมาก แลววถชวตนยงไมสอดคลองกบการทเรามมรดกโลกทสาคญ ยงไมรคาไมรความหมาย ทนในสวนททางอบต.รเรมมานกจะตรงเปา กคอตอนนเราจะรวมกนยงไง รวมกนรณรงคในการเกบของเมอกอนมการขดของโบราณ ขดอะไรตางๆเอาไปขาย เอาไปเกบไวในบาน ไมรคา ไมรความหมาย ใครมาขอซอกอาจจะขาย เมอกอนเนยะความทมนเปนเมองเกาเมองรางมานาน บางททเปนโบราณสถานเขากบกรกเขาไปทากนกนหมด ความทเขาไมรไง ไมรนไมใชเฉพาะชาวบานนะ กรมทางหลวงเองกตดถนนผากลางพระราชวง แลวคนเดยวนกตองการพนทมาทาการเพาะปลกกเลยบกรก ประจวบกบทางราชการเองกไมเขาใจดวย สวนหนงอาจจะเนองมาจากงบประมาณในเรองนมนอย แลวคนของราชการโดยเฉพาะคนกรมศลปากรเขาทางานแบบโบราณจรงนะ สงเกตดเรยกเขามาขดมาอะไร การทจะทาความเขาใจกบคนรอบ

210

ขางมนไมม อยางเชนงบประมาณของกรมศลปากร หลงจากนกรมศลปากรไมเคยสงเอกสาร สงการวจยอะไรใหทางทองถนเลย การเสวนา การสมนาทเรมโดยกรมศลปากรเกยวกบเรองนคนในตาบล คนในหมบานไมเคยไดรบรอะไรเลย ตองเขาใจวาความเปนวชาการของเขาสงมาก หมายความวาความสมพนธกบชาวบาน เปนปญหากบทองถนมากเลยวาความสมพนธกบชมชนนไมมเลย จดนถอวาเปนจดดอยมากเลย นอกจากนทสาคญอกประเดนคอความตอเนองของคนทางาน ผมบอกเลยนะถาปลดอบต.ยายยงเลย คนทจะผกและโยงประวตศาสตรไดหายากลาบาก คอนายกอบต.สนใจ เขาเอาไหนเอากน แตตวหลกจะเปนปลด แลวเมองบางขลงตองบอกวา โดยสภาพของชาวบานแทๆเนยะ เมอกอนเปนเมองนกเลง เปนเมองบานปาเมองเถอน มการฆาลางตระกล ตอนแรกคนทนากระแสเขามาคอคนทอยขางนอก อยางปลดอบต. จากความทสนใจเรองวฒนธรรม กมาเชญอาจารยมงกร ทองสขด มาคย มนกเพมๆ พอคนเรมมากขน ชาวบานกเรมเอะ!!...อะไร กเรมตนตว... การทจะเสรมสรางเครอขายความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆใหมความยงยนนน ภาครฐจาเปนตองปรบตวอยางไรบาง ...การเสรมสรางเครอขายใหยงยน ตอนนเครอขายกเรมไปไดมากนะเพยงแตวาเรานาจะเพมความพรอมของภาครฐ ศกยภาพของภาครฐเองนถาเปนโครงสรางเดยวนนาจะยงตองปรบปรงอกเยอะโดยเฉพาะโครงสรางของกรมศลปากร เกยวกบงบประมาณ เกยวกบอะไรตางๆทจะเขามาทา มนยงขาดสงทเชอมโยงกนอย และถงแมกรมศลปากร หลงจากพระเทพฯ เสดจ ทานทรงมรบสง เขากมการตงเปนคณะทางาน แตคณะทางาน ตรงนกยงไมมตวจกรทเขาไปทาความเขาใจ มเงน มอะไรเขามาทานะ แตกยงดไม Work การพฒนาน กมองวาทางองคการบรหารสวนตาบลเดนถกหรอเดนนา สวนภาครฐยงเชองชาอย แลวถาจะใหวจารณนะ ผมยงไมเคยเหนอบต. ไหนทใหความสนใจในประวตศาสตรวฒนธรรมเทากบอบต.เมองบางขลง ตงแตเปนนายอาเภอมา นคอความรสก แลวในสวนทองถนพรอม ทองทพรอม เครอขายพรอม แตภาครฐยงตวมเตยมอย อนนอาจจะเปนเหตและปจจยมาจากทางภาครฐเอง จะทาอยางไรคอการพฒนา มนตองพฒนาแบบกระบวนการมสวนรวม ในเรองนทาอยางไรใหกระบวนการมสวนรวมของประชาชนใหมากทสด แลวกรมศลปากรเวลาทาอะไร กจะรสกวาเรองของขาเองอยาแตะ พอจะมความรสกแบบนอะไรกไมได กจะมปญหาความขดแยง หรอความไมเขาใจของชาวบานบาง ในสวนของเมองบางขลงอบต.พรอมแลว ผมเหนงานแสดงแสงสเสยงมา 3-4 ปนกรมศลปากรไมเคยเขามาดเลย ทเราเหน เรากไมวาเขาใจวาทาไม กรมศลปากรจรงๆกเขามาเปนเครอขายนะ แตลาบากลาบนเหลอเกน คอมากมาสงเจาหนาท คอคดวาเขายงใหความรวมมอนอยไปหนอย สวนตวผมกคดวาความพรอมของกรมศลปากรเองไมม...

211

การวางกรอบในการดาเนนการรวมกน ...การเขามารวมมอกน สวนหนงอาจจะเกดจากความสนใจสวนตว แลวบางทความสนใจสวนตวของแตละคนกจะไมเหมอนกน สวนผมกใหภาครฐเขามาชวยเปนเครอขาย แตในการชวยตองเขาใจอยางหนงวากระบวนการเรองงบประมาณ นในดานนไมม การขอใชงบประมาณทางดานน ยงถกจากดมาก แมจะมการพดถงเรองงบประมาณ แตกยงไมมการพดคยอยางจรงจง ผมเคยมาประชมกบกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน เขาเสนอแลวแตกยงไมมความคบหนา การทจะมาตงงบประมาณใหกบทางดานประวตศาสตร ทางดานวฒนธรรมนดมนยากเยน ทเราเหนวดโบสถทเราเหน ผมคดวาโครงการของรฐเขากพยายามทจะเขามาทา อาเภอเขากเหนวาตอนนเรามโครงการวด รมเยน กเขาไปสงเสรมใหวด เปนศนยกลาง แลวกวดโบสถเดมเปนวดราง ตอนนกมพระ มเณรเขามากดเปนศนยรวมด ทนมปญหาคอความทเปนโบราณสถาน คณจะไปปลกสรางสงใหมๆ ไมได แลวจรงๆกควรจะตองมแบบมอะไร ถาเกดไปสรางอะไรจะไปทบกบโบราณสถานเดม... รปแบบ ในการบรหารจดการเครอขายความรวมมอสาหรบการทางานดานการอนรกษศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ...เครอขายทเปนความรวมมอในการทางานเรองนถามดแนนอน ผมถงบอกวาแนวทางในการพฒนาของเมองบางขลงมนตองเปนแบบขบวนการมสวนรวมตอนนกเรมเดนมาถกทางแลว แลวอกอนหนงทผมกเสนอใหคอมนตองหาในสงทเขาตองมสวนได มรายไดเพมขนจากขบวนการทองเทยว จะทาอยางไรคอตองสรางใหคงความเปนเอกลกษณมากทสด เชนการสรางอาคาร นาจะตองมการออกแบบโดยเฉพาะ เพอเปนการอนรกษแนวทางเมองเขาไว อยางสมยทานอาสา เมฆสวรรคทานมาอยสโขทย ทานเปนคนสวรรคโลก ทานกเลยบอกวาชอโรงเรยน ชอสถานทราชการนาจะมตวอกษรสโขทย หรอเวลาทาถนน เฮย...คณทาถนนสแดงๆไดไหม มอฐ ถาจะเทลาดยาง เอาเปนสฝ น สแดง ใหมนดขลง ดความเปนเมองเกา มการอนรกษรปแบบความเปนอาคาร หรออยางกรณทเรามสงคโลกกมการอนรกษสงคโลก อนรกษเครองปนดนเผา มพพธภณฑใหมนสอดคลอง… กระบวนการในการด าเนนงาน แนวทางทจะสงเสรมใหโครงการประวตศาสตรฯ นไมถกละเลยและเกดความรวมมอ ...ผมมองวาสวนหนงกคอการยกฐานะตาบลเมองบางขลง ใหอาเภอทางประวตศาสตร ทางวฒนธรรม คอถามองดวยประวตความเปนมาและความเกยวเชอมโยงมนมการเชอมโยงกบตาบลบานใหมชยมงคล ซงเปนกลมโบราณสถานเดยวกนกบอาเภอทงเสลยมกอาจจะรวมกนซก 4 ตาบล สมมตตาบล

212

บานซาน มพระพทธรปทอาราธนาจากเมองบางขลงไป ตาบลบานใหมชยมงคล ตาบลหนองกลบ อยางน มารวมกน ตอนนอาจจะเปนคนละอาเภอ แตขออาเภอศรสาโรงมาสกตาบล ขออาเภอทงเสลยงมาอกตาบลหนง ยกฐานะซก 4 ตาบล แลวกจดเชอมหลกทจะไปกระจายอกอนคอความเปนกงกลางระหวาง 2 เมอง โดยอาศยถนนพระรวงเปนหลก... นอกจากนควรจะมการสรางอนสาวรย 2 กษตรย ทเขามาปกครองไพรพลทเมองบางขลง และควรจะมการเรยนการสอนทางดานประวตศาสตรการทองเทยว รวมถงการมศนยสโขทยศกษาเพอใชเปนศนยการเรยนรเกยวกบประวตศาสตรเมองสโขทย ...ทนจดทนาจะทาคอพพธภณฑ รวมทงเรองอนสาวรยพอขนศรอนทราทตยกบพอขนผาเมอง ทเปนอนสาวรย 2 กษตรย ทเราพดคยกนวานาจะทา นอกจากนในระดบจงหวด ตอนอดตนายกทกษณมาประชมครม.สญจร ผมในฐานะศษยเกามหาวทยาลยรามคาแหง มโอกาสไดคยกบคณะกรรมการ กเสนอเขาวาสโขทยนาจะมคอตอนนศนยวทยบรการ ของมหาวทยาลยรามคาแหง กเสนอวานาจะเปนวทยาเขตของมหาวทยาลย ยกฐานะเปนมหาวทยาลย แลวม 2 คณะทควรจะตองม คอคณะทสอนทางดานประวตศาสตรและวฒนธรรมกบการทองเทยวเพอการอนรกษ ซงมตครม. ตอนนนเขากพดถงอนน ควรจะเปนมหาวทยาลยทมการสอนใน 2 เรองน แลวกอกเรองทมการพดถงกนมากคอควรจะมศนยสโขทยศกษา ทนเมอมศนยสโขทยศกษามนกจะถงเมองบางขลงดวย ทนกลายเป นวาเรากยงไมเขาใจเรองประวตศาสตรวฒนธรรมทงๆทตรงนมนมตอนเคลาทเราศกษาไดงาย เปนเมองทมทงทนทางสงคมทนทางประวตศาสตรวฒนธรรม มอยเยอะแตปรากฎวากระบวนการศกษาทางวชาการมนไมม ถามการใหความรคนในพนทนาจะทาใหเขาเขาใจมากขนและนาจะเปนสวนหนงททาใหเขาใหความรวมมอมากขน... คณฐานพงศ เจรญสรภรมย นายอาเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย ตองบอกวาเพราะประวตศาสตรถงทาใหเกดโครงการนขนมา โดยเฉพาะทบอกวาบางขลงเปนเมองประวตศาสตรรวมสมยเมองเกาสโขทย ทนคอเมองเกาสวรรคโลกซงปรากฎในศลาจารก กเลยเปนเงอนไขทวาคนในทองถน ปราชญชาวบาน ผ ร ผสนใจในเชงประวตศาสตร ตองการทจะเขามามสวนรวมในการบรหารจดการใหเปนรปธรรมใหมนดยงขนตอไป กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ ความเปนมาและเงอนไขทนาไปสความรวมมอ ...ผมยายมาเปนนายอาเภอสวรรคโลกเมอ 25 มกราคม พ.ศ. 2553 ประมาณป กวาๆทผานมา เปนการมารบราชการทสโขทยคร งแรก กอนมาผมยงไมทราบวามโครงการประวตศาสตรนะ แตพอมาถงกมา

213

ทราบวามโครงการน เพราะเราตองพบปะกบทองถนทกแหง กเลยไดมาทราบ การเขามามสวนรวม ผมเปนนายอาเภอป ป..กเปนทปรกษาของทางโครงการและทางเครอขาย เพราะปกตนายอาเภอกกากบดแลฝายทองถนดวย ซงทองถน ทนกคออบต.เมองบางขลง เรากเปนนายอาเภอกากบดแลและในโครงการนในฐานะนายอาเภอเรากเปนทปรกษา... กจกรรมทเขารวมคอการเขามามสวนเพอชวยขบเคลอนใหโครงการนมความเขมแขงมากขน โดยชวยประสานใหทกภาคสวนทเกยวของไดเขามามสวนรวมเพอใหโครงการนไดรบการยอมรบมากขน รวมทงชวยในเรองของการประชาสมพนธ ...ผมยายมาตอนเดอนมกราคม พอวนท 2 เมษายน งานแรกเลยคองานแสงสเสยงเมองบางขลง ซงในสวนของกจกรรมทอาเภอเขามารวมมอคอการถวายพระพรใหพระองคทาน ซงจากนนเรากทามาตลอด อยางงานวนอนรกษมรดกไทย ซงตรงกบวนท 2 เมษายน อนท 2. กเปนการเสวนาประวตศาสตรเมองบางขลง 3. งานบวชพระเณรสามคค 4. กจกรรมแสงสเสยงตานานเมองบางขลง แลวกมเสวนาหลกสตรของทองถนเมองบางขลง เหลานคอกจกรรมทผมไดเขามามสวนรวม อนนกเปนสงทอบต. บางขลงพยายามทจะทามาโดยตลอด แตปญหาคอตองหาคนเพอใหชวยกระจายขอมลขาวสารใหเยอะๆ เพราะแคเอกสารมนไมใชคาตอบสดทาย คาตอบสดทายมนอยทตวคน คอตองพยามยามทาใหคนมาเยอะๆ คนทชอบประวตศาสตรแลวกมาชวยพดปากตอปาก มนกจะดกวาเอกสาร เพราะเอกสารบางคนกอานบางไมอานบาง ถามวาทาดไหม คาตอบคอ...ด แตไมไดอานทกคน อนนพดถงขอเทจจรง คอสอแบบหนงอาจจะเหมาะกบคนกลมหนง อยางสอหนงสอผมกวาดเพราะเราเอาไวอางองได แตสอทดทสดผมก คดวานาจะเปนคนนะ ซงโครงการนในฐานะราชการกตองเขามามสวนรวม เพราะวาในการขบเคลอนนมนตองอาศยทกภาคสวนใชไหม ภาครฐ ภาคเอกชน ทองถน โดยเฉพาะชมชนทองถน เพราะปจจบนการขบเคลอนไมวาเรองอะไร เรากเชอมนไดวามนขบเคลอนฝายหนงฝายใดทาไมได มนตองมสวนรวมดวยกนทงหมดโดยเฉพาะจดน ถาดจากนกประวตศาสตรท เขามาดๆ กนนะกถอวาเปนประวตศาสตรของประเทศไทย แตวาในการสบคนยงไมคอยไดรบการประชาสมพนธอยางแพรหลายเทาทควร มนกควรจะตองเปนจดแรกของตรงน นาจะเปนจดขาย เพอตอไปเราจะตองกระตนจตสานก คงตองเรมตนจากคนในทองถนกอน โดยเฉพาะความภาคภมใจในถนกาเนดของตวเอง ไมมเมองบางขลงกไมมประเทศไทยในปจจบนน ทางอาเภอ ในการเขามาเปนเครอขาย สนบสนนกจะเปนในแนวเดมนแหละ การกระจายอานาจใหกลมชมชน ซงตอนน เขากดอยแลว กมาชวยทาใหเขาเขมแขงมากยงข น หาคนทเกยวของ ภาคเอกชน ภาครฐลงมาเปนคณะกรรมการใหเพมมากขน จะไดมการยอมรบกนดขน และแผนงานยทธศาตรจะตองเชอมโยงกบการประชมประชาคม คอตองขนอยกบชาวบานดวย อยางทบอกไปตอนแรกวามนตองเรมตนจากคนในหมบานกอน เพราะทกเรองตอนนแผนงานยทธศาสตรตองผานประชาคมกอน เรมจากแผนพฒนาหมบาน พอเสรจกคอยไปโยง

214

กบแผนพฒนาทองถน แผนทองถนเสรจ มาเปนแผนยทธศาสตรอาเภอ แผนยทธศาสตรจงหวด มนกเปนชวงๆกน เปนไปตามขนตอนกนอยางน ภาครฐจาเปนทจะตองมการปรบตวและเพมเตมทกษะ ใดบาง ในเรองของการบรหารจดการ

...ภาครฐในเรองของการบรหารจดการตองเพมแน ถาไมเพมมนทาไมไดหรอก ในความเหนของผมนะ ภาครฐจะตองหาผ นาภาครฐ ไมวาจะเปนนายก กานน ผใหญบาน หรอสวนราชการอะไรทงหลาย และตองมความมงมนตงใจใหมความตอเนอง และจรงจง ไมใชวาพอนายกอบต. กานนพนตาแหนงไปแลว คนมาใหมไมเหมอนคนเกา มนกไมตอเนอง เพราะฉะนนเรองนไมใชงาย ภาครฐตองใชความสามารถพเศษ ทกษะ อยางตองมพนฐานจากตวคนกอน ตองมความมงมน ตงใจ ทาจรงจง ตอเนอง ในการทจะสรางเครอขายใหมความตอเนองไปเรอยๆ ไมวาคณจะอยในตาแหนงหรอไมกตาม นอกจากนนกตองมมนษยสมพนธทด เปนนกประสานทด เพราะเรองนเปนเรองของการประสานงานเพราะวาเปนเรองททาคนเดยวไมได เพราะฉะนนคณตองเกงในการประสานงาน ถาเปนไปไดตองชอบประวตศาสตรและตองบรรยายได คอจรงๆเปนเรองยากนะเพราะอยางผมพอตองไปบรรยายบางครงกยงไมได ภาครฐทชอบประวตศาสตรสนใจและคนควาเชงประวตศาสตร เวลาใครถามป ป..กบรรยายไดเลย อยางทานรองปลดอบต. สมชาย สดทายกตองมเทคนคในการจงใจสง พดธรรมดาคนนกภาพไมออก มนจะตองมเทคนค นพดถงในสวนของภาครฐนะ คอมนตองมเทคนคในการจงใจ พดแลว โนมนาวใจคนได คนกจะสนใจ เอะ...ยงไมเคยมาเลยจงหวด สโขทย รจกแตลอยกระทงเขาไมรจกเมองบางขลง แลวกตองจงใจและประชาสมพนธใหเกง เพราะบางทประชาสมพนธไมเกงเจงเลยคณ พฒนามากสบลานไมมใครมา เพราะบางแหงทประสบความสาเรจน แตละอาเภอ แตละชมชนคอเขาโปรโมทเกง ถงมพนฐานอยแลวกไมสาคญ ถาคณทาการตลาดไมเกง ดงนนตองเปนนกประชาสมพนธและพดโนมนาวเกง ซงทนหวขอทาถกทางแลว แตยงขาดคนทจะเขาไปพดโนมนาวจงใจ นกเปนเงอนไขสาคญ ทกยากอยเหมอนกนนะ... ภาคประชาชน ทมสวนเกยวของกจาเปนจะตองมการปรบตวเพอใหเครอขายสามารถดาเนนไปไดตามเปาหมายทวางไว ...ภาคประชาชนตองปรบตวแนนอน เพราะปจจบนเปนยค IT ใชไหม การบรหารจดการไมวาจะในเชงประวตศาสตรหรอพฒนาอะไรกตาม โดยเฉพาะการใหชาวบานเขามามสวนรวมนตอนนมนเปนยค ITเรากตองปรบตวไปตามสถานการณ แลวเดยวนชาวบานกไมเหมอนเมอกอนแลวทจะใหเราเขาไปจงไดงายๆ แลวบางทกตองมการใชงบไปกบการใหชาวบานมาเขารวม ซงผมคดวามนเปนการสรางวฒนธรรมทแย จะไปวาชาวบานกไมได อยางเราเรยกเขามาถาเราไมมงบคาพาหนะ กเขาอยบานเขากตองขมอเตอรไซดมา นงปกอพมา นพดถงขอเทจจรงนะ แตในมมกลบกนภาครฐเกอบทกสวนกตองใหคานามน คาอะไรมาตลอด เขากเคยชน ไดถงมา ไมไดไมมา อยางนมนกเสยนะ เพราะเปาหมายสดทายของการพฒนา

215

ประชาชนคอตองใหเขาพงพาตวเองใหได ทกเรองมนตองเกดจากจตสานกของคน เพราะฉะนนการหยบเรองประวตศาสตรมาทา มาสรางเครอขาย ถาตองจางกนมาถงจะมา แสดงวาอยางนกไมเขมแขง มนตองคนสนใจจรง มาดวยความภาคภมใจ จดกาเนดประเทศไทยอยทบานเราน พวกเรามาชวยกนขบเคลอนมนตองไดอยางน มนถงจะไปได ปญหาขอเทจจรงมอะไรบาง...

กระบวนการในการด าเนนงาน การกระตนหรอสงเสรมเพอใหเกดความรวมมอ ในฐานะภาครฐ ..ปกตอบต.กจะมการวางแผนการพฒนาทองถนรวมกบอาเภอ อาเภอกจะไปรวมกบทางจงหวด ซงถางบประมาณไมพอนายก อบต. กจะประสานไปทางอาเภอ ทางอาเภอกจะประสานไปทางผวาราชการจงหวด ซงกอาจะไดงบประมาณมาชวยสวนหนง ซงเรากพยายามชวยเหลอเพราะรว าทางอบต.มงบประมาณนอย ทน โครงการนหรอแผนนกถอวาเปนสวนหนง ยทธศาสตรมนกหลายดาน ทนถามนเปนแคสวนหนง เรากตองมาทาใหชาวบานเขมแขงกอน อยางหมบานหรอตาบลนเวลาประชมหมบานหรอตาบลตองใหเหนถงความสาคญของเชงประวตศาสตรตรงนถาไมเหน เวลาตงงบประมาณทไรกไมเคยได ตงงบในการพฒนาดานน ถาแผนการกระจายอานาจอยากใหทองถนเขามาเปนผดแลโบราณสถานเอง ในสวนนผมกอยากเนนหนกไปใหคนเขามามสวนรวมมากขน ทกภาคสวน ซงตรงน มนสาคญนะ ใหเขามามสวนรวมในทกภาคสวนทอยในพนทน ตงแตในหมบานและทงตาบลเมองบางขลง เสรจแลวพอตรงน เขมแขงกมาเชอมโยงในระดบอาเภอ ซงเรากตองมาพฒนาวาเวลาจดกจกรรมอะไรทงหลาย ใหทกคนไดลกซงรถงประวตศาสตรตรงน ตงแตหวหนาสวนราชการ อาเภอ จงหวด อบต. นายกอบต.ทานอนๆ ในเขต สวรรคโลกน จาเปนตองเรยนรตรงน เพอใหยอมรบคอการตงงบประมาณมนตองเชอมโยงกบตรงน มนกจะสามารถตงแบบเครอขายได แตกวาจะตงไดมนกตองเขาใจถงความสาคญตรงนกอน ทกวนนเขากตางคนตางอย การกระจายอานาจมนกมขอเสยคอผ นาบางคนเขากมวสยทศนแคบ เวลาจะทาอะไรกคดเฉพาะเขตของตวเอง ในสวนของงบประมาณน ตองบอกวาสโขทยมทงหมด 9 อาเภอ ความจรงงบประมาณกจะถกแบงออกเปนหลายสาย อบต.กเปนอบต. เลกๆ และกตองดยทธศาสตรในทกดาน งบประมาณสวนหนงกจะดจากจานวนประชากร สวนอบต.กจะขนอยกบความเจรญ อบต.ชน 1-2-3-4-5 ซงอนนกอยหลง ๆงบประมาณกจะนอย งบกจะมทองถนสวนหนง งบจากอาเภอเดยวนอาเภอกกระจายอานาจไปสทองถน อาเภอกตองรอยทธศาสตรจากจงหวด งบทผวาราชการจงหวด ซงรฐบาลเดยวนงบประมาณกจะไดนอยลง จงหวดนงสมยกอนอาจจะได 200-300 ลานตอป ตอนนกจะเหลอแค 100 กวาลาน ซงผวากจะตองดแล

216

ยทธศาสตรทงหมด ซงจงหวดสโขทยกมอาเภอ 9 อาเภอ แลวยงมอบจ. อกสวนหนง งบทองถนในระดบจงหวด นอกนนกตองแบงงบในสวนกลาง เพราะฉะนนตรงนในการขบเคลอนมนกตองเชอมโยงกนหลายๆฝาย โดยเฉพาะในสวนกลางดวย เชน กรมศลปากร หรอหนวยงานอะไรตางๆทเกยวของ... ดงนน การกระตนหรอสงเสรมใหเกดความรวมมอ ในฐานะภาครฐ ประกอบดวย ...สงสาคญททางอาเภอจะเขามาชวยโครงการนไดคอการวางยทธศาสตรในการขบเคลอนตอไป แตกอยากเนนใหภาคประชาชนเขามามสวนรวม เปนตวหลก ตวชวยกจะเปนทางสวนราชการ อาเภอ จงหวดหรออบต.อนๆ ในพนทหรอทวประเทศมาชวยคณ คณตองเขมแขงกอน ภาคประชาชนเจาของพนทตองเขมแขง ตองเหนความสาคญ จดกจกรรมปหรอ 2 ปคนกยงเทาเดม จดกจกรรมแสงสเสยงมคนอย 500 ตอไปม 700 ตอไปม 1,000 คอมนตองพฒนาเพมมากขน กอนทจะเอาผวาเอาใครมาหมดเมอง คณตองมาใหหมดกอน ไมใชนายก กานน ยงมาไมครบเลย เรมจากคนในทองทกอนแลวคอยดงคนขางนอกเขามา ถาคนในพนทยงไมรบรประวตศาสตรนแลวคณจะไปใหหวหนาสวนจงหวด ผวามาหมดเมองไดอยางไร แลวคณจะใหคนทวประเทศมาตรงน ไดอยางไร แลวปจจบนนคน เขากเทยวเฉพาะอทยานประวตศาสตรสโขทยและศรสชนาลย ทงๆทตรงนเปนจดกาเนดในยคเดยวกน นอกจากนยงรวมถงการเขาไปมสวนรวมของอาเภอกคอการใหคาปรกษา การวางยทธศาสตรวางแนวทางและใหขอคดวามนนาจะไปในแนวทางน ถาคณไปสะเปะสะปะแบบน มนกไดแคน ไมไปไหนสกท แลวคณกภาคภมใจ อยางอนดเหมอนจะดแลวแตจรงๆแลวคนยงไมรจกเทาทควร คนทเขามาชวยเขากจะเรมรจก กถอวาไดไปสวนนง คอนาจะตองเรมจากคนในพนทใหเขามามสวนรวมมากกวานแลวกคอย ๆขยายไปตาม step คอการทเราจะกาวทเดยวทะลไปส Inter มนกยงเปนไปไมได อนนนมนกจะยงเปนแคขอมลทางอนเตอรเนทและเอกสารเทานน หรอเปนกรปทวรเทานน มนไมใช พนฐานตองแนน ไมงนมาวดกตองพงเจาอาวาส อบต.ใครมากตองรองปลด เขาจะเกงประวตศาสตร แบบขาดเขาจะรสก ซงการจะเรมตรงนไดกตองสรางเครอขาย เดกนกเรยน ไมกมคคเทศนทองถน มคคเทศนเชงประวตศาสตร ซงเขากตองพยามเชอมโยงเพราะอบต.จะทาเองคนเดยวกนาจะทาไมได ขณะทงบประมาณกมนอย จาเปนตองเชอมโยงกบทางจงหวด โดยเฉพาะในสวนของผอ. ทองเทยวและกฬา ,ททท., กรมศลปากรเพอใหเขามาอบรมใหความร คอมนตองเชอมโยงหลายฝาย ไปพรอมๆกน... ตาบลเมองบางขลงถอวาเปนตาบลหนงทมความสาคญของอาเภอสวรรคโลก โดยเฉพาะการเปนเมองทมตนทนในทางประวตศาสตร

...เมองบางขลง ตองบอกวาโดยพนฐานเปนเมองมทเปนเมองทนในทางประวตศาสตร เพราะเปนเมองเการวมสมยกบเมองสโขทยและศรสชนาลย เปนจดเดยวกน จดกาเนดของประเทศไทยอยตรงน นถอวาเปนปจจยสาคญในเรองของทนทางประวตศาสตร 2. แหลงโบราณสถาน ซงมหลกฐานปรากฎให

217

เหน จนสมเดจพระเทพฯเสดจมาทอดพระเนตร มโบราณวตถ อยางพระพทธรป อนนกเปนปจจยสาคญอนหนง อกขอหนงกคอเราเปนเมองศนยกลางการคมนาคม สวรรคโลกรถไฟกม รถทวรกม สนามบนกม กถอเปนอกปจจยนงทกอใหเกดความรวมมอในเครอขายได การเดนทางสะดวกอยางแขกผใหญอยากมา กขนเครองมาไดเลย แลวบางคนอายเยอะนงรถไมไหวกขนเครองมาไดเลย คอนงรถไฟกนาน แตหลกๆ กเปนเมองทมทนในทางประวตศาสตร มโบราณสถาน โบราณวตถ เปนเมองเกาทมการคมนาคมสะดวก อกปจจยหนงคอเปนเมองทเคยมเชอพระวงศเสดจ ตงแตวนท 1 ก.พ. พ.ศ. 2450 รชกาลท 6 เสดจ วนท 13 ก.พ. พ.ศ. 2540 พระพนางเธอเสดจ วนท 29 มถนายน พ.ศ. 2550 สมเดจพระเทพฯเสดจ อนนกเปนปจจยนงทสาคญในการอยากสรางเขามามสวนรวมในเครอขาย ขนาดพระองคทานมาแลวเราจะอยเฉยทาไม อนนกเชอมโยงได... ขอเสยเปรยบของเมองบางขลงคอการเปนเมองทถกคนพบทหลง ประกอบกบรองรอยทางประวตศาสตรและโบราณสถานทคนพบมเหลออยจานวนไมมากพอทจะสรางเปนจดขายได ...เมองบางขลง สงทเสยเปรยบคอการคนพบมนมาทหลง อยางในอทยานประวตศาสตรหรอศรสชนาลยเขาจะไดเปรย บตรงทโบราณสถานเขามเหลออย เปนจานวนมากคอจะมรองรอยทางประวตศาสตรอยเปนจานวนมาก แตทเมองบางขลงมนอยกวา เพราะฉะนนตรงนมนกตองมาไลกนคนทสนใจเรองประวตศาสตร... กระบวนการในการด าเนนงาน ลกษณะของผ นาความรวมมอทคาดหวง ...ผ นาในอนาคตจะเปนใครกแลวแต ตองเปนคนทสนใจเรองประวตศาสตรและเสยสละเพอบานเมองจรงๆ คอตองเรมเนนใหคนรจกประวตศาสตรมากยงขน โดยเรมจากคนในพนทกอนแลวคอยขยายออกไป เพราะถาคนในพนทยงไมสนใจ ครยงไมสนใจนกเรยนยงไมรประวตศาตรเมองตวเอง แลวคนอนเขาจะมาทาไม อยางสถานศกษาเรากเอาเขาไปใสในหลกสตร ซงเรากพยายามทาอยหลกสตรทองถน การจะขายเมองประวตศาสตรน Staff ตองเกง เพราะบางแหงนดแตสเขาไมไดเพราะการตลาดไมเกง โดยเฉพาะจดขายเชงประวตศาสตรนคนไทยรอย อยางคนจะไปเทยวทะเล นาตก มากกวาทองเทยวในเชงประวตศาสตร อยางนายกจะพาทวรถาบอกจะพาไปเมองประวตศาสตรจะยกมอไปกนสกกคน แตพอบอกแมบานทงหลายจะพาไปพทยา ยกมอไปกนเตมเลย คอถาไปประวตศาสตรทเดยวมนยาก

218

แนวทางสาคญในการวางแผนความรวมมอ ...สวนมากผมกจะประสานกบในทองถนกอน คอมนกตองเรมไลจากตรงนไป เรากจะตองใหขอมลขาวสารวามนจะตองพฒนาใหเปน Step ไลขนไป ตองทาพนฐานใหแนนกอน ไลตงแตหมบาน ปราชญชาวบาน ผ เกยวของ เอาใหแนน กอนททาแลวกแลวสวนหนงแตมนกยงหยดไมได มนจะตองขยายผลนอกจากคนทองถนทนแลว มนตองรวม 14 ตาบลในสวรรคโลก กอนทจะไประดบ Inter เราม 14 ตาบล 100 กวาหมบานกตองใหทกคนเรยนร ตรงนจะไดรสกภาคภมใจ อนนกเปนสวนหนงของอาเภอสวรรคโลก ถาเราเรยนรตรงนหมด เราจะไดขบเคลอนเครอขายทะลใหถงระดบทวประเทศอกท นคอแนวคดทคดวามนนาจะขบเคลอนไป... คณจารก ปนประภา ผ อานวยสานกทองเทยวและกฬา จงหวดสโขทย สานกการทองเทยวและกฬา เปนหนวยงานของภาครฐ สงกดอยภายใตกระทรวงการทองเทยวและกฬา โดยมนโยบายหลกคอสงเสรมความเปนเลศทงทางดานการกฬาและการทองเทยว...สานกงานการทองเทยวและกฬาสงกดอยกบกระทรวงการทองเทยวและกฬา ซงกระทรวงการทองเทยวและกฬาจะมหนวยงานทเกยวของอยในพนททงหมด 4 หนวยงาน ในสวนของผมกจะอยสานกงานปลดกระทรวง มการกฬาแหงประเทศไทยซงทางาน ทางดานความเปนเลศของ การกฬา สวน ททท . กจะทาในดาน การประชาสมพนธและการตลาดซงเปนหนวยงานทสาคญ และสดทายคอหนวยงานทผลตบคคลากรทเกยวของกบการพลศกษาคอสถานบนการพลศกษาวทยาเขตสโขทย ทง 4 หนวยงานใหความสาคญกบ 2 นโยบายคอนโยบายทางดานการกฬาและการทองเทยว... ปพ.ศ. 2554 เปนปทประเทศไทยประสบกบปญหาจากภยธรรมชาต ซงสโขทยกเปนอกจงหวดหนงทประสบกบปญหาอทกภย สงผลใหตวเลขการทองเทยวของจงหวดสโขทยลดลงไปเปนจานวนมาก ...การทองเทยวสโขทยปนคอนขางจะนาเปนหวง เนองจากเราประสบภยจากภาวะทางธรรมชาต เราหวงพงอตสาหกรรมกไมได หวงพงเกษตรกรรมกไมได ยงป 2554 ปมหาอทกภยเนยะเราหนกมาก เราโดนถง 6-7 เดอน บางพนทโดนถง 8 เดอน กหนกทงหมด กแปลวาเกษตรกรรมในป 2554 เนยะหนกกวาทกปทผานมา รวมถงเดอนเมษายน ซงกลายเปนอากาศหนาวผดปกต ใบยาสบเราหมดไปหลายรอยลาน สโขทยนาทวมทกปเพราะนาทลงมาจากภเขาจงหวดแพร ดานบนมพนททใหญ แลวพอมาถงแมนายมเขาเขตสโขทยเรยวเลก เปนคอขวด นาจากปลายขวดมาคอขวด คอมนเลก ยงไงซะมนกตองลนเพราะวามนไมมอะไรจะเขามาปดกนได ดงนนเมอภยธรรมชาตเลนงานเราขนาดน เราหวงพงภาคบรการภาคเดยวในการเพมเศรษฐกจใหกบจงหวดสโขทย ภาคบรการเนยะ รวมถงไมวาจะเปนอาหารการกน สนคา OTOP สนคา

219

ทระลกทสามารถซอกลบไปบานได สโขทยเรามฝมอถงขนาดท International กไปได ไมวาจะเปนชางไม ขนม ฯลฯ… ดงนนการทองเทยวจงถอเปนอกหนงชองทางทจะชวยกระตนเศรษฐกจของจงหวด โดยเฉพาะการทองเทยวในเชงประวตศาสตร เนองจากจดแขงของจงหวดสโขทยคอการเปนเมองทมรองรอยขอ งโบราณสถานปรากฎอยอยางชดเจน ....สโขทยโดยพนทเปนสเหลยมคางหม ถาไมไดตงใจมาจรงๆ พอคณมาถงพษณโลก คณออกขวา คณไปเลย คณกไมมาถงเราอยด ถาคณไปทางสายเอเซย ไมเลยวเขาขวาผานกาแพงเพชร คณเลยไปทนท เราไมโชคดทางภมศาสตร ดงนน สโขทยตองทาทกอยางเพอใหคนเขามาในพนทโดยอาศยมรดกโลกทง 2แหง และองคประกอบทมความเชอมโยงทงหลายทเปนจดเลกๆ อยางเมองบางขลงนกถอวาเปนจดหนง บางขลงเปนเมองประวตศาสตรชดเจนเปนเมองประวตศาสตรชดเจน มโบราณสถานอยชดเจน มโบราณสถานทเราเหนวาแมจะเปนเพยงจดเลกๆ แตบางขลงคอปฐมบทของสโขทย คาวาปฐมบทของสโขทยหมายถงการรวมตวของพอขนศรอนทราทตยหรอพอขนบางกลางหาวกบพอขนผาเมอง 2 พระองครวมกนตงทพททางดานเหนอของสโขทยเพอจะไลขอมใหออกจากพนทสโขทยและการรวมทพครงนถอเปนการรวมทพทไดรบชยชนะและไดเมองสโขทยคนมา ดงนนบางขลงถอเปนปฐมบทของสโขทยในทางประวตศาสตรทชดเจน เพยงแตคนไทยไมไดใหความสาคญกบเรองพวกน ทงหมด ทงระบบ แมกระทงองคพอขนรามคาแหงมหาราชคนไทยกไมคอยไดใหความสาคญ เมองบางขลงยงเงยบสนทเลย ขนาดมหาราชองคแรกของประเทศไทยเรายงไมคอยไดใหความสาคญ ถามวาเมองบางขลงซงเปนจดเลกของการสรางประวตศาสตรเบองตน การรวมทพของแมทพทง 2 เพอทจะกสโขทยคนจากขอมสบาดโขลญลาพง คนไทยยงไมกลาวขานถงเลย เพราะฉะนนนกทองเทยวทมาถงทนควรจะมโอกาสไดเขาไปดเมองบางขลง เราจะไดเหนวา โ บสถของเมองบางขลงวาสมยนน มลกษณะของการสรางสถาปตยกรรมเปนแบบไหน แลวกศลปกรรมทอยภายในโบสถเมองบางขลงเนยะมลกษณะอยางไร ไมอยางนนคนจะไมเขาใจวาถามาเมองบางขลงแลวเราจะมาดอะไร เราไมตองการใหคณไปดแคตรงนน แตคณไปดตรงนนแลวถาคณไมรคณตองถามปราชญทองถนหรอเดกนกเรยนทอยแถวนน ซงเดกนกเรยนของแถวนนกควรจะมความรในลกษณะของอาสาสมครนาเทยวหรอพระทอยในวดกจะสามารถนาทานเทยวได บอกเลาถงโบราณสถานตรงนนได กมหลายเรองทอยทบางขลงซงบางขลงไมใชบางขลงปกต แตบางขลงคอปฐมบทของสโขทย ไมมบางขลง ไมมสโขทยนะ เพราะทนคอจดรวมตว รวมตวทอนกไมสามารถทจะเอาหรออาจจะไมสามารถเอาสโขทยคนมาได เพราะระยะในการเดนทพมนมอะไรตอมอะไรหลายอยางเตมไปหมด มนทาให 2 พอขนสามารถเอาสโขทยคนมาไดในทางยทธศาสตร...

220

บทบาททเกยวของกบโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ...ผมรจกโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง เมอผมยายมาอยสโขทยใหมๆ เมอป พ.ศ. 2552 วนท 2 เมษา บางขลงมาบอกผมวาชวยเขาไปดหนอยอยากจะมเรองของการแสดงแสงสเสยงโดยใชคนในทองถน เดกกใชในทองถนพอบาน แมบานกเลนกนเองกระจอกกระแจก อยในนนแหละ กเปนธรรมชาตของคนทอย ทนนทมจตทสมบรณเกยวกบโบราณสถ านกมาแสดง ผมกไดมโอกาสเขาไป Observe (สงเกตการณ) เปนครงแรก โดยทไมไดบอกวาผมเปนใครอะไรมาจากไหน การเขาไป Observe กเพอจะไดนามาวจารณ ชนชมและมาประจาน แลวผมกมโอกาสเหนระบาเทววารศรเมองบางขลง ผมกเขาไปกระตน ผมกบอกอยากเอาระบาตรงนไปแสดง กเอาไปประกวด เรากไดไปแสดงทเมองทองธาน...

กระบวนการสรางความรวมมอ สภาพแวดลอมระหวางองคการหรอบคคลตางๆทเกยวของภายในความรวมมอ ...ตองบอกวาสโขทยเรามของด แตการประชาสมพนธเลนนอยมากหรอเลนกนเกอบไมเปน ไมรวาจะเอาประวตศาสตรของตวใหคนทงประเทศรจกไดอยางไร สอใหเขารวาตวเองมความสาคญอยางไร ทาไมได นคอจดออนของสโขทย ไมเฉพาะบางขลง ประเดนนตางหากททาใหตวเลขนกทองเทยวลดลงจนนากลว คอ เราเกบตวเลขจานวน 3 ปคอ ป พ.ศ.2552-2554 ป พ.ศ. 2552 กยงดอยเลย พอมาถง ป พ.ศ. 2554 เราหมดทาเลย ซงเราหวงพงภาคบรการ ซงไมตองมคาขนสงออกไปตางจงหวด แลวบรรยากาศทางเศรษฐกจมนตงตวมากเทาทผมสงเกตด แลวถาเศรษฐกจไมดสงทเรากงวลคอภยทางสงคมทมนจะเกดขนเปนลกระนาดตอไปถาเศรษฐกจไมด โครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง แมจะเปนโครงการทดหากแตการขาดการประสมพนธในเรองขอมลตางๆ กอาจสงผลใหโครงการไมเปนทรจกเทาทควร บางขลงตองบอกวามนเปนจดทเลก ผมคดวาบางขลงอยาคดเลนแคปาย อยาคดวาปายทอยขางทางไมกแผนจะทาใหคนอยากมาเทยวเมองบางขลงเดดขาดเลยแลวการเปนจดเลกเราจะลงทนมากกไมได สนคาวตถดบกยงมไมมาก กมแคคนเขาไปเยยมชม ลงทนมากเรากไมไดไมไดทนคนแนมนยากมาก ซงผมคดวาเรานาจะตองเลน Social Media คณเปดตวเลยเลนอะไรกไดใน Social Media เลนใหแรงขน พดถงตวประวตศาสตรใหแรงขน แลวลงรปของตวโบสถ วดโบสถใหแรงขน หรอวดอะไรทม เลนใหแรงขน แลวกหาไกดนาเทยวใหได อยางมาถงจะสามารถไปพบกบคณไดทไหน จดนดพบระหวางคนบางขลงกบนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต แลวกตรงจดนดพบนนแหละคณเอาอะไรกระจกกระจกไปวางไวตรงนน เชน สงคโลกไมเสยหาย คณเอาไปวาง เงนทองไมเสยหายคณเอาไปวาง เครองปนดนเผาไม

221

เสยหายเอาไปวาง และผลผลตทมในพนทคณกเอาออกมาวาง นทาใหเราไมตองเสยคาขนสงอกตางหาก ทเรากาลงคดตรงน อะไรทเกบเลกผสมนอยไดทาเถอะเพราะเราหวงอะไรทเปนกอนใหญๆมนไมงายนก เกษตรกรรมกตองรอปนง ขาวกตองรอหลายเดอน ออยนรอเปนป... กจกรรมทเกดขนจากความรวมมอ ...กจกรรมทผมเหนวานาจะทาสาหรบบางขลงคอการมอาสาสมครนาเทยวมาอบรมพออบรมเสรจผมจะมปายคลองคอให อบต.กชวยจดการเรองของแบบฟอรมใหมนแลดวาใช แลวถาเกดเขามาม Package เสนอเลย อยางชมระบาบางขลงไหม ระบาเนยะมตงแตอนบาล ประถม มธยมตน มสาวในอบต. ราไดหมดเลย เขาเรยนรเรองระบาเทววารศรเมองบางขลง ผมถงไดพาเขาออกไป เจตนาคอตองการใหเขาเปดตววาเขานคอสดยอดของเมองสโขทยเรองหนง ไมใชระบาสโขทยอยางเดยว ซงผมกพยายามอยเพยงแตมนยงไมคอยตอเนอง บางขลงจงนาทจะมการจดอาสาสมครนาเทยว ตองใหอาสาสมครการทองเทยวเขา มามบทบาทโลดแลนอยตรงน นกทองเทยวทเขาไปชาวบางขลงตองใหการตอนรบ มวตถดบอะไรทพอจะนามาขายได ทาแบบรานคาของชาวบาน มงแฝกบาง ทาเปนเพงเลกๆบาง คอไมตองคดรารวยแตวาใหเงนมนมาตกอยในพนทบางขลงบาง แลวบางขลงตอนนนาจะตองคดหลายเรองแลว เพราะตอนนเราจะหวงพงเกษตรกรรม 100 % บางขลงนาจะเหนอย... กระบวนการในการด าเนนงาน

ปญหาหรอขอดอยทสาคญของโครงการฯ ...ปญหาสาคญผมคดวาไมใชอยทเรองงบประมาณ ขอดอยของโครงการประวตศาสตรฯ ผมคดวาความไมตอเนองเปนเพยงประเดนหนง แตความไมเขาใจวาจะทาอยางไรใหมนเกดการประชาสมพนธใหเขาเขาไปหาตวเนยะเปนอกเรองนง เรองใหญๆมนจะมอย 2 เรอง ทนในขบวนการประชาสมพนธอยางทผมเลาใหฟงวามนมอะไรบางและไมจาเปนตองลงทนอะไรมาก แตเขาคดวาปายขางทางนาจะทาใหคนเขาไปเทยวเมองบางขลง แตผมคดวามนลมเหลว เพราะปายทอยขางทางไมไดชวยอะไรเลย เพราะคนกจะไมคอยไดเขาไปทถนนเสนหลงนน โอกาสมนยากมาก วธการของมนกคอสอนเดกใช Social Media แควนเดยว แลวมอถอเดยวนมนมเกอบทกบาน สอนใหเขาทา Social Media แปปเดยว แลวเราพรอมทจะตอบสงทเขาถามมาใน Social Media เรากจะเดนไปพรอมกนหมด อยางขณะนนกทองเทยวไปถามวาผมจะไปยนอยทจดใดของเมองบางขลงถาผมจะไป ผมจะเดนทางอยางไร แลวผมไปตรงน นผมจะกนอะไร ทนอนมไหม แลวบางขลงมอะไรบาง คอการทองเทยวมนไมใชเรองงายๆ คอเขายงเลนการตลาดไมคอยเปน แลวอยางเวลาออกไปแสดงระบาเทววารศรเมองบางขลง คอพอผาผนนคลออกมาป ป...คณตองบอกเลยวา

222

วนท 2 เมษาของทกปจะเปนงานแสงสเสยงของเมองบางขลง ระหวางทราระบา คอระบาจรงๆกไมวจตรพศดารหรอก แตคณคดวามนสาคญ แตคนทมาดเขาไปดระบามาทวประเทศ ดไมด บางคนไปดระบามาทวโลก เขาไมเหนความสาคญหรอกอธบายแบบนทบางขลงเองกยงไมคอยเขาใจ ครอาจารยทคมไปกไมเขาใจ ผมพยายามอธบายใหเขาเขาใจวารไหมวาคนทมาดเนยะ มคนหลายรอยหลายพนคนเขามาด แลวคณยงไมบอกวาบางขลงมนคออะไร เสยโอกาสมาก ผมตาหนเขาตงแตวนแรก กไมแกไข เดกกาลงจะแสดงคณตองขนไปบนเวทแลวบอกวาบางขลงคออะไร เพราะนคอโอกาสของคณ ขณะทในสวนของงบประมาณ ผมไมคดวาเ ปนปญหาสาคญนะ อยางมคคเทศนเดกๆ อยางอาสาสมครในพนทจ ะมงบประมาณอะไร เดกกแตงตวอะไรกได ผมเขาอบรมใหพอเสรจป ป...ผมกใหปายคลองคอไวอนนงไวเปนยนต ในสวนงานของผมคอใครตองการผมเขาไปชวยหมด ผมบกทกททจะทาใหเขาเกดการทองเทยว เขามาบอกคาเดยววา ผอ.ครบมาชวยผมท ผมอยากใหเดกผมรเรองเมองบางขลง ไมใชรเรองจากคาบอกเลาแตจะรเรองจากโบราณสถาน รเรองจากผ เชยวชาญสาขา การอบรมใหเดกๆ ทสาคญคอจะทาใหเดกกลาขน ทะนงองอาจขน สามารถบรรยายแบบทเปนการทองเทยวมากขน... ขณะทหนาทหลกๆ ทสาคญของสานกการทองเทยวและกฬา คอการพฒนาบคลากรฝายตางๆทเกยวของเพอใหโครงการทดาเนนการเกดความยงยน รวมถงเผยแพรสงทมอยใหเปนทรบรของสงคม...สานกงานการทองเทยวและกฬา เรากจะเขาไปรวมทากจกรรมกบเขาเกอบทกเรองนะ ตามทเขารองขอมา แตเราจะเนนเรองการพฒนาบคลากรหรอเนนเรองการพฒนาคนของพนทใหมการจดกจกรรมไดอยางยงยน นคอหลกของสานกงานทน อะไรกไดทคณอยากใหเราเขาไปพฒนาบคลากร แตเราจะไมเขาไปพฒนาสงกอสรางของคณหรอก สงกอสรางคณตองวาของคณเอง เราอยากพฒนาคน เขาไปโนมนาวใหคนอยากทางาน ตรงนตอ นอกจากนน กจกรรมททางผมเขาไปชวยกคอการนาสงทเขามอยออกมาบอกในสงคม นาสงทเขามอยเอาออกมาโชว ในสงคมเพอใหตวเขาเองมความภมใจแลวกจะไดสนใจเรองของการทองเทยวเพมมากขน เชนการนาระบาเทววารศรเมองบางขลงออกมาโชว โชวเสรจเรามโอกาสใหไดเขาไปโชวในกรงเทพฯ อยางนเปนตน แตจรงๆกพยามทจะชวยในทกเรองทเขารองขอแตเราไมสามารถทจะเขาไปหาเขาไดทกเรองทเราอยากทา เพราะถาเราอยากทาแตเขาไมอยาก ทายงไงกไมมโอกาสสาเรจ เพราะเราเองกลมเหลวกบการทางานในเรองพวกนมามาก เราเขาไปเราอยากแตเขาไมอยากกระตนใหตายเอาเงนงบประมาณแผนดนมาใชเพราะผมอยากแตเพอนไมไดอยากดวย พอเพอนไมไดอยากดวยทนหวยเลย... ปจจยสาคญทจะทาใหการดาเนนงานของเรองใด ๆใหประสบความสาเรจได ประกอบดวย ...การจะทาอะไร ถาอยากใหคนใหคนอนเหนคนในพ นทตองทาใหเหน เรองนผมไมไดพดถงทนอยางเดยว อยางทศรสชนาลยเปนเมองทขายผาหาดเสยว แตถาตวคณเองคณไมใสผาหาดเสยว จะไปบอกใหคนอนเขาใสเสอผาหาดเสยว ผมวาคนนนกคงไมใชคนปกตแลวหละ กมงคนขายแลวมงยงไมใส

223

แลวจะใหคนอนมาซอ เปนไปไมได เรองนผมพดตงแตตอนทอยากจะทา “เปดเมองศรสชนาลย” แตจนกระทงถงตอนนผมกยงไมไดมาเลย แลวกอยางทผมบอก ถาเขาไมอยากอยาเขาไปนะ ผมลมเหลวจากการทเขาไมอยากแลว ผมอยาก มนไมใชไมเกดอะไรอยางเดยวแตมนเปนการผลาญงบประมาณแผนดนไปดวย ผมรบเรองตรงนไมได รบไมไดมากๆเลยนะ รบไมไดตรงทวาเรามองเหนวาโอกาสมนกาลงจะเกด มนตองไดอะไรบางหละ แตเราไมได เราลมเหลว... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลลพธสาคญซงไดจากโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนน ...เครอขายความรวมมอเมองบางขลง ผม คดวายงไมคอยเหนผลอะไรนะ นอกจากความภาคภมใจทตวเองเปนเมองเกา เปนเมองบรบทของเมองไทยเทานน อยางอนกยงนกอะไรไมออก ผมเขาใจแบบนน แตความภมใจนหารไมวามนสามารถปนออกมาเปนเมดเงนได เราอยากใหเขาเขาใจตรงน แลวคนทเขามาเปนเครอขายผมคดวาทาอะไรรวมกนนอยนะ เพราะจะมแคการจดงานประจาป โดยทอบต.ไปกระตน ชาวบานกมาแสดงกนไป คนเกยวของกทาหนาทกนไป กคงมเทานนมง แลวกบอกวาฉนทาแลว ซงนนาเปนหวงนะ เพราะการเขามารวมมอกนทางานตองบอกวาเปนการนาของอบต. นายกอบต.กบปลดวทยา นแหละทไป นาเขาออกมา แลวนกทองเทยวกไมไ ดผกพนธ ไมไดเขาไปเปนกลมเป นกอน เพราะฉะนนเรากตองผลกดนกจกรรมภายใน แตม นกยงทาแบบฟ ฟาใหญโตไมได เพราะเนองจากนกทองเทยวยงไมเขามาอยางตอเนอง แตวามนกตองเตรยมหาแนวทางไวรบมอ พอเราเลน Social Media แรงขน แตใน Social Media เราตองมรายละเอยดนะ อยางมจดนดพบ พาไปทไหน อาหารทานอะไร ผมถงไดเนนวาเฮย..อาหารตองสะอาดนะ อยางอนอาจจะดงเดมแตอาหารกบการศกษาตองปรดปราดนะ แตงตวไทยนะ ภาษาสอสารตองสโขทยนะ นาเทยวเปนนะ จด Root เปนนะ อยางนบางขลงจะเปดตวไดในระยะหนงแลวกจะคอยๆเจรญเตบโตไป เพราะการทองเทยวมนเตบโตไมยาก... คณองคณา ศรสมทร (แทนวฒนธรรมจงหวด) วฒนธรรมจงหวดสโขทย สานกงานวฒนธรรมเปนหนวยงานหนงของภาครฐทมความสาคญและมหนาทโดยตรงตองานทางดานศลปวฒนธรรม...สานกงานวฒนธรรมอยในสานกปลดฯ มหนาทดแลงานทไมมกรมอนดแล กจะมหลายกรมในกระทรวงวฒนธรรม เชน กรมศลปากร กรมศาสนา กรมสงเสรมวฒนธรรม สานกงานวฒนธรรมรวมสมย สานกงานวฒนธรรมจงหวดกจะทางานในภารกจของทกกรม เราเปนตวแทนกระทรวง อยางตรงนไมมตวแทนกรมการศาสนาเพราะฉะนนงานทางดานศาสนากจะมาอยทเรา งานเครอขาย

224

เกยวกบชาวบาน กรมศลปากรเขากจะฝากใหสานกงานชวยดแล แมในสโขทยจะมสานกงานของกรมศลปากรแตบางเรองกยงฝากไวทสานกงานวฒนธรรมจงหวดชวยดแล เพราะสานกงานวฒนธรรมทางานลงพนท ดงนนเครอขายการทางานจะเปนชาวบาน ประชาชน สานกงานวฒนธรรมกจะรจกชาวบาน ประชาชน กรมศลปากรกเลยฝาก กรมศลปากรบางสวนกลงพนทรวมกบชาวบาน แตมโครงการ อสมส.ท ยงฝากใหสานกงานวฒนธรรมดแล… หนาทสาคญของสานกงานวฒนธรรมจงหวด จะเกยวของกบงานประวตศาสตร ทงดานการสบคนขอมล การทาองคความรเกยวกบประวตศาสตร ซงในสวนของเมองบางขลง วฒนธรรมจงหวดกเขามากมบทบาทตรงนแลวกจะประสานทางานรวมกนหรอทางองคกรปกครองสวนทองถนเขากประสานเรามา หรอถามโครงการสนบสนน หรอโครงการทใกลเคยงกนเรากจะทารวมกน... กระบวนการสรางความรวมมอ ปจจยททาใหสานกงานวฒนธรรมจงหวดเขาไปรวมเปนสวนหนงของเครอขายความรวมมอกบโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง ...นอกจากหนาทโดยตรงแลว ตองบอกวากา รเขาไปมสวนรวมกประจวบเหมาะ วาทสานกวฒนธรรมนจะมสภาวฒนธรรม ประธานสภากคออาจารยมงกร ทองสขดเปนประธาน ซงทานกจะเปนประธานในการดแลประวตศาสตรของเมองบางขลงดวย ทานกจะเหมอนตวแทนของสานกงานดวย ในการทางานรวมกบเมองบางขลง ในการทางานรวมกบชาวบาน เรากจะประสานทางานรวมกน คอทสานกงานวฒนธรรมเนยะงานจะเยอะมากแตเจาหนาทของเราคอนขางจะมนอย เรากเนนการสรางเครอขาย เครอขายของเรากจะมสภาวฒนธรรมจงหวด สภาวฒนธรรมอาเภอ สภาวฒนธรรมตาบล ทนองคกรททางานควบคกนกบราชการของจงหวดกคอสภาวฒนธรรมจงหวด ซงสภาวฒนธรรมจงหวดกจะมดร.มงกรเปนหว สวนสานกงานวฒนธรรมจงหวดกจะมวฒนธรรมจงหวดเปนหว สภาวฒนธรรมจงหวดจะเปนเครอขายของประชาชน ทงภาคเอกชน นกวชาการ ภมปญญาทองถน รวมตวกนเปนตวแทนของแตละอาเภอแลวกรวมตวกนเปนสภาวฒนธรรมจงหวด ทน ดร.มงกรเวลาไปทางานกจะเหมอนกบเปนตวแทนของวฒนธรรมจงหวดไปดวย เพราะเราทางานรวมกนไปดวย การทางานในลกษณะสงเสรมและพฒนาเรากจะทางานเหมอนเปนอนหนงอนเดยวกน แตถาเปนเรองการบรหารงานบคคลเรากจะแยก… ในสวนของกจกรรมซงวฒนธรรมจงหวดไดมโอกาสเขารวม ...สวนใหญแลวนเขาจะประสานเรามาใหไปเขาประชมรวม ไปเปนคณะกรรมการ ไปชวยเสนอแนะ แสดงความคดเหนเกยวกบกจกรรมทเขาจะทา เขากจะเชญทานวฒนธรรมจงหวดทานกอนคอทานสมศกด ลขสทธ ทานกจะไปประชมรวมเปนกรรมการ ซงสวนใหญแลวทางนายกอบต.กจะประสานงาน

225

ตรง ซงในปนพกเขาไปทารวมในงานวนอนรกษมรดกไทย พอดทางเมองบางขลง เขากจดงานชวงวนอนรกษมรดกไทยพอด เพอฟนฟประว ตศาสตรทองถนเมองบางขลง วฒนธรรมจงหวดกเขาไปจดโครงการดแลรกษาทาความสะอาดกาจดวชพชทบรเวณโบราณสถานวดโบสถ กมอสมส.(อาสาสมครทองถนในการดแลมรดกศลปวฒนธรรมทองถน ซงทางวฒนธรรมกจะมเครอขายอยทนนอยแลว เปนเครอขายทเปนชาวบาน โดยไดรบเงนอดหนนจากกรมศลปากรใหทาโครงการดแลรกษากาจดวชพชบรเวณรอบๆ โบราณสถาน รวมถงอกหนงกจกรรมททางวฒนธรรมจงหวดเขาไปมสวนรวม คอ โครงการอาสาสมครทองถนในกา รดแลมรดกศลปวฒนธรรม (อสมส) อาสาสมครทองถนในการดแลมรดกศลปวฒนธรรมทองถน (อสมส)ของเมองบางขลง เดมทจะมประมาณ 20 ทาน แตตอนนบางทานกอายมาก เสยชวตไปบาง ยายไปทอนบาง ซงเรากยงไมมโครงการทจะจดตงเพมเพราะคนทจะเปน อสมส.ไดจะตองผานการอบรม ในเรองการดแลรกษามรดกศลปวฒนธรรม โบราณสถาน โบราณวตถในทองถนของตวเอง อยางการกาจดวชพช ดแลรกษา ใครจะมาทาลาย ใครจะมาทาราย หรอใครจะมาทาอะไร ประชาชนในหมบานเขากจะดแลอย หลงจากผานการอบรมกจะขนทะเบยนเปนอาสาสมคร อสมส. แลวเรากจะตดตอประสานงานกนทกป มกจกรรมอะไรเรากประสานงานกน เมองบางขลงตอนนนาจะม อสมส.เหลอประมาณสก 10 คนไดชวงนยงไมไดขยายเพมเพราะวาเรายงไมมงบประมาณในการจดอบรมใหความรเพม จรงๆแลวโครงการนเปนโครงการทเขาจะจดตงมาจากสวนกลาง การจะจดอบรมเพม จะตองมโครงการจากสวนกลางมาวาใหวฒนธรรมจงหวดจดเพมขยายเครอขายอสมส.อะไรแบบน เพราะวาเวลาจดอบรมเสรจแลว สวนกลางจะออกบตรใหผ เขารวมอบรม ดงนนสวนกลางจะตองเหนชอบดวยในการทเราจะจดอบรมเพม ถาโครงการทสวนกลางยงไมไดเหนชอบพอเราจดอบรมเขากจะยงไมออกบตรใหเพราะการออกบตรอสมส.ตองเรมมาจากสวนกลาง สวนกลางหมายถงกรมศลปากร เพราะอสมส.อยในความดแลของกรมศลปากร นอกจากน วฒนธรรมจงหวดในภาคสวนราชการกจะมสวนมากในการเขาไปมสวนรวมตอโครงการน อยางโครงการทเปนการทางานรวมเรากจะไปทางานรวมกน มหลายโครงการนะทเราทารวมกน อยางตามรอยพระบรมสารรกธาตจากเมองบางขลงถงเมองเชยงใหม ดอยสเทพ คอชอโครงการเขากจะไพเราะกวานแตวาจะจาไมได ซงโครงการนมจดประสงคเพอฟนฟประวตศาสต รทองถนโดยนากลมเปาหมายกคอคนในเมองบางขลงกบคนในจงหวดสโขทย คณะกรรมการสภาวฒนธรรม ผ เฒาผแกและประชาชนทสนใจและสานกงานวฒนธรรมจงหวดกทาโครงการตามรอยพระบรมสารรกธธาต กคอมการอบรมใหความรเกยวกบประวตศาสตร เมองบางขลง อบรมเสรจกพาไปศกษาดงานวา พระบรมสารรกธาตนอญเชญจากเมองบางขลงไปอยทไหนบาง แลวกแวะพกทไหนบางเรากจะไปตรงนน แลวกจะไปสดทายทดอยสเทพ เชยงใหม เรากใหความรชาวบาน เพอทจะสรางจตสานกใหเขารกบานเกด รประวต

226

ความเปนมาของบานเกดของเขา รกถนฐานบานเกด ชาวบานบางคนเขากยงไมรวาจรงๆประวตความเปนมาของบานเกดเขามความเปนมาอยางไร… ลกษณะของผ นาความรวมมอ . ...ตองบอกวาผ นาทเมองบางขลงเขาจะมลกษณะทยดหยน ทาใหเราไมมความขดแยงในเรองของการทางาน นอกจากน สานกงานวฒนธรรมกจะทาอกเรองหนงคอการยกยองเชดชเกยรตใหองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงเปนสานกงานทองถนทสงเสรมงานวฒนธรรมดเดน ไดรบเกยรตไดรบโลหจากกระทรวงวฒนธรรม 2 ปซอน เมองบางขลงนเราจะประสานการทางานรวมกนอยางดมาก เพราะทง นายกอบต. ทงปลดอบต. เขาจะมลกษณะเออตอกน เขาจะยดหยน รบฟงความคดเหนแลวกชวยเหลอกน อยางถาเรามปญหาไปแลวใหเขาชวย เขากจะ..ได ไดครบ พอเขามาเรากไดๆๆเหมอนกน... โครงการประวตศาสตรเมองบางขลง ในสวนของสานกงานวฒนธรรม ไดเขาไปมสวนรวมเปนเครอขายในเรองของการทากจกรรมทเกยวของในทกๆดาน ไมวาจะเปนเรองของการเสวนา การเขาไปเปนคณะกรรมการดาเนนงานรวม เปนตน ...ในสวนของการเสวนา ดร.มงกร ทองสขดกรวมกบนกวชาการจดเสวนาทางประวตศาสตร แลวทางวฒนธรรมจงหวดกเขาไปรวมเสวนาดวย แตในสวนของเรองงบประมาณทองถนกจะมงบของเขา เรากจะเขาไปเปนเครอขายในการใหความร รวมเปนคณะกรรมการดาเนนงานรวม การจดโครงการรวม เชน โครงการตามรอยพระบรมสารรกธาต การใหความรกบคนในทองถนโดยการจดอบรมเครอขาย อสมส... สภาพแวดลอมระหวางองคการหรอบคคลตางๆทเกยวของภายในความรวมมอ การทางานในระดบทองถน สมพนธภาพสวนตวระหว างบคคลถอวาเปนปจจยทสาคญอกประเดนหนงททาใหเครอขายไดรบความรวมมอและสามารถดาเนนงานไปไดดวยด จรงๆ แลวการทางานทองถน การทางานภมภาคเนยะ บางครงสมพนธภาพระหวางบคคลหรอสวนตวกมสวนทจะทาใหงานเดนไปดวยด สมพนธภาพสวนตว มนจะเออ อยางวฒนธรรมคนเดมเขาเปนคนถน เขากจะมลกษณะเออ เขากจะเกาะตดสถานการณ แลวอกอยางทางอบต. เขากมลกษณะเออเหมอนกน ไดครบ ไดไมมปญหา แลวพอมปญหากคอยๆเขามาคยกน เขามาแก เขามาปรบ การเปนคนทองถน รวมทงการทางานแบบเปนเพอนกนจะชวยใหการทางานเปนไปดวยดกวาการทางานแบบระบบราชการหรอแบบสงการบางทเราจะทางานแบบประสานกนโดยตรง การทางานทผานมาเพราะคณลกษณะของผ นาทเขาเออตอกนอยางบางครงถาเขาตองการความเรงดวน ทานวฒนธรรมขอความรวมมอแบบน ๆ ทานวฒนธรรมกจะ...ออ..ไดไดได คอการทยดหยนแลวกงาย การทางานแบบไมเปนทางการกทาใหงานบางเรองมนงายขน เพราะการทางานแบบเปนทางการ บางทเรากตองรอเอกสาร รอทาอนมต คอบางเรองมนอยในอานาจทตดสนใจได ดงนนถาหวกบหวเขาคยกนแบบไมตองเปนทางการมากอน กคอเขากรวาเรองนเขาจะตองเปนคนอนมต

227

อยแลว พอลกนองเสนอไป มนกไมจาเปนตองคยอะไรกนมากมาย แตถาหวเขายงไมเขาใจหรอไมอะไรอยางนมนกจะมอปสรรคตรงทลกนองกจะคดวาเออ..!! เจานายเขาจะอนมตไหมนะ อะไรแบบน งานมนกจะไมคอยรนเทาไหร แตถาหวโอเค หวกบหวเขาทมสดตว งานมนกเลยคอนขางจะรนมากกวา... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ

ผลลพธสาคญทเกดขนเนองมาจากความรวมมอโครงการประวตศาสตรฯ น ...ผลลพธทไดขนจากโครงการน ทพเหนเลยกคอมนกเกดเอกสาร ทาใหไดรประวตศาสตรท

แทจรงของทองถน การทนกวชาการหลายๆ คนมาเสวนากน เราไปนงฟงบางอยางเราไมเคยรเลย เรากไดร แลวประชาชนในทองถนเขากไดฟง กคงจะไดความรได ทราบเหมอนๆ กบเรา ซงการททาเอกสารออกมาเปนเลม มการพมพเผยแพรเพอเกบไว เผอโอกาสขางหนาถาไมมใครมาสบคนอกแลวหนงสอเลมนมนกจะเปนเอกสารประวตศาสตรใหลกหลานตอไป ประชาชนในทองถนถาเขาไดฟงและเขาใจเขากจะเกดความรสกรกแลวกเกดความภาคภมใจในทองถนของตนเอง ปจจบนทมปญหามากๆคอประชาชนทงถน แลวบางทกทาลายกอนหน กอนอฐ กอนอะไรทกอง เหมอนกบในอดตทเปนเจดยพงยบลงมา ทน ประชาชนทไมรกไปเกบกอนหน บางทกรมศลปากรเขามาเอามาประตดประตอ อาว..กอนหนกอนนหายไป บางทมนเปนชนเดยวชาวบานเขากไมรวามนมความสาคญอยางไร เขากเกบไป แตถาเขาไดมาฟงเสวนาหรอเขาไดมารประวตศาสตรเขากอาจจะไมเกบไป เพราะรวามนสาคญเวลาเขาเอามาประตดประตอทหลง มนกจะไดไมหายไป แลวการทเมอกอนนยงไมมใครรประวตของตนเอง แมจะมนกวชาการมาเขยนแตเขยนเสรจแลวเขากเกบไป ไมไดมการมาจดเสวนาทาใหมนมงาน ชาวบานทองถนเขากไมร เขากจะรกทาเปนททากนหมดแตพออบต.เขามาทาแบบน ชาวบานเขากจะเหมอนปากตอปากเขากจะมความรมากขน สวนตวพกคดวามนสาคญนะสงทเขาทา แลวพกวาดมาก...

ปญหาและอปสรรคทสาคญของหนวยงานทจะเขามารวมมอเปนเครอขายความรวมมอน ...จรงๆ พกทราบนะโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง แตลกๆกยงไมคอยรวาวธการเปนยงไง

เปาหมายจดประสงคเปนอยางไร วฒนธรรมคนเกาทานจะทราบดเพราะทานเขาไปทางานแบบคลกคลมาก สวนตวพเองกจะรบชวงตอวา วนนจะตองจดคนไปฟงเสวนา หรอจดทมงานเขาไปชวย กอยางทพบอกไปแลว พไมรวาวตถประสงคหรอเปาหมายทแทๆของโครงการนคออะไร แบบวาถาเกด เขาจะสบคนมาเพอใหประชาชนสรางจตสานก คนในชมชนใหรประวตบานเกด ของตวเองกจะรสกใหเกดความภาคภมใจกจะไดใหความรวมมอในการอนรกษโบราณสถานและรวมกนรกษาใหมนมสภาพทด แลวกเหมอนกบใหความรวมมอกบการทางานโครงการตางๆ อะไรแบบน ...

228

โดยทเปาหมายทแทจรงของสานกงานวฒนธรรมจงหวดในการเขารวมเปนสมาชกเครอขายความรวมมอในครงนคอตองการใหประชาชนเขาใจความเปนมาของทองถนและรสกรกในทองถนตวเอง ...เปาหมายของวฒนธรรมจงหวดจรง ๆคอ อยากใหประชาชนอนรกษและเขาใจความเปนมาของทองถน รกทองถนตวเอง อนรกษสบสานและเลาตอไปได แลวกสามารถประยกตนามาใชใหเกดประโยชนกบในชวตประจาวน จรงๆแลวเรอง ประวตศาสตร เรองภมปญญาทองถนเปนเรอ งทมประโยชน โดยเฉพาะถาเขาเอามาปรบเอามาประยกตใชใหเกดประโยชนในชวตประจาวนกจะเปนการด อยางอทยานประวตศาสตรสโขทยทกวนนกกลายเปนแหลงทองเทยวทสากล ทชาวตางชาตกเขามาศกษาดงาน เมอกอนสภาพเดมแทๆ ตอนทกรมศลปากรยงไมไดเขามา อทยานสโขทยกจะเหมอนกบทเมองบางขลง กคอเปนปารก ทงราง แตตอนนคนเมองเกามรายไดด ไดรบประโยชนจากอทยานประวตศาสตรทงๆทเหมอนกบการขายวฒนธรรม ขายประวตศาสตร แตประวตศาสตรเรากยงอย เราขายเรองราว... นอกจากนยงตองการเปดตวสานกงานสฒนธรรมจงหวดเพอใหชาวบานในทองถนไดทาความรจก โดยมวตถประสงคเพอรวมกนทางานและแลกเปลยนขอมลซงกนและกน ...วฒนธรรมใหความรเพราะอยากใหคนในทองถนชวยกนอนรกษ เพราะการทวฒนธรรมจะเขาไปอนรกษเอง วฒนธรรมกจะไมรพนถนเขาวามนมอยตรงไหนบาง วฒนธรรมพยายามเปดตวเพอทจะใหชาวบานรจกเราเพอทเขาจะสามารถมาขอความรหรอประสานผานมา ทางอบต.เพอขอความร การเขาไปเปนเครอขายกเพอใหชาวบานทราบวามวฒนธรรมจงหวดนะ คณสามารถมาขอความร สวนเรากอยากใหเขาชวยอนรกษ บางทชาวบานกอาจจะยงไมมความร ขณะทวฒนธรรมกไมชนพนท ดงนนการเขามาเปนเครอขายกเพอแลกเปลยนขอมลซงกนและกน สาหรบเมองบางขลง ในฐานะทเปนเมองทมทนในทางประวตศาสตร การใหความรกบคนทงในและนอกทองถนถอเปนสงสาคญทผ ทเกยวของควรจะทา ...บางขลงแมจะดเปนเมองเลก แตจรงๆแลวอาจจะมประวตศาสตรอยตรงอนๆ ซงชาวบานและคนในทองถนเทานนทควรจะตองร บางทดนมนลมลงมาแลวมนกถกทบไปถาเกดคนทตองการศกษาประวตศาสตรจรงๆ มาทสโขทย บางขลงกเปนทางผานทจะไปสศรสชนาลย เมองสโขทย เมองบางขลง ศรสชนาลย ดงนน ถาคนจะมาศกษาคนควาประวตศาสตร บางขลงเปนเสนผาน แตจดหลกๆทเขาจะมากคออทยานประวตศาสตรกบศรสชนาลย คนยงไมคอยรจกเมองบางขลงแตถาเราทาใหเขารวามนสาคญนะ มนกอาจจะกลายเปนททองเทยวได แตสวนหนงกตองขนอยทชาวบานดวย ตองออกแรงเยอะหนอย รวมถงราชการทจะเขาไปสงเสรมใหกลายเปนสถานททองเทยวกตองออกแรงเยอะหนอย ตองใชงบเยอะหนอย กรมศลปากรกมภาระเยอะเพราะวาเจดย ซากปรกหกพงมเยอะ เขาจงตองใชพลงเยอะ แลวชาวบานเขากยงไมคอยมความรวาจะไปบรณะแบบไหน ถารประวตแลวเขาจะไดไมไปทาลายมากขน ทนชาวบาน

229

จะใหเขาคดเรองการอนรกษ อยๆ จะใหเขาคดเรองการอนรกษเลยมนกไมไดมนกตองใหความรเขากอน กเปนหนาทของทองถนกบสานกงานวฒนธรรมทจะใหความรกบชาวบาน... คณสวทย ทองสงค นายกองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง จงหวดสโขทย นายกองคการบรหารสวนตาบลของเมองบางขลง ถอวาเปนอกบคคลหนงทมสวนสาคญกบเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ...จดเรมตนในการเขามาเลนการเมองครงแรก คอผมไปลงเปนสมาชกอบต. ตอนแรกผมกไปลงทบานสราง ในภมลาเนาทอย แตพอผมไมชอบเรองการเมอง กลวปญหาเรองทะเลาะกน อะไรกน เรองอทธพล ผมเปนนายกองคการบรหารสวนตาบล สมยแรกเมอป 2538 คอตอนแรกไปลงทบานสรางแลวแตไมได เพราะพอแกไมชอบกบอกอยาไปเลนเลย พอผมไปลงแกกไปหาเสยงใหคนอนกลววาผมจะได ทน ดวยความทผมใจรก ผมกเลยยายมาลงทบางขลง เพราะแมผมเกดทบางขลง... ซงในสมยท 2 ของการเปนนายกองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ถอวาเปนจดเรมตนในการกอตวของโครงการประวตศาสตรฯ นอยางจรงจงและเปนทางการ ...ป พ.ศ. 2538 ผมเปนนายกองคการบรหารสวนตาบลสมยแรก ตอนนเปนสมยท 2 ตอนสมยแรกๆ ตองบอกกอนเลยวา บางขลงยงไมมอะไรเลย คอความสนใจของชาวบาน กยงไมมเรองประวตศาสตร ชาวบานกยงไมคอยสนใจ ตอนผมมาครงแรก อาจารยมงกร ทองสขด ทานแนะนาใหไปหาอาจารยประจวบ คาบญ รตน ผมกคยกบ ป.วทยา แลวกเลยเขาไปคยกบแก อยากใหแกเขามาชวยดเรองประวตศาสตรใหบางขลง แกกรบปากมาชวย กเรมมาตงแตป พ.ศ. 2538-2539… กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ ปจจยสาคญทกอใหเกดการสรางเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตร …จดเรมตนของผม ตองบอกวาสวนตวผมชอบเรองน ใจผมชอบพระเครอง อะไรพวกน อยางมาวดโบสถผมเขามาผมกรสกเหมอนขลงอะ แตเราไมรวาเปนมาอยางไร ประวตศาสตร เขามาตอนแรกความรสกของเรามนเหมอนสถานทศกสทธอะไรแบบน มนนากลว แลวพอมผ หลกผใหญมาคยวามนมความสาคญ เรากเลยเรมสนใจ กอนทผมจะเขามานพดถงบางขลง คนเขากยงไมคอยพดถงนะ บางขลงทเขาพดถงสมยกอนคอมพระมอะไรแบบน เรองพระเครอง แลวผมอยทบานสรางมนมความเชอมโยงคอหลวงพอสามพนอง ทบานสราง เขามาอญเชญทวดโบสถ ทบางขลง ประมาณ 100 กวาปแลว เขากมการพดถงกน วดโบสถ บานสราง แลวกมงานแหสมโภชนกนทกปเลย แหมาทหมบานทผมเกด ผมกเลยเรมมา

230

จากความสนใจสวนตว ตอมามการพดขน มผม มปลดอบต. มอาจารยสมชายทมาเปนรองปลด ตอนแรกๆเรากเลยเรมคดวา เราจะทาอยางไรใหคนรจกบางขลงเพม พอมความสนใจ แลวกรประวตเกาๆ วาเปนอยางไร เรากเลยเรมทา ครงแรกเราเอาเรองงานบญเขามากอน รสกจะเปนงานบวชพระ บวชเณรสามคคทวดโบสถ ปนนรสกวาคนจะเยอะมากเลย พระเณรเยอะมาก ประมาณ 80 กวาองค แลวกการทเมองบางขลงฟนตวขนมาไดสวนหนงผมคดวามาจากเจาอาวาสทนดวย เปนจงหวะทเกยวพนกน คอมพระ แลวพระกปฎบตดดวย มนกเลยฟน เหมอนมนประจวบกน พระกยงอายไมมาก นายกกยงอายไมมาก คอเปนคนรนใหม ปลดกยงอายไมมาก เหมอนเปนคนรนๆเดยวกน คอเหมอนเปนคนรนใหมกเลยคยกนรเรอง นเปนความรสกผมนะ แลวความเหนกตรงกน กเลยเรมพฒนาโครงการมนกมาถงวนนดวย… การวางแผนการดาเนนงาน ของโครงการฯ ...ผมกรสกวาทกคนทเขามาชวยกนทางานใหความรวมมอกนด เวลาทางานเรากจะรวมมอกน มการคยกนกอน สวนใหญผมกจะเขามาชวยทกกจกรรมนะ ในวด ในอะไรผมกเขามาคอเหมอนชาวบานทาอะไร เรากทาดวย ยกของ ยกอะไร ทาหมด ในสวนของการวางแผนงาน เรากจะมการคยกน อยางปลดวาไง นายกวาไง สวนใหญปลดจะเกงเรองประวตศาสตร ไดเปรยบนดนง สวนมากเรากจะมแนวทางทคลายๆกน อยางพอป.บอกมา เราดวาโอเค กอนมตโครงการไป สวนมากองคการบรหารสวนตาบลกจะเปนคนวางระบบทางานรวมกน วางกรอบ วางระบบ แลวคอยเชญคนเขามารวมเปนเครอขาย ชดแรกทเชญเขามากจะมอาจารยมงกร มอาจารยประจวบ ครงแรกเลยนะ แลวกจะมอาจารยสมชาย ท ตอนนแกมาเปนรองปลดอบต. เมอกอนแกไมไดอยทน ครงแรกเลยจะมทหลก นๆะ 3 คนน แลวกจะมป.วทยาเปนตวประสาน ตวเชอม คอหนาทหลกอกอยางทสาคญคออบต.กจะเปนตวเชอม แตปแรกๆ งานมนยงไมเดนมาขนาดนนะ งานแรกทชาวบานเหนนาจะเปนการแสดง แสงสเสยง ในความรสกผมนะ การแสดงแสงสเสยงครงแรกเมอ 3 ปทแลว คออบต.เลกๆทาไดเขากคงจะทงนะ อกอยางนงทเปนรปธรรมททาแลวคนเหนนาจะเปนพวกหนงสอ เอกสาร เพราะพวกนคนเขากเหน บางคนเขากอาน คอมนกจะมบางกลมทเขาอานหนงสอนะ กลมผใหญหนอย แตพวกชาวบานบางทกยงไมคอยอาน ดงนนกจกรรมมนจงจาเปนตองมความหลากหลายเพอใหเขาถงทกกลม และทสาคญมนตองมกจกรรมทเขาถงชาวบานดวย ชมชนดวย คอตองมสวนรวมทงเ ดก ทงผใหญ อะไรแบบน การ แสดงแสงสเสยง ในความรสกผมเหมอนเป นการสอนประวตศาสตรเขาไปในตวดวย คอมการจบเอาชาวบาน นกเรยน พอแมเดกมารวมกนแสดง 200-300 คนแบบน คอเทากบทาใหเขารจกประวตศาตรทองถนเราเลย แตเดมตาบลเมองบางขลงเปนเพยงตาบลเลกๆทยงขาดโครงสรางพนฐานทด แมวาทางองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง พยายามทจะชกชวนใหชาวบานในพนทเขามารวมเปนสวนหนงของโครงการประวตศาสตร แตในระยะแรกยงคงไมไดรบความรวมมอมากนก อาจจะเนองมาจากความไมเขาใจในหนาทขององคการบรหารสวนตาบล และความ

231

ไววางใจในตวของผ นา...คนเมองบางขลงสวนใหญคนจะประกอบอาชพทานา ทาไร เปนเกษตรกร นาทวมกทวมทกป เวลาแลงกแลง แยงนากนทกป สวนมากพชทปลกจะเปนออยกบขาว ออยกจะฐานะดหนอย มพนทของตวเองทา แตขาวนกจะทากนเกอบทกครวเรอนนะ 10 ไร 20 ไร แลวทนตองบอกวาการเมองแรง แลวกอยางทบอกผม ไมใชคนในพนทน ตอนแรกทผมมาเปนนายกทนอายกยงนอย อายประมาณ 30 ซงผใหญ กานน ตอนนนกจะเปนนกเลงเกา พอเขามากยงลาบาก แลวตอนนนผใหญไมมสกคนเลยนะทชวยผมเลอกตงเขามา ไมมสกคนคอผใหญ 9 คนครง แรกไมมชวยผมสกคน พดตรงๆ คอผมเปนคนตางถนเขามาแลวกอกอยางคอยงไมรจก แลวกอาจจะมปญหาเรองภาวะเราดวยเพราะเรายงเดก อายยงไมมากแตผมเปนคนทการเมองจบคอจบ ไมใชวาใครไมชวยเรา เรากไปทะเลาะกบเขาไมใช เรากพยายามทาใหเหนความสาคญของเรา บางขลงนเมอกอน พดถงวาถาจะมองครงแรก โครงสรางพนฐานมนแยกวาน มาก คอผมวาทพวกชาวบานเขามองผใหญ กานน พวกสมาชก ผมวาทเขารสกดๆกบผม ผมวานาจะเปนเรองโครงสรางพนฐานกอนเปนอยางแรก คอ ถาเราทาใหเขาได ของงบมาได ประสานงานดงงบมา เขาเดอดรอนอะไร เราชวยเขาได อะไรแบบน จดเรมตนจรงๆผมคดวามนเปนแบบนนกอน... ดวยความเปนเมองทมทนทางประวตศาสตร รวมกบความตงใจของฝายตางๆทเหนถงความสาคญ จงทาใหโครงการประวตศาสตรเมองบางขลงสามารถกอตวเปนรปเปนรางขนมาได โดยใชสถานทบรเวณ “วดโบสถ” ซงยงคงมหลกฐานในทางประวตศาสตรปรากฎใหเหน ...องคการบรหารสวนตาบล เลอกวดโบสถเปนแกนหลก เพราะวาประวต ศาสตรอยทน มโบราณสถาน มหลกฐาน มศลาจารกระบไว ทาใหเราพดได ทวดอนอาจจะมประวตศาสตรแตยงไมมหลกฐานเชงประจกษ คอยงไมมหลกฐานทชชด แลวอกอยางหนงทเลอกวดโบสถเพราะชาวบานเขาเขมแขง เจาอาวาสพระเขาเขมแขง ผใหญบานเขากแขง เรองมวลชนถอวาเขาแขง แลวกมความรวมมอกนด เวลามงานเขากชวยกน เวลาหลวงพอ เขาพดอะไรนชาวบานเขากจะฟง คอถาพระไมเขามารวมมอเรากจะทางานลาบาก คออยางทบอกเมอกอนวดโบสถเปนวดราง มพระมาอยบางแตกอยไดไมนาน บางทกมเรองผหญงบาง อะไรบาง กสกไปแตพอทานเจาอาวาสองคปจจบนมา ซงทานเปนพระสายปฎบต ไมใชพระพดมาก แตทานทางานจรง ชาวบานเขากเหน แลวทานเปนพระปฎบตพอชาวบานเขาเหนเขากเลอมใส เขากเรมเขาวด… ปจจยสาคญททาใหเกดความรวมมอ สวนตวแลวคดวานาจะอยทความศรทธาและความตงใจจรงในการทางานขององคการบรหารสวนตาบล ความรวมมอนาจะเรมตนมาจากความศรทธานะผมวา สงแรกคอศรทธา คอเราตองทาจรง อยาไปเอาเปรยบเขา ความรสกผมนะ คอถาเขาเดอดรอน เราชวยเขาได คอเราทางานใหเขาเหน อยางวดเมอกอนไมมอะไร เรากเรมพฒนาใหเขาเหนเรมทาใหเปนรปธรรมใหเขาเหน ถาเราไปชวนชาวบานมาแตยงไมเหน

232

เปนรปธรรมเขากไมมา คอเราทาใหเขาเหนทาใหเหนเปนรปธรรม เขาถงจะเชอ ถาไมมรปธรรมใหเขาเหนผมวาเขาไมเชอ นเปนความรสกผมนะ แตในหลกวชาการเรากไมร... ขณะทจดประสงคหลกของโครงการน คอ การทาใหคนในพนทรสกรกและเหนถงความสาคญของประวตศาสตรของทองถน เพอทจะทาใหเมองบางขลงจากตาบลเลกๆ ไดรบการยอมรบและกลายเปนแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรทสาคญ ...หลกๆของโครงการนคอการทาใหคนรกประวตศาสตร เหนถงความสาคญและชวยกนดแลรกษาใหคงอยตอไป นอกจากนผมกคาดหวงวาจะทาอยางไรใหบางขลงกลายเปนแหลงทองเทยวได คอทาใหนกประวตศาสตรเขายอมรบวาบางขลงมความสาคญ เพราะบางขลงเปนเมองทถกทงรางมานาน มนเหมอนเราเรมตนจากทองถนกอน อยางกรมศลปากรพดจรงๆเหมอนวาเขาตามเรานะ พดจรงๆไมไดวาเขานะ เหมอนเราแขงเขาเรมชวย ถาเรายงไมเรม ผมวาเขากคงไมรวาจะเรมจากตรงไหนนะ จนไมเหลออะไรแลว ตอนนถกบกรกไปเยอะแลว เมอกอนไมเหมอนสมยน เมอกอนพวกเจดยอะไรอยางนเยอะนะ ถาทาตงแตเมอกอนนนาจะมอะไรมากกวานเยอะ ทนกรมศลปากรเขาเขามาชามนเหมอนเขาเขามาแลวไมคอยมอะไรทสาคญเยอะ อะไรแบบน ... ขณะเดยวกน ความพรอมของทองถนในเรองนนบวาพฒนาไปเปนอยางมาก โดยเฉพาะเครอขายภาคประชาชน แตปญหาทสาคญประการหนงคอเรองของงบประมาณ ซงถอเปนขอจากดทสาคญในการดาเนนงาน ...ความพรอมของทองถนในเรองน ตองบอกวาการทาโครงการน เรากตองใชงบประมาณทคอนขางเยอะนะ แทนทจะไดเอางบประมาณมาทาเรองโครงสรางพนฐาน เรากตองเอามาทาเรองน ตอนแรกกมคนบนเยอะ พวกสมาชก พวกผใหญบาน กานน บอกเอย ...จะมาทาแตประวต ศาสตรทาไม โครงสรางพนฐานกยงแย ถาจะมผลเสยผมกคดวาดานน คองบทถกจดสรรมา สวนมากทอนเขากจะทาโครงสรางพนฐานกนนะ แตของเราจะมาแบงเปนสวนๆ ดานศลปวฒนธรรม ดานศาสนา ดานสาธารณสข เรากแบงไป โครงสรางพนฐานกไมคอยเยอะมากนะทน ถาเราไมประสานขางนอกเราตายเลย งบมนอยปละไมกบาท คอมนมปญหามาตลอด อยางนาทวม ถนนเดนไมไดตองขดอกแลว พอดเราไปไดงบบางสวนจากจงหวด อะไรแบบน ปญหาในเรองงบประมาณของทองถนกเลยไมคอยมปญหา กเลยยงพอจะแกไขได แลวความคดผมนะ ถาผมเอางบทองถนไปพฒนาดานวฒนธรรมสก 4-5 แสนยงง ผมกตองพยายามไปหาจากขางนอกมาใหได ความรสกคอผมจะพยายามดงเขามาใหมากกวาทเราตองเสยไป ไมงนเรากตาย ชาวบานดาเราตายเลย แลวจรงๆถาโครงสรางพ นฐานไมด ชาวบานอยไมได ผบรหารอยไมได เพราะอาชพของเขาคอทานา เขาตองทามาหากนทกวน เขาจะมาสนใจประวตศาสตรมาก มนกไมทาใหเขาอมทองได แตอาจจะเปนแบบนานใๆหความสนใจ มความร มความภาคภมใจในทองถน แตกไมใชสงทจะสามารถ

233

นามาดารงชพได ถาเราขาดดานปจจยโครงสรางพนฐาน มนนาจะตองคกนไป เพราะพนฐานของเรามนไมใชความเจรญแบบในเมองเรายงขาดปจจยโครงสรางพนฐานอกเยอะมาก ถาไปเทยบกบสมยกอนคอผมมองแลวองคการบรหารสวนตาบลทกทเขาจะตองมองโครงสรางพนฐานกอนนะ เขาถงจะไปทาดานอนๆ ถาโครงสรางพนฐานไมด เขากไมทา แตของเรากพยายามทจะทาควบคกนไปถงอยได อยางโห...ถาชาวบานเดนไมได จะใหมาเขาวดไมมทาง บางขลงมประชากรประมาณ 4,500-5,000 คน ม 9 หมบาน ดงนนถาในเรองงบประมาณสาหรบโครงการนตองบอกวาเรามนอย แตเรากพยายามใชการประสานงาน ถาเราพยายามทจะทาใหเขาเหนถงความสาคญงบมนเรมจะลงมาแลว เมอกอนทางจงหวด ทางอาเภอเขากยงไมคอยใหความสนใจ แตพอเรมเชญทานมาด เรมมพฒนามากๆ ขน กเรมทจะใหความสนใจมากขน โดยเฉพาะพอรเรองประวตศาสตร จากเมอกอนไมคอยมคนสนใจเรองประวตศาสตร... การทสมเดจพระเทพฯ เสดจมาเยยมชมโบราณสถานทวดโบสถ เมองบางขลง ถอวาเปนจดเรมตนสาคญททาใหเมองบางขลงกลายเปนทรจก และถอเปนจดเรมตนของการกอตวของเครอขายความรวมมอ ...การทโครงการนเปนทรจก ผมคดวามนมเครอขายชวยกนนะ แลวการทสมเดจพระเทพฯเสดจกเหมอนกบเปนการจดประกายใหเขาหนมามอง ถอเปนการแนะนาบางขลง แลวนกวชาการเรมยอมรบวาทาไมสมเดจพระเทพฯเสดจ คอของเราตอนแรกเรองเอกสารนไมมเลยนะ มแตหลกศลาจารกทบอกวาบางขลงสาคญ แตมนไมเยอะ พอเรมมการเสวนาหลายๆครงขน เรมมนกวชาการ ผหลกผใหญเขามา นกประวตศาสตรผใหญหลายๆคนเขามา อยางอาจารยประเสรฐ อะไรแบบน พอเขามากเปนการจดประกาย ครอาจารยในบางขลงกเรมใหความสนใจ คอเราเปนองคกรเลกๆ เราจะใหครบาอาจารยมายอมรบเรา ผมวาแคในพนทจะใหยอมรบเรายงยากเหมอนกนนะกวาจะใหเขายอมรบเราได แตพอเราเรมมหลกฐาน เรมมอะไรใหเขาเหนเปนรปธรรม เขากเรมทจะใหความสนใจ แลวเวลามคนสนใจขอเขามาทากจกรรม เรากจะมาใชทวดโบสถ สวนหนงกเพอเปนการประชาสมพนธใหเขารจกไปดวยในตว อยางถาสวนราชการเรากพยายามทจะพามาทน เหมอนเราไดใหเขาคยไปในตววามความสาคญอยางไร เขากจะไดร คนขางนอกนะ เพราะการทเขาเขามาอยางนอยเขากจะไดเหนโบราณสถานเขากจะไดถามวาเปนมาอยางไร… ปจจบน เครอขายถอเปนเรองสาคญสาหรบการทางานในทกดาน เพราะการมเครอขายหมายถงการรวมมอกนเพอแกไขปญหาและอปสรรค โดยมวตถประสงคเพอชวยใหสงทตองการจะทาสามารถทจะบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายได ...การทางานแบบเครอขายนาจะอยทความจรงใจ รวมทงการใหความสาคญเขาดวย พยายามดงเขาเขามามสวนรวม อยางเวลารวมงานกนแตละหนวยเรากจะเชญหมด คร อาจารยในโรงเรยน พวกผ นาเชญมาหมด แลวกเครอขายเอกชนท อยรอบนอกเชญมาหมด คอการประสานง านของเรา เรากจะ

234

ประสานงานไปทกภาคสวน วฒนธรรมจงหวด กรมศลปากร คอเราจะใหเกยรตเขา แตตอนแรกเขากไมคอยจะมองเรานะ เพราะวาองคการเรามนเลก แลวกไมใชระดบอาเภอ จงหวด อยางทาจดหมายเชญ ทาหนงสอเชญบางทเรากอายเขาเหมอนกนนะ จรงๆนะแลวทองถนเราการยอมรบมนกยงไมคอยไดรบการยอมรบ... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลลพทสาคญทไดรบจากเครอขายความรวมมอน ...การทเราทาโครงการน ผลลพธทเหนอาจจะเปนเรองความสนใจของชาวบานนะ เพราะสวนใหญชาวบานจะมากนเยอะเวลาทเราจดกจกรรม อยางวนท 2 เมษา วนพระราชสมภพสมเดจพระเทพฯ เราจะทาการแสดงแสง สเสยง ประวตศาสตรเมองบางขลงคนกจะมารวมเยอะ อแลวไมใชเปนหมเดยวเพราะเวลาจดงานทนมคนมาเยอะมาก คอขนาดสถานทไมคอยอานวยเพราะมนอยในทลบตาหนอยนงนะ คนยงมาเยอะมาก คณวทยา เกษรพรหม ปลดองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง จงหวดสโขทย ผมเปนคนทงเสลยง จงหวดสโขทย ซงอาเภอทงเสลยงเปนเขตตดตอกบตาบลบางขลง ผมยายมาเปนปลดอบต.บางขลงเมอวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2545 กประมาณเกอบ 10 ป... กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ จดเรมตนของโครงการประวตศาสตรและภมปญญาเมองทองถนเมองบางขลง เกดขนมาจากความตงใจทจะหาจดแขงของทองถน หลงจากยายเขามาทางานทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ...จดเรมตนของโครงการประวตศาสตรนเรมมาจากตอนผมยายเขามาทางานทบางขลงใหมๆ เรากจะมาดวาในทองถนนมอะไรทเราพอจะตอยอดหรอสงเสรมไดบาง กใชเวลาประมาณเกอบ 2 ปนะเพราะวาเรามาใหม เรากตองทาการศกษาชมชน เรากอายยงไมเยอะ แลวทนความเปนมาเขากแรงพอสมควร การยอมรบเรากยงนอย แลวพอดคณสมชาย เดอนเพญ รองปลดอบต. เมอกอนแกทางานอยทจงหวด แกเปนนกประวตศาสตร พอรวาเมองบางขลงสาคญ แกเลยโทรมาหาผม จดเรมตนนะ เรากพอจะรหนอยๆ แตเราไมใชนกประวตศาสตร เราเปนนกรฐศาสตร แตพอมคนมาชวย มากระตนเรานะวาเออ..ตรงนสาคญนะ ตรงนนาทานะ ผมกตกลง จากนนผมกเรมเลย ลยเลย จดประกายวาในเมอเรามของเรา เรากมาคนควา ตอยอด ทาใหมนดง ทาใหมนใชประโยชนจากทนทองถนทม เพอจะไดสงเสรมอยางอนตามมา

235

ดวย ทาสงทมกอนเพราะวาเรามอยแลวเพราะเขาบอกวากรมศลปากรเขากร แสดงวาทเรามมนกไมธรรมดา อยางนอยกมความเปนมา มหลกศลาจารก เขากเอาหนงสอใหผมอาน ผมกเออ...มแวว มอนาคต ผมกเลยเรมคด เรมทจะศกษา เรมทจะนาคนนนคนนมารวม... โดยในชวงทกาลงเรมคนหาขอมลเพอเรมตนโครงการน ทางองคการบรหารสวนตาบลพบวา ทผานมาเคยมผสนใจเขามาศกษาความเปนมาของเมองบางขลงมาบางแลว. ..กอนทเราจะเรมโครงการน พอเราไดเขาไปศกษา เราถงรนะวาทางสนามบน ทางคณขรรคชย บนปาน เขาเคยมาเสวนาประวตศาสตรกนรอบนงแลว ทวดใหญชยมงคล เรากเพงร แลวกเคยมการพมพหนงสอไปเลมหนงเมอปพ.ศ. 2539 แตมนกยงไมคอยไดแพรหลายอะไร... หลงจากทาการศกษา คนความาไดระยะหนง องคการบรหารสวนตาบลจงเรมตนกอตวโครงการประวตศาสตร โดยททางองคการบรหารสวนตาบลรบหนาทเปนเจาภาพหลกของโครงการน ...จดเรมตนโครงการนกมาจากองคการบรหารสวนตาบล เพราะเรมแรกยงไมมใครสนใจ แลวโดยสวนตวผมกคดวามนมประโยชนแกทองถน เพราะมนมของมนอยแลว แตไมมใครสนใจ แตตอนนนเจาหนาท อบต.เรากยงมไมกคน สมาชกกยงใหมๆ กน บทบาทหนาทของอบต.ชาวบานเขากยงไมคอยรอะไรกน ตอนนนองคการบรหารสวนตาบลเพงจะเรมตน แลวการเรมตนทกทกจะมปญหาหมด ใชไหมครบ ระหวางทองถน ทองท ความขดแยงมนสง ของเรากมเหมอนกน เรากตองคอยเปนคอยไป ซงหนาทหลกๆของผมกจะเปนเรองการประสานงานเครอขาย ซงกระบวนการกอตวเบองตนของโครงการประวตศาสตรน เนนขอความรวมมอกบคนทเกยวของทงนอกและในพนทใหเขามาทางานรวมกนในลกษณะของเครอขาย เรมแรกในการสรางเครอขาย เราจงใชวธขอความรวมมอแบบดงขางนอกมาสยบขางใน อยางผมถาผมทากบเชญนายอาเภอมา ความแตกตางกมใชไหม ดงคนมชอเสยง ดงคนมอานาจ เอาคนอนมารวม อยางนอยมารวมประชมมาชแนะ คนฟง ถาผมพดเขาไมคอยฟง แตถาคนพวกนพดเขาฟง นายอาเภอคมกานน ผใหญบาน ถาเราเชญนายอาเภอมา ผใหญบาน กานนกตองมากบเรา มนตองใชเทคนค ปญหาและอปสรรคทสาคญในชวงเรมตนของโครงการนอยทประชาชนในทองถนยงไมคอยใหความสนใจมากเทาทควร ทงนอาจจะเนองมาจากยงไมคนเคยกบองคการบรหารสวนตาบลทงในเรองหนาท ความรบผดชอบ รวมทงความเชอถอในตวของผ นาองคกร...แรกเรมททายงไมคอยมคนเขามารวมนะ ตงแตกจกรรมโครงการของอบต.เลยนะ กจกรรมธรรมดาทวๆไป คนเขามองวายงไงด คอทองทกไมมนใจเรา ผมตอนนนอายกยงไมคอยเทาไหร อายยงนอย ตอนน นนะ ชาวบานเขากมองเรา กานน ผใหญบานกมองเราวาเปนเดก แลวตวนายกอบต .เองกอายยงไมเทาไหร อาย นอยกวาผมอก แลวเจาหนาทผม ตอนเรมตนกมไมกคน มอย 3-4 คนขาราชการ ลกจางกมแค 1-2 คน แคน ชาวบานเขากมอง มมมองของเขากเออ...ทาไปมนจะชวยเราไดเหรอ มงจะทาอะไรใหกได ความเชอมนเขากไมคอยม แลวยง

236

เรองประวตศาสตรนไมตองพดถง ชาวบานนะเขายงไมคอยสนใจเขาไปใหญ ไมงนเขาจะเขาไปถม เขาไปบกรกหรอ พระเขากขายกน เขาไมเหนประวตศาสตรอยแลว... กระบวนการในการด าเนนงาน หลงจากนน จงเรมดงใหชาวบานในพนทเขามามสวนรวมกบโครงการน โดยขอความรวมมอผานแกนนาอยางกานน ผใหญบาน ในฐานะผ นาชมชน ...การใหชาวบานเขามามสวนรวม เราเรมจากกานน ผใหญบาน กเรมตนจากตรงนเพราะเขาเปนผ นาชมชน สวนมากชาวบานกจะฟงผใหญบาน กานน มนเปนแบบนมาตงแตแรกๆแลว เพราะเขาเปนสถาบนมากอน แลวถาเราดงกานน ผใหญบานมาได เรากสบายใจ เรากไดเครอขายของเรา เครอขายแรกกจะเปน อบต. กบคนในพนท ตองเปนอยางนนกอน... ปจจบนการดาเนนงานของโครงการประวตศาสตรจะใชลกษณะของเครอขายและใหทกฝายทเกยวของไดเขามามสวนรวม โดยทางองคการบรหารสวนตาบลจะเขามาเปนผประสานหลกของโครงการฯให ...ในสวนของการดาเนนงานเรากพยายามทจะบรหารงานแบบใหทกคนไดเขามามสวนรวม โดยการสรางความคนเคย จดกจกรรมใหทกคนไดมสวนรวมหรอไดแสดงออกเพอกระตนและปลกจตสานกใหคนในชมชนและนอกชมชนเหนถงความสาคญ นอกจากนทสาคญคอการทาใหรสกวาอบต.เปนเพยงผประสานงาน พยายามทาเปนคนตวเลกๆ เปนเพยงคนปดทองหลงพระโครงการน เมอทามาไดชวงน เราเหนวาคนเรมเขามารวมกบเราแลว ถงขางนอกกมาแลวสวนหนงมนกประกอบกบททานนายก อบต.ในฐานะหวหนาองคกร ทานกมแนวคดแบบเดยวกบพวกเรา ทานมวสยทศน มความตงใจ แลวกมความมงมน ทานไฟเขยว ทานสงเสรม ทานกอนมตใหเราเรมทา ใหเราไดคด ใหเราไดทา เจาหนาทกพรอมทจะทา เรากทาเปนตวอยางใหเขาด ยกโตะ ยกเกาอ ผหญงกทา ผชาย สมาชกอบต.เขากตองทา ถอวาสวนหนงกมาจากความเขมแขงและจรงจงของเจาหนาท อบต. บวกกบการมทนในทองถน มการกลาวถงไวในหลกศลาจารก การเผยแพร ประชาสมพนธ รวมท งการทสมเดจพระเทพฯมโอกาสไดเสดจมาประทบรอยพระบาทไวทบางขลง ขณะทในสวนของชาวบานเราจะประสานงานผานแกนนาชาวบานสวนมากเรากจะผานไปกลมของเขา อยางชาวบานเขากจะมกลมอสม. อะไรแบบน แมบานกจะมกลมของเขาอะไรอยางน เรากจะตดตอผานตวแทนไป ตอนนมหลายกลมนะในบางขลง กลมแมบาน กลมจกทอง กลมอสอบต...

237

การบรหารจดการเครอขาย ...การบรหารจดการทสาคญคดวาทกฝายทเกยวของนาจะตองมการปรบตวบางนะ อยางภาครฐกจาเปนตองยอมรบฟงตอความคดเหนของฝายอนๆ ทงทเหนดวยและทไมเหนดวย คอเราตองใหเกยรตทกคนนะ ใหคณคาความสาคญกบทกสวนทกคนวาเขาเปนสวนหนงทสาคญ มการประชาสมพนธเพอชนชมเครอขายความรวมมอ ขณะทภาคประชาชน ภาคเอกชน กนาจะตองมารวมกนแลกเปลยนเรยนรระหวางกนใหมากขน... กจกรรมทเกดขนจากความรวมมอในครงน มความหลากหลายแตททาใหเมองบางขลงกลายเปนเมองทมผคนรจก คอ การเสวนาประวตศาสตรเรองเมองบางขลง การแสดงแสงสเสยง รวมทงการจดพมพหนงสอทนเมองบางขลง ...กจกรรมสาคญนอกจากเสวนาประวตศาสตร การแสดงแสงสเสยงแลวเรากจดระบาเทววารศรเมองบางขลง จดประสงคกเพอตองการทจะดงเดก เราเขาหามวลชนโดยการดงเดก ถาเดกมาผใหญกตองมา ผปกครองกตองมา แลวอก วตถประสงคนงกเพอสรางเอกลกษณ สราง ความเปนบางขลง ปลกจตสานก สรางจดเดนเพอใหเขาภาคภมใจวาเออ..นคอบางขลง โดยองกบแนวของประวตศาสตร แลวกมาทาเปนระบาโบราณคด ตามมาดวยแสงสเสยง แสงสเสยงนเรากใชคนในทองถนเลย เสวนาดวย แสงสเสยงดวย เสวนาคนไมคอยฟง ทาหนงสอชาวบานบางคนกคงไมคอยสนใจไมคอยจะไดอานเทาไหร ผมเลยคดวาทาจะใหไว นาจะเปนการแสดง ใหเขาไดแสดง จะรเลย ไดดดวย ไดอะไรดวย การแสดงนเรากจะองกบขอมลประวตศาสตรชดเจนเลย ใชชาวบานมารวมแสดง ใหชาวบานเขามามาเลยคณเขามารวมแสดงกบผมเลย เขาจะไดรวาเออ...บานเรามนเปนอยางน ๆ ... โดยการวางกรอบในการดาเนนงานกจะมทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ ทงจากภาครฐและภาคประชาชนแลวแตลกษณะของการทางาน

...ภาครฐทเขามารวมมอ อาเภอกมานะ จงหวดกมา มาในลกษณะการใหงบประมาณ งบจงหวดนะ ปแรกใหมา 500,000 บาทแลวกผ อานวยการทองเทยว คณจารก ปนประภา ทานกมารวม แลวระบาเทววารศรเมองบางขลงกเคยไปประกวดไดรางวลท 4 มาแลว ซงทานกสงเสรมใหไปรวมแสดงทกรงเทพฯ รบเงนอก 30,000 บาท คอตอนนคนกเรมเขามาหลงจากทเราเหนอยกนมานาน แตตอนนเรากโอเคนะ ใครมาเรารบหมดนะ เราจะเปนนาพรองแกวดทสด ใครมาเราจะเอาเลยมาเลย เราจะไมเอา เราจะใหเกยรตทกคน ใครมาเราเอาหมด ชาวบานกจะมบางสวนนะทเราเชญเขาเขามารวมวางแผน มบางกจกรรม บางงานมนคอนขางจะลกซงเพราะเปนงานวชาการ ชาวบานเขากจะไมคอยเขามา นอกจากเราจะขอความรวมมอ สวนมากชาวบานจะออกแนวรวมปฏบต อยางเสวนากมาฟงกนบาง ถาแสดงนเตมท เพราะมนคอนขางจะ

238

ผอนคลาย เรากพยายามทจะจดกจกรรมอนๆเสรม อยางเพลงลกทงอยางน เขากชอบ ถายทอดไปอกแบบ คอเรากตองคอยหามข ตองเปลยน ... ลกษณะของผ นาเครอขายความรวมมอทคาดหวงนาจะตองเปนผ ทมความจรงใจ มความเขาใจชมชน รวมทงเขาใจบทบาทและเปาหมายของประเดนทจะทา ...ลกษณะของผ นาทสาคญกนาจะตองเปนคนทมความจรงใจนะ มความจรงใจ เขาใจในชมชน เขาใจในบทบาทและพฤตกรรม รวมถงเปาหมายของสงตางๆ ทเราตองการทจะทา นอกจากน ยงจะตองสามารถสรางความไวเนอเชอใจใหเกดขนระหวางสมาชกในเครอขายได เปนคนททกคนสามารถเขามาพดคยไดในทกเรอง แลวกลกษณะเดนทสาคญและนาจะตองมอกประเดนนงคอเปนคนทออนนอมถอมตน สภาพ ใหเกยรตกบทกคน รจกพฒนาและปรบปรงตวเองอยเสมอเพอใหเปนคนททนตอเหตการณบานเมอง ทนตอเหตการณโลก... ขณะทความขดแยง ถอวาเปนเรองปกตของการทางานรวมกน แตแนวทางหรอวธการทดทสดในการจดการความขดแยงคอการใชวธไกลเกลยและประณประนอม

...ความขดแยง ถามวามไหม มบาง เวลาทเกดความขดแยงขนเรากพยายามทจะหาทางไกลเกลย เพอลดความรนแรงลง หรอพยายามหาทางทจะหาชองทางเพอทจะแกไขความขดแยงนน เชน การกาหนดกจกรรมเพมเตม มอบหมายให เขาเปนผ รบผดชอบหรอเปนผ ดาเนนการเอง หรอบางทกจะใหเจาหนาทศกษาขอมลเพมเตม... สาหรบปญหาและอปสรรคในการดาเนนการ โดยรวมพบวาวา ไมคอยมปญหาและอปสรรคมากนก ทงนอาจจะเนองจากความเชอมนของฝายตางๆทเกยวของทมตอโครงการฯ น ...ปญหาตอนนไมคอยมนะ เพราะเราไปไกลพอสมควร ชาวบานเขากรวมมอนะ อยางผมจะทามวสควดโอเพลงราวงยอนยคบอกใหเดกโทรประสานพอบาน แมบาน เขากแตงตวมารวมกน คอตอนนเราเขาขอหมดแลว พดตามภาษาบานเรา “เขาขอ” คอทกคนมาเขารวมกบเรา เพราะเราจดงานเพอตาบลเราลยเพอตาบล เราไมไดมผลประโยชนอะไรเลย พวกคร พวกสวนราชการ ถาเราเปนอบต.จดมนจะโอเค ชาวบานกเขามารวม พดงายคๆอตอนนเขาเชอมนเราแลว เมอกอนเขามองเราดวยความหวาดระแวง...ผลลพธสาคญทเกดขนจากความรวมมอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนในครงนคอการทาใหองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงเปนทรจก ผลทตามมาคอการไดรบความชวยเหลอเปนอยางดในการขอความรวมมอดานตางๆ นอกจากนอกประเดนหนงทสาคญคอทาใหชาวบานรสกรกในทองถนของตวเอง...ผลลพธทเกดขนจากเครอขายความรวมมอ ตองบอกวาดนะ เพราะมนทาใหกจกรรมหรอโครงการตางๆททางองคการบรหารสวนตาบลคดทจะทานมนประสบความสาเรจ คอพอทกคนเขามารวมมอกนงานมนกเดนไปดวยด พองานออกมาด มนกเปนทยอมรบ โดยทวไป ซงมนกสงผลใหเกดการ

239

ประชาสมพนธออกไปในวงกวางอกดวย อยางตอนน สกว.กเขามานะทวดโบสถ ไดงบมาพฒนาการทองเทยววดโบสถ มโครงการ นอกจากนทสาคญอกประการนงคอทาใหคนในชมชน ในตาบลนเกดความรก ความสามคค เกดจตสานกรกทองถน เกดความภาคภมใจในทองถนของตนเอง ในทสดกจะนามาซงการมสวนรวม การพฒนาและเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชนและทองถน... ซงในอนาคตโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง มแผนทจะขยายกจกรรมใหมความหลากหลายทงนกเพอใหโครงการประวตศาสตรนเกดความยงยน ... ตอนนเรากกาลงจะพฒนาการทองเทยวเสนทางการทองเทยววดเขาเดอจนถงศลาแลง เปนเสนทางมาเลย เปนสวนของโครงการน ในเรองการทองเทยวเชงประวตศาสตร คอเรากพยายามทจะขยายกจกรรมของโครงการนออกไปเรอยๆ นอกจาก แสงสเสยง แลวกจะมเสนทางการทองเทยวเชงประวตศาสตรเพมมากขน มนกจะสงตอไป ยวมคคเทศน ถามนมอะไรใหดมากขน ไหวพระ 9 วดใน 1 วน ผมทาแน... ในบางขลงมไมถงแตเรากจะเอาวดใกลๆ ในพนทมาเสรม แตเรากจะตองเชญวดมาคยกอนนะ วาวดตองมจดขายมอะไรทนาสนใจ มของ เกาอะไรไหม เดยวอบต.จะเขาไปชวยนะ ไปฟนขนมา อยางกรณวดขอนซง เขาบอกวาเดมมพระพทธรปไม แลวกมพระลกษณกบพระรามแตตอนนมคนขโมยไป เหนในรปถาย อยางน เราทาขนใหม เรามรปของเกา ทาขนมาใหม เพอใหเปนจดขายของเรา ตรงไหนมอะไรเรากจะเขาไปชวย ไมใชวาเขาเขามาแคไหวพระอยางเดยว อยางนอยกตองใหเหนอะไรบาง แตกไมใชเปนสงททาไมถกไมตองนะ ไมใชสรางสงทจะไปหลอกชาวบาน ไมเอา ไมใชบอกพระพทธรปทองคา แตจรงๆ ไมใช อยางน ไมเอา... คณสมชาย เดอนเพญ รองปลดองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง การมพนความรทางดานประวตศาสตร และในฐานะรองปลดองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง จงทาใหมโอกาสเขารวมเปนสวนหนงของเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถน ...ผมเปนคนอาเภอสวรรคโลก ตาบลในเมอง ป ของแมผมเปนกรมการเมองสวรคโลก สวนเมองบางขลงนผมรจกตอนเรยนอยป 3 ทมหาวทยาลยเชยงใหม ผมไดอานหนงสอพระราชนพนธเรองเทยวเมองพระรวง เมอปพ.ศ. 2527 กเลยขโมยรถจกรยานยนตของพสาวขมาเทยวเมองบางขลง สมยนนการคมนาคมลาบากมาก เพราะมแตทางลกรงแลวกหวยคลองยาง มนตดถนนขาด แลวกมนายตด คามะอายพาเขามาทวดโบสถ สมยนนวดโบสถยงไมไดรบการดแลจากกรมศลปากรนะ กจะมหญาคา ตนไมขนเตมไปหมด ตอนนนวดโบสถเปนวดทพระมาจาพรรษาแตจะมาอยแบบครงๆกลางๆ คอ บางปกไมมพระจาพรรษา กเปนเรองทนาเศราใจมาก ทจาไดชดเจนคอเศยรพระพทธรปปางลลาดานทศใตกบเศยรเทวรปท

240

เปนรปหนแกะสลกวางอยทใตฐานพระบนกฎ ตอนนเกบอยทองคการบรหารสวนตาบล คอตอนทมองคการบรหารสวนตาบล เมอป พ.ศ.2538 ผมกเลยใหเกบจากกฎไปไวทองคการบรหารสวนตาบล... จดเรมตนของความสนใจทมตอเมองบางขลง เนองมาจากเมองบางขลงเปนเมองทมความสาคญในทางประวตศาสตรทปรากฎในเอกสารลานนา ...เมองบางขลงทผมสนใจกเพราะมนเปนจดทอยในเสนทางระหวางสโขทยกบศรสชนาลย และประการสาคญคอเวลาเราอานเอกสารของลานนานเอกสารลานนาหลายฉบบ เชน ตานานมลศาสนา รวมทงชนกาลมาลปกรณ เขาจะพดถงการพบพระธาตดอยสเทพใตกอดอกเขม เปนเรองโบราณ หรอเราดจากจารกวดปาแดงเรากบอกชดเจนวาเมองโบราณนอยระหวางสโขทยกบศรสชนาลย มชอวาเมองจารก หรอเมองบางจา คอเราตอบไมไดวาทาไมถงชออยางนนในเอกสารของลานนา แตเอกสารในสโขทย เขาพดถงเมองบางฉลง กบบางโขลง โดยเฉพาะตอนสมยทเรายกเลกกฎหมายตราสามดวง เมอป พ.ศ.2435 กอนป พ.ศ. 2435 ถาเราสงเกตจะเหนไดวาการแตงตงเจาเมองและปลดเมองรวมทงขนนางเมองทงหลาย จะเหนไดวาในคาสงจะพดชดเจนวาหามมใหเจาเมอง ปลดเมอง และขนนาง ไปรอถอนทาลายโบราณสถานทอยในเขตเมองนนๆ นคอเหนชดเจนเลยวากฎหมายตราสามดวงสมยโบราณมกฎหมายคมครองโบราณสถานอย แตพอเมอครบกบฝรงตงแตปพ.ศ. 2435 มาจนถง พ.ศ. 2465 มนไมมกฎหมายควบคมโบราณสถานเลย ใครใครขดขด ใครใครทาลายทาลาย รฐบาลอยามาโทษประชาชนทอยปลายแถว ผมวานคอความบกพรองของรฐบาลกลาง ในการทละเลยโบราณสถานของแตละบานแตละเมอง นเปนเหตการณทวประเทศ กรณศกษาทชดเจนทสดคอกรณเจาคณศรวลาสวชรปญญา เจาคณะจงหวดพะเยา เปนโจทยยนฟองโจรทแอบเขามาลกขดวดพญารวงเมองพะเยา วดพญารวง เมองพะเยา คอวดทพระยทธษเฐยร ซงเปนพระราชโอรสของพระมหาธรรมราชาบรมปาล ท 4 กษตรยองคสดทายของสโขทย ตานาน 15 ราชวงศของลานนาจะพดไวอยางชดเจนวายทธษเฐยรเปนเพอนเลนกบพระราเมศวร ซงตอมาจะขนครองราชยเปนพระบรมไตรโลกนารถของอยธยา พอป พ.ศ. 2465 ศาลจงหวดเชยงรายยกฟองพระครศรวลาสวชรปญญา ไมดาเนนการฟองโจร ใหศาลจงหวดเชยงรายยกฟองแสดงวาบรรทดฐานของกฎหมายไทยไมมการรกษาโบราณสถาน พดอยางชาใจกคอ พระภกษไมมหนาทไปดแลวดราง แลววดรางของเมองบางขลงเกอบ 100 วดเหลออยแค 20 กวาวดเมอ ไมมกฎหมายคมครอง โจรทมาจากตางบานตางเมองและคนในพนทกจะขดทาลายเพอหาทรพยสมบตและทรพยสมบตนนกกลายเปนวามกฎหมายโบราณวตถอนญาตใหครอบคลองได กฎหมายโบราณวตถประเทศไทยอนญาตใหเอกชนครอบครองโบราณวตถได ทงๆทในอดตทกคน ปจเจกบคคลไมมสทธตองเปนของสวนรวมเทานน วดทเหลอรอดไดเพราะปาฎหารยนะ วดโบสถกบวดใหญชยมงคลทเหลอรอดไดเพราะปาฎหารย อยางรถแทรกเตอรพอปนขนไปแลวเครองเกดดบ...

241

กระบวนการสรางความรวมมอ ปจจยทสงเสรมใหเกดความรวมมอ การเขามารวมมอทางานกบโครงการประวตศาสตรฯ นอกเหนอจากในฐานะของนกพฒนาชมชนในขณะนนแลว อกเหตผลหนงคอตองการทจะบอกเลาถงประวตศาสตรของเมองบางขลงทถกตองใหเปนทรจก ...ผมเรมเขามาชวยโครงการประวตศาสตรเมอป พ.ศ. 2538 ตงแตเรมตนเลย ตอนนนผมทางานเปนนกวชาการพฒนาชมชนอยทศาลากลางจงหวดสโขทย ตอนทเมองบางขลงเพงเรมม อบต. คอตอนนนเราไมไดจดทน เราไปจดกนทวดใหญชยมงคล ทไปจดวดใหญเพราะวดใหญชยมงคลเปนวดทสาคญทสดของเมองบางขลง ความเปนจรงมนเปนอยางนนนะ วดใหญชยมงคลคอวดมหาธาตประจาเมองบางขลง เพราะวาเปนเจดยดอกบวตม องคใหญทสดของบางขลง ตอมาประมาณป พ.ศ. 2545 ผมเหนวาขอมลของเมองบางขลงมนไมตรงกบใจ ผมกเลยโทรมาหาปลดอบต. โดยทไมรจกกนเพอจะบอกวามนมขอมลทผมมตนทนอย เผอจะสามารถเอาไปใชในพนทเมองบางขลง ตอนนนผมกยงทางานอยทศาลากลางจงหวด แลวปลดวทยากเปนคนเอาขอมลเบองตนทผมมแลวกทชมรมเรารกเมองพระรวงจดพมพและสนามบนจดพมพเมอปพ.ศ. 2539 ชอเมองบางโขลง บางขลง บางฉลง แลวกหนงสอตางๆทเกยวกบเมองบางขลงทพมพครงแรกคอพมพในงาน 90 ปพระครจนทโรภาส ซงทานเปนอดตเจาคณะตวเมองบางขลง ทานใหขอมลผมกอนทานเสย ทานเสยอายมากนะ 100 กวาป ผมก re-check ทานวาทานความจาเลอะเลอนหรอเปลา คอทานบอกวาทานเปนคนไปรอเสาจวนเจาเมองบางขลงคนสดทาย นามสกล “พระบวทอง” เอามาสรางเปนเสาศาลาการเปรยญวดขอนซง ทานเลาใหผมฟง ผมกคดวาเออ..ทานกอายมากแลวทานจะเลอะเลอนไหม ทสดผมกหาหลกฐานจนเจอวามคนนามสกล “พระบวทอง” จรงๆ ในศลาจารกหนาวหารหลางพอสองพนองวดหนองโวง นามสกล “พระบวทอง” ทไปจากเมองบางขลง ไปสรางวหารเมอป พ.ศ. 2472 แสดงวาเจาเมองบางขลงคนสดทายนามสกลพระบวทอง แตขณะนไมมนามสกลพระบวทองอยในตาบลเมองบางขลง มแตนามสกล”บวทอง” เขาใจวาเมอกอนการทาทะเบยนบานผดพลาด เพราะบตรประจาตวประชาชนและทะเบยนบานของเราเพงมครงแรกเมอ ประมาณป พ.ศ. 2496-2497 ทะเบยนบานในประเทศไทย สวนบตรประชาชนมเมอพ.ศ. 2508 นเอง... ตอจากนนไดเขามาเปนรองปลดทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง จงเขามารบผดชอบในสวนของสวนของงานวชาการ โดยเฉพาะในสวนของขอมลประวตศาสตรเกยวกบเมองบางขลง. ..ตอนนผมกมาเปนรองปลดอยทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงจะเขา 2 ปแลว โครงการนผมกจะเขามาชวยในสวนของวชาการ โดยเฉพาะในสวนของขอมลเมองบางขลง เผอญผมมพนฐานการ

242

เรยน ผมจบปรญญาตรดานประวตศาสตรจากมหาวทยาลยเชยงใหม แลวทจรงผมกสนใจศกษาดานรฐศาสตรมาก เพราะฉะนนผมจงสนใจในเรองการเมองการปกครองของอดตและปจจบนวามนมการเปลยนแปลงไปอยางไร คอผมดวาตาแหนงเจาเมองบางขลง เปนตาแหนงคณพระทศกดนา 1,000 ไร เดมวาเมองบางขลงเดมมนครอบคลมถงอะไร ในทสดเราเหนหลกฐานแตมนยงไมชดเจน คอเราเหนหลกฐานอยหลดๆแตมนเหมอนตะครบไมทน คอทจรงมนนาจะมหลกฐานมากกวาน แตวาการเกบเอกสารของประเทศไทยมนเปนอยางน คอในกรณเสภาขนชางขนแผนจะพดไวอยางชดเจนวา ขนไกรพลพาย เปนนายดาบของนกรบทงเสลยม เวลาน ขนไกรเปนชอตาบลนาขนไกร ในอาเภอศรสาโรง ขนไกรเวลาจะรบเขาบอกวาจดหมายทารบของพระเจาเชยงอนทร เขาจะสงมาทสวรรคโลก แลวการเดนทางของคนทงเสลยงทจะเขาสวรรคโลกเมอตอนทจะเปนกงอาเภอเขาตองเดนผานทงเสลยงแลวมาทวดใหญ ผานมาทวดขอนซงแลวเขาไปทวดปากคลองชาง วดคลองแหง แลวกเขาไปทตาบลหนองกลบ สมยกอนทางไมไดตดแบบนนะ ทางปจจบนตดเมอป พ.ศ. 2507 นเอง... กระบวนการในการด าเนนการ การทโครงการนสามารถกอตวขนมาเปนรปรางและดาเนนงานมาไดจนถงปจจบน ตองบอกวามาจากความรกทองถนของคนในเมองบางขลง โดยมองคการบรหารสวนตาบลเขามาเปนผจดประกายให ...สาเหตททาใหเกดโครงการน ตองบอกวาคนบางขลงนเขาเปนผ ดเกามาตลอด อยางประเพณการแตงงานของคนเมองบางขลงน เปนประเพณแตงงานแบบผ ดเกาสวรรคโลก คอตาผมเปนคเขยกบลกชายคนหวปเจาเมองสวรรคโลก เพราะฉะนนประเพณแตงงานปาผมกจะบอกวาจะตองมตนไม 4 ชนด จะตองมเตยบ 4 เตยบแลวเชญโดยเมยเทวดา คอผหญงทไดสขอและแตงงานเทานน เครองทตองใสเตยบตองหมผาเพอจะเชญไปเสนผ นคอเครองกระยาเสวยของพระเจาแผนดน ดงนนคนบางขลงจงมลกษณะของความเปนอนาธปตยนยมมานานแลว เขามลกษณะเปนซองโจร เพราะความภาคภมใจของการเปนบานเกด เมองนอนทพอขนผาเมองกบพอขนศรอนทราทตยมาประชมพลนมนทาใหความเปนอนาธปปตยนยมของเขาสงมาก ตวอยางเชนสรรพสามตรมาจบเหลาในพนทบางขลงแลวถกลอมออกไมไดนะ เพราะเขารสกวาเหลาพนเมอง มนโดยระบบสมปทานทาใหเกดเหลาโรงขนมา เหลาพนเมองกลายเปนเหลาเถอน คอคนในพนทประวตศาสตร เขาอาจจะไมแมน เพราะเขาดจารกยงไมเปนแตวาโดยสานกของความเปนอนาธปตยนยมนทาใหเขารกบานเกดเมองนอนสงมาก สานวนหนงทเขาพดกนกคอ “คนทนไมลกวว ลกควายลก ชางในพนทของบางขลงเดดขาด” สานวนนเขาเรยกวา “ไมลากหนามมาจกเกาะตวเอง” หมายถงไมกระทาอะไรในบานเกดเมองนอน จะไมแตะตอง คนทนจงมสานกของความรกบานเกดเมอง

243

นอนสงมาก เพยงแตวาทาอยางไรทเราจะเอาไปไปสาดเอานามนไปราดไฟอยางไร ประจวบกบททางองคการบรหารสวนตาบลซงถอวาเปนราชการเขามาเปนตวจดประกายให ทาใหโครงการนเกดเปนรปรางขน... กจกรรมทเขาไปรวมในโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนคองานทเกยวของกบงานวชาการ ไมวาจะเปนการคนควา การสนบสนนขอมลทางวชาการ ... กจกรรมทผมเขาไปชวยกจะเปนงานวชาการ อยางเสวนาประวตศาสตร เพราะวางานวชาการเหลานเราถอวา เราจะไปรอหวงพงคนทเปนราชการจากตางบานตางเมอง ผมไมหวงเพราะผมเคยทางานเปนวทยากรนาชมอทยานประวตศาสตรศรสชนาลย เรารขอดอยของกรมศลปากร สวนหนาทของผมในโครงการนะคอการใหความรทางวชาการ สนบสนนวชาการใหกบเขา อยางผใหญบาน กานนนพอเขาฟงผมป ปเขาพรอมทจะยมทนทเพราะวาเราชนชมเขานะวาเขากลาทจะยนแขงแกรงสคน คนบางขลงเปนคนสคนนะ... ในฐานะนกวชาการ สงสาคญทสดในการชวยกระตนใหเกดความรวมมอคอการใหความรกบคนในพนทซงจดมงหมายสาคญทคาดหวงไวคอการนาเอาประวตศาสตรเขาไปสชาวบานและชมชน เพอใหรสกรกชมชนและบานเกด ...จดมงหมายทคาดหวง ตอนแรกทเรามาเสวนาประวตศาสตรทเมองบางขลง ทวดใหญชยมงคล มนคลอมเขตทงเสลยมไปสก 500 เมตรได คอเขตอาเภอมนคลอมเมองบางขลงไปครงเมอง อาจารยมงกร ทองสขดแลวกผม เราคาดหวงวาประวตศาสตรมนจะตองลงไปถงระดบชาวบานและชมชน ซงถอวาเปนเจาของเรอง อยากใหชาวบานไดเขามามสวนรวมกบโครงการน การเขามามสวนรวมตองบอกวาเขารกบานเกดอยแลวเพยงแตวาเราจะเขาไปเสรมอยางไรใหเขารกบานรกเมองเขามากยงขน ชดเจนขน… ขณะทความขดแยงในการทางานสาหรบเครอขายความรวมมอนแทบจะไมคอยเคยมใหเหน ถาจะมกนาจะเปนความขดแยงทเกดขนระหวางหนวยงานมากกวา...ความขดแยงในการทางานผมวาไมม คนบางขลงเปนคนทใชใจแลกใจ เพยงแตเราตองเปนคนทขาวเตงงวยรวง อยาไปเปนขาวรบชรวงกบเขา ขาวเตงงวยรวง คอเราจะตองออนนอมถอมตนกบเขา เพราะเราถอวาชาวบานคอพอแมป ยาตายายของเรา อยาไดไปวางตววาเปนขาราชการกบชาวบาน แลวพนฐานผมกเคยเปนพฒนากรมากอน ซงพ นฐานของพฒนากรคอ กนกอน ไหวกอน ทกกอน กบชาวบาน เพราะฉะนนเราเปนขาราชการ เราตองออนนอมถอมตน แตถาระหวางเครอขาย ถามวาหนาทโดยตรงบกพรองไหมบกพรองนะ คณละเลยหนาท โบราณสถานในสโขทยขนทะเบยนตงแตป พ.ศ.2477 แตคณปลอยไวอะไรอย ทงเมองไวทงเมองตงแต พ.ศ. 2477 เมองบางขลงทงเมอง เมอปพ.ศ. 2509 กรมศลปากรเคยมาสารวจโบราณสถาน มรปถายทหอจดหมายเหตมรปเกาของเมองบางขลง พอสารวจเสรจกเกบใสห ง ใสกลองไวไมมใครสานตอ โบราณสถานวดโบสถกบวด

244

ใหญชยมงคลเพงจะไดขนทะเบยนเมอป พ.ศ. 2540 ถอวาเปนความบกพรองของภาครฐ แตถาจะพดถงความขดแยงใหชดๆ กนาจะมาจากการทกรมศลปากรไมทาหนาท ละเลยเพกเฉย สงทนาจะยงยนทสดคอควรจะตองมอบหมายใหองคกรปกครองสวนทองถน ซงถอวาเปน Local Government เปนผดแล โดยเฉพาะงานบารงรกษา แมจะมแนวทางการกระจายอานาจเรองนใหทองถน แตเขากยงหวงอานาจ คอผมดวาคณอยาดถกชาวบานในการดแลรกษาโบราณสถานเพราะคณตองยอนกลบไปดกฎหมายตราสามดวงนะ กอนทเราจะมการยกเลกกฎหมายตราสามดวง กฎหมายมคมครองอยตลอดเวลาแตภาครฐตางหากทไมเอากฎหมายคมครองโบราณสถานไวแลวกมาโทษราษฎรวาสงหนงทกรมศลปากรไมยอมคนอานาจใหกบประชาชนคอการอางวาประชาชนไมร แลวถามวาระหวางประชาชนทรกบานเกดเมองนอนเขากบขาราชการทไมปฎบตหนาทเนยะ ใครละเลยมากกวากน... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลดและผลเสยทเกดขนจากความรวมมองนการดาเนนการอนรกษศลปวฒนธรรม ...ผลดของโครงการคอความสานกรกบานเกด ผมวาสานกความรกบานเกดมนจะทาให ชมชนนนมความยงยน การทจะทาเมองนาอยและยงยนนการทาสนคา OTOP ไมใช แคการทากลวยอบเนยหรอขนมทอดๆ ทจะนาไปบรรจ Package ใหมนเตะตา อยาลมวาถาเราไปดปรชญาของผวาราชการจงหวดโออตะ ในญป นจะเหนไดวาสงทดเดนของชมชน ไมใชแคสนคาแตเปนความภาคภมใจของชมชนนนๆ ดงนนสาหรบสวนตวผมสงสาคญทสดของโครงการนคอความรกในบานเกด สวนเศรษฐกจ ถาสานกชมชนมนมอยสงแบบเยอรมน แบบอตาลหรอ แบบญป น คอถาสานกมตอไปอะไรท งหลายมนกจะเกดขนเอง... การทจะทาใหโครงการนเกดความยงยนจงนาจะอยทการสรางจตสานกใหเกดความรกในบานเกดเมอชาวบานรสกรกในบานเกดความรวมมอในเรองตางๆกจะตามเขามา

...ผมคดวาการทโครงการนจะยงยนมนตองอยในว ถชวตของเขา ถามาดหลกสตร ของกระทรวงศกษาธการจะไมมการพดถงบานเกดเลย เปนขอบกพรอง การไมพดถงเพราะรมากปกครองยาก เลยไมพด ถามกนงายๆคอสงทกรมศลปากรกลวมากคอคาเขาชมโบราณสถาน คอเกบแลวทองถนควรทจะตองมสวนแบงเหมอนกบตางประเทศ ในเชงบรหารคณตองใหทองถนเปนผบรหาร แตเวลานมนไปเขาทกองทนโบราณคด ทบรหาร โดยกรมศลปากร เพราะฉะนนงานวชาการแมจะเปนหนาทโดยตรงของกรมศลปากรซงเขาจะมหนาทเชญ แตทองถนกมสทธเพราะทองถนมสทธทจะมดแลรกษาโบราณสถานของตวเอง กฎหมายมคคเทศนของไทยยงไมเขมแขง คอตอนนถงเวลาแลวทจะตองใหคนในทองถนเขาไดรสกภาคภมใจในความเปนบานเปนเมองของเขา โดยกฎหมายเขากใหองคการปกครองสวนทองถนเขามาม

245

สวนรวมแลวนะ ในทางปฎบตเขากใหนายกองคการบรหารสวนตาบลกบปลด 2 คน ดงนนถานายกองคการบรหารตาบลกบปลดเขาใจในสานกรกบานเกดหรอเขาใจเรองโครงการประวตศาสตรทองถนทกอบต. ทกทองถนจะมความเขมแขงเรองสานกรกบานเกด กฎหมายเขากเปดชองใหทาการศกษาชมชนตามวธการของพฒนากรผมวาจาเปนมากโดยเฉพาะขาราชการทอยในอบต. เรามาทางานในถนเขากควรทจะมาเรยนรประวตศาสตรเขาใหมากขนนคอการเปนขาวเตงงวยรวง เหมอนสานวนของสโขทยอนหนงทบอกวา “เรอไปแตทายงอย” คอสรปแลวกคอราชการมาอยเดยวกยายไปทอนแตวาชาวบาน เขาตองอยตลอดไปจนตายจากกนไปขางหนง... คณฐตารย ดตบ เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน องคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง หลงจากยายเขามาทางานทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ทาใหมโอกาสไดเขามารวมเปนสวนหนงของโครงการประวตศาตรทองถนเมองบางขลง ...ตวเองเปนคนจงหวดนาน แตยายมาทางานทเมองบางขลง ปจจบนกเปนเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผนอยทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ซงในสวนของโครงการประวตศาสตรเขามมากอนหนานน ตงแตกอนทจะเรมเขามาทางานทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ในสวนของตวเองกจะเรมเขามาทาตงแตป พ.ศ. 2551 เพราะเปนปแรกทยายมาทางานทน แตปพ.ศ. 2551 เขาเรมมโครงการแสงสเสยงขนมา แตตอนแรกๆเขาจะเรมมโครงการเสวนาเกดขนมากอนแลว ตงแตปพ.ศ. 2539 มเสวนาประวตศาสตร แตตอนหลงทองคการบรหารสวนตาบลทาคอคอโครงการ Mini แสงสเสยง... ในฐานะเจาหนาทขององคการบรหารสวนตาบล กจกรรมของเครอขายทเขาไปรวมจงมกจะเปนในเรองของการประสานงานเพอขอความรวมมอในดานตางๆ ...โครงการนในสวนของเจาหนาทองคการบรหารสวนตาบล สวนหนงกจะทาหนาทในการประสานงาน แลวกเปนผ ทดาเนนงานในบางสวนเทาทเราจะสามารถทาได บางสวนกจะเปนนกแสดง รวมแสดง ในสวนของการประสาน เรากจะประสานตงแตทมงานทจะเขามาจดแสงสเสยง ทมงานทเขามามาจดการแสดง ออกจดหมายเชญหนวยราชการทกสวน ในการจดงานเรมตน อยางงานแสงสเสยง เรากจะประสานไปทกสวนทงกรมศลปากร ทงจงหวด ตงแตทานผวาฯ วฒนธรรมจงหวด ทองเทยวและกฬา คอทกสวน...

246

กระบวนการสรางความรวมมอ การสรางความรวมมอในระยะแรกมองวาเปนเรองยาก เพราะทกภาคสวนทเกยวของโดยเฉพาะภาคประชาชนยงไมรจกและเขาใจในโครงการฯ นมากนก ...เวลาประสานขอความรวมมออปสรรคคอชาวบานเขายงไมเหนวาจะทาออกมาในรปแบบไหน อะไร ยงไง เขากยงไมใหความสาคญ ไมใหความรวมมอมากนกและบางทกรวมถงตวผ นากยงไมคอยใหความสาคญมาก อยางกานน ผใหญ ตอมาเมอเราจดงานขนครงแรกเขาเหนวาประสบความสาเรจ มคนมาดแลวกเปนทชนชมอะไรแบบน เขากเลยเหนวามนประสบความสาเรจแลวกด ทนพอเวลาเราขอความรวมมอเขากจะใหความรวมมอไดงาย… ดงนนจดเรมตนข องการสรางความรวมมอททางอบต.ใชมกจะเปนการขอความรวมมอจากชาวบานโดยผานตวแทนชาวบานกลมตางๆ ไมวาจะเปนกลมอาสาสมครองคการบรหารสวนตาบล(อสอบต.) ...เวลาขอความรวมมอจากชาวบาน ของเราจะมกลม อาสาสมครองคการบรหารสวนตาบล (อสอบต) คนกลมนเขากจะเปนตวแทนจากคมบานคอในแตละหมบานเขากจะมคมหลายๆคม เขากจะเปนตวแทนจากคมบาน เรากจะเขาไปอบรม ทผานมาเรามการอบรมไปแลว 2 รน อบรม อสอบต. แลวกมการอบรมทบทวนทกป คนกลมนกจะมบทบาทสาคญทเราจะใชประสานความรวมมอกบ คนในหมบาน แลวกคนในหมบานเขากเหนวาการแสดงมนทาใหความรและเปนการถายทอดถงเรองราวทเกดขนในสมยกอน ความเปนมาของเขา เขากเลยอยากจะเขามารวม โดยเฉพาะการแสดง เขากเหนวามนสนก ปตอๆมากเลยแยงกนเลยทน ... ขณะทในสวนของกจกรรมมทงสวนททางโครงการไดทาไปแลว เชน การเสวนาประวตศาสตร การแสดงแสงสเสยง และกจกรรมททางโครงการกาลงจะดาเนนการตอไป คอการบรณาการเรองประวตศาสตรเมองบางขลงใหเปนหลกสตรทองถนเพอเขาสโรงเรยน ...กจกรรมทตงใจทากจะม เสวนาประวตศาสตร มนแสงสเสยง แลวกมการเทดพระเกยรตเนองในวนอนรกษมรดกไทย ในสวนของประวตศาสตรทเขาอยากจะนาเสนอคอประวตศาสตรของตวเมองบางขลง ความสาคญของเมองบางขลง โดยใชวดโบสถเปนสญลกษณ แลวกมประวตศาสตรเมองบางขลงบรณาการสหลกสตรทองถน คอเราทามาแลวแลวเรากมแนวคดทอยากจะพฒนาขนมาใหเปนหลกสตรทองถน เพอใหเดกๆในเขตพนททกโรงเรยนไดศกษา เรากไดเชญหลายหนวยงานทงสานกงานพนทการศกษา ผ มความรดานน ผ มความรทางดานประวตศาสตร ฯลฯ มาเปนคณะกรรมการรวมดวย เพอทจะ เผยแพรทงในพนทและนอกพนท แรก ๆกอาจจะเปนแคในเขตพนทกอน ตอไปเรากจะขยายเปนในเขตอาเภอ ซงหลกสตร

247

อนนจะตองผานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ) แลวเรากเชญเขาเขามารวมประชมดวยการศกษานอกโรงเรยน (กศน) อะไรเรากเชญมา... ซงรปแบบของการดาเนนโครงการทางองคการบรหารสวนตาบลจะใชวธการเชญทกฝายทเกยวของเขามาวางแผนรวมกน หลงจากนนจะขอความรวมมอใหหนวยงานตางๆทเปนเครอขายชวยกนรบผดชอบ ...การดาเนนโครงการเรากจะมการขอความรวมมอเรยนเชญทกภาคสวนเขามาวางแผนรวมกน มาชวยกนคดวาเราจะจดงานออกมาในรปแบบไหน มการแบงงานกนรบผดชอบ เชน ผใหญบาน กานนจะรบผดชอบอะไร อยางงานมนแสงสเสยง กจะใหผใหญบาน กานน เปนผตดตอประสานงานขอความรวมมอกบคนในหมบานใหมารวมแสดงคอใชนกแสดงในหมบาน แลวกจะมกลมแมบานมาชวยจดทาอาหาร อะไรแบบน ... ขณะท การบรหารจดการความขดแยง ...ในการทางานความขดแยงกจะมบาง แตเรากพยายามทจะจบกนในทประชม บางทอาจจะมการโตแยงกนบาง อยางเรองนกแสดงจะเอาปรมาณเทาไหร เขากจะมการโตแยงกนวาหมบานนกคน เอาผชายกคน ผหญงกคน แตเขากเสนอกน แลวกขอมตทประชม อะไรแบบน วธแกกจะใชมตทประ ชมเปนขอสรป... ผลลพธทเกดจากความรวมมอ ผลดทเกดขนจากความรวมมอของโครงการประวตศาสตรนคดวานาจะเปนการทาใหคนในชมชนไดรจกกบความเปนมาของบานเมองของตวเอง ซงถอวาเปนการสรางจตสานกใหเกดความรกและความหวงแหนในประวตศาสตรและภมปญญาทองถนของตวเอง ...ขอดของโครงการนสาหรบตวเองคดวา ทาใหคนในชมชนไดรจกความเปนมาของบานเมองตวเอง บางคนจากทเขาอาจจะไมเคยร เขาอานหนงสอไมได แตการทเขามโอกาสไดไปชมการแสดง การไดมโอกาสไดไปฟงเสวนาประวตศาสตรกถอวาเปนการไดไปฟงใหเขาไดรบรวาเขามความเปนมาอยางไร บรรพบรษเขามความเปนมาอยางไร ประวตศาสตรของเขาเปนอยางไร มนกเปนการสรางจตสานกใหเขาเกดความรกและเกดความหวงแหนในพนทของเขา แลวเขากสามารถทจะนาเรองราวเหลานไปถายทอดใหคนอนทภายนอกไดรบทราบ ซงอนนถอวาเปนผลด... ขณะทความคาดหวงทมตอโครงการฯน โดยเฉพาะความตอเนองของโครงการกคอการสรางรปแบบในการนาเสนอทหลากหลาย ทงนกเพอดงดดความสนใจของคนทงในและนอกชมชน

248

...ความคาดหวงและความตอเนองของโครงการ กอาจจะมการเปลยนรปแบบในการนาเสนอโครงการ การนาเสนอซาๆในแตละปมนกอาจจะทาใหเกดความเบอ อยางปทผานมาเรากมแนวคดทจะทาในรปแบบของละคร เปนละครองประวตศาสตรอะไรแบบน เราไมไดนาเสนอแบบแสงสเสยงเหมอนปกอน กจะมการเปลยนแปลงทกป อยางอาจจะมการเปลยนแปลงเนอหาในการนาเสนอ รปแบบ วธการในการนาเสนอ ไมอยางนนคนทเคยดกอาจจะรสกเบอ คนขางนอกทเคยเขามาดกอาจจะรสกวาเคยดแลวกอาจจะไมเขามาดอก... ในสวนของเครอขายแมจะมความเขมแขงแตกยงเปนเพยงในระดบหนง ดงนนจงตองมการสงเสรมใหเกดความรวมมอเพอเขามารวมกนเขามาชวยในการทางาน ...เครอขายแมจะเขมแขงแตกยงตองมการเตมบาง เพราะวาเขากจะมมาๆไปๆ คอเขากจะมาเหมอนกบวามาสนบสนนใหเราลกข นได กาวไปได เหมอนองคการบรหารสวนจงหวด(อบจ)เขากจะมาใหงบประมาณ อยางปทแลวเขากจะใหงบประมาณมาชวยสนบสนนในบางสวน แลวกส.ส. ในพนทเขากจะเขามาเปนสวนรวมดวย แตจดประสงคเขากอยากใหองคการบรหารสวนตาบลสามารถเปนแกนหลกในการดแลทองถน... โดยผลลพธสาคญทไดรบจากโครงการน คอ ความสามคคของคนทงจากในชมชนและนอกชมชนทเขามารวมมอกนเปนเครอขายในการทางาน ...ผลลพธทไดจากโครงการนทเหนชดเจนเลยคอความสามคค คอเขาใหความรวมมอกบอบต.มากขนไมวาจะจดงานอะไร แลวเขากรสกรกในทองถนศลปะใน ทองถน เขาเกดความรกและหวงแหนแลวเขากมความรสกวาเขาไดรถงความเปนมา เวลามใครถามเขากสามารถทจะบอกไดวาทนเปนเมองเกา อะไรแบบน ... รางวลพระปกเกลาททางองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง เกดขนมาจากความเขมแขงของคนทเขามารวมกนเปนเครอขายอยางแทจรง ...ตอนททางองคการบรหารสวนตาบล(อบต)เมองบางขลงยนขอเสนอรบรางวลพระปกเกลา ตอนนนเขากจะมาดถงเครอขาย มาสมภาษณเครอขายวาเครอขาย เรามใครบางทเขามามสวนรวมในจดน แลวกสรางจดนขนมา เพราะวาเราจะมเครอขายในหลายๆดาน มทงวด พระ แลวกมเครอขายของคณสมศกดทอยทอทยานฯเขาจะเปนวทยากรเวลาทเราจดอบรมเขากจะมาเปนวทยากรให กถอวาเปนผ ทมสวนรวมทสาคญ เพราะวาเวลาเราอ บรมเรากจะสอดแทรกเนอหาพวกนเขาไปดวย เนอหาดานประวตศาสตรเขาไปเพอใหเขาไดรและจา แลวกทานดร.มงกร ทานอาจารยสมชาย เวลาอบรมเรากจะใหคนเหลานไดมาถายทอดถงเรองราวของเมองบางขลง เพอใหชาวบานในพนทและคนทสนใจไดรบทราบอะไรแบบน แลวเรากจะมเครอขายของหลวงพชาง คนคนคน อยทพรหมพราม เวลาเราอบรมจรยธรรมอะไรพวก

249

นเรากจะเชญทานมา ทานกจะเปนบคคลหนงทเปนเครอขายของเรา ทานกไดมาใหความรเกยวกบเรองของหลายๆอยาง ใหความรเรองของธรรมะ ใหความรเรองของการดาเนนชวต ทานกเอาตวอยางมาใหเหนชดเจนเพราะวาตวอยางททานไปประสบมาสวนมากกจะมพนฐานคลายๆกน สวนเครอขายในพนททสาคญนาจะเปนโรงเรยนเพราะทกโรงเรยน ผ อานวยการโรงเรยนแลวกคร ครในพนทจะเปนเครอขายทเขมแข ง นอกจากนกจะมผใหญบานทกหมกจะใหความรวมมอเปนอยางด... อาจารยพภพ ไขแจง ผ อานวยการโรงเรยนบานวดโบสถ พนเพดงเดมในฐานะทเปนคนเมองบางขลง จนกระทงปจจบนเปนผ อานวยการโรงเรยนวดโบสถ เมองบางขลง ทาใหคนเคยกบประวตศาสตรและโบราณสถานตางๆของเมองบางขลง ...ผมเปนคนบานเดม บานเกดอยทบานปากคลองชาง ซงปากคลองชางกอยในตาบลเมองบางขลง แลวกยายมาจบจองทดนตงแตรนป รนยานะ เรอง ประวตศาสตรเมองบางขลงโดยเฉพาะโบราณสถานวดโบสถน ผมกไดมาคลกคลกบโบราณสถานวดโบสถตงแตป พ.ศ. 2506 เพราะวามไรมททากนอยทน ทเขามาครงแรกกปพ.ศ. 2504 เขามาชมโบราณสถาน สมยทยงเรยนอยชน ป. 4 กมาเยยมชมประวตศาสตร กจะเหนสภาพรนเมอประมาณ 30 ปทแลว... กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ จดเรมตนจรงๆ ของโครงการประวตศาตรน กอตวขนมาจากองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงมแนวความคดทอยากจะศกษาเกยวกบประวตศาสตรของทองถน ...จดเรมตนของโครงการนกเรมมาจาก อบต.เมองบางขลง โดยทานปลดวทยา เกษรพรหม ตอนททานเขามารบหนาทปลดอบ ต. เมองบางขลง ครงแรกแกกม ความคดวาอยากจะศกษาเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของเมองบางขลง คอพอแกยายมาแกกมความสนใจเรองประวตศาสตร กไดมการคยกนวาเรามตนทนทางประวตศาสตรอะไรบาง กมตนทนทางวฒนธรรม มโบราณสถาน แลวกมตนทนทางภมศาสตร เกยวกบแมนา ภเขา อะไรตางๆ หวย หนอง คลอง บง ทน เรากจะมาพฒนากนตามรปแบบทวา ดานภมศาสตร กโครงสรางพนฐาน ถนน หนทาง แมนา คลอง บง แลวกมาตนทนทางสงคมและวฒนธรรม กมาดโบราณสถานกน กไดรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ อยางคณะครแตละโรงเรยนตงแตครในโรงเรยนเมองบางขลง ตาบลบานใหมชยมงคล ตาบลหนองกลบ ตาบลบานไร มาระดมความคดตงโครงการเก ยวกบประวตศาสตรเมองบางขลง ขน ครงแรกมาทาเปนเกยวกบบทเรยนประวตศาสตรทองถน กจะมการบนทกขอมลตางๆ ตงแตทานผ เฒาผแกเกยวกบประวตศาสตรทเขาเลาตอๆกนมา แลวกประวตศาสตรทเรามองเหนตงแต 30-40 ปทแลว กจะเอาคนโบราณทอางองไดมา อาศย

250

ขอมลวาเมอ 40 ปทแลววดโบสถเคยมอะไรอยบาง วดใหญหรอฐานเจดยทวไปมนมรองรอยของอารยธรรมอะไรบาง ตรงไหนพอไดโครงสรางทวไป เรากสารวจแตละวด ตงแตวดโบสถ วดใหญ วดเจดยเจดแถว วดเจดยโทน จรงๆแลววดในบางขลงมจานวนเยอะมากนะ... การเขามารวมมอกนทางานในชวงตนๆ ความชดเจนยงมไมมากนกเนองจากในครงแรกยงเปนไปในลกษณะทเรยกวาตางคนตางทา ยงไมมผ รบผดชอบโดยตรง ...การเขามาทางานรวมกน ชวงแรกเขาโคงครงแรกมนยงไมชดเจน พอปท 2 ทานปลด อบต.ทานเปนนกบรหารทมองการณไกล แกกสรางเครอขาย โดยเฉพาะนกโบราณคดแลวกดารขนมาวานาจะมการสงคยานาประวตศาสตรเมองบางขลง หรอจดเสวนาประวตศาสตรเมองบางขลงขนเพอใหไดทราบขอมลชดเจน โดยทเรามการพดกนหลายครงโดยมการเชอมโยงกบเครอขายอยางบรษทบางกอกแอรเวย อาจารยประจวบ คาบญรตนทเคยเปนผตรวจการ กระทรวงศกษาธการ แกเขามามสวนกระตนตรงน ดวย พอนนขนมาทานปลดวทยา เรากมาคดกนวาเราจะเอาอะไรทเปนรากฐานทพอจะเปนรากฐานทางวฒนธรรมของเมองบางขลงทพอจะใหมนเปนรปธรรมได นอกจากประวตศาสตรทเราศกษากน กไดประชมกบองคกรสภาตาบล สภาอบต.กมกานน ผใหญบาน ผ นาทกหมบาน คณะคร ตารวจ หมอ แลวกจะมเครอขายททานปลดวทยาเชญมาอกหลายทาน แลวกมอกหลายทานเลย รวมทงกรมศลปากรเราดวย ครงนนกเชญมารวมเปนครงใหญมารวมตวกนกมาเสวนา พดคยกน กอนทจะมาเสวนาครงแรกประวตศาสตร คอเราประชมใหญกนกอนแลวกมา พดมาคยกนวนนงเตมๆ วาหวขอมนนาจะออกมาเปนอยางไร ความเปนมาเปนยงไง ๆแลวกแบงหวขอกน สวนตวตองบอกวามความใกลชดกบเมองบางขลงเปนอยางมาก เพราะเกดและเตบโตอยทเมองบางขลง จนกระทงเรมทางานจงสนใจและใหความสาคญกบประวตศาสตรของทองถน ทงในสวนของการเขาไปชวยดแล การเขาไปสารวจ และการเชญกรมศลปากรเขามาบรณะโบราณสถาน ฯลฯ...ครงแรกทผมไดสารวจไปเมอป 2524 นผมไดสารวจและทาแผนทสงไปใหกบการทองเทยวแหงประเทศไทย ตอนนนผมไดสอบถามไปทกรมศลปากรวาทาไมไมเขามาบรณะปฎสงขรณเกยวกบโบราณสถานเมองบางขลง ทางกรมศลปาการท 3 เมอกอนนะของสโขทย กตอบกลบมาวาเมองบางขลงไมมในแผนทโบราณสถาน มแตฝงซายหรอฝงขวาแมนาฝากระดานม แลวกมวดโพดก ซงอยดานฝงขวาของแมนาฝากระดาน มวดขอนซง มวดพมพสารทหนองกลบ แลวกวดทองแดง ทไมมคอวดโบสถ วดนากลาง วดวงมตร โซนดานขวามอทศตะวนตก จะไมมถงอาเภอกมลราษฎร ไมมในแผนท พอไมม ปพ.ศ. 2528 ผมกบผใหญบานแลวกกรรมการหมบานกพากรมศลปากรท 3 สารวจโบราณสถาน แลวกทาแผนทรงวดระยะเขต แผนทจากวดโบสถไปวดใหญ แผนทกเมตรๆ เปนแผนททงหมด กไดประมาณ 23 วดชวงนนททาสารวจนะ กเลยหลงจากนนมากรมศลปากรกเขามาบรณะ อนมตงบประมาณมาบรณะครงแรก พอบรณะได 1 ปสมเดจพระพนาง ฯ กเสดจ กอาศยวาผมเปนครอยทวดโบสถ เมอกอนวดโบสถยงไม

251

มพระ ผมกจะเปนคนดแลในวดทงหมด เพร าะของเกาทวดผมกจะเกบไปไว ทโรงเรยน ทงพระเกา โบราณสถานเกาๆ ผมกเรมทาเรองประวตศาสตรมา ตงแตกอนทโครงการประวตศาสตรนจะเรม .. จดเรมตนของโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนนนาจะมาจากความตองการทจะใหทกคนไดรจกกบประวตศาสตรเมองบางขลง ...จดเรมแรกของโครงการนกเพออยากใหทกคนไดรจกประวตศาสตรเมองบางขลง แลวคอยพฒนาใหเปนแหลงทองเทยว ตอนแรกผลเสยนผมกลวมากคอกลวชาวบานไมรแลวทาลาย ผมกลวมากเพราะแมแตนกสารวจฝรงเขาใชเรดาหมาตรวจ มาคน มาขด ผมเอานกเรยนวงมาลอม สมยนนปพ.ศ. 2524 เอานกเรยนมาลอมรถฝรงไมใหขดของโบราณจากในวดออกไป เขาใชเรดาหเดนตรวจแบบตรวจระเบดแตเขาขด ไมไดขออนญาตนะ ผมคดวาไมใชนกโบราณคดนะเพราะ เขาไมไดขออนญาต นาจะเปนนกขดคน พวกคาของเกามากกวา... ในชวงแรกของโครงการประวตศาสตรน ครในอาเภอเมองบางขลงไดเขามารวมกนเปนเครอขายโดยชวยกนรวบรวมและเขยนขอมลเกยวกบประวตศาสตรของเมองบางขลงออกมา ...เรมแรกเลยกรมศลปากรยงไมมเขามาในเครอขาย เรมแรกเลยนะกจะมคณะครทง 4 ตาบล มตาบลบางขลง ตาบลหนองกลบ ตาบลบานใหมชยมงคล แลวกมโรงเรยนบานไรวทยาคมทเขามา พอปท 2 เราจะมาเขยนโครงการเรยนรรกถนตวเอง กจะมาเขยนเปน 3 ตอน คอ อดตทผานมา ปจจบนทาอะไรและกมสภาพเปนอยางไร แลวกอนาคตทนาจะเดนไปขางหนา ทเราเขยนกน 3 ตอน ตอนแรกทานปลดกไปอาศยทานสมชาย เดอนเพญ เกยวกบดานประวตศาสตรโบราณคด เพราะทานสมชาย ทานเปนนกประวตศาสตร ไปอาศยขอมลพนฐานจากทานสมชาย เดอนเพญ แกกใหขอมลโดยอางหลกศลาจารกทวดศรชมทวา การยกพลมารวมกนทเมองบางขลง นนคอการจดประกายเรมแรกของเรา ทบอกวาถาไมมเมองบางขลง ไมมกรงสโขทย ไมมกรงศรอยธยา คอการนดมารวมพลทน เรากอางประวตศาสตรชวงนนไป.. ขณะทในสวนของชาวบานตองบอกวามความตนตวเปนอยางสงตอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนน เนองจากชาวบานในพนทอยากจะใหมการบรณะซอมแซมโบราณสถานในพนทตาบลเมองบางขลงเปนทนเดมอยกอนแลว ...ชาวบานในพนทเรมแรกเลย บคคลบานเรานเขาตนเตนอยแลว โดยเฉพาะทมการพฒนาทซอมแซมมณฑปวดโบสถ เขาตนเตนเพราะวามนจะพงอยแลว เมอกอนมณฑปมนจะแยก แลวกรมศลปากรเขากมาบรณะให คอเปนจดทเขาตนเตน แลวชาวบานพอซอมแซมเสรจเอาเหลกมาคลานะ แลวยงพระพนางเธอฯ เสดจนคอจดทประชาชนไดตนเตนกบประวตศาสตรทองถนของตวเองมากทสด คอม เจาฟาเจาแผนดนเสดจ แลวเปนแรงกระตนทใหประชาชนทวไปทงตาบลเมองบางขลงนเกดความรก ความหวงแหนวาแผนดนนเจาฟาเจาแผนดนเขามาเหยยบ กเกดความภาคภมใจกเลยชวยกนอนรกษ จากท

252

เมอกอนจะขดหาพระเครองนะ แตปจจบนกลบมาเปนการอนรกษไมใชเปนการขด จะไมมการขด หลงจากทพระพนางฯเสดจ สวนใหญทแตกจะไปแตกพวกไรออย ไรถวทเขาใชรถแทรกเตอร ไถเพอปรบพนททาออย ทาอะไรเพราะวาความเกาแกโบราณ จอมปวกมนขนมดหมด จะเจอพระเครองเปนจานวนมากนะทกรแตก เพราะวาเขาไมรวาเปนกรพระ กรอะไร เขากจะใชรถแทรกเตอรแทรกแลวพอไปเจอฐานเขากขดตาม กเจอพระเปนหมอๆ เปนไหทกรแตก ชาวบานจรงๆ กเขามารวมทกหมบาน รวมทงตาบลใกลเคยงดวยนะ อยางชยมงคล เขากยนดเพราะวาบานเขากมโบราณสถาน สวนมากชาวบานนเราจะใชวธผานการประชมทสภา อบต.เมองขลง โดยอบต.เมองบางขลงจะเปนแมขายหลก เปนกาลงหลก เพราะวาเขามงบประมาณ มเงน มความร แลวโดยเฉพาะทานปลดวทย แกเกงเรองนมาก แกกจะเชญผ นา เชญผใหญบานทกหมบาน แลวกอบต. เขาไปคยกนในอบต.กอน พอคยเสรจผ นาเขากจะเอาไปกระจายขาวตอตามสายของทกหมบาน พอกระจายขาวไปทกหมบานวาเราจะมกจกรรมอนน นๆ ทวดโบสถเมองบางขลง เราจะมการบวชพระสามคค กจะมการประชาสมพนธทวไปหมดทงตาบลเลย ชาวบานททราบขาวเขากมา... กระบวนการในการด าเนนงาน ในสวนของผ นา องคการบรหารสวนตาบลภายใตการนาของปลดองคการบรหารสวนตาบล รวมทงผ นาทองถน อยางกานน ผใหญบาน ถอวาเปนแกนนาหลกและเปนสวนสาคญทผลกดนใหโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลงกาวขนมาจนถงจดน ...องคการบรหารสวนตาบล โดยการนาของปลดวทยากถอวาเปนผ นาของ โครงการนไดเลยนะ เปนผ นาตงแตเรมตน ตงแตแรงกระตนในเรองการศกษาประวตศาสตร การเขยนหนงสอเพอประกอบการสอน เพราะแรงกระตนทเกดไดมาจากทานนบตงแตทานยายมาเปนปลดอบต. ทนกเรมรสกวาตองคนหาเอกลกษณของเมองแลวกเชญผ รเขามาชวยสางประวตศาสตร แกจบประเดนวาตองมาสาง มาชาระประวตศาสตร แลวโครงการน จรงๆ ตองยกใหผ นา ถาสภาพทวๆ ไปแลวจรงๆผ นา อยางผใหญบาน กานน สารวตร ผชวยสารวตรเขาเขมแขงมาก เพราะวาเขาทางานกบอบต.เนยะ สภาเปนเหมอนพกบนอง เปนเงาตามตวคอไมมการถอมงถอก ถออะไร คอเขาจะชวยกนอยางดมาก ทงอบต. ทงผใหญบาน ทางานเหมอนพนอง ตชมกนได งานของเมองบางขลงถงเจรญลกษณะการเขาประกวดนถาอบต.ไปดานเดยว ผ นาไมไปจะไมมทาง แตอนน เขาเดนคกนไปเหมอนเงาตามตว เลยชวยสงกนไดดมาก... แนวทางในการบรหารจดการความขดแยง ...ทนาจะขดแยงคอเรองการกอสราง อยางเราจะสรางโบสถของเกาไว คอกอนทกรมศลปากรเขาจะเขามาแบบดาเนนการอยางจรงจง รนสมยหลวงพอหยวก พ.ศ. 2513 ทสรางโบสถ ทนเราสรางกอนเมอ

253

สรางกอน เราจะบรณะตอเพราะมนรกรางมาหลายป ตงแตเจาอาวาสองคเกามรณะไปแลวกมาจนทานมหาบญมมานเรากอยากจะทาตอแตทาตอไมได เมอทา ตอไมไดกเกดขอขดแยง กรม ศลปากรกบชาวบานเรมทจะมปญหาเพราะวากรมศลปากรเขาตองการจะรอ แตทางวดกไมมทจะใหเขาไปทาวตร ทน เราขอสรางอโบสถใหม ถาทานจะรอไมวา แตจะขอสรางใหม ทนการสรางใหมกวาจะขอกนไดนานนะประมาณเกอบ 4 ปกวาจะอนญาตใหสราง ทนจะไปสรางตรงเขตโบราณสถานกไมไดแลว กตองมาสรางตรงรอยตอคนละครง เขตตอเพราะวามนเปนดนวด เมอเขาไมใหสรางแตใหสรางของใหมกไมเปนไรขอขดแยงกหมดไป สวนใหญกจะสนบสนนกน แตถาเปนการทางานเครอขายของโครงการไมมเพราะวาเราอยากสงเสรมบานเราใหเปนเมองทองเทยว คอครงแรกทเราไปคยกนทสนามบนของบางกอกแอรเวย ครงแรกมผม มผใหญบาน ทานมหาบญม ดร. มงกร ทองสขด คณสด แดงเอยด แลวกอกหลายคน ครงแรกกไปคยกนทสนามบน กเอาขอมลเขาไปพดไปคยกนทตรงนนวาเมองบางขลงจะพฒนาเปนเมองทองเทยวไดหรอไม วนนนทางนายแพทยประเสรฐเขากไดใหขอมลวาเมองบางขลงทาจะทาเปนเมองทองเทยวคอนขางจะยาก เพราะวาหลกฐานทางโบราณคดถกทาลายไปเกอบหมด แทบจะไมมรองรอยอะไรเหลอ ใหเหนยกเวนโบราณสถานของวดโบสถ สวนทอาเภอกมลลาศ เมอกอนเขายงไมไดบรณะ ของกจะกองเปนเศษดน เศษหน คลายๆจอมปลวกเลกจอมปลวกนอย คนเหนกจะอะไร กจะเหลอทวดโบสถ ทนพอสรปเรากเถยงเขาไมไดเพราะสภาพความเปนจรงมนเปนอยางน น เรากนง อดอนตนใจกมาประชมกนทอบต. ถางนเราตองคดฟนฟวฒนธรรมเกาๆของเราขนมาโดยองกบประวตศาสตร หรอองกบทางโบราณคด กชวยกนคดวาเราจะจดทาระบาเทววารศรเมองบางขลง อนนคอแรงกระตนกอนทจะมาถงตรงน กทานปลดวทยาแกไปทาปรญญาโท แกกพยายามจดเรยงความประกวดคาขวญเมองบางขลง จดกวซไรต อาจารยโชคชยเพอใหเกดความลกซงทางประวตศาสตร แกกเกงทางดานน แกกชวยแตงกลอนตางๆ พรอมทงเพลงรงเรองเมองบางขลง คอกอนทจะมามเพลงเราประกวดคาขวญเมองบางขลง พอไดออกมาเปนคาขวญทานกวซไรตกแตงเพลงรงเรองเมองบางขลงขนมา แลวกมเพลงเกยวกบเมองบางขลงตามมาอกหลายเพลง ทนพอไดเพลงตางๆมา ทานป.วทยาแกกดารกบพวกเราทงหมดนแหละวาเราจะคดระบาของเมองบางขลง แกกไปหาอาจารยมงคล อนมา แลวก วทยาลยนาฎศลปคอสรางเครอขายขนมา แกก ตดตอแลวกดาเนนการของแกในสวนทาราตางๆ เรองการแตงกาย... ขณะทกจกรรมทเกยวของกบความรวมมอในสวนของโรงเรยนรวมถงครและนกเรยน คอการสอนเสรมประวตศาสตรเกยวกบเมองบางขลง รวมถงการแสดงของเดก อยางเชน การราระบาทวารวดศรวชย การฝกกลองยาว เปนตน ...กจกรรมทโรงเรยนเขามารวมกคอการสอนเสรมบทเรยน ซงเราไดเรมดาเนนการเรองนมาตงแตปพ.ศ. 2534-35 มาแลว ผมเรมเอามาสอนเดกในโรงเรยนตงแตปทเขาเรมมาบรณะ ปพ.ศ. 2530 ผมจะทา

254

เปนหนงสอเสรมเรยนใหเดก ประวตศาสตรวดโบสถมอะไรบาง คอเราอยากจะคยอวดประวตศาสตรกบชาวโลก ผมกแตงเปนตาราเสรมบทเร ยนเกยวกบวชาประว ตศาสตรเพราะวาชวงนนผมสอน วชาประวตศาสตร กมการมาด มาศกษา มาวาดรป คอผมจะพาเดกมาทน ศกษาความเปนมาแตวาจรงบางแถมบาง เพราะอะไร ครบานนอกใชไหม หมายความวา อนนเขาใชชางยกมา ใหญๆนาจะเปนชาง ชวยกนคดมนจะเปนไปไดไหม หรอวาเขาจะเอากอนนอยๆมาปนแบบดนเหนยวมารวมกน เดกกเขยนเชงวเคราะหไป กวากนไป เดกจะไดความรพนฐาน นอกจากนยงมเรองการรวมแสดงของเดกๆ อยางตอนทไดทารามา อาจารยมงคล อนมา กมารวมประชมกนทอบต. ตกลงกนวาจะเอาอยางไร ชดแรกของเทววารศรเมองบางขลงนอาจารยมงคล กบอกวาจะมาสอนไดในชวงปดเทอมใหญ หลงงานบวชพระสามคคทวดโบสถ ใหผมเอาเดกไปชดนงไปฝกราครงละครงวน ชดแรกกเอาเดกมธยมไปฝก ผมกเอารถอแตนเทยวไปรบไปสงอย 4-5 วนพอมาเปดเทอมประชมผปกครองเอามารางานแรกบนศาลาวด ผปกครองตนเตนกนใหญเพราะเปนระบาของเราแลวกเสยงดนตรกเกดความฮอฮา ผปกครองฮอฮา แลวตอมากมการพสอนนอง สอนกนตอๆมาจนถงรนปจจบนน กหลายรน สวนทโรงเรยนขอนซงกจะเปนเดกประถม แตเดกพอเรยนจบจะยายไปตอโรงเรยนอน......อยางเทศบาลบาง อะไรบาง...ผลดของการเกดขนของเครอขายสาหรบโครงการประวตศาสตรน นาจะอยทการทาใหคนในพนทตนตวในการอนรกษศลปวฒนธรรมของทองถน รวมทงการทาใหทองถนไดกลายเปนเมองทคนรจกซงจะทาใหเกดรายไดกลบเขามาสชมชนตอไป... ถามาดเรายงมศลปวฒนธรรมพนบาน แลวกยงมจดเดนของภมปญญาทองถนอกเยอะ แตวาเรากตองทยอยคนขนมาเพอเปนแหลงเรยนร มนยงอกเยอะ บางอยางทเรายงจากนไดแตยงไมมคนทา คอคนมนขาดชวงไป ทาใหขาดความตอเนอง แตวาถาฟนฟมนกอาจจะมความเปนไปไดอย คอคนรน 50 ปขนไปเขายงรวถเกาๆอย คอเดกสมยใหมหวมนจะเปลยนไปเลยใชมะ ลมรากเหงาหรอทงหลกการดาเนนชวตของตวเอง ไปหลงยคใหมไปเลย แตถาเราจะฟนฟวฒนธรรม อยางการละเลนหรอเพลงพนบานเกาๆ นคนรน 50 กวาขนไปอยางผมนมนยงรอย ยงเหนอย ยงสามารถฟนฟขนมาเปนเชงอนรกษวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณโบราณของเราได แลวกสามารถนามาเปนแหลงเรยนรเชงอนรกษวฒนธรรมได คอถาเราไปปลกใหมนฟนขนมาแลวมคนรนใหมๆ มาสานตอๆไปมนกจะไมถกลม แตถาคนรนเการนโบราณจรงๆลมหายตายจากไป คนรนใหมไมเรยนรมนกจะสญหายไป ลวทมนหายไปเพราะวาเดกรนใหมๆ เขาเรมทจะเขาไปอยในเมอง ไปเรยน ไปทางานในเมอง รบจางในเมอง จงเปนชองวางวาในบานเราจะเหลอคนแกกบเดก ทนเดกพอโตกลม แตถาเราอนรกษไวไดจะดมาก... การสรางความถกตองชอบธรรม ซงผลลพธสาคญทเกดขนจากการทางานแบบเครอขายความรวมมอในครงน คอรางวลพระปกเกลา ประจาป 2552 ทบางขลงไดรบ

255

...ชวงทสงโครงการเขาไปทพระปกเกลา คอเรากเรมไดรางวลจากทอนมาบางแลว กมขอมลคอตวปลดวทยาแกกเปนคนรวบรวมขอมลตางๆ อยางรางวลพระปกเกลามาประชม แกบอกวาสงนะ เอาไมเอา ทกคนบอกเอา คอปลดแกเปนนกสแลวเวลาแกจะทาอะไรแกจะศกษาขอมลอยางละเอยดรอบคอบ ทางหนทไล คยกนเรยบรอย สรางเครอขายไวเรยบรอย ทนอยางรางวลพระปกเกลานเขาจะไมบอกขอมลอะไรเลยวาเขาจะถามอะไรบาง บางขลงมเครอขายอะไรบาง ทานปลดกเชญเครอขายท งหมดทเราเคยคลกคลกนมา ปลดวทยาแกเปนคนเกงในการสรางเครอขาย แกรวาจดนควรจะเชญใครเขามา แลวแกกสรางเครอขายไดหมด ตอนแรกพระปกเกลาเรากนกวาไมเทาไหร กมาแค3-4 คนแตเขาถามลกมาก เชงวจยเนอะแลวกลกษณะเคาโครงทมความเปนไปได ถาไมมเครอขายทแนนหรอไมไดสรางเครอขายทแนนหนามากอน ไปโกหกตอหนาไมมทาง ถาโกหกเขาจบได เพราะคนมนเยอะใชไหมเครอขาย แลวกเอามาคยกนเตมหอง ถาไมไดทาจรงยงไงกตกมาตาย แตลกษณะทเราตอบเราทากน จรงๆ คอรายละเอยดเกรดเลกเกรดนอยทเราทากนมนกมอยมา...ขณะทความเขมแขงของเครอขายเปนเรองททกคนทเขารวมกนเปนเครอขายควรจะใหความสาคญเพราะการสรางความเขมแขงทแทจรงใหกบเครอขายถอเปารากฐานสาคญทจะทาใหเครอขายประสบความสาเรจไดตามเปาหมายทวางไว...เครอขายตอนนยงอยากใหมนเขมแขงและเจรญตอไปนะ ความยงยนกกงวลนะ โดยเฉพาะในรปแบบของเครอขาย อยางเครอขายคนรกภมปญญาทองถน ความ รกเกยวกบถนเกดเราเคยทาโครงรกบานเกด มการสมนาแลวจดชมนมเปนมคคเทศนนอย แตบานเราไมเคยหรอไงไมร กเลกไป เรากทาโครงการมคคเทศนนอย คอเดกสามารถบรรยายสรปวาลกษณะของมณฑป มกาแพงแกว มอะไร ยงไง มทบหลงอะไรยงไง แลวเรากมหลายสถานท มวด มบอศลาแลง จรงๆเขตเมองโบราณบางขลงเขาทงลกนอยในวดโบสถหมดเลยนะ ชวงหลงนคมเขามาตดถนน เขาไมตดไปชนเขตสดไง เขามาตดดานหนาเขา สหกรณนคมถนนพระรวงเขามาตดถนนดานขนหนาเขา เขาไมตดออมเขา ภเขาเลยไปอยในหม 7 ทงเสยง วดใหมชยมงคล แตปจจบนเขากแบงเขตกนใหม แบงกน ครงภเขา... สงสาคญทคาดหวงตอโครงการฯ นคอการสรางสถานททองเทยวเชงอนรกษใหเกดขนภายในทองทตาบลเมองบางขลง โดยหวงวาเมอเดกรนใหมในพนทไดประโยชนจากตรงนจะรสกรกและหวงแหนโบราณสถานและภมปญญาทองถนมากขนไปอก ...จรงๆ ผมอยากทาใหมนเกดความถาวรตรงทวาถาจะสรางเครอขายดานการชมชนเชงอนรกษวฒนธรรม ถาเราคอยๆทาปนงรบสก 5 case กอนกยงด ครงแรกอาจจะขกขลก อยางทมาทาวจยผมกยนดนะ แตการทองเทยวเชงอนรกษมนนาจะเกดขนได ครงแรกมนอาจจะตะกกตะกกเพราะวาถาเราไมสรางจดนไวเดกรนหลงเขากจะไมเหนประโยชน แตถาเราสรางตรงนถาเขามรายไดหรอมอาชพเขาจะหวงแหนอนรกษ กจะเปนเครอขายทยงยน คลายๆกบมคนดแลตลอด มนจะยงยนไดตรงน แตถาเราปลอยไป

256

กบกาลเวลามนจะสญหายไป ถงจะศกษาจะดาเนนการอยางไรลกษณะมนไมใชรากแกว มนเปนรากแขนง แตถามนเกดการทองเทยวเชงอนรกษ เชงวฒนธรรม เปนการศกษาหารองรอยประวตศาสตรมนนาจะเกดประโยชนมากขน แมอฐแตละกอนทมนจะเคลอนยาย เดกจะเกดความรกความผกพนธ… คณสมพร ฟ งเฟอง ผใหญบานหม 5 บานวดโบสถ เมอวดโบสถ เมองบางขลงถกเลอกใหเปนสญลกษณสาคญของโครงการประวตศาตร ผใหญบานวดโบสถในฐานะผ กากบดแลชาวบานในพนทจงถอวาเปนอกเครอขายหนงทมความสาคญ ...วดโบสถนกรนะวาเปนโบราณสถานแตไมรวาประวตเขาเปนมายงไง เพราะตอนนนยงไมเปนโครงการ คอโครงการนมนกเรมขนมาเรอยๆ ตอนแรกกเรมตนจากอบต.ตอมากมเขามาเสรมๆ มาชวยผลกดน ในสวนของอ.ประจวบ สนามบนกเขามาผลกดน ตอนแรกทอบต.เรมเขากมหนงสอเชญชาวบานรวมสมนา ในหม 5 มประชากรอยประมาณ 700 กวาคน ตอนมาเปนผใหญแรกๆโครงการกเรมเปน รปเปนราง หนกๆขนเรอยๆ คอหนกกวาเขา คอทงตาบลกหนกกวาเขาหมด เพราะวดโบสถเปนพนทหลก… กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ จดเรมตนของการเขาไปรวมเปนเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตรนอกเหนอไปจากการเปนคนในพนทแลวคอการเปนผใหญบาน ...ในฐานะผใหญบานและเปนคนวดโบสถกเขารวมมาตงแตตนเลย การเขาไปมสวนรวมตอนแรกมนกเหมอนกบเปนหนาท แลวพนทวดโบสถสวนมากกมาลงทนทกทนะ โดยเฉพาะเรองประวตศาสตรเขาจะโยนมาใหทางนทกท ผมกชวยรอบนอกๆ คนในชมชนกชวยใหความรวมมอด แตกจะชวยแบบรอบนอก สวนอบต.เขากจะเขามาทา อยางเปนนกแสดง เปนอะไร... ซงในฐานะผใหญบานแลว การรวมมอกนในการทางานเปนเรองททางพนทใหความรวมมอเตมทแมอาจจะไมคอยไดเขาไปมสวนรวมในการวางแผนมากนก ...สวนการประชมเพอรวมวางแผน เวลาประชมกไมเคยพดถงเรองนนะ ผมไมชอบออกหนา ถาจะทากทาเลย ปดทองหลงพระเอาแบบนหละ ถาชวยชวยเตมทแตถาเรองเสนอหนาไมเอา แตถาเรองแบกเรองหามบอก หรอเกณฑคนอะไรแบบนบอก แลวคนในตาบลเมองบางขลงถาพดถงงานแสงสเสยงเขากตองมาทกหม ทางอบต..เขาเนน เขามหนงสอไปเลยวาเทานน เทานน แตถาวาเอาชมชน ชมชนไหนกสหมนไมได ไมวาจะไปงานอะไรแมกระทงงานขางนอกหม 5 จะตองเยอะไวกอน...

257

กระบวนการในการด าเนนงาน ขณะทการสรางความรวมมอระหวางคนในชมชนจะใชรปแบบของการประชาสมพนธโดยใชการประกาศหรอขอความรวมมอระหวางบคคล ...เวลามกจกรรมหรอมงาน กจะชวยประชาสมพนธ กจะมการประกาศเชญหรอขอแรงขออะไรได ในฐานะผใหญเวลาอยากสงเสรมใหลกบานเขาไปมสวนรวมกจะใชวธการประชาสมพนธไป แตโดยปกตชาวบานกจะรจกวดโบสถ แตถาเรองการเขาไปประชมเพอสรางกรอบความรวมมอ เขากจะวางกรอบของเขาเอาไวอยแลววาหมนทาอะไร หมนทาอะไร แบบน ถาหม 5 เรากออกตวกอนวาเราตองชวยงานในพนท จะใหผมไปแสดงอะไรแบบนผมไมเอา ไมชอบดวย อยางการแสดงปทผานมาแปปเดยว แตทยนถายรปน ยนทาไมตงนาน เอาคนแสดงทนนๆมาบอกไมไหวแลว โอย...รอนานเกน... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ขอดของโครงการนคอทาใหคนในชมชนทองถนรจกประวตศาสตรและรสกรกและหวงแหน รวมถงความสามคคของคนในชมชน ...โครงการนคดวาดนะ เพราะทาใหคนรจกประวตศาตร แลวในพนททงคนและตวเองกดขน มนกมผลหลายอยาง แลวอบต.เขากสนบสนนด ทางดานเจาอาวาสวดโบสถ มหาบญมเขากเขาใจพดเรองอยางน ขณะทชมชนกใหความรวมมอด มนกเกยวกบกบทางพระดวย เพราะคนจะคอนไปทางนบถอพระ โชคดทมพระมาอยแลวทานกมคนนบถอ โชคดของวดโบสถทมพระดมาอยแลวคนในชมชนกศรทธาพระ แลวโดยสวนมากประชาชนกจะใหความรวมมอด ประชาชนในพนททอยเขตรอบๆนอกเขากขดทรายกนเรอย ยกเวนทเดยวในวดแหละ สวนมากคนในหมบานนจะเปนคนบางขลง ดงนนเขากจะรจกวดโบสถ แตสมยกอนวดโบสถ ไมมเจาอาวาส วดกปลอยไว แตจะมพระมาจาแบบไปๆมาๆ มาธดงคบางอะไร แบบน มมาจาพรรษา มมารกษาการแทนบาง ตงแตเจาอาวาสคนเดมเสยกไมม ... ขณะทปญหาและอปสรรคสาคญสาหรบโครงการณนคอการใชอานาจในการสงการมากกวาการขอความรวมมอ ...ขอเสยของโครงการนคดวาถาอบต. ยงใชวธแบบสงการมากกวามาขอความรวมมออาจจะทาใหโครงการไปตอไมไหว... โดยความคาดหวงทมตอโครงการนคอความยงยนของโครงการฯ ทงนกเพอใหเมองบางขลงไดกลายเปนสถานททองเทยวทสาคญในทางประวตศาสตรสบตอไป...สาหรบโครงการนกอยากใหมนยงยนไมอยากใหมนลม อยากใหมนมไปเรอย แๆลวเรากอยากใหมนเจรญ จะไดเปนแหลงทองเทยวเปนอะไรแบบ

258

น ใหชมชนมรายได อยากใหเปนแหลงทองเทยวอยางทเคยไปดทอนมา เขามาเทยวกลบไปแลวมของฝากมอะไรแบบน เพอใหชมชนมรายไดยามวาง มความเจรญขน ตอนนทกวนศกรกจะมชมรมผสงอาย หม 7 หม 8 หม 5 รวม 3 หมชวยกนทา ทาขนมบาง ทาอะไรบาง อยางดอกไมจนทร ตาขาว แลวจรงๆแถบน โบราณสถานยงมอกเยอะนะ เพยงแตวากรมศลปเขาหาไมเจอ แลวบางสวนชาวบานกทาลายเอามาทาเกษตรกรรมบาง อะไรแบบน แลวชาวบานทนเขากเขาไปชวยดแลวด อยางนกทองเทยวเขามากไปชวยแนะนา เวลาเขาถามเรากเลาใหฟงวาเราเปนถนกาเนดประเทศไทยนะ เรามหลกศลาจารกอยตรงน นๆ ลกษณะน บางคนกเชอ บางคนกไมเชอ แลวอบต.กมทาเอกสาร ทางวดกไมไดทาเอกสาร แตทางวดกจะมปญหากบทางกรมศลปในแงการดาเนนงาน เพราะเวลาจะทาอะไรตองขออนญาตหมด เพราะเปนพนทตรงกลางแลววดลอม...

259

ภาคประชาสงคม รศ.ดร.มงกร ทองสขด ประธานสภาวฒนธรรมและนายกพทธสมาคมจงหวดสโขทย จากความคดทอยากจะทาประโยชนใหกบจงหวดในฐานะชาวจงหวดสโขทย จงรวมกนจดตงชมรมเรารกเมองพระรวง มจดมงหมายทจะเขาไปรวมพดคยกบชาวบานในทองทเกยวกบความเปนมาของประวตศาสตร โดยเฉพาะในพนททยงคงมรองรอยในทางประวตศาสตร ...หลงจากเกษยณราชการแลวกลบมาอยทสโขทยกมผหลกผใหญกลมหนง โดยการนาของอดตเจาคณะจงหวดสโขทย ทานเ จาคณมหาดารง วดไทยชมพล แลว กมอดตทานผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ อาจารยประจวบ คาบญรตน ซงเปนคนพนสโขทย กเขามาปรกษาหารอกนวาพวกเราเกษยณกนแลว เราจะทาประโยชนอะไรใหแกบานเมองสโขทย กไดรวมตวกนเปนชมรมเรารกเมองพระรวง ตงเปาหมายไววาเราจะไปเสวนา ไปพดไปคยกะชาวบานตามหมบานทมความเปนมาในเรองประวตศาสตร ในขณะนนกมบรษทการบนกรงเทพ ซงเขามาตงสนามบนอยทสวรคโลก เขากสนใจเรากเลยออกไปเสวนาตามจดตางๆ ผมจาไดวาครงแรกเราไปเสวนากนทถาเจาราญ ซงในประวตศาสตรบอกไววาถานจะมศลาจารก 1 ใน 3 แทงของพอขนรามคาแหงทบอกวาจารกไวนเอาไปไวทไหนบาง แตเขาไปแลวในถาทมคางคาวเยอะๆนมนก 600 – 700 รอยปทผานมา คางคาวกมอยในนนเยอะๆ มลคางคาวมนกทบถมกนมา กไมสามารถจะคนหาไดกสนนษฐานวาศลาจารกพอขนรามคาแหงนอาจจะถกทบถมโดยมลคางคาวไปแลว อนนนกเปนเรองนงทเราเขาไป จดท 2 กมาเสวนากนทเมองบางขลง นอกจากทานเจาคณมหาดารง ทานประจวบแลวเรากไดรบเกยรตจากผสนใจประวตศาสตรอกทานนง คอ อดตแมทพกองทพภาคท 3 ทานพลโทรวมศกด ไชยโกมนทร สมยททานมาเปนแมทพอยพษณโลกเรากตระเวณกนไปทวภาคเหนอ ตงแตแมสาย เชยงแสน กนลงมายนแมสอด ไปกนมา กเลยมาเสวนากนทเมองบางขลง เพราะวาเมอสมยพอขนบางกลางทาวกบพอขนผาเมองนไดรวมตวกนทเมองบางขลง แลวพอขนบางกลางทาวกขนไปตศรสชนาลย สวนพอขนผาเมองกมาตทสโขทย กดวยกลยทธหลอกลอเขมร 2 ทานนกมาขชางตวเดยวกน กทาใหทง 2 ทานยดสโขทยได 2 พอขนพอยดสโขทยไดนเรากถอวาเราปลดแอกจากขอมได เรากไดสถาปนาตงอาณาจกรสโขทยโดยพอขนผาเมอง ซงจรงๆน ในฐานะททานเปนลกของพอขนเสนานามขนเนยะทานควรจะไดขนครองราชยแตทวาทานไปไดมเหสพระนางสขรตนเทวจากขอมมา ดงนนอนนกอาจจะเปนเงอนไขอนนงทในทางการเมองกเพอจะไดบอกพอตาขอมไดวาไมไดคดคดทรยศนะ กเลยใหพอขนบางกลางทาวขนครองราชย แลวสมยกอนขอมนกเรองอานาจมาก จากประเดนตรงนเรากเลยไดจดเสวนากน ซงถาผมจาไมผดน ป พ.ศ. 2535 กทากนมาทกป ทากนมาเรอยๆ...

260

หลงจากทมการกระจายอานาจมาสการบรหารสวนทองถน ผนวกกบความสนใจทสอดคลองกนระหวางนายก และ ปลดองคการบรหารสวนตาบล รวมทงชมรมเรารกพระรวง โครงการประวตศาสตรเมองบางขลงจงเรมกอตวขน ...จรงๆ แลวเรองประวตศาสตรผมกทามาโดยตลอด คอผมชอบเรองนมาตงแตเดกๆ ตอมาพอมการปกครองสวนทองถน มองคการบรหารสวนทองถนนทบางขลง ทานนายกกบทานปลดฯ นเผอญมความสนใจในเรองนดวย กทาตอ ผมเคยเชญคณะกรรมการสมาคมประวตศาสตรในพระบรมราชนปถมภของสมเดจพระเทพฯ มาทเมองบางขลง 2 ครง ไปทแมตานเหนอแมสอดขนไป 1 ครงกไปปลกสานกอยางน มเอกสารซงทางมตชนเขากพมพใหบางอะไรบาง อนนกเลยกลายเปนเรองทมหลกมฐานขนมา แลวเวลาน เรากกาลงรณรงคตามพระราชเสาวนยของสมเดจพระนางเจาฯ ทรบสงวา “คนไทยทกคนนาจะเรยนประวตศาสตร และโดยเฉพาะประวตศาสตรทองถน” แลวก เมอ 2 เดอนทแลวผวาพษณโลก ดร.ปรชา เรองจนทร ทานกไปเหนประเพณทปกธงชย ทเขาชางลวง อาเภอนครชย ซงกจะโยงมาถงพอขนบางกลางทาว พอขนบางกลางทาวไปทาพธปกธงแหงชยชนะ หลงจากทมารวมตวกบพอขนผาเมองแลวยดบางขลง ยดสโขทย ยดศรสชนาลยกลบมาได ผวาพษณโลกกคดวา เอะ...นนาจะเปนธงชาตผนแรกของประเทศไทยไดนะ ทานกสนนษฐาน ทกคนกเหนพองตองกนวามนเปนธงปกขนมาเพอฉลองชยชนะ แลวผมกเอาเรองประวตศาสตรพระราชเสาวนยอนนเทยวบอกเขาไปหมด เขากเขาใจ... เปาหมายทแทจรงของการเสวนาประวตศาสตรคอตองการทจะใหชาวบานรสกรกและหวงแหนประวตศาสตรของทองถน รวมทงสานกในภมปญญาของบรรพชนทไดสรางบานสรางเมองเพอทจะไดชวยกนดแลรกษาสมบตของแผนดนเอาไว ...เปาหมายสาคญจรงๆของเสวนาประวตศาสตรคอตองการใหคนในทองถนรสกรกและหวงแหนประวตศาสตร สานกในภมปญญาของบรรพชนทไดสรางบานสรางเมองไว แลวอกประเดนหนงคอใหชวยกนรกษาสมบตของแผนดน ไมขดไมทาลาย ผมจาไดวาพอไปเสวนากนทนนครงแรกน รงขนอก 2 วนเขากมารายงาน ผมเลยวามคนเอารถแทรกเตอรเขาไปเพราะมการยนยนวาตรงนนเปนเมองบางขลงจรงๆ กเลยตองไปบอกตารวจ บอกนายอาเภอ บอกทางศลปากร คอชาวบานสวนหนงกรกหวงแหน อกพวกหนงกคดวานาจะมแหลงพระเครอง คอพวกทอยากเขามาขดทรพยแผนดนมนกจะมแบบน สโขทยถาไมมกรมศลปากรเขามาอยนาจะถกขดไปอกเยอะ เพราะสโขทยนยงขดไมหมดนะ ไมวาเมองเกาสโขทย ศรสชนาลย พวกนกเลงโบราณ เขาไมตองทาเหมอนนกวชาการศลปากร เขาเหนเนนดน เหนใบเสมา เหนอะไร เขารเลย เอาปกตรงน ดวยความชานาญ ทแรกกขดกนบนผวดนกอน ตอนหลงโดนตารวจ โดนศลปากรจบมากกเลยเจาะอโมงคเลงเลย สมมตเจดยอยตรงนนเขาขดตรงนแลวกชอนไปแลวกดนขนมาใตฐานเจดย ม

261

เพอนอาจารยผมคนนงขดทพษณโลก ตอนนทานลาไปบวชแลว มาหวเราะบอกอาจารยครบผมนกวาเราเกง เราไปขดแตพวกนนมนมาเอาไปกนหมดแลว พอไปขดใตดนเจอโพรง... กจกรรมสาคญทเกดขนในระยะแรก จงเปนการสรางความเขาใจเพอขอความรวมมอใหเขามารวมกนเปนเครอขายในการอนรกษศลปวฒนธรรม ซงในสวนของกจกรรมทสาคญประกอบไปดวย ...กจกรรมกอยางทบอกไปเมอสกครนะ อยางพอไปถงกจะไปคยกบพระ คยกบผ นาทองถน คยกบนกเรยน แลวเรากใหคนในทองถนเรากไปหาเขา เรากนดวาเราอยากจะมาศกษาอยางเมองบางขลง แลวเมองบางขลงนผมอยากจะบอกอกนดนงวา ตวเมองบางขลงจรงๆไมใชวดโบสถนะ คอวดบางขลงเลยไปอกนดนง แตพอองคการปกครองสวนทองถนมาแบงเขต เมองบางขลง วดใหญชยมงคลคอ ตวเมองบางขลงแตบงเอญพอแยก อบต.ไปแลว พนทอบต.วดใหญกไปขนอยกบอบต.ทงเสลยง ไปอยในเขตอาเภอทงเสลยง ตรงนนกเลยเปนจกชนกนอย 3 อาเภอ คอ อาเภอศรสาโรง อาเภอสวรรคโลก แลวกอาเภอทงเสลยง แตนองคการบรหารสวนตาบลทเราเขาไปทาเขากยดเอาวาเมองอบต.อยตรงน แตจรงๆแลวการแบงในทางประวตศาสตรและในทางการปกครองสวนทองถนมนคนละทกน ซงในทสดเรากจกรรมทสาคญของเรากคอการเสวนาประวตศาสตร และเรองนเรากทาตดตอกนมาทกป โดยเฉพาะวนท 2 เมษา เรากจะมการเสวนาทกปทผานมากถวายพระพรสมเดจพระเทพฯ ระยะหลงพอถงวนนกจะทาบญแบบชาวบาน ทาบญอทศสวนกศลใหกบบรรพชนทนน... จากการเสวนาทางประวตศาสตรและการคนควาวจย ทาใหใหไดทราบขอมลทงทางวชาการและแบบภมปญญาทองถนถงความสาคญของเมองบางขลง ...โดยขบวนการพอเราไปเสวนาแลวไดเอกสารหรอไดอะไรมา ทงงานวจยของครชนมธยมแลวกมางานวจยของศลปากร เรากไดขอมลเรากไดทงขอมลวชาการแทๆ กบวชาการแบบชาวบาน กเปนเหตใหมผหลกผใหญ ทานสมเดจพระเทพฯ สมเดจพระพนางฯ เทาทผมนกออก แลวกโดยเฉพาะสมเดจพระเทพฯ รบสงเปนขอ Questionไวทบอกวาประวตศาสตรประเทศไทยบนสวรรณภมเรมตนทสโขทยนนนาจะตองมาปกหลกทเมองบางขลงเพราะวาเราประกาศอสรภาพโดย 2 พอขนเอาชางมาชนกนตรงนน ซงสมเดจพระเทพฯ เคยรบสงกอนทพวกเราจะเสวนากนมานานแลว มใครไปทลทานกไมรดวยอนน นอกจากน ผมเองเคยมประสบการณตงแตเคยเปนอธการบดอยทจงหวดพษณโลก มทานอาจารยไกรศร นมมานเหมนท คณผว วไชขตถะ เรากจะไปเสวนากนตามเมองทมประวตศาสตรตางๆ แลวเรากประสบความสาเรจวาชาวบานเขามความภาคภมใจ เคลด ลบคอเวลาจะไปประชมเสวนากนทไหนนตองไปหาแมวมองวาคนในหมบานนน คนไหนทเขาสนใจ คนไหนทเขาพดแลวชาวบานเชอถอ เรากจะใหเขานากอน นกถอวาเปนการสรางเครอขาย ตองเอาคนในทองถนทเปนหลกใหมาชนา อยางเมองบางขลงเขาเชอกนอยางไร เขามขนบธรรมเนยมประเพณความเปนมากนมาอยางไร เชน บางคนอาจจะมาเลาวามเจาทเจาทางมาเขาฝน

262

เรากรบฟง นเปนประวตศาสตรทองถน แตจะเทจจะจรงยงไงคอยวากนอกท เราอยาไปพรวดพลาดวาไมใช พอเขาพดกนซก 4-5 คนเรากคอยๆเตมเตม... ปจจบนเมองบางขลง แมจะเปนเพยงตาบลเลกๆ แตกถอไดวาเปนเมองทเปนทรจกวามความสาคญในทางประวตศาสตร จาเปนจะตองไดรบการดแลรกษา โดยเฉพาะจากคนในทองถน ...ในทสดเมอเราไปพฒนาเมองบางขลง แลวกไดสงทนาภาคภมใจทพวกเราทา มนทาใหคนในทองถนเกดสานกวาเขามของด มคณคา มประโยชนแทนทเราจะรวมหวกนไปขดสมบตหาพระเครองหาอะไรเขากยกเลกอนนเลย เขากชวยกนบารงรกษา ซงเวลาเราจะไปเสวนาทไหนเรากจะไปปลกสานกตรงน ให อนนคอจดนงทผมอยากจะฝากวาประวตศาสตรทองถนนมนทาใหคนเหนความสาคญ... ขณะเดยวกน อกสวนหนงทมความสาคญคอการทางานแบบเครอขาย แมในบางครงการทางานแบบเครอขายอาจจะมความขดแยงเกดขนบาง ...ความเขมแขงของเครอขายสวนหนงนาจะเกดจากตวเราเองทม POWER ในตวเองบาง ดงนนการจะสรางความเขมแขงเราจงตองหนมาเลนประวตศาสตรทองถน คอเรองราวในอดตทชาวบานเขาถายทอดใหกบลกหลานมาชวอายตอชวอาย เหมอนอยางทผมบอกบางครงบางคราวเรารบฟงเขาแตจะเชอหรอไมเชอตองใชกาลามสตร ตองใชกาลามสตร 10 ประการ เชอหรอไมเชอเพราะอะไรเปนของพระพทธเจา แตในทสดเรากไดเอกสารมาอยางทเหน ซงนกประวตศาสตร แทๆ เขาเปนนกวชาการคอถาเขาไมมอะไรยนยนเขาจะไมมาฟนธงกบเรา ใชไหมเพราะวาอนนนกโบราณคด นกประวตศาตร นกธรณวทยา 3 -4 พวกนจะหนหลงคยกน พวกทขดคยกขดกนไป พวกทถายภาพทางอากาศกจะถายไป แลวกจะเถยงกนบางครงในการเสวนาประวตศาสตรเราตองมายกมอวา ทานครบกรณาอยามาทะเลาะกนใหชาวบานเหนนะครบ คอเขากยนยนมาตามหลกวชาของเขา ใชไหม อยางศลปากรโดยมารยาทผมจะไปบอกเขาทกครงเราจะเขาไปคยกบชาวบานไมไดเขาไปขดคยทาลายหาขอมลวาเขาเชอมาอยางไร แลว Local History เกดมความสาคญขนมา ขอมลทองถนนแลวมนทาใหมชวตชวา ของกรมศลปากรมนกจะเปนวชาการแหง…ๆ กระบวนการในการด าเนนงาน ความขดแยงถอเปนเรองธรรมดาในการทางาน ซงการใชหลกในการบรหารจดการทดกจะสามารถทาใหความขดแยงในการทางานลดลงได

...ความขดแยงเปนเรองธรรมดา กอาจจะมทงคนท Yes บาง No บาง แลวองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงพอเขาทาอนนเขากไดรบรางวลพระปกเกลาดงมาก การทนาเอาประวตศาสตรกบ

263

วฒนธรรมมารวมกน แลวกมคนมารวมมอเยอะ ซงผมกวาดนะเพราะเขาไมใชนกวชาการ ประวตศาสตรเขากไมถนด โบราณคด สถาปตย แตเขาสามารถทจะบรหารจดการใหคนทมความสามารถและมความถนดแตละเรองเขามาทางานรวมกนแลวกกลายเปนหนาตาของอาเภอ ของจงหวดไป... โดยเฉพาะความขดแยงทเกยวของกบความซาซอนของกฎหมายในเรองทเกยวของกบการดแลรกษาศลปวตถและโบราณสถานของทองถน ...เวลานโดยกฎหมายองคการบรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนจงหวด เขามหนาทเลยนะ มหนาทพทกษ รกษา บารง ปกปอง ถาไมทาไมได ถาไมทาผดกฎหมาย แตนกจะไปขดกบกรมศลปากร นกวชาการกรมศลปากรเขาตองทาตามทฤษฎเขา มนกเลยไปดวยกนไมคอยได กวาจะขดแลวกปด สวนชาวบานกอย..ปดอยนนแหละ คอเขาไมเขาใจ คอแมวามนจะมกฎหมายแตกฎหมายมนกซาซอนกนกเลยทาใหการทางานซาซอน ซงเรองนนาจะยงตองใชเวลาอกนาน บางขลงเขากจดประเดนน เขาเอา 2 ประเดนคอวฒนธรรมกบประวตศาสตร มาเปนตวชโรงอยางทเราไดเขาไปเหน ใหมๆ กอาจจะมขดแยงกนบางอะไรกนบางแตในทสดกเปนอยางทเหน... ดงนนสงสาคญทจะทาใหโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง สามารถดาเนนงานตอไปไดอยางยาวนาน กคอความรวมมอรวมแรงรวมใจของทกฝายตางๆทเกยวของในทองถนโดยเฉพาะชาวบานในทองถน ...การจะทาใหโครงการฯนมอายยนยาว จรงๆ เปนหนาทของคนในทองถน ชาวบานทจะตองรกษาภมปญญานะ อยางการทเขาเรมเอาเดกเขามา คอถาเขาเอาผ เฒาอยางเรามาเดยวมนกลมหายตายจาก แตเดกพวกนอยางนอยกอก 50-60 ป เขาจะไดรจกสบสานไป ผมมลกศษยคนนงเขาสอนโรงเรยนประถมเทศบาล เขาเอาภาษาพอขนมาทาเปนหลกสตร เขาไดอาจารย 9 แลววนนกรมสงเสรมการปกครองเขาใหทาเปนระดบ 10 จากครโรงเรยนเทศบาล แกเอาภาษาพอขนมาทาเปนหลกสตร ผมคดวาตรงเมองบางขลงยงเรมไดอกเยอะ โดยเฉพาะเรองวชาการ มนยงมประวตศาสตรอกอนนงนาคนคว ากคอทเชยงใหมเราพบวาพระสมนเถระ ตามรอยพระสารรกธาตจากบางขลงไปเชยงใหม ความจรงพระสมนะไดไปแลวเอาไปทเมองลาพนกอน เพราะตอนนนเชยงใหมสถานะทางการเมองยงส ลาพนไมได ลาพนจะเขมแขงกวา เสรจแลวกเอาไปแบงเปน 2 สวน ฝงไวทวดสวนดอก ตลาดตนพยอม อกสวนหนงอยทบนดอยสเทพ แตทวดสวนดอกหายเพราะครบาศรวชยทานมาบรณะ ทานกไมทาเจดยทรงพมขาวบน ทาเปนเจดยทรงแบบเดยวกบทใชฝงศพเจานายฝายเหนอ...

264

พระมหาบญม ภรมงคลาจาโร ภกข เจาอาวาสวดโบสถ “วดโบสถ ” ถอเปนวดทมความสาคญเนองจากเปนพนททมหลกฐานทสาคญในทางประวตศาสตร เดมทวดโบสถเปนวดราง ในสวนของอาตมาเรมเขามาจาวดทวดโบสถเมอป 2549 กประมาณ 5 ป ตอนนนทอาตมาเขามายงไมมการเขามาทาโครงการประวตศาสตรนะ กระบวนการในการกอตวของเครอขาย จดเรมตนของการเขาไปมสวนรวมในโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง นอกเหนอไปจากการมโบราณสถานในอาณาเขตวดแลว คอการเขามารวมทากจกรรมของโครงการ ...การเขาไปมสวนรวม อยางนนะคอคร งแรกมการบวชพระ บวชนาคสามคคประจาป พ.ศ. 2549 ปนนเขากจะใหวดอนๆเปนเจาภาพเพราะวดโบสถยงไมมพระ แลวมหากเพงจะมาใหมๆ เลย ทางองคการบรหารสวนตาบลกเลยเลอกวดอนๆกอนวดทมความพรอม เลอกวดทเขาเปนวดมาแลว วดโบสถตอนนนยงไมไดเปนวด กเลอกมาตงแตวดคลองแหง วดปากคลองชาง วดขอนซง แ ตทนมา ตดปญหาวางบประมาณมนอย คอมงบประมาณใหนดเดยว ทนเขากบอกวาการบวชนาคสามคคตองใชงบประมาณมาก บวชคนเดยวกหมดเปนแสนแลว แคนไมพอหรอก แตมหาคดดวยความทวาเราอยาไปคดในแงธรกจ เราตองคดถงในแงผลบญทเราจะได ถาเราจะบวชพระตองสาเรจกจอยทสงฆ เราไมจาเปนตองไปจดงานใหใหญโตอะไรหรอก นมนตพระสงฆมาสวด มาเปนพระอปปชชากจบ แลวเปนองคสงฆ เพราะฉะนนไมตองใชเงนเยอะ มหากคดวาจะบวชแบบงายๆ กเลยรบปากทางอบต.ไปวา 20,000 บาทนพอ เพราะมหามาจากสายปา สายปาเขาจะไมใชเงนฟ มเฟอย กเลยรวมงานกบทางองคการบรหารสวนตาบลจดงานบวชนาคสามคคซงตอนนนเราไมรวาเขาจะมการเสวนาประวตศาสตรอะไรเลย หลกการตรงนทางอบต.กเลยมความคดแตกสาขาออกไปวาเหมาะเลย งานเปดปแรก นายกองคการบรหารสวนตาบลพดกบปลดวทยา วาไมแนตอไปอาจจะเปนงานประเพณ เดชะบญบวชงานครองราชย มพระเณรรวม 60 รปพอด ไมไดไปคดไปเลอกทไหนมาเลย พระ 24 เณร 36 และทปลด ทนายกปลมปตมาก เปนนมตหมายทดของเรา มหากไดรบรเรองราวทเราอยากร แตตอนนนยงไมกระหายอยากรเพราะตอนนนเราเพงจะปรบปรงวดใหมๆ ยงไมรวาเขามาทาอะไรกน เขาแคเลาใหฟงคราวๆวาวดนมความสาคญตอชาตบานเมองนะ ความอยากรนนยงไมมากพอแลวพอเขาบอกจะมเสวนาประวตศาสตรดวยจะไดรหลกความจรงเปนยงไง ไมหลอกหลอน เพราะเรองทเลามาเปนตารา ไมใชนยาย เปนเรองจรง มหากไดฟงเรองตางๆจากคนทมความร เปนทเชอมนไดหลายๆคน กเลยรสกเหมอนเราไดซมทราบตรงนน เรากเปนตวแทน คณเลาอะไรมาฉนกจาได เขาคดคาพดของคณลงไปในหนงสอเลมหนงเรากไปเอามาอานทบทวนด ตรงนมหาสามารถไปพดใหถก

265

และใหมนตรงกบนกประวตศาสตรเหลานนได ถาผดถกอยางไรเราทามาดวยกนแลวมหาจะไมนอกแบบเลย เพราะไมสามารถจะคดเองไดเรองประวตศาสตร ตงแตตอนนนพอมสมนาปแรกแลวเปนผลดมาก อบต.กประสบความสาเรจ พอปตอมากเลยมาบวชนาคอก คนกมาบวชเพมมากขนเรอยๆ จาก 20 เปน 30 กเลยกลายเปนประเพณ... ดงนนวดโบสถจงถอวาเปนเครอขายมาตงแตเรมตนการกอตวของโครงการประวตศาสตร ...ถาจะพดถงการเขารวมเปนเครอขาย ตองบอกวามหากเขารวมตงแตแรกเลยนะ สวนการเปนเครอขาย ชดเจนทสดคอแนนนอนเขาใชสถานทนทกป เรากชวยอานวยความสะดวกใหโดยทไมใหขดของเลย ไมมการทะเลาะ อยางทาไมพนทตรงนหวงหรอ ไมใหตง ไมใหทา ไมม เราจะใหเหตผลชาวบาน บางทชาวบานไมคอยเขาใจ เรากจะเขาไปเปนสอ ไปคอยปรบความเขาใจ ปรบความเขาใจระหวางชาวบานกบองคการบรหารสวนตาบล บางทชาวบานอาจจะมององคการบรหารสวนตาบลสงมาก คณตองชวยอยางนนๆๆๆ งบประมาณตองเยอะขนาดนน จรงๆมนไมใชเขามาลงใหเราทเดยวไมได เขาตองชวยทวๆไป เราตองชวยตวเองกอน ชาวบานกเลยจตใจออนโยนลง แลวเรากชวยดแลวด ดแลเรองความสะอาด แทนทองคการบรหารสวนตาบลจะตองจางคนมา ทางวดดแลเอง หองนาตองสะอาด แลวกการใหชาวบานเขามามสวนรวม นอกจากนพนทตรงมณฑปของวดในสวนทเปนประวตศาสตรนมการพดถงมานานแลวแตวาไมสามารถฟนไดเลย ไมกระตอรอรนเหมอนกบวาเปนไฟไหมฟาง สมมตองคการบรหารสวนตาบลมาทา คอมนเปนปทพอดกนเลยวาวดกมพระมาอยแลว มหาเชอวาเขามาทาได แตถาทาไปแลว ไมมพระดแล วดกจะรกหญาเยอรกตรมเลย มนกจะเหมอนแควาสถานทนเอาไวจดแสดง เมอถงเวลาคราวจาเปนทจะแสดงกมาทากนบมทนง แลวกเงยบหายไป เวลาแขกไปใครมาหญากรกตรมเหมอนเดม แลวจะมเจาหนาทคนไหนมากวาดใบไมทกวน มาตดหญาทกวนแบบน ทนบทบาทของพระสงฆ บทบาทของญาตโยมทนกคอนขางแขงแกรงมาก เราจะใชบทบาทของพระสงฆแบบพระบานไมไดเลย สตรพระบานใชไมไดกบวดโบสถ สตรพระบานจะอยแบบเรอยๆ ใบไมหลนกกวาดกนท นไมไดวานะเพราะเรากเปนพระบาน แตเรานาเอาวธการของพระปามาใช วดปาตองกวาดใบไมทกวน เหมอนกบไดฉนทขาว ไดฉนทขาวทกวนกตองกวาดใบไมทกวน ตองทกวนไมเวนแมแตวนเดยว แมแตฝนตก ... โดยในสวนของกจกรรมสาคญคอการเตรยมความพรอม รวมถงการดแลรกษาโบราณสถานและโบราณวตถในพนทรวมกบกรมศลปากร รวมทงการใหคาแนะนาแกผ เขามาเยยมชม ...ในสวนของวดเนยะ กจกรรมทเขารวมตอจากงานเสวนาแลว หนาทของวดคอการทมแขกใครไปมากเปนสอ ประชาสมพนธบอกเลาวาเรองราวเปนมาอยางน เราจะไมใชคาแรงๆ อยาง “บางขลง...จดกาเนดประเทศไทย” เราจะไมใช มนเปนคาทอาจจะถกตอตานหรออาจจะถกทบทหลงดวย ทบดวยคาพด เรากเลยงไปวาทนคอจดเรมตนของความเปนป ยาตายายของไทย บรรพบรษไทย บรรพชนไทย ขด

266

เกลาคาพดใหมนดสละสลวย คนทมปญญาเขากจะรเอง แลวเรากไมตองไปรบ โอย...ฉนคอจดกาเนดประเทศไทยนะ เหมอนกบเราโอตวเองมากเกนไป เรากคอยเปนคอยไป พระมหนาททจะสรางศรทธา บางทเขาเขามาไมไดตงใจจะมาศกษาประวตศาสตร เขาตงใจมาถวายเทยนบาง ใสบาตรทาบญไหวพระ มาดโบราณสถานบางแลวพอเขาไดมาเหนสภาพเขากจะไดรสกวาเออ...นาศกษาบางวามนเปนมาอยางไร ใชหลายๆจดเพอทจะดงใหเขาเขามาทวดเพอทจะมาถงสดทายใหเขารวาทนคอจดสาคญของประเทศชาต.. ขณะทการวางแผนในการดาเนนการ จะใชการประสานงานผานไปทางองคการบรหารสวนตาบล ...ถาเปนการทางานประสานกบเครอขาย เรากจะเนนไปการประสานงานผานทางองคการบรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนตาบล เปนหนวยงานประสานทดมาก เราประสานกบหนวยงานรฐภาคทเหนอๆ ผบงคบบญชาสงๆไมได เรามองคการบรหารสวนตาบลใกลทสด เวลาเรามปญหาอะไรเราจบเขาคยกนได บางทเราอาจจจะมการไมเขาใจกนบางแตเรากจะมาถกปญหากนเองไดเพราะเรากเปนเหมอนคนในชมชนเดยวกน คอมนดมากทมองคการบรหารสวนตาบลเกดขนตรงน ถาไมมองคการบรหารสวนตาบล งานประจาปกจะไมเกด เขาเปนแรงผลกมาก ถาไมมองคการบรหารสวนตาบล งานเสวนากไมเกดแลวมหาจะรประวต หรอถงรกจะรแคแบบลอยๆ มนจรงหรอเปลานไมเหนมใครมาสนใจเลย เขาสรางแรงจงใจทาใหคนเขามาสนใจเยอะ แตสวนใหญทใชคอการพงพาตวเอง อยางนาทวมโบราณสถานเรากจะไม นาทวมนะชวยหนอย ไมมนะเรากจะชวยทากนเอง การเปนเครอขายถาเราตดตอไป อยางบอกนายกนาทวมนะ รถแบลกโฮกคงจะมาแหวกให เปดทางให แตเราจะใชวธบาบดหรอปฐมไปกอน... ซงกจกรรมทเกดขนจากความรวมมอคอการรณรงคใหคนในพนทเขาใจและเหนถงความสาคญของโครงการฯ เพอนามาซงความรวมมอของคนในพนท

....กจกรรมทตองทาตอเนองรวมกบเครอขาย มหากจะปรบใจญาตโยมกอน อยางถาเราไปพดวาทางองคการบรหารสวนตาบล เขาขดของอยางนนอยางน ชาวบานเขากจะถอย เราตองพดถงความดความงามขององคการบรหารสวนตาบลวาเขามาชวยเรา แลวเขากดจรงๆไมใชยอ เราหาทพงไมไดแลว สวนราชการทใกลทสดคอองคการบรหารสวนตาบล ผใหญบาน กานน จะไปอาศยอะไรมากองคการบรหารสวนตาบล ทนพอเราเตรยมพนทของเรา ญาตโยมของเราใหมความศรทธาตององคกรของทองถนเนยะ เวลาบอกเออ..วนนมแขกจากองคการบรหารสวนตาบลมา เขากจะมาชวยกน แมแตนาดมทางวดเรากยนดจะทาเองโดยทองคการบรหารสวนตาบลไมตองมาจดการ แลวการรายรา การแสดงตางๆทจะไวรบแขกเราทาไดเอง แลวเรากฝกบรรยาย ชวยเปนวทยากรแทนวทยากรหลก.ขณะทการพดคยเพอวางกรอบในการดาเนนงานรวมกนถอเปนเรองทจาเปน เพราะจะทาใหฝายทเกยวของสามารถวางแผนในการดาเนนการได...การวางแผน ทอยากจะขอนดนงคออยากจะขอใหมการคยกนหนอยนะวาถาจะมการทาอะไรในวดชวยมาบอกหนอย แมแตมมคคเทศนนอยมาในวด เขากไมเคยมหนงสอบอก ไมม นาจะมการ

267

บอกสกหนอย อยางบางครงเราจะไดเตรยมสถานททน อยางเมอไมกวน เขามอบรมมคคเทศนนอยคณครขนมาเลยหลวงนามหาเขาไมมหนงสอแจงเหรอ บอกเปลา ครบอกเออ...เขาทาเหมอนกบเปนของเขาเลยเนอะ แลววทยากรพดด พดเกง แตเขาพดแตสถาปตยกรรม ไมพดสงทจะดงไดเลย เชน มหลวงพอสามพนอง มหาฟงต งแตตนจนจบ เพราะอยากจะไปไกดคนแรก เพราะเราอยในวดเราอยใกลกบเดกอก ปรากฎวาฟงจนจบ เดกกเลนกน เดกไมรจกนะบางอน เหนไหมหลงประเจยด เดกยงไมรจกเลย ประเจยดคออะไร ลกไปมหาคดอยในใจ มณฑปนยอสวนมมทาดวยอฐเมอสมยอายราวๆ คอทงหมดเปนวชาการทงหมดเลย สรปแลวจบทมณฑป เขาถามวาในมณฑปไวใชประดษฐสถานอะไร เขาไมโยงเรองหลวงพอสามพนองเลย คอเขาไมสนใจกบโบสถ กบพระกบวดเลย เขาสนใจแคตวโบราณสถาน เขาไมอยากร แลวถามหนอยวาถาแขกมาเทยวทวดโบสถเขาจะมาเทยวทมณฑปอยางเดยวหรอ แลวเขาจะเกงเรองประวตศาสตรทกคนเชยวหรอ เขากตองมสงประกอบ...

กระบวนการในการด าเนนงาน

การบรหารจดการความขดแยง ...เวลาเกดความขดแยงวธแกปญหาอกประการของมหา คอจะไมชนโดยตรงแตจะคอยๆออม อยางนดไหมโยม อยางตอนนหลงคากระเบองกพยายามทจะไมใหคนทเขาจะซอหลงคากระเบองกระทบเลย โทรศพทไปหาสถาปนกทกรมศลปเปนไปไดอยางไรศลปากรทมาออกแบบใหบอกเซรามกไมเปนไร ทนด มหากไปหาแนวรวมใหม ไปหาวศวะทเขาดแลงาน วศวะบอกโอเคเขาจะดแลไมใหกระทบ เขาใจวาหลงคาจะตองเปนกาบกลวยโบราณอยางทสนามบนตองการ เราเปนพระเราไปชนเองไมงามแนๆ แตเราหาแนวรวม ทนแนวรวมของเราคอชาวบานอยางการประชมครงทแลว มการประชมวาควรใชกระเบองแบบไหน ลงมตมา 100 คะแนนเลยวาเปนกาบกลวยโบราณ แลวไมใชมา LOBBY ชาวบานกอน ไมใช เราใหความรชาวบาน เราเอากระเบองไปใหเขาดทง 2 แบบวาอนไหนมนดโบราณ ชาวบานยกมอ ฝกใหเขาเกดปญญาดวยไมใชไป LOBBY เขา ทกอยางเปนไปดวยเหตผล มหาบอกชาวบานวามนถงเวลาแลว โยมจะไปรออกกสบปวาวดโบสถจะเจรญ แลวการกอสรางในวดมหาจะไมใชเปนนกสราง สรางนอย ชนแตวาแตละชนตองมคณคา ไมใชอยางศนยขอมลทสรางแลวเอามาทาอะไรไมไดเลย แคบแทบจะตองเดนเบยดกน ตอนแรกมหาดใจมากทจะไดแบบสโขทยมยอดบราล ตอมาทาไมเปนแบบน คออาตมากาลงจะสรางโบสถแบบโบราณ ตอนนกาลงตอส เรองหลงคาโบสถ เปนหลงคาโบสถซแพค ทาไมหละ เราทาโบสถแบบโบราณมากเลยแตจะใหมงหลงคาซแพค เหมอนกบเปนโบสถกระเทย อยาประยกต มหาบอกอยาประยกต ในเมอเราอยากสรางแบบเกาแกใหเกาแกจรง ในเมอเราจะทาเลยนแบบโบราณกอยากใหดโบราณจรงๆ ซงเรองนบางครงเรากจะเกดปญหาความขดแยง ในฐานะทเราเปนเจาอาวาสกเหมอนกบเปนผ นา วธการจดการก

268

คอการทาตวเปนพระ เราจะตองอยอยางเปนพระ สมมตวาเขาตองการเขามาชวยเรา เขาถอยเขาไมชวยเราเพราะเราไมตามใจ เพราะฉะนนเรากตองอาศยบารมของพระพทธเจา เราคอลกของพระพทธเจา เราไมใชลกโยม เมอเราอยในหลกการ วธการปฎบต พระอยในศลปฎบต ในวตรปฎบต เขามาในวดสะอาดรมรน พระอยในวตรทดงาม ไมเลอะเทอะ เมอนนหลายสงกจะเกดเหมอนกบการกอตวของการสรางความด ศรทธาจะตามมาทละนอยๆ แลวศรทธาเหลานมนกจะมนคงและหลงไหลรวมคนไดมากกวา มหามองหลกตรงน อยาลมประเดนวาเราคอพระ เราจะไปรวยอยางชาวโลกไมได ถาพระอยกนเลอะเทอะ มทวด ฉนทขาวเยน ไมสวดมนต ทาวตร ตอใหสรางอะไรใหเตมวด ใหสวยงามอลงการไมมประโยชน เพราะฉะนนถาวดโบสถจะไมเกดอะไรกไมตองเกด แตขอใหพระด นคอหลกการ เราไมกลวใคร เพราะถาเรามแกนทไมใชเปลอก ไมใชกระพเลย เพราะฉะนนจะทาอะไรกขอใหนกถงวาเราเปนพระและเมอเราจะละจากตรงนไปเรากจะสรางลกศษย สรางอะไรรนหลงเหลานตอไป ไมใชเหนวา ครบาอาจารยมบารม สรางอะไรใหญโตมาก พอทานมรณภาพลกศษยมบารมไมพอ วดเสอม… ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลดของโครงการประวตศาสตรน คอการทาใหวดไดรบการฟนฟและไดรบการพฒนาใหมความเจรญเพมมากขน ...ขอดของโครงการประวตศาสตรสาหรบมหาแลวมนดมาก จะมากนอยหรอยงไงมหาจะไปดถกเขาไมได ตวเองเกงคนเดยวไมได เปนสงทตดตราตรงใจแมจะทาเลกทานอย กยงดใจทไดทา เพราะตรงน เขามาชวยเราไดเยอะ วดเปนมาไดขนาดนกเพราะความชวยเหลอขององคการบรหารสวนตาบล อยๆ มหาจะไปบอกเราจะจดเสวนากนนะ ยงไงกทาไมได คอโครงการนในแงหนงกคอการทาใหวดเจรญขนมาก เปนทรจก เปนทยอมรบ และเปนการยนยนวาวดนมความสาคญ มประวตศาสตร มความเปนมาอยางไร เพราะไดมการแสดงภาพใหเหน ในสวนของขอเสยอาจจะมบางโดยเฉพาะในเรองของความขดแยง แตมหาคดวาอยางถาไมมกรมศลปากรกจะไมดแน ถาไมมกรมศล ปไมดเลย ตรงนมนก เหมอนบททดสอบ เหมอนกบวาเราตองเจอกบกเลส เราถงจะแกรง ถาไมมกรมศลปมหาอาจจะเรงทาโบสถไดเรวกวาน แตรปแบบกอาจจะไมโบราณ อาจจะไมไดของดแลวรปแบบเดมทคดไวมนกยงไมโบราณพอ พอยงนานมนกยงโบราณมากขน ๆเพราะเขาหนวงเวลาเราไว สาหรบมหาปญหาคอปญญา...

269

คณวนชย บญญา ปพาทยเอกชย (กลองมงคละ) ดนตรพนบานอยางกลองมงคละ ถอวาเปนดนตรพนบานทมประวตความเปนมาอยางยาวนาน ตงแตยคสโขทยเปนราชธาน ...ผมเปนคนสโขทยดงเดมเลยนะ เกดทตาบลคลองกระจง อาเภอสวรรคโลกตอนนผมกมวงปพาทย ชอวาเอกชยปพาทย กฝกปพาทย ผมฝกเลนดนตรมาตงแตรนคณป ตงแตอายประมาณ 10 ขวบไดมง นาจะประมาณ 50 ป ลาสดผมกเพงจะไปรบรางวลเพรชสยามมาเมอปทแลว... มงคละในยคแรกของสโขทย เปนดนตรทสบทอดมาทางพทธศาสนา จากศรลงกาเขามาสจงหวดนครศรธรรมราชและสโขทย ...โครงการประวตศาสตรเมองบางขลงตอนแรกทผมรจกนกรแบบคราวๆ ไมคอยสนทดเทาไหร ครงแรกกคอเขาบอกวาอยากจะฟนฟพวกดนตรแลวเรากอยากจะฟนฟพวกดนตร อะไรแบบนใหมนเกด อยากใหมนเปนของคบานคเมองสโขทย คอกลองมงคละเปนกลอง ทมลกษณะแตกตางจากกลองอนๆคอมนจะเปนกลอง 2 หนาเปนลกษณะแบบเดยวกบกลองศรลงกาทเขาไวใชแหพระธาตเข ยวแกว ปกตกลองมงคละถอวามาจากตางประเทศแตวามนกเขามาอยในประเทศไทยแบบคอยๆลกจากนมาต งแตรนป ยาตายาย แลวเทาทไดฟงเขาคยกนมามนกมเปนแหงๆเปนหยอมๆ แลวจรงๆ มงคละจดกาเนดอยทสโขทย ทศรสชนาลย เขามาพรอมกบพวกศรลงกา แลวตอมากมเครองเปาของพวกฝรงเขามา พวกนกหายไป หายไปจนเสอม พอมาถงรนผมนกเกอบจะหมดไปแลว แตตอนนพอมารนหลงๆ เดกรนหลงๆ กเรมรจกมากขน เวลานทผมสอนออกไปกเกอบ 40-50 วงแลว แลวทบานผมกเปดกวางนะ มาเรยนได ฟรเลย ใครจะมาสรางหรอจะมาหดทาเครองมอหรอจะมาเรยนไดทงนนเลยทน เยาวชนเชยงใหมเขากยงมาเรยนทากลองทนเลย ... แตเดมกลองมงคละจะใชเลนเพอประกอบพธทเปนมงคลในทางพทธศาสนา เพราะมงคละ แปลวามงคลหรอสงทเจรญ ...กลองมงคละเขามาเกยวของกบสโขทยทางดานศาสนา คอเดมสมยกอนกลองมงคละเปนสวนหนงทใชในการประกอบพธทางศาสนา การแหกฐน ผาปา การบวชนาค แลวกใชกนมาเรอย .ๆ.. ขณะท จดเดนของกลองมงคละ คอเสยง “จกโกรด” ซงเปนเสยงทใหความสนกสนาน ...จดเดนของดนตรในจงหวดสโขทยกคอมงคละนหละ เสยงกลองจกโกรดเสยงมนจะไดยนกองมากเลย คอถาเปนรปวงเขาจะเรยกชอวงมงคละ มนจะมประมาณอย 5-6 ชนแคนนเอง ซงวงนจะเอาไวเลนเวลามงานทอดกฐน ผาปา ปจจบนยงเอามาแหศพนะ บานสวนนกม คอวงมงคละนมนจะใชไดทงงานมงคลและงานอวมงคล คนโบราณเขาเลนกน มากเลนตามเขาไป...

270

กระบวนการสรางความรวมมอ จากแนวคดทจะฟนฟกลองมงคละ ขององคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ทาใหมโอกาสไดเขามามสวนรวมกบโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ...การเขาไปมสวนรวมกบโครงการเมองบางขลงทแรกผมเขาไปเพราะเขาเชญใหไปชวยทางดานดนตร ผมกชอบเพราะอยากจะเขาไปชวยอนรกษเพราะผมกเกดมาในกลมดนตรอยแลว ซงจรงๆโดยปกตพนฐานทางดานดนตรของสโขทยทกเมองจะมความคลายคลงกน แลวกมเพยงแค 3 จงหวดเทานนในประเทศไทยทมพนฐานทางดานดนตรคลายคลงกนหมด กมพษณโลก อตรดษถ สโขทย อาจจะเปนเพราะมนมพนทตดตอกน แลวกลองมงคละทง 3 จงหวดถาเอามาเปรยบเทยบกนทงวธการเลน จงหวะมนกคลายกน ลกเลน เทคนคการเลนหลกกๆจะคลายกน นอกนนทจะแตกตางกจะแลวแตภมปญญาชาวบาน ใครจะอยากแตงอยากเตมอะไร ของใครดกเอามาเลน ของใครสนกกเอามาเลนผสมผสานกน... กจกรรมทเขาไปมสวนรวมคอการสอนเลนมงคละใหกบโรงเรยนตางๆ ในบรเวณเมองบางขลง รวมทงบคคลตางๆทสนใจ ...ตอนแรกผมกเขาไปชวยสอนมงคละ แลวกทา คอผมทาทงสราง ทงทา คอทาทกอยางเพราะทบานทามงคละอยแลว กเลยเอาไปใหโดยไมไดคดอะไร คดราคาแคตนทนตองการทาเพอใหมนเกด กลองมงคละททาใหบางขลงกทาเลยนแบบตามโบราณทกอยาง เปนรปตวจะเข ใชไมในทองถน เขาเรยกจะเข ปกตจะใชตนเพกานะททาไมเพกาเปนไมทเหนยวและเบา แตไมเพกาเพงจะมาเรมทาเมอรนผมนะ คอผมประยกตขนมาเพราะมนเบา สมยกอนเขาเอาไปทาเปนยงขาวเพราะมนเหนยว ผมกเลยคดทาขนมาเพราะมนเบาแลวฝกของมนกมประโยชน กนได อะไรได คอ ใชประโยชนไดทงตนอะกเลยเอามาทา แลวพอเวลามงานผมกจะเขาไปชวย เขาเชญมาผมกจะไปชวยตลอด นอกจากนกยงไปชวยสอนตามโรงเรยนในบางขลงทงหมดเลยนะ ปากคลองชาง ปากคลองแหง อะไรทงหมดเลย ไปชวยสอนเบองตน เวลานกเปดเปนศนยของตวเองขนมา เปดทอบต.เกาหนาวดคลองกระจง เปดศนยเรยนรดนตรไทย รวมทงกลองมงคละ คออยในตวเลย ... การทองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลงไดเลงเหนถงความสาคญของดนตรพนบานจงหวดสโขทย รวมกบความตงใจสวนตวทตองการจะใหดนตรพนบานของสโขทยไดกลายเปนทรจก ทาใหปจจบนมงคละกลายเปนดนตรทเรมจะไดรบความสนใจ ...การเขามารวมทางาน ปกตทางองคการบรหารสวนตาบลจะเปนคนเชญ เปนคนประสานมา แตจรงๆจดมงหมายของผมเกดขนมากอนทอบต.จะเขามาชวนอกนะ จดมงหมายของผมคอทาอยางไรทจะใหพวกดนตรไทยขยายขนไปไดจนถงระดบจงหวด คอขนไปจนถงในระดบจงหวดเรา ใหมนเปนทรจกไปกอน

271

ทาอยางไรจงจะใหเขารจก อยากใหเดกรจก เดกรนใหมๆ รจก ผมเคยเขาไปทวฒนธรรมจงหวด พนกงานเขากไมคอยรเรองนะเรองพวกน ผมยงเคยอยากจะพดกบรฐมนตรนะวาเขานาจะหาคนทเปนพวกดนตรไทย เปนพวกทรจกภมปญญาชาวบานทเขาเรยนจบมา เขาไปทวฒนธรรม มนจะไดชวยกนสรางใหพวกน เกดขนไดไมใชนอยเลย ชวยกนกระตนใหมนเกด พวกผมกเขาไปชวยกนกบอาจารยประทป สขโสภา เขาไปในจงหวด เขาไปพดเรองนโดยเฉพาะเพอใหมนเกด เพราะไมอยางนนมนจะไมเกด ผมดใจนะทอบต.บางขลงเขายงมอดมการณททาใหเกดไดดมากเลย มแหงเดยวเลยนะอบต.ในจงหวดทสนใจเรองน สาหรบผมคอดมากเลย ผมยงเอาไปพดแทบทกท ทกตาบลเลยนะวาบางขลงเขาทาด คอใจจรงลกๆผมกอยากใหเปนตนแบบซงตอนนกเกดผลแลว คอชาวบาน หนวยราชการกเรมใหความสนใจ เหนถงความสาคญ... การไดมโอกาสเขามารวมเปนเครอขายนาจะเกดจากการทตวเองมความเชยวชาญทางดานดนตรพนบาน โดยเฉพาะมงคละ ...ครงแรกผมเคยจดงานไหวคร จดเองเลย ของบประมาณจากอบต.คลองกระจง ผมกจดมาประมาณ 6-7 ปแลวไหวครใหญจดทศาลาวดคลองกระจง ผมกใหนกเรยน คนทวไปทเปนเครอขายมาเปนการไหวครดนตรไทย รวมทกแขนงเลย คอผมกเลยคดวาทางอบต.เมองบางขลงกคงจะรจกและเคยไดยนเรองนมาบางกเลยเชญเขาไปเขารวมเปนเครอขาย ประกอบกบสวนตวผมกมวตถประสงคทอยากจะเผยแพรดนตรไทยโดยเฉพาะกลองมงคละ ซงถอวาเปนกลองคบานคเมองจงหวดสโขทยใหเปนทรจกอยแลว กเลยเตมใจเขาไปรวม แลวกบงเอญไดอยกบอาจารยประทป สขโสภากเลยชวยกนรวมกนไปเผยแพร อยางเพลงขอทานซงเปนของอาจารยประทป กเลยไปคกน ไปทวประเทศนะ กไปเหนคนบานนนบานน จงหวดนนจงหวดนเขาทากเลยอยากจะเอามาทาใหบานของตวเองบาง... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ อปสรรคทสาคญนาจะอยทตวผบรหารทยงคงไมคอยใหความรวมมอเทาทควร ...อปสรรคทสาคญคอผบรหาร ผบรหารทวๆไป จะเปนองคการบรหารสวนตาบลคอถาใหความรวมมอกนนะมนจะเกดไดหมดเลย คอตอนนเขายงใหความรวมมอกนไมเตมท คอผบรหารเขายงไมคอยเหนถงความสาคญ... ขณะทความคาดหวงทมตอโครงการน คอ อยากใหมงคละซงไดมโอกาสเขามาเปนสวนหนงของโครงการไดกลายเปนทรจกและคงอยคกบสโขทยตลอดไป ...ความคาดหวงตอโครงการฯ กอยากใหมนเกดเปนรปธรรมทชดเจน ใหมงคละเปนทรจก มทกหยอม ทกตาบล อยากใหเปนของคเมองกนไปตลอด มนจะไดเปนเอกลกษณของสโขทย แลวกลองมงคละกเปนชอทด คอกลองมงคล มงคละมาจากมงคล คออยากใหมงคละเปนทรจก ไปทไหนกรถงกนหมด ทก

272

วนนกยงยนดทไดเขารวมเปนเครอขาย อยากใหไปทไหนกไป ไปเผยแพร ไปฝกหด หรอใหไปทไหนกไปโดยไมคดมลคาใดๆทงสน.... คณมงคล อนมา ศลปนอสระ ผออกแบบทาราระบาเทววารศรเมองบางขลง คณมงคล อนมา หรอครโย ศลปนพนบานชาวเมองบางขลง เขารวมเปนเครอขายมาตงแตปแรกในฐานะผออกแบบทาราระบาเทววารศรเมองบางขลง ซงระบาชดนเปนการคดคนโดยอางองจากประวตศาสตรของเมองบางขลง ...สวนตวรจกเมองบางขลงมานานแลววาบางขลงมโบราณสถานตรงน แลวเรากเขาไปศกษาดวยตวเอง ตงแตกอนทจะมกอต งอบต.ขนมา ซงจรงๆแลวเมองบางขลงเนยะเคยมคนหยบยกเรองเมองบางขลงมาทากอนหนานนแลว... กระบวนการสรางความรวมมอ กจกรรมทเกดขนจากความรวมมอ ระบาเทววารศรเมองบางขลง ซงปจจบนถอวาเปนทาราประจาเมองบางขลง เกดขนเนองมาจากแนวความคดทวา ระบาทเกยวของกบเมองบางขลงทมทงหมดยงไมตรงกบประวตศาสตรของเมองบางขลงมากนก ...ระบา ”เทววารศรเมองบางขลง ” เกดขนเนองจากเราคดวาระบาทมยงไมคอยตรงกบประวตศาสตร เรากเลยไปศกษาวามนนาจะเปนยงไง แลวเรากเอาทง 2 อยางมารวมกน จรงๆแลวระบาบางขลงเนยะ จงหวดสโขทยมอบหมายใหกรมศลปากรเปนผประดษฐระบาชดนขนมา แตเผอญวาทางกรมศลปากรไมสามารถทจะทาไดเพราะไมมหลกฐาน เพราะการทาระบาจะตองมหลกฐานอางอง มรปปน มทมาวามาจากไหน ทางวทยาลยนาฎศลปคดไมได คอคดไปกยงไมผานแลวในสวนของเพลงจะเอาเพลงในแนวไหน จะเอาอะไร อยางไร แตทางอาจารยบณฑต ศรบวจากวทยาลยนาฎศลปสโขทย ทานกไดคดเพลงออกมาแลว แตวาทารายงออกมาไมไดเพราะไมรจะไปดงจากตรงไหนออกมา ผมกเลยเขาไปพดคยกบทานวา ถาเกดเราจะเขาไปดงมา เราจะไปดงมาอะไรยงไง แตวาถาเกดเราเปนศลปนพนบาน เรามาประดษฐเองเราไมผด เพราะวาในหนงสอของสมเดจพระเทพฯ ระบไววาการประดษฐระบา จะคานงถงการบชาภตผปศาจสวนใหญ ไมจาเปนจะตองเปนในรปแบบกได กเลยมความสนใจทจะทาระบานขนมา พอดไดมโอกาสเจอกบทานปลดวทยา คอทานมาทานอาหารทรานแลวพอดตวเองกทาระบามาหลายระบาแลว ทาใหกบเกอบทกอาเภอเลย ทานกถามวาพอจะทาไดไหม คอทานป.วทยาทานกพอจะรนะวาเราเปนศลปนพนบานอยแลว แลวกอกสวนหนงแกอยากจะทางานแสงสเสยง เรากบอกวาถาจะทางานแสงสเสยง

273

ได เราตองมระบากอน กเลยตงงบประมาณขนมา กเลยคดระบา “เทววารศรเมองบางขลง” ทเปนชอนได เพราะอยางแรก ในสมยสโขทยเมองบางขลง เขาจะเอามาจากชอเมองบางจา บางจาซงแปลวานา ดงนนพอป.วทยามาทาบทามเราซงรจกบางขลงอยแลว กเลยโอเคคดได ทาราของระบานเวลาเราคดวาเราจะใชทาราแบบไหน อะไรยงไงด เราจะดงจากตรงไหนมาด เรากเลยดงมาจากพระประจาวน ทมาคอยคมครองพระบรมสารรกธาต กแทนตววาเปนนางฟามาคมครองพระบรมสารรกธาตจนกวาจะมผ มมบญยาธการมาพบ กเปลยนวนกนมาคมครอง ทาราตางๆจะเปนทา เปนปราง เชน ปรางหามญาต ปรางสมาธ ฯลฯ ตามวนเลย คอระบานจะมผ รา 7 คน แลวกแตละคนกจะราตามทาปรางปกปองทง 7 ตอจากนนหลงจากทเราไดทาราซงมา จากปรางทง 7 แลว หลงจากนนพอเราไดเพลงมา เรากเอามาผนวกกบทาราทเราคด จากนนเรากตองเชญนาฎศลปนจากกรมศลปากรมาเปนนางราตน แบบ เรากจะแบบเราอยากไดแบบน ๆ ทานตองเอาเขาไปเชอมกบทาน ๆ 3 ครเลยนะกวาจะเปนระบาได คอเรากตองประสานกบครหลายๆ ทาน อยางครคนนยงดไมคอยเรยบรอย เรากไปเชญครอกคนมาเกบทามาใหคาแนะนา มาชวยกนตรวจทาราวาโอเคไหม นอกจากน ถาพดถงระบาเมองบางขลง จรงๆจะมอกระบานง ทเรยกวา “นพมณศรบางขลง” ซงเปนของอาจารยพวงชมพ สหะชง เปนผประดษฐระบาบางขลง เพอถวายใหสมเดจพระเทพฯ ทอดพระเนตร ตอนททานเสดจมาเปด อาคารทโรงเรยน อดมดรณ ..เรากมความสนใจเรมตงแตตรงนนมาเลย แตประวตศาสตรกจะเขยนไปคนละแนวกน อยางชดนนกจะใชเกวยนเปนตวแหพระบรมสารรกธาตเพราะวาใกลๆกบบางขลง มหมบานทเขาเรยกวาหมบานบานสราง ทกๆปจะมการแหหลวงพอสามพนอง แลวหลวงพอสามพนองสมยกอนกอยตรงวดโบสถแลวกไดถกอญเชญไปไวทวดบานสราง ทกปจะตองมการอญเชญหลวงพอสามพนองออกมา เหมอนวาไดกลบมาบาน ถาไมอญเชญออกมาเชอกนวาฝนฟาจะไมตกตองตามฤดกาลเขากจะอปโหลกขนมาวาไดพาทานมา กลบมาทบานแลว ตอมาเกวยนกตกหลมแลวเหลานางรากจะขอพรขอใหเกวยนเคลอนโดยการชกลาก อนนคอของอาจารยพวงชมพ สวนอกระบานงเปนของคณโตง ทอยสวรรคโลก กคดออกมาเปนระบาดอกเขม กคอวาเจอพระบรมสารรกธาตทใตกอเขม เขากคดขนมาอกระบานง นอกจากนอกสวนทเราเขาไปเกยวของคอเรองแสงสเสยง เรากคดจากประวตศาสตร แสงสเสยงเนยะไมใชเรองยาก เพราะวาตงแตเลกตงแตนอยเนยะ เรากไดดไดสมผสมาตงแตเปนนกเรยน ตงแตเปนผชม คอในสวนของบางขลงเรากทาตงแตแรก ตงแตเรมตนเลยนะ ในปแรกยงไงกดหมดเพราะคนยงไมเคยเหน แตพอปตอๆมาเรากตองพยายามเขามาเพมในสวนของเนอหา ทงๆทปแรกนเปนปทมปญหาเกดขนมากมาย ตงแตจะเรมแสดงอยแลว ฝนตกจนลาโพงพงหมด พเพอะ นนนนนน ไฟเฟยรวงลงมาหมด นาทวม แตไมนาเชอวาจะเลนได ภายใน 1 ชวโมงทกอยางกจะกลบเขาทเดม...

274

การวางกรอบเพอดาเนนการรวมกน ในสวนของการแสดงมกจะไมคอยไดรวมกนวางแผนในการดาเนนการเทาใดนก แตสามารถถกเถยงกนไดเวลาทมความเหนตาง

...เวลาเตรยมงานทางอบต. เขากจะสง Concept ของเขามาใหเรากอนวาเขาตองการอะไร คอเขากจะวางแผนมา แตบางอยางทเราไมสามารถทาไดหรอเราเหนวาไมด เรากจะไมยอม เรากบอกไมได ถาไมอยางนนเรากแยกกนทา ปทแลวยงมปญหาทเกดขนเพมอกประเดนนงคอปญหาเรองการประสานงานในเรองของสถานทในการจดงาน...

กระบวนการในการด าเนนงาน การบรหารจดการความขดแยง ...งานในปน พดจากใจจรงทางเมองบางขลงกอยากจะปลบเปลยนใหการแสดงออกไปในแนวเปนละครรอง ประมาณนน แตเรากยงชอบแบบโบราณดงเดม กขดกบความรสกเรานดหนอย เพราะถารวมสมยมากเรากยงไมคอยกลาทา แตเรากยงใหความรวมมอเตมท… ปญหาสาคญในสวนของการแสดงตอนนนาจะอยทเรองของงบประมาณ ทงนเนองจากการมงบประมาณทไมเพยงพอ ...ปญหาตอนนนาจะอยทเรองงบประมาณ แตถาเปนเรองสวนตวเรากไมไดตดขดอะไร ความขดแยงในการทางานเรากไมเคยมนะ จะมปญหาทตดขดกจะแคเรองงบประมาณ อยางการทาแสงสเสยงนตองบอกวางบมนคอนขางสง แลวทสาคญทกปทผานมาเราจะใชงบเกน ซงเราตองแบกภาระเองทกป ขาดทนทกป คอเรากคาดหวงอยากใหงานออกมาด ทกปเรากจะบอกวาเราจะใชงบแคนนะ แคนนะคอมนมมาตราฐานอยไงวาคาใชอะไร ราคาเทาใด ตอนปแรกกยงไมเปนไร เราลองผดลองถก พอปท 2 เรากมาตงงบกนใหมวาแคน แตงบประมาณทกปกไมเคยพอ ทาง องคการบรหารสวนตาบล กมงบประมาณไมเพยงพอ คอพดงายๆคอมงบนอย แตงานททาเรากจะมคาใชจายอยางคารถตทงหมดกคน พวกตดาบทตองเดนทางมาจากวทยาลยพละ บางสวนใชผแสดงเปนชาวบานไมตองจาย แตจะใชชาวบานทงหมดใครจะด เรากตองมตวเดนทมาหลอกลอคน สวนขบวนลานนา ทาเราจะเอาเดกบางขลงมาราเลย เรากไมคอยมเวลามาฝกซอมฝมอกเลยยงไมคอยได เรากตองเอาของจรงเขามาเสรม คอมนตองมคาใชจาย แตทผานมา 80% กเปนคนในพนท เปนชาวบานอยแลว เพยงแตเราไมมเวลามากพอทจะเขาไปฝกซอมใหเขาเปนตวเอกได...

275

คณหทยวรรณ โสรจประสพสนต อาจารยโรงเรยนบานขอนซงและประชาสมพนธโครงการประวตศาตร ในฐานะของชาวตาบลเมองบางขลง แตเดมในพนทของตาบลเมองบางขลงแมจะมหลกฐานทางโบราณสถานปรากฎใหเหนแตยงไมเคยมการทาในรปแบบทางการ ...ครบวเปนคนบางขลงตงแตเกดนะ สมยกอนกยงไมมโครงการอะไรเพราะวายงไมมองคการบรหารสวนตาบล แลวปลดคนแรกเขากยงไมไดเขามาจบตรงจดน จนปลดวทยาแกมาเปนปลดทนแกกมาเรมสบคนเกยวกบประวตศาสตรเมอง “บางขลง...จดกาเนดประเทศไทย” อะไรของแกเนยะ ถงเรมมาทา แลวปทเรมทาจรงจง กนาจะเปนปทเรมมการแสดงละครนแหละ ตอนนนพอทาละครชาวบานกเรมรถงความสาคญ ตอนแรกกยงไมคอยรกนนะวาบานเราสาคญยงไง ไมร ครบวเองกไมรเหมอนกน จนปลดเขามากเลยไดร... แมจะมพนเพดงเดมเปนคนเมองบางขลงมาตงแตเกด แตตองยอมรบวาความรในเชงประวตศาสตรของทองถน โดยเฉพาะทางดานโบราณสถานกยงมไมมากนก ...ทจรงวดโบสถเมองบางขลง พอเราเกดมาเรากเหนแลว แตเราไมเหนถงความสาคญเรากคดวาเปนเพยงวตถโบราณทมนกระเดนออกมาจากสโขทย หรอมาจากเมองเกาเหนอหรอเมองเกาใตกไมร รแตวามนเปนสถปอยแลวกหลวงป หยวกแกกทาวดขนมา ตอนแรกหลวงป หยวกแกอยวดขอนซง ทนหลวงปแกเปนพระทชอบดม ชาวบานกบนแก บนแกอยางนนอยางน แกกเลยบอกวากไมอยแลววดขอนซงน บนกวาก กชวทนกไปดทอน แกกธดงคตอไปวดโบสถแลวแกกเหนมณฑปเขา แกกเลยไปทากระตอปเปนวดอยทวดโบสถ กเลยมทอยตดกบมณฑปนนขนมา คอตอนแรกวดโบสถไมมนะ เพราะวามนเปนหมบานตอจากบานขอนซง สวนมากจะเปนพวกไปทาไรทานา ตอนแรกจะมแคสถป แลวกจะมคนเขาไปขดพระ ขดอะไรกนอยางน ไมมใครสนใจ หลวงป หยวกกเปนพระตนทางทเขาไปทาวดโบสถ... เมอตาบลเมองบางขลงเรมจดตงองคการบรหารสวนตาบลและไดเขามาสบคนความสาคญในทางประวตศาสตรของตาบลเมองบางขลง พรอมกบขอความรวมมอชาวบานในพนทเพอใหเขาชวยในการทางานทางดนประวตศาสตร ...โครงการประวตศาสตรตอนแรกทองคการบรหารสวนตาบลเขามาทา เขาสบคนมากอนแลวกมาแจงใหชาวบานร พอทางองคการบรหารสวนตาบลเขาสบคนแลวเหนวามนมความสาคญอยางไร เขากบอกวาเขาจะสรางเปนละคร เปนละครองประวตศาสตรแลวเขากเกณฑคนในหมบานไปรวมแสดง จดเรมคนครบว กไมแนใจวาเขาเรมคนตงแตตรงไหน ครบวมาทราบตอนทเขาบอกวาจะแสดงละครแลว เขากมาขอความรวมมอจากทางโรงเรยนใหเดกไปรวมแสดง แลวกใหครบวไปชวยเปนประชาสมพนธ เพราะวาปแรกทแสดงมนทลกทเลมากเนองจากฝนตกหนก แลวมนกไมเปนไปตามแผนทวางไว แลวครบวกเขามาชวยเปนประชาสมพนธใหเขาตงแตเขาเรมกอตงองคการบรหารสวนตาบลแลว ไมวาจะมงานอะไรกจะไป

276

ชวยเขา กเลยเหมอนกบเขาไปรวมงานกบโครงการประวตศาสตรมาตงแตตนโดยไมรตว พอเขามาบอกวานพบวจะทานนะ ทานนะมาชวยหนอย เรากไป... กระบวนการในการด าเนนงาน

กจกรรมททางโรงเรยนเขาไปรวม คอ การนาเดกไปรวมแสดงราระบาเทววารศรเมองบางขลง ซง

ถอวาเปนระบของเมองบางขลง รวมทงการแสดงตางๆทตองใชความรวมมอจากเยาวชนในพนท ...สวนโรงเรยนจะเขาไปรวมมอในแงของการแสดงนะ มการเอาเดกไปแสดงระบาเทววาร อยาง

ของโรงเรยนขอนซงจะม 2 ชด ชดจวกบชดเลก แลวกเอาไปแสดง ระบาน พอครโยคดทามาแลว เขากมาสอนพนกงานในองคการบรหารสวนตาบลกอนแลวเขากตอมาถงเดกๆ ทนโรงเรยนเราอยใกลเขากเลยเอาเดกโรงเรยนเราไปฝก เดกพอจบไปเขากยงราไปเรอยๆ จนมธยม 3 เขากจะสอนรนนองตอไป ใหรนพสอนรนนองแลวกจะมครอยทพอราได ครอนเรอนเรากแตงตง ไวเลยใหเขาชวยดเรองระบา แลวตอมากมมงคละเขามาอก กจะใชเดกนกเร ยน หรอบางทเขากจะเอาเดกของเราทงโรงเรยนไปแสดงละคร แสดงประวตศาสตร แสดงละครเวทเปนมนเดกเรากดใจทไดแสดง นอกจากระบา การแสดงแสงสเสยง กจะมหนงสอ ทาหนงสอ ทาการตน เดกก สนใจ เขากจะใหโรงเรยน โรงเรยนกจะเอาไปใหนกเรยนด ทาแผนพบ วารสารซงทางองคการบรหารสวนตาบลสงมา เรากจะเอาไปไวในหองสมด สวนเรองหลกสตรมการทาแตยงไมเปนเรองราว แตของเราครในเมองบางขลงเรากจะตกลงกนเลยวาตองสอดแทรกเรองนตงแตประถม 1 จนถงมธยม 3 เลยเพอใหเขารเกยวกบประวตศาสตรบานเราดวย อะไรอยางน…

แตถาในสวนของความรวมมอสวนตว สงททาคอการเขามาชวยงานดานการประชาสมพนธโครงการเพอใหชาวบานในพนททราบถงกจกรรมตางๆของโครงการ

...อยางทบอกกจกรรมถาเปนของโรงเรยนกจะไปชวยทางดานการแสดง แลวกถามงานอะไรทจะตองมกรรมการ เขากจะใหครไปเปนกรรมการ ครผชายกจะไปเปนกรรมการ งานกฬาอะไรแบบน ถาครบวกจะเขาไปชวยประชาสมพนธ คอตอนแรกทองคการบรหารสวนตาบลเขาจะยงไมมพธกร เขายงไมมคนทจะพดเชญชวนได เขาจะทางานอะไรเขากจะมาบอกวาพบวไปชวยพดใหหนอย ชวยประชาสมพนธ เพราะความเชอมนของชาวบานเขา จะเชอเรา เราบอกอะไรเขากจะทาตาม อาจจะเพราะวาเราเปนครดวย ทางองคการบรหารสวนตาบลเขากมาขอความรวมมอ คนทเขามาสวนใหญครงนงกจะเปนลกศษยเราดวย ครบวสอนหนงสอมาตงแตอาย 19 จบปกศ.ตนจนอาย 52 ลกศษยบางคนกมาทางานทองคการบรหารสวนตาบลกนแลว...

277

ขณะทผ นาทถอวาเปนหลกของโครงการฯ นาจะเปนองคการบรหารสวนตาบลเมองบางขลง ...โครงการประวตศาสตรนองคการบรหารสวนตาบลนาจะเปนหลกนะ แลวกประสานงานมาทวๆไป โครงการนครบวกวาดนะเพราะวามนทาใหเราอยางในสวนของเดกนเดกเขากไดเยอะ แลวเมอกอนเรากไมเคยใหเขาไดเรยนประวตศาสตรบานเรา แตเดยวนกมขนมา แลวเขากไดมโอกาส อยางการไปราทแพร ไปชลบร ทอะไรเขากดใจ ไปเผยแพร แลวโครงการกฬานกสนก ชาวบานกเขามารวมมอกนดมาก เตมสนามโรงเรยนเลย ทกคนในพนทมาเขารวมสนกมาก คอคนในพนทเขากใหความรวมมอเปนอยางด หรออยางถาอบต.แจงไปวาวนนจะมยอนยคนะ ใหชาวบานมารวมดวยใสเสอดอกเสอลายมา คนกจะมาเตมเลย เขากเรมเหนรถงความสาคญของบานเรา อยางประกาศไปวารบสมครคนมารวมแสดงเปนทหาร สมาชกองคการบรหารสวนตาบลเขากจะไปในหมเขา เขาจะมโควตา อยางหม 1 ม 5 คน เขาไปทเดยวเขากได เขากรวมมอกนด สนกสนาน… ในสวนของความขดแยง มองวาไมคอยจะม อาจจะเพราะคนในทองถนเชอมนในผ นาอยางองคการบรหารสวนตาบล แมความขดแยงอาจจะมบางแตกมกจะเปนเพยงปญหาเลกนอย ...ปญหาในโครงการกไมมนะ เรากคยอวดเขาไปทวนะ เดยวนเราไมไดอยบานนอกแลวนะ เราอยในเมองบางขลงเจรญ คอจะเปนลกษณะทวาไปไหนเรากพยายามพดคย หรออยางมเพอนขาราชการมาจากทไกลๆ เขาอยากไดหนงสอเรากจะไปขอให เพราะป.เขาจะปลายเปดอยแลว ยงถาเปนพวกนกวชาการนะ ไปขอเขากให หรอถาจะมบางเทาทเคยไดยนกจะเคยมเสยงมาบางวาอยางรหรออะไรทาไมไมเอาเดกๆบานเรา ทาไมเอาจากทอนอะไรแบบน แตทนเขาอาจจะมองวาเดกเราเขาตองฝกมาก อาจจะตองเสยคาใชจายมาก แตตอนนกยงแสดงรวมกนดอย แตผปกครองกจะมวาถาเอาเดกมาผปกครองกจะตองตามมาอยางยาบางทหลานแสดงกจะออนใหพาไปด แตตวเอกของเรองเขากพยายามทจะใชคนในตาบล อยางอธบดทเกษยณ เขากพยายามหาคนสาคญทมพนเพเปนคนบางขลงมาแสดงรวม... ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลลพธสาคญของโครงการณนนาจะอยทการทาใหชาวบานในทองถนรสกรกและภมใจในบานเกดของตวเอง ซงจะทาใหคนในทองถนรนใหมๆ หนกลบมาใหความสาคญกบทองถนของตวเอง ...โครงการนกทาใหชาวบานเขารความสาคญของบานตวเอง ครบวคดวามนกนาจะเปนสวนหนงทคนทพอลกเรยนหนงสอจบแลวใหกลบมาทางานทบาน กลบมาทางานททองถนมากขน คอสงลกไปเรยนพอจบกถาจบแลวไมกลบมาใครจะมาทาไรทานา แลวกไปเปนลกจางจะไดอะไร แลวคนทนสวนมากจะมทกนคนละหลายไร แลวกทงไปเปนลกจางอยบรษท กจะไมไดอะไร ครบวกเลยคดวาโครงการนดนะ

278

โดยเฉพาะในแงของการทาใหชาวบานในเมองบางขลงรสกรกและภาคภมใจในบานเกดของตวเอง แลวกมโอกาสทจะไดเขามาชวยกนอนรกษณและสบสานวฒนธรรม และภมปญญาทองถนของตวเอง... คณเรวด ชยวเศษ ชาวบานตาบลเมองบางขลง คณเรวด หรอปาเรของชาวตาบลเมองบางขลง ปาเราเปนชาวจงหวดสโขทยมาตงแตเกดบานเดมอยทตาบลปากมเกาะ กอนจะยายเขามาเปนสะใภเมองบางขลง ...ปาเปนคนสโขทยตงแตเกดหละ เมอกอนปาอยปากมเกาะ อาเภอสวรรคโลก แคยายตาบลหนอยเดยว ยายจากปากมเกาะมาอยบางขลง แตชวงนนยงเดกยงเพง 20 กวาๆ กยงไมคอยรเรอง แตกไปทาไรอยในเขตวดโบสถ ทาไรอยแถวในวดโบสถแหละ ปากรจกวดโบสถมาตงแตกอนพระเทพฯฯเสดจอกนะ แตวาไมคอยไดสมผสขนาดนไง อายยงนอยยงไมคอยไดสนใจ แลวเรากยงทามาหากน ยงไมเวลาทจะดแล ใหเวลาคนอนมากกวาอยางน เรายงตองดแลครอบครวอย ลกเรายงเลกอะไรแบบน ตอนนลกเตาเรากโตกนไปหมดแลว.... สาหรบโครงการประวตศาสตรเนองจากการเปนคนในพนทจงทาใหทราบขาวเกยวกบโครงการน ตงแตเรมแรก ...บานปาอยในหม 4 บางขลงน ตอนนกเปนเกษตรกร ทานาแหละ โครงการประวตศาสตรตอนเรมตนกเหนมาแบบนแหละ ปแรกทไดยนขาวกทางอบต.เขาแจงมาวาจะเรมทางานประวตศาสตร เขาเรยกยงไงพดไมถก จะเรมทายงไงแบบฟนฟอะไรแบบน เขามาดแลฟนฟมณฑปวดโบสถ เขาเรยกอะไร มณฑปมะ ปากไปเรมตอนนน นาจะเรมตงแตพระเทพมา ปากเขาไปชวยตงแตตอนนน ตอนพระเทพมา พ.ศ. อะไรกตงแตตอนนนหละ พระเทพฯมาแลวพระพนางกมาแบบมาไมเปนทางการสลบกน จากนนอบต.เขากทาเรอยมา มอะไรกแจงมา พวกเรากไปชวยกนเรอย มอะไรกไปชวยกน สวนมากคนกจะไปชวยกนทกหมหละเพราะเขากจะมการแจงใหไป ประมาณเทานนเทาน ตองการคนไปชวยกนเทานนเทานเขากจะไปชวยกน คนในพนทถาวางกจะเขาไปชวยกน… เนองจากการเปนอาสาสมครประจาหมบาน (อสม) ทาใหมโอกาสไดเขาไปรวมทากจกรรมทหลากหลาย ...โครงการประวตศาสตรปากไปชวยเขาทกเรองทเขาขอใหไปชวย ทผานมาปากไปงานอะไรอะ วนทเขาจดแสงสเสยงอะ พดกไมคอยจะถก ปากจะไปทาหนาท อสม.(อาสาสมคร) เพราะเปนอสม. ดวยแลวกจะไปรวมงาน เขามหนงสอแจงมา ถาอสม. หนงสอจะมาจากอนามย ถาทางอบต.เขาจะแจงมาทางกลมแมบาน ประธานแมบาน สวนมากเขากจะแจงมาทางหนงสอวาใหไปรวมงานนนงานน อสม. ในบางขลงม 50 กวาคนไมแนใจนะ ประมาณน แตมแคใน 6 หมบาน กจกรรมทเขาไปรวมกอยางมการแขงกฬา ก

279

ไปแขงกบเขา กฬาเชอมสมพนธ เราจะสรางพรงนดวยกนอะไรพวกนแหละ อสม. กจะเขาไปเกยวในแงทวาเขากจะขอแรงอสม.เขาไปดแลเวลาประชาชนเปนอะไรเจบปวยอะไร กเขาไปใหความชวยเหลอในดานการพยาบาลเบองตนอะไรแบบน กจะมกระเปายา มยาไปอยางละนดอยางหนอย แลวกมหมอนวดทเขามาฝกใหทอบต. เขาจะมแพทยแผนไทยเขาจะมเวรมากนแตเปนอกสวนหนงแตอสม.ทมาเรยนนวดกม แลวกผลดกนไปใหบรการประชาชน แตเรองแสดงตวเองไมเคย แตกจะเขาไปเรอยไปชวยเขาแบบเปนงานบรการทวไป เขาจะเรยกฉนวาปาเรคอใครมาขอความชวยเหลอกจะใหความชวยเหลอเขาไปทกเรอง อยางปาเรชวยทานหนอยกไป ปาเราชวยทานนหนอยกไป เขาจะเรยกปาเราทกคน แลวแตใครจะขอใหชวยทาอะไรถาชวยทาไดทาใหหมด ทากบขาว ทาอะไร เวลาเขามงานอะไร จะเลยงใครกปาเรชวยหนอยกไป... คนในชมชนเมองบางขลง ถาถามวาใหความรวมมอกบโครงการนไหม ตองบอกวาทกคนเตมใจใหความรวมมอนะ ...คนในพนทถาถามวาเตมใจรวมมอไหม เตมใจนะ เขากจะเกณฑกนไปเลย อยางพอบอกใหไปชวยอะไร เขากจะไปกน ชาวบานรวมมอ เขากไปแสดง ชาวบานทวๆไปนแหละ เขากไปเปนทหาร ไปเปนอะไรตออะไรกน... กระบวนการสรางความรวมมอ การพดคยเพอวางกรอบการทางาน ...การวางแผน กมนะเขาจะแจงมาทางประธานหมบาน มาทางอสม. มาทางคร มาทางผใหญบาน กานน ใหเขาไปประชม ตกลงกนวายงไงอะไรอยางน แตตวเองกยงไมเคยไดเสนออะไรนะ กวาปนถาเขาเชญไปกจะไป คออยางตอนโครงการประวตศาสตรพดกพดไมถก เขาจะรอฟนประวตศาสตรอะไรนเขาจะกอรางสรางตววาบางขลงนเปนจดกาเนดของประเทศไทยอะไรประมาณน คอเขากจะมหนงสอบอกมาเรากจะไดรวาเขาจะมอะไรทาอะไรกน การเขาไปทางานกบเครอขาย เราเปนประชาชนทวไปเรากไมตองไปปรบตวอะไร เรากไปตามปกต เรากไปเหมอนชาวบานทวไป แตเรากไดเรยนรปร ะวตศาสตร เหนถงความสาคญของบานเรามากขน... กระบวนการในการด าเนนงาน ลกษณะของผ นาความรวมมอทคาดหวง ...ผ นาเครอขายหรอคนนาโครงการฯ กอยากใหเขาเปดใจฟงเราบาง มการถามความคดเหนของกนและกนวาถาทาอยางนดไ หม จะจดอยางนดไหม หรอใครมความเหนวาอยางไร จะใหทาอยางไร

280

เกยวกบประวตศาสตร ประมาณน สวนตว ชอบนะโครงการประวตศาสตรน ไปดกะเขาทกป แลวกชอบทไดเขาไปมสวนรวมจรงๆอยากใหโครงการนเรมทาเหมอนครงแรกทเรมจดนะ ครงแรกทเขาทาเดยวนเขาจะเปลยนไปแบบไงหละเขาจะเนนหนกไปทางรองรา ไมใชโบราณหนะ ปแรกทแสดงนะคอนขางทจะเหมอนจรง เหมอนทเราเคยอานในหนงสอเลยนะ แตปน เขาจะเนนไปทการแสดงเยอะไปเรองประวตศาสตรมนกเลยหายๆไป ปแรก โอโห.ดมาก สวยมาก แลวฝนกตกแบบมเสยงกบเสยงเขยดรอง มนไดอารมณ แตตอนหลงๆมนเปนแบบสมยใหมมากเกนไป ปแรกนะดแทๆ แบบเหมอนเราอยในยคนนจรงๆเลย เวลาทเราเขาไปดเขาไปสมผส...

หลกในการบรหารจดการความขดแยง ...ความขดแยงเทาทเหนมากไมมนะ เขากจะใหแบบวาเสนอมา อยางฉนเสนออยางนแลวคนนน

เสนออยางน ใครเหนวายงไงทสมควรกยกมอ แบบเขากเอาเสยงสวนใหญอะ ความขดแยงไมคอยม แตการเขาไปรวมนเขาจะบอกเลย ใหชาวบานเขาไปเลย เขาไมวาอะไร ใครอยากไปไป แตงตวไป จดงานอยางงานวดแตกอนนแตงตวไปในงานเขาไปในพธไดเลย ตอนเตรยมงานนทกคนจะชวยกนดงาม รวมมอกนดมาก เพยงแตเราชาวบานกยงไมคอยเสนอความคดเหนกนเทาไหร เขากจะเชญแกนนาทจะสามารถมากระจายขาวใหชาวบานได แลวเวลามขาวอะไรผใหญเขากจะมเสยงตามสาย ประกาศเลย มอะไรทเกยวกบราชการ ขอความชวยเหลออะไรผใหญเขาจะประกาศเสยงตามสายเลย...

ผลลพธทเกดขนจากเครอขายความรวมมอ

ผลดของโครงการนคอทาใหคนในชมชนรสกรกในบานเกดของตวเอ ง รวมถงทาใหทราบถง

ประวตศาสตร ...โครงการนชอบนะ เพราะทาใหคนในชมชนรสกรกในบานเกดของตวเอง ขนาดตวเองไมใชบาน

เกดกยงรสกวาหวงแหน อยากใหเขาฟนฟใหเปนประวตศาสตรสลกสหลานๆไปเลย เกบไวใหลกหลานภายหนาดไปเรอยๆ แลวประวตศาสตรบางขลงจรงๆกจดจามาจากทเขาแสดงกนนแหละ แลวกมเรองตามทในโทรทศนเขาเลาใหฟงอะไรแบบน เมองถลาง เมองบางขลง เมองอะไรเหลาน ทเหนในโทรทศนนเหนกอนทเขาจะเรมโครงการณนอก แลวทชอบมากทสดอกอยางคอการเสวนา ฟงแลวเพลนด ฟงแลวเขาใจ แตปหลงๆ เขามอะไร MV เรากรสกวามนสมยใหม แตปนไฟสวยแตเสยงไมไดเรอง ปแรกสวยเหมอนกบเราอยในเหตการณนนเลย ปแรกนดๆมากๆๆเลย หรอเราเพงดเปนปแรก ไมใชหรอก คอดแลวมนแบบเรา in กบบทบาททเขาแสดงออกมา ปแรกพอเขาเปดเสยงมนกระหม มนดงเหมอนขนลกเลย พดถงยงขนลกเลย ถายงเปนแบบปนปาไมชอบเลย ไมชอบจรงๆ ผดหวงมาก มนไปเปนราเปนอะไรเยอะ แตราเทววารศรเมอง

281

บางขลงสวยนะ แลวปแรกชอบทเขาทาพระบรมสารรกธาตทเขาตเมองอะ โอโฮ...ชอบ เปนเรองแตกอนเลย ทวาพวกพมามาตเมอง มาอะไรๆ งน ดดมาก ดแลวเหนพอแมเราแตกอนเปนยงไงๆมาแตปนเขาออกมาเตนมารากนมนกเลยชอบนอยลง... ขณะท ผลเสยของโครงการน

...ผลเสยจากโครงการนหรอ กยงไมเหนมนะ ยงยากกไมนะ เขากไมไดมาขอใหเราทาทกวน นานๆครง แลวอยางสมมตวาใกลวนท 2 เมษา คอเปนวนทพระเทพฯ เสดจมาเขากจะขอวาเออ...วนนมาชวยกนทา สวนตวกไมคดวามนเสยเวลาอะไร ขอใหแจงมาเพราะถาเขาไมแจงเรากจะไมร ถาเขาแจงมาเรากจดเวลาไปไดไมมปญหาอะไร ถารนจะจดเวลาใหเลย เพราะอาชพเรามนกจดเวลาได แตถาจะใหไปทาอะไรกอยากจะใหบอกกอนเพราะเรากไมรวาบางทจะมยงงยงง แตถาบางขลงจะทาใหเปนการทองเทยวมนกจะตองเปลยนแปลงไปนะ แตสวนตวปา เองไมคอยชอบ เพราะรวาการทองเทยวมนก จะตองมการเปลยนแปลง คนมนจะมาก สวนตวมนจะหายไป ขนชอวาทองเทยวมนตองมคนมากหนาหลายตาหละ...

คณอนกล รกธรรม เยาวชนบานบางขลง หนมนอยทยายมาเตบโตทเมองบางขลง แมในตอนแรกจะยงไมรจกกบโครงการประวตศาสตรเมองบางขลง หากแตการมโอกาสไดเขามาฝกงานทองคการบรหารสวนตาบลเมองขลง ทาใหมโอกาสไดรจกกบโครงการน ...ผมเกดทเพรชบรณ แตยายมาอยกบยายตงแตเรยนชนอนบาล 3 ยายผมเปนคนบางขลง ตอนชนป.1 ผมมาเขาเรยนทโรงเรยนวดปากคลองชาง แตตอนนผมกาลงเรยนอยชนปวช. 3 แตวาผมตองเขาไปเรยนทในเมอง ตอนแรกผมกยงไมรนะวาเมองบางขลงมโครงการประวตศาสตร แตผมรจกวดโบสถ เพราะวาตอนแรกเรมโรงเรยนจะพาไปเรยนรประวตศาสตร พาไปดโบราณสถานทวดโบสถคณครพาไป แลวอบต.เขากจดโครงการเรยนรเกยวกบศลปะ หลงจากนนพอผมเรยนจบชนม.3 กมโอกาสไดเขามาฝกงานทอบต.กเลยไดรจกโคงการฯน ... สงทกาลงจะเกดขนในเมองบางขลง คอชมรมเดก ซงเปนการรวมตวกนของเดกในเมองบางขลง เพอมารวมกนทากจกรรมตางๆ ...ตอนนผมกบเพอน กๆาลงจะทาชมรมเดก คอเปนเดกในพนท แลวทางอบต.เขากมโครงการเดก คอพวกผมอยากจะเลนเกยวกบดนตรในเวลาวาง แตเปนวงดนตรสากล ซงชมรมเดกตอนนกาลงอยในระหวางการสราง คอเปนการรวบรวมเดกๆในเมองบางขลง จานวนสมาชกยงไมแนนอนขนอยกบความสมครใจ แตวากจะคอนขางเยอะ ตอนนกจะเปนเดกทหม 4 หม 5 แลวตอไปกจะคอยๆขยายไปเรอยๆ แตจดสนใจคออยากทาเปนวงดนตรเพอทจะไดหารายไดระหวางเรยนการจะเขามาสมครเปนสมาชกชมรมเดก

282

กแลวแตนองๆจะเขามาสมคร เราไมมเงอนไข ขนอยกบความสมครใจแลวกตองถามวาพอแมเขาจะใหเขามาหรอเปลา แตตอนนเราจะเรมจากดนตรกอนแลวคอยไลไปเรอยๆ ตอนนกมประมาณ 10 กวาคนแลวระหวางทยงไมไดตงเปนชมรม กมเกอบครบวงแลวดนตร มประกวดรองเพลงทไหนเรากไปกนหมดเลย ตอนนเรากจะนดกนเฉพาะวนอาทตยวนเดยวตอนนกใหมาสมครกนกอน จากนนพอวงดนตรนสมบรณกจะคอยๆขยายไปอนอนๆ ชมรมนปนกนาจะเรมตนได แตตอนนกจะเรมตนดวยดนตรแลวกคอยๆพฒนาตอไป...ขณะทในเรองเกยวกบโครงการณประวตศาสตร ตองยอมรบวาชมรมเดกยงไมคอยไดเขาไปรวมมอในการทางานมากนก ...สวนในเรองประวตศาสตร ชมรมเดกกยงไมคอยไดเขามามสวนรวมในโครงการฯ น มากนก นอกจากผมซงเคยเขามาฝกงานทนกจะมโอกาสไดเขามาชวยพวกพๆเขาทางาน อยางพานองไปเทยวนอกสถานท พานองไปสถานทประวตศาสตร แตสวนตวผมกอยากใหเขามมคคเทศนอยางเวลาทคนจากทอนมาจะไดพาเทยว เปนมคคเทศนนอย... กระบวนการในการด าเนนงาน

กจกรรมทเกยวของกบโครงการประวตศาสตร ...สวนมากเยาวชนในพนทจะรวมในเรองของการแสดงกจกรรมในสวนโครงการฯ เรากจะไปชวย

แสดง อยางมงคละ เรากเอาไปโชวดวย แลวสวนมากเพอนๆทในเมองกยงไมคอยรจกบางขลงนะ ไมรจกวาวดโบสถอยตรงไหน ผมเคยพาเพอนมาดวนท 2 เมษาทเขามการแสดงแสงสเสยง แลวเวลาทากจกรรมหรอเวลาตองการสนบสนนเรากจะประสานผานทางเจาหนาท อบต. อบต.กเขามาชวย อยางการตงชมรมเดกเขากจะถามวาถาตงใหแลวจะเขามาดแลไหม แลวเวลาวดโบสถมงานเขากจะเอาชมรมไปเปดตว อยางวงดนตรกจะเอาไปเปดตวทวดโบสถดวย แลวอยางเวลามงานแสดงแสงสเสยงกมการใชเดกอยแลว... ขณะทปญหาของชมรมเดกตอนนอยทงบประมาณ และผปกครอง เนองจากผปกครองไมอยากใหลกหลานออกมานอกบานในวนหยด ...ปญหาของชมรมเดกตอนนกนาจะเปนเรองงบประมาณกบเรองพอแมทไมคอยอยากจะใหลกหลานออกมา คอพอแมวนหยดบางบานกอยากใหอยบาน แตถาไปขอความรวมมอมาชวยงานประวตศาตรเขากเตมใจเขามาชวย แตสาหรบในเรองของอปกรณตอนนทางอบต.กกาลงจดซออปกรณให ...

283

ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ขอดของการมโครงการประวตศาสตร นาจะเปนเรองของความภมใจนะ โดยเฉพาะเวลาทเจอคาวา “บางขลงจดกาเนดประเทศไทย” ...ในฐานะเยาวชนบางขลง กภมใจนะ เพราะเขาเขยนไววา “บางขลงจดกาเนดประเทศไทย” แลวเดกๆ กสนใจนะครบโครงการฯน ในสวนตวของผม ในฐานะหวหนาชมรมกอยากจะชวนนองๆในวนหยดหรอวนเสารอาทตยอยากชวนนองๆ ไปชวยกนพฒนาวดภายในเมองบางขลง หรอถามโครงการตางๆทอบต.ตงมาก อยากจะพานองๆ ไป นอกจากนผมกอยากพานองๆไปเขาคาย คอเปน คายเกย วกบประวตศาสตร... คณอรพรรณ แมลงภ เยาวชนเมองบางขลง ตอนนหนเรยน ปวส. ปท 2 วทยาลยอาชวะในตวเมองสโขทย เพราะทบางขลงมโรงเรยนแคถงชนมธยม 3 แตบานหนอยบางขลง หนไปโรงเรยนโดยรถรบสงแบบเชาไปเยนกลบ... กระบวนการสรางความรวมมอ เยาวชนอกคนหนงของเมองบางขลง ทเขามาเปนสวนหนงของเครอขายความรวมมอโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ...ในสวนของโครงการประวตศาสตรหนกเขามาชวยเรมตนจากเปนคนในพนท บานหนอย ม. 4 เปนคนทเกดในตาบลน แลวเขากจดใหมโครงการฯนขนมาแลวกประชาสมพนธใหคนทงหมบานไดร อยางวนนนะจะมโครงการนนะ เกยวกบประวตศาสตร คอผใหญบานกจะเปนคนประชาสมพนธใหคนในหมบานร... กจกรรมทเกดขนจากความรวมมอ ...เทาทหนเหน เดกๆในพนทเขากจะใหเขามาชวยอยางเรองแสงสเสยง เขาจะใหเดกไปแสดงเปนแบบพวกตวละคร พวกคนพนบาน ตอนแรกหนเขากมาใหไปรวมแสดงเปนคนแก เปนอะไรไปนะ หนกชวยไปเปนตวแสดง ตอนไปทาแรกๆกรสกด เพราะมนองๆมาชวยกนหลายคน แบบแลวแตวาหมไหนจะหาคนไปไดเยอะ อยางหม 4 กจะหาเดกบางหาคนโตบาง ไปแสดงเปนทหาร สวนปนตอนแรกหนรวาจะมงานแสดง แตไมมใครมาบอกใหไปแสดงแตเพอนๆของหนเขาแสดงเปนนางสนม อะไรแบบน หนเพงเขามารวมแสดงเมอปทแลว (2554) แตวาจะเขามาแสดงเกยวกบประกอบเพลง เพราะคนทจะมาแสดงแสงส

284

เสยงกจะเปนอกชวงหนง หนเขามาแสดงไดเพราะพ ๆ ทอบต.เขารจกหนเพราะหนเปนเพอน เขากเลยชวนไป เขากบอกวาเออ...เขาลงชอหนไปแลวนะ หนกเลยพอเขาลงชอไปแลว กไปชวยแบบชวยใหเตมท กแสดงใหเตมท เนอเรองอบต.เขากคดมา มเสยงมาเรากแสดงทาทางไป หนกเพงไดมโอกาสเขามารวมเปนปแรก ตอนแรกกยงลงเลเพราะคดวาตวเองจะทาไดหรอเปลา เพราะโดยสวนตวหนไมเคยกลาแสดงอะไรมากอน แลวพอมาเจอกคดวาตวเองคงทาไมได แตพอรวมแสดงจรงเรากคดวามนไมไดยากเพยงแตเราตองทองบทใหได แสดงทาทางใหเปนธรรมชาต ใหสอถงอารมณกผานมาไดดวยด... อกหนงกจกรรมทเยาวชนในพนทจะเขาไปมสวนรวม คอการฝกราระบา “เทววารศรเมองบางขลง” ...เดกๆในพนทสวนมากจะเขามาชวยอยางเดกนอยๆเขากจะฝกใหรา อยางรา ระบาเทววาร เขากจะใหไปฝกๆแลวกมารา แลวกไปแสดงตอหนาแสงสเสยง แตถาเปนเดกรนๆขนมา ถาเปนผชายเขากจะใหไปเขารวมแบบเปนทหาร เปนคนถออะไรแบบประวตศาสตร ถาเปนผหญงกจะใหไปชวยถอนนทน แตอบต.กจะเปนจดการ แลวแตวาเขาจะใหเราเปน… ในการวางแผนเพอรวมทากจกรรม กลมเยาวชนแมจะไมคอยไดเขารวมประชมเพอวางแผนแตกมตวแทนเยาวชนหรอทเรยกวา “สภาเดก” เขารวมในบางครง ...การวางแผนรวมกน สวนมากเดกๆกไมคอยไดเขารวม แตทบางขลงกจะมสภาเดกทจะไปเขารวม คอจะเปนการพฒนาเดกๆ แตทหนเคยไปเขารวมโครงการ กจะเปนโครงการสรางฝนปนนาใจ แตกยงไมคอยไดพดถงเรองประวตศาตรมาก สภาเดกคอแตละตาบลจะมตวแทนหนงคน ตวแทนกจะเปนคนไปรบขาวสารจากทางอาเภอแลวมาบอกเกยวกบทไปรบมา คลายๆกบเปนโครงการตางๆทใหดาเนนการแลวกจะมาลงทอบต. สวนมากคลายๆกบวาเออ..โครงการนนะ แลวจะแบงไปแตละโรงเรยน แบบเปนเดกนกเรยน คลายๆกบวาเปนสภาเดก กคอจะใหแตละโรงเรยนดาเนนการ อยางโครงการประวตศาสตรกจะเปนอนนง คออนนนกจะเปนโคงการแบบเดกๆ แบบสรางฝนปนนาใจ ชวยอนนนอนน สวนตวกไมเคยคดวาจะเขาไปมสวนรวมแตถาเขาขอความรวมมอใหทามากคอทา อะไรแบบน แตไมกลาออกความคดเหน แลวถาพดถงเดกแตละหมในตาบลบางทกมไมถกกน คอคลายๆกบวาขาดความสามคค ถาพดถงวาจะรวมกลมกนคงเปนไปไดยาก แตเวลาเขามาแสดงรวมกนกม แตจะเปนแบบแตละหหมแสดงของใครของมน ไมยงกน...

285

ผลลพธทเกดขนจากความรวมมอ ผลดของการเขารวมเปนเครอขายความรวมมอ คอความภาคภมใจในทองถนของตวเอง ...การไดเขามารวมเปนเครอขายหนกรสกดใจวาไดเปนสวนหนง ไดมสวนรวมกบเขา หนรจกโครงการฯนตงแตอยชนม. 4 รวาตอนแรกวดโบสถจะมงานบวชพระ คอของทกปจะมงานบวชพระ แตตอนหลงเขากจะมแบบการบรณะโบราณสถาน แสง สเสยง อะไรแบบน ตอนอยม.4 หนยายโรงเรยนเพราะโรงเรยนทบางขลงจะมแคม. 3 หนกเรยนตอทบานไร ศรสาโรง ไปกลบเวลาไปเรยนขางนอกคนกรจกบางขลงนะ บางคนกถามวาเออ...เขามอะไรทเมองบางขลง ไดขาววามเกยวกบแสงสเสยง อะไรแบบน เพอนกจะถาม ทโรงเรยนเกาทบานไรเขากจะถามวาทบางขลงมสงมหศจรรย ทพญานาคอยในบอ เพอนกถามมจรงหรอ ทนหนกตอบ วาไมร ตองลองไปสมผสดวยตวเอง คอทบางขลงไมมโรงเรยนเดกโต พอจบมธยมตนกตองไปเรยนตอขางนอก แตพดถงโรงเรยนในตาบลกรวามแค 2 โรงเรยนแตสวนมากเขากจะใหเดกไปเรยนในเมองเพราะคดวาในตาบลโรงเรยนยงไมคอยมคณภาพ อะไรแบบน เมอกอนตอนทหนอย ม. 3 ตอนนนเดกเยอะมเกอบ 200 กวาแตตอนนดเหมอนวามนนอยลง หนอยโรงเรยนขอนซง… โดยทความคาดหวงทมตอโครงการน คออยากใหโครงการนอยไปนานๆ เพราะจะทาใหคนทอยนอกพนทเมองบางขลงไดมโอกาสรจกกบเมองบางขลง ...อยากใหโครงการฯนอยไปนานๆนะ เพราะพดถงวดโบสถกมโบราณสถาน กอยากใหอยไปนาน กอยากใหคนในทองถนอนๆ ทไมใชคนในตาบลเมองบางขลงรจกวดโบสถ กอยากใหเปนแบบนไปเรอยๆ มนกนาจะด...

286

ภาคเอกชน คณดารงควฒ วรยะ อดตผอานวยการสนามบนสโขทยและนายกสมาคมการทองเทยวจงหวดสโขทย อดตเจาหนาทบรษทการบนกรงเทพตงแตในยคเรมตนของการกอสรางสนามบนสโขทย ซงมหนาทหลกคอการพฒนาพนทเพอสรางสนามบนแลว หนาทอกอยางหนงซงสาคญไมนอยไปกวากนคอการสรางความสมพนธกบคนในชมชน ...ผมเปนคนกรงเทพฯ ตอนป พ.ศ. 2535 ผมกมาทสโขทย เนองจากบรษทการบนกรงเทพมาเรมสรางสนามบน แลวกเปดทาการเมอป พ.ศ. 2539 ชวงทมาแรกๆกมาพฒนาพนทเพอสรางสนามบนแลวในขณะเดยวกนกพยายามทจะสรางความสมพนธกบชมชน... กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ จากการลงพนทเพอสรางความสมพนธกบชมชนนน จากคาบอกเลาของคนในพนททาใหไดทราบวาเมองบางขลงมวดโบราณทมความเกยวเนองกบประวตศาสตร ซงควรคาแกการรกษาไว ...จากนนกไดมการพจารณาโดยไดรบการแนะนาจากทานศกษาธการจงหวดสโขทยวามวดอยวดนงซงเปนโบราณสถานทมความเกยวเนองกบประวตศาสตร กคอเมองบางขลง ซงผมเองไดรบการบอกเลาวาเปนทตงของชมชนกอนทจะเกดเปนสโขทย หมายความวาเปนทตงของพอขนบางกลางทาว อะไรแบบน กคอตรงนนเหมอนกบวากอนทจะเปนประวตศาสตร กเหมอนกบวาเปนชมชนทเกดขนกอนประวตศาสตร กอนเมองสโขทยเพราะฉะนนเมอวดนอยใกลสนามบน ทางผบรหารบรษทการบนกรงเทพ คอคณหมอประเสรฐ ปราสาททองโอสถ กไดเขาไปดทวดแลวเหนวาอยในเสนทางประวตศาสตรสมควรทจะไดรบการบรณะฟนฟกเลยเสนอตวไปในการทจะพฒนาวด พนทวด รวมทงกจกรรมอะไรตางๆเพอใหวดเจรญขน นอกจากนยงไดเชญคณขรรคชย บญปาน เจาของหนงสอพมพมตชน เขามาเพราะทานจบโบราณคด กเขามาเพอชวยกนพฒนา จากนนกไดตดตอไปทกรมศลปากรเพอวาวดโบสถ เมองบางขลงซงถกทอดทงไวมานานกมแนวทางทจะขอพระราชทางจากสมเดจพระเทพฯ ขออนญาตตดตราไว สมเดจพระเทพฯทานกไดเสดจมาทวดเพอมาดวาเปนพนทอยางไร พอทานเสดจกลบไปกไดมการใหกรมศลปากรเขามาดเพอทจะไดบรณะใหเปนเรองเปนราว สวนเมอไหร อะไรยงไงคงตองสอบถามทวด จากนนองคการปกครองสวนทองถน ซงกคอ อบต.บางขลงกมความตงใจรวมมอในการพฒนาวด แลวกทากจกรรมหลายๆอยางเพอใหเปนทรจกและโดงดงขนมา ไมวาจะเปนการจดมนแสงสเสยงเมองบางขลง ซงกเปนการเลาเรองเกยวกบประวตศาสตรใหเหน อนนกคอในสวนของการทางานในสวนของความรวมมอ...

287

สวนตวในฐานะผ อานวยการสนามบนกรงเทพขณะนน แมจะไมคอยมโอกาสไดเขาไปรวมกจกรรมบอยนก แตถามโอกาสเขาไปรวมทากจกรรมกจะใหความรวมมอในการทางานอยางเตมท ...ตอนทผมเขาไปรวมชวงแรก ผมเขาไปรวมในฐานะของเจาหนาทบรษทการบนกรงเทพฯ คอตอนนนผมยงไมไดเปนนายกสมาคมการทองเทยวของจงหวดสโขทย แตสวนตวผมกไดมโอกาสไดเขาไปรวมเปนบางครง แตกไมคอยบอย กคอไมไดเขาไปอยางตอเนองคาวาไมคอยไดเขาไปอยางตอเนองหมายความวาเวลาทมกจกรรมแลวเจานายคอคณหมอประเสรฐไปเขารวมเราถงจะเขาไปรวมกจกรรมอะไรตางๆ ตอนแรกทเขาไปชวยเตมทคอ การจดเสวนาเกยวกบเมองบางขลงจนกระทงมการจดพมพเปนหนงสอขนมา เพอใหทกคนไดรจกเรองเกยวกบเมองบางขลง... นอกเหนอไปจากการเปนผ อานวยการสนามบนจงหวดสโขทย อกบทบาทหนงคอการเทางานเปนนายกสมาคมการทองเทยวจงหวดสโขทย ...ปพ.ศ. 2552 ผมมโอกาสไดเขามาเปนนายกสมาคมการทองเทยวจงหวดสโขทย ผมกเปนอย 2 ปตงแตป 2553-2554 ซงการทองเทยวของจงหวดสโขทยมนไมไดมแคเฉพาะอาเภอเมองบางขลง แตมนยงมเรองเกยวกบอทยานประวตศาสตรทง 2 แหง ซงหนาทหลกๆของสมาคมการทองเทยว คอการสงเสรมแหลงทองเทยว เพอใหนกทองเทยวไดเขามาแตในขณะเดยวกนเราอาจจะทาไปในลกษณะทไมไดรวดเรวนก เหตเพราะทกคนยงตดอยกบอทยานประวตศาสตร แตจรงๆ สมาคมการทองเทยวมหนาทตองกระตนใหคนรจกสโขทยทงจงหวด แตในชวงปลายทผมเปนนายกสมาคมเนยะ ผมผลกดนใหเกดการไหวพระ เพราะวาตองยอมรบวาพระพทธรปของสโขทยเนยะเปนพระพทธรปทสวยงามทสดในประเทศ แลวกพระพทธรปของสโขทยทถกนาออกไปตอนเสยกรงเนยะ มนไปกระจายอยทอนเยอะมาก ไมวาจะเปนวดไตรมตร พระทองคา วดสทศนเทพวราราม พระรวงโรจนฤทธ วดพระปฐมเจดย อนนกถอวาเปนพทธลกษณะของสโขทย ซงถกนาออกไปนอกจงหวด ผลลพธสาคญทเกดขนจากความรวมมอโครงการกนาไปสรางความเจรญใหกบจงหวดอนๆ แตยงมพระพทธรปทอยในจงหวดสโขทยอกเปนจานวนมากทยงสวยงามแลวกยงสามารถทจะนาคนเขามากราบไหวได เพราะวาผมมองวาถาการทองเทยวในลกษณะอยางน มนสามารถทจะมาไหว อาทตยหนากมาไหวตอไดเพราะบางคนมาไหวพระเพอขอพร เพอลางซวยกม คอมนไดหลายรปแบบ...

288

กระบวนการสรางความรวมมอ ชวงเรมตนของการเขาไปทางานรวมกบเครอขายความรวมมอ คอชวงทยงทางานเปนผ อานวยการสนามบนสโขทย ซงการเขาไปรวมเปนเครอขายเปนเพยงการเขาไปทางานตามหนาททไดรบมอบหมาย แตเมอไดเขามารวมแลวรสกประทบใจในความสามคคของคนในชมชน ...จรงๆแลวภรรยาคณหมอประเสรฐ คอคณแดงหรอคณวลลยเนยะจะรประวตศาสตรเพราะอาจารยประจวบ คาบญรตน ทานศกษาธการจงหวดสโขทย ทานมโอกาสไดเขามาชวยคณหมอในการจดหาทดนเมอตอนสมยทกาลงจะสรางสนามบน แลวทานกเปนคนไปบอกคณวลลยวาวดโบสถ เมองบางขลงเนยะ เปนวดทควรจะไดรบการบรณะ คณวลลยกเลยเขาไปชวย โดยมอาจารยประจวบเปนผประสาน อนนคอความเปนมา สวนผมกรบเงนเดอนจากบรษท พอนายไปทาเรากตองไปทาดวย คอความรวมมอกบโครงการตองบอกวากอยางทผมเลาใหฟงวาเราเขาไปพฒนาเหมอนกบวาเปนคาสงของเจานาย พอเจานายสงมาเราในฐานะลกนองเรากเขาไปดวาจะเขาไปชวยอะไรไดบาง เรากเขาไปทา แตในการทเราเขาไปรวมทากจกรรมเรากรสกประทบใจ ตรงเรองของชมชนทมความสามคคแลวโดยเฉพาะอบต.เมองบางขลง กมการพฒนาแลวกทาใหชมชนรวมตวกนเพอสรางความเขมแขง เรากจะเหนวาความเขมแขงมนมมาอยางตอเนอง...

กจกรรมทเกยวของกบเครอขายความรวมมอน ...ผมเคยไปรวมงานเมองบางขลง ตอนทเขาม Mini Light and Sound ตอนนนไปในฐานะ

ผ อานวยการสนามบนสโขทย คอถาในสวนของการทองเทยวถาเขาบอกมาเรากจะมกจกรรมรวมกนเปนบางครง ผมกจะเขาไปด แตถาสมยทผมเปนนายกสมาคมการทองเทยวกไมไดเขาไปรวมกจกรรมกบเขาเลย เพราะสวนมากผมกจะเขามาทากจกรรมอยทในเมอง อยางในสวนการแสดงแสงสเสยง ซงถอวาเปนสดยอดของการแสดงประกอบแสงสเสยงของสโขทยเนยะ ถอวาสดยอด เรากจบตรงนเขามาทาเปนกจกรรม Mini Light and Sound เดอนละครง แตถาเกยวกบเมองบางขลง ตอนผมเปนนายกสมาคมการทองเทยวจงหวดสโขทย กไดมโอกาสเขาไปใหคาแนะนาในบางครง แตเรยนไวตรงๆวานอยมาก เพราะวาทาง นนเขาเขมแขงอยแลวไง เขาเขมแขงดงนนเขากทาของเขาไป เพราะวาจรงๆแลวถาพดถงตอนทเราอยในตาแหนงนายกสมาคมเนยะ เราตองดทงจงหวดแตพอผมเขามาเปนนายกสมาคมการทองเทยวกไมคอยไดมโอกาสเขาไปรวมกจกรรมมากนก…

ขอดอยของเมองบางขลงอยทการเปนพนททอยไกล รวมถงการมรองรอยทางประวตศาสตรเหลออยนอยมากเมอเทยบกบอทยานประวตศาสตรอนๆในจงหวดสโขทย

289

...บางขลง จดดอยคอเปนพนททอยไกลแลวกในสวนของประวตศาสตรเนยะ มนตองคนศกษา ตองดจรงๆ ถงจะอยากไปด ในขณะเดยวกนถาเราบอกวาเทยวเมองประวตศาสตร มนกจะมเมองเกาหรอศรสชนาลยใหเขาไปด ซงตรงนนจะมความพรอมมากกวาบางขลงเยอะ อยางบางขลงจะมอยจดเดยวคอทอยตรงวดโบสถ จรงๆแลวจะวาคนยงไมรจกเมองบางขลง กไมนานะเพราะวาคณสจตต วงษเทศกไดเขยนในหนงสอมตชน เกยวกบเรองเมองบางขลง บางขลง อะไรประมาณน ซงเหมอนกบการผลกดนของคณขรรชย อะนะ ตองไปคนดวาเขาเขยนอะไรไวบาง แตถามวาถาเราไมใชนกโบราณคด หรอวาไมใช ผสนใจประวตศาตรเรากอาจจะเลยไปเฉยๆ อยากมาเทยวไหม ถามวาคณมาทาวทยานพนธของคณ กเหมอนกบตองด ตองมา ตองเจาะ แตถามวาคนทวไปเขาจะสนใจ ไหม คอถาพดถงเมองประวตศาสตรเขากจะมองไปทอนๆทมนสมบรณ ถาผมเปนปรษททวรผมจะพาเขามา ถาผมพาเขาไปบางขลงอยางเดยว ถาไมใชคนชอบประวตศาสตร เขากจะไมประทบใจ รวมทงผมมองวาการทองเทยวถาเฉพาะแคไปเทยวอทยานประวตศาสตรเนยะมนเหมอนกบการไปเทยวสงทไมมชวตเหมอนของมนตาย ทาอยางไรทจะใหมกจกรรมเพอจะใหคนททองเทยวเขามาไดเหนการเปลยนแปลงบาง เพราะคนทเขามาทองเทยวประวตศาสตรโดยเนอแทมาจากการศกษาประวตศาสตร เสรจแลวพอมาถงอาจจะเหนแลว พอแลว พอในอก 5 ปชวนกไมมาแลว เพราะเคยมาแลวแลวพอมามนกไมมอะไรเพมเตม ซงมนผดเรองของการทองเทยว เพราะการทองเทยวนมนคออะไรทจะทาใหเขาประทบใจ ตองมาเทยวซา มาเทยวอกบอยๆ เพราะฉะนนการมาเทยวเมองประวตศาสตรของสโขทยเนยะ ใชเราเอาจจะมองวาเปนสถานทสาคญ มความเกยวเนองกบประวตศาสตรมาอยางยาวนาน แตในสวนของการทจะทาใหการทองเทยวเจรญเตบโตเนยะยาก มนตองมกจกรรม แตอนนคอมมมองสวนตวของผมนะ แตคนอนอาจจจะมองวาสโขทยเปนสถานทสาคญ ซงผมไมเถยงวาไมสาคญ เปนสถานทสาคญแตไมไดสรางความประทบใจใหเกดขนกบนกทองเทยว การทองเทยวมนจะตองมาแลวกมาบอย มาซา ชวนคนโนนคนนมา แตถามาแลวบอกเฮย..มาสโขทยมนรอน สโขทยจรงๆไมมอะไร...

นอกจากนการเปนนายกสมาคมการทองเทยว จาเปนทจะตองทางานแบบภาพรวม คอดแลทงจงหวดมากกวาจะเลอกจดใดจดหนง\

...นายกสมาคมการทองเทยว จะไมไดทาอะไรตรงๆกบเมองบางขลงแตจะทาทงจงหวด แลวตองเรยนตรงๆวาเมองบางขลง ถาในลกษณะของการทองเทยวยงจาเปนตองไดรบการพฒนา เพราะมนยงไมมอะไรตอเนอง เพราะลกษณะของการทองเทยวจรงๆแลวกตองพยายามใชเวลาใหเปนประโยชนมากทสดหรอถาคณชอบหรอประทบใจแลวคณใชเวลาตรงจดนนมาก มนกจะถกใจ เหมอนกบคณพาคนไปเทยวทะเล ถาคณใหเวลาเขาเลนนาแค 10 นาทเดยว คณกถกดาเพราะฉะนนตรงนเรากตองมองใหละเอยดนดนง ดงนนในสวนของนายกสมาคมเรากตองพยายามทาในภาพรวมทงหมด กพยายามทจะใหทงจงหวด

290

ไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว เพราะการทองเทยวเวลาทเขาเขามาเนยะ มนจะไดทงทพก ไดทงอาหาร แตในขณะเดยวกนเรากตองม Packgate ทมนจงใจ ใหเขามา เพราะฉะนนถาเราบอกความประทบใจทมตอแหลงประวตศาสตรเนยะมนเฉพาะคนนะ เฉพาะบางคนโดยรวมแลวมนไมใช...

ตองบอกวาการวางแผนทจะรวมมอกนทางานเปนเรองทสวนตวผมรสกยนด ถาขอความรวมมอเขามา โดยเฉพาะในเรองของขอแนะนาตางๆ

…ถาเขาขอความรวมมอมา เรากยนดทจะเขาไปชวยนะ อาจจะชวยใหคาแนะนาแตถาพดเรองงบประมาณ หรอเงนสนบสนนอะไรตางๆเนยะกคงไมใช เพราะวาเงนขององคการปกครองสวนทองถนมมากกวาสมาคมดวยซา เราเองกคงไมคอยไดเขาไปดตรงจดนน จรงๆแลวเรองงบประมาณ ทางอบต.เขากมงบประมาณเขามาสนบสนนจากหลายดานนะไมวาจะเปนจากกรมศลปากร ซงเนนมาจากสมเดจพระเทพฯ ทานกเหมอนกบไฟเขยวทเปดใหมการพฒนาตรงจดนน กรมศลปากรกเหมอนกบถมงบประมาณลงมาเพอพฒนา แลวในขณะเดยวกนองคการปกครองสวนทองถนกเหนวาตรงนนาจะกลายเปนแหลงสาคญของพนท กพยายามทจะใหงบมาทาอะไรตางๆ ซงถาพดไปแลวกเหมอนกบวาทองถนเขาสามารถดแลตวเขาเองได... คณประเสรฐศกด สงหชงค นายกสมาคมการทองเทยวจงหวดสโขทย จากการเปนคนในพนทจงหวดสโขทย หลงจากกลบมาทากจการสวนตวทจงหวดสโขทย ผนวกกบความสนใจสวนตวเกยวกบเรองการทองเทยว ผนวกกบการมเพอนทงชาวไทยและชาวตางประเทศซงมกจะขอใหพาเทยวชมจงหวดสโขทย ทาใหเขามาเปนสมาชกชมรมการทองเทยว

...สวนตวกเปนคนเกดทน เปนคนสโขทย ผมกประกอบอาชพเปนพอคา ในสวนของการเขามาเปนนายกสมาคมการทองเทยว ตองบอกวาทจรงผมจบมา ผมกทางานอยทกรงเทพฯ แตทนในฐานะทผมเปนลกชายคนโต พอพอแมอายมากเรากตองกลบ กลบมา แรกๆกยงไมไดเขาไปยงเกยวอะไร แตทนมอยชวงนงความจาเปนทาใหเขามายงเกยวกบเรองการทองเทยว เอาเรองการทองเทยวกอนนะ ความจาเปนเกดจากทวาผมมเพอนเยอะ ผมพดภาษาญป นได พดภาษาองกฤษได ผมเคยทางานบรษทโฆษณา มเพอนทงไทย ทงญป น ทงอะไรตออะไร เวลาเขาจะมาเทยวสโขทยกจะโทรศพทมา เฮย...กาลงจะมาเทยวแลว เรากเฮย...เอาไงด แลวสมยกอนสาหรบเราเรองประวตศาสตรกเปนเรองทนาเบอสาหรบเรา โดยเฉพาะตอนทยงเปนนกเรยน คออานสนกๆกยงโอเคแตทาเอาจรงกเบอ แตทนพอเขามาเทยวจรงๆ เรากตองเตรยมตว ตองอาน ตองศกษา ตองอะไรตออะไร แลวกตองมาเปนคนนาพวกนเทยว เพราะเราสามารถพดภาษาอนๆได นคอจดกาเนด จากนนมา ททท. ตงแตเรมแรกเดมทเลย ททท. กพยายามทจะตงชมรมหรอตงสมาคม จนในทสดเรากตงชมรมขนมากอน โดยทผมทาหนาทเปนเลขาใหเพราะไมมใครอยากจะเปน

291

ผมกบอกไมเปนไรตงเถอะ เดยวผมทางานใหกเลยใชความทวาผมพดภาษาได อะไรไดแบบน ชวยกนไปชวยกนมา แลวชวงนนเรากทางานกนหนกมากเพราะวา อยางแรกเราจดอบรม Guide ทสโขทย ซงถอวาเปนครงแรกและครงเดยว เราอบรม 48 คน แตตอนนนาจะเหลออยทสโขทยจรงๆ ซก 5 คนมง ทหายไปเพราะอะไรรไหม เพราะทนไมมคานา กบคา Commission ทนเราไมม เพราะฉะนนตกกลางคนกไมรวาจะพาไปเทยวทไหน ซอของกไมม รานทองอะไรไปขอเขากไมใหเพราะวาของเขามนกแพงอยแลว เพราะฉะนนทกคนกไปทางานไกลๆหมด...

หลงจากเขามาเปนสมาชกชมรมไดสกชวงหนง ชมรมการทองเทยวไดยกสถานะขนมาเปนสมาคมการทองเทยว ทามกลางความเหนทแตกตางหลากหลาย

...ผมกตอมาวชามนกแกกลาขนไปเรอยๆ สวนจะถกหรอไมถกกวากนไปอกเรองหนง พอวชาแกกลาขนเรอยๆ กมาเปนเลขา มาเปนประธานชมรม กจงหวดมแขกกไป ม Expert จาก WTO(World Tourism Organization) มา เรากไปฟง ไปคย ไปอะไร อยางไปเขาสมนา มนกทาใหเรามความรเรองแบบนมากขน อกอยางนงกคอเราสามารถทจะแยกแยะเปรยบเทยบไดบาง วาอะไรเปนอะไร จากนนตอมาเขากตงเปนสมาคม ตอนแรกทเขาตงเปนสมาคม ซงผมไมเคยเหนดวยเลย เพราะวาถาเปนจงหวดทการทองเทยวเขา บมมากๆ อยางภเกต พทยา หรอจงหวดทมการทองเทยวมากๆน ผประกอบการเขารวย การจะตงเปนสมาคมมนงาย แตจงหวดเลกๆอยางเราสมาคมอยไมไดหรอก คอสมาคมตองอาศย Contribution เทานนเอง ซงมนกโอเคถาเราจะอยแบบเลกๆ เรากไปแบบเลกๆ แตการตงสมาคมขนมามนเหนอยตรงไหน รไหม ตรงทมนตองมผตรวจสอบบญชเพราะมนเปนนตบคคล เพราะฉะนนคณจะมาทาอะไร อยางผมยกตวอยาง อยางโรตารหรอไลออนกนาเดมซากนไปซากนมา เพราะอะไร เพราะคนมนมอยแคน กวนกนเปน จบฉลากกนเปน คอจรงๆ ตอนนนนะทกสมาคมจะเนนทปรมาณมากกวา อยางตอนนตวชวดอยาง KPI จานวนคนแตทาไมไมมใครบอกคณภาพคนบาง คอมนไมใช…

เนองจากการกอตงเปนสมาคมจาเปนตองอาศยความรวมมอในหลายๆ ดาน แตทสาคญคอทน รวมทงความพรอมของคนทจะเขามารวมกนทางาน

...การตงกจกรรมหรอสมาคม หรออะไรตองบอกวายงไงกตองอาศยความรวมมอ แตวาการทากจกรรมพวกน จากทผมไดสมผสมาประมาณเกอบ 20 ปดแลวตองมเงน ไมมเงนเดนไมได ตองไปเอาคนทมเงนมานงเปนหว ซงผมวาทาไมเราไมคดกลบกน อยางผมเปนการทองเทยวอยางน เรามหนาทเปนทปรกษาใหเขา ใน สวนของงบประมาณ ขอใหมนมพอคา Stamp คาอะไร สมาชกสวนใหญของชมรมกจะเปนพอคา แตทผานมามการเชญขาราชการเขามานง คอขาราชการถาเราจะเอาเขามา ตองเอามาเปนทปรกษา ทนพอเอาขาราชการ อยางททท. อยางอะไรเขามาเงยะ บางทพอเราจะพดอะไรมนกไมถนดปาก เพราะเราเปนเอกชน แตทงนทงนนมนกขนอยทมมมองของแตละคน อยางบางคนกมองวาถาเราองกบ

292

ขาราชการเราจะดขน แตถาเปนผม ผมบอกไมใชหนาทของเราตงแตผมเปนประธานชมรมแลว ผมให Idea รวบรวม Idea รวบรวม Complain จากนกทองเทยว แลวกไปเสนอ อะไรทานองน … ซงสมาคมผประกอบการการทองเทยว ประกอบไปดวยผประกอบการทงทางดานโรงแรม ทพก รานอาหาร รานจาหนายของทระลก รวมถงรานขายของสนคาทระลก...ผประกอบการในจงหวดสโขทยกคอโรงแรม รานอาหาร รานจาหนายของทระลก อะไรทานองน ซงทงหมดกคอสมาชกของเรา แตวาบางคนเขากไมเหนถงความสาคญ บางคนเขากบอกวาจะตองเปนสมาชกทาไมกในเมอเขาไปเจาใหญ กกนเจาเลก คอทกคนกพดไป อยางนนแตทกคนไมคอยใสใจกบเรองสมาคม หรอบางคนเปนเดกรนใหมกจะมองวาเราจะไดอะไรจากตรงน ทงทเราไมไดเกบคาสมาชก หรอเกบผมกยงไมแนใจ ผมยงไมไดด บญชเลย... หนาทหลกของสมาคมการทองเทยว คอ การสงเสรมและสนบสนนการทองเทยวในจงหวดสโขทย เพราะการมนกทองเทยวเขามาในจงหวด ผประกอบการจะไดรบผลประโยชนจากการทองเทยวนน

...หนาทหลกของสมาคมการทองเทยว กแบบเดยวกบสมาคมทวไป สนบสนนการทองเทยว แตทงนสวนหนงกจะขนกบนายกแตละคน อยางผมหนาทหลกตามแนวคดของผม ตงแตเมอยงเปนชมรม เรามหนาทเสนอแนวคด เสนอขอเรยกรองเสนอ Complain ขอตเตยนจากนกทองเทยว จากอะไรตออะไรแลวพรอมทจะใหความชวยเหลอ ไมมาจะเปนหนวยงานตางๆทอยากจะใหเราชวยเหลอ อยางสมมตวา Guide ทงแขก หรออยางแขกมาแลวแต Guide มาไมทน คอบางท Guide ตดงาน รถมาไมทน โทรมาบอกพชวยรบหนอยนะ ผมกโอเคผมกมาเลย แลวกอยางสนามบนโทรมาวานกทองเทยวเขาไมรวาจะไปยงไง ตอนนหา Guide กไมได พชวยหนอยไดไหม หรออยางนกทองเทยวมปญหาตองขนโรงขนศาล เรากจะพยายามหาคนไปชวยไกลเกลย หรอบางทไ มตองไกลเกลย เราตดตอสถาน ฑตไวกอนเลย หนาทแรก ถาเปนนกทองเทยวฝรง อยางนแหละทผมถอวาเปนหนาท แลวเสรจแลวเรากเสนอแนวคดวาการทองเทยวมนนาจะไปอยางนน ไมใชควรจะไปอยางนน อยางการทองเทยวจงหวดสโขทยมนนาจะไปอยางนนนะ มนนาจะไปอยางนนะ ตวอยางแนวคดทกทมตานานเนยะ เรากคดกนมาตงนานแลว เราตงชมรมเรารกเมองพระรวง เพอทเราจะทาแบบน ... ในสวนของนโยบายในเรองการกระตนการทองเทยวของจงหวดสโขทย เนองจากเปนชวงเรมตนของการเขามารบตาแหนง ซงยงคงมปญหาในเรองของการบรหารจดการภายในจงชะลอนโยบายหลกๆไวกอน ...ผมเพงจะเขามารบตาแหนงนายกสมาคมนะ แลวผมกยงไมอยากทจะเขามารบแบบเตมตวแตประสบการณผม ผมกทามาเปน 20 ป แตปญหาตอนนคอเรายงจดการเรองบญชไมไดเพราะวาเราเปนนตบคคล สมยกอนเปนชมรมมนงาย พอมาเปนนตบคคลมนมกฎหมาย ดงนนเรองนผมกเลยยงดงเอาไวกอน เพราะวาเขาไมไดมอบหมายอะไรใหผมในเรองการบรหารภายใน แตถาในเรองของการทองเทยวในจงหวด

293

สโขทย บอกตรงๆวาเรากรเรมไปคอนขางเยอะ อยางแรกคอเราเหนวา Guide ขาด เรากรวบรวมคนมาอบรม เพราะสโขทยปญหาคอ Guide ขาด บางชวงผวาบางทานบอกไมยากหาเงนมาจดอบรม แตผมไมเอาเพราะมาปปอบรมฟร แลวกจะอดมไปดวยขาราชการ ครบางอะไรบาง แลวเสรจแลวกเอาการอบรมนไปเปนผลงาน ไปทาอาจารย 2 ไปทาโนนทาน ซงมนไมมประโยชนเพราะพอถงเวลาถาเราจะใชเขากจะใชไดแควนเสารหรอวนอาทตย นอกจากนทผานมามแนวคดเรองการทา Brand เกยวกบสโขทยแตคนกยงไมคอยเขาใจ ระหวาง Brand กบ Logo คอทาอยางไรใหเขารจกวาเขาจะเปนเจาของ นคอ Product ของเรา Benefit คอเขามาสโขทยแลวเขาจะไดอะไร “รงอรณแหงความสข” กดใชได แตวาเขามาแลวผมจะไดความสขจรงหรอไม เพราะฉะนนเรากตองทาใหทกคน 60,0000 คนทเปนเจาของ Brand รกบานรกเมองตวเอง ชวยกนทาใหสโขทยเปนเมองทนาอยอะไรกวาไป แลวกพรอมทจะเปนเจาบานทด เพราะนคอหวใจของการทองเทยว ความรวมมอกเหมอนกนเพราะถาหากเขารสกรกขนมาแลว ความรวมมอกจะมาเอง ผมอบรม ยวมคคเทศนอะไรน กอนอนเราตอง คณรกไหมครบจงหวดสโขทย ถาคณรกเนยะจบแลว เราไปตอกนได แตถาไมรกเรากจบเพราะถาไมรกอะไรกไมเกด ตรงนหละครบ ผมคดวาอยางถาเรารกอะไร เรากอยากทจะโชว ดงนนถาเรารกเมองเรา เรากอยากทจะโชวเพราะฉะนนจดนอยางเรองการทองเทยวคอวาเรารก เรากทาเมองของเราใหนาอย แตวาเราจะขายอะไร นนเปนอกเรองนง Product อะไรกวาไปจะขายอะไรแบบไหนกวาไป ซงการทองเทยวถอวาเปนเรองอนดบ 1 ของจงหวดสโขทยนะ เพราะมนไดหนา อยางบางคนบอกวาคนรจกกวยเตยวสโขทยมากกวาคาวา “สโขทย” ถาพดแบบนมนกอาจจะถก แตวา Product มนไมเหมอนกน Product สโขทย กบ Product กวยเตยวสโขทยมนคนละเรอง ผมวาอยาง นอยๆ พอผใหญมาถงการทองเทยวมนมาเปนอนดบ1 อยแลว แตทนราชการ แมเราเปนภาคเอกชนเขาไปประชมดวย พอมาถงทกคนไมพด เพราะวาถาคนทนงอยสงสดตรงน นพดวาผมวาไมใชนะ จบเลย เพราะเราจะเจอเรองแบบน บอยมาก บางคนทานดมาก คณมานาเสนอเลย แตถามวาใครจะกลานาเสนอ เพราะทกคนอยในระบอบแบบน พดไปเดยวนายไมเอากจบ สใหนายสงดกวา ประเทศไทยกเปนแบบน คอบางคนจะเอาแบบนน แบบน ผใหญบางคนกจะเอาแบบงานใหญ เพราะเสรจแลวคณไดหนา อยางตอนชวงป Visit Thailand Year ชวงนน ททท. ออกมา มาถงกออกแบบสอบถามกระจายออกมา พอมาถงอาเภอ อาเภอกกระจายไปตาบลสาหรบการทองเทยวในพนทของทาน ทานตองการอะไรบาง รอยละรอยเลยตองการจดแสงเสยง 2. จดขบวนแห ไมรอะไร เหมอนมนตามกนมา หรอการขายอะไรทอยตรงนน อยางการแขงเรอ บางทมบงอยแคนน ซงใครๆกแขง...

294

กระบวนการในการกอตวของเครอขายความรวมมอ จดเรมตนหรอเงอนไขของการนาไปสความรวมมอ …สวนตวมองวานาจะเรมตนมาจากการทสมเดจพระเทพฯ ทรงพานกเรยนนายรอยมาเทยวชม

โบราณสถานทเมองบางขลง คนทจดประกายจรงๆ ผมวาคอสมเดจพระเทพฯ นะ คอทานทรงพานกศกษามา เปนนกเรยนนายรอยจปร. ขณะทคนทอยในพนท ไมคอยไดอะไรมากมายนะ แตกแหตามกนไปอยางนนมากกวาแทนทจะเปนตวตงตวต ตอมากมการพดคยคณหมอประเสรฐซงอยในทนนดวย ทานกเอาเลย กเลยไปทอดกฐนทวดนนแลวจากนนมาสมเดจพระเทพฯกเสดจ สมเดจพระพนางกเสดจ มหนงสอเกยวกบเมองบางขลงทเกดขนในชวงทอดกฐน ถอเปนเลมทจดประกายเรองเมองบางขลง มการนาไปลงในนตยสารศลปวฒนธรรม บางขลงกเลยกลายเปนทรจกกนขนมาจากนนมาผมกหางออกมา... หลงจากนนบรษทการบนกรงเทพ กไดเขามาเปนผสานตอเกยวกบเรองเมองบางขลง โดยมการเชญผทรงคณวฒในดานตางๆมาทาเสวนาเกยวกบเรองเมองบางขลง

...คนททาเกยวกบเมองบางขลง ทมาทมเท มาทอดกฐนมาทาอะไร โดยเฉพาะการจดสมนาโดยเฉพาะเนยะกคอคณหมอประเสรฐ ปราสาททองโอสถ แลวในชวงนนกจะมคณขรรชย บญปาน คณสจตต วงศเทศ อาจารยนธ มาแลวกมนกเขยน สาหรบอาจารย ประจวบ คาบญรตน ซงอดตเคยเปนศกษาธการเกาทน คณประจวบ ขณะทยงเปนอธบด กรมวชาการ ลกนองของอาจารยประจวบ ชวงหนงคอภรรยาคณหมอประเสรฐ นคอความเกยวพน คออาจารยประจวบชวงนนกเขามาชวยซ อทใหกบคณหมอ พอมาถงเรองเมองบางขลง อาจารยประจวบนาจะเกยวของในแงของเมองบางขลงมแบบนนมแบบน แตวาคณหมอประเสรฐถอวาเปนคนจดประกาย แตทจดประกายจรงๆคอสมเดจพระเทพฯ... กระบวนการสรางความรวมมอ ในสวนของโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถนเมองบางขลง ตองบอกวารจกเมองบางขลงและมโอกาสไดเขาไปรวมทากจกรรมตงแตสมยทยงไมไดเปนนายกสมาคมการทองเทยว ...บางขลง นผมไปบอย ผมไปตงแตเขายงไมมองคการบรหารสวนตาบล แตตอนทเขามแลว แลวกเลยยงไมไดเขาไปยงเลย แตผมกทราบวาเขามการจดสมนา มอะไรตอมอะไร แลวกมการพมพหนงสอออกมาเปนเลม เสรจแลวกหายไป แตวาผมไมไดเขาไปยงกบเขา จรงๆผมเหนเขาทาแสงสเสยง ผมกโอเคเขากมความพยายามดมาก แตทนปญหาคอทาเรองการทองเทยวนาจะดแตการพฒนาทองทของตวเองดหรอเปลาผมไมรนะ แตถาทางดานการอยดมสข ในเรองความปลอดภย คอความปลอดภยในเรองการ

295

ทองเทยวมนมไมมาก สวยงาม สะอาด ปลอดภย ใชไหม ถาคณจะพฒนาเรองของการทองเทยวมนไมพนตรงนหรอก สวยงาม โอเค สะอาด โอเค ปลอดภย ปลอดภยในชวตและทรพยสน ปลอดภยทางดานชวอนามย นอกนนกอาจจะหาเพมเขามากได แลวกคอยมาใสเขาไป แตหลกๆ กมอยแคน นอกนนกจะมแควาของแทหรอเปลา อยางเราจดงานลอยกระทงขนมา เราจะ Make กได แตเราตองบอกวาอะไรจรงอะไรไมจรง ความนาเชอถอสาคญ... ขณะทในแงของการบรหารจดการความรวมมอน ในสวนของพนทอยางองคการบรหารสวนตาบลนาจะเปนเจาภาพหลกในการทางาน โดยมหนวยงานหรอองคการตางๆทงภาครฐและเอกชนทเกยวของเขาไปสนบสนนเพราะการทางานเกยวกบทองถน คนในทองถนนาจะเขาใจพนทของตวเองไดดกวา

...สาหรบเมองบางขลง คอผมกยงไมไดเขาไป ตอนทเขาเปนอบต.ตอนเขาจดกจกรรม เขาอะไรตออะไรนะ แมกระทงการทเขาไดรบรางวลผมกไมทราบนะ แตสโขทยจะมหลายหนวยงานทเขามาใหทน เขามาทาวจย อยางภมปญญาชาวบาน อะไรตออะไร แตพอทาเสรจกหายไป ทาไปพอเปนเลมกหายไป การทองเทยวชมชนน จงหวดนนาจะถอวาเปนนโยบายซงอยาทาใหเปน Top –Down วามนตองอยางนนะ อยางนนะ เพยงแตวาไปกระตนใหเขาเปดใหไดเทานนเอง อยางแบบบางขลงนนาจะเปนตนแบบของสโขทยกได คออยางชมชนผมวาเราเปนสมาคมอยางน คอเราไมตองไปแนะ เราไมใชเปน Superman หรอวาเปนคร ไปบอกเขาวาตองแบบนนส แบบนส เพยงแตเขาไปดเขา บางทเขามปญหา เราไมตองเขาไปบอกวาเขาควรจะทาอยางโนน ควรจะทาอยางน คอเราไมตองไปสอนเขา เราเขาไปดแลวถาเผอเขาปรกษา แตถาเผอเราจะเขาไปสอน ผมวามนไมใชเรองของเรา เพราะบางทเรากสอนผดๆดวย เผลอๆบางทเขาเกงกวาเราอก.

แนวทางในการวางแผนสรางความรวมมอ จงนาจะเปนเรองของการกระตนใหเกดการเรยนรและเขาใจประวตศ าสตรของทองถนของตนเอง ทงนกเพอกระตนใหคนทงในและนอกชมชนเหนถงความสาคญและอยากทจะเขามารวมเปนเครอขาย

...แตหลกจรงๆ ผมคดวาตองใหคนรจกประวตศาสตรจรงๆ รและเขาใจ อยางผมเคยไปสมนาทเมองเกาสโขทย สมนาคนไทย ไมใชฝรงนะ อบต. เทศบาลทเมองเกาสโขทยเนยะ ผลปรากฎวาในกลม Discussion ทผมอยเนยะ ผมกต งคาถามวาวดมหาธาต รไหมวา สาคญอยางไร ไมรครบ พอบอกทาไมไมรหละ ครไมเคยสอนครบ รแตวาอยาไปปนเจดยนะ เดยวเจาของเขาจะมาหกคอ คอการเรยนการสอนประวตศาสตรในประเทศไทยเนยะ มนพลาดไป โดยเฉพาะในระดบชนประถม จรงๆเราควรจะเอาเดกๆ ครไมตองสอน เอาเขามาทอทยานใหเจาหนาทอทยานเปนคนสอน ชวโมงประวตศาสตรสโขทย คอตาราเรยนประวตศาสตรของประเทศไทยมนเหมอนกนหมด แตเราเปนคนสโขทยเรากควรทจะรมากกวาคนอน ท

296

สาคญสาหรบประวตศาสตรคอประวตศาสตรขอเดมมการเปลยนแปลงอยเรอยๆ ถาเกดหลกฐานมนเปลยนหรอถาเราพบหลกฐานใหม ดงนนคนทจะมาใหขอมลดานประวตศาสตรกนาจะตองเขาใจ แตวาการจะจดหาคนทจะเขามาชวยเปนพเลยงทางดานขอมลน ถาเราจะทามคคเทศนทองถน เราอาจจะหาคนทมความรทางดานประวตศาสตร อยางคณสมชาย มาชวยเปนพเลยงได หรอมาเปนวทยากรทดได แตนอกเหนอจากนนอาจจะตองระดมคนอนๆเขาไปชวย แตถาจะทายวมคคเทศนโดยใชเดกๆ กคงจะไดแคความนารกเทานนเอง แตทสาคญ อกเรอง หนง คอการกระตนคนในทองถน อยางเราอาจจะทาแบบสอบถามขนมาแจกเลย ถามคนวาเมองบางขลงคนรจกกคน คอเราควรจะกระตนคนในทองถน เพราะถาคนในทองถนยงไมรจก ผมแนใจวาถาคนในทองถนรจก อยางเขาอาจจะรแควาบางขลง เปนเมองทพอขน 2 องคเอาพลมาตบกนทน แคนนเอง...

301

ภาคผนวก ค

แบบสงเกตการณ (แบบมสวนรวม)

302

แบบสงเกตการณ (แบบมสวนรวม) โครงการประวตศาสตรเมองบางขลง จงหวดสโขทย กระบวนการในการกอตวของความรวมมอ ความเปนมาของเครอขายความรวมมอ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................ วธการสรางเครอขายความรวมมอ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................ ลกษณะของการจดระบบบรหารเครอขายความรวมมอ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................ ลกษณะของกจกรรมทเกดขนระหวางสรางความรวมมอ ............................................................................................................................. .................................................. .............................................................................................................. กระบวนการสรางความรวมมอ วธทใชในการกระตนสงเสรมความรวมมอ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................ ลกษณะของการวางกรอบความรวมมอ ............................................................................................................................. ...................................................................... ......................................................................................... วธทใชในการระดมความรวมมอ ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .................

303

ขนตอนตางๆทใชในการสนธความรวมมอ ................................................................. .......................................................................................................................................................................................................... ................. กระบวนการในการด าเนนงาน แนวทางและวธการทใชในการสรางขอตกลงในการด าเนนงาน ............................................................................................................................. ............................................................................. .................................................................................. บทบาทและขนตอนในการท างานของผน าในความรวมมอ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................ แนวทางและวธการทจะท าใหเครอขายเกดความถกตองชอบธรรม ............................................................................................................................. ............................................ ................................................................................................................... แนวทางและวธการทใชเพอสรางความไววางใจทงตอเครอขายและสมาชกเครอขาย ............................................................................................................................. ................................................................................................................................................... ............ แนวทางและวธการทใชในการบรหารจดการความขดแยง ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................. แนวทางในการวางแผนในความรวมมอ ............................................................................................................................. ..................................................................... ..........................................................................................

304

ภาคผนวก ง

รายชอผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอ

305

1. ดร. อรนนท กลนทประ

อาจารยประจ า ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2. ดร. ปกรณ ศรประกอบ

อาจารยประจ า คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 3. รองศาสตราจารยนภา ศรไพโรจน

อดตอาจารยประจ าภาควชาการวดผลและวจยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

ภาคผนวก จ

หนงสอทออกจากมหาวทยาลยศรปทม

313

ภาคผนวก ฉ

หนงสอตอบรบ

314

ภาคผนวก ช

รายละเอยดโครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองถน

เมองบางขลง จงหวดสโขทย

315

โครงการประวตศาสตรและภมปญญาทองเมองบางขลง จงหวดสโขทย

องคการบรหารสวนต าบลเมองขลงไดมการท างานในลกษณะเครอขายความรวมมอ ภายใตการด าเนนโครงการตางๆ เรยกวา “เครอขายประวตศาสตรและภมปญญาทองถน ” โดยไดรบความรวมมอจากภาคสวนตางๆ ประกอบดวย ภาครฐ อาท นายอ าเภอ ทองถนอ าเภอ พฒนาการอ าเภอ ประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสโขทย อาจารยประจ าภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ส านกศลปากร เกษตรอ าเภอ ผอ านวยสถานศกษา ก านน ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน สารวตรก านน แพทยประจ าต าบล ศนยการศกษานอกโรงเรยน ผอ านวยเขตพนทการศ กษา ภาคประชาสงคม อาทสอมวลชน อาสาสมครองคการบรหารสวนต าบล ยวชนอาสาสมครองคการบรหารสวนต าบล ศลปนพนบาน ศลปนแหงชาต และคนในชมชน และภาคเอกชน อาท บรษทการบนกรงเทพ จ ากด ผลจากการด าเนนโครงการในลกษณะเครอขายความรวมมอดงกลาว สงผลให “เครอขายประวตศาสตรและภมปญญ าทองถน ” เมองบางขลง จงหวดสโขทยไดรบรางวลพระปกเกลาประจ าป 2552 ทางดานการเสรมสรางเครอขายรฐ เอกชน และประชาสงคม โครงการมน แสง เสยง ต านานเมองบางขลง ปฐมบตแหงชาต (โดยภมปญญาทองถน ) ครงท 1-2 เปนโครงการทจดขนเพอเผยแพรประวตศาสตรความเปนมาของเมองโบราณเมองบางขลงใหเปนทรจกแกบคคลทวไป รวมถงคนในพนทและพนทใกลเคยงเกด ความภมใจในความเปนมาของถนเกด อกทงยงเปนการสงเสรมการทองเทยวในพนท โดยในการแสดงนนได รบความรวมมอเปนอยางดจากขาราชการหลายภาคสวน เดก เยาวชน ประชาชนภายในต าบลเขารวมแสดง เพอถายทอดเรองราวต านานเมองบางขลงใหแกปรากฎสสาธารณชน และเปนการสรางการมสวนรวมของประชาชนในพนทใหเขาใจประวตศาสตรของตนเอง นอกจากนองคการบรหารสวนต าบลเมองบางขลงยงไดบนทกการแสดงและจดท าวดทศนเพอประชาสมพนธตอไปในอนาคตดวย โครงการเสวนาประวตศาสตร ครงท 1-3 เปนโครงการพลกฟนประวตศาสตรของชมชนโบราณเมองบางขลง จดกจกรรมในรปแบบของการเสวนาถงหลกฐานและขอมลตางๆทเกยวของกบเมองบางขลง โดยไดรบเกยรตจากวทยากร นกวชาการ นกโบราณคด และบคคลส าคญทมชอเสยงและมความรความสามารถดานประวตศาสตร เขารวมเสวนา อาท ดร . มงกร ทองสขด (ประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสโขทยและภาคเหนอ /ประธานชมรมเรารกเมองพระรวง ) ศ.ดร. ประเสรฐ ณ.นคร (ประธานกรรมการช าระประวตศาสตร กระทรวงวฒนธรรม ) ผลจากการจดเสวนดงกลาวท าใหองคการบรหารสวนต าบลเมองบางขลงไดรเรมโ ครงการตางๆทตอยอดจาก

316

การเสวนาประวตศาสตรขนมา เชน โครงการประกวดรองเพลงประจ าเมองบางขลง โครงการประกวดเรยงความหวขอเรอง “ต าบลเมองบางขลงของฉน ” โครงการประกวด “เลาเรองเมองบางขลง” โครงการประกวดภาพเกาเลาความหลง โครงการจดท าบทเพลงประจ าต าบลเ มองบางขลง เปนตน โครงการจดท าหนงสอประวตศาสตร “ทน.....เมองบางขลง” เปนการรวบรวมขอมลทไดจากการเสวนาประวตศาสตรน ามาผลตเปนหนงสอ เพอเผยแพรประวตศาสตรเมองบางขลงใหแกเดก เยาวชน และประชาชนในพนทใหทราบถงประวตความเปนมา และเ กดความภาคภมใจในถนฐานบานเกดในฐานะทเปนจดก าเนดประเทศไทย ตลอดจนเปนการประชาสมพนธเมองบางขลงใหเปนทรจกของบคคลภายนอกเขตพนท โครงการประวตศาสตรเมองบางขลงบรณาการสหลกสตรทองถน เปนโครงการทองคการบรหารสวนต าบลเมองบางขลงรวมมอกบสถานศกษาในจงหวดสโขทยทมการจดการเรยนการสอนเกยวกบประวตศาสตร และไดรบความอนเคราะหจากผทรงคณวฒทมความรความสามารถจากสมาคมประวตศาสตรในพระบรมราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ ในการน าองคความรดานประวตศาสตรของทองถนมาเปนหลกสตรการศกษาของตนเอง และบรรจไวในแบบเรยน เพอใหเดกและเยาวชนทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษาในพนท รวมถงประชาชน บคคลทวไปทเขารบการศกษาในระบบของการศกษานอกโรงเรยนไดเรยนรถงววฒนาการทางประวตศาสตรของชมชนโบราณเมองบางขลง ทราบถง ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ ตระหนกถงคณคาในการอนรกษโบราณสถาน โบราณวตถ อนเปนการสรางความรกในภนฐานบานเกดของตนเอง

314

ภาคผนวก ซ

ประวตเมองบางขลง จงหวดสโขทย

315

เมองบางขลง จงหวดสโขทย

1. ประวตความเปนมา เมองบางขลงปรากฎชอครงแรกในศลาจารกสมยสโขทยอยางนอย 2 หลกทมการอางถงการมอยของเมองน โดยศลาจารกสโขทยหลกท 2 หรอศลาจารกวดศรชม ค าจารกดานท 1 มความกลาวถงเมองบางขลง ดงน “..... เมอกอนพอขนบางกลางหาวขนไปเมองบางยางใหสรจดพลพอขนผาเมองเจาเมองราดพอขนผาเมองผดาจกนแลกน พอขนบางกลางหาวไดเมองศรเสนาไล ...พอขนผาเมองเจาเมองราดเอาพลมาตบกนทบางขลง ไดเวนบางขลงแกพอขนผาเมอง....” 1 หลกฐานดงกลาวแสดงใหเหนวา เมองบางขลงเปนเมองโบราณในระยะเรมแรกเชนเดยวกบเมองสโขทยและเมองศรสชนาลย นอกจากน ชอเมองบ างขลงยงปรากฏอยในศลาจารกสโขทยหลกท 3 (จารกนครชม ) โดยมขอความวา “.....เมองคนท พระบาง หาเปนขนหนง...เมองเชยงทองหา เปนขนหนง เมอง ...หาเปนขนหนง เมองบางพานหาเปนขนเมอง เมอง...หาเปนขนหนง เมองบางฉลงหาเปนขนหนง....”2 จากหลกฐานทปรากฎในศลาจารกสโขทยหลกท 2 (จารกวดศรชม ) และศลาจารกสโขทยหลกท 3 (จารกนครชม) อาจจะกลาวไดวา ในสมยของพระมหาธรรมราชาลไท เมองบางขลงยงคงเปนชมชนเมองทส าคญแหงหนงของอาณาจกรสโขทย ในสมยรชกาลท 4 ปรากฎชอเมองบางขล ง อยในจดหมายเหตร . 4 ใบบอกนครสวรรค เรองสงเครองยศ พระบางขลง ซงถงแกกรรม จ .ศ. 1223 เลขท 14 พ.ศ. 2404 มเนอความวา “พ.ศ. 2404 พระบางขลง เจาเมองบางขลง ลงไปรบสญญาบตรและเครองยศส าหรบต าแหนงเจาเมองบางขลงขากลบถอเรอขนมาถงบานยางตาล อ าเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค เจาเมองบางขลงปวยถงแกกรรมทวดบานยางตาล พ.ศ. 2411 เจาเมองสวรรคโลก ขอพระราชทานใหขนเมอง ลกชายพระบางขลงทถงแกกรรมขนด ารงต าแหนง พระบางขลง ศกดนา 1,000 ไร (จดหมายเหต ร . 5 ใบบอกเมองสวรรคโลก จ.ศ. 1247 เลขท 7) วนท 19 มกราคม พ .ศ. 2433 พระศรพนมมาศ เจาเมองบางขลงปวยเปนโรคชราถงแกกรรม ทพระบางขลงวาง เจาเมองสวรรคโลกสงใหกรมการเมองบางขลงทไดวาราชการ

1

คณะกรรมการพจารณาและจดพมพเอกสารทางประวตศาสตร, ส านกนายกรฐมนตร, ประชมศลาจารกภาคท 1: เปนจารกกรงสโขทยทไดพบกอน พ.ศ. 2467. (กรงเทพฯ: โรงพมพส านกเลขาธการคณะรฐมนตร),2521.หนา 37

316

รบต าแหนงเปนผ รกษาการเมอง จนกวาจะหาผ เหมาะสมขนด ารงต าแหนงเจาเมองบางขลง (จดหมายเหต ร. 5 ใบบอกเมองสวรรคโลก จ.ศ. 1247 แผนท 420) นอกจากหลกฐานลายลกษณอกษรแลว จากการส ารวจของหนวยศลปากรท 3 ในป พ.ศ. 2508 -2512 ไดพบโบราณสถานจ านวนมาก เชน วดโบสถ วดใหมชยมงคล วดเจดยเจดแถว และบอน าโบราณ พ.ศ. 2533 หนวยศลปากรท 3 ท าการส ารวจ และท าผงบรเวณเมองบางขลง ไดพบแนวคนดนดานทศตะวนตก 1 ชน ยาวประมาณ 100 เมตร ดานทศตะวนออกมคนดน 2 ชนมคน ากนกลางยาวประมาณ 200 เมตรเศษ กรมศลปากร ไดประกาศขนทะเบยนโบราณสถานวดใหญชยมงคลหมท 1 บานใหมไชย -มงคล อ าเภอทงเสล ยม ขอบเขตโบราณสถาน พนท 11 ไร 3 งาน 22 ตารางวา และโบราณสถานวดโบสถ หม 5 ต าบลเมองบางขลง อ าเภอสวรรคโลก ขอบเขตโบราณสถาน พนท 13 ไร 3 งาน 12 ตารางวา และตามประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 114 ตอนพเศษ 87 ง. ลงวนท 29 กนยายน พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2540 - พ.ศ. 2544 ส านกงานโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาตท 5 (ปจจบนคอ ส านกศลปากรท 6 สโขทย) ด าเนนการขดแตงและบรณาการโบราณสถานวดโบสถ พ.ศ. 2544 - พ.ศ. 2546 ส านกงานโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาตท 5 สโขทย ด าเนนการขดตกแตงและบรณะโบราณสถานวดใหญชยมงคล พ.ศ. 2546 ส านกงานศลปากรท 6 สโขทย ด าเนนการขดคนทางโบราณคด โบราณสถานทงในเมองและนอกเมองจ านวน 18 แหง 2. ลกษณะทางกายภาพ 2.1 ทตง “เมองบางขลง ” เปนชอของต าบล หนง มผงเมองเปนรปสเหลยมดานไมเทา ตงอยระหวางล าน าส าคญสองสายคอ ทางดานทศตะวนออกมล าน าฝากระดานหรอล าน าแมมอก ล าน าอกสายหนงคอคลองยาง ทไหลผานตวเมอง ขนานไปกบแนวก าแพงเมองดานทศตะวนตก ประกอบดวยพนท 2 ต าบลใหญๆ คอ ต าบลหนองกลบ และต าบลเมองบางขลง อยในความปกครองของอ าเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย บางขลงตงอยหางจากตวอ าเภอสวรรคโลกไปทางทศตะวนตกเฉยงใต 23 กโลเมตร โดยเรมตนจากจดทตงของอ าเภอ ตามถนนสายสวรรคโลก - ทงเสลยม ผานต าบลนาทง ถงทางแยกซอย 9 เขาต าบลเมองบางขลง โดยมอาณาเขตตดตอกบต าบลตาง ๆ ดงตอไปน

317

ทศเหนอ ตดกบ ต าบลนาทง ทศใต ตดกบ อ าเภอศรส าโรง ทศตะวนออก ตดกบ ต าบลหนองกลบ ทศตะวนตก ตดกบ อ าเภอทงเสลยม

2.2 เนอท ต าบลบางขลง มเนอททงหมดประมาณ 54.12 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 33,868 ไร พนทสวนใหญอยในเขต สหกรณนคมพระรวง และส านกงานปฏรปทดน (สปก.) 3,750 ไร 2.3 ภมประเทศ ลกษณะภมประเทศโดยทวไป เปนทรา บลม น าทวมถง มภเขาเตยๆ 2 แหง คอเขาวงพระจนทรอยทางดานทศตะวนออก และเขาเดออยทางทศตะวนตก ลกษณะดนเปนดนรวนและระบายน าไดด มความลาดชน 0-1% มล าน าสายหลกคอล าน าแมมอก ล าน ามกกะสง และล าน าวงเดอ ซงล าน าเหลานแยกเปนคลองเหมองเลกๆ กระจายอยทวต าบล สภาพภมทศนของเมองบางขลงมลกษณะเชนเดยวกบชมชนในชนบทโดยทวไป โดยมรปแบบอาคารสงปลกสรางคลายคลงกนกระจายตวอยรมเสนทางคมนาคมเปนสวนใหญ สภาพโดยรอบแหลงโบราณสถานทส าคญของเมองบางขลงเปนโรงเรยน วด และพนทเกษตรกรรมของชาวบาน สภาพอาคาร และสงปลกสรางโดยทวไปกอสรางดวยวสดทหางายในทองถน เปนอาคารชนเดยว ยกใตถนสง บรเวณทเปนใตถนมกใชเปนทพกผอนและเกบอปกรณตางๆ รวมทงพชผลทางการเกษตร 2.4 จ านวนหมบาน จ านวนหมบานในเขต อบต. เตมทงหมบาน 9 หมบาน ไดแก หมท 1 บานคลองแหง หมท 6 บานน าดวน หมท 2 บานปากคลองชาง หมท 7 บานนากลาง หมท 3 บานปากคลองชาง หมท 8 บานไผขวาง หมท 4 บานขอนซง หมท 9 บานขอนซง หมท 5 บานวดโบสถ

318

2.5 สภาพภมอากาศ สภาพภมอากาศโดยทวไปของเมองบางขลงจะเปลยนแปลงไปตามฤดกาลตางๆ คอ ฤดรอนจะเรมตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนพฤษภาคม ฤดฝนจะเรมตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม และฤดหนาวจะเรมตงแตเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ 2.6 ครวเรอนและประชากร จ านวนประชากรต าบลเมองบางขลงในป 2550 มจ านวนประชากรทงหมด 5,095 คน แยกเปน ชาย 2,516 คน หญง 2,579 จ านวนครวเรอนทงสนในป 2550 ม 1,495 ครวเรอน ขนาดเฉลยของครอบครว 4 คนตอครอบครว โดยมประชากรในชวงอาย 18-50 ป มากทสดทงน เนองมาจากการทชมชนเมองบางขลงเปนชมชนทชาวบานอพยพเขามาอยประมาณ 30 กวาปมาน เอง จงท าใหลกษณะครอบครวมขนาดเลก ประชากรสวนใหญเปนวยแรงงานและวยเดก โดยแยกเปนรายหมบาน คอ หมท จ านวน

ครวเรอน ชาย หญง รวม หมายเหต

1 2 3 4 5 6 7 8 9

298 130 197 194 196 166 137 57 120

488 178 319 310 364 298 259 94 206

501 227 335 320 351 286 245 112 202

989 405 654 630 715 584 504 206 408

ขอมลทะเบยนราษฎร เดอนมนาคม 2550

9 1,495 2,516 2,579 5,095

3. สภาพทางเศรษฐกจ 3.1 อาชพ ประชาชนในเขตต าบลเมองบางขลง สวนใหญประกอบอาชพดานการเกษตร เปนอาชพหลก คอ การท านา การปลกพชไร และรองลงมา คอ การเลยงสตว เลยงววฝง มรายไดคอนขาง

319

ต า ขนาดการถอครองทดน ครวเรอนละประมาณ 10 ถง 20 ไร โดยใชประโยชนทดนเพอประกอบอาชพทางดานการเกษตรมากทสด โดยแยกเปนรายอาชพ คอ 3.1.1 การเกษตร

ล าดบท

พชเศรษฐกจ พชทปลก (ไร) จ านวนครวเรอนทปลก

1 ขาวนาป 15,415 664 2 ถวตาง ๆ 9,125 571 3 ออย 4,824 57 5 กลวยไข 250 54 6 มะล 226 46 7 พทรา 20 12

3.1.2 การปศสตว

ล าดบ สตวทเลยง จ านวน (ตว) 1 โคเนอ 3,152

2 โคนม 77 3 สกร 629 4 เปดเทศ 278 5 ไก 10,567 6 หาน 168 7 สนข 1,515

8 แมว 401

ทมา : ขอมลปศสตวอ าเภอป 2550

320

3.1.3 หนวยธรกจในหมบาน 1. ปมน ามน จ านวน 12 แหง (ปมหลอด) 2. รานคา จ านวน 29 แหง (ขายของช าและสนคาทวไป) 3. โรงส จ านวน 6 แหง (ขนาดเลก) 4. อซอมรถ จ านวน 11 แหง (ขนาดเลก) 4. สภาพสงคม 4.1 การศกษา

- จ านวนโรงเรยนประถมศกษา 5 แหง (รวมขยายโอกาส 2 แหง)

ล าดบท ชอโรงเรยน สถานทตง จ านวนคร จ านวนนกเรยน

1 โรงเรยนบานคลองแหง หมท 1 7 91 2 โรงเรยนบานปากคลอง

ชาง หมท 2 6 48

3 โรงเรยนบานขอนซง หมท 4 15 198 4 โรงเรยนวดโบสถ หมท 5 16 164 5 โรงเรยนวงพระจนทร หมท 6 1 14 รวม 45 515

ทมา : จากการส ารวจขอมล 1 พฤษภาคม ป 2549

- มทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน 9 แหง 4.2 สถาบนทางศาสนา

ประชาชนต าบลเมองบางขลง สวนใหญนบถอศาสนาพทธมวดอยเกอบทกหมบาน ซงวดถอวาเปนศนยรวมในการประกอบกจกรรมของหมบาน ใชประกอบพธกรรมทางศาสนาและประเพณ ซงวดทางพทธศาสนาในต าบลบางขลงมจ านวน 7 แหง ไดแก

321

1. วดคลองแหง ตงอยหมท 1 จ านวนพระภกษสามเณร 5 รป 2. วดเกาะหนตง ตงอยหมท 1 จ านวนพระภกษสามเณร 2 รป 3. วดปากคลองชาง ตงอยหมท 2 จ านวนพระภกษสามเณร 5 รป 4. วดขอนซง ตงอยหมท 4 จ านวนพระภกษสามเณร 3 รป 5. วดโบสถ ตงอยหมท 5 จ านวนพระภกษสามเณร 2 รป 6. วดบานน าดวน ตงอยหมท 6 จ านวนพระภกษสามเณร 4 รป 7. วดไทรงาม ตงอยหมท 7 จ านวนพระภกษสามเณร 2 รป 4.3 สาธารณสข มสถานอนามยประจ าหมบาน/ต าบล จ านวน 2 แหง ไดแก 1. สถานอนามย บานคลองแหง ตงอยหมท 1 จ านวนบคลากร 2 คน 2. สถานอนามยบานขอนซง ตงอยหมท 4 จ านวนบคลากร 4 คน

4.4 สถานต ารวจ จ านวน 1 แหง อยบรเวณหมท 1 จ านวนเจาหนาทต ารวจ 30 คน

5. การบรการพนฐาน การบรการโครงสรางพนฐาน การคมนาคมขนสงมถนนลาดยางเปนชวงสนๆ นอกจากน เปนถนนพนออนหรอถนนลกรง ถนนดนคอนขางเลกและแคบ ในชวงฤดฝนถนนจะเปนหลมบอ ในชวงฤดน าหลากถนนจะขาดและในชวงฤดแลงจะมฝ นเปนจ านวนมาก ยานพาหนะในการตดตอระหวางหมบานใชจกรยานยนตเปนหลกประมาณ 65.8 คนตอ 100 ครวเรอน 5.1 การคมนาคม การคมนาคมในต าบลเมองบางขลง สามารถตดตอถงกนไดทกหมบานสวนใหญเปนถนนลกรง ในฤดฝน ถนนจะเปนหลมเปนบอและโคลน สวนหนาแลงจะเปนฝ น โดยมถนนลาดยางผานภายในต าบล 4 สาย

สายวดโบสถ (รพช.) สายทาทอง - ของซง (รพช.) สายรมคลองแมมอก สายเมองเกา – ศรสชนาลย (กรมทางหลวง)

322

5.2 การโทรคมนาคม 1. มทท าการไปรษณยขนาดเลก จ านวน 1 แหง อยหมท 4 2. โทรศพทสาธารณะเขาถง 6 หมบาน แตมจ านวนไมเพยงพอ ( มจ านวน 16 ต) 1, 3, 4, 5, 6,9 5.3 การไฟฟา - มไฟฟาเขาถงแลวทง 9 หมบาน แตยงไมครบทกหลงคาเรอน 5.4 แหลงน าธรรมชาต

ล าดบท

ชอคลอง สถานทแหลงน า ไหลผาน (หมท)

สภาพปจจบนโดยเฉลย กวาง x ยาว x ลก (เมตร)

1 คลองแมมอก 1,2,3,4,6,8,9 30 x 12,000 x 5 2 คลองหมโจน 1,3,4 18 x 7,200 x 2 3 คลองน าดวน 6 18 x 2,200 x 2.50 4 คลองวงเดอ 7 18 x 4,000 x 2 5 คลองขเหลก 7 4 x 2,000 x1.50 6 คลองยาง 5,7 18 x 7,000 x 2 7 คลองสฟน 6 10 x 3,000 x 2.50 8 คลองยายเกลยง 7, 8, 9 8 x 3,000 x 1.50 9 10 11 12

คลองมะมวง คลองบงพลบ คลองทรายมน คลองไอเบย(แม

เบย)

4, 6 3

4, 6 6

8 x 1,200 x 3 8 x 1,800 x 2 10 x 5,000 x 2

8 x 3,000 x 1.50

ทมา : จากการส ารวจขอมล ป 2546

323

5.5 แหลงน าทสรางขน

หมท

ประเภทแหลงน า

บอ น าตน

บอบาดาล

ฝาย,ประต ปด-เปดน า

ประปา หมบาน

ฝ.33 ฝ.66 ฝ.99 ถงกลาง ปนฉาบ

1 26 3 2 1 3 - - - 2 14 5 1 1 2 1 - - 3 41 4 1 - 1 1 - 2 4 32 4 3 2 3 - - 1 5 31 3 2 - 1 1 1 - 6 75 9 3 1 2 - - - 7 67 3 1 - 1 1 - - 8 1 1 - - - - - 1 9 26 1 1 - - - - -

ทมา : จากการส ารวจขอมล ป 2546 6. ขอมลอน ๆ 6.1 ทรพยากรธรรมชาตในพนท ต าบลเมองบางขลง มปาสงวนแหงชาตดงขา จ านวน พนทโดยประมาณ 1,500 ไร อยบรเวณหมท 6 แตปจจบนมสภาพเสอมโทรมมาก และมพนทปาชมชน 1 แหง อยบรเวณหมท 6 6.2 วถชวต ประเพณและวฒนธรรมทองถน วถชวตของชาวต าบลเมองบางขลง เหมอนกบชาวสโขทยในชนบท โดยทวไปทงในดานการแตงกาย ภาษาถนทสบทอดมาจนถงปจจบนน รวมท งประเพณทแตกตางจากต าบลอนๆ คอ ประเพณแหพระพทธรปสามพนอง ซงเปนพระพทธรปในสมยสโขทยไวทวดบานซาน อ าเภอศรส าโรง จงหวดสโขทย ดวยเหตทการเคลอนยายพระพทธรปเรยกวา พระพทธรปสามพนอง 3 แหลงศลปกรรมเมองบางขลง 1. แหลงศลปกรรมทส าคญของเมองบางขลง คอ แหลงศลปกรรมทยงคงมซากโบราณสถานเหลออย มโอกาสทจะอนรกษและพฒนาใหคงอยตอไป แหลงศลปกรรมส าคญมอย 2 แหลง คอ

324

1.1 วดโบสถ ตงอยทบานวดโบสถโบราณสถาน ประกอบดวย ก าแพงรอบมณฑป มณฑปในสมยสโขทย และสระน าโบราณ 1.2 วดใหญ ตงอยทบานทาวเศษ ในบรเวณวดใหญชยมงคล โบราณสถานประกอบดวย ซากเจดย วหารและก าแพงวด 2. แหลงศลปกรรมอนๆ และหลกฐานทางโบราณคดเมองบางขลง 2.1 วดเจดยเจดแถว เปนวดรางมกองศลาแรงกระจดกระจายอยจ านวน 7 กอง 2.2 เจดยใหญ อยใกลวดเจดยเจดแถว สภาพของโบราณสถานมเพยงศลาแลงกระจดกระจายโดยทวไป 2.3 เจดยเขาพระ อยบนยอดเขาเลกๆ ของเขาวงเดอสภาพของโบราณสถานเปนศลาแลงและฐานเจดยทปรกหกพง 2.4 บอศลาแลง อยบรเวณเชงเขาเดอ ลกษณะเปนบอทมการขดตดศลาแลง สนนษฐานวาจะเปนแหลงศลาแลงทใชในการสรางวดวาอารามในสมยสโขทย 2.5 วดนากลาง โบราณสถานทเหลออยคอ วหารปรกหกพงและสระน าโบราณ 2.6 พระพทธรปสมยสโขทย จ านวน 3 องค เดมประดษฐานทวดโบสถ ปจจบนประดษฐานทวดบานซาน อ าเภอศรส าโรง 2.7 พระเครองเมองบางขลง จากการขดคนหาวตถโบราณสถานของชาวบานท าใหพบพระเครองเมองบางขลง พระพทธรปบชา เงนทอง เครองใชไมสอยของคนโบราณจ านวนมาก แสดงถงความเจรญรงเรองของเมองบางขลงในอดต จากการส ารวจพบวา เมองบางขลงมโบราณสถานทงสน 22 แหง สวนใหญอยนอกเมอง วสดทใชในการกอสรางโบราณสถานเมองบางขลงสวนใหญเปนศลาแลง โดยมแหลงตดศลาอยทเชงเขาเดอ ซงโบราณสถานสวนใหญของเมองบางขลงถกลกลอบขดท าลายจนบางแหงไมสามารถสนนษฐานถงรปแบบทางสถาปตยกรรมได 2

เรองเดยวกน หนา 68

3พระพทธรปสามพนอง เปนพระพทธรปสมยสโขทยมขนาดหนาตกกวาง 32” 36’ และ 40” ตามล าดบ องคพหรอองคแรกม

ขนาดเลกสด แตจดวาเปนพระพทธรปเกาสดหรอแรกสด