องคความรดานการวางผงเมอง

1.1 กฎกระทรวง ผงเมองรวมจงหวดลพบร พ.ศ. 2560

มประเดนส ำคญ ดงตอไปน

๑. องคประกอบผงเมองรวมจงหวดลพบร 1.1 ขอก ำหนดกำรใชประโยชนทดนฯ 1.2 รำยกำรประกอบแผนผงก ำหนด 1.3 กำรใชประโยชนทดนตำมทไดจ ำแนกฯ 1.4 บญชทำยกฎกระทรวงฯ 1.5 แผนททำยกฎกระทรวงฯ 1.6 แผนผงก ำหนดกำรใชประโยชนทดนฯ

๒. ไดก ำหนดกำรใชประโยชนทดน ออกเปน 7 ประเภท ดงน 2.1 ทดนประเภทชมชน (สชมพ) 2.2 ทดนประเภทอตสำหกรรมและคลงสนคำ (สมวง) 2.3 ทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรม (สเขยว) 2.4 ทดนประเภทอนรกษชนบทและเกษตรกรรม( สขำวมกรอบและเสนทแยงสเขยว) 2.5 ทดนประเภททโลงเพอนนทนำกำรและรกษำคณภำพสงแวดลอม เขตสเขยวออน) 2.6 ทดนประเภทอนรกษปำไม (สเขยวออนมเสนทแยงสขำว) 2.7 ทดนประเภททโลงเพอกำรรกษำคณภำพสงแวดลอม (สฟำ)

๓. ขอก ำหนดกำรใชประโยชนทดน เปนมำตรกำรวธกำรในกำรก ำหนดกำรใชทดนแตละประเภทสำมำรถใชประโยชนเพอประกอบกจกำรอะไรไดบำง แบงออกเปนกำรใชประโยชนทดนหลก กำรใชทดนเพอประกอบกจกำรทสำมำรถด ำเนนกำรไดในทดนประเภทนน ๆ และกำรใชประโยชนทดน หำมใชกำรหำมใชทดนเพอประกอบกจกำรใด ๆ ตำมทก ำหนดไวในทดนประเภทนนๆ

๔. กำรใชประโยชนทดนหลก ทดนประเภทชมชน (สชมพ) ใหใชประโยชนทดนเพอกำรอยอำศย พำณชยกรรม เกษตรกรรม สถำบนกำรศกษำ สถำบนศำสนำ สถำบนรำชกำร สำธำรณปโภคและสำธำรณปกำร ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญพเศษ

๕. กำรใชประโยชนทดนทหำมใช ทดนประเภทน หำมใชประโยชนทดนเพอกจกำรตำมทก ำหนด ดงตอไปน 5.1 โรงงำนตำมกฎหมำยวำดวยโรงงำนตำมประเภท ชนด และจ ำพวกทำยกฎกระทรวงน 5.2 คลงน ำมนและสถำนทเกบรกษำน ำมน ลกษณะทสำม ตำมกฎหมำยวำดวยกำรควบคมน ำมน

เชอเพลง เพอกำรจ ำหนำย

-2-

5.3 คลงกำซปโตรเลยมเหลว สถำนทบรรจกำซปโตรเลยมเหลวประเภทโรงบรรจ สถำนทบรรจกำซปโตรเลยมเหลว ประเภทหองบรรจ และสถำนทเกบรกษำกำซปโตรเลยมเหลวประเภทโรงเกบตำมกฎหมำยวำดวยกำรควบคมน ำมนเชอเพลง

5.4 เลยงมำ โค กระบอ สกร สนข แพะ แกะ หำน เปด ไก ง จระเข หรอสตวปำ ตำมกฎหมำยวำดวย กำรสงวนและ คมครองสตวปำ เพอกำรคำ

5.5 จดสรรทดนเพอประกอบอตสำหกรรม 5.6 ไซโลเกบผลตผลทำงกำรเกษตร 5.7 ก ำจดมลฝอย เวนแตเปนกจกำรทอยภำยใตกำรควบคมดแลหรอไดรบอนญำตใหด ำเนนกำร

จำกองคกรปกครองสวนทองถน 6. กำรปฏบตใหเปนไปตำมผงเมองรวมจงหวดลพบร ขนตอนกำรตรวจสอบกำรใชประโยชนทดน

6.1 ตรวจสอบวำทตงแปลงทดนนน ตงอยในกฎกระทรวง ฉบบใด และสถำนภำพกำรใชบงคบในปจจบน

6.2 ตรวจสอบวำแปลงทดนตงอยในทดนประเภทใด บรเวณหมำยเลขใด. 6.3 ตรวจสอบเงอนไขในกำรใชประโยชนทดนตำม หมำยเลขนน ๆ จำกขอก ำหนด และรำยกำร

ประกอบแผนผง 7. ปจจยทใชในกำรประเมนผลผงเมองรวมจงหวด/ชมชน มทงสน 8 ปจจย ไดแก

7.1 กำรใชประโยชนทดน 7.2 ควำมหนำแนนของประชำกร 7.3 นโยบำยรฐบำลและโครงกำรพฒนำในพนททงของรฐและเอกชน 7.4 สภำวกำรณดำนเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม 7.5 โครงกำรคมนำคมและขนสง 7.6 กำรปองกนกำรเกดภยพบต 7.7 ควำมมนคงของประเทศ 7.8 ปจจยอนทเกยวของกบกำรผงเมอง

-3-

8. ขนตอนหลกของกระบวนกำรมสวนรวมงำนประเมนผลผงเมองรวม

9. กฎกระทรวง ใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวดลพบร พ.ศ. 2560มประเดนส ำคญ ดงตอไปน สมควรก ำหนดใหใชบงคบผงเมองรวมในทองทจงหวดลพบร เพอใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำ และ

กำรด ำรงรกษำเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบท ในดำนกำรใชประโยชนในทรพยสน กำรคมนำคมและกำรขนสง กำรสำธำรณปโภค บรกำรสำธำรณะและสภำพแวดลอม ทงน เพอใหบรรลวตถประสงคของกำรผงเมอง และโดยทมำตรำ ๒๖ วรรคหนงแหงพระรำชบญญตกำรผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๘ ซงแกไขเพมเตมโดยพระรำชบญญตกำรผงเมอง (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๘ บญญตวำ กำรใชบงคบผงเมองรวมใหกระท ำโดยกฎกระทรวง จงจ ำเปนตองออกกฎกระทรวงน

1. การตดตามผง (Monitoring)

2. การประเมนผลผง (Evaluation)

3. การมสวนรวม (Public Participation)

4. รายงานการประเมนผลผง (Evaluation Report)

กระบวนการมสวนรวมของประชาชน **

กำรประชมเชงปฏบตกำร (Workshop) กำรประชมกลมยอย (Focus Group) กำรประชมผมสวนไดสวนเสย (Stakeholgers)

1. ผงเมองรวมจงหวด - แบบสอบถำมงำนประชมเชงปฏบตกำร (Workshop) - แบบสอบถำมงำนประชมกลมยอย (Focus Group)

2. ผงเมองรวมเมอง/ชมชน - แบบสอบถำมงำนประชมเชงปฏบตกำร (Workshop) - แบบสอบถำมงำนประชมกลมยอย (Focus Group)

แบบสอบถำม (Questionnaires)

กำรสมภำษณ (Interview)

การประเมนผลการเปลยนแปลงสภาพการณ * และสงแวดลอมการใชบงคบผงเมองรวม ฉบบท 4พ.ศ. 2558 1. กำรใชประโยชนทดน 2. ควำมหนำแนนของประชำกร 3. นโยบำยหรอโครงกำรของรฐบำล 4. สภำวกำรณดำนเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม 5. กำรคมนำคมและขนสง 6. กำรปองกนกำรเกดภยพบต 7. ควำมมนคงของประเทศ 8. ปจจยอนทเกยวของกบกำรผงเมอง

5. ขนตอนการประชม ประชมคณะทปรกษำผงเมองรวม ประชมประกอบควำมคดเหนดำนผงเมอง ประชมคณะอนกรรมกำรผงเมองเพอตดตำมเรงรด และประเมนผลกำรวำงและจดท ำผงเมองรวม ประชมคณะกรรมกำรกำรผงเมอง

ระเบยบส ำนกนำยกรฐมนตรวำดวยกำรรบฟงควำมคดเหน ของประชำชน พ.ศ.2548

** อำจใชวธกำรอยำงหนงหรอหลำยอยำงได

-4-

1) ใหใชบงคบผงเมองรวม ในทองทจงหวดลพบร ภำยในแนวเขตตำมแผนททำยกฎกระทรวงน เวนแตพนททอยในแนวเขตดงตอไปน ใหใชประโยชนตำมวตถประสงคของทดนนน ๆ ตำมทมกฎหมำย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ หรอประกำศทเกยวของก ำหนดไว โดยไมอยในบงคบกำรใชประโยชนทดนทก ำหนดในกฎกระทรวงน

2) กำรวำงและจดท ำผงเมองรวมตำมกฎกระทรวงน มวตถประสงคเพอใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำ และกำรด ำรงรกษำเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบท ในดำนกำรใชประโยชนในทรพยสน กำรคมนำคมและกำรขนสง กำรสำธำรณปโภค บรกำรสำธำรณะ และสภำพแวดลอมในบรเวณแนวเขตตำมขอ ๑) ใหสอดคลองกบกำรพฒนำระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ตำมแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต

3) ผงเมองรวมตำมกฎกระทรวงน มนโยบำยและมำตรกำรเพอจดระบบกำรใชประโยชนทดนและกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนเพอใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำใหมประสทธภำพตอกำรจดระบบชมชนและก ำหนดเขตพนทสงเสรมอตสำหกรรมและคลงสนคำ รวมทงก ำหนดมำตรกำรและวธด ำเนนกำรเพอใชเปนกรอบในกำรจดท ำแผนงำน โครงกำรพฒนำพนทและบรกำรสำธำรณะตำง ๆ ใหบรรลวตถประสงคของผงเมองรวมจงหวดลพบร

4) กำรใชประโยชนทดนภำยในเขตผงเมองรวม ใหเปนไปตำมแผนผงก ำหนดกำรใชประโยชนทดนตำมทไดจ ำแนกประเภท และรำยกำรประกอบแผนผงทำยกฎกระทรวงน

5) กำรใชประโยชนทดนตำมแผนผงก ำหนดกำรใชประโยชนทดนตำมทได จ ำแนกประเภททำยกฎกระทรวงน

6) ทดนประเภท ช. ๑ เปนทดนประเภทชมชนทมวตถประสงคเพอรองรบกำรอยอำศยสถำบนรำชกำร กำรคำ กำรบรกำร และกำรสำธำรณปโภคและสำธำรณปกำร ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญ

7) ทดนประเภท ช. ๒ เปนทดนประเภทชมชนทมวตถประสงคเพอรองรบกำรอยอำศย กำรคำ กำรบรกำร อตสำหกรรมกำรผลตและบรกำร และกำรสำธำรณปโภคและสำธำรณปกำร ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญพเศษ

8) ทดนประเภท ช. ๓ เปนทดนประเภทชมชนทมวตถประสงคเพอรองรบกำรอยอำศยกำรใหบรกำรแกชมชนและสงเสรมเกษตรกรรม และกำรสำธำรณปโภคและสำธำรณปกำร ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญ

9) ทดนประเภท ช. ๔ เปนทดนประเภทชมชนทมวตถประสงคเพอรองรบกำรอยอำศยกำรคำ กำรบรกำร ศนยกระจำยสนคำ นนทนำกำร สถำบนกำรศกษำ สถำบนรำชกำร และกำรสำธำรณปโภคและสำธำรณปกำร ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญพเศษ

10) ทดนประเภท อ. เปนทดนประเภทอตสำหกรรมและคลงสนคำทมวตถประสงคเพอรองรบอตสำหกรรมหรอเกยวของกบอตสำหกรรม และคลงสนคำ

11) ทดนประเภท ก. ๑ เปนทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรมทมวตถประสงคเพอเกษตรกรรมหรอเกยวของกบเกษตรกรรม และอตสำหกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม

12) ทดนประเภท ก. ๒ เปนทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรมทมวตถประสงคเพอเกษตรกรรมหรอเกยวของกบเกษตรกรรม และกำรรกษำสภำพแวดลอม ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญ

-5-

13) ทดนประเภท ก. ๓ เปนทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรมทมวตถประสงคเพอเกษตรกรรมหรอเกยวของกบเกษตรกรรม กำรอยอำศย กำรสงวนรกษำสภำพทำงธรรมชำต และกำรสงเสรมเศรษฐกจกำรเกษตรและพลงงำนสะอำด ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอนใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญ

14) ทดนประเภท อก. เปนทดนประเภทอนรกษชนบทและเกษตรกรรมทมวตถประสงคเพอรกษำพนทเกษตรกรรมชนด พนทตนน ำ พนทลมน ำ พนท ชมน ำ พนทรบน ำหลำก และกำรอนรกษและกำรรกษำสภำพแวดลอม ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนเพอกจกำรอน ใหด ำเนนกำรหรอประกอบกจกำรไดในอำคำรทไมใชอำคำรสงหรออำคำรขนำดใหญ

15) ทดนประเภท ล. เปนทดนประเภททโลงเพอนนทนำกำรและกำรรกษำคณภำพสงแวดลอมเฉพำะทดนซงเปนของรฐ มวตถประสงคเพอนนทนำกำร กำรรกษำคณภำพสงแวดลอมหรอสำธำรณประโยชนเทำนน

16) ทดนประเภท ป. เปนทดนประเภทอนรกษปำไมทมวตถประสงคเพอรกษำระบบนเวศน สงวนและคมครอง ดแลรกษำหรอบ ำรงปำไม สตวปำ ตนน ำ ล ำธำร และทรพยำกรธรรมชำตอน ๆ ตำมมตคณะรฐมนตรและกฎหมำยเกยวกบกำรปำไม กำรสงวนและคมครองสตวปำ และกำรสงเสรมและรกษำคณภำพสงแวดลอมแหงชำตเทำนน

17) ทดนประเภท น. เปนทดนประเภททโลงเพอกำรรกษำคณภำพสงแวดลอมทมวตถประสงคเพอรกษำคณภำพสงแวดลอมหรอเกยวของกบกำรรกษำคณภำพสงแวดลอม กำรประมงหรอสำธำรณประโยชนเทำนน

18) ทดนในเขตโบรำณสถำน ใหใชประโยชนทดนตำมกฎหมำยวำดวยโบรำณสถำนโบรำณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถำนแหงชำต

19) ใหโรงงำนทไดรบอนญำตใหประกอบกจกำรอยกอนวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบและยงประกอบกจกำรอย ขยำยพนทโรงงำนไดเฉพำะในทดนแปลงเดยวกนหรอตดตอเปนแปลงเดยวกนกบแปลงทดนทเปนทตงของโรงงำนเดม ซงเจำของโรงงำนเดมเปนผถอกรรมสทธ หรอมสทธครอบครองอยกอนวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ ทงน ไมเกนหนงเทำของพนทโรงงำนทใชในกำรผลตเดม

20) ใหผมอ ำนำจหนำทในกำรควบคมกำรกอสรำงอำคำรหรอกำรประกอบกจกำรในเขตผงเมองรวมปฏบตกำรใหเปนไปตำมกฎกระทรวงน

-6-

ภำพท 1 แผนททำยกฎกระทรวง ใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวดลพบร พ.ศ. 2560

-7-

ภำพท 2 แผนผงแสดงกำรใชประโยชนทดนในอนำคต ใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวดลพบร พ.ศ. 2560

-8-

1.2 พระราชบญญตการผงเมอง ฉบบท 4 พ.ศ. 2558

มประเดนส ำคญ ดงตอไปน

๑. "กำรผงเมอง" หมำยควำมวำ กำรวำง จดท ำและด ำเนนกำรใหเปนไปตำมผงเมองรวมและผงเมองเฉพำะในบรเวณเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทเพอสรำงหรอพฒนำเมองหรอสวนของเมองขนใหมหรอแทนเมองหรอสวนของเมองทไดรบควำมเสยหำยเพอใหมหรอท ำใหดยงขนซงสขลกษณะควำมสะดวกสบำย ควำมเปนระเบยบ ควำมสวยงำม กำรใชประโยชนในทรพยสน ควำมปลอดภยของประชำชน และสวสดภำพของสงคม เพอสงเสรมกำรเศรษฐกจสงคม และสภำพแวดลอม เพอด ำรงรกษำหรอบรณะสถำนทและวตถทมประโยชนหรอคณคำในทำงศลปกรรม สถำปตยกรรม ประวตศำสตร หรอโบรำณคด หรอเพอบ ำรงรกษำ ทรพยำกรธรรมชำต ภมประเทศทงดงำม หรอมคณคำในทำงธรรมชำต

๒. "ผงเมองรวม" หมำยควำมวำ แผนผง นโยบำยและโครงกำรรวมทง มำตรกำรควบคมโดยทวไป หรอใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำ และกำรด ำรงรกษำเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทในดำนกำรใชประโยชนในทรพยสน กำรคมนำคมและกำรขนสง สำธำรณปโภค บรกำรสำธำรณะและสภำพแวดลอม เพอบรรลวตถประสงคของกำรวำงผงเมอง

๓. ควำมส ำคญของกำรวำงและจดท ำผงเมองรวมจงหวด คอ 3.1 ใชเปนกรอบนโยบำยกำรพฒนำพนทของจงหวด โดยก ำหนดกำรใชประโยชนทดนใหมควำม

เหมำะสมอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม 3.2 ใชเปนกรอบชน ำ เปนเครองมอในกำรขบเคลอนกำรพฒนำทกระดบพนทของจงหวดแบบองค

รวม เพอเพมขดควำมสำมำรถในกำรพฒนำจงหวดดำนตำง ๆ ก ำกบ ควบคมกำรใชทดนไมใหกจกรรมและโครงกำรทไมเหมำะสมเกดขนรบกวนประชำชน ควบคมไมใหเกดกำรตงถนฐำนในบรเวณทไมเหมำะสม ควบคมควำมหนำแนนใหเหมำะสมกบสำธำรณปโภค – สำธำรณปกำร และควบคมเพอใหเกดกำรพฒนำทสมดลและยงยน

3.3 ใชเปนเครองมอในกำรขบเคลอนกำรพฒนำทกระดบพนทของจงหวดแบบองครวม เพอเพมขดควำมสำมำรถในกำรพฒนำจงหวดดำนตำง ๆ

๔. ขอบเขตพนทใชบงคบผงเมองรวมเมอง ใชบงคบในพนทเมองหรอชมชนและสวนขยำยในอนำคต ผงเมองรวมจงหวด ใหใชบงคบครอบคลมพนททงจงหวด

๕. องคประกอบของแผนผง (ในปจจบน) ไดแก 5.1 ผงเมองรวมเมอง/ชมชน คอ แผนผงแสดงกำรใชประโยชนทดนมกำรใชประโยชนทดนทลง

รำยละเอยดมำกกวำ เชน ทอยอำศยหนำแนนนอย (สเหลอง) ทอยอำศยหนำแนนปำนกลำง (สสม)

5.2 แผนผงแสดงโครงกำรคมนำคมและขนสง

-9-

5.3 ผงเมองรวมจงหวด คอ แผนผงแสดงกำรใชประโยชนทดนมกำรใชประโยชนทดนแบบกวำงๆ เชน ทดนประเภทชมชน (สชมพ)

๖. ผลตอเนองจำกกำรใชบงคบผงเมองรวมจงหวด ไดแก กฎหมำยวำดวยกำรควบคมอำคำร และกฎหมำยวำดวยกำรขดดนและถมดน

๗. พ.ร.บ. ควบคมอำคำร พ.ศ. ๒๕๒๒ และ พ.ร.บ. กำรขดดนและถมดน พ.ศ. ๒๕๔๓ จะมผลครอบคลมทงจงหวด

๘. ผงเมองรวมจงหวดจะไมมผลใชบงคบในพนทผงเมองรวมเมอง/ชมชนทยงมผลกำรใชบงคบอยเดม ๙. ถำผงเมองรวมเมอง/ชมชนใดหมดอำย ผงเมองรวมจงหวดทประกำศจะมผลครอบคลมในพนท

ดงกลำว ๑๐. เมอกฎกระทรวงผงเมองรวมจงหวดประกำศใชบงคบแลว หำมบคคลใดใชประโยชนทดนผดไปจำกท

ก ำหนดไวในผงเมองรวมจงหวดหรอปฏบตกำรใดๆ ซงขดกบขอก ำหนดของ ผงเมองรวมจงหวดนน ๑๑. กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวด ไมมผลใชบงคบยอนหลงกบเจำของทดนหรอผครอบครอง

ทไดใชประโยชนทดนมำกอนทจะมกำรประกำศกฎกระทรวงใหใชบงคบ ผงเมองรวมจงหวด ทงน 11.1 ถำไมขดตอกฎกระทรวง เจำของทดนหรอผครอบครองกสำมำรถใชประโยชนในทดนตอไปได 11.2 ถำไมขดตอกฎกระทรวง แตมใชเปนกำรใชเพอกจกำรหลกตำมประเภทกำรใชทดน

กำรเปลยนแปลงหรอเพมเตมกำรใชประโยชนในทดน จะตองพจำรณำใหเปนไปตำมเงอนไขในกฎกระทรวง

11.3 ถำขดตอกฎกระทรวง เจำของทดนหรอผครอบครองกสำมำรถใชประโยชนในทดนนนตอไปได แตจะขยำยเพมเตมใหมำกกวำเดมไมได และอำจตองอยภำยใตหลกเกณฑ วธกำร และเงอนไข เพอมใหเปนกำรขดตอนโยบำยของผงเมองรวมในสำระส ำคญเกยวกบ สขลกษณะ ควำมปลอดภย หรอสวสดภำพของประชำชนและสงคม

๑๒. ผควบคมใหเปนไปตำมกฎกระทรวง ผมอ ำนำจในกำรควบคมกำรกอสรำงอำคำรหรอกำรประกอบกจกำร ในเขตผงเมองรวมจงหวด ไดแก องคกรปกครองสวนทองถน (เขตเทศบำล ไดแก นำยกเทศมนตร เขตองคกำรบรหำรสวนต ำบล ไดแก นำยกองคกำรบรหำรสวนต ำบล)

๑๓. เจำพนกงำนกำรผงตำมทไดระบไวในพระรำชกฤษฎกำในกรณทมกำรใชบงคบผงเมองรวม หมำยควำมวำ อธบดกรมโยธำธกำรและผงเมอง

๑๔. ผรกษำกำรตำมพระรำชบญญตนคอ รฐมนตรวำกำรกระทรวงมหำดไทย ๑๕. ประธำนคณะกรรมกำรผงเมองคอ ปลดกระทรวงมหำดไทย ๑๖. คณะกรรมกำรผทรงคณวฒทำงกำรผงเมองหรอสำขำวชำทเกยวของโดยตรงกบกำรผงเมองไมเกนเจดคน ๑๗. ในกรณทเปนกำรวำง จดท ำ หรออนมตผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพำะในเขตกรงเทพมหำนครใหปลด

กรงเทพมหำนครเปนกรรมกำรรวมดวย ๑๘. คณะกรรมกำรผงเมองมอ ำนำจหนำทเกยวกบกำรผงเมองตำมทบญญตไวในพระรำชบญญตน และให

มหนำทแนะน ำเรองตำง ๆ เกยวกบกำรผงเมองแกหนวยงำนทมหนำทเกยวของกบกำรผงเมอง

-10-

๑๙. กรรมกำรผงเมองซงคณะรฐมนตรแตงตงมวำระอยในต ำแหนงครำวละสองป ๒๐. ในกำรวำงและจดท ำผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพำะจะตรำพระรำชกฤษฎกำก ำหนดเขตทดนทจะท ำ

กำรส ำรวจ เพอกำรวำงและจดท ำผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพำะ ๒๑. ก ำหนดเวลำกำรใชบงคบพระรำชกฤษฎกำซงตองไมเกนหำป ๒๒. พระรำชกฤษฎกำซงไดประกำศตำมมำตรำ 14 ใหหมดอำยกำรใชบงคบเมอไดมกฎกระทรวงใหใช

บงคบผงเมองรวมหรอเมอใชบงคบพระรำชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพำะ ๒๓. ในกรณทเปนกำรวำงและจดท ำผงเมองรวมขนในทองทคำบเกยวกนตงแตสองจงหวดขนไป ให

คณะกรรมกำรผงเมองเปนผแตงตงคณะทปรกษำผงเมองรวม ๒๔. ในกรณทคณะกรรมกำรผงเมองเหนชอบดวยกบค ำรองขอ ใหคณะกรรมกำรผงเมองสงใหกรม

โยธำธกำรและผงเมองหรอเจำพนกงำนทองถน แลวแตกรณแกไขหรอเปลยนแปลงหรอ ยกเลกขอก ำหนดดงกลำวในผงเมองรวมนน ถำไมเหนชอบดวยกใหสงยกค ำรองขอนน

๒๕. ในกรณทเจำพนกงำนทองถนจะวำงและจดท ำเองตองไดรบอนมตจำกคณะกรรมกำรผงเมองกอน ๒๖. ในกำรรบฟงขอคดเหนนจะก ำหนดเฉพำะ ใหผแทนของประชำชนเขำร วมกำรประชมตำมควำม

เหมำะสมกได หลกเกณฑ วธกำรและเงอนไขในกำรโฆษณำ กำรประชม และกำรแสดงขอคดเหนใหก ำหนดโดยกฎกระทรวง

๒๗. เมอเจำพนกงำนทองถนไดวำงและจดท ำผงเมองรวมแลว ใหสงผงเมองรวมมำใหกรมโยธำธกำรและผงเมองพจำรณำใหมสภำพแวดลอมและคณภำพชวตทดขน มควำมเจรญกำวหนำทำงเศรษฐกจ มกำรด ำรงรกษำหรอบรณะสถำนท ประวตศำสตรหรอโบรำณคด หรอกำรบ ำรงรกษำทรพยำกรธรรมชำตรวมทงภมประเทศทงดงำมหรอมคณคำทำงเศรษฐกจ

๒๘. กำรใชบงคบผงเมองรวม ม. 26 กำรใชบงคบผงเมองรวมใหกระท ำโดยใชกฎกระทรวง - ปผงเมองรวมใหใชบงคบไดไมเกน 5 ป - ภำยใน 1 ป กอนสนสดระยะเวลำกำรใชบงคบ ใหทองทส ำรวจและรบฟงควำมคดเหนเพอ

ปรบปรงผงเมองรวม - หำกสถำนกำรณและสงแวดลอมไมมกำรเปลยนแปลงในสำระส ำคญสำมำรถขยำยเวลำกำรใช

บงคบออกไปอกได 5 ป - หำกไมสำมำรถด ำเนนกำรแกไขผงเมองรวมไดทนอำจขยำยเวลำไดอก 2 ครงครงละไมเกน 1 ป

๒๙. กำรใชบงคบผงเมองเฉพำะ ม. 41 ผงเมองเฉพำะจะใชในทองทใดใหตรำเปนพระรำชบญญต - พ.ร.บ. ผงเมองเฉพำะอำจขยำยระยะเวลำใชบงคบตอไปอกได - ในระหวำงกำรใชบงคบ หำกสถำนกำรณและสภำพแวดลอมเปลยนแปลงอำจแกไขปรบปรง

ขอก ำหนดและรำยละเอยดทไมเกยวกบกำรเวนคนโดยใชกฎกระทรวง ม.43 ทดนหรออสงหำรมทรพยของเอกชนใหเวนคน ถำ

-11-

- เพอใชเปนทำงหลวง - เพอใชในกำรอนเปนประโยชนแกกำรผงเมองอยำงอน ม.45 รฐมนตรมอ ำนำจออกกฎหมำย - รำยละเอยดของขอก ำหนดตำง ๆ - หลกเกณฑและวธปฏบตเพอใหเปนไปตำม

๓๐. ลกษณะของผงเมองรวม ตำม พ.ร.บ.กำรผงเมอง 2518 คอ 1) วตถประสงคในกำรวำงและจดท ำผงเมองรวม 2) แผนทแสดงเขตของผงเมองรวม 3) แผนผง พรอมขอก ำหนด ไดแก ก. แผนผงก ำหนดกำรใชประโยชนทดน ข. แผนผงแสดงทโลง ค. แผนผงแสดงโครงกำรคมนำคมขนสง ง. แผนผงแสดงโครงกำรกจกำรสำธำรณปโภค 4) รำยกำรประกอบแผนผง 5) นโยบำย มำตรกำร และวธด ำเนนกำรเพอปฏบตตำมวตถประสงคของผงเมองรวม

๓๑. ลกษณะของผงเมองเฉพำะ ตำม พ.ร.บ. กำรผงเมอง 2518 คอ 1) วตถประสงคในกำรวำงและจดท ำผงเมองเฉพำะ 2) แผนทแสดงเขตของผงเมองเฉพำะ 3) แผนผงเมองหรอผงบรเวณ ไดแก

ก. แผนผงแสดงกำรก ำหนดกำรใชประโยชนทดนแนวเขตกำรแบงทดนออกเปนประเภทและยำน ข. แผนผงแสดงโครงกำรคมนำคมและขนสง ค. พรอมรำยละเอยดแสดงแนว และขนำดทำงสำธำรณปโภค แผนผงแสดงรำยละเอยดของ

กจกำรสำธำรณปโภค ง. แผนผงแสดงทโลง จ. แผนผงแสดงกำรก ำหนดระดบพนดน ฉ. แผนผงแสดงทตงของสถำนททมคณคำ ช. ทำงประวตศำสตรฯ ซ. แผนผงแสดงบรเวณทมทรพยำกรธรรมชำต 4) รำยกำรและค ำอธบำยประกอบแผนผงอำคำรทอนญำต/ไมอนญำต 5) ขอก ำหนดทจะใหปฏบตหรอไมใหปฏบต มขอยอย 9 ขอ 6) รำยละเอยด อสงหำรมทรพยทจะตองเวนคนเพอใชเปนทำงหลวง 7) รำยละเอยด อสงหำรมทรพย ทจะตองเวนคนเพอใชประโยชนแกกำรผงเมอง 8) รำยละเอยด และแผนทอสงหำรมทรพยทเปนสมบตของแผนดน 9) แผนท แผนผง หรอรำยละเอยดอนตำมควำมจ ำเปน

๓๒. วตถประสงคของกำรประเมนผลผงเมองรวม มรำยละเอยด ดงน 32.1 ใหทรำบวำผงทไดวำงไวเปนไปตำมเปำหมำยและวตถประสงคทก ำหนดไว

- เปำหมำยจ ำนวนประชำกรในอนำคต - เปำหมำยกำรใชประโยชนทดนและระบบคมนำคมขนสง

-12-

- เปำหมำยแนวโนมและทศทำงในกำรขยำยตวของชมชนในพนททก ำหนด 32.2 ตรวจสอบกำรปฏบตใหเปนไปตำมขอก ำหนดผงเมองรวมในดำนกำรใชประโยชนทดนและระบบคมนำคมขนสง 32.3 เพอใหทรำบถงประโยชนและผลกระทบของผงเมองรวมทมตอทองถน รวมถงนโยบำยกำรพฒนำโครงกำรทงภำครฐและอกชนทเกดขน ตลอดจนควำมสมฤทธผลของผงจำกควำมคดเหนของประชำชน หนวยงำนรำชกำรและองคกรเอกชน 32.4 เพอประกอบกำรพจำรณำกำรปรบปรงผงเมองรวมใหสอดคลองกบควำมตองกำรของทองถน

๓๓. กำรใชบงคบผงเมองรวมจงหวด เมอกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวดไดประกำศใหมผลใชบงคบแลว จะมผลท ำให

พระรำชบญญตควบคมอำคำร พ.ศ. ๒๕๒๒ (กฎหมำยวำดวยกำรควบคมอำคำร) ใชบงคบครอบคลมเตมพนททงจงหวด (จะมเขตควบคมอำคำรครอบคลมพนททงจงหวด) (มำตรำ ๒ แหงพระรำชบญญตควบคมอำคำร พ.ศ. ๒๕๒๒) ซงจะหมำยควำมวำ กำรจะกอสรำงอำคำรใด ๆ จะตองยนขออนญำตหรอแจงตอเจำพนกงำนทองถนตำมทกฎหมำยก ำหนดไว (มำตรำ ๒๑ และมำตรำ ๓๙ ทว แหงพระรำชบญญตควบคมอำคำร พ.ศ. ๒๕๒๒)

เมอกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมจงหวดไดประกำศใหมผลใชบงคบแลว จะมผลท ำใหพระรำชบญญตกำรขดดนและถมดน พ.ศ. ๒๕๔๓ (กฎหมำยวำดวยกำรขดดนและถมดน) ใชบงคบครอบคลมเตมพนททงจงหวด (มำตรำ ๓ แหงพระรำชบญญตกำรขดดนและถมดน พ.ศ. ๒๕๔๓)

ซงจะหมำยควำมวำ กำรจะด ำเนนกำรขดดนหรอถมดนทมขนำดพนท ควำมลก หรอควำมสง ตำมทกฎหมำยก ำหนด จะตองแจงตอเจำพนกงำนทองถน และเมอไดรบใบรบแจงจำกเจำพนกงำนทองถน จงจะด ำเนนกำรได

๓๔. พ.ร.บ.กำรผงเมองประกอบดวยบทบญญต 84 มำตรำ แบงออกเปน 11 หมวด คอ สวนค ำจ ำกดควำม หมวด 1 คณะกรรมการผงเมอง ก ำหนดสวนประกอบของคณะกรรมกำร อ ำนำจ หนำท วำระกำร ด ำรงต ำแหนง กำรพนจำกต ำแหนง และกำรประชมคณะกรรมกำร หมวด 2 การส ารวจเพอวางและจดท า ผงเมองหรอผงเฉพำะโดยกำรตรำเปนพระรำชกฤษฎกำ ก ำหนดวตถประสงค ขอบเขตกำรวำงผงเจำพนกงำนกำรผงและอ ำนำจหนำท หมวด 4 การใชบงคบผงเมองรวม ก ำหนดระยะเวลำกำรใชบงคบ กำรขยำยเวลำ กำรปรบปรงและแกไขผงเมองรวม หมวด 5 การวางและจดท าผงเฉพาะ ก ำหนดสวนประกอบพนฐำนของผงเมองเฉพำะ ขนตอน วธกำรและระยะเวลำในกำรวำงและจดท ำผงเมองเฉพำะ หมวด 6 การใชบงคบผงเมองเฉพาะ ก ำหนดระยะเวลำกำรใชบงคบ กำรขยำยเวลำ กำรปรบปรงและแกไขผงเมองเฉพำะ หมวด 7 คณะกรรมการบรหารการผงเมอง สวนทองถน

-13-

หมวด 8 การรอยายหรอดดแปลงอาคาร ก ำหนดรำยละเอยดกำรด ำเนนกำรรอ ยำยหรอดดแปลงอำคำรโดยคณะกรรมกำรบรหำรผงเมองสวนทองถน หมวด 9 การอทธรณ สทธในกำรอทธรณ ระยะเวลำ 30 วน คณะกรรมกำรอทธรณ สวนประกอบ อ ำนำจหนำท วำระกำรด ำรงต ำแหนง กำรพนจำกต ำแหนง หลกเกณฑ และวธกำรอทธรณ หมวด 10 บทเบดเสรจ ก ำหนดรำยละเอยดในกำรปฏบตงำนตำมหนำทของเจำพนกงำน และคณะกรรมกำรฯ กำรน ำผงเมองไปปฏบตโดยกำรใชกฎหมำยผงเมอง

๓๕. กำรประเมนผลผง

ประเดนส าคญ พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ.

2518

ประเดนส าคญ พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 4) พ.ศ.

2558

เจตนารมณ / เหตผลในการขอแกไข

ระยะเวลาการใช บงคบผงเมองรวม มำตรำ 26 กำรใชบงคบผงเ ม อ ง ร ว ม ใ ห ก ร ะ ท ำ โ ด ยกฎกระทรวง และใหใชบงคบ ไมเกน 5 ป ภำยใน 1 ป กอนกำรใชบงคบกฎกระทรวงจะสนสดลง ใหประเมนผลผงเมองรวม และหำกไมมกำรเปลยนแปลงในสำระส ำ คญ ใหจดใหมกำรประชมรบฟงควำมคดเหนของประชำชน หำกไมมผใดคดคำน ใหขยำยระยะเวลำกำรใชบงคบกฎกระทรวงไดอก 5 ป แตถำม ก ำ ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ใ นสำระส ำคญ ใหแกไขปรบปรงผงเมองรวมใหเหมำะสม หำกแกไขผงเมองรวมไมทนเวลำใชบ ง ค บ ( 5 ป ) ใ ห ข ย ำ ยระยะเวลำกำรใชบงคบไดอก 2 ครง ๆ ละไมเกน 1 ป (5+1+1 = 7 ป) ทงน กำรขยำยเวลำกำรใชบงคบจะตองกระท ำโดยกฎกระทรวง

มำตรำ 10 มำตรำ 26 กำรใชบงคบผงเมองรวมใหกระท ำโดยกฎกระทรวง และจะตองมสำระส ำคญตำมมำตรำ 17 และไมมก ำหนดอำยใชบงคบ ตองจดท ำรำยงำนกำรประเมนผลผงเมองรวม ตำมระยะเวลำทคณะกรรมกำรผงเมองก ำหนด แตจะตองไมเกน 5 ป นบแตวนทกฎกระทรวงประกำศใชบงคบ ทงน รำยงำนกำรประเมนผลผงเมองรวม จะตองเปนไปตำมระเบยบทคณะกรรมกำรผงเมองก ำหนด และจะตองแสดงขอเทจจรงใหปรำกฏ 8 เรอง ไดแก

(1) กำรเปลยนแปลงกำรใชประโยชนทดน (2) ควำมหนำแนนของประชำกร (3) นโยบำยหรอโครงกำรของรฐบำล (4) สภำวกำรณทำงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม (5) กำรคมนำคมและขนสง (6) กำรปองกนกำรเกดภยพบต (7) ควำมมนคงของประเทศ (8) ปจจยอนทเกยวของกบกำรผงเมอง ทงน จะตองค ำนงถงกำรมสวนรวมของประชำชนดวย

เพอก ำหนดใหกฎกระทรวงไมมระยะเวลำกำรใชบงคบ และเพอใหกำรใชบงคบผงเ ม อ ง ร ว ม เ ป น ไ ป โ ด ยตอเนอง ไมเกดชองวำงของ กฎหมำย โดยไดก ำหนดใหกรมโยธำธกำรและผงเมอง หรอเจำพนกงำนทองถนแลวแตกรณ จดท ำรำยงำนก ำ ร ป ร ะ เ ม น ผ ล ก ำ รเปลยนแปลงสภำพกำรณ และสงแวดลอมในกำรใชบ ง คบตำมระยะ เ วลำทเ ห ม ำ ะ ส ม ห ร อ เ ม อคณะกรรมกำรผ ง เมองเหนสมควร

-14-

1.3 สรปแนวคดและทฤษฎทเกยวของในการพฒนาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย

1.3.1 แนวคดเศรษฐกจพอเพยง พระบำทสมเดจพระเจำอยหวไดพระรำชทำนแนวทำงในกำรแกไขปญหำกำรพฒนำประเทศ และกำร

พฒนำชมชนไวหลำยแนวทำง เปนกำรพฒนำทผสมผสำนและตอเนองกนเรยกวำ “ทฤษฎใหมของในหลวง” ซงในทนจะกลำวถง “แนวควำมคดเศรษฐกจพอเพยง” ทมสำระส ำคญ ดงน

ในชวงทประเทศไทยประสบภำวะวกฤตเศรษฐกจตงแตป พ.ศ. 2540 เปนตนมำ รฐบำลมกำรตรวจสอบทำงเลอกเพอแกไขภำวะวกฤตเศรษฐกจดวยมำตรกำรทำงกำรเงน กำรคลง เงนทนส ำรองตำงประเทศ กำรพงพงเงนตรำตำงประเทศดวยกำรกยมเงนเปนจ ำนวนมหำศำลมำก วกฤตเศรษฐกจภำยในประเทศ แตในทำงตรงกนขำมกบกลำยเปนกำรเพมภำระหนสนใหกบประชำชน และตองอำศยระยะเวลำยำวนำนจงจะสำมำรถเปลองภำระหนสนเหลำนนได สงคมไทยออนแอเพรำะสงคมไทยไมไดสรำง “กระบวนกำรเรยนร” คนสวนใหญจงขำดปญญำไมสำมำรถแกไขปญหำดวยตนเอง ประกอบกบผมโอกำสทำงสงคมมกขำดคณธรรม จรยธรรม เกดปญหำทจรตประพฤตมชอบขนในทกระดบ ขณะเดยวกบผทดอยโอกำสมกถกเอำรดเอำเปรยบ ประกอบกบกำรพฒนำเศรษฐกจแบบแยกสวนโดยใชเงนเปนเปำหมำย ไมค ำนงถงผลเสยทตำมมำ อำท ทนดำนดน-น ำ-ปำไม ภมปญญำ และวฒนธรรม สดทำยสงผลใหกำรผลตสงขนและเกษตรกรพงตนเองไดนอยลง

ดวยเหตตำง ๆ ประกอบกบปญหำภำวะเศรษฐกจทประเทศไทยประสบอยในขณะนนพระบำทสมเดจพระเจำอยหวจงไดพระรำชทำนแนวทำงในกำรแกไขปญหำ และแนวทำงในกำรพฒนำประเทศทเรยกวำ “เศรษฐกจพอเพยง” ใหกบชำวไทยทงประเทศ ซงไดมกำรขำนรบแนวคดนไปปฏบตหลำยหนวยงำน บำงคนมกเขำใจวำเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของเกษตรกรในชนบทเทำนน แตแททจรงผประกอบอำชพอน ๆ สำมำรถน ำแนวพระรำชด ำรเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชได เพรำะเศรษฐกจพอเพยงคอกำรวำงรำกฐำนอนมนคงและยงยนของชวตเรำนนเอง

ประเวศ วะส ไดสรปควำมหมำยและลกษณะของทฤษฎใหมของพระบำทสมเดจพระเจำอยหวไววำ เศรษฐกจพอเพยง ไมไดแปลวำไมเกยวของกบใคร ไมคำขำย ไมสงไมผลตเพอคนอน ไมท ำเศรษฐกจมหภำค แตเศรษฐกจพอเพยง หมำยถง เพยงพอในอยำงนอย 7 ประกำร คอ

1) พอเพยงส ำหรบทกคน ทกครอบครว ไมใชเศรษฐกจแบบทอดทงกน 2) จตใจเพยงพอ ท ำใหรกและเอออำทรคนอนได คนทไมพอจะรกคนอนไมเปนและท ำลำยมำก 3) สงแวดลอมพอเพยง กำรอนรกษและเพมพนสงแวดลอม ท ำใหยงชพและท ำมำหำกนได เชน

กำรท ำเกษตรผสมผสำน ซงไดทงอำหำร ไดทงสงแวดลอม และไดทงเงน 4) ชมชนเขมแขงพอเพยง ท ำใหสำมำรถแกปญหำตำง ๆ ได เชน ปญหำสงคม ปญหำคน

ยำกจนหรอปญหำสงแวดลอม 5) ปญญำพอเพยง มกำรเรยนรรวมกนในกำรปฏรปและปรบตวไดอยำงตอเนอง 6) อยบนพนฐำนวฒนธรรมพอเพยง วฒนธรรม หมำยถง วถชวตของกลมชนทสมพนธอยกบ

สงแวดลอมทหลำกหลำย ดงนน เศรษฐกจควรสมพนธและเตบโตขนมำจำกฐำนทำงวฒนธรรมจงจะมนคง

-15-

7) มควำมมนคงพอเพยง ไมใชวบวำบ เดยวจนเดยวรวยแบบกระทนหนเดยวตกงำนไมมกนไมมใชน ำมำซงสขภำพจตเสยแตเศรษฐกจพอเพยงทมนคงจะท ำใหสขภำพจตด

เมอเศรษฐกจพอเพยงกเกดควำมสมดล คอ ควำมเปนปกตและยงยน เศรษฐกจพอเพยงอำจเรยกไดหลำยชอ เชน เศรษฐกจพนฐำน เศรษฐกจสมดล เศรษฐกจบรณำกำร เศรษฐกจศลธรรม

ภำพท 3 แนวคดเศรษฐกจพอเพยงของชมชน

ทมำ http://www.activistpost.com/2012/12/dont-survive-collapse-prevent-it.html

ประกอบดวยเศรษฐกจพอเพยงของชมชน หรอกำรเกษตรทฤษฎใหม ม 3 ขนตอน คอ

1) ทฤษฎใหมขนท 1 ผลตอำหำรเอง เหลอขำย ท ำใหมกนอม ไมตดหน มเงนออม 2) ทฤษฎใหมขนท 2 รวมตวกนเปนองคชมชน ท ำเศรษฐกจชมชนในรปแบบตำง ๆ เชน

เกษตรหตถกรรม อตสำหกรรมแปรรปอำหำร ท ำธรกจ ปมน ำมน ขำยอำหำร ขำยสมนไพร ตงศนยแพทยแผนไทย จดกำรทองเทยวชมชน มกองทนชมชนหรอธนำคำรหมบำน

3) ทฤษฎใหมขนท 3 เชอมโยงกบบรษทท ำธรกจขนำดใหญรวมทงกำรสงออกฐำนคดกำรพฒนำเพอควำมพอเพยงในกำน ำมำใชพฒนำชมชน

(1) ยดแนวพระรำชด ำรในกำรพฒนำเศรษฐกจพอเพยงตำมขนตอนทฤษฎใหม (2) สรำงพลงทำงสงคมโดยกำรประสำนพลงสรำงสรรคของทกฝำยในลกษณะพหภำค อำท

ภำครฐ องคกรพฒนำเอกชน นกวชำกำร ธรกจเอกชน สอมวลชน ฯลฯ เพอใชขบเคลอนกระบวนกำรพฒนำธรกจชมชน

(3) ยดพนท เปนหลกและใชองคกรชมชนเปนศนยกลำงกำรพฒนำ สวนภำคอน ๆ ท ำหนำทชวยกระตนอ ำนวยควำมสะดวก สงเสรมและสนบสนน

-16-

(4) ใชกจกรรมของชมชนเปนเครองมอสรำงกำรเรยนรและกำรจดกำรรวมกน พรอมทงพฒนำอำชพทหลำกหลำยเพอเปนทำงเลอกของคนในชมชน ซงมควำมแตกตำงกนทงทำงดำนเพศวย กำรศกษำ ควำมถนด ฐำนะเศรษฐกจ

(5) สงเสรมกำรรวมกลมและกำรสรำงเครอขำยองคกรชมชน เพอสรำงคณธรรม จรยธรรมและกำรเรยนรทมคณภำพ อยำงรอบดำนอำท กำรศกษำ สำธำรณสข กำรฟนฟวฒนธรรมกำรจดกำรสงแวดลอม

(6) กำรวจยและพฒนำธรกจชมชนครบวงจร (ผลต - แปรรป - ขำย - บรโภค ) โดยใหควำมส ำคญตอกำรมสวนรวมของคนในชมชนและฐำนทรพยำกรของทองถน ควรเรมพฒนำจำกวงจรธรกจขนำดเลกในระดบทองถนไปสวงจรธรกจทใหญขนระดบประเทศและตำงประเทศ

(7) พฒนำเศรษฐกจชมชนศกยภำพสงของแตละเครอขำยใหเปนศนยกำรเรยนรธรกจชมชน ทมขอมลขำวสำรธรกจนนๆ อยำงครบวงจร พรอมใชเปนสถำนทศกษำ ดงำน และฝกอบรม

กำรหนกลบมำยดเสนทำงสำยกลำง (มชฌมำปฏปทำ) ในกำรด ำรงชวตโดยใชหลกกำรพงตนเอง 5 ประกำร คอ

1) พงตนเองทำงจตใจ คนทสมบรณพรอมตองมจตใจทเขมแขง มจตส ำนกวำตนนนสำมำรถพงตนเองได ดงนนจงควรจะสรำงพลงผลกดนใหมภำวะจตใจทสำมำรถตอสชวตดวยควำมสจรต

2) พงตนเองทำงสงคม ควรสรำงใหแตละชมชนในทองถนไดรวมมอ ชวยเหลอเกอกลกน น ำควำมรทไดรบมำถำยทอดและเผยแพรใหไดรบประโยชนซงกนและกน

3) พงตนเองไดทำงทรพยำกรธรรมชำต คอกำรสงเสรมใหมกำรน ำเอำศกยภำพของผคนในทองถน สำมำรถเสำะแสวงหำทรพยำกรธรรมชำต หรอวสดทองถนทมอยใหเกดประโยชนสงสด และมกำรประยกตใชภมปญญำทองถนในกำรพฒนำตนเอง

4) พงตนเองไดทำงเทคโนโลย ควรสงเสรมใหมกำรศกษำเพอใหไดมำซงเทคโนโลยใหม ๆ ทสอดคลองกบสภำพภมประเทศและสงคมไทย

5) พงตนเองไดในทำงเศรษฐกจ หมำยถง สำมำรถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตน โดยอำศยผลผลตในทองถนของตนเองยงชพได และสำมำรถน ำไปสกำรพฒนำเศรษฐกจของประเทศในระดบมหภำคตอไป

1.3.2 แนวคดการศกษาชมชนแบบมสวนรวม (Concept of Public Participation in Urban Development)

กำรศกษำชมชนแบบมสวนรวมเปนกำรใชเทคนคของกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม (Participatory Action Research – PAR) น ำมำใชในกำรวจยชมชนเพอทรำบขอมลเชงลกของชมชน ในดำนประวตศำสตรภมศำสตรวฒนธรรมชมชน ควำมสมพนธของคนระดบกลมผน ำอ ำนำจ อทธพล และอน ๆ ทเกยวของกบปญหำควำมตองกำรของชมชนเพอรวมกนเรยนรและพฒนำชมชนของตนเองดวยตนเองและเพอประโยชนของชมชนเอง โดยใชทกษะกำรสงเกต กำรพดคยกำรสนทนำกลม กำรแฝงตวอยในชมชน (Community Involvement) ในชวงระยะเวลำหนง กำรศกษำชมชนแบบมสวนรวมเปนกำรเปดโอกำสให

-17-

ประชำชนมสวนรวมในเวทเรยนรปญหำของชมชน รวมกนคดหำทำงออกของปญหำ พจำรณำแนวทำง เลอกของกำรแกปญหำ ตดสนใจเลอกแนวทำงแกปญหำ วำงแผนจดกจกรรมหรอบรกำรหรอโครงกำร รวมมอรวมใจกนท ำงำน ตดตำมและประเมนผลงำนอยำงตอเนอง แกไขปญหำและอปสรรคทเกดขน และรวมรบผลประโยชนทเกดขนอยำงทวถงเปนธรรม

ภำพท 4 ประชำชนมสวนรวมในเวทเรยนรปญหำของชมชน

ทมำ http://stelizabethseast.com/community-engagement/

1.3.2.1 ลกษณะส าคญของการศกษาชมชนแบบมสวนรวม 1) เปนกำรศกษำและวเครำะหปญหำชมชนทคนในชมชนทกกลม ทกเพศ ทกวย ทกฐำนะ

และกลมคนทดอยโอกำสเขำรวมในรปแบบของกระบวนกำรเสวนำกลม ซงมบรรยำกำศเรยบงำยเปนกนเอง สะดวกสบำยในกำรเสวนำ

2) ผท ำกำรวจยตองไมเปนประธำนหรอผน ำ แตมบทบำทเปนเพยงผอ ำนวยควำมสะดวกในกระบวนกำรเสวนำเรยนรและกระตนใหเกดกระบวนกำร

3) มวตถประสงคเพอผลประโยชนของชมชน และใหบคคลทเขำรวมในกระบวนกำรมโอกำสในกำรวเครำะหกำรตดสนใจและศกยภำพในกำรแกไขปญหำของชมชนไดมำกยงขน

4) เรมตนจำกสงทคนในชมชนรคด รสกและเชอเชนกน แลวคอย ๆ จดกระบวนกำรแลกเปลยนขอมลขำวสำรระหวำงกน เพอใหเกดกำรเรยนรดวยตนเองขน

5) ในกลมรวมกนก ำหนดขอบเขตของปญหำทจะศกษำวเครำะหและวธกำรทจะใชในกำรศกษำใหเหมำะสมกบสภำวะของชมชน

6) ด ำเนนกำรเกบรวบรวมขอมลตำมวธกำรทก ำหนดรวมกน 7) วเครำะหผลกำรศกษำรวมกน และน ำเสนอขอมลตอคนในชมชนดวยวธกำรงำยๆ แตม

ประสทธภำพ 8) น ำควำมคดเหนและขอเสนอแนะมำรวมกนสรปและก ำหนดแนวทำงในกำรแกไขปญหำของ

ชมชน 9) เปนวธกำรทใชตวผด ำเนนรำยกำรและคนในชมชนเปนเครองมอส ำคญ เพอใหเกดกำร

เขำรวมในกระบวนกำรใหมำกทสด 10) ตองมกำรจดเตรยมควำมพรอมของคนในชมชน สถำนทวสดอปกรณทตองใชไวลวงหนำ

-18-

1.3.2.2 เครองมอการศกษาชมชนแบบมสวนรวม เปนเครองมอทถกน ำมำใชเพอท ำใหเกดควำมสะดวกในกำรท ำงำนรวมกนเปนกลมท ำให

สำมำรถมองเหนรำยละเอยด ชวงเวลำ ปญหำและควำมตองกำรของกลมทท ำกจกรรมนไดชดเจน 1) กำรท ำแผนท (Mapping) 2) ปฏทนตำมฤดกำล (Seasonal Calendar) 3) ตำรำงกจกรรมประจ ำวน (Daily Activity Chart) 4) ตนไมปญหำ (Problem Tree) 5) กำรจดล ำดบควำมส ำคญโดยอำศยกำรเปรยบเทยบทละค (Pair-wise-Ranking) 6) กำรสมภำษณแบบกงทำงกำร (Semi-Structure Interviews)

1.3.2.3 การวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม (Participatory Action Research) ถอก ำเนดจำกแนวคดในกำรพฒนำชมชนทองถนตำง ๆ ทมกำรปรบปรงยทธศำสตรกำร

พฒนำหรอกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำตำง ๆ จำกเดมทมลกษณะบญชำกำรจำกเบองบน ( Top-down Approach) โดยหนวยงำนของรฐตำง ๆ มำเปนแบบทชมชนชำวบำนผรบผลจำกกำรพฒนำนนเองเปนศนยกลำงของกำรด ำเนนงำน หรอในลกษณะกำรเรมงำนจำกลำงขนบน (Bottom-up Approach) ซงชมชนเหลำนนกลำยมำเปนผมบทบำทหลกในกำรท ำควำมเขำใจกบปญหำของตนเอง และมสวนรวมกบกำรแกปญหำนนอยำงจรงจง

กำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวมมฐำนคดทส ำคญทกำรมงเนนทงงำนพฒนำและวจย มไดจบแคกำรศกษำและวเครำะหปญหำ แตตองมกำรวำงแผนด ำเนนกำรเพอแกปญหำนน ๆ ดวย จำกนนตองตรวจสอบวำกำรแกปญหำนนไดผลหรอไม มดชนชวดผลส ำเรจเปนไปตำมวตถประสงคหรอไม

นอกจำกนฐำนคดส ำคญของกำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวมยงประกอบไปดวยประเดนส ำคญอน ๆ อก ไดแก

1) งำนพฒนำทดตองอำศยคนทเปนสมำชกขององคกรหรอชมชนนน ๆ เปนผศกษำ วเครำะหปญหำ วำงแผน ด ำเนนกำร และตรวจสอบกำรพฒนำดวยตนเอง นกวจยเปนเพยงผกระตนใหคนในชมชนเหนปญหำและหำทำงแกปญหำมำกกวำทจะเปนผด ำเนนกำรเองทงหมด

2) ทสดแลวกำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวมคอ กำรพฒนำคนในชมชนเพอไปพฒนำชมชนของตนเอง กำรกระตนและสงเสรมศกยภำพของคนในชมชนจงเปนวธกำรหนงทส ำคญในกำรด ำเนนงำน

3) กำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวมจะตองเรมจำกควำมรสกของคนทมตอปญหำหรอควำมตองกำรของชมชน จำกนนน ำไปสกำรสรำงควำมเขำใจและกำรกระท ำทกอใหเกดกำรเปลยนแปลงในตนเองและชมชน ทงในดำนมตแหงปญญำ จตใจ และกำยภำพ

4) กระบวนกำรของกำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวม เปนกระบวนกำรทด ำเนนกำรอยำงตอเนองและไมสนสดลงในวงจร แตเปนกำรเรมเพอน ำไปสวงจรใหมเปนวงจรทประกอบดวยกำรแสวงหำควำมร กำรกระท ำ ตรำบเทำทชมชนยงสำมำรถรวมกลมกนได

-19-

5) เปนกำรผสมผสำนแนวควำมคดของกำรจดกำรชมชน (Community Organization) และกำรเรยนรของชมชนเขำดวยกน (Problem Base Learning)

เทคนคกำรศกษำและวเครำะหปญหำชมชน โดยกำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวมนจะเนนใหคนในชมชนสำมำรถรวมตวกนในรปขององคกรทมประสทธภำพ โดยเพมศกยภำพของคนในชมชนดวยระบบขอมล เพรำะขอมลจะชวยใหคนในชมชนสำมำรถวเครำะหปญหำของชมชน และด ำเนนกำรพฒนำชมชนตอไปได จงตองฝกอบรมใหคนในชมชนมควำมร มทกษะในดำนกำรวจย กำรจดท ำแผนและโครงกำรกำรบรหำรและจดกำรชมชน บนพนฐำนกำรมสวนรวมของคนในชมชนใน ทก ๆ ขนตอน

1.4 สรปแนวคด ทฤษฎเกยวกบมาตรฐาน และการพฒนาชมชนใหเปนชมชนทนาอย

1.4.1 แนวคดการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) กอนเรมกำรประชมสดยอดของโลกวำดวยสงแวดลอมและกำรพฒนำ (The United Nations

Conference on Environment and Development: UNCED) ซงจดขนทนครรโอเดอจำเนโร ประเทศบรำซล เมอเดอนมถนำยน พ.ศ. 2535 นน เชอกนวำคงมบคคลเพยงบำงกลมเทำนนทรจกหรอคนเคยกบค ำวำ “กำรพฒนำอยำงยงยน” จวบจนกระทงเมอกำรประชมครงประวตศำสตรนไดผำนพนไปแลว ค ำดงกลำวจงเรมเปนทรจกและไดแพรขยำยออกไปในเวลำอนรวดเรว แมปจจบนค ำนยงมใชค ำทวไปทใ ชกนในชวตประจ ำวนกตำม แตกกลำยเปนค ำทมกไดยนและพบเหนกนอยอยำงแพรหลำยโดยทวไป

ค ำวำ “กำรพฒนำอยำงยงยน” หรอ “Sustainable Development” นน น ำมำใชเปนครงแรกเมอปพ.ศ. 2515 โดย Donella Meadows ในเอกสำรชอ “The Limits to Growth” และ Edward Goldsmith ในเอกสำรชอ “Blueprint for Survival” ซงตพมพออกเผยแพรสสำธำรณะในปพ.ศ. 2515 เชนเดยวกน (Wheeler, 2004: 19) อยำงไรกตำม แมกำรเรมตนดงกลำวไดผำนมำกวำสทศวรรษแลว แตกำรถกเถยงโตแยงเกยวกบค ำนยำมทเหมำะสมของ “กำรพฒนำอยำงยงยน” นนกยงคงปรำกฏอยอยำงตอเนองเรอยมำ (Wheeler, 2004: 23) โดยในชวงเวลำทผำนมำนน ถงแมไดมควำมเพยรพยำยำมจำกหลำยฝำยทเกยวของในกำรก ำหนดและอธบำยควำมหมำยของค ำวำ “กำรพฒนำอยำงยงยน” เอำไวอยำงมำกมำยและหลำกหลำยกตำม แตควำมหมำยตำงๆ เหลำนนกยงคงขำดควำมสมบรณและมควำมยงยำกในกำรน ำไปสกำรปฏบต จนกระทงมผกลำวไววำ “กำรพฒนำอยำงยงยน” นนเปนวำทกรรมทไมสำมำรถก ำหนดและยดถอควำมหมำยใดเปนกำรเฉพำะไดเลย (วศน องคพฒนำกล, 2548: 87)

ส ำหรบควำมหมำยของ “กำรพฒนำอยำงยงยน” ทมกถกกลำวถงและน ำไปใชอำงองกนอยำงคอนขำงแพรหลำยมำกทสดในชวงระยะเวลำทผำนมำไดแก ค ำนยำมซงก ำหนดขนโดยคณะกรรมำธกำรโลกวำดวยสงแวดลอมและกำรพฒนำขององคกำรสหประชำชำต (The United Nations World Commission on Environment and Development: WCED) ห ร อ ท ม ก ร จ ก ก น โ ด ย ท ว ไ ป ว ำ “ The Brundtland Commission” ค ำนยำมของ “กำรพฒนำอยำงยงยน” ดงกลำวไดถกตพมพเผยแพรในเอกสำรรำยงำนชอ “Our Common Future” หรอทมกเรยกกนวำ “The Brundtland Report” เมอเดอนเมษำยน พ.ศ.2530 ไววำ “กำรพฒนำอยำงยงยน หมำยถง กำรพฒนำเพอบรรลถงควำมตองกำรของมวลมนษยในยคสมยปจจบน

-20-

โดยไมลดทอนโอกำสในกำรบรรลควำมตองกำรของอนชนรนหลง (Sustainable development is defined as development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs)” (สมย อำภำภรม, 2537: 86)

ถงแมกระแสของกำรพฒนำอยำงยงยนในยคปจจบนไดเรมกอตวขนจำกควำมพยำยำมอนมงมนในกำรแกไขปญหำกำรขำดแคลนทรพยำกรธรรมชำตและปญหำกำรเสอมโทรมลงอยำงรวดเรวของสงแวดลอมอนเปนผลพวงมำจำกกำรพฒนำทำงเศรษฐกจอยำงรบเรงในชวงทำยของศตวรรษทเพงผำนพนมำนกตำม (กตตภม มประดษฐ,2547: 264)แตกเปนทยอมรบกนโดยทวไปวำ ควำมส ำเรจอยำงแทจรงของกำรพฒนำอยำงยงยนนนมใชเปนเพยงแคกำรแกไขปญหำสงแวดลอมใหผำนลลวงไปไดเทำนน หำกแตจะตองเปนผลซงเกดขนจำกกำรผสมผสำนมตทำงสงแวดลอม มตทำงสงคม และมตทำงเศรษฐกจเขำดวยกนโดยตงอยบนพนฐำนของควำมสมดลและกำรพงพำอำศยซงกนและกนระหวำงมตตำงๆ ดงกลำว (วศน องคพฒนำกล , 2548: 88) โดยในมตทำงเศรษฐกจนน กำรพฒนำอยำงยงยนมงสงเสรมใหมกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจอยำงเพยงพอเพอตอบสนองควำมตองกำรขนพนฐำนของเหลำสมำชกในสงคม โดยเฉพำะอยำงยงกำรลดปญหำควำมยำกจนลง และกำรกระจำยรำยไดทเปนธรรมมำกขน และกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจอยำงเพยงพอนตองมำจำกกำรผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ส ำหรบมตทำงสงคมนนกำรพฒนำอยำงยงยนมงเนนกำรพฒนำมนษยใหปรบตวรเทำทนกำรเปลยนแปลงมจตส ำนกและวถชวตทเกอกลตอธรรมชำต มสทธและโอกำสทจะไดรบกำรจดสรรทรพยำกรและผลประโยชนจำกกำรพฒนำอยำงเปนธรรม นอกจำกน กำรพฒนำอยำงยงยนยงไดค ำนงถงมตดำนสงแวดลอม โดยเสนอใหใชทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมในขอบเขตทคงไวซงควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ และสำมำรถพลกฟนใหกลบคนสสภำพใกลเคยงกบสภำพเดมใหมำกทสด เพอใหคนรนหลงไดมโอกำสและมปจจยในกำรด ำรงชพ(สมย อำภำภรม, 2537: 86)

ถงแมแนวคดของกำรพฒนำอยำงยงยนดงกลำวไดกลำยเปนทรจกและยอมรบกนอยำงกวำงขวำงในปจจบนนแลวกตำม แตกำรสรำงควำมสมดลระหวำงมตทำงสงแวดลอม มตทำงสงคม และมตทำงเศรษฐกจเพอใหแนวคดของกำรพฒนำอยำงยงยนเกดผลเปนรปธรรมอยำงแทจรงนนยงคงประสบปญหำยงยำกอยเปนอนมำก (วศน องคพฒนำกล, 2548: 87) โดยในปจจบนกำรก ำหนดเปำหมำยของกำรพฒนำดำนสงคม ดำนเศรษฐกจ และดำนสงแวดลอมนนยงคงมลกษณะแยกออกจำกกนเปนสวนๆ ซงบอยครงมกพบวำเปำหมำยของกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตถกก ำหนดขนโดยปรำศจำกกำรค ำนงถงเปำหมำยของกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจหรอเปำหมำยของกำรลดระดบควำมยำกจนลง ดงนนผลลพธทตดตำมมำในทำยสดกคอ กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตดงกลำวไมอำจด ำรงอยไดอยำงยนยำวตำมทไดมงหวงกนเอำไว

ส ำหรบควำมยงยำกในกำรประสำนมตทำงสงคม มตทำงเศรษฐกจ และมตทำงสงแวดลอมของกำรพฒนำทยงยนเขำดวยกนใหเปนหนงเดยวนนกเปนผลสบเนองมำจำกลกษณะธรรมชำตของแนวคดกำรพฒนำทยงยนนนเอง กลำวคอ กำรพฒนำทยงยนนนมลกษณะอนเปนพลวต (Dynamism) โดยปจจยตำงๆ จ ำนวนมำกมำยทเกยวของกบกำรพฒนำทยงยนนนมกมกำรเปลยนแปลงอยอยำงตอเนองและตลอดเวลำ อำท แนวโนมกำรบรโภคทรพยำกร ทศทำงกำรลงทน กำรปรบตวดำนเทคโนโลย กำรเปลยนแปลงจ ำนวนประชำกร ควำมผนผวนของสภำพภมอำกำศ และกำรปรบเปลยนนโยบำยของรฐ เปนตน ควำมไมแนนอนตำงๆ เหลำน

-21-

ไมเพยงแตสงผลใหกำรคนหำจดแหงควำมสมดลระหวำงมตตำงๆ ของกำรพฒนำทยงยนเปนไปดวยควำมยงยำกเทำนน หำกแตยงท ำใหสถำนะของควำมสมดลทจะเกดขนนนไมมควำมคงตวอกดวยจำกลกษณะพลวตของกำรพฒนำทยงยนดงกลำวนเองจงอำจกลำวไดวำ กำรประยกตหลกกำรพนฐำนของกำรพฒนำอยำงยงยนไปสกำรปฏบตใหเปนรปธรรมอยำงแทจรงนนมไดมสตรส ำเรจก ำหนดเอำไวแตประกำรใด รวมทงไมสำมำรถน ำเอำผลของกำรประยกตหลกกำรพฒนำอยำงยงยนจำกพนทหนงไปใชกบอกพนทหนงไดในทนท (วศน องคพฒนำกล, 2548: 102) ดงนนควำมจ ำเปนในกำรตดตำมเฝำดและปรบเปลยนรปแบบหรอวธด ำเนนกำรใหมควำมเหมำะสมและสอดคลองกบสภำพกำรณของพนทแตละแหงจงเปนประเดนทมควำมส ำคญอยำงยงในกำรประยกตแนวคดของกำรพฒนำอยำงยงยนไปสกำรปฏบตไดอยำงแทจรง

ภำพท 5 เปำหมำยแนวคดกำรพฒนำเมองอยำงยงยน

ทมำ : Five perspectives of a sustainable city. จำกเวบไซต www.blog.kpmgafrica.com/on May 27, 2013 in Infra- structure, Invest Africa. วนทสบคน 12 เมษำยน 2559.

-22-

ภำพท 6 จดแหงควำมสมดล (Equilibrium) ของกำรพฒนำอยำงยงยน

ทมำ : Tyler Caine. “Circling Sustainability”. จำกเวบไซต www.sustainablecitiescollective.com. วนทสบคน 12 เมษำยน 2559.

1.4.2 แนวคดเมองอจฉรยะ (Smart City) ควำมหมำยของค ำวำ "เมองอจฉรยะ" นนมอยดวยกนมำกมำยและหลำกหลำยบรบท แตแนวควำมคด

หลกทอยเบองหลงควำมเปนเมองอจฉรยะกคอ กำรพฒนำเมองโดยกำรประยกตเทคโนโลยดจทลหรอขอมลสำรสนเทศและกำรสอสำรเขำมำชวยเพมประสทธภำพและคณภำพในกำรบรหำรจดกำรเมอง สงแวดลอม กำรศกษำ และกำรบรกำรชมชน ซงกำรผสมผสำนรวมเทคโนโลยดจทลในกำรพฒนำเมองดงกลำวน ทกภำคสวนของเมองจะไดรบประโยชนอยำงทวถง ซงไมเพยงแตชวยลดคำใชจำยลดกำรบรโภคของประชำกร ประหยดพลงงำนพนฐำน และลดผลกระทบดำนสงแวดลอมเทำนนหำกแตยงเพมประสทธภำพและคณภำพในกำรด ำเนนชวตใหกบผอยอำศยในเมองอจฉรยะนน รวมทงยงเออตอกำรเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจของเมองในระยะยำวอกดวย

ในขณะทเมองตำงๆ ไดรบกำรพฒนำใหมควำมชำญฉลำดและมควำมอจฉรยะมำกขนเปนล ำดบนน กรอบในกำรพฒนำเมองเพอควำมเปนอจฉรยะกยงคงไมมควำมชดเจนและยงไมสำมำรถก ำหนดเปนมำตรฐำนได อยำงไรกตำมอำจสรปประเดนตำงๆ โดยทวไปทมกเกยวของกบกำรพฒนำควำมเปนอจฉรยะของเมองได คอ กำรบรหำรจดกำรพลงงำนและพลงทดแทนกำรขนสงและยำนยนตอนำคตกำรรกษำสงแวดลอมกำรศกษำและกำรเรยนรกำรบรหำรจดกำรสำรสนเทศ กำรพฒนำโครงขำยโทรคมนำคม อนเทอรเนตและไฟฟำก ำลงกำรสำธำรณสข กำรบรหำรจดกำรทรพยำกรชมชนและกำรสงเสรมวฒนธรรมกำรรกษำควำมปลอดภยทำงไซเบอรและกำรเตอนภย รวมทงกำรปองกนภยพบต

-23-

1.4.3 แนวคดการเตบโตอยางชาญฉลาด (Smart Growth) กำรเตบโตอยำงชำญฉลำดเปนแนวคดในกำรพฒนำเมองทมงรวมศนยควำมเจรญอยเฉพำะภำยในเขตเมองเทำนน ทงนเพอปองกนและหลกเลยงกำรแพรขยำยพนทของเมองออกไปอยำงไรทศ ทำงและไมสนสด แนวคดดงกลำวนไมเพยงแตมงเนนพฒนำพนทในศนยกลำงเมอง ซงมกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนอยกอนแลวเทำนน แตยงเนนกำรใชประโยชนทดนแบบผสมผสำนระหวำงทอยอำศย พำณชยกรรม และกำรคำปลก และเนนกำรสงเสรมระบบขนสงมวลชนและกำรเดนเทำทเ ชอม ตอระหวำงชมชนยอยภำยในเมองอกดวย นอกจำกน แนวคดกำรเตบโตอยำงชำญฉลำดยงค ำนงถงกำรด ำรงไวซงทโลงวำงและสงแวดลอมทด เพอสรำงควำมเจรญ สขภำวะ และคณภำพชวตทดในกำรอยอำศย (วงศยำ วงศพศำล, 2557: 18)

แนวคดกำรเตบโตอยำงชำญฉลำดดงกลำวน เปนทรจกและไดรบกำรเผยแพรทวไปอยำงกวำงขวำง รวมทงถกน ำไปประยกตใชในหลำยพนททวโลก โดยมหลกกำร 10 ประกำร เพอบรรลสกำรเตบ โตอยำงชำญฉลำด อนไดแก

(1) กำรใชประโยชนทดนแบบผสมผสำน (2) กำรใชประโยชนจำกกำรออกแบบอำคำรทมควำมกระชบหนำแนน (3) กำรสรำงโอกำสและทำงเลอกเกยวกบทอยอำศย (4) กำรออกแบบชมชนทสำมำรถเดนสญจรได (5) กำรสงเสรมชมชนทมลกษณะเฉพำะและนำสนใจดวยกำรสรำงควำมผกพนอยำงแนบแนนกบสถำนท (6) กำรสงวนรกษำทโลงวำง พนทกำรเกษตร พนทธรรมชำตทงดงำม และพนทซงมควำมเสยงดำน

สงแวดลอม (7) กำรมงเนนพฒนำพนทในชมชน (8) กำรจดเตรยมทำงเลอกทหลำกหลำยในกำรคมนำคมขนสง (9) กำรตดสนใจเกยวกบกำรพฒนำทสำมำรถคำดกำรณได มควำมยตธรรม และมควำมเหมำะสมกบคำใชจำย (10) กำรสนบสนนควำมรวมมอระหวำงชมชนและผมสวนไดเสยในกำรตดสนใจในกจกรรมกำรพฒนำ

ถงแมหลกกำรดงกลำวนจะเปนทยอมรบกนโดยทวไปแลวกตำม แตหลกกำรเหลำนกมควำมยดหยนสงซงมไดมขอก ำหนดแบบตำยตวแตประกำรใดในกำรน ำไปประยกตใชในแตละสถำนท โดยอำจเปนกำรน ำเอำเฉพำะบำงแนวคดและเกณฑในกำรปฏบตบำงประกำรไปใชเปนกรอบแนวคดและแนวทำงในกำรพฒนำตำมควำมเหมำะสม

1.4.4 แนวคดเมองนาอย (Healthy City) เมอกลำวถง “เมองนำอย” แลวเชอวำบคคลโดยทวไปมกจะนกถงชมชนเมองทมควำมสวยงำม รมรน

เตมไปดวยตนไมสเขยว ถนนหนทำงสะอำด บำนเรอนเปนระเบยบเรยบรอย โดยจะเนนไปในบรบทกำยภำพของเมองเปนหลก แตโดยแทจรงแลว เมองนำอยนนไมเพยงแตหมำยถงเมองทมสภำพแวดลอมทดแตเพยงประกำรเดยวเทำนนหำกแตยงรวมถงเมองทประชำชนมสขภำพรำงกำยแขงแรงดและมจตใจมนคง กำรมงำนท ำและรำยไดทเพยงพอตอกำรครองชพ สภำพสงคมทสงบสข รวมทงกำรมระบบเศรษฐกจและกำรเมองท

-24-

มนคง ประชำชนมสวนรวมและสรำงสรรคแนวคดใหมๆ โดยกำรรวมคด รวมท ำ รวมตดตำมควำมส ำเรจ ภำยใตกำรสนบสนนอยำงจรงจงและตอเนองจำกสวนรำชกำรและองคกรตำงๆ

โดยทวไปแลวเมองนำอยนนมกมคณลกษณะแตกตำงกนไปอยำงมำกมำยตำมสภำพพนฐำนและควำมตองกำรของเหลำสมำชกในชมชนนนๆอยำงไรกตำมส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำตไดรวบรวมและสรปประเดนส ำคญเกยวกบลกษณะควำมเปนเมองนำอยดงน (สมำคมสถำปนกชมชนเมองไทย, 2547: 4-5 และ 4-6)

1) เมองนำอยมประชำกรทไดรบกำรศกษำ มบรกำรสำธำรณสขและบรกำรอนๆ เพยงพอมควำมปลอดภยทงชวตและทรพยสน มคดอำชญำกรรมและยำเสพตดต ำ สมำชกมสวนรวมในกำรพฒนำเมอง สทธของประชำชนและควำมยตธรรมไดรบกำรคมครอง

2) เมองนำอยมบรรยำกำศทดส ำหรบกจกรรมทำงเศรษฐกจ คำครองชพต ำ ประชำชนมงำนท ำ 3) เมองนำอยมควำมเปนระเบยบ มขอก ำหนดกำรใชประโยชนทดนชดเจน มบรกำรโครงสรำง

พนฐำนพอเพยงตอควำมตองกำร มระบบกำรคมนำคมขนสงทสะดวก ปลอดภย และไมสนเปลอง มสถำนทพกผอนหยอนใจ มสวนสำธำรณะและทวำงโลงอยำงเพยงพอ และมกำรก ำจดของเสยอยำงเหมำะสม

4) เมองนำอยมกำรควบคมมลภำวะทำงสงแวดลอม มจตวญญำณและควำมสนทรซงประชำชนมควำมภำคภมใจ ประชำชนมทอยอำศยทไดมำตรฐำนพอเพยงและคำใชจำยไมแพง

5) เมองนำอยมกำรบรหำรจดกำรทโปรงใสและยตธรรม มประสทธภำพ และเปดโอกำสใหประชำชนมสวนรวมในกำรพฒนำ

โดยสรป กำรพฒนำเมองนำอยเปนพนฐำนส ำคญในกำรยกระดบคณภำพชวตควำมเปนอยของประชำชนทกระดบในกำรอยอำศยในเมองดวยควำมสงบสข สะดวกสบำยสะอำดถกสขอนำมย และปลอดภยในชวตและทรพยสน

1.4.5 เกณฑมาตรฐานชมชนและการอยอาศยทด ในกำรศกษำแนวทำงกำรจดท ำแผนพฒนำพนทบรเวณเคหะชมชน บำงพลครงน นอกเหนอไปจำก

กำรประยกตแนวคด ทฤษฎ และงำนวจยทเกยวของมำใชในกำรจดท ำแผนพฒนำและผงแมบท รวมทงโครงกำรน ำรองแลวยงใชเกณฑและมำตรฐำนกำรวำงและจดท ำผงชมชนเมอง(องคกำรบรหำรสวนต ำบล) จดท ำโดยกรมโยธำธกำรและผงเมอง กระทรวงมหำดไทยเปนกรอบในกำรศกษำเปรยบเทยบเคหะชมชนบำงพลกบมำตรฐำนของชมชน และสงแวดลอมทดซงมรำยละเอยดบำงประเดนเกยวของกบพนทศกษำชมชนเคหะบำงพลดงน

1.4.5.1 การใชทดน 1) กำรใชทดนประเภทเพอกำรอยอำศย

ทดนประเภททอยอำศยหนำแนนปำนกลำง (สสม) ซงเปนประเภททพนทศกษำถกก ำหนดไวโดยผงเมองรวมนน เปนกำรใชประโยชนทดนเพอกำรอยอำศยเปนหลก แตกำรใชทดนประเภททจะมกำรใชทดนในลกษณะผสมปะปนซงประกอบดวยรำนคำ ส ำนกงำน โดยใชพนทชนลำงประกอบกจกำรทำงกำรคำ ชนบนใชเปนทอยอำศย วตถประสงคของกำรวำงผงตองกำรใหเปนทอยอำศยประเภทบำนเดยว บำนแฝด

-25-

บำนแถว อำคำรพำณชย อำคำรเดยว ควำมสงของอำคำรตงแต 1-3 ชน ควำมหนำแนน 1-16 คนตอไร FAR (Floor Area Ratio) สงสด 0.8-1.0 และ BCR (Building Coverage Ratio) สงสด 40%-60%

2) กำรใชทดนประเภทอนรกษและพกผอนหยอนใจ กำรใชประโยชนทดนประเภทอนรกษและพกผอนหยอนใจเปนรปแบบใชทดนทส ำคญ

ตอด ำรงชวตและกำรอยอำศย ส ำหรบเกณฑทก ำหนดโดยกรมกำรผงเมองและอำจเกยวของกบพนทศกษำไดแก กำรใชประโยชนทดนประเภททโลงเพอนนทนำกำรและรกษำคณภำพสงแวดลอม และประเภทอนรกษเพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย

ส ำหรบกำรใชประโยชนทดนประเภททโลงเพอนนทนำกำรและรกษำคณภำพสงแวดลอมนน มกำรก ำหนดขนำดดงน

- ทเดกเลน (Tot-lot) มขนำด 200 ตำรำงเมตร ระยะกำรเดน 300-500 เมตร ใหบรกำรแกประชำชน 200-300 คน

- สวนสำธำรณะละแวกบำน (Neighborhood Park) มขนำด 12.5 ไร ระยะกำรเดน 400-800 เมตร ใหบรกำรแกประชำชน 800-1,000 คน

- สวนสำธำรณะละแวกบำน (Community Park) มขนำด 12.5 ไรขนไป ขอบเขตกำรใหบรกำร 1-2.4 กโลเมตร ใหบรกำรแกประชำชน 1,500 ครอบครว

- สวนระดบเขตหรอยำน (District Park) มขนำด 50 ไรขนไป ขอบเขตกำรใหบรกำร 3-6 กโลเมตร ใหบรกำรแกประชำชนจ ำนวนมำก

สวนกำรใชประโยชนทดนประเภทอนรกษเพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทยนนเปนกำรอนรกษพนทเพอกำรศกษำคนควำและกำรทองเทยว ซงกำรใชประโยชนทดนประเภทดงกลำวนมไดมกำรก ำหนดขนำดพนท ควำมหนำแนน FAR หรอ BCR

1.4.5.2 ระบบถนนและการจราจร 1) กำรก ำหนดระยะหำงของถนน

ระยะหำงของถนนสำยหลก 1.5-3.00 กโลเมตร ระยะหำงของถนนสำยรอง 0.5-1.00 กโลเมตร ระยะหำงของถนนสำยยอย ไมนอยกวำ 200 เมตร

2) องคประกอบของถนนในเขตชมชน ชองจรำจร 3.00-3.50 เมตร ทำงเทำ 1.50-4.00 เมตร เกำะกลำง 1.00 เมตร หรอมำกกวำ ชองทำงจกรยำน 1.50 หรอมำกกวำ

3) องคประกอบของถนนนอกเขตชมชน ชองจรำจร 3.00-3.50 เมตร ไหลทำง 1.50 เมตรหรอมำกกวำ

-26-

เกำะกลำง 1.00 เมตรหรอมำกกวำ ชองทำงจกรยำน 1.50 หรอมำกกวำ

4) ทจอดรถ - ในกรณทจอดรถขนำนหรอท ำมมนอยกวำ 30 องศำกบทำงเดนรถ ทจอดรถมขนำด

ควำมกวำงไมนอยกวำ 2.40 เมตร และยำวไมนอยกวำ 6.00 เมตร - ในกรณทจอดรถตงฉำกกบทำงเดน ทจอดรถมขนำดควำมกวำงไมนอยกวำ 2.40

เมตร และยำวไมนอยกวำ 5.00 เมตร - ในกรณทจอดรถท ำมมมำกกวำ 30 องศำกบทำงเดนรถ ทจอดรถมขนำดควำมกวำง

ไมนอยกวำ 2.40 เมตร และยำวไมนอยกวำ 5.50 เมตร