แผนพัฒนาการเกษตร...

แผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตลาคม 2554

แผนพฒนาการเกษตรแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท ฉบบท 1111 ((พพ..ศศ. . 22555555 -- 22555599))

- ก -

ค ำน ำ การจดท าแผนพฒนาการเกษตรของประเทศไทย เปนการด าเนนการภายใตคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ ซงเปนไปตามบทบญญตของพระราชบญญตเศรษฐกจการเกษตร พ.ศ. ๒๕๒๒ โดยแผนพฒนาการเกษตรดงกลาวจะก าหนดใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (ป 2555 - 2559) ซงไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการนโยบายแผนพฒนาการเกษตรและ สหกรณแลว เมอวนท 26 กนยายน 2554

ภาคเกษตรมบทบาทความส าคญอยางยงตอระบบเศรษฐกจของประเทศ เนองจากเกยวของกบคนจ านวนมาก เปนแหลงผลตอาหารเลยงชาวโลก กอใหเกดความมนคงดานอาหาร เปนฐานวตถดบใหกบภาคอตสาหกรรมและภาคบรการ สรางรายไดใหกบประเทศ รวมทงยงเปนวถชวต แหลงภมปญญาและวฒนธรรมทสบมานาน การพฒนาภาคเกษตรใหยงยนจงถอเปนหวใจของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ อยางไรกดระยะ ๑๕ ปทผานมา ภาคเกษตรประสบกบกระแสการเปลยนแปลง ทงดานเศรษฐกจและสภาพภมอากาศสงผลตอโอกาสการพฒนาโดยรวม ดงนน จงจ าเปนททกภาคสวนจะมสวนรวมในการก าหนดแผนในอนาคตอยางเปนรปธรรม แกไขปญหาอปสรรคเดนหนารกอยางเปนระบบควบคกบภาคอน เพอความกาวหนาอยางพอเพยงและเพมความสามารถในการแขงขนไปพรอมกน โดยค านงถงคนในภาคเกษตรใหเกอหนนกน ทงเกษตรกร ผประกอบการ นกวจย และสถาบนการเงน ซงภาครฐเปนหนวยงานอ านวยความสะดวกอยางเปนระบบ

ส าหรบแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) เปนการสรางภมคมกนในมตตางๆ ทครอบคลมดานการเกษตร ภาพรวมทงหมด ไดแก การพฒนาคณภาพชวตเกษตรกร การพฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตรและความมนคงดานอาหาร และการพฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน รวมทงก าหนดกระบวนการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบตใหความส าคญตอการเชอมโยงใหพนท ทองถน และชมชน มความเขาใจในยทธศาสตรการพฒนาการเกษตรทสอดคลองกบบรบทของพนท ทองถน และชมชนใหชดเจนยงขน โดยใชแนวคดและทศทางการพฒนาประเทศสความยงยนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตอเนองจากแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔) โดยเฉพาะการสรางฐานทางปญญา เพอเปนภมคมกนใหกบคนในภาคเกษตรใหมคณภาพ มระบบเศรษฐกจสเขยวทใชความรและจดแขงของอตลกษณไทยไปปรบโครงสรางเศรษฐกจบนฐานนวตกรรมทเขมแขง เชอมโยงกบเศรษฐกจโลกและเศรษฐกจในภมภาคอยางเทาทน สรางความยงยนของภาคเกษตรและความมงคงดานอาหารและพลงงาน รวมทงการจดการทรพยากรการเกษตรอยางยงยน เปนฐานการพฒนาประเทศทมนคงและสมดล มงสการใหเกษตรกรมคณภาพชวตทด ประชาชนมความมนคงดานอาหาร เปนฐานสรางรายไดใหแผนดน

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

ตลาคม 2554

แผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559)

ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร - ข -

สรปสาระส าคญ ของแผนพฒนาการเกษตร

ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) การพฒนาประเทศไทยทผานมา ภาคเกษตรยงคงมบทบาทส าคญในการชวยเสรมสรางความ

เขมแขงของเศรษฐกจชาต ถงแมวาทผานมาประเทศไทยจะไดรบผลกระทบจากปญหาวกฤตเศรษฐกจของโลกและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทท าใหเกดภยแลงและน าทวม ซงปจจบนไดสงผลกระทบกบประเทศไทยอยางรนแรง รวมถงสดสวนมลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศสาขาเกษตรจะลดนอยลงเมอเปรยบเทยบกบสาขาการผลตอนกตาม แตภาคเกษตรยงคงความส าคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศ นอกจากการทเกษตรกรเปนประชากรสวนใหญของประเทศแลว สนคาเกษตรยงไดปรบเปลยนบทบาทจากทเคยเปนสนคา เพอการบรโภคภายในประเทศและสงออกในรปของสนคาขนปฐม เปนสนคาทใชเปนวตถดบเพอการผลตของภาคการผลตอน สรางมลคาและรายไดแกประเทศมากขน เชน อตสาหกรรม การแปรรปอาหาร และลอยางรถยนต เปนตน อยางไรกตามการพฒนาดงกลาวไดสงผลกระทบตอทรพยากร-ธรรมชาตทเปนปจจยสนบสนนการผลตทางการเกษตร เชน ดน น า และปาไม เปนตน ถกน ามาใชเพอสนบสนนการผลตและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศเปนจ านวนมากจนเกนศกยภาพการผลตของทรพยากรในการฟนตวตามธรรมชาตไดกอใหเกดความเสอมโทรม สงผลกระทบ ตอภาคเกษตรและเกษตรกร ท าใหตองมการปรบตวและเตรยมความพรอมในการรองรบผลกระทบ จากการเปลยนแปลงตางๆ ทจะเกดขน และการเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community)คณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ จงไดเหนชอบแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ โดยการพฒนาการเกษตรในระยะเวลา ๕ ปขางหนา จงยงคงยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตอเนองจากแผนพฒนาการเกษตร และแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ โดยมงเนนการพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรและผลกดนการประยกต ใชปรชญาดงกลาว เพอใหเกษตรกรมคณภาพชวตทด มอาชพมนคง รายไดเพยงพอตอการเลยงชพ ควบคไปกบการใหความส าคญในการพฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตรและความมนคงดานอาหาร สงเสรมการผลตพชอาหารและพชพลงงานทดแทนใหมความเหมาะสม โดยก าหนดเปาหมายรวมกนระหวางภาคเกษตร อตสาหกรรม และพลงงาน เนนใหความส าคญกบดานอาหารเปนอนดบแรก ดวยการเพมประสทธภาพการผลต และพฒนาคณภาพใหไดมาตรฐานเปนทยอมรบของผบรโภคภายใตการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมถงการเปนศนยกลางการผลต การคาสนคาเกษตรของอาเซยน นอกจากนไดมงเนนใหความส าคญในพฒนาทรพยากรการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงทรพยากรดน และน า ทงน ไดแบงการพฒนาเกษตรกรออกเปน ๒ กลม เนนแนวทางการด าเนนงานของเกษตรกร แตละกลม ดงน


ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร - ค -

กลมท ๑ เกษตรกรรายยอย ประกอบดวย ๒ กลมยอย คอ กลมทหนง ผทมรายไดต ากวามาตรฐานการครองชพ (ต ากวาเสนความยากจน) เปน

การผลตแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกษตรกรสามารถเลยงตวเองไดในระดบทประหยดกอน เนนการจดหาทดนท ากน สรางความมนคงดานอาหารและรายได สรางโอกาสใหสามารถเขาถงแหลงทน และการแกไขปญหาหนสน

กลมทสอง ผทมรายไดตามมาตรฐานการครองชพหรอสงกวามาตรฐานการครองชพ เนนการสรางขดความสามารถในการแขงขน เพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรใหมมาตรฐานมากขน การถายทอดเทคโนโลย สรางองคความรและพฒนา ทกษะการผลต การตลาด และสามารถเขาถงแหลงทน

กลมท ๒ เกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชย เนนการสนบสนนใหสามารถเขาถงขอมล อ านวยความสะดวกทงดานการผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศและสนบสนนการรวมทนดานการวจย เพอใหเกดผลงานวจยทสามารถตอยอดในเชงพาณชย รวมทงผลกดนใหเกษตรกรรายใหญเขารวมกลมกบเกษตรกรรายยอย เพอเชอมโยงถายทอดเทคโนโลย ซงกนและกน ตลอดจนสงเสรมการพฒนาการรวมกลมการผลตและเชอมโยงสอตสาหกรรม ตงแตตนน าจนถงปลายน า เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน

โดยก าหนดวสยทศน ดงน

วสยทศน คอ “เกษตรกรมคณภาพชวตทด ประชาชนมความมนคงดานอาหาร เปนฐานสรางรายไดใหแผนดน”

เปาหมาย

๑. ความผาสกของเกษตรกรเพมขนเปนรอยละ ๘๐ ในป ๒๕๕๙ ๒. เศรษฐกจภาคเกษตรเตบโตเฉลยรอยละ ๓.๐ ตอป ๓. ทรพยากรการเกษตรมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรเพมขน

เพอใหการด าเนนงานสามารถบรรลตามเปาหมายทก าหนด จงไดก าหนดยทธศาสตรและ แนวทางการพฒนาการเกษตร ไวดงน

ยทธศาสตรท ๑ พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร เพอใหเกษตรกรมความสามารถพงพาตนเองได มภมคมกนพรอมรบความเสยงดานการผลต การตลาด และมการกระจายรายไดททวถง มความสามารถในการผลตและการตลาด กาวสผจดการฟารมทเปนมออาชพ (Smart Farmer) รวมทงอ านวยความสะดวก ทางการคาสนคาเกษตรใหกบเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชยและเชงอตสาหกรรมไดสราง ขดความสามารถในการแขงขน โดยการพฒนาระบบประกนความเสยงการเกษตร จดท าทะเบยน


ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร - ง -

เกษตรกร ผลกดนใหมการพฒนาระบบสวสดการใหครอบคลมแรงงานดานการเกษตร พฒนาระบบการคมครองทดน สรางองคความรใหกบเกษตรกรใหเหมาะสมในแตละชวงอาย สนบสนนใหประชาชนท าสวนผกคนเมอง (City farm) และน าของเหลอใชในครวเรอนหรอชมชนมาเปนพลงงานกาซชวภาพ สรางเกษตรกรรนใหมใหเขาสภาคเกษตรทดแทนรนเดม สงเสรมใหองคกรเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรม การด าเนนงานอยางมประสทธภาพและยงยน รวมทงอ านวยความสะดวกทางดานขอมล ขาวสารทงดาน การผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศ ตลอดจนปรบปรงกฎ ระเบยบเพอลดปญหาอปสรรคในทางการคาสนคาเกษตร ใหกบเกษตรกรรายใหญ

ยทธศาสตรท ๒ พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร เพอสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขง ท าใหเกดความมนคงในอาชพ และรายไดใหกบเกษตรกร พฒนาคณภาพสนคาเกษตรและอาหารใหมความสามารถในการแขงขน ประชาชนมความมนคงดานอาหารและมผลผลตเพยงพอกบความตองการดานอาหารและพลงงาน โดยการพฒนาการผลตและการสรางมลคาเพม เนนลดตนทนการผลต และพฒนาคณภาพ มาตรฐานสนคาเกษตร ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ พฒนาและเพมประสทธภาพระบบการบรหารจดการโลจสตกสของภาคเกษตร สงเสรมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Product) เสรมสรางการผลตสนคาเกษตรทเปนพชอาหารและพลงงานใหเกดความมนคง รวมทงสนบสนนเพอจดสรรผลผลตพชอาหารและพลงงานใหเพยงพอตอการบรโภคและทดแทนพลงงาน สนบสนนการพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตร และสรางความเชอมโยงกบเศรษฐกจภมภาคและระหวางประเทศ รวมทงสงเสรมและพฒนางานวจย ผลงานประดษฐคดคนดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม มาขยายผลสการพฒนาภาคเกษตรใหสนองความตองการของภาคการผลต

ยทธศาสตรท ๓ พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน เพอสรางและพฒนาการใชทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานการเกษตรอยางมประสทธภาพ ฟนฟทรพยากรการเกษตรใหมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรอยางยงยน โดยการเรงรดการฟนฟและปรบปรงคณภาพดนทเสอมโทรม วางระบบการใชทดนตามศกยภาพของทดน จดหาทดนเอกชนมาพฒนาและจดสรรใหกบเกษตรกรไรทดนท ากน เพมประสทธภาพการบรหารจดการน าเพอการเกษตร ทรพยากรประมง สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรใชทรพยากรการผลตอยางเหมาะสมและยงยน สนบสนนและผลกดนใหเกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร เตรยมความพรอมรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและวางระบบการปองกนและบรรเทาปญหา ภยธรรมชาต รวมทง พฒนากฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ


ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร - จ -

กระบวนการขบเคลอนแผนสการปฏบต

การบรหารจดการการพฒนาการเกษตรของประเทศ กระบวนการขบเคลอนเปนกลไกส าคญทจะน าแผนพฒนาการเกษตรของประเทศไปสการปฏบตใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมาย ของแผน ซงผมสวนเกยวของทกภาคสวนตองมบทบาทและรวมเปนสวนหนงในการผลกดนใหแผนพฒนาการเกษตรเกดสมฤทธผล และสรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาการเกษตรฯ นโยบายรฐบาล แผนการบรหารราชการแผนดน รวมทงแผนระดบอนๆ ใหความส าคญกบบทบาทของหนวยงานทเกยวของและสรางกลไกในระดบตาง ๆ ใหเชอมโยงประสานงานอยางเปนระบบ ทงหนวยงานภาครฐสวนกลาง สวนภมภาค และองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน ใหเขามามสวนรวมในการบรหารจดการและรวมผลกดนใหน าแผนพฒนาการเกษตรไปปฏบต ตลอดจนการตดตามประเมนผลแผน เพอตดตามความกาวหนา การประเมนผลส าเรจและผลกระทบของการด าเนนงานอยางตอเนอง


ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

สารบญ

หนา

ค าน า

ก

สรปสาระส าคญ

ข

สวนท ๑ ผลการพฒนาทผานมาและการทบทวนสถานการณ 1 1. ผลการพฒนาดานการเกษตรทผานมาและการทบทวนสถานการณ 2 1.1 โครงสรางและการเจรญเตบโตของภาคเกษตร 2 1.2 ผลตภาพการผลตทางการเกษตร 5 1.3 ปจจยทมผลตอผลตภาพการผลตทางการเกษตรของประเทศไทย 6 1.4 ขดความสามารถในการแขงขนของสนคาเกษตร และอตสาหกรรมเกษตร 17 1.5 ทรพยากรธรรมชาตและโครงสรางพนฐานทางการเกษตร 23 1.6 สถานการณการเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนาการเกษตร 30 1.7 นโยบายและมาตรการภาครฐทสนบสนนการด าเนนงานดานการเกษตร 35

สวนท 2 กรอบแนวคดและทศทางของแผนพฒนาการเกษตร 49 1. กรอบแนวคดการพฒนา 50 1.1 กรอบแนวคดการพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ

ฉบบท 11 50

1.2 ปจจยเสยงและภมคมกนตอการพฒนาการเกษตร 56 2. ทศทางการพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 62 2.1 วสยทศน 62 2.2 พนธกจ 62 2.3 วตถประสงค เปาหมาย และตวชวด 62 2.4 ยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร 63 2.5 การแปลงแผนไปสการปฏบต 67

สวนท 3 รายละเอยดยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559)

69

ยทธศาสตรท 1 พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร 70 ยทธศาสตรท 2 พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร

และความมนคงอาหาร 82

ยทธศาสตรท 3 พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน

94



สารบญ (ตอ)

หนา สวนท ๔ กระบวนการขบเคลอนแผนสการปฏบต 101 1. กระบวนการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบต 102 2. แนวทางการขบเคลอนการปฏบตการตามแผน 107 3. บทบาทของหนวยงาน 108

สวนท ๕ แผนงานส าคญ ภายใตประเดนยทธศาสตรแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559)

113



สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 มลคาผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร และมลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศเฉลยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 - 10

3

ตารางท 2 อตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศรายสาขา (ณ ราคาคงท ป 2531) เฉลยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 - 10

4

ตารางท 3 สดสวนมลคาผลตภณฑมวลรวมแตละสาขาตอมลคาผลตภณฑมวลรวม ในประเทศ (ณ ราคาคงท ป 2531) เฉลยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 - 10

4

ตารางท 4 อตราการขยายตวทางเศรษฐกจและแหลงทมาของการเจรญเตบโตในภาคเกษตร 5 ตารางท 5 แรงงานภาคเกษตร และระดบการศกษา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 6 ตารางท 6 รายได รายจายเงนสด หนสน และทรพยสนของครวเรอนเกษตร

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 10

ตารางท 7 ภาวะความยากจนของครวเรอนเกษตร และการกระจายรายได ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10

11

ตารางท 8 ดชนความผาสกของเกษตรกร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 13 ตารางท 9 การถอครองและการใชประโยชนทดนเพอการเกษตร


ตารางท 10 การคาสนคาเกษตรและผลตภณฑ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 19 ตารางท 11 สนคาสงออกทส าคญ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 19 ตารางท 12 สนคาเกษตรน าเขาทส าคญ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10 20 ตารางท 13 ผลผลต ผลผลตตอไร ราคาทเกษตรกรขายได และตนทนการผลตสนคาเกษตร


ตารางท 14 พนทชลประทาน ปรมาณเกบกกน า พนทบรหารจดการน าในเขตชลประทาน และกลม/องคกรผใชน า ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10

25

ตารางท 15 มาตรฐานการผลตสนคาเกษตรและอาหาร 41 ตารางท 16 งบประมาณ งบวจยทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบ


ตารางท 17 งบประมาณรายจายกระทรวงเกษตรและสหกรณ จ าแนกตามลกษณะเศรษฐกจ (รายจายลงทน - รายจายประจ า)

44



สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1 การแปลงแผนไปสการปฏบตในเชงยทธศาสตรพฒนาสนคา (Commodity – Based) เชงยทธศาสตรพฒนาพนท (Area – Based) และเชงยทธศาสตรพฒนาตามวาระส าคญ (Agenda – Based)

105

ภาพท 2 กรอบแนวคดการแปลงแผนไปสการปฏบต (Conceptual Framework) 107


ส านกนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร - 1 -



สวนท 1 ผลการพฒนาทผานมาและการทบทวนสถานการณ



1. ผลการพฒนาดานการเกษตรทผานมาและการทบทวนสถานการณ

1.1 โครงสรางและการเจรญเตบโตของภาคเกษตร

1.1.1 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product : GDP) การพฒนา การเกษตรของประเทศในชวงทผานมา ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบแรกจนถงปจจบน มงเนนความเจรญเตบโตของภาคเกษตรและการยกระดบรายไดของเกษตรกร ซงการวดการเตบโตของ ภาคเกษตรจะพจารณาจากผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร โดยมลคาผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรเฉลย (ณ ราคาคงท) มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองจาก ๐.๐๘๖ ลานลานบาท ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ เปน ๐.๓๘๕ ลานลานบาท ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ขณะเดยวกนมลคาผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรเฉลย (ณ ราคาประจ าป) มแนวโนมเพมขนเชนกน โดยเพมขนจาก 0.02๕ ลานลานบาท ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 เปน 1.๑๓๑ ลานลานบาท ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (ตารางท ๑) และเมอพจารณาถงอตราการเตบโตของภาคเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ พบวา ผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร (ณ ราคาคงท) ขยายตวไดในระดบสง เฉลยอยทรอยละ ๖.๔ ตอป และในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๒ - ๖ ยงคงขยายตวไดดอยางตอเนองเฉลยอยในชวงรอยละ ๓.๑ - ๔.๔ ตอป โดยมปจจยสนบสนนสวนหนงมาจากความอดมสมบรณของทรพยากร-ธรรมชาต ความเหมาะสมเชงกายภาพ และแรงงานทมจ านวนมาก อยางไรกตามในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๗ - ๑๐ อตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร (ณ ราคาคงท) มแนวโนมชะลอตวลง โดยในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ขยายตวเฉลยเพยงรอยละ ๑.๗ ตอป (ตารางท ๒) ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวใหผลตภณฑ มวลรวมภาคเกษตรขยายตวเฉลยรอยละ ๓ ตอป

เมอพจารณาถงโครงสรางการผลตของภาคเกษตร พบวา สดสวนมลคาผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (ณ ราคาคงท) มแนวโนมลดลง โดยลดลงจากเฉลยรอยละ ๒๙.๘ ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ เปนรอยละ ๘.๗ ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ตารางท ๓) ทงน การท ภาคเกษตรขยายตวชะลอลงและมสดสวนตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศลดลงนน เปนผลมาจาก ภาคการผลตทส าคญอนๆ อาท ภาคอตสาหกรรมและการบรการ ขยายตวในอตราทสงกวาภาคเกษตร ประกอบกบเศรษฐกจไทยมความเชอมโยงกบเศรษฐกจภายนอกซงมความผนผวนและเปลยนแปลง อยางรวดเรวมากขน นอกจากน ความเสอมโทรมของทรพยากรการผลต รวมถงสภาพภมอากาศทแปรปรวน กอใหเกดภยแลงและอทกภยททวความรนแรงมากยงขน สงผลกระทบโดยตรงตอภาคเกษตรทตองพงพาสภาพดนฟาอากาศในการผลตเปนส าคญ

แมวาอตราการเตบโตของภาคเกษตรจะชะลอตวลงและสดสวนผลตภณฑมวลรวม ภาคเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศมแนวโนมลดลง แตความส าคญของภาคเกษตรมไดลดลงตามไปดวย ภาคเกษตรยงคงมบทบาทส าคญตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ เนองจากเปนภาคการผลต ทสามารถสรางรายไดเขาสประเทศเปนมลคามหาศาลในแตละปจากการสงออกสนคาเกษตรและ



ผลตภณฑ ขณะทดลการคาสนคาเกษตรและผลตภณฑเกนดลมาโดยตลอด ซงชวยชดเชยการขาดดลการคาในภาพรวมของประเทศ นอกจากน ภาคเกษตรยงเปนแหลงผลตอาหาร เพอเลยงประชากรของประเทศและของโลก เปนแหลงรองรบการประกอบอาชพของคนสวนใหญ เปนหลกประกนในการสรางความมนคงดานอาหารของประเทศนบตงแตอดตจนถงปจจบน ซงจะเหนไดอยางชดเจนในชวงทประเทศประสบภาวะวกฤตเศรษฐกจ รวมถงเปนแหลงวตถดบส าคญ เพอการผลตในอตสาหกรรมตางๆ อยางหลากหลาย เชน อตสาหกรรมการแปรรปอาหาร อตสาหกรรมสงทอและเครองหนง อตสาหกรรมผลตภณฑยาง อตสาหกรรมกระดาษ อตสาหกรรมไมและผลตภณฑจากไม ตลอดจนมการเชอมโยงกบภาคบรการ เชน การขนสงสนคาเกษตร การทองเทยวเชงเกษตร ท าใหเกดการจางงานในภาคการผลตและการบรการอนๆ ทเกยวของกบภาคเกษตร ซงชวยสรางมลคาเพมและรายไดใหแกประเทศมากขน

ปจจบนภาคเกษตรยงคงสะทอนถงวฒนธรรมของชาต และมความเกยวโยงกบการพฒนาประเทศในหลายมต ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ดงนน จงจ าเปนตองมการพฒนา การเกษตรอยางตอเนองบนพนฐานของการใชองคความรทเหมาะสม การใชภมปญญาทองถนผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหม เพอน าไปสการเพมมลคาสนคาเกษตรและท าใหเกดการพฒนาประเทศอยางยงยนในระยะยาว ตารางท ๑ มลคาผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร และมลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศเฉลย ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 - 10

หนวย : ลานลานบาท

แผน สาขา

แผนฯ 1 แผนฯ 2 แผนฯ 3 แผนฯ 4 แผนฯ 5 แผนฯ 6 แผนฯ 7 แผนฯ 8 แผนฯ 9 แผนฯ 10

ณ ราคาคงท ป ๒๕๓๑

ภาคเกษตร 0.086 0.116 0.140 0.170 0.198 0.235 0.270 0.298 0.351 0.385

ภาคนอกเกษตร 0.203 0.330 0.463 0.698 0.938 1.514 2.431 2.658 3.311 4.032

GDP รวม 0.290 0.446 0.603 0.868 1.137 1.749 2.701 2.955 3.661 4.417

ณ ราคาประจ าป

ภาคเกษตร ๐.๐๒๕ ๐.๐๓๔ ๐.๐๖๖ ๐.๑๒๓ ๐.๑๕๖ ๐.๒๓๗ ๐.๓๔๙ ๐.๔๕๙ ๐.๖๗๔ ๑.๑๓๑

ภาคนอกเกษตร ๐.๐๕๗ ๐.๑๐๓ ๐.๒๐๑ ๐.๔๕๓ ๐.๘๓๒ ๑.๖๔๔ ๓.๓๓๕ ๔.๓๕๒ ๕.๘๘๕ ๘.๓๒๘

GDP รวม ๐.๐๘๒ ๐.๑๓๗ ๐.๒๖๗ ๐.๕๗๗ ๐.๙๘๘ ๑.๘๘๑ ๓.๖๘๕ ๔.๘๑๐ ๖.๕๕๙ ๙.๔๕๘

ทมา : จากการค านวณ โดยใชฐานขอมลจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร



ตารางท ๒ อตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศรายสาขา (ณ ราคาคงท ป 2531) เฉลยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 – 10

หนวย : รอยละ แผนฯ สาขา


ภาคเกษตร ๖.๔ ๔.๔ ๔.๑ ๓.๒ ๓.๑ ๔.๑ ๒.๘ ๒.๑ ๒.8 ๑.7 - พช ๖.๖ ๑.๖ ๔.๘ ๔.๒ ๓.๓ ๔.๑ ๒.๖ ๓.๐ ๒.๕ 2.1* - ปศสตว ๓.๐ ๓.๖ ๕.๔ ๕.๔ ๔.๗ ๕.๑ ๒.๐ ๒.๕ ๓.๒ 4.8* - ประมง ๑๗.๙ ๑๘.๕ ๐.๗ ๒.๙ ๒.๖ ๑๑.๖ ๖.๒ -๐.๑ 5.1 1.1 - ปาไม ๓.๕ ๔.๒ ๒.๐ -๔.๖ ๐.๖ -๑๓.๕ ๐.๔ -๙.๐ ๒.๔ -12.4* - บรการทางการเกษตร n.a. ๖.๔ ๗.๗ ๓.๘ ๑.๗ ๐.๗ -๒.๑ -๐.๗ -๑.๘ -0.9*

ภาคนอกเกษตร ๘.๕ ๘.๓ ๗.๔ ๘.๒ ๕.๙ ๑๒.๒ ๘.๗ -๐.๓ ๖.๐ 2.7 GDP รวม ๗.๙ ๗.๒ ๖.๖ ๗.๑ ๕.๔ ๑๐.๙ ๘.๑ -๐.๑ ๕.๗ 2.6

ทมา : จากการค านวณ โดยใชฐานขอมลจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร หมายเหต : * อตราการการเตบโตเฉลย ป 2550 - 2552 และ n.a. ไมมขอมล ตารางท ๓ สดสวนมลคาผลตภณฑมวลรวมแตละสาขาตอมลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (ณ ราคาคงท ป 2531) เฉลยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 - 10

หนวย : รอยละ แผนฯ สาขา


ภาคเกษตร 29.8 27.4 23.2 19.5 17.5 13.6 10.1 10.1 9.7 8.7 - พช 21.3 17.4 14.8 12.8 12.0 9.2 6.6 6.9 6.7 6.1* - ปศสตว 2.9 2.4 2.0 2.0 1.8 1.6 1.2 1.1 1.1 1.1* - ประมง 1.8 3.1 2.9 2.2 1.9 1.7 1.8 1.7 1.6 1.5 - ปาไม 3.8 3.2 2.4 1.6 1.0 0.5 0.2 0.1 0.1 0.1* - บรการทางการเกษตร n.a. 1.3 1.1 0.9 0.8 0.6 0.3 0.3 0.2 0.2*

ภาคนอกเกษตร 70.2 72.6 76.8 80.5 82.5 86.4 89.9 89.9 90.3 91.3 GDP รวม 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

ทมา : จากการค านวณ โดยใชฐานขอมลจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร หมายเหต : * สดสวนเฉลย ป 2550 - 2552 และ n.a. ไมมขอมล



1.2 ผลตภาพการผลตทางการเกษตร (Total Factor Productivity : TFP)

การพฒนาการเกษตรถกก าหนดใหเปนแนวทางการพฒนาทส าคญของประเทศมาตงแต แผนพฒนาฯ ฉบบท ๑ จนถงปจจบน แตมการปรบเปลยนเปาหมายและแนวทางในแตละแผนใหสอดคลองกบสถานการณและแนวโนมปญหาของภาคเกษตรและเศรษฐกจสงคมโดยรวมในชวงเวลานนๆ เปาหมายหลกของแผนพฒนาฯ โดยสวนใหญมงเนนความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจการเกษตร และการยกระดบรายไดของเกษตรกรใหสงขน อยางไรกตาม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ - ๑๐ แนวทางการพฒนา การเกษตรของประเทศใหความส าคญกบผลตภาพการผลตมากขน เนองจากการขยายตวของผลตภาพ การผลต จะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขน และเปนปจจยสนบสนนใหเศรษฐกจการเกษตรขยายตวอยางมเสถยรภาพในระยะยาว

ตารางท 4 อตราการขยายตวทางเศรษฐกจและแหลงทมาของการเจรญเตบโตในภาคเกษตร

รายการ แผนฯ ๖ แผนฯ ๗ แผนฯ ๘ แผนฯ ๙ แผนฯ ๑๐ แผนฯ ๑๐

ป ๒๕๕๐ ป ๒๕๕๑ ป ๒๕๕๒ ป ๒๕๕๓ ป ๒๕๕๔

GDP เกษตร ๔.๕๕ ๒.๙๘ ๒.๐๔ ๒.๙๐ ๑.๖๔ ๐.๙๐ ๔.๒๐ ๑.๓๐ -๒.๓๐ ๔.๑๐ แรงงาน ทดน ทน TFP

๐.๑๑ ๐.๐๖ ๓.๐๑ ๑.๓๖

-๐.๒๗ ๐.๐๕ ๖.๕๗ -๓.๓๗

-๐.๐๗ ๐.๐๖ ๓.๓๔ -๑.๒๙

๐.๐๘ ๐.๑๔ ๓.๑๙ -๐.๕๑

๐.๐๗ ๐.๐๖ ๓.๕๕ -๒.๐๔

๐.๐๘ ๐.๒๖ ๔.๐๙ -๓.๕๓

๐.๒๑ ๐.๖๐ ๓.๗๒ -๑.๐๓

-๐.๐๐ -๐.๔๖ -๒.๘๘ -๑.๑๒

-๐.๐๗ ๐.๒๘ ๔.๘๗ -๗.๓๘

๐.๑๔ -๐.๔๑ ๒.๒๑ ๒.๑๖

ทมา : ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร (สตอกทนของประเทศไทย ฉบบ พ.ศ. ๒๕๕๔)

เมอพจารณาถงปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตภาคเกษตร ซงประกอบดวย ปจจยดาน

แรงงาน ทดน ทน และ TFP พบวา การขยายตวของการใชปจจยดานทนและทดนมแนวโนมเพมขน แตอตราการขยายตวของผลตภาพการผลตทางการเกษตรหดตวมาโดยตลอด ซงในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ภาคเกษตรมอตราขยายตวเฉลยรอยละ ๑.๖๔ เปนผลมาจากการขยายตวของปจจยทน ทดน และแรงงาน รอยละ ๓.๕๕ ๐.๐๖ และ ๐.๐๗ ตามล าดบ สวนปจจย TFP ลดลงรอยละ ๒.๐๔ (ตารางท ๔) แสดงใหเหนวา การเจรญเตบโตของภาคเกษตรมาจากการเพมปรมาณการใชปจจยการผลตมากกวาความกาวหนาดานเทคโนโลยของปจจยทน การบรหารจดการทรพยากร การปรบปรงคณภาพของดน การพฒนาทกษะและคณภาพของแรงงาน รวมถงการวจยและพฒนาทางดานการเกษตร



๑.3 ปจจยทมผลตอผลตภาพการผลตทางการเกษตรของประเทศไทย

๑.3.๑ ประชากร แรงงานภาคเกษตร ประชากรภาคเกษตรมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง จากจ านวน 25.04 ลานคน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ หรอรอยละ 40.19 ของประชากรทงหมด ลดลงเหลอ ๒๔.๔๘ ลานคน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอรอยละ 38.32 ของประชากรทงหมด โดยมอตราลดลงรอยละ 1.12 ตอป ส าหรบแรงงานภาคเกษตรกมแนวโนมลดลงเชนเดยวกน โดยลดลง จาก ๑๙.๓๒ ลานคน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ หรอรอยละ ๕๒.๗๓ ของแรงงานทงหมด ลดลงเหลอ ๑๗.๔๑ ลานคน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอรอยละ ๔๔.๔๒ ของแรงงานทงหมด โดยมอตราลดลงรอยละ 5.07 ตอป ขณะทสมาชกในครวเรอนเกษตรทมอายมากกวา ๖๕ ป มแนวโนมเพมขนจากรอยละ ๖.๙๙ ของสมาชกในครวเรอนเกษตรรวม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปนรอยละ ๘.๘๒ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ สวนแรงงานภาคเกษตร (อายอยในระหวาง ๑๕-๖4 ป) มสดสวนเพมขนเพยงเลกนอยจากรอยละ ๖๙.๐๑ เปนรอยละ ๖๙.๘๗ ในชวงเวลาเดยวกน สวนระดบการศกษาของเกษตรกร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เกษตรกรสวนใหญรอยละ ๖๕.๖5 อยในระดบประถมตนและประถมปลาย แตสดสวนดงกลาวมแนวโนมลดลง เหลอรอยละ ๖๐.๗๘ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ และรอยละ ๖๐.๕๙ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ รองลงมาคอระดบมธยมตนมแนวโนมเพมขนจากรอยละ ๑๑.๑๕ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปนรอยละ ๑๑.๗6 และรอยละ ๑๓.๐๕ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ และ ๑๐ ตามล าดบ สวนการศกษาในระดบอาชวะ และระดบอดมศกษาเพมขนเลกนอย (ตารางท 5)

ตารางท 5 แรงงานภาคเกษตร และระดบการศกษา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 – 10

รายการ แผน ฯ 8 ป 2544

แผน ฯ 9 ป 2549

แผน ฯ 10 ป 2553

อตราเพม (รอยละ)

ประชากร (ลานคน) ๑/ ประชากรรวม 62.31 62.83 63.88 0.88 ประชากรภาคเกษตร 3/ 25.04 22.72 24.48 -1.12 (รอยละ) 40.19 36.16 38.32 - ประชากรนอกภาคเกษตร 3/ 37.27 40.11 39.4 - (รอยละ) 59.81 63.84 61.68 -

แรงงาน (ลานคน) 2/ จ านวนแรงงานรวม 36.64 36.24 39.19 0.75 จ านวนแรงงานภาคเกษตร 3/ 19.32 15.84 17.41 -5.07 (รอยละ) 52.73 43.71 44.42 - จ านวนแรงงานนอกภาคเกษตร 3/ 17.32 20.4 21.78 - (รอยละ) 47.27 56.29 55.58 - ทมา : ๑/ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

๒/ ส านกงานสถตแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร ๓/ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ



ตารางท 5 (ตอ)

รายการ แผน ฯ 8 ป 2544

แผน ฯ 9 ป 2549

แผน ฯ 10 ป 2553

อตราเพม (รอยละ)

สมาชกในครวเรอนเกษตร (รอยละ) 3/ อายต ากวา 15 ป 24.00 21.15 21.31 - อาย ระหวาง 15 – 64 ป 69.01 69.75 69.87 - อาย 65 ป ขนไป 6.99 9.10 8.82 - ระดบการศกษา (รอยละ)3/ ไมรหนงสอ 9.03 ๘.๗5 ๗.๖0 -๘.๑๑ ประถมตนและประถมปลาย 65.65 ๖๐.๗7 ๖๐.๕๙ -๓.๘๗ มธยมตน 11.15 ๑๑.๗6 ๑๓.๐๕ ๘.๒๑ มธยมปลาย 5.85 ๘.๐5 ๘.๕๑ ๒๑.๖๘ อาชวะ 3.36 ๔.59 ๔.๒๔ ๑๔.๕๔ อดมศกษา 2.05 ๓.๔2 ๓.๐๘ ๒๘.๕๖ อนๆ 2.90 ๒.๗๖ ๒.๙๓ ๐.๖๗

ทมา : ๑/ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

๒/ ส านกงานสถตแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร ๓/ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ประชากรภาคเกษตรยงคงเปนประชากรและแรงงานสวนใหญของประเทศ คนท

อยในวยท างานเพมขนเลกนอย แตคนทสงอายเพมขนมากกวา รวมทงเกษตรกรสวนใหญมแนวโนมระดบความรเพมขน แตยงคงมความรเพยงขนประถมศกษา ในระยะทผานมาภาครฐจงไดจดท าแผนงานและโครงการตาง ๆ เพอจงใจใหเกษตรกรทมการศกษาสงอยในภาคเกษตรมากขน ดวยการจดท าโครงการฝกอาชพและถายทอดเทคโนโลยใหแกเกษตรกร สนบสนนใหสมาชกในครวเรอนไดรบการศกษาเพมขน เนนการอบรมวชาชพตามความตองการของเกษตรกรเพอพฒนาทกษะในการประกอบอาชพเกษตร สรางรายไดและโอกาสในการศกษาใหกบเกษตรกรรนใหมเพอใหเกดความมนคงในการประกอบอาชพเกษตร โดยรวมกบกระทรวงศกษาธการด าเนนงานฝกอาชพใหมความรทงภาคทฤษฎและปฏบต โดยมหลกสตรการพฒนาเกษตรกรมออาชพรนใหม ระยะเวลา ๒ - ๓ ป เปนการใหการศกษาแกบตรหลานเกษตรกรในสถาบนอาชวศกษามากขน

การท างานในภาคเกษตรสวนใหญเปนการท างานแบบฤดกาล การขาดสวสดการและคมครองแรงงาน จงเปนปจจยทผลกดนใหแรงงานภาคเกษตรมการอพยพเขาสนอกภาคเกษตรทงในรปของการเคลอนยายแบบชวคราวและถาวร สงผลใหเกดการขาดแคลนแรงงานโดยเฉพาะในชวงเพาะปลกและเกบเกยว อยางไรกตาม ในชวงทเกดวกฤตเศรษฐกจ การผลตในสาขาตางๆ โดยเฉพาะอตสาหกรรมลดการผลตและการจางงาน ภาคเกษตรกลบเปนแหลงรองรบแรงงานเหลานนไดเปนอยางด



ภาคเกษตรมแนวโนมจะประสบกบปญหาเชงโครงสราง เนองจากพนทมจ ากด นอกจากนภาคเกษตรก าลงกาวสสงคมผสงอายและมจ านวนลดลง ผลตภาพการผลตทางการเกษตรแทบจะไมมการเปลยนแปลงเพมขนเลยในชวงหลายสบปทผานมา ดงนนแนวทางพฒนาการเกษตรตอไปจะตองปรบปรงและแกไขปญหาเหลาน เพอสรางความเจรญเตบโตและความมนคงในการประกอบอาชพเกษตรอยางยงยนตอไป

1.3.2 ฐานะและการลงทนท าการเกษตรของครวเรอนเกษตร

(1) รายไดเงนสดของครวเรอนเกษตร ประกอบดวย ๒ สวน คอ รายไดเงนสดเกษตร และรายไดเงนสดนอกเกษตร โดยรายไดเงนสดของครวเรอนเกษตรมแนวโนมเพมขนจาก ๑๓๕,๗๕๑ บาทตอครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปน ๒๒๓,๒๙๖ บาทตอครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอเพมขนรอยละ ๖.๔๒ ตอป ซงรายไดเงนสดของครวเรอนเกษตรมากกวาครงเปนรายไดจากการเกษตร โดยรายไดเงนสดเกษตรสวนใหญประมาณรอยละ ๗๐ มาจากการขายผลผลต จากพช สวนทเหลออกรอยละ ๓๐ มาจากการขายผลผลตทางปศสตว ประมง และอนๆ โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ -10 รายไดเงนสดเกษตรเพมขนจาก ๗๖,๕๐๑ บาทตอครวเรอนเปน ๑๓๕,๓๕๑ บาทตอครวเรอน หรอเพมขนรอยละ ๗.๓๙ ตอป สวนรายไดเงนสดนอกเกษตร เปนรายไดทมาจากการท าหตถกรรมหรออตสาหกรรมในครวเรอน คาจางจากการรบจางนอกเกษตร การน าเครองมอและพาหนะไปรบจาง ลกหลานสงเงนมาให เปนตน โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - 10 รายไดเงนสดนอกเกษตรเพมขนจาก ๕๙,๒๕๐ บาทตอครวเรอน เปน ๘๗,๙๔๕ บาทตอครวเรอน หรอเพมขนรอยละ ๕.๐๖ ตอป

(2) รายจายเงนสดของครวเรอนเกษตร ประกอบดวย ๒ สวน คอ รายจายเงนสดเกษตรและรายจายเงนสดนอกเกษตร โดยรายจายเงนสดของครวเรอนเกษตร มแนวโนมเพมขนเชนเดยวกบรายได โดยเพมจาก ๑๐๔,๑๐๑ บาทตอครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปน ๑๘๐,๕๘๖ บาท ตอครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอเพมขนรอยละ ๗.๑๓ ตอป โดยรายจายเงนสดเกษตรสวนใหญเปนคาใชจายในการปลกพชประกอบดวยคาพนธ ยาปราบ/ก าจดศตรพช ปย น ามน เชอเพลง คาจางแรงงาน เปนตน คดเปนรอยละ ๖๐ ของรายจายเงนสดเกษตรทงหมด ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - 10 รายจายเงนสดเกษตรเพมขนจาก ๔๔,๓๙๒ บาทตอครวเรอน เปน ๗๖,๗๑๙ บาทตอครวเรอน หรอเพมขนรอยละ ๗.๐๘ ตอป สวนรายจายเงนสดนอกเกษตรเปนคาใชจาย คาอาหาร เครองดม คาเสอผาเครองแตงกายและของใชประจ าวน คาสาธารณปโภค คารกษาพยาบาล คาเสยงโชค/บนเทง คาใชจายเพอการศกษาของบตรหลาน คาดอกเบยเงนกและเงนผอน เปนตน โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - 10 รายจายเงนสดนอกเกษตรเพมขนจาก ๕๙,๗๐๙ บาทตอครวเรอน เปน ๑๐๓,๘๖๗ บาทตอครวเรอน หรอเพมขน รอยละ ๗.๑7 ตอป



(3) รายไดเงนสดสทธของครวเรอนเกษตร หมายถง รายไดเงนสดสทธทางการเกษตรบวกดวยรายไดเงนสดสทธนอกการเกษตร พบวา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - 10 รายไดเงนสดสทธ เฉลยตอครวเรอนเกษตร ๙๑,๓๕๙ บาทตอครวเรอน เพมขนเปน ๑๔๖,๕๗๗ บาทตอครวเรอน หรอเพมขนรอยละ ๖.๐๙ ตอป สวนรายไดเงนสดสทธทางการเกษตรตอรายไดเงนสดสทธของครวเรอนมสดสวนเพมขนจากรอยละ ๓๕.๑๕ เปนรอยละ ๔๐.๐๐ ตอป ในชวงเวลาเดยวกน ซงแมรายไดของครวเรอนเกษตรจะสงกวารายจาย แตเมอพจารณาถงอตราการเพม พบวา รายจายมอตราการเพมสงกวารายได รวมทงสดสวนรายไดเงนสดสทธทางการเกษตร แมจะมแนวโนมเพมขน แตยงต ากวาครงหนงของรายไดรวมของเกษตรกร

(4) หนสนและทรพยสนของครวเรอนเกษตรมแนวโนมเปนหนสนเพมขน กลาวคอในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ ครวเรอนเกษตรมหนสนเฉลย ๓๖,๘๖๖ บาทตอครวเรอน เพมขนเปน ๕๔,๔๐๙ บาทตอครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอเพมขนรอยละ ๔.๙๙ ตอป ซงสงกวาอตราเพมของรายไดเงนสดคงเหลอกอนช าระหน รวมทงขนาดหนของเกษตรกรสงกวารายไดเงนสดคงเหลอกอนช าระหน ทงนเพราะเปนเงนกทงระยะสน ปานกลาง และระยะยาว ซงเปนหนมาจากการลงทนเพราะปจจยการผลตมราคาสงขนสวนหนง และเปนหนจากการใชจายในครวเรอนสวนหนง ส าหรบทรพยสนของครวเรอนเกษตรมแนวโนมเพมขนเชนเดยวกน (ในทนเปนมลคาของทรพยสนปลายปของครวเรอน) ประกอบดวย มลคาทรพยสนหมนเวยน ทรพยสนด าเนนงานในการเกษตร และมลคาทรพยสนคงทในการเกษตร โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เกษตรกรมทรพยสนเกษตรเฉลยตอครวเรอน ๖๘๐,๓๓๒ บาท เพมเปน ๙๖๑,๘๗๘ บาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ หรอเพมขนรอยละ ๔.๔๒ ตอป โดยองคประกอบสวนใหญเปนทรพยสนคงท ไดแก ทดน สงปลกสราง เครองจกร เปนตน ทรพยสน ทเพมขนสวนใหญไมไดเปนการเพมทรพยสน แตเปนการเพมมลคาของทรพยสนมากกวา โดยเฉพาะในชวง 20 ปทผานมามการปรบมลคาทดนสงขนกวาเดมมาก ซงหากเกษตรกรน าไปจ าหนายอาจตองเลกอาชพการเปนเกษตรกร หรอหากเชาทดนท ากน จะท าใหตนทนการผลตสงขน

อยางไรกตาม เมอพจารณาสดสวนหนสนตอทรพยสนเกษตร พบวา ครวเรอนเกษตร มสดสวนหนสนตอทรพยสนเกษตรเพมขนจากรอยละ ๕.๔๒ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปน รอยละ ๕.๖๖ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ดงนน แนวทางส าคญทจะตองปรบปรงใหครวเรอนเกษตร มความเปนอยทดขน คอ ตองพยายามลดสดสวนหนสนตอทรพยสนของครวเรอนเกษตรลง (ตารางท 6)



ตารางท 6 รายได รายจายเงนสด หนสน และทรพยสนของครวเรอนเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10

หนวย : บาท/ครวเรอน

รายการ แผนฯ ๘

ป ๒๕๔๔/๔๕ แผนฯ ๙

ป ๒๕๔๙/๕๐ แผนฯ ๑๐

ป ๒๕๕๒/๕๓* อตราเพม (รอยละ)

๑. รายได ๑๓๕,๗๕๑ ๑๙๓,๔๙๗ ๒๒๓,๒๙๖ ๖.๔๒ ๑.๑ รายไดเงนสดเกษตร ๗๖,๕๐๑ ๑๑๔,๖๓๑ ๑๓๕,๓๕๑ ๗.๓๙ ๑) รายไดเงนสดเกษตรทางพช ๕๓,๕๑๐ ๘๙,๑๘๒ ๑๑๒,๕๓๐ ๙.๗๔ ๒) รายไดเงนสดเกษตรทางสตว ๑๘,๑๐๖ ๑๘,๒๕๓ ๑๘,๔๗๒ ๐.๒๕ ๓) รายไดเงนสดเกษตรอนๆ ๔,๘๘๕ ๗,๑๙๖ ๔,๓๔๙ -๑.๔๔ ๑.๒ รายไดเงนสดนอกเกษตร ๕๙,๒๕๐ ๗๘,๘๖๖ ๘๗,๙๔๕ ๕.๐๖ ๑.๓ สดสวนรายไดเงนสดทางการเกษตรตอรายได (รอยละ)

๕๖.๓๕ ๕๙.๒๔ ๖๐.๖๒ -

๒. รายจาย ๑๐๔,๑๐๑ ๑๔๘,๗๒๖ ๑๘๐,๕๘๖ ๗.๑๓ ๒.๑ รายจายเงนสดเกษตร ๔๔,๓๙๒ ๖๔,๒๖๑ ๗๖,๗๑๙ ๗.๐๘ ๑) รายจายเงนสดเกษตรทางพช ๒๖,๖๕๙ ๔๒,๘๒๕ ๕๔,๔๐๓ ๙.๓๓ ๒) รายจายเงนสดเกษตรทางสตว ๙,๖๐๕ ๑๑,๘๖๒ ๙,๔๗๘ -๐.๑๗ ๓) รายจายเงนสดเกษตรอนๆ ๘,๑๒๘ ๙,๕๗๔ ๑๒,๘๓๘ ๕.๘๘ ๒.๒ รายจายเงนสดนอกเกษตร ๕๙,๗๐๙ ๘๔,๔๖๕ ๑๐๓,๘๖๗ ๗.๑๗ ๒.๓ สดสวนรายจายเงนสดทาง การเกษตรตอรายจาย (รอยละ)

๔๒.๖๔ ๔๓.๒๑ ๔๒.๔๘ -

๓. รายไดสทธ ๓.๑ รายไดเงนสดสทธทางการเกษตร๑/ ๓๒,๑๐๙ ๕๐,๓๗๐ ๕๘,๖๓๒ ๗.๘๒ ๓.๒ รายไดเงนสดสทธของครวเรอน๒/ ๙๑,๓๕๙ ๑๒๙,๒๓๖ ๑๔๖,๕๗๗ ๖.๐๙ ๓.๓ เงนสดคงเหลอกอนการช าระหน๓/ ๓๑,๖๕๐ ๔๔,๗๗๑ ๔๒,๗๑๐ ๓.๘๒ ๓.๔ สดสวนรายไดเงนสดสทธทางการเกษตร ตอรายไดเงนสดสทธของครวเรอน (รอยละ)

35.15 38.98 40.00 -

4. หนสน (บาท/ครวเรอน) ๓๖,๘๖๖ ๔๗,๖๗๒ ๕๔,๔๐๙ ๔.๙๙ 4.1 ทรพยสนเกษตร ๖๘๐,๓๓๒ ๙๑๘,๗๒๗ ๙๖๑,๘๗๘ ๔.๔๒ 4.2 สดสวนหนสนตอทรพยสนเกษตร (รอยละ)

๕.๔๒ ๕.๑๙ ๕.๖๖ -

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ หมายเหต : ๑/ รายไดเงนสดสทธทางการเกษตร = รายไดเงนสดเกษตร - รายจายเงนสดเกษตร

๒/ รายไดเงนสดสทธของครวเรอน = รายไดเงนสดสทธทางการเกษตร + รายไดเงนสดนอกเกษตร ๓/ เงนสดคงเหลอกอนการช าระหน = รายไดเงนสดสทธของครวเรอน – รายจายเงนสดนอกเกษตร * ปเพาะปลก ๒๕๕๒/๕๓ เปนขอมลเบองตน



(5) การกระจายรายไดของครวเรอนเกษตร คนจน คอคนทมรายไดต ากวาเสนความยากจน ซงเสนความยากจนค านวณขนมาโดยค านงถงความตองการอาหารและสนคาอปโภค ทจ าเปนพนฐานขนต าของครวเรอน ดงนนคนจน คอคนทมรายไดไมเพยงพอทจะใชจายเพอซออาหารและสนคาจ าเปนพนฐานขนต า โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ ครวเรอนเกษตรยากจนมจ านวน ๒.๓๑ ลานครวเรอน ลดลงเหลอ ๑.๑๖ ลานครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ แลวกลบเพมขนเปน ๑.๗๕ ลานครวเรอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ และเมอพจารณาการกระจายรายไดของครวเรอนเกษตร ซงแบงออกเปน ๕ กลม คอ กลมท ๑ กลมทมรายไดต าสด (๒๐% แรกจนทสด) กลมท ๒ กลมทมรายไดรองต าสด กลมท ๓ กลมทมรายไดปานกลาง กลมท ๔ กลมทมรายไดรองสงสด และกลมท ๕ กลมทมรายไดสงสด (๒๐% สดทายรวยทสด) พบวา สดสวนรายไดของกลมครวเรอนเกษตรทมรายไดสงสดหรอรวยทสดตอกลมครวเรอนเกษตรทมรายไดต าสดหรอจนทสดลดลงเลกนอยจาก ๑๙.๓๙ เทา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เหลอ ๑๘.๐๒ เทา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ตารางท 7) นนหมายถง ชองวางระหวางรายไดของกลมครวเรอนเกษตรรวยทสดกบกลมทจนทสดลดลง แสดงวาในสงคมเกษตรกรมความเทาเทยมกนในเรองของรายไดเพมขน ดงนน แนวทางส าคญทจะตองปรบปรง คอ พยายามลดชองวางระหวางรายไดของกลมรวยทสดกบกลมจนทสดลงใหมากกวาปจจบนทเปนอย

ตารางท 7 ภาวะความยากจนของครวเรอนเกษตรและการกระจายรายได ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10

รายการ แผนฯ ๘ แผนฯ ๙ แผนฯ ๑๐

ป ๒๕๔๔/๔๕ ป ๒๕๔๙/๕๐ ป ๒๕๕๑/๕๒ เสนความยากจน (บาท/คน/เดอน) ๑/ ๑,๑๙๐ ๑,๓๘๖ ๑,๕๗๙ เสนความยากจน (บาท/คน/ป) ๑๔,๒๘๐ ๑๖,๖๓๒ ๑๘,๙๔๘ ครวเรอนเกษตรทงหมด (ลานครวเรอน) ๕.๖๖ ๕.๗๘ ๕.๘๖ ครวเรอนเกษตรยากจน (ลานครวเรอน) ๒.๓๑ ๑.๑๖ ๑.๗๕ ๑. กลมทมรายไดต าสด (๒๐% แรกจนทสด) ๒.๙๗ ๒.๕๗ ๓.๒๐ ๒. กลมทมรายไดรองต าสด ๗.๒๖ ๖.๘๐ ๗.๒๘ ๓. กลมทมรายไดปานกลาง ๑๒.๑๗ ๑๑.๓๖ ๑๒.๐๐ ๔. กลมทมรายไดรองสงสด ๒๐.๐๒ ๑๘.๖๖ ๑๙.๘๘ ๕. กลมทมรายไดสงสด (๒๐% สดทายรวยทสด) ๕๗.๕๘ ๖๐.๖๒ ๕๗.๖๕

รวม ๑๐๐.๐๐ ๑๐๐.๐๐ ๑๐๐.๐๐

สดสวนรายไดของกลมรวยทสดตอกลมจนทสด (เทา) (๕)/(๑) ๑๙.๓๙ ๒๓.๖๑ ๑๘.๐๒

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ หมายเหต : ๑/ ค านวณโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร



1.3.3 ความเขมแขงของเกษตรกรและองคกรเกษตรกร นอกเหนอจากรายได รายจาย หนสน และทรพยสนของเกษตรกรแลว คณภาพชวตของเกษตรกร การไดรบความร เทคนคการผลตทเพมพน และการรวมกลมของเกษตรกรทเขมแขง เปนสวนทชวยเพมประสทธภาพการท างานใหกบแรงงานภาคเกษตร โดยแตละดานดงกลาว สรปได ดงน

(1) คณภาพชวตของเกษตรกร (Quality of Life)1 หมายถงความเปนอยของบคคลในดานรางกาย อารมณ สงคม ความคดและจตใจ ซงรวมทกดานของชวตมนษย โดยวดคณภาพชวตของเกษตรกร จากดชนความผาสกของเกษตรกร ซงความผาสกในทน หมายถง สภาวะทคนมการด ารงชวตอยางมดลยภาพทงจต กาย ปญญา ทเชอมโยงกบเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมอยางเปนองครวม วดไดจากองคประกอบ ๕ ดานและมตวชวดทงหมดรวม ๑๖ ตวชวด ไดแก

1) ดานเศรษฐกจ ตวชวดประกอบดวย รายไดครวเรอนเกษตร การมสทธในทดนท ากน การมงานท าของแรงงานเกษตร รายจายอปโภคบรโภคของครวเรอนเกษตร เงนออมของครวเรอนเกษตร และสดสวนหนสนตอทรพยสนของครวเรอนเกษตร

2) ดานสขอนามย ตวชวดประกอบดวย ครวเรอนเกษตรไดกนอาหารมคณภาพไดมาตรฐาน และครวเรอนเกษตรมการจดบานเรอนเปนระเบยบถกสขลกษณะ

3) ดานการศกษา ตวชวดประกอบดวย สมาชกครวเรอนเกษตรไดรบการศกษา สงกวา ภาคบงคบและสดสวนจ านวนเกษตรกรตอแรงงานเกษตรทไดรบการถายทอดเทคโนโลยและฝกอบรม

4) ดานสงคม ตวชวดประกอบดวย ความภมใจของเกษตรกร ครวเรอนมความอบอนคนสงอายไดรบการดแลเอาใจใสจากคนในครวเรอน และการเขารวมเปนสมาชกกลม/สถาบนเกษตรกร

5) ดานสงแวดลอม ตวชวดประกอบดวย สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมดของประเทศ และการฟนฟและอนรกษทรพยากรดน

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ พบวา ดชนความผาสกของเกษตรกรมแนวโนมเพมขนจากรอยละ ๗๕.๘๒ เปนรอยละ ๗๘.๖๓ ซงอยในระดบการพฒนาปานกลาง (หากคาดชนเขาใกล ๑๐๐ หมายถงระดบความผาสกมากขน) ซงกลาวไดวาเกษตรกรมคณภาพชวตดปานกลาง แตเมอพจารณาผลการพฒนาในแตละดานพบวา การพฒนาทผานมาไมสมดล ผลการพฒนาดานสขอนามยและดานสงคมจดอยในระดบทดมาก ดานเศรษฐกจจดอยในระดบปานกลาง แตดานการศกษา และดานสงแวดลอม จดอยในระดบตองเรงแกไข การจะยกระดบคณภาพชวตใหกบเกษตรกรใหมความสมดล ทกดาน โดยดานเศรษฐกจ ควรจดหาทดนท ากนใหกบเกษตรกร สรางงานใหกบแรงงานเกษตรเพอเพม 1

องคการยเนสโก (UNESCO,1993) ใหความหมายคณภาพชวต คอ ระดบความเปนอยทดของสงคม และระดบความพงพอใจในความตองการสวนหนงของมนษย ศาสตราจารย ดร.นพนธ คนธเสว อดตคณบดคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ใหความหมาย คณภาพชวต หมายถงสภาพความเปนอยของบคคลในดานรางกาย อารมณ สงคม ความคดและจตใจ ซงรวมทกดานของชวตมนษย ถาสภาพความเปนอยของบคคลไมด แสดงวาคณภาพชวตของบคคลนนต ากวาความคาดหมาย



รายไดครวเรอนเกษตร รณรงคเพอการลดรายจาย และเพมการออมของครวเรอนเกษตร รวมทงแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร นอกจากนดานการศกษา ตองเรงปรบปรงการถายทอดเทคโนโลย และฝกอบรม สวนดานสงแวดลอม สนบสนนการแกไขปญหาและปรบปรงฟนฟทรพยากรดนมากขน (ตารางท 8)

ตารางท 8 ดชนความผาสกของเกษตรกร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10

องคประกอบ/ตวชวด ดชน (รอยละ)

แผนฯ ๘ แผนฯ ๙ แผนฯ ๑๐ ป ๒๕๔๓ ป ๒๕๔๘ ป ๒๕๕๐ ป ๒๕๕๑ ป ๒๕๕๒ ป ๒๕๕๓

ดชนความผาสกของเกษตรกร ๗๕.๘๒ ๗๕.๗๘ ๗๗.๗๐ ๗๘.๑๖ ๗๘.๓๓ ๗๘.๖๓ ดานเศรษฐกจ ๖๗.๗๒ ๖๕.๗๔ ๗๑.๘๕ ๗๑.๒๗ ๖๙.๙๔ ๗๐.๘๑ ๑. รายไดครวเรอนเกษตร ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๕.๖๘ ๕๖.๕๘ ๕๘.๐๔ ๕๘.๕๐ ๒. การมสทธในทดนท ากน ๗๘.๖๖ ๗๒.๙๑ ๗๒.๕๖ ๗๘.๓๖ ๗๕.๐๐ ๗๓.๕๐ ๓. การมงานท าของแรงงานเกษตร ๗๐.๔๕ ๘๕.๙๗ ๘๘.๙๑ ๘๖.๙๔ ๘๖.๙๕ ๘๓.๕๖ ๔. รายจายของครวเรอนเกษตร (เครองดม+ยาสบ) ๗๐.๐๐ ๖๐.๐๐ ๘๔.๐๐ ๗๕.๐๐ ๗๕.๐๐ ๗๕.๐๐ ๕. เงนออมของครวเรอนเกษตร ๖๐.๐๐ ๖๐.๐๐ ๖๓.๐๐ ๖๕.๐๐ ๖๕.๐๐ ๖๗.๐๐ ๖. สดสวนหนสนตอทรพยสนของครวเรอนเกษตร ๗๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ดานสขอนามย ๙๐.๕๑ ๙๕.๙๖ ๙๔.๕๗ ๙๔.๕๓ ๙๕.๔๒ ๙๕.๘๔ ๗. ครวเรอนเกษตรกนอาหารมคณภาพไดมาตรฐาน ๙๓.๖๓ ๙๐.๙๗ ๙๑.๓๒ ๙๑.๘๖ ๙๒.๔๕ ๙๓.๐๒ ๘. ครวเรอนเกษตรมการจดบานเรอนเปนระเบยบ ถกสขลกษณะ

๘๗.๑๕ ๙๖.๗๘ ๙๑.๓๒ ๙๗.๐๖ ๙๘.๒๑ ๙๘.๕๐

ดานการศกษา ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๒.๘๔ ๕๗.๖๑ ๕๗.๘๕ ๕๘.๖๒ ๙. สมาชกครวเรอนศกษาสงกวาภาคบงคบ ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๓.๐๐ ๕๕.๐๐ ๕๓.๐๐ ๕๓.๐๐ ๑๐. จ านวนเกษตรกรทไดรบการถายทอดเทคโนโลย และฝกอบรม

๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๕๒.๖๘ ๖๐.๐๐ ๖๒.๐๐ ๖๓.๓๓

ดานสงคม ๙๔.๘๙ ๙๑.๒๑ ๙๐๖๑ ๙๑.๐๑ ๙๑.๕๖ ๙๑.๙๕ ๑๑. เกษตรกรทมความภมใจในอาชพเกษตร - ๖๑.๑๕ ๕๒.๒๖ ๕๖.๑๙ ๕๕.๘๕ ๕๘.๗๐ ๑๒. ครวเรอนมความอบอน ๙๕.๙๗ ๙๙.๑๑ ๙๘.๐๐ ๙๘.๗๘ ๙๙.๘๘ ๙๙.๙๘ ๑๓. ผสงอายไดรบการดแลเอาใจใสจากคนในครวเรอน ๑๐๐.๐๐ ๑๐๐.๐๐ ๙๙.๘๘ ๙๙.๙๓ ๙๙.๙๓ ๙๙.๙๓ ๑๔. การเขารวมเปนสมาชกกลม/สถาบนเกษตรกร ๘๗.๙๐ ๙๔.๑๐ ๙๕.๒๐ ๙๕.๗๐ ๙๖.๖๐ ๙๖.๙๐ ดานสงแวดลอม ๕๒.๙๐ ๕๖.๒๗ ๖๒.๖๑ ๖๓.๓๘ ๖๓.๒๔ ๕๗.๕๐ ๑๕. สดสวนพนทปาไมตอพนททงหมดของประเทศ ๕๕.๕๑ ๖๑.๓๘ ๖๑.๐๐ ๖๓.๔๓ ๖๓.๔๓ ๖๓.๔๓ ๑๖. การฟนฟทรพยากรดน ๕๐.๐๐ ๕๐.๐๐ ๖๔.๑๔ ๖๓.๓๒ ๖๓.๐๔ ๕๐.๐๐

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ หมายเหต : ระดบ ๕ คะแนนอยระหวาง ๙๐.๐๐ – ๑๐๐.๐๐ คอ ดมาก

ระดบ ๔ คะแนนอยระหวาง ๘๐.๐๐ – ๘๙.๙๙ คอ ด ระดบ ๓ คะแนนอยระหวาง ๗๐.๐๐ – ๗๙.๙๙ คอ ปานกลาง ระดบ ๒ คะแนนอยระหวาง ๖๐.๐๐ – ๖๙.๙๙ คอ ตองปรบปรง ระดบ ๑ คะแนนนอยกวา ๖๐.๐๐ คอ ตองเรงแกไข



(2) การพฒนาองคความรและความเขมแขงของเกษตรกร การเกษตรของประเทศไทยไดรบการพฒนาอยางตอเนอง เรมตงแตการผลตเพอยงชพ จนถงการผลตเชงการคาและธรกจ นอกเหนอจากการพฒนาดานการผลตและปจจยพนฐานทางการเกษตรแลว ยงมการพฒนาเกษตรกรและองคกรเกษตรกรใหมความเขมแขง โดยในระยะทผานมาการพฒนาทส าคญ ประกอบดวย

1) การท าการเกษตรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ภาคเกษตรเปนภาคทมการน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใช ในทกระดบอยางกวางขวางตงแตระดบเกษตรกร ครอบครว ชมชน และระดบชาต ซงหลกการของเกษตรทฤษฎใหมเปนการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการเกษตรทเปนรปธรรมทน าไปสความพออยพอกน มความมนคงและปลอดภยดานอาหาร ลดรายจาย พงตนเองไดและแกปญหาความยากจน ภาคครวเรอนและภาคชมชน

ในชวงการด าเนนงานในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 - ๑๐ หนวยงานตางๆ ไดนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาฝกอบรมเกษตรกรเพอพฒนาและเสรมสรางความเขมแขงอยางตอเนอง มเกษตรกรเขารวมรบการฝกอบรมรวมทงสน ๒.๗๙ ลานราย หรอรอยละ ๑๙๒.41 ของเปาหมาย ๑.๔๕ ลานครวเรอน โดยการด าเนนงานโครงการตางๆ ภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนการอบรมใหความรดานการท าการเกษตรและการด ารงชวตแกเกษตรกร แมจ านวนเกษตรกรทเขารวมรบการอบรมจะมากกวาเปาหมายทก าหนดไว แตการด าเนนการกมปญหาเกยวกบแนวทางปฏบตทไมชดเจน อาท การก าหนดคณสมบตของเกษตรกรทเขารบการอบรม วทยากรมความสามารถในการปฏบตแตขาดประสบการณและทกษะ ท าใหการถายทอดความรไมนาสนใจ และการสนบสนนงบประมาณทลาชา ซงจะตองมการปรบปรงใหมประสทธภาพตอไป

2) การรวมกลมของเกษตรกร แนวทางหนงของการพฒนาอาชพและสรางความเขมแขงของเกษตรกร คอ การสงเสรมการรวมกลมของเกษตรกร ยวเกษตรกร กลมแมบานเกษตรกร พฒนาสหกรณและวสาหกจชมชน เพอเสรมสรางขดความสามารถและศกยภาพของเกษตรกร โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ก าหนดเปาหมายชมชนจะตองมการรวมกลมในรปสหกรณ ๕๔,๘๗๖ สหกรณ กลมอาชพจ านวน ๑๐,๐๐๐ กลม และวสาหกจชมชน จ านวน ๒๘,๔๒๐ กลม ซงการรวมกลมของเกษตรกรในรปแบบตางๆ เพมจ านวนขนมาโดยตลอด กลาวคอ

- สหกรณ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ มสหกรณรวมทงสน ๕,๖๑๐ สหกรณ เงนทนด าเนนงาน ๖๗,๑๘๓ ลานบาท แตจากการสงเสรมและสนบสนนการขยายธรกจและกจการของสหกรณ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ มจ านวนเพมขนเปน ๖,๙๖๒ สหกรณ เงนทนด าเนนงาน ๑๔๒,๑๓๓ ลานบาท

- กลมอาชพ หมายถง กลมเกษตรกรทรวมตวกนเพอจดท ากจกรรมทาง การเกษตร ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ไดก าหนดเปาหมายเมอสนแผนฯ ไวจ านวน ๑๐,๐๐๐ กลม



โดยพบวา ในชวงครงของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๒) มจ านวนกลมอาชพเทากบ ๗,๔๒๔ กลม คดเปนรอยละ ๗๔.๒๔ ของเปาหมายทก าหนด และคาดวาการสนบสนนการรวมกลมอาชพจะสามารถบรรลตามเปาหมายทไดตงไวเมอสนสดแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐

- วสาหกจชมชน เมอป ๒๕๕๐ มวสาหกจชมชนทไดจดทะเบยนรวม ๕๐,๑๓๔ กลม เพมขนเปน ๗๐,๐๐๘ กลม ในป ๒๕๕๔ จากการประเมนวสาหกจชมชนแบงเปน ๓ ระดบ คอ ด ปานกลางและตองปรบปรง ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๔) มวสาหกจชมชนทไดรบการประเมน เมอสนไตรมาสท ๒ (๓๑ มนาคม ๒๕๕๔) จ านวน ๖๐,๑๗๗ กลม คดเปนรอยละ ๘๖ ของจ านวนวสาหกจชมชนทงหมด พบวา มวสาหกจชมชนทอยในระดบด จ านวน ๑๘,๔๐๑ กลม ระดบปานกลาง จ านวน ๒๙,๔๔๖ กลม และระดบทตองปรบปรง จ านวน ๑๒,๓๓๐ กลม ทงนวสาหกจชมชนตองมการพฒนาศกยภาพการด าเนนงานตอไปเพอใหมศกยภาพการด าเนนงานอยในระดบดเพมขน และสรางความเขมแขงใหกบชมชน

- กลมยวเกษตรกร ภาคเกษตรของไทยประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน เนองจากแรงงานเกษตรมอายเฉลยมากกวา ๕๐ ป ดงนนจงมความจ าเปนตองเรงสรางเกษตรกรรนใหม ดวยการสงเสรมและพฒนายวเกษตรกร โดยมงปลกจตส านกใหยวเกษตรกรมทศนคตทดตออาชพเกษตรกรรม สรางแรงจงใจ สรางภาพลกษณใหม และขยายโอกาสใหเยาวชนทวไปมสวนรวมในกระบวนการยวเกษตรกร และมงพฒนายวเกษตรกรใหเปนเกษตรกรรนใหมแบบมออาชพ ในป ๒๕๕๓ (ณ พฤศจกายน ๒๕๕๓) การจดตงและพฒนากลมยวเกษตรกร มจ านวนทงสน ๕,๘๗๐ กลม สมาชก ๑๖๔,๔๘๙ รายทวประเทศ สถานภาพของกลมยวเกษตรกรอยในเกณฑด จ านวน ๓,๒๗๒ กลม ปานกลาง จ านวน ๕๕ กลม และตองปรบปรง ๒,๕๔๓ กลม โดยคดเปนรอยละ ๕๕.๗๔ ๐.๙๔ และ ๔๓.๓๒ ตามล าดบ ทงนจะเหนไดวาการประเมนสถานภาพกลมยวเกษตรกรยงอยในเกณฑ ตองปรบปรงอกเปนจ านวนมาก หนวยงานทเกยวของจงตองใหการสนบสนนเพอสรางรากฐานทรพยากรคน ทางการเกษตรทเขมแขงและมคณภาพ

1.3.4 ทดนทางการเกษตร เปนปจจยหนงทมผลตอผลตภาพการผลต โดยเฉพาะการใชทดนอยางเหมาะสม และเตมประสทธภาพ โดยพนทถอครองทางการเกษตรตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - 10 มประมาณ 131.06 - 131.60 ลานไร หรอประมาณรอยละ 40 ของพนทประเทศ ในทดนจ านวนน เปนพนทนอกเขตชลประทาน 109.09 ลานไร และพนทในเขตชลประทาน 22.01 ลานไร หรอรอยละ 83.21 และ 16.79 ของพนทถอครองทางการเกษตร ตามล าดบ ในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 พนทชลประทาน เพมขนจาก 22.01 ลานไร หรอรอยละ 16.79 ของพนทถอครองทางการเกษตรเปน 28.95 ลานไร หรอรอยละ ๒๒ ของพนทถอครองทางการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 และพนท



อาศยน าฝนลดลงเหลอ 102.65 ลานไร หรอรอยละ 78 ของพนทถอครองทางการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10

พนทถอครองทางการเกษตรดงกลาว สวนใหญเปนทดนของเกษตรกรเอง แตในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 - 10 พบวา เกษตรกรมเนอทท าการเกษตรลดลงจาก 107.40 ลานไร หรอ รอยละ 81.97 ของเนอทถอครองทางการเกษตรทงหมดเหลอ 63.64 ลานไร หรอรอยละ 48.36 ของเนอทถอครองทางการเกษตรทงหมด ซงในพนททลดลงน มาจากพนททเกษตรกรเปนเจาของและท าเองลดลง ในขณะทพนททน าไปจ านองหรอฝากขาย พนทเชาผอน และพนทไดท าฟร กลบเพมขน โดยสวนใหญใชทดนเพอท านา ซงมแนวโนมเพมขน รองลงไปเปนพนทปลกพชไร สวนไมผลและไมยนตน ซงพชกลมดงกลาว การใชทดนไมคอยมการเปลยนแปลง นอกนนเปนสวนผก ไมดอก ไมประดบ ทงหญาเลยงสตว ทท าการเกษตรอน และทรกรางวางเปลาตามล าดบ โดยเกษตรกรมขนาดฟารมเลกลงเลกนอย จาก 22.98 ไรตอครวเรอน เปน ๒๒.44 ไรตอครวเรอนในชวงเดยวกน แตมการใชประโยชนจากทดนไดมประสทธภาพเพมขน (ตารางท 9)

การทเกษตรกรมกรรมสทธในทดนลดลง แมจะมการใชประโยชนจากทดนเพอการเกษตรเพมมากขน อาจท าใหขาดแรงจงใจในการพฒนาทดนและการเพาะปลกให เกดประสทธภาพ ดงนนในการพฒนาชวงตอไป ควรมการแกไขและปองกนปญหาดงกลาวใหเปนรปธรรมมากขน

ตารางท 9 การถอครองและการใชประโยชนทดนเพอการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10

รายการ แผนฯ 8 แผน ฯ 9 แผน ฯ 10 ป 2544 2549 2552

ลานไร รอยละ ลานไร รอยละ ลานไร รอยละ เนอทถอครองทางการเกษตร 131.1 130.29 131.60 - ในเขตชลประทาน 22.01 16.79 23.63 18.14 28.95 22.00 - นอกเขตชลประทาน 109.09 83.21 106.66 81.86 102.65 78.00 ขนาดฟารม (ไร/ครวเรอน) 22.98 - 22.52 - 22.44 - ลกษณะการถอครองทดน - เนอทท าการเกษตร 107.4 81.97 93.29 71.60 63.64 48.36 + ของตนเองท าเอง 92.49 70.57 70.65 54.23 37.16 28.24 + จ านอง/ขายฝาก 14.94 11.40 22.64 17.38 26.48 20.12 - เนอทเชา 14.78 11.28 23.95 18.38 26.37 20.04 - เนอทไดท าฟร 7.86 6.00 12 9.21 40.91 31.09 - รบจ านอง/รบฝากขาย 0.99 0.76 1.05 0.81 0.68 0.52

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ๒๕๔๔ ๒๕๔9 ๒๕๕2 หมายเหต * ค านวณจากพนทปลกขาว



ตารางท 9 (ตอ)

รายการ แผนฯ 8 แผน ฯ 9 แผน ฯ 10 ป 2544 2549 2552

ลานไร รอยละ ลานไร รอยละ ลานไร รอยละ

สดสวนการใชทดน - ทอยอาศย 3.63 2.77 3.61 2.77 3.79 2.88 - ทนา 65.22 49.76 63.55 48.77 66.08 50.22 - ทพชไร 28.24 21.55 27.25 20.91 27.32 20.76 - ทสวนไมผลและไมยนตน 26.58 20.28 28.63 21.97 27.40 20.82 - สวนผก ไมดอก ไมประดบ 1.15 0.88 1.24 0.95 1.19 0.91 - ทงหญาเลยงสตว 0.89 0.68 1.13 0.87 1.00 0.76 - ทท าการเกษตรอน 2.6 1.99 2.59 1.99 2.50 1.90 - ทรกรางวางเปลา 2.74 2.09 2.29 1.76 2.30 1.75

ประสทธภาพการใชทดน* - 99.75 - 104.9 - 110.05 ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ๒๕๔๔ ๒๕๔9 ๒๕๕2 หมายเหต * ค านวณจากพนทปลกขาว

1.4 ขดความสามารถในการแขงขนของสนคาเกษตร และอตสาหกรรมเกษตร

1.4.1 การคาระหวางประเทศ

(1) การสงออก ประเทศไทยมมลคาการสงออกสนคาทงหมด ๒,๒๗๒,๑๑๕ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ (ป 2540) เพมขนเปน ๖,๑๗๖,๔๒๔ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป 2553) ส าหรบการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑ ประเทศไทยเปนประเทศสงออกอนดบท ๘ ของโลกรองจาก สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา บราซล แคนาดา จน อารเจนตนาและอนโดนเซย สนคาสงออกทส าคญ ไดแก ยางธรรมชาต ขาวและผลตภณฑ กงและผลตภณฑ ปลาและผลตภณฑ ผลไมและผลตภณฑ มนส าปะหลงและผลตภณฑ และผลตภณฑจากเนอไก สนคาเกษตรสงออกของไทยมการพฒนาทงดานคณภาพ รปแบบ และผลตภณฑทหลากหลาย จากสนคาปฐมภมเปนสนคาเกษตรแปรรปอยางงายและการแปรรปในเชงอตสาหกรรม ซงไดสรางมลคาและรายใหไดแกประเทศ ตลอดจนการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑมการขยายตวเพมขนมาโดยตลอด โดยเพมขนจาก ๔๘๔,๘๔๗ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เพมขนเปน ๑,๐๘๘,๖๓๓ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ เมอพจารณาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ โดยเฉพาะในป ๒๕๕๑ ซงเกดวกฤตพลงงานและอาหาร ไทยสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑมลคามากถง ๑,๐๓๖,๓๘๘ ลานบาท แตกลบมมลคาการสงออกลดลงในป ๒๕๕๒ จากภาวะวกฤตเศรษฐกจโลกถดถอย และสงออกไดมากขนใน ป ๒๕๕๓ เพราะเศรษฐกจโลกเรมฟนตว ความตองการดานอาหารและพลงงานขยายตว (ตารางท 10)



แมวามลคาการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑจะเพมขน แตเมอพจารณาสดสวนการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑกลบมแนวโนมลดลงจากรอยละ ๒๑.๓๔ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปนรอยละ ๑๗.๖๓ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ สาเหตส าคญเพราะภาคนอกเกษตรมอตราการขยายตวเพมขนในสดสวนทสงกวาภาคเกษตร และสนคาเกษตรและผลตภณฑยงมการแขงขนสงในตลาดโลกอกดวย หลายประเทศปรบกลยทธและทศทางการสงออกสนคาเกษตรและอาหารทมคณภาพและหลากหลายมากขน ประกอบกบตนทนการผลตของไทยคอนขางสงเมอเทยบกบประเทศ ผสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑทส าคญ เชน เวยดนาม จน เปนตน โครงสรางของการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑของไทยเปลยนไปจากเดม โดยขาวทเคยเปนสนคาสงออกอนดบหนง และมนส าปะหลงเปนอนดบสองในชวง ๕ ปทผานมา ขณะนอนดบการสงออกไดลดลง ยางพาราสรางรายใหไดแกประเทศมากขน ซงไทยเปนผผลตและผสงออกยางแผนรมควนและน ายางขนรายใหญอนดบ ๑ และยางแทงเปนอนดบ ๒ ของโลก

อยางไรกด สนคาเกษตรทมบทบาทส าคญท ารายไดแกประเทศเพมขนและมอนาคตสดใสในระยะตอไป ไดแก กงสดแชเยนแชแขง มนส าปะหลงและผลตภณฑ และผลไมและผลตภณฑ ส าหรบประเทศคคาทส าคญทไทยมมลคาการสงออกสง ไดแก ญปน สหรฐอเมรกา และจน ซงไทยจะตองเตรยมการพฒนาและปรบปรงคณภาพสนคาใหตรงความตองการอยางดทสดเพอขยายตลาด

(๒) การน าเขา ประเทศไทยมมลคาการน าเขาสนคาทงหมด ๑,๙๒๔,๒๖๓ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ (ป 2540) เพมขนเปน ๕,๘๓๙,๓๙๑ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป 2553) ส าหรบการน าเขาสนคาเกษตรและผลตภณฑ สวนใหญเปนสนคาทตองใชเปนวตถดบในการผลตอาหารแปรรปตางๆ ไดแก ปลาและผลตภณฑ ปจจยการผลตไดแก ปย อาหารสตว สนคาทผลตไดไมเพยงพอ เนองจากสภาพภมอากาศไมเอออ านวย เชน ถวเหลอง ฝายดบและปยฝาย นมและผลตภณฑ มลคาการน าเขาสนคาเกษตรและผลตภณฑมแนวโนมเพมขน โดยเพมจากมลคา ๒๒๘,๘๓๑ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปน ๓๐๙,๔๔๘ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐

(3) ดลการคา จากขอมลการน าเขาและสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑ ประเทศไทยมดลการคา ๓๔๗,๘๕๒ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ (ป 2540) ลดลงเหลอ ๓๓๗,๐๓๓ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป 2553) โดยสนคาเกษตรและผลตภณฑในชวงเวลาดงกลาวมดลการคาเพมขนอยางตอเนองจาก ๒๕๖,๐๑๖ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปน ๗๗๙,๑๘๕ ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ถงแมวาประเทศไทยจะประสบกบภาวะวกฤตเศรษฐกจกตาม ในขณะทดลการคานอกภาคเกษตรขาดดลการคาเพมขน



ตารางท 10 การคาสนคาเกษตรและผลตภณฑ ในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 - 10

หนวย : ลานบาท


(ป ๒๕40) (ป ๒๕๔5) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓) มลคาการ สงออกสนคา

ทงหมด 2,272,115 2,923,941 ๕,๓๐๒,๑๑๙ ๕,๘๕๑,๓๗๑ ๕,๑๙๔,๕๘๙ ๖,๑๗๖,๔๒๔ เกษตรและผลตภณฑ

484,847 694,403 ๘๘๖,๘๕๗ ๑,๐๓๖,๓๘๘ ๙๓๖,๑๔๙ ๑,๐๘๘,๖๓๓

รอยละ 21.34 23.75 16.73 17.71 18.02 17.63 นอกเกษตร 1,787,268 2,229,538 ๔,๔๑๕,๒๖๒ ๔,๘๑๔,๙๘๓ ๔,๒๕๘,๔๔๐ ๕,๐๘๗,๗๙๑ รอยละ 78.66 76.25 83.27 82.29 81.98 82.37 มลคาการ น าเขาสนคา

ทงหมด 1,924,263 2,774,892 ๔,๘๗๐,๑๘๖ ๕,๙๖๒,๔๘๒ ๔,๖๐๐,๕๔๘ ๕,๘๓๙,๓๙๑ เกษตรและผลตภณฑ

228,831 325,961 ๓๑๘,๑๑๔ ๓๑๘,๑๘๔ ๒๗๑,๔๑๕ ๓๐๙,๔๔๘

รอยละ 11.89 11.75 6.53 5.34 5.90 5.30 นอกเกษตร 1,695,432 2,448,931 ๔,๕๕๒,๐๗๒ ๕,๖๔๔,๒๙๘ ๔,๓๒๙,๑๓๓ ๕,๕๒๙,๙๔๓ รอยละ 88.11 88.25 93.47 94.66 94.10 94.70 ดลการคา ทงหมด 347,852 149,049 ๔๓๑,๙๓๓ -๑๑๑,๑๑๑ ๕๙๔,๐๔๑ ๓๓๗,๐๓๓ เกษตรและ

ผลตภณฑ 256,016 368,442 ๕๖๘,๗๔๓ ๗๑๘,๒๐๔ ๖๖๔,๗๓๔ ๗๗๙,๑๘๕

รอยละ 73.60 247.20 131.67 - 646.38 111.90 231.19 นอกเกษตร 91,836 -219,393 -๑๓๖,๘๑๐ -๘๒๙,๓๑๕ -๗๐,๖๙๓ -๔๔๒,๑๕๒ รอยละ 26.40 -147.20 - 31.67 746.38 - 11.90 - 131.19

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยความรวมมอจากกรมศลกากร กระทรวงการคลง

ตารางท 11 สนคาสงออกทส าคญ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10



(ป ๒๕๔0) (ป ๒๕๔5) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓) ยางธรรมชาต 82,644 75,430 194,338 223,628 146,188 249,262 ขาวและผลตภณฑ 67,583 75,740 126,872 213,419 183,422 180,726 กงและผลตภณฑ 75,714 73,974 82,626 85,081 94,139 101,632 ปลาและผลตภณฑ 40,286 58,266 85,173 107,812 97,566 99,039




ตารางท ๑2 สนคาเกษตรน าเขาทส าคญ ในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 - 10



(ป ๒๕๔0) (ป ๒๕๔5) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓) ฝายดบและปยฝาย 14,702 20,182 ๑๘,๘๖๗ ๒๔,๑๙๘ ๑๖,๘๒๖ ๒๓,๓๒๗ ถวเหลอง 19,549 13,928 ๑๙,๔๕๖ ๓๒,๒๒๕ ๒๓,๘๑๓ ๒๕,๗๙๕ ปลาและผลตภณฑ 18,268 30,973 ๕๑,๖๖๙ ๖๘,๔๔๒ ๕๗,๒๔๖ ๕๙,๕๒๙ นมและผลตภณฑ 11,472 10,429 ๑๖,๑๙๕ ๑๗,๙๓๖ ๙,๖๖๔ ๑๕,๓๙๔


1.4.2 สถานการณสนคาเกษตรทส าคญ

(๑) การผลตสนคาเกษตรทส าคญ ไดแก ขาวนาป ขาวนาปรง ออยโรงงาน มนส าปะหลง ยางพารา และปาลมน ามน มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองตงแตชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ จากนโยบายการสงเสรมการผลตของภาครฐ เพอใหมผลผลตทเพยงพอกบความตองการของตลาดทงในและนอกประเทศ ขณะเดยวกนราคาทเกษตรกรขายไดอยในเกณฑดจงใจใหเกษตรกรขยายเนอทเพาะปลก ส าหรบผลผลตตอไร คอนขางผนผวน เนองจากสภาพภมอากาศเปลยนแปลง แหงแลง ศตรพชระบาด ดานปศสตว ไดแก ไกเนอ และสกร ปรมาณการผลตคอนขางผนผวน สาเหตจากตนทนการผลตสงขน สงผลใหเกษตรกรรายยอยตองเลกเลยง สวนประมง ไดแก กงมแนวโนม อตราการขยายตวของปรมาณการผลตเพมสงขน

การผลตสนคาเกษตรของไทยโดยทวไปเปนการผลตเพอใชภายในประเทศ สวนทเหลอสงออกเพอสรางรายไดใหกบประเทศ โดยในป ๒๕๕๓ สนคาทมสดสวนการใชภายในประเทศสง ไดแก ปาลมน ามน ไกเนอ และขาว สวนสนคาทมสดสวนการสงออกสง ไดแก กง ยางพารา ออยโรงงาน และมนส าปะหลง

(๒) ราคา สนคาเกษตรส าคญเกอบทกชนดมราคาเพมขนอยางตอเนองตงแตชวงแผน พฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ ไดแก ขาว ยางพารา สกร และไกเนอ สวนสนคาทมราคาผนผวน ไดแก มนส าปะหลง ออยโรงงาน ปาลมน ามน และกง

(3) มลคา ราคาสนคาเกษตรส าคญทเกษตรกรขายได แมจะเพมขนตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปนตนมา แตคอนขางผนผวน โดยเฉพาะมนส าปะหลง ออยโรงงาน ปาลมน ามน และกง แตเมอพจารณามลคาของสนคาทเกษตรกรไดรบ พบวา สนคาส าคญมแนวโนมเพมขนโดยตลอด โดยเฉพาะขาว นาปรง ซงเปนผลมาจากนโยบายการรบจ าน า ออยโรงงาน มนส าปะหลง และปาลมน ามน เปนผลมาจากการ



สงเสรมการผลตพชพลงงานทดแทน และยางพาราเปนผลมาจากการขยายตวของเศรษฐกจโลกสงผลใหความตองการในตลาดโลกเพมขน

(4) ตนทนการผลตสนคาเกษตรส าคญเกอบทกชนดมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองตงแตชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ เมอพจารณาสดสวนตนทนตอราคา พบวา สนคาทมสดสวนตนทนตอราคาเพมขน ไดแก ขาวนาป ขาวนาปรง และกง ในขณะท ออยโรงงาน มนส าปะหลง ยางพารา ปาลม-น ามน ไกเนอ และสกร มสดสวนตนทนตอราคาลดลง (ตารางท 13)

ตารางท ๑3 ผลผลต ผลผลตตอไร ราคาทเกษตรกรขายได และตนทนการผลตสนคาเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 - 10


(ป ๒๕๔๐) (ป ๒๕๔๕) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓)

ขาวนาป

ผลผลต (พนตน) ๑๗,๗๘๒ ๑๙,๖๓๑ ๒๓,๓๐๘ ๒๓,๒๓๕ ๒๓,๒๕๓ ๒๒,๑๗๗ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๓๔๕ ๓๘๖ ๔๐๖ ๔๐๕ ๔๐๔ ๓๘๙ ราคา (บาท/ตน) ๖,๖๕๔ ๕,๑๗๕ ๙,๙๕๑ ๙,๖๑๒ ๑๐,๖๐๙ ๙,๗๑๔ มลคา (ลานบาท) ๑๑๘,๓๒๑ ๑๐๑,๕๙๐ ๒๓๑,๙๓๘ ๒๒๓,๓๓๕ ๒๔๖,๖๙๑ ๒๑๕,๔๒๗ ตนทน (บาท/ตน) ๔,๒๘๕ ๔,๖๒๑ ๕,๙๘๕ ๘,๘๕๙ ๘,๔๔๘ ๙,๔๗๕ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๖๔.๔๐ ๘๙.๒๙ ๖๐.๑๔ ๙๒.๑๗ ๗๙.๖๓ ๙๗.๕๔

ขาว นาปรง

ผลผลต (พนตน) ๔,๕๕๐ ๕,๖๒๔ ๖,๘๐๒ ๘,๗๙๑ ๘,๔๑๕ ๘,๘๖๓ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๗๑๗ ๖๗๓ ๖๗๕ ๖๘๗ ๖๗๙ ๕๘๒ ราคา (บาท/ตน) ๔,๖๗๓ ๔,๔๘๗ ๖,๔๒๗ ๑๒,๑๒๗ ๙,๙๐๙ ๘,๐๔๐ มลคา (ลานบาท) ๒๑,๒๖๒ ๒๕,๒๓๕ ๔๓,๗๑๖ ๑๐๖,๖๐๘ ๘๓,๓๘๔ ๗๑,๒๕๙ ตนทน (บาท/ตน) ๒,๙๔๓ ๓,๔๒๑ ๕,๐๗๔ ๖,๖๙๖ ๖,๗๑๙ ๘,๐๐๖ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๖๒.๙๘ ๗๖.๒๔ ๗๘.๙๕ ๕๕.๒๒ ๖๗.๘๑ ๙๙.๕๘

ออยโรงงาน

ผลผลต (พนตน) ๔๗,๔๘๐ ๖๐,๐๑๓ ๖๔,๓๖๕ ๗๓,๕๐๒ ๖๖,๘๑๖ ๖๘,๘๐๗ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๘,๒๘๘ ๙,๔๙๖ ๑๐,๑๙๔ ๑๑,๑๕๗ ๑๑,๐๙๒ ๑๐,๙๐๕ ราคา (บาท/ตน) ๔๑๐ ๔๖๙ ๖๘๓ ๕๗๗ ๗๐๐ ๘๖๑ มลคา (ลานบาท) ๑๙,๔๖๗ ๒๘,๑๔๖ ๔๓,๙๖๑ ๔๒,๔๑๑ ๔๖,๗๗๑ ๕๙,๒๔๓ ตนทน (บาท/ตน) ๓๕๗ ๔๗๐ ๕๗๒ ๖๐๗ ๖๗๒ ๖๙๐ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๘๗.๐๗ ๑๐๐.๒๑ ๘๓.๗๕ ๑๐๕.๒๐ ๙๖.๐๐ ๘๐.๑๔

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ หมายเหต : n.a. ไมมขอมล



ตารางท ๑3 (ตอ)


(ป ๒๕๔๐) (ป ๒๕๔๕) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓)

มนส าปะหลง

ผลผลต (พนตน) ๑๘,๐๘๔ ๑๖,๘๖๘ ๒๖,๙๑๖ ๒๕,๑๕๖ ๓๐,๐๘๘ ๒๒,๐๐๖ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๒,๓๕๒ ๒,๗๓๑ ๓,๖๖๘ ๓,๔๐๑ ๓,๖๒๘ ๓,๐๑๓ ราคา (บาท/ก.ก.) ๐.๖๘ ๑.๐๕ ๑.๑๘ ๑.๙๓ ๑.๑๙ ๑.๘๔ มลคา (ลานบาท) ๑๒,๒๙๗ ๑๗,๗๑๑ ๓๑,๗๖๑ ๔๘,๕๕๑ ๓๕,๘๐๕ ๔๐,๔๙๑ ตนทน (บาท/ก.ก.) ๐.๖๗ ๐.๘๑ ๐.๘๒ ๑.๐๘ ๑.๒๓ ๑.๖๐ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๙๘.๕๓ ๗๗.๑๔ ๖๙.๘๓ ๕๕.๙๑ ๑๐๓.๒๘ ๘๖.๗๔

ยางพารา

ผลผลต (พนตน) ๒,๑๖๙ ๒,๖๓๒ ๓,๐๒๒ ๓,๑๖๗ ๓,๐๙๐ ๓,๐๕๒ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๒๒๗ ๒๗๑ ๒๗๔ ๒๗๘ ๒๖๖ ๒๕๓ ราคา (บาท/ก.ก.) ๒๓.๑๕ ๒๗.๖๙ ๖๘.๙๐ ๗๓.๖๖ ๕๘.๔๗ ๙๗.๖๘ มลคา (ลานบาท) ๕๐,๒๑๒ ๗๒,๘๘๐ ๒๐๘,๒๑๖ ๒๓๓,๒๘๑ ๑๘๐,๖๗๒ ๒๙๘,๑๑๙ ตนทน (บาท/ก.ก.) ๒๒.๒๙ ๒๔.๒๑ ๓๔.๗๓ ๓๙.๗๐ ๔๑.๔๗ ๔๑.๖๙ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๙๖.๒๙ ๘๗.๔๓ ๕๐.๔๑ ๕๓.๘๙ ๗๐.๙๓ ๔๒.๖๘

ปาลมน ามน

ผลผลต (พนตน) ๒,๖๘๑ ๔,๐๐๑ ๖,๓๙๐ ๙,๒๗๑ ๘,๑๖๓ ๘,๒๒๓ ผลผลตตอไร (ก.ก.) ๒,๓๒๓ ๒,๔๓๔ ๒,๓๙๙ ๓,๒๑๔ ๒,๕๖๑ ๒,๓๑๕ ราคา (บาท/ก.ก.) ๒.๑๗ ๒.๓๐ ๔.๐๗ ๔.๒๓ ๓.๖๓ ๓.๘๖ มลคา (ลานบาท) ๕,๘๑๘ ๙,๒๐๒ ๒๖,๐๐๗ ๓๙,๒๑๖ ๒๙,๖๓๒ ๓๑,๗๔๑ ตนทน (บาท/ก.ก.) ๑.๕๘ ๑.๓๕ ๑.๘๔ ๒.๑๓ ๒.๗๑ ๒.๗๙ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๗๒.๘๑ ๕๘.๗๐ ๔๕.๑๑ ๕๐.๓๘ ๗๔.๗๔ ๗๒.๓๖

กง

ผลผลต (พนตน) ๓๓๓ ๓๔๑ ๕๕๕ ๕๔๕ ๖๓๙ ๖๙๕ ราคา (บาท/ก.ก.) ๑๗๓.๐๑ ๑๘๑.๖๑ ๙๒.๐๐ ๙๙.๐๐ ๙๘.๐๐ ๑๑๐.๐๐ มลคา (ลานบาท) ๕๗,๖๖๐ ๖๑,๙๘๕ ๕๑,๐๘๙ ๕๓,๙๓๙ ๖๒,๖๔๕ ๗๖,๓๙๖ ตนทน * (บาท/ก.ก.) n.a. ๑๔๙.๑๗ ๙๕.๗๒ ๑๐๕.๐๐ ๙๘.๐๐ ๑๐๐.๐๐ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) - - - - - -

ไกเนอ

ผลผลต (พนตว) ๗๒๖,๖๔๘ ๑๓๒,๓๕๙ ๘๗๙,๙๘๑ ๙๒๐,๗๕๔ ๙๑๗,๒๖๓ ๙๗๐,๓๐๕ ราคา (บาท/ก.ก.) ๒๖.๑๑ ๒๔.๙๔ ๓๓.๖๗ ๓๗.๒๗ ๓๘.๑๔ ๔๒.๕๓ มลคา (ลานบาท) ๓๗,๙๔๖ ๖,๖๐๒ ๕๙,๒๕๘ ๖๘,๖๓๓ ๖๙,๙๖๙ ๘๒,๕๓๔ ตนทน (บาท/ก.ก.) ๒๔.๘๖ ๒๔.๘๗ ๒๘.๗๖ ๓๑.๔๗ ๓๐.๒๒ ๓๕.๒๓ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๙๕.๒๑ ๙๙.๗๒ ๘๕.๔๒ ๘๔.๔๔ ๗๙.๒๓ ๘๒.๘๔




ตารางท ๑3 (ตอ)


(ป ๒๕๔๐) (ป ๒๕๔๕) (ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓)

สกร

ผลผลต (พนตว) ๑๐,๖๖๐ ๖,๔๗๙ ๑๓,๕๔๕ ๑๒,๐๘๘ ๑๑,๗๗๑ ๑๒,๑๒๐ ราคา (บาท/ก.ก.) ๓๙.๐๗ ๓๗.๘๓ ๓๘.๓๕ ๕๓.๓๒ ๕๖.๘๙ ๖๐.๐๑ มลคา (ลานบาท) ๔๑,๖๔๙ ๒๔,๕๑๐ ๕๑,๙๔๕ ๖๔,๔๕๓ ๖๖,๙๖๕ ๗๒,๗๓๒ ตนทน (บาท/ก.ก.) ๓๖.๐๘ ๓๔.๙๘ ๔๒.๘๗ ๕๓.๒๔ ๔๙.๕๖ ๕๔.๗๔ สดสวนตนทนตอราคา

(รอยละ) ๙๒.๓๕ ๙๒.๔๗ ๑๑๑.๗๙ ๙๙.๘๕ ๘๗.๑๒ ๙๑.๒๒


๑.5 ทรพยากรธรรมชาตและโครงสรางพนฐานทางการเกษตร

การพฒนาการเกษตรตามแผนพฒนาทผานมาใหความส าคญกบการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอสนบสนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ ขณะเดยวกนทรพยากรธรรมชาตทเปนปจจยสนบสนนการผลตทางการเกษตร อาท ดน น า ปาไม ถกน ามาใชอยางมากมายเพอสนบสนนการผลตและการเตบโตดงกลาว โดยทรพยากรธรรมชาตและโครงสรางพนฐานทางการเกษตรทส าคญ ประกอบดวย

๑.5.๑ ดน การใชทดนเพอการเกษตรอยางเขมขนในระยะทผานมาสงผลใหเกดความ เสอมโทรมของทรพยากรดน จงตองมการเสรมสรางความอดมสมบรณของดนควบคกบการรกษาคณภาพสงแวดลอมใหเปนฐานการผลตทางการเกษตรทมนคง ปลอดภยและยงยน พฒนาโครงสรางพนฐานดาน การพฒนาทดน การฟนฟปรบปรงบ ารงดนเพอเพมผลผลตทางการเกษตร ก าหนดเขตการใชทดน ทเหมาะสมเพอการผลต และการใชประโยชนทดนอยางยงยน โดยจดท าแผนการใชทดนทวประเทศ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๗ รฐบาลใหความส าคญในพนททมปญหารนแรง ผลของการพฒนาน าไปสการเรงรดการแกปญหากรรมสทธทดนโดยวธการปฏรปทดน การก าหนดเขตการใชประโยชนจากทดนใหเหมาะสม ขยายการใหบรการและอดหนนคาใชจายในการปรบปรงและแกไขคณภาพดนทมปญหา ซงมจ านวนเพมขน ส าหรบพนทถอครองทางการเกษตรซงมประมาณ ๑๓๑ ลานไร มการใชทดนไมเหมาะสมกบศกยภาพถงรอยละ ๔๐ ในขณะทเนอทถอครองทางการเกษตรเฉลยตอคนลดลงอยางตอเนอง แตความตองการพนทท าการเกษตรเพมขน รวมทงความอดมสมบรณของดนลดลงท าใหตองเพมผลผลตโดยการใชสารเคมกอใหเกดปญหาการตกคางของสารเคมในดนมากขนสงผลใหดนเสอมโทรมและไมเหมาะสมส าหรบการเพาะปลกทางการเกษตร นอกจากนยงรวมไปถงทดนทมขอจ ากดตอการใชประโยชน ซงเมอน าไปใชแลว จะเกดผลกระทบตอระบบนเวศอยางรนแรง จากการวเคราะหขอมลเชงพนทโดยใชฐานขอมลกลมชดดนทปรบปรงเมอป ๒๕๔๗ เพอจดท าแผนทดนทมปญหาทงประเทศ พบวา ดนมปญหาหลก ๕ ชนด ไดแก ดน



เคม ๔.๕๑ ลานไร ดนทราย ๑๒.๗๗ ลานไร ดนตน ๔๓.๓๗ ลานไร ดนเปรยวจด ๕.๕๑ ลานไร และดนอนทรย ๐.๒๗ ลานไร นอกจากนยงมดนทมสภาพพนทสงชนซงเปนขอจ ากดในการน าไปใชประโยชน ๙๖.๐๑ ลานไร และพนทดนกรดทมปญหานอยอก ๙๘.๔๓ ลานไร2

๑.5.๒ น าฝนและน าทา ประเทศไทยไดรบอทธพลจากลมมรสม ลมพายจร ท าใหฝนตกกระจายทวประเทศระหวาง ๘๐๐ - ๔,๔๐๐ มลลเมตร เฉลยทงปประมาณ ๑,๔๒๔ มลลเมตร เปนปรมาณน าฝนรวมในแตละปประมาณ ๗๑๙,๕๐๐ ลานลกบาศกเมตร โดยน าฝนรอยละ ๗๐ หรอประมาณ ๕๐๖,๐๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอป ระเหยสชนบรรยากาศและไหลซมลงในดนสวนหนง ปาไมและพชในฤดฝนน าไปใชในการเจรญเตบโตสวนหนง และขงตามแองหรอหนองบงตามธรรมชาตตางๆ อกสวนหนงทเหลอรอยละ ๓๐ หรอประมาณ ๒๑๓,๕๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอป ไหลเปนน าทาไปสแมน าล าคลองและล าหวยตางๆ แลวไหลลงสทะเล ซงถอเปนปรมาณน าผวดนทมศกยภาพส าหรบการน ามาใชในการพฒนาชลประทานได เมอแบงปรมาณน าทาตามฤด เปนน าทาในฤดฝนรอยละ ๘๖ และฤดแลง รอยละ ๑๔

น าชลประทาน ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป ๒๕๕๓) พนทชลประทานมจ านวน ๒๙.๓๔ ลานไร ประกอบดวย โครงการชลประทานขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก สบน าดวยไฟฟา และแกมลง มปรมาณเกบกกน าทงสน ๗๕,๘๑๒.๖๙ ลานลกบาศกเมตร โดยรอยละของจ านวนพนทบรหารจดการน าในเขตชลประทาน เทากบรอยละ ๑๓๒.๙๗ และมจ านวนกลม/องคกรผใชน า (กลมพนฐาน) ๔๔,๔๘๐ กลม/องคกร ทงนความตองการใชน ามแนวโนมเพมขนอยางตอเน อง ท าใหประเทศไทยมแนวโนมทจะเกดภาวะการขาดแคลนน าในระยะยาว ส าหรบพนททมศกยภาพในการพฒนาเปนพนทชลประทานมจ านวนทงสน ๖๐ ลานไร ซงอยในกรอบพฒนาการชลประทาน ระดบลมน าอยางเปนระบบ ประกอบดวยพนททมระบบชลประทานอยแลว ๒๘.๔ ลานไร และพนททสามารถพฒนาเปนพนทชลประทานไดอก ๓๑.๖ ลานไร

2

กรมพฒนาทดน, ๒๕๕๓



ตารางท ๑๔ พนทชลประทาน ปรมาณเกบกกน า พนทบรหารจดการน าในเขตชลประทาน และกลม/องคกรผใชน า ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐

รายการ/กจกรรม หนวยนบ แผนฯ ๑๐

(ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป ๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓) ๑. จ านวนพนทชลประทานทเพมขน ไร ๑๔๙,๘๙๓ ๒๐๗,๔๗๔ ๓๗๒,๑๖๕ ๖๒๐,๙๕๗

๑.๑ โครงการชลประทานขนาดใหญ และขนาดกลาง

ไร ๑๐๒,๕๔๐ ๑๙๐,๔๑๓ ๑๕๐,๑๙๔ ๙๕,๑๖๑

๑.๒ โครงการชลประทานขนาดเลก +สบน าดวยไฟฟา+แกมลง

ไร ๔๗,๓๕๓ ๑๗,๐๖๑ ๒๒๑,๙๗๑ ๕๒๕,๗๙๖

๒. จ านวนปรมาณเกบกกทเพมขน ลาน ลบ.ม. ๘๐๒.๖๒ ๒๗.๕๔ ๒๑๒.๐๓ ๑๐๔.๘๓ ๒.๑ โครงการชลประทานขนาดใหญ

และขนาดกลาง ลาน ลบ.ม. ๗๙๑.๙๔ ๑๐.๔ ๑๙๓.๖๗ ๗๑.๐๗

๒.๒ โครงการชลประทานขนาดเลก +สบน าดวยไฟฟา+แกมลง

ลาน ลบ.ม. ๑๐.๖๘ ๑๗.๑๔ ๑๘.๓๖ ๓๓.๗๖

๓. จ านวนพนทชลประทานเดม ไร ๒๘,๑๓๘,๒๕๕ ๒๘,๓๔๕,๗๒๙ ๒๘,๗๑๗,๘๙๔ ๒๙,๓๓๘,๘๕๑ ๓.๑ โครงการชลประทานขนาดใหญ

และขนาดกลาง ไร ๒๓,๗๓๔,๖๐๗ ๒๓,๙๒๕,๐๒๐ ๒๔,๐๗๕,๒๑๔ ๒๔,๑๗๐,๓๗๕

๓.๒ โครงการชลประทานขนาดเลก +สบน าดวยไฟฟา+แกมลง

ไร ๔,๔๐๓,๖๔๘ ๔,๔๒๐,๗๐๙ ๔,๖๔๒,๖๘๐ ๕,๑๖๘,๔๗๖

๔. รอยละของจ านวนพนทบรหาร จดการน าในเขตชลประทาน

รอยละ ๑๒๕.๓ ๑๓๓.๖๙ ๑๓๘.๐๒ ๑๓๒.๙๗

๕. จ านวนกลม/องคกรผใชน า (กลมพนฐาน)

กลม/องคกร

- ๔๐,๖๐๖ ๔๓,๐๔๘ ๔๔,๔๘๐

ทมา : กรมชลประทาน

๑.5.๓ พนทท าการเกษตร

ประเทศไทยมพนททงหมด ๓๒๐.๗๐ ลานไร เมอจ าแนกการใชประโยชนของทดนพบวา ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ เนอทถอครองทางการเกษตร ๑๓๐.๒๙ ลานไร คดเปนรอยละ ๔๐.๖๓ เนอทปาไม ๙๙.๑๖ ลานไร คดเปนรอยละ ๓๐.๙๒ ทเหลอเปนทรกรางวางเปลาและทอยอาศย อยางไรกตาม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ มการปรบสเกลการวดพนททละเอยดกวาเดม ท าให เนอทถอครองทางการเกษตรเพมขนเปน ๑๓๑.60 ลานไร คดเปนรอยละ ๔๑.๐๓ เนอทปาไม ๑๐๗.๒๔ ลานไร คดเปนรอยละ 33.๔๔ โดยพนทถอครองการเกษตรจ าแนกเปนทนา ๖๖.๐๘ ลานไร ทดนเพอปลกไมผลไมยนตน ๒๗.๔ ลานไร พชไร ๒๗.๓๒ ลานไร การถอครองทดนเพอการเกษตรเฉลย ๒๒.๔๔ ไรตอครวเรอน โดยการใชประโยชนทดนของประเทศมการเปลยนแปลงทส าคญคอ การเพมขนของพนทปาไมและการขยายตวของพนทท าการเกษตร



๑.5.๔ แหลงประมง3 ประเทศไทยเปนประเทศทประสบความส าเรจในดานการพฒนาการประมงจนมผลผลตสงตดอนดบหนงในสบของโลก ทงการสงออกสนคาประมงมมลคาสงเปนอนดบตนๆ ของโลกนบตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนตนมา ในชวงป พ.ศ. ๒๕๔๑ – ๒๕๕๐ ผลผลตสตวน าของไทยอยในระดบ ๓.๒ – ๔.๑ ลานตน พนทภมประเทศทเปนแหลงท าการประมงของประเทศไทยมความเหมาะสมส าหรบการท าประมงและการเพาะเลยงสตวน าชายฝง แหลงท าการประมงทะเลของประเทศไทยมพนททงสน ๔๒๐,๒๘๐ ตารางกโลเมตร พนทในนานน าฝงอาวไทย ๓๐๔,๐๐๐ ตารางกโลเมตร และนานน าฝงอนดามน ๑๑๖,๒๘๐ ตารางกโลเมตร โดยแบงเปน สวนพนทนอกนานน าทชาวประมงไทยเขาไปประกอบอาชพโดยถกตองตามกฎหมายม ๓ แหลงใหญๆ ไดแก กลมภมภาคอาเซยน กลมภมภาคเอเชยใต และกลมภมภาคแอฟรกาตะวนออกและตะวนออกกลาง นอกจากนประเทศไทยเรมพฒนาศกยภาพการท าประมงทะเลลก โดยมการจบปลาทนา ในพนทประมงน าจด ๓,๗๕๐ ตารางกโลเมตร และพนทชายฝงทมศกยภาพในการเพาะเลยงสตวน าชายฝง ๖ ลานไร ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ผลผลตสตวน ารวม ๓.๘ ลานตน เปนผลผลตจากการท าประมงทะเลรอยละ ๕๘ เพาะเลยงสตวน าชายฝงรอยละ ๒๓ เพาะเลยงสตวน าจดรอยละ ๑๓ และประมงน าจดรอยละ ๖ สวนในป พ.ศ. ๒๕๕๒ ผลผลตสตวน ารวม ๓.๗๓ ลานตน

การพฒนาการประมงของไทยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑-๕ ใหความส าคญกบการวจยและทดลองในดานการประมง โดยสวนใหญเนนหนกในดานประมงน าจดและประมงทะเล ซงเปนประเภทการท าประมงชายฝง สวนประมงน าลกนนยงไมแพรหลายนก เพราะเรอประมงและอปกรณสวนใหญเทาทชาวประมงมอยในปจจบนไมเหมาะสม และยงขาดความรความช านาญในการเดนเรอทะเลน าลก สวนการประมงน าจดมการด าเนนงานเพาะพนธสตวน าในแหลงน าธรรมชาต และ ในบรเวณอางเกบน าของเขอนตางๆ ตลอดจนท าการบรณะทจบสตวน าสาธารณะ รวมทงสงเสรมการประมงน าลก การเพาะเลยงปลาน าจด และการพฒนาทดนชายฝงทะเลใหเปนแหลงเลยงสตวน า สงเสรม การเพาะเลยงปลาในเขตชลประทาน สนบสนนใหปรบปรงเครองมอการท าประมงใหมประสทธภาพ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๖ - ๘ เนนมาตรการอนรกษและควบคมการใชทรพยากรประมงโดยส ารวจแหลงประมงในนานน าสากลและนานน าของประเทศทมความรวมมอทางการประมง สนบสนนการรวมทนท าการประมงโดยถกตองตามกฎหมายประมงระหวางประเทศ เสนอแกไขพระราชบญญตการประมงใหทนสมยและสอดคลองกบสภาวะการประมง สนบสนนกฎหมายรองรบสทธของชมชนทองถน และชาวประมงขนาดเลกใหมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลทงการอนรกษ ฟนฟ และดแลรกษาปาชายเลนหญาทะเลและปะการงเพอใหเกดการใชประโยชนจากทรพยากรชายฝงไดอยางยงยน และแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ และ ๑๐ เนนสงเสรมการวจยและพฒนาสนคาอาหารอยางตอเนอง

3

กรมประมง, 2554



เพอใหเปนแหลงการผลตอาหารแปรรปทส าคญของโลกทมคณภาพมาตรฐานและความปลอดภยดานอาหารเพอสรางความเชอมนแกผบรโภคสนคาในระยะยาว

๑.5.๕ ความหลากหลายทางชวภาพ ประเทศไทยนบเปนประเทศทมความหลากหลายทางชวภาพสงแหงหนงของโลก แตในปจจบนความหลากหลายทางชวภาพลดลงเนองมาจากพนทปาถกท าลาย และความเสอมโทรมของระบบนเวศชายฝงเพมมากขน สงผลกระทบตอการเตบโตของสตวน าและความหลากหลายของชนดพนธ นอกจากนสภาพทอยอาศยตามธรรมชาตและระบบน เวศยงถกรบกวนจากการกอสรางแหลงกกเกบน าและระบบสาธารณปโภค การทองเทยว ภาวะมลพษ ระบบการเกษตรสมยใหมโดยการเพาะปลกพช/เพาะเลยงสตวเฉพาะสายพนธทใหผลผลตปรมาณมากในรปแบบเดยวกน สงผลใหความหลากหลายของชนดพนธลดลง รวมทงปญหาจากการละเลยพนธของพชและสตวหลายชนด ผลกระทบดงกลาวสงผลท าใหยน สของพนธพชและสตวในชวงเวลาหนงลดลง ประกอบกบปจจบนปญหาการลกลอบฉกฉวยเอาทรพยากรชวภาพจากประเทศไทยไปครอบครองและใชประโยชนทางการคาภายใตระบบกฎหมายทรพยสนทางปญญาโดยมไดขออนญาตและ/หรอมไดแบงปนผลประโยชนทไดรบจากการใชทรพยากรชวภาพตอผเปนเจาของอยางเปนธรรม เปนปญหาทสรางผลกระทบในอกลกษณะหนงทตางออกไปจากปญหาการสญเสยและลดลงของจ านวนและชนดพนธของสงมชวตหรอระบบนเวศ ถงแมจะยงคงมทรพยากรชวภาพอย แตประเทศทเปนถนทอยของทรพยากรนนอาจถกจ ากดสทธในการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพทมการน าไปพฒนาและขอรบความคมครองภายใตกฎหมายทรพยสนทางปญญา จงมความจ าเปนทตองเตรยมความพรอมดานกฎหมายเพอใหเกดการแบงปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรชวภาพอยางเปนธรรมและเทาเทยม นอกจากนการจดการความหลากหลายทางชวภาพคอนขางซบซอนและสมพนธกบหลายดานทเกยวของ ไดแก ดานวทยาศาสตร การเกษตร การคาระหวางประเทศ กฎหมาย อนสญญาและความตกลงระหวางประเทศ สทธมนษยชน และทรพยสนทางปญญา ซงตองมการก าหนดนโยบาย แผนงาน และการด าเนนงานบรหารจดการใหเปนระบบมากขน

จากผลการพฒนาทไมสมดลและผลกระทบจากการมงไปสประเทศอตสาหกรรมใหม รวมทงการขยายตวของทอยอาศย สงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ สงผลใหเกดความเสยงตอการสญพนธของพชและสตว โดยเฉพาะชนดพนธของสตวน า ซงในสถานการณปจจบนพบวาความหลากหลายทางชวภาพลดนอยลงอยางเหนไดชด มสตวน าทก าลงอยในสภาวะทเสยงตอการสญพนธ (Endanger) และมแนวโนมสญพนธ (Vulnerable) นอกจากนยงพบการลดลงของทรพยากรประมงทะเลในอาวไทย ซงมอตราการจบสตวน าตอชวโมงลดลง จงมความจ าเปนตองมแผนแมบทในการจดการประมงทะเลเพอเปนกรอบการฟนฟทรพยากรประมงและความหลากหลายกลบคนมา ซงการฟนฟทรพยากรสตวน าของไทยไดด าเนนการมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๕ ตอเนองมาถงจนปจจบน ภาครฐจะตองตระหนกถงความส าคญทงในดานความหลากหลายและความส าคญในดาน



เศรษฐกจไปพรอมกน เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจและสรางรายไดใหแกประเทศ นอกจากนความหลากหลายทางชวภาพ ยงเปนปจจยส าคญทจะสรางความมนคงอาหารใหแกประเทศอกดวย ดงนนในแผนพฒนาการเกษตรในชวงตอไปจะตองใหความส าคญในประเดนนเพมมากขน

๑.5.๖ โลจสตกส การเปลยนแปลงสภาวะทางเศรษฐกจและการคาของโลกในปจจบนมอทธพลอยางมากตอการคาสนคาเกษตรของไทย ในระยะทผานมา การคาสนคาเกษตร ไดรบผลกระทบจากกระแสการพฒนาและความรนแรงทางการคา สงผลใหประเทศไทยตองปรบและตนตวในการใหความส าคญกบการพฒนาบรหารจดการดวยระบบโลจสตกส ส าหรบตนทนโลจสตกสของประเทศไทยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๑) เทากบรอยละ ๑๘.๖ ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศลดลงประมาณรอยละ ๐.๒ จากปกอนหนา ซงเปนผลจากการเคลอนไหวสวนทางกนของปจจยหลก ๒ ประการ คอ การลดลงอยางมนยส าคญของตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง จากรอยละ ๘.๒ เหลอ รอยละ ๗.๘ (ผลในทางบวก) และตนทนคาขนสงเพมขนจากรอยละ ๘.๙ เปนรอยละ ๙.๑ ในชวงเวลาเดยวกน (ผลในทางลบ)

ส าหรบการผลตในภาคเกษตร ประเทศไทยมตนทนโลจสตกสของภาคเกษตร สงกวาตนทนโลจสตกสโดยเฉลยของประเทศ ทงน เนองจากการลงทนในระบบการขนสงทเปนสาธารณปโภคขนพนฐานของไทยต ากวาของประเทศพฒนาแลว จงท าใหภาระตนทนโลจสตกส ตกเปนภาระของประชาชน รวมทงขดความสามารถในการบรหารจดการทตองด าเนนการทงระบบตลอดหวงโซอปทานของไทยยงดอยกวา ซงจะสมพนธกบตนทนโลจสตกสและระดบการพฒนาโลจสตกสของไทย จงสะทอนใหเหนถงตนทนการผลตทสงกวา ดงนนการปรบปรงประสทธภาพการพฒนาโลจสตกสการเกษตร จะมสวนชวยใหเกดการสรางมลคาเพมในสนคาเกษตร เพราะเนนการผลตทตอบสนองตอความตองการของตลาดในกระบวนการน าสนคาจากผผลตไปสผบรโภค โดยท าใหสนคายงคงคณภาพตรงตามความตองการ พรอมทจะบรโภค ซงสงผลท าใหตนทนโลจสตกสเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศไทยลดลงได และดวยปจจยส าคญส าหรบการบรหารจดการดานโลจสตกสการเกษตร ทครอบคลมกจกรรมตางๆ ของภาคเกษตร ดวยการขบเคลอนตามแผนปฏบตการใหมประสทธภาพสงขน ประกอบกบยงไมมการจดเกบและพฒนาระบบขอมลเพอการพฒนาระบบโลจสตกสการเกษต รในระดบประเทศ รวมทงศกษาวจยสนคาเกษตรทสะทอนถงการศกษาสนคาเกษตรหลกทมมลคาทางการคาสง และตอบสนองวตถประสงคเฉพาะเรอง โดยสวนใหญจะเนนทประเดนใดประเดนหนงเฉพาะ ทเกยวกบการผลต ประสทธภาพและตนทนของการขนสงและการสรางมลคาเพม อยางไรกตามยงคงมความจ าเปนทจะตองเชอมโยงภาพรวมใหเหนชดขนครบทงกระบวนการตงแตตนน าถงปลายน าของสนคาเกษตร โดยเฉพาะในดานการวเคราะหประสทธภาพของระบบโลจสตกสเกษตร และองคประกอบของหวงโซอปทาน เพอน าไปใชในการประเมนประสทธภาพของทงหวงโซอปทานของสนคาเกษตร และ



เพอเปนฐานขอมลส าหรบการวางแผนและตดสนใจบรหารจดการระบบหวงโซอปทานและโลจสตกสโดยเพมประสทธภาพและมลคา ซงจะมผลตอรายไดของเกษตรกรในระยะตอไป

๑.5.๗ ตลาดกลาง รฐบาลไดก าหนดใหมตลาดกลางส าหรบการซอขายสนคาเกษตรขนโดยมวตถประสงคเพอชวยใหรายไดของเกษตรกรมเสถยรภาพ ไดรบราคาทเปนธรรม เกษตรกรไดพบกบผบรโภคโดยตรง ไมตองผานพอคาคนกลางเปนการเปดโอกาสใหมการแขงขนอยางเสร การปรบปรงตลาดสนคาเกษตรทกประเภทเพออ านวยความสะดวกแกผซอและผขาย ตลาดกลางสามารถสรางกลไกเชอมโยงระหวางตลาดทองถน ตลาดกลางสนคาเกษตรในระดบภมภาคและระดบประเทศ และตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาโดยเพมขดความสามารถในการกระจายผลผลตไปยงผบรโภคไดอยางกวางขวาง ผานมาตรการและนโยบายการสรางความเขมแขงของระบบเศรษฐกจการคาภายในประเทศสรางเสถยรภาพราคาสนคาเกษตรทเปนธรรมตอทงผผลต ผบรโภค และระบบเศรษฐกจ

การด าเนนงานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๖ ตลาดกลางโดยเฉพาะขาวหรอ ทาขาวลดลงเปนจ านวนมาก เนองจากนโยบายรบจ าน าขาวทตลาดกลางไมสามารถออกใบประทวนและแปรรปขาวได โดยเฉพาะชวงทราคารบจ าน าสงกวาราคาตลาดมาก ท าใหเกษตรกรทจะจ าน าตองขายขาวผานโรงส ในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ รฐบาลตงโครงการประกนรายได ท าใหกลไกตลาดกลางเรมฟนตว จงตองเพมแหลงซอขายในตลาด โดยในปจจบน (ณ สงหาคม ๒๕๕๓) มตลาดกลางขาว จ านวน ๕๒ แหง ตลาดกลางผก-ผลไมจ านวน ๑๙ แหง และตลาดกลางสตวน า ๓ แหง รวม ๗๔ แหง4

ส าหรบองคการตลาดเพอเกษตรกร ซงเปนหนวยงานรฐวสาหกจในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ท าหนาทชวยเหลอเกษตรกรดานการตลาดสนคาเกษตร เพอสรางมลคาเพมใหแกเกษตรกร จดหาและจ าหนายปจจยการผลตทมคณภาพ ราคาเปนธรรมและตรงตามเวลาทตองการใหแกเกษตรกร และชวยเหลอเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร ในการเจรจา การจ าหนาย การตลาดและการเกบรกษาผลผลตหรอผลตภณฑทางการเกษตร ในการด าเนนการปรบปรงพฒนาและบรหารตลาดกลาง/คลงสนคาตามแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ มเปาหมายในการจดหาและจ าหนายปจจยการผลต มลคา ๔๐๘.๘๘ ลานบาท จดหา/จ าหนายสนคาเกษตรและสนคาแปรรปมลคา ๓๓๗.๓๓ ลานบาท จดตงรานคาองคการตลาดเพอเกษตรกร จ านวน ๒๙ แหง และด าเนนการตามนโยบาย เชน การรบจ าน าขาวเปลอกนาป และนาปรง มลคารวม ๖๘๑.๘๐ ลานบาท5

4

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย, ๒๕๕๓ 5 องคการตลาดเพอเกษตรกร, ๒๕๕๓



๑.6 สถานการณการเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนาการเกษตร6

๑.6.๑ การเปลยนแปลงในระดบโลกทส าคญ

(๑) กฎ กตกาใหมของโลก การเปลยนแปลงดานตางๆ ในโลกสงผลใหเกด การปรบเปลยนกฎ ระเบยบทส าคญ เชน กฎ ระเบยบดานการคาและการลงทน มาตรการทางการคา ในรปแบบทมใชภาษ เชน มาตรการสงแวดลอม มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช มาตรการ ตอบโตการทมตลาดและการอดหนน การเปดเสรในสาขาการคา บรการและการลงทน กฎเกยวกบ การปองกนทรพยสนทางปญญาครอบคลมเรองเครองหมายการคา สงบงชทางภมศาสตร สทธบตร ฯลฯ มาตรการทางการคาทเกยวกบการแกไขปญหาโลกรอน อาท การเรยกเกบภาษคารบอนจากสนคาน าเขาในประเทศสหรฐอเมรกา การก าหนดใหตองรายงานปรมาณคารบอนทเกดจากการผลตสนคา กฎ ระเบยบดานการเงน กฎ ระเบยบดานสงแวดลอม ไดแก ๑) การยายฐานการผลตคารบอนจากประเทศพฒนาแลวมาอยในประเทศก าลงพฒนา ๒) มาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกรายสาขาของแตละประเภทอตสาหกรรม ๓) มาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกตามความเหมาะสมดวยความสมครใจบนพนฐานของการพฒนาทยงยน และ ๔) การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการท าลายปาและความเสอมโทรมของปาในประเทศก าลงพฒนา และ 5) กฎ ระเบยบดานสงคม

(๒) การปรบตวเขาสเศรษฐกจโลกแบบหลายศนยกลาง รวมทงภมภาคเอเชย โดยขนอยกบเงอนไขและปจจยพนฐาน ไดแก วกฤตเศรษฐกจทสงผลกระทบตอศกยภาพการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศพฒนาแลวมากกวาประเทศก าลงพฒนาและประเทศเศรษฐกจใหม ราคาน ามนและราคาสนคาโภคภณฑและสนแรตางๆ ในตลาดโลกมแนวโนมเพมขนตามการฟนตวของเศรษฐกจโลก ประกอบกบก าลงซอของประชากรในภมภาคเอเชยทมจ านวนมาก การเพมขนของชนชนกลางในภมภาคเอเชยโดยเฉพาะในประเทศจนและอนเดยจะเปนปจจยเรงกระบวนการปรบตวเขาสภาวะโลกหลายศนยกลาง

(๓) การเขาสสงคมผสงอายของโลก ประเทศทพฒนาแลวสวนใหญไดเขาสการเปนสงคมผสงอายมานานกวา ๔๐ - ๕๐ ป เชน ฝรงเศส สวเดน สหรฐอเมรกา อตาล และญปน สวนประเทศก าลงพฒนา อาท เกาหล สงคโปร จน อนโดนเซย บรไน ไทยและเวยดนาม ไดกาวเขาสการเปนสงคมผสงอายแลวในชวง ๕ ปทผานมา ผลกระทบจากการเปนสงคมผสงอายของประเทศตางๆ ไดแก เกดการยายถนของแรงงานขามชาตทงแรงงานทมฝมอและไรฝมอเพอทดแทนก าลงแรงงานในประเทศทเปนสงคมผสงอาย สงผลกระทบตอความมนคงและสงคมของประเทศนนๆ เกดความหลากหลายทางวฒนธรรม

6 ทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ เอกสารประกอบการประชมประจ าป ๒๕๕๓ ของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม แหงชาต , สงหาคม ๒๕๕๓



ขณะเดยวกนกเกดภาวะสมองไหล โครงสรางการผลตเปลยนจากการใชแรงงานเขมขนมาเปนการใชองคความรและเทคโนโลยมากขน

(๔) การเปลยนแปลงภมอากาศโลก ในชวง ๓๐ ปทผานมา อณหภมโลกสงขนท าใหเกดภยธรรมชาตบอยครงและทวความรนแรงยงขน อาท แผนดนไหว ดนถลม ภเขาไฟระเบด มผลท าใหแกนโลกเอยงกระทบถงการเปลยนแปลงฤดการผลต ท าใหระบบนเวศในหลายพนทข องโลกและพนผวโลกมการเปลยนแปลง เกดการสญเสยพนธพชและสตว โดยเฉพาะในพนทชายฝงเนองจากระดบน าทะเลทสงขน สรางความเสยหายตอโครงสรางพนฐาน เขตทองเทยว เขตอตสาหกรรมทมการลงทนสง ผลกระทบทเกดขนจะท าใหภมภาคในเขตรอนมฤดแลงยาวนาน การระเหยของน าเพมขน ปรมาณน าทเกบกกลดลง และสงผลกระทบตอการขาดแคลนน า การเพมขนของโรคระบาด ความเสยงจากโรคอบตใหม และอบตซ าเพมขนจะกอใหเกดปญหาสขภาพของประชากร และสงผลตอผลตภาพของก าลงแรงงาน และการสญเสยทางเศรษฐกจ ส าหรบผลกระทบตอภาคเกษตร ความแปรปรวนของภมอากาศและภยธรรมชาตท าใหระดบคารบอนไดออกไซดและอณหภมสงขน สงผลตอระบบการเพาะปลกและปรมาณผลผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะพชอาหารไดรบผลกระทบอยางรนแรง นอกจากนความแปรปรวนของปรมาณน าฝน ภยธรรมชาตทรนแรง และการระบาดของโรคและแมลงศตรพช จะสรางความเสยหายตอผลผลตทางการ เกษตร รวมทงกระทบตอภาคสงคม อาท ปญหาความยากจน การอพยพยายถน และการแยงชงทรพยากรธรรมชาต

(๕) ความมนคงทางอาหารและพลงงานโลก ในภาพรวมอตราการใชพลงงานของโลกจะเพมขนอยางกาวกระโดด เนองจากการเตบโตของประเทศอตสาหกรรมใหม เชน จน และอนเดย เปนตนในขณะทพลงงานฟอสซลซงเปนแหลงพลงงานทส าคญของโลกมอยอยางจ ากด แนวโนมราคาพลงงานมความผนผวนอยางรนแรง หากไมมการเปลยนแปลงรปแบบการใชพลงงาน และน าไปสการพฒนาพลงงานทางเลอกเพมขน ความตองการพชพลงงานในโลกจงมแนวโนมสงขน ในอกดานหนง ความตองการบรโภคสนคาเกษตรและอาหารเพมขนตามจ านวนประชากรโลกทเพมขน รวมทงอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทคาดวาจะสงขน โดยเฉพาะในทวปเอเชย ไดแก อนเดย จน และทวปแอฟรกา ขณะทปรมาณผลผลตพชอาหารโลกเพมขนไมทน เนองจากขอจ ากดดานพนทและศกยภาพของเทคโนโลยทมอย ประกอบกบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ และภยพบตทางธรรมชาต ทงปญหาอทกภยและภยแลงททวความรนแรง ไดสรางความเสยหายใหกบพนทและผลผลตทางการเกษตรของหลายประเทศ สถานการณดงกลาวอาจกอใหเกดความขดแยงระหวางการผลตพชอาหารและพชพลงงานในอนาคต ท าใหผลผลตอาหารสตลาดลดลงไมเพยงพอกบความตองการของประชากรโลก หรอมราคาสงเกนกวาก าลงซอโดยเฉพาะในกลมประเทศยากจน อาจน าไปสการเกดวกฤตอาหารโลก



(๖) เขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) อาเซยน หรอสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (The Association of South East Asian Nations: ASEAN) ประกอบดวย สมาชกรวม ๑๐ ประเทศ ไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย บรไนดารส- ซาลาม เวยดนาม สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เมยนมาร และกมพชา ไดตกลงทจะจดตงเขตการคาเสรอาเซยน เพอใหบรรลวตถประสงคในการลดภาษศลกากรระหวางกนภายใน ๑๕ ป (๑ มกราคม ๒๕๓๖ - ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๓) โดยใชอตราภาษพเศษทเทาเทยมกน (Common Effective Preferential Tariff: CEPT) เปนกลไกในการลดภาษศลกากรระหวางประเทศสมาชกอาเซยนใหอยในระดบต าเพยง รอยละ ๐ - ๕ และสามารถสงวนรายการสนคาออนไหวและออนไหวสงไดบางรายการ พรอมทงยกเลกอปสรรคทางการคาทมใชภาษและการจ ากดโควตาน าเขา ผลกระทบตอสนคาเกษตรภายหลงการเปดเสรการคาอาเซยนอยางสมบรณเมอวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๓ ปรากฏวา จากการเปดเสรการคาอาเซยนดงกลาวท าใหไทยสงออกสนคาเกษตรไดมากขนจากภาษทลดลง อกทงสามารถน าเขาสนคาวตถดบจากประเทศสมาชกอาเซยนในราคาถก ท าใหลดตนทนการผลตเพอการสงออก รวมถงเกษตรกรและผประกอบการเกดการปรบตวทางการผลตเพอใหสามารถแขงขนได เปนผลใหมการพฒนาการผลตมากขน

(๗) การจดตงประชาคมอาเซยน และประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ในการประชมสดยอดอาเซยนเมอเดอนธนวาคม ๒๕๔๐ ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย ผน าอาเซยนไดตดสนใจทจะเปลยนแปลงอาเซยนไปสภมภาคทมนคง มงคง และมขดความสามารถในการแขงขน พรอมกบพฒนาการทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน และลดความยากจน รวมถงลดระดบความแตกตางในดานสงคมและเศรษฐกจ ในป ๒๕๕๐ รฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนไดลงนามรบรอง AEC Blueprint แผนงานการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) กฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) และปฏญญาวาดวยแผนงานการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เพอยนยนเจตนารมณรวมกนด าเนนการใหส าเรจตามก าหนดในป ๒๕๕๘ ประชาคมอาเซยนคอ โครงสรางใหมของอาเซยนภายใตกฎบตรอาเซยน ประกอบดวย ๓ เสาหลก คอ การเมองและความมนคง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ซงมผลบงคบใชตงแตวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๒ และจะมผลบงคบใชอยางสมบรณในป ๒๕๕๘ ทงนเพอความสอดคลองของการปฏบตตามพนธกรณในดานเศรษฐกจ AEC จะมคณลกษณะทส าคญ คอ ๑) การเปนตลาดและฐาน การผลตรวม ประกอบดวย การเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอ ๒) การเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขน อาท E-ASEAN นโยบายการแขงขน สทธทรพยสนทางปญญา การคมครอง ผ บรโภค และการพฒนาโครงสรางพนฐาน ๓) การพฒนาการทางเศรษฐกจทเทาเทยม/เสมอภาค เชน การลดชองวางการพฒนาระหวางสมาชกเกาและใหม และการสนบสนนการพฒนา SMEs เปนตน และ ๔) การบรณการเขากบเศรษฐกจโลกไดอยางสมบรณ เชน การปรบประสานนโยบายเศรษฐกจ การสรางเครอขายการผลต/จ าหนาย และการจดท า FTA กบประเทศนอกกลม โดยสรป AEC จะกอใหเกดโอกาส



และอปสรรคตอการคาและการลงทนระหวางไทยกบสมาชกอาเซยนประเทศอน ซงประเทศไทยตองเตรยมความพรอมเพอรองรบ AEC ทจะมผลสมบรณในป ๒๕๕๘

แนวทางเตรยมความพรอมเชงรก อาจเนนในเรอง ๑) การหาแหลงวตถดบทมราคาถกใน AEC ๒) การศกษารสนยมและความตองการของผบรโภคใน AEC ๓) การศกษาความเปนไปไดในการยายฐานการผลตไปยงประเทศอาเซยนทเหมาะสม ๔) การใชประเทศกมพชา ลาว พมา และเวยดนาม (Combodia Laos Myanmar and Vietnam : CLMV) เปนฐานการสงออกไปนอก AEC ๕) การพฒนาระบบโลจสตกสในภมภาคโดยท าใหสะดวกและมราคาถก และ ๖) การเจาะตลาดคคาของอาเซยน สวนแนวทางเตรยมความพรอมเชงรบอาจเนนในเรองการเรยนรคแขง และการลดตนทนการผลต เปนตน

๑.6.๒ การเปลยนแปลงภายในประเทศ

(๑) สงคมไทยนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในภาคการพฒนาตางๆ อยางกวางขวาง ในระยะ ๓ ปของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของภาคไดกระจายไปทกภาคสวน อาท ภาครฐไดใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาน าทางและขบเคลอนนโยบายรฐบาล สรางภมคมกนดานการคลงและรกษาเสถยรภาพระบบสถาบนการเงน ปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลระหวางการพงเศรษฐกจในประเทศกบระหวางประเทศ การพฒนาหลกสตรทงระดบการศกษาขนพนฐานและมหาวทยาลย ฯลฯ ในสวนของภาคเกษตร เกษตรกรเนนการน าเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารไปประยกตใชเพอเพมรายไดและลดรายจายของครวเรอน

(๒) การเปลยนแปลงสภาวะทางเศรษฐกจ ประกอบดวย ๑) เศรษฐกจไทย มภมคมกนดานการเงนจากการพฒนาระบบบรหารความเสยงอยางตอเนองหลงจากวกฤตป ๒๕๔๐ และเศรษฐกจไทยในป ๒๕๕๒ ไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจโลกไมมากนก เสถยรภาพอยใน เกณฑด ท าใหมหนสาธารณะคงคางคดเปนสดสวนรอยละ ๔๕.๕ ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ อยในกรอบเปาหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ทก าหนดไวไมเกนรอยละ ๕๐ อตราเงนเฟอและอตราการวางงานอยในระดบต า การเกนดลบญชเดนสะพดและจ านวนเงนทนส ารองระหวางประเทศ อยในระดบสง โครงสรางเศรษฐกจไทยหนมาพงพาเศรษฐกจในประเทศมากขน โดยสดสวนอปสงคในประเทศตอภาคเศรษฐกจระหวางประเทศคดเปนรอยละ ๗๕.๐๓ ผลการด าเนนงานไดบรรลเปาหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ ทก าหนดไวรอยละ ๗๕.๐ กอนถงปสดทายของแผน ๒) เสถยรภาพดานการคลงและการเงนเปนปจจยเสยงในระยะตอไป หลงจากประเทศไทยไดรบผลกระทบจากวกฤตการเงนโลกตงแตชวงไตรมาสท ๔ ของป ๒๕๕๑ สภาพเศรษฐกจของไทยชะลอตวลงตามเศรษฐกจโลก ท าใหการจดเกบภาษไมไดตามทประมาณการไว ในขณะทรฐบาลจ าเปนตองด าเนนมาตรการดานการคลงเพอกระตนเศรษฐกจและลดผลกระทบของวกฤต เศรษฐกจ และลงทนเพอวางรากฐานการเจรญเตบโตของ



เศรษฐกจในอนาคตภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง ฐานะการคลงของประเทศจงขาดดล และหนสาธารณะเพมขน ในขณะทภาระการใชจายของรฐทเกดขนจากนโยบายสงคม การช าระหน และการโอนงบประมาณใหกบองคกรปกครองสวนทองถนมมากขน จงเปนขอจ ากดดานการคลงทตองบรหารจดการเพอความยงยนดานการคลงในระยะยาว และ ๓) ศกยภาพทางเศรษฐกจตองพงภาคบรการและเศรษฐกจสรางสรรค ถงแมประเทศไทยจะยงเปนผสงออกสนคาเกษตร แตประสทธภาพการผลตของภาคเกษตรไดรบผลกระทบจากฐานทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม ระบบการผลตภาคเกษตรยงตองพงปจจยการผลตจากตางประเทศ ท าใหมตนทนการผลตสง ขณะทพนทการเกษตรมจ ากดและถกใชไปเพอกจการอน รวมทงมปญหาชาวตางชาตอาศยชองวางของกฎหมายเขามาครอบครองทดนเกษตรกรรม สงผลใหคนไทยสญเสยสทธการครอบครองและการใชประโยชนทดน แรงงานภาคเกษตรมแนวโนมลดลง สวนการเชอมโยงผลผลตเกษตรกบภาคอตสาหกรรมการเกษตร เพอเพมมลคายงอยในวงจ ากดและลาชา เนองจากการพฒนาเปนแบบแยกสวน ขาดการรวมกลมอยางเปนระบบ

(๓) การเปลยนแปลงสภาวะดานสงคม ประกอบดวย ๑) โครงสรางประชากรไทยมสดสวนประชากรวยสงอายเพมขน ประชากรวยเดกและวยแรงงานลดลง ภาวะอนามยเจรญพนธรวมอยต ากวาระดบทดแทน ๒) การพฒนาประเทศมแนวโนมตองเผชญกบภาวะถดถอยเนองจากผลตภาพแรงงานต าและขาดแคลนก าลงคนในอนาคต ๓) สงคมไทยโดยเฉพาะสงคมเมองมแนวโนมเปลยนแปลงจากสงคมเครอญาตสสงคมปจเจกมากขน ๔) คนไทยไดรบการพฒนาศกยภาพ แตมปญหาดานคณภาพการศกษา ๕) ประชาชนมภมคมกนในการด ารงชวตดานสขภาพททวถง ๖) ครอบครวไทยท าหนาทเปนโครงขายคมครองของสงคมไดไมเตมศกยภาพ ๗) เดกและเยาวชนถกด าเนนคดยาเสพตดมากขน ๘) วถชวตไทยมการเปลยนแปลงเชอมโยงกบวฒนธรรมจากนานาอารยประเทศทมความหลากหลายมากขน ๙) สงคมไทยใหความส าคญกบความรบผดชอบตอสงคมและระบบธรรมาภบาลมากขน ๑๐) ความเหลอมล าทางรายไดของประชากรและโอกาสการเขาถงทรพยากรน ามาสปญหาความขดแยงในสงคม และ ๑๑) สงคมไทยเผชญวกฤตความเสอมถอยดานคณธรรมจรยธรรม

(๔) การเปลยนแปลงสภาวะดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประกอบดวย ๑) ทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงเสอมโทรม ๒) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลซ าเตมใหปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทวความรนแรงยงขน ๓) ภาวะโลกรอนสงผลกระทบตอการผลตภาคเกษตร เกดความยากจน การยายถน และบกรกปาเพมขน ๔) ประเทศไทยยงพงพลงงานจากตางประเทศในสดสวนสง ท าใหขาดความมนคงทางดานพลงงาน และ ๕) ประเทศไทยยงมความมนคงอาหาร แมจะตองเผชญกบความทาทายจากการเปลยนแปลงภมอากาศและความตองการพชพลงงาน



๑.7 นโยบายและมาตรการภาครฐทสนบสนนการด าเนนงานดานการเกษตร

๑.7.๑ เกษตรกรและสถาบน

(๑) การแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร อาชพทางการเกษตรมความเสยงในการผลตซงขนอยกบสภาพภมอากาศ เศรษฐกจภายในประเทศและตางประเทศ ประกอบกบการด าเนนการตางๆ ใหกบเกษตรกรยงไมมประสทธภาพเทาทควร โดยเฉพาะองคความรและเทคโนโลยตางๆ ท าใหการประกอบอาชพการเกษตรเกดปญหาหนสนสะสมตามมา ในชวงทผานมารฐบาลมนโยบายและมาตรการตางๆ ในการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร ไดแก การพกช าระหน การลดภาระหน การสนบสนนสนเชอหรองบประมาณ เพอฟนฟพฒนาอาชพเดมหรอประกอบอาชพใหมเพอสรางรายไดให เพยงพอ ในปเพาะปลก ๒๕๕๐/๕๑ ทงประเทศมครวเรอนเกษตร ๕.๗๘ ลานครวเรอน และมครวเรอนเกษตรทมหนสน ๔.๒๖ ลานครวเรอน หรอคดเปนรอยละ ๗๓.๖๙ ขนาดของหนสน ๕๓,๘๘๕ บาทตอครวเรอน ส าหรบการชวยเหลอดานหนสนแกเกษตรกรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ มดงน ๑) เรงรดแกไขปญหาหนสนและฟนฟอาชพใหเกษตรกรรายยอยทเปนสมาชกสถาบนเกษตรกรและมหนไมเกน ๑๐๐,๐๐๐ บาท ไดลดภาระหน โดยการลดดอกเบยเงนกลงรอยละ ๓ ตอป เปนเวลา ๒ ปรวม ๙๕๐,๐๐๐ ราย จากสถาบนเกษตรกร ๒,๐๐๐ แหง ๒) สหกรณ/กลมเกษตรกร ไดรบการสนบสนนจดท าแผนพฒนาอาชพ จ านวน ๑๐๐,๖๑๑ ราย วงเงน ๒๙๖.๐๖ ลานบาท ๓) ชดเชยดอกเบยแกสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร ทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบในพนท ๓ จงหวดชายแดนภาคใต ๓,๔๐๔ ราย ชวยเหลอเกษตรกร ทยากจนใหสามารถไถถอนหรอซอทดนคนมา ๖๐๗ รายและชดเชยดอกเบยใหกบสหกรณ/กลมเกษตรกร ทไดรบผลกระทบจากอทกภย จ านวน ๑๐,๐๒๓ ราย และ ๔) การชวยเหลอผประสบภยธรรมชาตดานพช ประมง และปศสตว ระหวางป ๒๕๕๐ - ๒๕๕๒ วงเงน ๓,๓๔๖.๐๓ ลานบาท

ในป ๒๕๕๓ รฐบาลมนโยบายชวยเหลอเกษตรกรเพอใหสามารถอยรอดและพงตนเองในกระแสปจจบนได โดยมยทธศาสตร ๕ ดาน คอ การพฒนาองคกรกลมเกษตรกร การพฒนาผลตผลภาคเกษตร การรวบรวมผลผลตทางการเกษตร การแปรรปเพอเพมมลคา และการสรางตลาดของเกษตรกรและเพอสนบสนนการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกรอยางบรณาการ คณะรฐมนตรไดเสนอการชวยเหลอเกษตรกรทเปนหนไมกอใหเกดรายได (Non-Performing Loans : NPL) และเปนสมาชกของกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร เมอวนท ๒๒ มถนายน ๒๕๕๓ คณะรฐมนตรเหนชอบเรองหลกเกณฑการด าเนนโครงการปรบโครงสรางหนและฟนฟอาชพเกษตรกรตามขอสรปการหารอระหวางกองทนฟนฟฯและพฒนาเกษตรกร กบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารกรงไทย (มหาชน) จ ากด ธนาคารอาคารสงเคราะห และธนาคารออมสน ตามทกระทรวงการคลงเสนอ โดยมมาตรการทส าคญๆ คอ ๑) การด าเนนการเรมตนจะด าเนนการกบกลมเกษตรกรทเปนหนไมกอใหเกดรายได (NPL) และเปนสมาชกกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร ซงเกษตรกรลกหนจ านวนนมประมาณ ๘๐,๐๐๐ ราย ซงเปนลกหนของ



ธนาคาร ๔ แหง ไดแก ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ธนาคารกรงไทย (มหาชน) จ ากด ธนาคารอาคารสงเคราะห และธนาคารออมสน โดยสถานะหนเปนหนไมกอใหเกดรายได (NPL) ณ วนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๒ โดยก าหนดเงนตนไมเกน ๒.๕ ลานบาทตอราย และเมอเขารวมโครงการนแลว เกษตรกรลกหนจะตองไมกอหนเพมกบสถาบนการเงนในโครงการทง ๔ ธนาคาร ๒) การปรบโครงสรางหนจะเปนการพกช าระเงนตนครงหนง (รอยละ ๕๐) และดอกเบยทงหมดไวกอน โดยใหเกษตรกรผอนช าระหนเงนตนทเหลออกครงหนง ตามงวดและระยะเวลาทตกลงกน แตไมเกนระยะเวลา ๑๕ ป เงนตนและดอกเบยทพกไวจะไดรบการลดใหทงหมด เมอเกษตรกรไดช าระหนงวดสดทายแลว

(๒) สภาเกษตรกรแหงชาต สบเนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๘๔ (๘) ก าหนดใหสงเสรมการรวมกลมของเกษตรกรในรปของสภาเกษตรกร เพอวางแผนการเกษตรและรกษาประโยชนรวมกนของเกษตรกร รฐบาลโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงผลกดนใหรฐสภาผานความเหนชอบพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓ และประกาศ ในราชกจจานเบกษาเมอวนท ๑๙ พฤศจกายน ๒๕๕๓ ซงมผลบงคบใชตงแตวนถดจากวนประกาศ เพอรองรบการจดตงสภาเกษตรกรแหงชาตทจะท าหนาทเปนตวแทนของเกษตรกรในการด าเนนกจกรรมตางๆ เกยวกบเกษตรกรรมสภาเกษตรกรแหงชาตประกอบดวย สมาชกจ านวน ๑๐๐ คน จากผแทน ๓ ประเภท ดงน ๑) สมาชกประเภทท ๑ (มาตรา ๕(๑)) จ านวน ๗๗ คน โดยเปนสมาชกสภาเกษตรกรแหงชาต โดยต าแหนงจากประธานสภาเกษตรกรจงหวด (จงหวดละ ๑ คน) ๒) สมาชกประเภทท ๒ (มาตรา ๕(๒)) จ านวน ๑๖ คน โดยเปนผแทนองคกรเกษตรกรดานพช สตว ประมง และเกษตรกรรมอนๆ ทคดเลอกโดยสมาชกประเภทท ๑ และ ๓) สมาชกประเภทท ๓ (มาตรา ๕ (๓)) จ านวน ๗ คน โดยเปนผทรงคณวฒดานพช สตว ประมง อยางนอยดานละ ๑ คน ทคดเลอกโดยสมาชกประเภทท ๑ และประเภทท ๒

สภาเกษตรกรแหงชาตเปนองคกรตวแทนจากภาคเกษตรทสะทอนถงปญหาดานการเกษตร รวมถงจะเปนตวแทนเพอเสนอนโยบายและขอเสนอแนะตางๆ ใหภาครฐไดรบทราบโดยตรง ใหหลกประกนในการคมครอง รกษาผลประโยชนเกยวกบการผลตและการตลาด ท าใหเกดการรวมตวกนอยางเปนเอกภาพขององคกรเกษตรกร กอใหเกดความเขมแขงจากการรวมตวกนเปนเครอขาย ทส าคญคอเกษตรกรสามารถจดท าแผนแมบทเสนอใหคณะรฐมนตรพจารณา เพอใหการก าหนดนโยบายเกยวกบภาคเกษตร สามารถแกไขปญหาของเกษตรกรไดตรงกบความเปนจรงทเกดขน เปดโอกาสใหเกษตรกรทวประเทศมสวนรวมตางๆ เกยวกบภาคเกษตรผานสภาเกษตรกรจงหวดจนถงสภาเกษตรกรแหงชาต

พระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓ ยงชวยใหอาชพเกษตรกรรมไดรบการยอมรบมากขนในสงคม ดงนนกฎหมายดงกลาวสงผลตอความมนคงทางอาชพเกษตรกรรมในอนาคตและสงผลกระทบดานบวกตอการผลตสนคาเกษตรเพอการบรโภคและการสงออกได รวมทงยงชวย



ปองกนและแกไขปญหาทางการแขงขนของสนคาเกษตรทมผลตอภาคเกษตรของไทย จากการเปดการคาเสรทจะทวความรนแรงมากขนในอนาคต อยางไรกตาม การรวมกลมของเกษตรกรจะตองสรางความเขมแขงในการรวมกลมกนดวยความสามคค เพอใหเกดการท างานทเปนของเกษตรกร เพอเกษตรกร และโดยเกษตรกร จงจะสงผลตออ านาจในการตอรองของเกษตรกรไดอยางสมบรณ

(๓) สวสดการชาวนา คณะกรรมการนโยบายขาวแหงชาต (กขช.) เหนชอบในหลกการใหมการจดตงกองทนสวสดการชาวนา โดยจดตงกองทนในรปแบบพระราชบญญต (พ.ร.บ.) ประกอบดวย ๗ หมวดทส าคญ ไดแก ๑) การจดตงกองทนและลกษณะของกจการกองทน ๒) การควบคมและการบรหารกจการของกองทน ๓) เรองส านกงานกองทนสวสดการชาวนา ๔) สมาชกและสทธประโยชนของสมาชก ๕) การเงน การบญช และการตรวจสอบ ๖) การควบคมก ากบการจดการทน และ ๗) บทก าหนดโทษ ในเจดหมวดประกอบดวย ๖๐ มาตรา มาตราทส าคญ ไดแก องคประกอบของคณะกรรมการกองทนสวสดการชาวนา ซงเรยกโดยยอวา คณะกรรมการ กสช . ควบคมและบรหารกจการของกองทน ซงประกอบดวย ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนประธานกรรมการ ผอ านวยการส านกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต อธบดกรมบญชกลาง อธบดกรมสงเสรมการเกษตร อธบดกรมสงเสรมสหกรณ อธบดกรมการขาว และผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตง จ านวน ๓ คน จากผมความเชยวชาญดานขาว ดานกฎหมาย และดานเศรษฐศาสตร หรอดานการเงนการธนาคาร ทส าคญคอมผแทนชาวนา จ านวน ๖ คน โดยมผจดการส านกงานกองทนสวสดการชาวนาเปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการกองทนฯ แนวคดของการจดตงกองทนสวสดการชาวนา ประกอบดวย ๕ แนวทางหลก ไดแก ๑) เปนสวสดการเพอประโยชนส าหรบสมาชกทประกอบอาชพท านาโดยเฉพาะและมรายไดแนนอน ๒) มการเกบเงนเขากองทนโดยค านวณจากฐานรายไดของการจ าหนายขาวเปลอกในอตราไมต ากวารอยละ ๓ แตไมเกนรอยละ ๗ ๓) จดใหมสวสดการดานอนๆ เชน การจดหาปจจยการผลตและอนๆ ใหกบผประกอบอาชพท านา ๔) รฐบาลสามารถพจารณาเงนทมาสมทบจากฐานภาษรายไดของผประกอบธรกจเกยวกบขาว ซงจะท าใหกองทนมความมนคงและยงยนมากขน และ ๕) เปนการสรางแรงจงใจใหชาวนาเหนวาอาชพท านา มเกยรต มศกดศรและมความมนคง ซงจะชวยใหเยาวชนรนใหมมความรกและยดถอการประกอบอาชพ ท านาตอไป

ทงน ในสวนสาระส าคญการเขาเปนสมาชกกองทนสวสดการชาวนา คอตองเปนชาวนา เปนหวหนาครอบครว มสญชาตไทย และเปนสมาชกดวยความสมครใจ ในสวนของการสงเงนสะสมเขากองทน สมาชกจะตองสงเงนสะสมเขากองทนในอตรารอยละ ๓ แตไมเกนรอยละ ๗ จากฐานรายไดของการจ าหนายขาวในแตละปของสมาชก โดยมการก าหนดอตราขนต าของพนททใชค านวณการสงเงนสะสมของสมาชกขนต าท ๕ ไร และขนสงไมเกน ๑๕ ไร เพอปองกนการแสวงหาผลประโยชน จากกองทนดงกลาวดวย รางพระราชบญญตสวสดการชาวนา เกดจากแนวคดทจะท าใหเกษตรกรชาวนา



ไทยมชวตความเปนอยทดขน รวมถงเมอเกษยณแลว (ไมมก าลงทจะท านาแลว) สามารถทจะยงชพไดจากเงนกองทน ซงสทธทชาวนาจะไดรบจากกองทน เชน เงนบ าเหนจบ านาญ เงนชดเชยกรณทพพลภาพ และเสยชวต เงนสงเคราะหบตร รวมทงปจจยการผลต โดยไมซ าซอนกบสวนทรฐบาลจดหาใหอยแลว โดยทชาวนาสมครใจสงเงนสะสมรอยละ ๓ หรอหนงสวนของรายไดจากการขายขาวสมทบเขากองทน และรฐบาลสมทบอกไมนอยกวา ๑.๕ เทา จากเงนทเกษตรกรสะสม ขณะนรางพระราชบญญตฉบบดงกลาวไดผานความเหนชอบของคณะรฐมนตร เมอวนท ๑๒ เมษายน ๒๕๕๔ และสงใหคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณา กอนน าเสนอสภาผแทนราษฎรตอไป

๑.7.๒ การผลตและการคา

(๑) มาตรการรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร รฐบาลไดด าเนนมาตรการส าคญเพอรกษาเสถยรภาพของราคาสนคาเกษตร ดงน

การประกนภยพชผล การประกนภยทางการเกษตรไดเรมทดลองโครงการในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๒ ในโครงการประกนภยฝาย โดยกรมการประกนภย และตอเนองมาเปน การประกนภยขาวโพด ขาวฟาง และถวเหลองแบบครบวงจรโดยบรษทเอกชน หลงจากนนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๗ คณะรฐมนตรไดอนมตให ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ท าประกนภยพชผลการเกษตรในรปกองทนรวมบรรเทาความเสยหายในทกพนทคมครองเฉพาะขาวนาป ขาวนาปรง สวนขาวโพดเลยงสตว คมครองเฉพาะอทกภย วาตภยและภยแลง โดยก าหนดใหรฐบาลและเกษตรกรจายคาเบยประกนคนละครง แตส านกงบประมาณไมอนมตเงนจงไมไดด าเนนการ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ คณะกรรมการกลนกรองเรองเสนอคณะรฐมนตร มมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณรบเรองการประกนภยทางการเกษตรไปด าเนนการ โดยใหธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจดท าโครงการน ารองโดยใชดชนภมอากาศ (Weather Index Insurance) โดยไดรบความชวยเหลอจากธนาคารโลกจดท าโครงการประกนภยพชผลโดยใชดชนภมอากาศเพอทดลองรปแบบการประกนภยจากภาวะฝนแลงและน าทวม และเมอวนท ๙ กมภาพนธ ๒๕๕๓ คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบในหลกการสรางระบบประกนภยพชผลใหแกเกษตรกร โดยใหกระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกระทรวงพาณชยรวมกนก าหนดแนวทางการด าเนนงานทเหมาะสม โดยมการแตงตงคณะท างานจดท ายทธศาสตรชาตในการพฒนาการประกนภยพชผล ป ๒๕๕๓ - ๒๕๕๕ ประกอบดวย ๒ ประเดนยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐาน และยทธศาสตรการพฒนาและสรางดลยภาพตลาดประกนภยพชผล ซงในยทธศาสตรดงกลาวเปนโครงการทหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณรบผดชอบหลก ๗ โครงการ ซงอยระหวางการพจารณารายละเอยด ไดแก ๑) โครงการพฒนาฐานขอมลสารสนเทศระดบอ าเภอและการจดท าแผนทเสยงภยและน าทวมส าหรบพชเศรษฐกจ ๒) โครงการจดท าระบบเผยแพรขอมลใหกบผใชทเปนนกวจย บรษทประกนภยและผบรหาร ๓) โครงการศกษาน ารองการประกนภยธรรมชาตส าหรบการ



ผลตขาวนาป ๔) โครงการศกษาตดตามการเปลยนแปลงของพชปกคลมดน โดยใชดชนการเจรญเตบโตของพช ๕) โครงการตอยอดการพฒนาดชนสภาพอากาศใหครอบคลมพชเศรษฐกจทเหมาะสมกบระบบประกนภย และจดท าโครงการตนแบบในแตละเขตภมภาคของประเทศไทย ๖) โครงการศกษาความเปนไปไดในการประกนภยขาวนาปโดยใชดชนผลผลตเขตพนท และ ๗) โครงการจดท ารายชอพชเศรษฐกจแตละพนททเหมาะสมกบระบบประกนภย

โครงการรบจ าน าสนคาเกษตร รฐบาลไดด าเนนโครงการรบจ าน าสนคาเกษตร ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท ๔ โดยเรมสนคาขาวเปนล าดบแรก เนองจากราคาขาวในประเทศตกต าในชวงฤดกาลเกบเกยว สงผลใหเกษตรกรไดรบความเดอดรอนเปนอยางมาก รฐบาลจงไดด าเนนการแทรกแซงตลาดโดยวธการรบจ าน า เพอดงอปทานสวนเกนเขาไปในสตอกเพอยกระดบราคาในตลาดใหสงขน และระบายผลผลตสตลาดในชวงทผลผลตมนอย ซงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๔ ถงชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ รฐบาลก าหนดเฉพาะราคาเปาหมายขาวเปลอกนาป แตในชวงกลางแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ จนถงปจจบน รฐบาลก าหนดทงราคาเปาหมายและปรมาณรบจ าน าขาวนาป ส าหรบขาวนาปรงรฐบาลไดจดท าโครงการรบจ าน าในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๙ โดยเรมตงแตป ๒๕๔๗ เปนตนมา นอกจากนรฐบาลยงไดด าเนนโครงการรบจ าน าในสนคาเกษตรอนๆ เชน มนส าปะหลง ขาวโพดเลยงสตว กระเทยม กงกลาด า และ กงขาวแวนนาไม เปนตน

โครงการประกนรายไดสนคาเกษตร ในป ๒๕๕๒ รฐบาลไดด าเนนโครงการประกนรายไดเกษตรกร เพอเปนหลกประกนรายไดขนต าในการประกอบอาชพการเกษตร รกษาเสถยรภาพราคาสนคา ลดความเสยงดานราคาและผลผลตใหแกเกษตรกร โดยเกษตรกรทกครวเรอนทจดทะเบยนการปลกพชเปนรายสนคาผานการประชาคมและท าสญญากบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร จะไดรบประโยชนจากการเขารวมโครงการ โดยจะไดรบอตราชดเชยสวนตางของเกณฑกลางอางองกบราคาประกน โดยเกณฑการก าหนดราคาประกนคอ ตนทนการผลตบวกดวยรอยละ 20 - 30 ของตนทนการผลตแลวแตชนดพช แมวาเกษตรกรจะผลตเพอการบรโภคในครวเรอนกตาม โครงการประกนรายไดเกษตรกร ป ๒๕๕๒/๕๓ ไดด าเนนการกบพชเศรษฐกจหลกทง ๓ ชนด ไดแก ขาวนาป มนส าปะหลง และขาวโพดเลยงสตว โดยมเปาหมายดงน คอ ขาวนาป ๓.๗ ลานครวเรอน มนส าปะหลง ๐.๔๐ ลานครวเรอน และขาวโพดเลยงสตว ๐.๓๗ ลานครวเรอน ส าหรบในป ๒๕๕๓/๕๔ รฐบาลไดด าเนนโครงการประกนรายไดเกษตรกรอยางตอเนองในสนคาเกษตรหลกทง ๓ ชนด เชนเดยวกบปทผานมา นอกจากนรฐบาลยงไดด าเนนมาตรการตางๆ เพอแกปญหาราคาผลผลตตกต า เชน โครงการแทรกแซงตลาดรบซอขาวเปลอก โครงการจดตลาดนดขาวเปลอก โครงการรบฝากขาวเปลอกในยงฉางเกษตรกรเพอรอจ าหนาย มาตรการบรหารจดการผลไมภาคตะวนออก มาตรการบรหารจดการลนจ มาตรการบรหารจดการล าไย โครงการเชอมโยงตลาดกง และมาตรการรองรบผลผลตไขไกลนตลาด



(๒) ระบบควบคมคณภาพตามมาตรฐานสากลของฟารม/โรงงานทผลตสนคาเกษตรและอาหาร กระทรวงเกษตรและสหกรณใหความส าคญกบการสงเสรมและพฒนาคณภาพมาตรฐานสนคาเกษตรใหเปนทยอมรบของผบรโภคทงภายในและตางประเทศ โดยด าเนนการจดระบบควบคมและตรวจสอบรบรองคณภาพสนคาเกษตรและอาหารในระดบไรนาจนถงโตะอาหาร (From Farm to table) ดวยการก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร เพมประสทธภาพการตรวจสอบและรบรองสนคา ไดแก การรบรองฟารมและโรงงานดวยระบบการจดการคณภาพ (Quality Management System) รวมทงมการพฒนาหองปฏบตการ (Lab) ตลอดจนการสรางระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) ในสนคาพช ปศสตว และประมง เพอใหเกดการมงรกษาคณภาพ และยกระดบมาตรฐานการผลตของเกษตรกรใหไดมาตรฐานสากล

การก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร ผลการด าเนนงานจนถงป ๒๕๕๓ มมาตรฐานสนคาเกษตรรวมทงสน ๑๖๙ เรอง แยกเปน ๑) มาตรฐานสนคา ๖๕ เรอง เชน ฝรง ปทะเลนม น านมโคดบ พรกแหง ไขไก รงไหมพนธไทยเหลอง เปนตน ๒) มาตรฐานระบบ ๗๓ เรอง เชน GAP มนส าปะหลง GAP ฟารมเพาะและอนบาลลกกงทะเล GAP ปาลมน ามน และ ๓) มาตรฐานทวไป ๓๑ เรอง เชน การชนสตรโรคสเตรปโทคอกคสในปลานล หลกการจดท าคอมพารตเมนตส าหรบปศสตว เปนตน ซงมผลท าใหผทเกยวของมมาตรฐานส าหรบใชในการผลตและรบรองมาตรฐานทครอบคลมสนคาเกษตรและผลตภณฑมากขน

การรบรองฟารมและโรงงานดวยระบบการจดการคณภาพ (Quality Management System) ในระดบไรนา/ฟารม จะเนนหลกปฏบตสนคาเกษตรทดและเหมาะสม อาท Good Agricultural Practice (GAP) Code of Conduct (COC) และ Code of Practice ตางๆ ในระดบโรงงานใชหลกการจดการสขลกษณะในโรงงานแปรรปตามมาตรฐานตางๆ อาท Good Manufacturing Practice (GMP) Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) โดยมผลการด าเนนงานจนถงปจจบน ไดแก ๑) การตรวจสอบรบรองและตรวจตดตามมาตรฐานฟารมทงดานพช ประมง และปศสตว เฉลยปละ ๑๘7,๐๘๖ ฟารม ๒) การตรวจรบรองสถานประกอบการและโรงงาน ทงดานพช ประมง และปศสตว เฉลยปละ ๒,๓๘๑ โรงงาน และ ๓) การตรวจวเคราะหคณภาพสนคาเกษตรเพอการสงออกและน าเขา ทงดานพช ประมง และปศสตว เฉลยปละ ๔๗๐,๖๔๔ ตวอยาง

นอกจากน ไดมการสรางและพฒนาระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) ทมประสทธภาพและมความปลอดภยตามมาตรฐานสากล เพอสรางความมนใจใหกบผบรโภคทงในและตางประเทศ โดยจดท าโครงการน ารองระบบตรวจสอบยอนกลบอตสาหกรรมไก ซงไดพฒนาใหเปนระบบอเลกทรอนกสมระบบฐานขอมลกลางการควบคมคณภาพสนคาปศสตวทมมาตรฐานเดยวกน เชอมโยงระบบไปยงผประกอบการสงออกสนคาไก และผประกอบการอนๆ ทอยในหวงโซอาหารท าใหสามารถ



ตรวจสอบยอนกลบสายการผลตไดอยางรวดเรวและถกตอง สงผลท าใหประเทศไทยสงออกสนคาไก เปนอนดบหนง โดยยอดสงออกป ๒๕๕๓ มมลคาประมาณ ๕๒,๒๒๒ ลานบาท (ตารางท 15)

ตารางท ๑๕ มาตรฐานการผลตสนคาเกษตรและอาหาร

เรอง (หนวยนบ)

แผนฯ ๑๐

(ป ๒๕๕๐) (ป ๒๕๕๑) (ป๒๕๕๒) (ป ๒๕๕๓) เปาหมาย ป ๒๕๕๔

เฉลยตอป

๑ การตรวจรบรองและตรวจ ตดตามมาตรฐานฟารม (ฟารม)

๑๔๙,๔๑๑ ๒๔๓,๓๓๒ ๑๘๕,๘๖๑ ๑๘๑,๒๗๑ ๑๗๕,๕๕๓ ๑๘๗,๐๘๖

๑.๑ ดานพช ๘๙,๕๐๐ ๑๖๗,๙๓๗ ๑๔๐,๕๑๓ ๑๓๙,๐๒๒ ๑๒๔,๔๕๓ ๑๓๒,๒๘๕ ๑.๒ ดานประมง ๓๕,๓๒๑ ๕๐,๐๐๐ ๓๑,๐๙๑ ๒๗,๐๔๔ ๓๒,๐๐๐ ๓๕,๐๙๑ ๑.๓ ดานปศสตว ๒๔,๕๙๐ ๒๕,๓๙๕ ๑๔,๒๕๗ ๑๕,๒๐๕ ๑๙,๑๐๐ ๑๙,๗๐๙

๒ การตรวจรบรองสถานประกอบการและโรงงาน (โรงงาน)

๒,๒๑๗ ๒,๑๐๔ ๑,๗๔๔ ๒,๘๒๓ ๓,๐๑๙ ๒,๓๘๑

๒.๑ ดานพช ๗๗๒ ๖๖๘ ๘๘๗ ๗๘๓ ๖๓๐ ๗๔๘ ๒.๒ ดานประมง ๓๓๐ ๒๘๕ ๓๒๑ ๓๑๒ ๓๒๐ ๓๑๔ ๒.๓ ดานปศสตว ๑,๑๑๕ ๑,๑๕๑ ๕๓๖ ๑,๗๒๘ ๒,๐๖๙ ๑,๓๒๐

๓ ตรวจวเคราะหคณภาพสนคาเกษตร เพอการน าเขาและสงออก (ตวอยาง)

๔๓๔,๖๐๓ ๕๐๕,๔๘๔ ๕๐๐,๐๙๑ ๓๒,๗๒๕ ๘๐,๓๑๘ ๔๗๐,๖๔๔

๓.๑ ดานพช ๑๑๘,๑๔๗ ๑๖๐,๕๒๐ ๑๓๘,๓๓๒ ๑๒๗,๕๐๗ ๑๔๐,๐๐๐ ๑๓๖,๙๐๑ ๓.๒ ดานประมง ๑๓๕,๕๐๙ ๑๕๐,๐๐๐ ๑๑๓,๓๓๒ ๑๐๑,๓๓๙ ๑๐๐,๐๐๐ ๑๒๐,๐๓๖ ๓.๓ ดานปศสตว ๑๘๐,๙๔๗ ๑๙๔,๙๖๔ ๒๔๘,๔๒๗ ๒๐๓,๘๗๙ ๒๔๐,๓๑๘ ๒๑๓,๗๐๗

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

๑.7.๓ ทรพยากรธรรมชาต

(๑) แผนปฏบตการไทยเขมแขง ผลกระทบจากวกฤตการเงนโลกสงผลใหการผลต การสงออก และการใชจายของเอกชนลดลงอยางมาก รฐบาลจงออกมาตรการเพอฟนฟเศรษฐกจอยางรวดเรวและทนตอสถานการณทเรยกวา มาตรการกระตนเศรษฐกจระยะท ๑ เพอลดผลกระทบและกระตนเศรษฐกจในระยะสน อยางไรกตาม ความผนผวนของเศรษฐกจโลกยงคงอยในระดบสง รฐบาล จงไดจดท า “แผนปฏบตการไทยเขมแขง ๒๕๕๕” หรอโครงการลงทนภายใตแผนฟนฟเศรษฐกจระยะท ๒ เพอชวยกระตนเศรษฐกจและเพมการจางงานอยางตอเนอง ผานการลงทนของรฐควบคกบการสราง ขดความสามารถทางการแขงขนในระยะยาว เปาหมายของแผนปฏบตการไทยเขมแขง คอ การกระตนเศรษฐกจโดยเพมการลงทนภาครฐประมาณรอยละ ๕ ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และเปดโอกาสใหเอกชนเขารวมโครงการลงทนของรฐ สรางต าแหนงงานใหม ๑.๖ ลานคนภายใน ๓ ป และกระจาย



การลงทนดานบรการสาธารณะขนพนฐานไปสตางจงหวดและชนบท โดยมวตถประสงค ๗ ขอ ไดแก ๑) สรางความมนคงอาหารและพลงงาน การเพมประสทธภาพการผลตในภาคเกษตรและอตสาหกรรม ๒) ปรบปรงบรการสาธารณะขนพนฐานดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอเพมความสามารถในการแขงขน และคณภาพชวตของประชาชน ๓) เรงรดและสรางศกยภาพการจดหารายไดจากการทองเทยว ๔) สรางรายไดจากเศรษฐกจเชงสรางสรรค ๕) ยกระดบคณภาพการศกษาททนสมย ๖) ปฏรปคณภาพระบบสาธารณสข และ ๗) สรางอาชพ สรางรายได เพอยกระดบคณภาพชวต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานทรบผดชอบในเรองการบรหารจดการทรพยากรน า และการพฒนาเทคโนโลยการผลตและมาตรฐานสนคาเกษตร ภายใตวงเงนลงทนเบองตน ๒๓๐,๖๔๕ ลานบาท โดยในดานการบรหารจดการทรพยากรน า ประกอบไปดวยกจกรรมทส าคญ คอ

๑) ปรบปรงและฟนฟแหลงน า วงเงนลงทน ๒๐,๒๑๖.๕๑ ลานบาท สามารถเพมปรมาณน าได ๑,๕๑๘ ลานลกบาศกเมตร พนทรบประโยชน ๓.๓ ลานไร เนนการพฒนาแหลงน านอกเขตชลประทาน โดยประชาชนประมาณ ๔๖๔,๖๘๒ ครวเรอน จะไดประโยชนจากการมแหลงน าเพอการอปโภค บรโภค และเกษตรกรรม

๒) พฒนาและเพมประสทธภาพระบบชลประทาน วงเงนลงทน ๑๗๕,๑๔๔.๖๒ ลานบาท สามารถเพมปรมาณน าได ๔,๑๓๓ ลานลกบาศกเมตร พนทรบประโยชน ๑๕.๒๐ ลานไร โดยพฒนาในพนทชลประทาน เชน โครงการพฒนาลมน าตาป-พมดวง จงหวดสราษฎรธาน เปนตน ท าใหประชาชนประมาณ ๖๔๑,๘๗๕ ครวเรอน ไดรบประโยชนจากการมน าเพอการอปโภค บรโภค และเกษตรกรรม รวมทงการผลตในภาคอตสาหกรรม

๓) การปองกนและบรรเทาอทกภย จ านวน ๘๓๑ โครงการ วงเงนลงทน ๓๐,๒๘๓.๕๑ ลานบาท โดยแกไขปญหาอทกภยในพนทวกฤต สามารถปองกนน าทวมในพนทชมชน ๓๙ แหง ลดการสญเสยหนาดน ๒.๕ ลานตนตอป ในพนท ๑๕๐,๐๐๐ ไร และเกดการจางงาน ๓๑,๖๖๔ คน ส าหรบ ดานการพฒนาเทคโนโลยการผลตและมาตรฐานสนคาเกษตร จะพฒนาพนธพช ทงพชอาหารและพชพลงงานทส าคญ วงเงนรวม ๕,๐๐๐ ลานบาท โดย ๑) การปรบปรงและกระจายพนธ วงเงน ๔,๔๔๔.๖๙ ลานบาท ทงพนธพช เชน ขาว มนส าปะหลง ออยโรงงาน และปาลมน ามน เปนตน และการพฒนา พนธสตว เพอใหไดพนธและเทคโนโลยทเหมาะสม สอดคลองกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ๒) การพฒนารปแบบและเทคโนโลยการผลตและมาตรฐาน (Modern Agriculture) วงเงน ๒๕๐.๒๙ ลานบาท และ ๓) การศกษาและพฒนาประสทธภาพการผลต วงเงน ๓๐๕.๐๒ ลานบาท

(๒) งบประมาณทไดรบการจดสรรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ - ๑๐ กระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบงบประมาณด าเนนการมแนวโนมเพมขนเฉลยรอยละ 1.14 เมอพจารณาจากสดสวนงบประมาณของกระทรวงเกษตรและสหกรณตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และตองบประมาณของประเทศ พบวา ในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ กระทรวง



เกษตรและสหกรณไดรบงบประมาณ (ป 2544) จ านวน 70,656 ลานบาท คดเปนรอยละ 1.38 และ 7.76 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และงบประมาณทงประเทศ ตามล าดบ เพมขนในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป 2554) โดยไดรบงบประมาณ 76,202 ลานบาท คดเปนรอยละ ๐.67 และ 3.68 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และงบประมาณทงประเทศ ตามล าดบ ซงงบประมาณนแยกเปนรายจายลงทน และรายจายประจ า เมอพจารณาสดสวนของรายจายลงทน และรายจายประจ าตองบประมาณกระทรวงเกษตรและสหกรณ งบรายจายลงทนคดเปนรอยละ 55.39 และงบรายจายประจ า คดเปนรอยละ 44.61 ของงบประมาณกระทรวงเกษตรและสหกรณลดลงเปนรอยละ ๔๙.๔๔ และรอยละ 50.56 ของงบประมาณกระทรวงเกษตรและสหกรณในชวงเดยวกนตามล าดบ

ส าหรบงบประมาณของกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอใชด าเนนการดานวจยและพฒนาทไดรบการจดสรรงบประมาณ มแนวโนมโดยเฉลยเพมขนรอยละ 5.48 ซงในชวง ปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ ไดรบการจดสรรงบประมาณ (ป 2544) จ านวน 1,433.01 ลานบาท เพมขนเปน 2,702.03 ลานบาท ในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป 2554) เมอพจารณาถงสดสวนงบวจยดานการเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และตอผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร กลบมแนวโนมลดลง โดยในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ (ป 2544) คดเปนสดสวนรอยละ ๐.๐28 และ ๐.306 ตามล าดบ ลดลงเปนรอยละ 0.024 และ 0.240 ในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (ป 2554) ตามล าดบ จงเหนไดวางบวจยดานการเกษตรมสดสวนคอนขางนอยมาก เมอเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ซงการวจยและพฒนาถอเปนปจจยสนบสนนทมความส าคญอยางมากตอการพฒนาการเกษตรไทย และเชอมโยงไปถงการพฒนาผลตภาพและประสทธภาพในการผลตดานการเกษตร ดงนน ภาครฐควรสนบสนนงบประมาณในดานนใหมากขนเพอใหเกดการพฒนาอยางตอเนองและยงยนตอไป

ตารางท ๑๖ งบประมาณ งบวจยทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบ ในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 - 10 หนวย : ลานบาท

แผน ปงบ

ประมาณ

GDP (ณ ราคาประจ าป)

งบประมาณ สดสวนงบ กษ. ตอ GDP

ภาคเกษตร งบวจย กษ.

สดสวนงบวจย กษ.ตอ

ทงประเทศ

กษ. GDP

(ณ ราคาประจ าป)

งบประมาณ ทงประเทศ


GDP ภาคเกษตร

แผนฯ ๘

๒๕๔๐ ๔,๗๓๒,๖๑๐ ๙๒๕,๐๐๐ ๘๓,๙๒๕ ๑.๗๗ ๙.๐๗ ๔๔๗,๑๗๖ ๒,๐๗๓.๓๘ ๐.๐๔๔ ๐.๔๖๔ ๒๕๔๑ ๔,๖๒๖,๔๔๗ ๘๓๐,๐๐๐ ๖๖,๗๙๘ ๑.๔๔ ๘.๐๕ ๔๙๘,๕๘๗ ๑,๖๓๖.๖๐ ๐.๐๓๕ ๐.๓๒๘ ๒๕๔๒ ๔,๖๓๗,๐๗๙ ๘๒๕,๐๐๐ ๖๖,๔๐๗ ๑.๔๓ ๘.๐๕ ๔๓๕,๕๐๗ ๑,๔๓๑.๗๓ ๐.๐๓๑ ๐.๓๒๙ ๒๕๔๓ ๔,๙๒๒,๗๓๑ ๘๖๐,๐๐๐ ๗๑,๐๙๕ ๑.๔๔ ๘.๒๗ ๔๔๔,๑๘๕ ๑,๓๐๒.๙๗ ๐.๐๒๖ ๐.๒๙๓ ๒๕๔๔ ๕,๑๓๓,๕๐๒ ๙๑๐,๐๐๐ ๗๐,๖๕๖ ๑.๓๘ ๗.๗๖ ๔๖๘,๙๐๕ ๑,๔๓๓.๐๑ ๐.๐๒๘ ๐.๓๐๖




ตารางท ๑๖ (ตอ) หนวย : ลานบาท

แผน ปงบ

ประมาณ


งบประมาณ สดสวนงบ กษ. ตอ GDP

ภาคเกษตร งบวจย กษ.

สดสวนงบวจย กษ.ตอ

ทงประเทศ

กษ. GDP

(ณ ราคาประจ าป)

งบประมาณ ทงประเทศ


GDP ภาคเกษตร

แผนฯ ๙

๒๕๔๕ ๕,๔๕๐,๖๔๓ ๑,๐๒๓,๐๐๐ ๖๕,๗๘๘ ๑.๒๑ ๖.๔๓ ๕๑๔,๒๕๗ ๑,๓๘๓.๐๔ ๐.๐๒๕ ๐.๒๖๙ ๒๕๔๖ ๕,๙๑๗,๓๖๙ ๙๙๙,๙๐๐ ๕๘,๐๒๕ ๐.๙๘ ๕.๘๐ ๖๑๕,๘๕๔ ๑,๖๔๕.๖๖ ๐.๐๒๘ ๐.๒๖๗ ๒๕๔๗ ๖,๔๘๙,๔๗๖ ๑,๐๒๘,๐๐๐ ๕๔,๔๗๐ ๐.๘๔ ๕.๓๐ ๖๖๘,๘๐๘ ๑,๐๔๓.๔๘ ๐.๐๑๖ ๐.๑๕๖ ๒๕๔๘ ๗,๐๙๒,๘๙๓ ๑,๒๐๐,๐๐๐ ๕๓,๖๓๗ ๐.๗๖ ๔.๔๗ ๗๒๘,๐๙๓ ๘๑๔.๗๓ ๐.๐๑๑ ๐.๑๑๒ ๒๕๔๙ ๗,๘๔๔,๙๓๙ ๑,๓๖๐,๐๐๐ ๕๗,๓๓๐ ๐.๗๓ ๔.๒๒ ๘๔๔,๖๑๔ ๗๕๔.๓๐ ๐.๐๑๐ ๐.๐๘๙

แผนฯ ๑๐

๒๕๕๐ ๘,๕๒๕,๑๙๗ ๑,๕๖๖,๒๐๐ ๗๔,๕๑๒ ๐.๘๗ ๔.๗๖ ๙๑๐,๑๒๕ ๑,๔๕๖.๗๓ ๐.๐๑๗ ๐.๑๖๐ ๒๕๕๑ ๙,๐๘๐,๔๖๖ ๑,๖๖๐,๐๐๐ ๖๗,๙๐๙ ๐.๗๕ ๔.๐๙ ๑,๐๔๙,๗๔๓ ๑,๕๑๖.๘๐ ๐.๐๑๗ ๐.๑๔๔ ๒๕๕๒ ๙,๐๔๑,๕๕๑ ๑,๙๕๑,๗๔๙ ๗๒,๗๓๒ ๐.๘๐ ๓.๗๓ ๑,๐๓๖,๕๘๖ ๑,๖๔๔.๖๕ ๐.๐๑๘ ๐.๑๕๙ ๒๕๕๓ ๑๐,๑๐๒,๙๘๖ ๑,๗๐๐,๐๐๐ ๕๖,๘๕๕ ๐.๕๖ ๓.๓๔ ๑,๒๕๕,๑๘๙ ๑,๙๔๘.๐๔ ๐.๐๑๙ ๐.๑๕๕ ๒๕๕๔ ๑๑,๔๐๐,๐๐๐ ๒,๐๗๐,๐๐๐ ๗๖,๒๐๒ ๐.๖๗ ๓.๖๘ ๑,๑๒๕,๐๐๐ ๒,๗๐๒.๐๓ ๐.๐๒๔ ๐.๒๔๐

อตราการขยายตวเฉลย (รอยละ)

8.89 1.14 5.48

ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตารางท ๑๗ งบประมาณรายจายกระทรวงเกษตรและสหกรณจ าแนกตามลกษณะเศรษฐกจ (รายจายลงทน-รายจายประจ า)

หนวย : ลานบาท แผน ปงบประมาณ งบประมาณรายจายตามลกษณะเศรษฐกจ

รวมงบ กษ. รายจายลงทน รายจายประจ า

จ านวน สดสวนตองบ กษ. จ านวน สดสวนตองบ กษ.

แผนฯ ๘ ๒๕๔๐ ๘๓,๙๒๕ ๕๐,๔๓๓ ๖๐.๐๙ ๓๓,๔๙๒ ๓๙.๙๑

๒๕๔๑ ๖๖,๗๙๘ ๓๔,๖๘๖ ๕๑.๙๓ ๓๒,๑๑๒ ๔๘.๐๗ ๒๕๔๒ ๖๖,๔๐๗ ๓๖,๒๘๖ ๕๔.๖๔ ๓๐,๑๒๑ ๔๕.๓๖ ๒๕๔๓ ๗๑,๐๙๕ ๓๘,๗๗๑ ๕๔.๕๓ ๓๒,๓๒๔ ๔๕.๔๗ ๒๕๔๔ ๗๐,๖๕๖ ๓๙,๑๓๘ ๕๕.๓๙ ๓๑,๕๑๘ ๔๔.๖๑

แผนฯ ๙

๒๕๔๕ ๖๕,๗๘๘ ๓๓,๒๕๓ ๕๐.๕๕ ๓๒,๕๓๖ ๔๙.๔๖ ๒๕๔๖ ๕๘,๐๒๕ ๒๘,๒๙๑ ๔๘.๗๖ ๒๙,๗๓๔ ๕๑.๒๔ ๒๕๔๗ ๕๔,๔๗๐ ๒๗,๓๕๙ ๕๐.๒๓ ๒๗,๑๑๑ ๔๙.๗๗ ๒๕๔๘ ๕๓,๖๓๗ ๒๖,๔๔๓ ๔๙.๓๐ ๒๗,๑๙๔ ๕๐.๗๐ ๒๕๔๙ ๕๗,๓๓๐ ๒๖,๘๔๔ ๔๖.๘๒ ๓๐,๔๘๖ ๕๓.๑๘




ตารางท ๑๗ (ตอ) หนวย : ลานบาท

แผน ปงบประมาณ งบประมาณรายจายตามลกษณะเศรษฐกจ

รวมงบ กษ. รายจายลงทน รายจายประจ า

จ านวน สดสวนตองบ กษ. จ านวน สดสวนตองบ กษ.

แผนฯ ๑๐

๒๕๕๐ ๗๔,๕๑๒ ๒๙,๙๙๘ ๔๐.๒๖ ๔๔,๕๑๔ ๕๙.๗๔ ๒๕๕๑ ๖๗,๙๐๙ ๓๒,๓๙๑ ๔๗.๗๐ ๓๕,๕๑๘ ๕๒.๓๐ ๒๕๕๒ ๗๒,๗๓๒ ๓๔,๙๗๘ ๔๘.๐๙ ๓๗,๗๕๔ ๕๑.๙๑ ๒๕๕๓ ๕๖,๘๕๕ ๒๐,๙๖๓ ๓๖.๘๗ ๓๕,๘๙๒ ๖๓.๑๓ ๒๕๕๔ ๗๖,๒๐๒ ๓๗,๖๗๑ ๔๙.๔๔ ๓๘,๕๓๑ ๕๐.๕๖

เฉลยตอป ๖๖,๔๒๓ ๓๓,๑๖๗ ๔๙.๖๔ ๓๓,๒๕๖ ๕๐.๓๖

อตราการขยายตวเฉลย (รอยละ)

1.14 -0.85 - 2.90 -


(๓) การคมครองพนทเกษตรกรรม เนองจากประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรรม

ทดนจงเปนปจจยส าคญและเปนรากฐานของการผลตทางการเกษตร ซงจ าเปนตองบ ารงรกษาและฟนฟดน รวมทงพฒนาใหเหมาะสมแกการประกอบอาชพเกษตรกรรมไดอยางยงยน และน าไปสการเปนแหลงผลตอาหารทส าคญของโลก จากผลพวงของการขยายตวทางเศรษฐกจในปจจบน ท าใหมการน าทดนทเหมาะสมกบการเกษตรไปใชเพอกจกรรมอนๆ ดงนน เพอปองกนมใหเกษตรกรสญเสยทดนอนจะมผลตอความมนคงอาหารของประเทศ ตลอดจนควบคมการใชทดนใหเกดประโยชนดานเกษตรกรรมอยางเตมท จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตการคมครองพนทเกษตรกรรมขน ซงพระราชบญญตการคมครองพนทเกษตรกรรม พ.ศ. …. ประกอบดวย ๔ หมวด ไดแก

หมวดท ๑ คณะกรรมการ มนายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทไดรบมอบหมาย เปนประธาน ผแทนหนวยงานภาครฐ ผทรงคณวฒ ภาคเอกชน และผแทนเกษตรกร มปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนกรรมการและเลขานการ และใหมคณะกรรมการการคมครองพนทเกษตรกรรมประจ าจงหวดประกอบดวย ผวาราชการจงหวด เปนประธาน ผแทนหนวยงานภาครฐ ผทรงคณวฒ ภาคเอกชน และผแทนเกษตรกรเปนกรรมการ และใหเกษตรและสหกรณจงหวดเปนกรรมการและเลขานการ

หมวดท ๒ การคมครองพนทเกษตรกรรม ใหตราเปนพระราชกฤษฎกาการก าหนดเขตทดนใหเปนเขตคมครองพนทเกษตรกรรม โดยใหด าเนนการในทองททมทดนเหมาะสมตอการเกษตร หรอทองททรฐไดลงทนจดท าโครงสรางพนฐานดานการชลประทานไวแลว ทองททอยในเขตคมครองใหม



แผนทสงเขปแสดงเขตใหเจาของทดนหรอผครอบครองทดนใชประโยชนเพอการเกษตรกรรมเทานน โดยเจาของทดนหรอผครอบครองทดนตองเปนคนไทยเทานน

หมวดท ๓ การสงเสรมและควบคมการใชพนทเกษตรกรรม เจาของทดนหรอผครอบครองทดนในเขตคมครองพนทเกษตรกรรม ไดรบการสงเสรมและสนบสนนในดานการผลตและการจ าหนายผลตผลทางการเกษตร หากไมตองการประกอบเกษตรกรรมตอไป ใหส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมรบซอคนจากเงนกองทนชวยเหลอเกษตรกรตางๆ โดยอาศยเกณฑราคาจาก กรมธนารกษ

หมวดท ๔ บทก าหนดโทษ เจาของทดนหรอผครอบครองทดน ไมปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบทคณะกรรมการก าหนด ตองระวางโทษทงจ าทงปรบ

เมอเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๓ คณะกรรมการก าหนดแนวทางและยกรางกฎหมาย การคมครองพนทเกษตรกรรม ไดพจารณารางพระราชบญญตการคมครองพนทเกษตรกรรม พ.ศ. …. เรยบรอยแลว ภายใตสาระส าคญ ๓ สวน ไดแก

๑) การก าหนดเขตคมครองพนทเกษตรกรรม ใหด าเนนการในทองททมทดนเหมาะสมตอการเกษตร หรอทองททรฐไดลงทนจดท าโครงสรางพนฐานดานการชลประทานไวแลว ซงปจจบนมอยประมาณ ๑๐๐ ลานไร ทส ารวจแลววามศกยภาพในการท านา ท าสวน ท าไร ปศสตว เลยงสตวน า ฯลฯ

๒) การสงเสรมใหเกษตรกรในพนทเขตคมครอง มความเขมแขงทงในสวนของภาคการผลตและการตลาด

๓) พ.ร.บ. ฉบบน เกยวของกบพนทเกษตรกรรมใน ๒ สวน คอ สวนทประกาศเปนเขตคมครองพนทเกษตรกรรมแลว หามไมใหเจาของทดนหรอผครอบครองใชทดนนนเพอประโยชนอยางอนทไมใชเกษตรกรรมหรอกระท าการใดๆ ทกอใหเกดความเสยหายแกการใชประโยชนในพนทเกษตรกรรม ทงน หากจะท ากจกรรมอนทนอกเหนอจากเกษตรกรรม จะตองผานการพจารณาจากคณะกรรมการคมครองพนทเกษตรกรรมจงหวดกอน อกสวนหนงคอ ทดนทเจาของไมตองการประกอบเกษตรกรรมตอไป พจารณามอบหมายใหกองทนตางๆ ทอยในความดแลของกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนผจดซอทดนตามราคาประเมนของกรมธนารกษ และใหน าไปด าเนนการใหเชาหรอใหเชาซอแกเกษตรกร ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการกลางฯ จะก าหนดขนตอไป



๑.7.๔ กฎหมายทเกยวของกบการพฒนาการเกษตร ปจจบนมกฎหมายทเกยวของกบการพฒนาการเกษตรทมผลบงคบใชอยมมากกวา ๘๔ ฉบบ ซงลาสดไดแก พระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓ และสามารถจ าแนกประเภทไดดงน

(๑) กฎหมายเกยวกบเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร มวตถประสงคเพอ ใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองได มภมคมกนพรอมรบความเสยงดานการผลต การตลาด และมการกระจายรายไดททวถง รวมทงสงเสรมการรวมกลมของเกษตรกรในรปแบบตางๆ ไดแก สหกรณ วสาหกจชมชน กลมเกษตรกร และสภาเกษตรกร อาท พระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. ๒๕๔๒ พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. ๒๕๔๘ และพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนตน

(๒) กฎหมายเกยวกบการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร มวตถประสงคเพอพฒนาประสทธภาพการผลต ลดตนทนการผลต และพฒนาคณภาพ มาตรฐานสนคาเกษตร พฒนาความสามารถในการแขงขนของภาคเกษตร ประกอบกบการสนบสนนการพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตรในประเทศ รวมถงสงเสรมและพฒนางานวจยดานการเกษตรเพอพฒนาความสามารถในการแขงขนดานการเกษตรของประเทศ เชน พระราชบญญตจดระเบยบกจการแพปลา พ.ศ. ๒๔๙๖ พระราชบญญตควบคมการฆาสตวและจ าหนายเนอสตว พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. ๒๕๕๑ และพระราชบญญตโคนมและผลตภณฑนม พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนตน

(๓) กฎหมายเกยวกบทรพยากรการเกษตร มวตถประสงคเพอเปนสรางหลกประกนใหกบเกษตรกรรายยอยไดเขาถงทรพยากรการเกษตร ไดแก ทรพยากรทดน ทรพยากรน า และทรพยากรประมง รวมทงดานการคมครองทรพยากรพชและสตว ประกอบกบปจจยการผลต เชน ปย วตถอนตราย สารเคมในการเกษตร แรงงาน และเงนทน โดยเปนการปองกนไมใหผมฐานะทางสงคมทเขมแขงหรอมอ านาจทนเขามาครอบครองทรพยากรการเกษตรอยางไมจ ากด อนเปนการคมครองเกษตรกรรายยอยใหโอกาสท ามาหากน อาท พระราชบญญตการชลประทานหลวง พ.ศ. ๒๔๘๕พระราชบญญตการประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ พระราชบญญตจดรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๗ พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ พระราชบญญตปย พ.ศ. ๒๕๑๘ พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนตน

(๔) กฎหมายเกยวกบการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตร มวตถประสงคเพอผลกดนและเรงรดแผนพฒนาของประเทศ โดยเฉพาะแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแผนพฒนาการเกษตรใหเปนทยอมรบและเกดเปนรปธรรม กอใหเกดการมสวนรวมของทกภาคสวน ทไดใหขอคดเหนและแสดงความตองการของชมชนและองคการทเกยวของน าไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพ เชน พระราชบญญตพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พ .ศ. ๒๕๒๑ และพระราชบญญตเศรษฐกจการเกษตร พ.ศ. ๒๕๒๒ เปนตน



การทรฐไดบญญตกฎหมายทเกยวของกบการพฒนาการเกษตรออกมาหลากหลายฉบบนน จะเหนไดวา กฎหมายดงกลาวสวนใหญประสบปญหาการบงคบใชทไมบรรลเจตนารมณและวตถประสงค โดยทเกษตรกรและผทเกยวของรวมทงเจาหนาทขาดความเขาใจและความตระหนกถงความส าคญของกฎหมายนนๆ ทงนเพอใหกฎหมายเปนกลไกขบเคลอนการพฒนาการเกษตรเปนไปดวยความรวดเรวและเกดประสทธผล ภาครฐควรมงเนนการสรางความตระหนกถงความส าคญของการปฏบตตามกฎหมายนนๆ ใหกบผเกยวของ โดยเฉพาะเกษตรกร และผประกอบการ รวมถงการสรางความรสกในการมสวนรวมใน และปฏบตตามกฎหมายทมอย และเมอมการบญญตกฎหมายใดๆ มาเพมเตม หรอบงคบใชกฎหมายใดทมผลกระทบ ควรรบฟงความคดเหนหรอท าประชามตในทกภาคสวนกอนด าเนนการ7 เพอใหเกษตรกรหรอผทเกยวของไดมสวนรวมในเรองดงกลาวและเปนการสรางความเขาใจระหวางภาครฐกบผทเกยวของเปนอยางดตอไป

แมภาคเกษตรจะมความส าคญตามตวชวดเชงเศรษฐกจนอยกวาภาคการผลตอน ทงในรปของผลตภณฑมวลรวม และในรปของอตราการขยายตว แตภาคเกษตรกลบเปนสาขาการผลต ทชวยใหประเทศมความมนคงทกครงเมอเกดภาวะเศรษฐกจ ไมวาจะเปนวกฤตทางดานเศรษฐกจหรอวกฤตทางดานอาหาร เนองจากภาคเกษตรมการผลตอาหารและสนคาเกษตรทนอกจากจะเพยงพอตอความตองการภายในประเทศแลว ยงสามารถสรางรายไดจากการสงออกเปนจ านวนมาก โดยรายไดเกอบทงหมด เปนรายไดทแทจรงของประเทศ เนองจากผลผลตเกดจากการใชวตถดบภายในประเทศ ในขณะทภาคการผลตอนโดยเฉพาะอตสาหกรรม สวนใหญตองน าเขาวตถดบและเทคโนโลยจากตางประเทศ ผลตอบแทนการผลตสวนหนงจงถกสงกลบไปยงประเทศทเขามาลงทน ดวยเหตนจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองเสรมสรางความเขมแขงใหกบภาคเกษตร เพอเปนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ ใหเกดความมนคงและยงยนตอไป

จากปญหาผลตภาพการผลตภาคเกษตรทมแนวโนมลดลงอนเนองมาจาก ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต การรวมกลมเศรษฐกจของภมภาคตางๆ ท ท าใหเกดการปรบเปลยนโครงสรางการผลตการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ทสรางความเสยหายใหกบพนทและผลผลตทางการเกษตร ความกาวหนาของเทคโนโลยทท าใหขดความสามารถในการแขงขนสนคาเกษตรมความแตกตางกน รวมถงนโยบายตางๆของรฐบาลทสงผลทงทางบวกและทางลบตอการพฒนาการเกษตรลวนเปนสงส าคญทจะตองมการวเคราะห เพอเปนกรอบในการจดท าแผนพฒนาการเกษตรในชวง 5 ป ขางหนาตอไป

7

รศ.ไฉไล ศกดพงศ การใชกฎหมายเพอพฒนาเศรษฐกจการเกษตร วารสารสงคมศาสตร คณะมนษยศาสตร ป 33 กรกฎาคม – ธนวาคม 2550





สวนท 2 กรอบแนวคดและทศทางของแผนพฒนาการเกษตร



1. กรอบแนวคดการพฒนา

ผลจากการพฒนาการเกษตรทผานมา สถานการณทงภายในประเทศและตางประเทศท มผลกระทบตอเศรษฐกจและสงคมภาคเกษตร รวมทงการวเคราะหสภาวะแวดลอม (SWOT Analysis) เพอมาวเคราะหกรอบแนวคดและทศทางการพฒนา รวมทงประเมนความเสยง และภมคมกน จงไดใหความส าคญกบการเสรมสรางใหทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชน สถาบนการเงน สถาบนการศกษา สถาบนเกษตรกรและเกษตรกร มสวนรวมในขบวนการจดท าแผนอยางเปนขนตอน โดยเรมตงแตการระดมความคดเหนจากผมสวนเกยวของทวประเทศในรปแบบการออกแบบสอบถาม การสมมนารบฟงความคดเหน ตลอดจนการแบงกลมยอยเจาะลกเฉพาะกลม และเฉพาะประเดน (Focus Group) ทมการด าเนนงานควบคไปกบการจดท าแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ทงนเมอประมวลความคดเหนดงกลาวแลว พบวา ทศทางการพฒนาการเกษตรในระยะเวลา ๕ ปขางหนา ยงคงยดคนเปนศนยกลางของการพฒนา มงเนนแนวทางการประกอบอาชพ และวธการใชชวตโดยการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอใหเกษตรกรทกระดบมคณภาพชวตทดขน นอกจากน การเปลยนแปลงอยางรวดเรวในยคโลกาภวตนในปจจบนมผลตอการเปลยนแปลงภาคเกษตรในระยะยาว และทวความรนแรงมากขน ทศทางทน าไปสการเตบโตของภาคเกษตร ควรใหเกษตรกรมความเปนอยทดทงเกษตรกรรายยอยและเกษตรกรเชงพาณชย ผลตสนคาเกษตรอยางเพยงพอ มความหลากหลายและมคณภาพตามความตองการของผบรโภคทงภายในประเทศและตางประเทศ รวมทงประชาชนตองสามารถเขาถงอาหารไดอยางทวถง เพอใหประเทศไทยยงคงครองความสามารถในการคาสนคาเกษตรและอาหารในระดบตนๆ ของโลกไว และมสวนชวยเสรมสรางความเขมแขงใหกบเศรษฐกจของประเทศตอไป โดยมกรอบแนวคดการพฒนา การประเมนความเสยง และภมคมกน ดงน

1.1 กรอบแนวคดการพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 11

ผลจากการพฒนาและสถานการณทสงผลกระทบตอภาคเกษตร น ามาประมวล ไดขอสรปกรอบทศทางการพฒนาการเกษตรในชวงระยะเวลา ๕ ป ขางหนา เพอเปนกรอบแนวคดในการจดท ายทธศาสตรการพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) โดยด าเนนการในประเดนส าคญทครอบคลมอยางนอย ๙ ประเดน ดงน

1.๑.๑ การพฒนาโครงสรางพนฐานดานการเกษตร สงเสรมการใชประโยชนจากทดนและดนเตมศกยภาพ ดวยการพฒนาการใชประโยชนจากทดนใหเหมาะสมอยางตอเนอง ผลกดนใหมกฎหมายคมครองพนททเหมาะสมกบการเกษตร เนนการจดสรรทดนใหกบเกษตรกร และสงเสรมการปรบปรง บ ารงดน สงเสรมการใชสารเคมทเหมาะสม ใชปยอนทรยเพอฟนฟโครงสรางของดน ใหความส าคญกบการบรหารจดการน าใหมน าใชในการเกษตรไดตลอดทงป โดยเฉพาะชลประทานระบบทอ ดวยตนทนทต า ส าหรบนอกเขตชลประทาน เนนการสรางแหลงน าชมชน เพอใชประโยชนรวมกนทงการ



อปโภค บรโภค และการเกษตร เสรมสรางองคความรในการบรหารจดการน าอยางมประสทธภาพใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหเกษตรกรจดตงกลมผใชน าเขามาบรหารจดการน ากนเอง รวมทงจดหาแหลงน าในไรนา เพอสงเสรมการปลกพชตามคนนา หรอหวไรปลายนาทใชน านอย ขยายงานจดรปทดนใหครอบคลมพนทเกษตรกรรม เพอประโยชนในการบรหารจดการน า รวมทงแบงเขตกรรมการผลต นอกจากนบรหารจดการทรพยากรชายฝง และทรพยากรประมงดวยการจดท าแหลงปะการงเทยม จดสภาวะแวดลอมใหเหมาะสม เพอใหสตวน ามทขยายพนธ เนนการพฒนาโลจสตกส (Logistics) สนคาเกษตรตลอดกระบวนการผลต เพอเพมศกยภาพในการแขงขน

1.๑.๒ การเสรมสรางความเขมแขงใหเกษตรกร เสรมสรางความเขมแขงและยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกร สงเสรมการรวมกลมสถาบนเกษตรกร ตลอดจนการพฒนาเกษตรกรรนใหม ดวยการสรางสวสดการใหแกเกษตรกร ไดแก การประกนภยพชผลทางการเกษตร การประกนระดบราคาพชผล ประกนสงคม ลดภาระหนสน และเบยยงชพในวยชราส าหรบเกษตรกร โดยเฉพาะการออกพระราชบญญตกองทนสวสดการชาวนา เพอเปนหลกประกนใหกบชาวนาซงเปนเกษตรกรกลมใหญทสดของประเทศ ออกพระราชบญญตคมครองพนทเกษตรกรรม เพอสามารถบงคบใชใหทดนทมอยเปนพนทเกษตรกรรม พฒนาเกษตรกรใหเหมาะสมในแตละชวงอาย ใหสามารถน าความร และใชเทคโนโลยสมยใหมผลตสนคาเกษตรตามความตองการของตลาด โดยใชขอมลสารสนเทศประกอบการตดสนใจในการผลต พฒนาผน าเกษตรกรใหสามารถเปนผน าวสาหกจชมชน และผบรหารสหกรณ เรงสรางและพฒนาเกษตรกรรนใหมโดยการรวมมอกบสถาบนการศกษาอยางจรงจง พฒนาคณภาพผลตผลใหเปนไปตามความตองการของตลาด รวมไปถงการลดตนทนการผลต เพอใหสามารถอยรอดไดในสภาวะทปจจยการผลตมราคาสง สงเสรมสภาเกษตรกร สหกรณ และกลมเกษตรกร เพอสนบสนนการมสวนรวมของเกษตรกรในการก าหนดนโยบายและวางแผนการพฒนาเกษตรกรรมอยางเปนระบบ เพอเพมศกยภาพและยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกรใหดขนทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง รวมทงการ บรณาการท างานทกภาคสวนทงจากเกษตรกร นกวชาการ ภาครฐ และภาคเอกชน ในการรวมกนเสรมสรางความเขมแขงใหแกเกษตรกร

1.๑.๓ สงเสรมการท าการเกษตรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สรางกระบวนการเรยนรแกเกษตรกร ใหเกดความเขาใจในการด าเนนชวต โดยใชแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ใหมภมคมกน พงพาตนเองได ลดการพงพงปจจยการผลตจากตางประเทศทงปยเคมและยาปราบศตรพช ใหความส าคญกบการมสวนรวมของชมชนในการรวมกนแกไขปญหา จดสรรทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด และผลตอบแทนคมคาโดยตรงใหแกเกษตรกร รวมทงใชศนยกลางระดบต าบล และปราชญชาวบานในชมชนเพอท าหนาทสรางกระบวนการเรยนรแกเกษตรกรแกปญหา เปนแหลงวชาการ พฒนาองคความร ภมปญญาทองถนเพอเปนพนฐานและสรางภมคมกนในการพฒนาเศรษฐกจการเกษตรชมชน



อยางยงยน ใหเกษตรกรหรอกลมเกษตรกรรวมกนสรางเครอขายของสถาบนเกษตรกรทเขมแขง ท างานแบบบรณาการ สนบสนนซงกนและกนเปนตวขบเคลอน

1.๑.๔ สงเสรมการท าการเกษตรในรปแบบของการพฒนาเครอขายวสาหกจ (Cluster) ใหความส าคญกบการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนตามแนวทางเครอขายวสาหกจ ดวยการปรบบทบาทการเสรมสรางขดความสามารถโดยใหภาคเอกชนด าเนนการ และภาครฐเปนหนวยงานสนบสนน เรงปรบโครงสรางการผลตสนคาเกษตรแบบครบวงจร เนนการผลตทมนวตกรรม ความคดสรางสรรค ตนทนการผลตต า และเปนมตรตอสงแวดลอม การผลตทมคณภาพมาตรฐาน เพอสรางมลค าเพม จงควรสนบสนนและสงเสรมกลมสนคาทมศกยภาพสงกอน เนองจากสดสวนความตองการในตลาดโลก สงมาก อาท อตสาหกรรมผลตภณฑยาง อตสาหกรรมปลาและอาหารทะเลกระปอง และอตสาหกรรมแปรรปผกและผลไม เปนตน รวมทงสนบสนนการวจยและพฒนา โดยรวมมอกนทงภาครฐ เอกชน และสถาบนการศกษา เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ ใหความสนใจลกคา (Customer-Oriented) และมการขยายตลาดในภมภาคมากขน รวมทงรกษาระดบการสงออกในระดบเดม แทนการสงออกไปยงตลาดประเทศ สรางบรรยากาศการแขงขนทเปนธรรมและภาครฐมบทบาทในการรวมมอกบภาคเอกชนเพอเพมมลคาใหกบธรกจ โดยมเปาหมายรวมกนคอการเพมผลตภาพรวมของประเทศ โดยภาครฐตองสรางกรอบการเปลยนแปลงแนวคด (mindset) และความตระหนกร (perception) จากบทบาททเปนผสงการมาเปนหนสวนทางการคา (Trade Partnership) สวนภาคเอกชนตองมความรบผดชอบและตนตวในการยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของธรกจใหสงขน กระจายอ านาจการบรหารจดการเครอขายวสาหกจใหกบสมาชก ไดมสวนรวมในการบรหารงานและการตดสนใจ โดยอาศยความไวเนอเชอใจกน เพอใหบรรลเปาหมายและแบงปนผลประโยชนรวมกนอยางเปนธรรม เชอมโยงธรกจซงกนและกนภายในเครอขายวสาหกจ เพอใหเกดการใชทรพยากรรวมกน จดการวตถดบ พฒนาทรพยากรมนษยรวมกน รวมไปถงการจดการตลาด การวจยและการลงทนตางๆ รวมกนในทสด ทงนเพอใหเกดการด าเนนธรกจอยางมประสทธภาพ สามารถลดตนทนในภาพรวมของเครอขายวสาหกจ ซงจะสงผลใหเกดความเขมแขง และสรางขดความสามารถในการแขงขนไดมากยงขน

1.๑.๕ ความมนคงดานอาหารและพลงงาน สรางภมคมกนภาคเกษตรใหเขมแขง ดวยการพฒนาคณภาพเกษตรกรและบคลากรในภาคเกษตร ใหมความรความสามารถและทกษะ ในดานผลตสนคาเกษตรอาหารทมความปลอดภย สามารถตรวจสอบยอนกลบได เนนการพฒนาองคกรเกษตรกรใหมความรความสามารถในการบรหารจดการองคกร สรางโอกาสใหเกษตรกรไดขอมลขาวสารและบรการทางการเกษตรอยางรวดเรวทวถง รวมทงใหเอกชนมสวนรวมในการพฒนาคณภาพสนคาเกษตรและอาหารดวย นอกจากน ตองสรางความสมดลส าหรบการผลตสนคาเกษตร ทงทเปนอาหารและไมใชอาหารใหเปนรปธรรม เพอใหมอาหารเพยงพอทงปรมาณ คณภาพ และความปลอดภย ตอประชาชนทกกลมอาย ครอบคลมการรกษาสมดลของสงแวดลอมและฐานทรพยากร ดวยการเพมขด



ความสามารถในการผลต พฒนาการเกษตรพนฐานเขาสเกษตรอตสาหกรรม เนนการพฒนาการผลตของเกษตรกร และการจดการสนคาเกษตรทมประสทธภาพ ปลอดภย และมคณภาพไดมาตรฐานทงผลตผลเกษตรและผลตภณฑเกษตรแปรรป เพอการบรโภคในประเทศและสงออก โดยใชตลาดน าการผลต และประยกตใชเทคโนโลยททนสมย ผสมผสานกบภมปญญาทองถนภายใตการใชทรพยากรอยางคมคาและยงยน รวมทงพฒนาระบบเตอนภยดานการระบาดของศตรพชและสตว และภยธรรมชาต ตลอดจนสงเสรมเกษตรกรใหใชเทคโนโลยหลงการเกบเกยวเพอใหผลผลตมคณภาพ การแปรรปสนคา การพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑเพอยดอายสนคาเกษตรตอบสนองความตองการของผบรโภคใหมความหลากหลายเปนสากลและดงดดความสนใจ ตลอดจนพฒนาโครงสรางพนฐานของตลาดใหสะอาด ทนสมย บรการรวดเรว พรอม ๆ ไปกบการพฒนาระบบการตลาดทงภายในประเทศและสงออกดวยการพฒนาระบบตลาดใหสามารถกระจายสนคาเกษตรจากแหลงผลตถงแหลงผบรโภคทกระดบอยางรวดเรวและทวถง จดระบบ Logistics ในการกระจายผลผลต และผลตภณฑจากแหลงผลตสผบรโภค สรางความแตกตางและหลากหลายของสนคา เนนการตอบสนองทรวดเรว (Quick Response) รวมทงผลตตามความตองการของตลาด (Customization) สรางภาพลกษณ (Country Image/Branding)

1.๑.๖ เศรษฐกจสรางสรรคในภาคเกษตร ใชประโยชนจากภมปญญา เอกลกษณ และวฒนธรรมดานการเกษตร ทไทยมความหลากหลายและเปนประเทศผผลตอาหารส าคญของโลก สนคาและบรการดานการเกษตรทมศกยภาพในการเพมคณคา/สรางสรรคมลคา สรางโอกาสใหเกษตรกรและผประกอบการแปรรปดานการเกษตร เกดแนวความคด ทกษะ และองคความรในการสรางสรรคสนคา และบรการรปแบบใหมใหมจดเดน และสามารถตอยอดเพอตอบสนองความตองการของตลาด และ กาวทนตอกระแสการเปลยนแปลงของสงคมโลก โดยพจารณาผลตภณฑทมศกยภาพในการพฒนาและปรบเปลยนรปลกษณใหตรงกบรสนยมของผบรโภค และเหมาะสมกบแนวโนมการลดภาวะโลกรอน เนนการลงทนดานการวจยและการจดหาแหลงเงนทน เพอพฒนาใหสอดคลองกบความตองการของตลาด รวมทงสรางบคลากรทมความคดสรางสรรค บรณาการงานวจยดานการเกษตร เพอรวบรวมองคความร และสามารถน าผลการวจยทมศกยภาพในการเพมมลคาเชงสรางสรรคมาพฒนาใหเกดผล เชงเศรษฐกจทงดานการวเคราะหรสนยมผบรโภค การพฒนานวตกรรม การจดการดานการตลาด โดยเฉพาะการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการสอสารและคมนาคม ตลาดสมยใหม ตลาดออนไลน (On-line) และการบงคบใชกฎหมายดานทรพยสนทางปญญา สงเสรมการผลตทสรางความหลากหลายทางชวภาพ ทงพช สตว และระบบนเวศ โดยใชความไดเปรยบของทตงประเทศทมความหลายหลายทางชวภาพทงทางนเวศวทยา พนธกรรม และชนดพนธเปนทนขนตน พฒนาตอยอดใหเกดสายพนธตางๆ อนเปนรากฐานส าคญทเอออ านวยใหสอดคลองกบสภาพการเปลยนแปลงของส งแวดลอมรอบๆ ตวไดอยางมประสทธภาพ รวมทงพฒนาจลนทรย โดยใชเทคโนโลยชวภาพ เพอใหเกดผลตภณฑใหมๆ ทเปนประโยชนในวงการเกษตร เชน การท า Effective Micro-organisms (EM) เพอชวยปรบปรงสภาพ



ความสมดลของสงมชวตและสงแวดลอมใหดขน ผสมในอาหาร อาท นมเปรยว โยเกรต ชวยปรบสมดลของจลนทรยในรางกายของผบรโภค นอกจากน ยงสามารถน าไปตรงไนโตรเจนในอากาศมาสรางเปนสารประกอบไนโตรเจนใหพชตระกลถวสามารถใชเปนอาหาร รวมทงใชประโยชนทางอตสาหกรรม เชน ผลตกรดแลคตค กรดอะมโน น าสมสายช น าปลา ผลตยาปฏชวนะบางชนด และใชฟอกหนง เปนตน

1.๑.๗ เศรษฐกจการเกษตรสเขยว (Green and Cool Agricultural Economy) ฟนฟระบบเศรษฐกจสเขยวใหสามารถสรางงาน การออมเงน และปกปองผดอยโอกาส ลดปญหาความยากจนภายในป พ.ศ. 2558 รวมทงลดการปลอยกาซเรอนกระจก และลดการท าลายสงแวดลอมดวยการจดท าระบบการเกษตรกรรมอยางยงยน การจดการน าอยางผสมผสาน การสรางระบบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ทงพลงงานหมนเวยน พลงงานทดแทน สรางระบบภาษทสงเสรมใหเกดระบบเศรษฐกจสเขยว รวมทงก าหนดนโยบายการใชทดนและการวาง ผงเมองทสงเสรมใหเกดพนทสเขยว โดยยนอยบนหลกการของความยงยน เพอมงสการพฒนาทสมดล เนนการผลตแบบพอเพยงพอกนในครอบครวกอน ทเหลอจงขายสตลาด เพอเปนการสรางภมคมกนจากผลกระทบภายนอก โดยมรปแบบการพฒนาแบบสมดล ระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตเทคโนโลยการผลต การดแลรกษาสงแวดลอม เนนการบ ารงรกษา การจดการดนและน า ก าหนดแผนการใชทดนทเหมาะสม โดยแบงพนทเปนเขตเกษตรกรรม ควรแบงพนทใหชดเจนเปนพนทเขตเกษตรเศรษฐกจส าหรบการผลตพชเศรษฐกจแตละชนด เชอมโยงกบอตสาหกรรมแปรรปได สวนพนทของเกษตรรายยอย ควรเนนวธการท าการเกษตรทหลากหลาย เชน เกษตรผสมผสาน เกษตรธรรมชาต เกษตรอนทรย และวนเกษตร เพอใหเกดการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ดวยการก าหนดมาตรฐานความปลอดภย และการตรวจรบรองคณภาพสนคา สนบสนนและสรางแรงจงใจเพอใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตรและอาหารตามมาตรฐาน ทก าหนด สนคาเกษตรอนทรย เพอขยายการผลตสนคาเกษตรและอาหารทมคณภาพมาตรฐาน ปลอดภย และสรางความเชอมนใหแกผบรโภค สามารถตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) รวมทงเตรยมพรอมเพอน าพาเศรษฐกจของประเทศใหหลดพนจากการพงพงน ามน ดวยการสนบสนนใหเกดการพฒนาเทคโนโลย และการท าธรกจทอยบนพนฐานของพลงงานสะอาด พรอมรณรงคใหทกภาคสวนตระหนกถงปญหาสงแวดลอม และการใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคณคา ปรบเปลยนรปแบบการผลตจากเชงเดยวมาเปนการผลตแบบผสมผสานแบบเกอกลประโยชนซงกนและกน โดยลดการใชสารเคมทางการเกษตรอยางเหมาะสม เพมผลผลตโดยใชระบบเกอกลกนของธรรมชาต และชวะวธ ใชระบบพชหมนเวยนเพอปรบปรงบ ารงดน เปนตน ซงกระบวนการในการแกไขปญหาดงกลาวตองด าเนนการอยางตอเนองและตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย ทงในสวนของกลไกการกระตนเศรษฐกจจากทางภาครฐ ความรวมมอจากภาคธรกจเอกชน รวมไปถงความมสวนรวมของประชาชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค เพอชวยลดผลกระทบทเกดขนกบสงแวดลอม



1.๑.๘ ความรวมมอและขอตกลงระหวางประเทศ ศกษาตอเนองถงแนวทางรองรบการเปดเสรการคาจากกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และอาเซยนบวกสาม ผลประโยชนและผลกระทบทอาจเกดขนของแตละสนคา จากการรวมเปนตลาดเดยวและมฐานการผลตรวมกน การเพมศกยภาพการแขงขน การพฒนาทเทาเทยมกน และการเชอมโยงกบตลาดโลก รวมทงการก าหนดมาตรการจงใจเพอการคาและการลงทนกบนานาประเทศ โดยเฉพาะการเตรยมการรองรบการลงทนดานเกษตรกรรมขามชาต เพอใหมการลงทนดานเกษตรกรรมอยางรบผดชอบ (Responsible Agricultural Investment : RAI) รวมทงศกษาขอมล กฎระเบยบตางๆ ของประเทศคคาทจะมผลกระทบตอการคาสนคาเกษตรเพอน าไปปรบปรงระบบการผลตใหสอดคลองกบกฎระเบยบของประเทศคคา และลดอปสรรค หรอขอกดกนทางการคาทงมาตรการดานภาษและไมใชภาษ สนบสนนการจดท าความตกลงยอมรบรวมกนระหวางประเทศคคาและกลมประเทศคคา (Mutual Recognition Agreement : MRA) เพอลดขนตอนการตรวจสอบซ าซอน เนนการวจยพฒนาสนคาเกษตรทเปนทตองการของตลาด และบรหารจดการทรพยากรทมแนวโนมไดรบผลกระทบจากสภาพภมอากาศโลกทเปลยนแปลง ทงในระดบพหภาคและทวภาค รวมทงการมงเปนศนยกลางการผลต การคาสนคาเกษตร และเสนทางการขนสงของอาเซยน ส าหรบภายในประเทศ เรงสราง ขดความสามารถในการแขงขนดวยการปรบปรงประสทธภาพการผลต พฒนาคณภาพและมาตรฐานสนคาเกษตร ปรบเปลยนการใชเทคโนโลยการผลตตามสภาวะการเปลยนแปลงของกฎกตกาการคาโลก และเหมาะสมกบสภาพการผลตในพนท บรหารจดการระบบโลจสตกสดานการเกษตร พฒนาระบบขอมลสารสนเทศในการเตอนภยทเกดจากธรรมชาต และโรคระบาด

1.๑.๙ การพฒนาบคลากรดานการเกษตร เตรยมความพรอมใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงตามสถานการณเศรษฐกจและสงคมโลกาภวฒน โดยการพฒนาบคลากรใหเปนมออาชพดวยการสนบสนนทนการศกษาในสาขาทจ าเปนและขาดแคลน ใหทนวจย เพอพฒนาสายงานวจย สรางบคลากรทดแทน (Succession Plan) เพอรองรบอตราก าลงทจะเกษยณอาย โดยจดใหมการเรยนรและพฒนาทมงเนนการเรยนรจากประสบการณและคมอท างาน เพอสามารถปฏบตงานไดอยางตอเนอง และมคณภาพ ไดมาตรฐาน รวมทงปลกฝงจตส านก สรางวนย คานยม คณธรรม จรยธรรม แกบคลากรภาครฐ เนนการสรางภาพลกษณอนดใหกบเจาหนาทใหบรการในสายตาประชาชนใหเกดความเชอมนตอการปฏบตงาน สรางระบบธรรมาภบาลในหนวยงาน พฒนาหนวยงาน กระบวนการท างาน ตลอดจนกรอบอตราก าลงทเหมาะสมกบการขบเคลอนในปจจบนและอนาคต ดวยการปรบปรงรปแบบโครงสรางหนวยงานทซ าซอนใหเกดความชดเจน วเคราะหการจดสรรงบประมาณอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะงบประมาณบรณาการโครงการส าคญตาง ๆ ปรบบทบาทหนวยงานใหเปนผสนบสนนการพฒนาดานการเกษตรและสหกรณ โดยก าหนดใหมกลไกตรวจสอบการด าเนนงานแบบมสวนรวมของชมชนในระดบพนท เนนสรางและพฒนาระบบควบคมภายในของหนวยงานทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน เชอมโยงแผนงาน/โครงการสแผนจงหวด และกลม



จงหวดในพนท เพอใหสามารถบรรลวตถประสงค เปาหมายการพฒนาในภาพรวม อยางมประสทธภาพ สนบสนนการถายโอนบางภารกจสองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) /ชมชน /ภาคเอกชนโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณควบคมใหเปนไปตามมาตรฐานสากล เพอใหองคกรดงกลาวเขามามบทบาทขยายการบรหารจดการใหรวดเรว ตรงตามความตองการของคนในพนท รวมทงวางระบบการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ ส าหรบพนทเฉพาะเพอแกไขปญหาทเกดข นในแตละพนท เปดโอกาสใหเอกชนเขามามสวนรวมในโครงการลงทนภาคการเกษตร (Public Private Partnership : PPPs) ทเหมาะสม เพอลดภาระการลงทนภาครฐ รวมทงรวมมอกบสถาบนการศกษาหรอสถาบนการวจยเฉพาะทาง เพอเปนการถายทอดองคความรและเทคโนโลยระหวางกนดานการพฒนาเครองมอเครองจกร นวตกรรมเกษตรอนทรย นาโนเทคโนโลยการเกษตร สรางหนวยงานเชงรกทสามารถสงเสรม รองรบ และเตรยมความพรอมดานเศรษฐกจสรางสรรค ดานพลงงานทดแทน ดานความตกลงระหวางประเทศโดยเฉพาะประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) เพอใหมแผนงานหรอแนวทางปฏบตงานทชดเจนทนตอการด าเนนการตามกฎระเบยบทก าลงจะเกดขน พฒนากฎหมายทเกยวของกบดานการเกษตรและสหกรณใหเหมาะสม เปนสากล โปรงใส เปนธรรม คมครอง ผมสวนเกยวของทงภาครฐ เอกชน และภาคประชาชนไดอยางมประสทธภาพ รองรบกฎ ระเบยบ และกตกาใหม ๆ ในการจดการเศรษฐกจโลกทสงผลตอการผลตภาคเกษตรของไทย น าไปสการยกระดบความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจการเกษตรของประเทศ พฒนาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณใหมมาตรฐานสากล โดยรวมมอกบองคการนานาชาตและประชาคมโลกทมฐานขอมลสารสนเทศ เชอมโยงขอมลการเกษตรทกสาขา โดยใชเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ เพอน าไปใชในวางแผน การผลตดานการเกษตร การเตอนภย การปองกนและแกไขปญหาภยพบตอยางถกตอง แมนย า รวมทงสนบสนนการเขาถงและอ านวยความสะดวกใหกบผใชประโยชน ขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณ พฒนาศนยวเคราะหและตดตามผลกระทบดานเศรษฐกจการเกษตร โดยมการพฒนาการเชอมโยงขอมลและประสานงานกนระหวางหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ และภาคเอกชน พรอมทงมผเชยวชาญเฉพาะดานทเปนทยอมรบในวงการวชาการมาท าหนาทในการวเคราะหและใหขอเสนอแนะเชงนโยบายในสวนทเกยวของ เพอใหขอมลแกผมอ านาจใชในการตดสนใจด าเนนการไดอยางทนทวงท รวมถงสามารถกระจายขาว ผานสอเพอน าเสนอผลการวเคราะห การเตอนภยรายวน รายสปดาห หรอสรปผลงานรายเดอน

1.๒. ปจจยเสยงและภมคมกนตอการพฒนาการเกษตร

1.๒.๑ ปจจยเสยง ในชวงป ๒๕๕๓ - ๒๕๕๔ ประเทศไทยก าลงกาวสแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) มเหตการณและกระแสการเปลยนแปลงของโลกหลายประการ ทงวกฤตเศรษฐกจโลก ราคาน ามนมแนวโนมเพมสงขน ภาวะการเปลยนแปลงการเมองของกลมประเทศมสลม สภาพภมอากาศ



แปรปรวน วกฤตดานราคาในสนคาอาหารสงขน คาเงนบาทผนผวน ตลอดจนภาวะการเปลยนแปลงภายในประเทศ ไดแก ดานภยธรรมชาต น าทวม ภยแลง และวาตภยในปเดยวกน ศตรพชระบาดเปนวงกวาง รวมทงนโยบายและการบรหารจดการของภาครฐรองรบปญหาใหมๆ ไดไมทนตอเหตการณ อาท ปญหาสนคาเกษตรและอาหาร มราคาแพงขนและขาดแคลน แมวาจะสงผลดตอภาคเกษตรกตาม ยงนบเปนจดออนและอปสรรคตอการพฒนาภาคเกษตรโดยรวม ดงนน สถานการณตาง ๆ ทเกดขนจงเปนปจจยเสยงทสงผลกระทบตอการพฒนาภาคเกษตรอยางไมอาจหลกเลยงได โดยมประเดนส าคญ ดงน

๑) การเปลยนแปลงดานเศรษฐกจและการเงนของโลก สงผลตอโครงสรางเศรษฐกจของประเทศไทยอยางมาก เนองจากโครงสรางของเศรษฐกจไทยมการพงพงกบเศรษฐกจโลกเปนสดสวนทสงมาก ซงปจจยตางๆ ทมผลกระทบ ไดแก สภาวะการคา ปญหาวกฤตเศรษฐกจโลก (Sub-Prime Crisis) ราคาน ามนในตลาดโลก เปนตน ตลอดจนไทยเปนประเทศสงออกสทธ เมอประเทศคคาทส าคญประสบวกฤตเศรษฐกจอยางรนแรง ท าใหรายไดจากเงนตราตางประเทศลดลงดวย

๒) กตกาใหมดานการคาและการลงทนของโลกทไทยจะตองเผชญในอนาคตการเปลยนแปลงดานตางๆ ในโลก และการเกดวกฤตเศรษฐกจทผานมา ท าใหประเทศตางๆ สรางมาตรการปกปองผประกอบการภายในประเทศมากขน เชน กฎ ระเบยบดานการคาและการลงทน มาตรการทางการในรปแบบทไมใชภาษ เชน มาตรการสงแวดลอม มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช มาตรการตอบโตการทมตลาดและการอดหนน เปนตน ในขณะเดยวกนกแสวงหาโอกาสใหมๆ เพอสนบสนนการขยายตวของเศรษฐกจของตนเอง สงผลใหมการเปดการคาการลงทนเพมขน โดยเฉพาะกบประเทศในภมภาคเดยวกน และกดดนใหประเทศก าลงพฒนารวมถงประเทศไทยตองมพนธกรณเกยวกบการรบภาระทเกดขนจากมาตรการดงกลาว ซงอาจเปนอปสรรคตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ และผลกระทบตอการคา การลงทน สงแวดลอมและวถชวตของประชากร และตองปรบตวใหสอดคลองกบพนธกรณ หรอกระแสคานยมใหมๆ ของโลก โดยเฉพาะกฎ ระเบยบเกยวกบภาวะโลกรอนจะทวความเขมขน และท าใหการสงสนคาจากประเทศก าลงพฒนาไปจ าหนายในประเทศพฒนาแลวท าไดยากขน

๓) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) เปนการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศทสงผลกระทบตอปรมาณน าฝน ฤดกาล และอณหภม รวมถงผลกระทบตอความมนคงดานอาหารและประเทศไทยเชนเดยวกน ซงปจจบนประเทศไทยไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเพมมากขน โดยจะท าใหปรมาณน าลดลง (ประมาณ ๕ - ๑๐ เปอรเซนต) จะสงผลตอผลผลต ดานการเกษตรโดยเฉพาะขาว ทเปนพชเศรษฐกจส าคญ ทตองอาศยปรมาณน าฝนและแสงแดดทแนนอน รวมถงความชนของดน และอณหภมเฉลยทพอเหมาะดวย ระดบน าทะเลทสงขน จะท าใหการระบายน าลงสทะเลของทราบลมภาคกลางชาลง รวมถงการรกของน าทะเล เขามาในแมน าจะท าใหผลผลตทางการเกษตรลดลงจากแหลงน าท เคยอดมสมบรณตลอดท งป เชน แมน าสายเลกๆ ทะเลสาบ และ



หวยหนองคลองบง อาจแหงขอดลงในบางฤดกาล ซงจะสงผลกระทบตอการขยายพนธและการเจรญเตบโตของสตวน า ซงจะท าใหจ านวนและความหลากหลายของชนดของสตวน า ลดจ านวนลงอยาง มาก ภยธรรมชาตตาง ๆ เกดบอยครงและรนแรงมากขน อากาศทรอนขน และความชนทเพมมากขนจะท าใหเกดพายฝนฟาคะนองบอยครงขนและไมเปนไปตามฤดกาล ภาคใตของประเทศทเคยมพายไตฝนพนผานจะเกดพายมากขน และความรนแรงของพายไตฝนกจะทวความรนแรงเพมมากขน รวมไปถงอตราเสยงทเพมขนของแนวโนมอทกภยแบบฉบพลนดวยเชนเดยวกน สงผลใหประชาชนจ านวนมากไรทอยอาศย และกอใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศ รวมทงภาคใตบางจงหวดไมเคยเกดภยแลง ปจจบนมภยแลงเกดขน

๔) ความเหลอมล าทางดานรายไดของประชากรภาคเกษตรกบภาคการผลตอน เปนปญหาส าคญของเศรษฐกจไทยทงในปจจบนและอนาคต รวมถงเปนเครองบงชถงความไมส าเรจ ในการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศอยางหนง สาเหตความเหลอมล าของการกระจายรายไดมาจากบคลากรภาคเกษตร มความรความสามารถเมอเปรยบเทยบกบภาคการผลตอนไมเทากน คนทเกง หรอฉลาดกวาหรอมโอกาสมากกวา ยอมจะมความสามารถหารายไดหรอไดรบผลตอบแทน จากการท างานไดมากกวา ดงนนประชากรภาคเกษตรทเปนคนสวนใหญของประเทศ พบวา มรายไดต ากวาประชากรในภาคการผลตอน เชน อตสาหกรรม ทองเทยว ท าใหคณภาพชวตและความเปนอยของเกษตรกรดอยกวาประชาชนสาขาอน

๕) โครงสรางของประชากรภาคเกษตร มสดสวนประชากรวยสงอายเพมมากขน โดยแรงงานภาคเกษตรสวนใหญหวหนาครวเรอนเกษตรมอายเฉลย ๖๕ ป ซงเมอเทยบกบภาคการผลตอน ซงอายเฉลยต ากวามาก เปนผลมาจากการเคลอนยายของแรงงานวยหนมสาวไปสภาคการผลตอน อาท ภาคอตสาหกรรม การทองเทยว สงผลตอโครงสรางการผลตทใชแรงงานในครวเรอนตองใชองคความรและเทคโนโลยมากขน

๖) ประสทธภาพการผลตต า เนองจากตนทนการผลตมแนวโนมสงขน ราคาปจจยการผลตหลายชนดทไทยไมสามารถผลตไดเพยงพอกบความตองการ เชน ปย วตถดบอาหารสตว เปนตน มแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ท าใหไมสามารถลดตนทนการผลตลงได ในขณะทผลผลตตอไรโดยเฉพาะขาวต ากวาประเทศคแขง อาท เวยดนาม ซงสวนหนงมาจาการพฒนาโครงสรางดานชลประทานยงไมทวถงสงผลตอความสามารถในการแขงขนของประเทศ

๗) การวจยและพฒนา จากการทประเทศไทยเปนผสงออกสนคาเกษตรขนปฐมและประสทธภาพการผลตต า ท าใหความสามารถในการแขงขนลดลง ดงนน การวจยและพฒนานบเปนหวใจส าคญในการพฒนาภาคการเกษตรใหเจรญกาวหนา ทงดานกระบวนการผลต เรองการปรบปรงพนธ การใชเทคโนโลยททนสมย และงานวจยทเกยวกบผลผลตหลงการเกบเกยว ซงประเทศไทย ไมคอยใหความส าคญเทาทควร



๘) ความเสอมโทรมของทรพยากรการเกษตร มาจาก ๒ สาเหตหลก คอความ เสอมโทรมทเกดขนเองตามธรรมชาต และความเสอมโทรมทเกดจากกจกรรมของมนษย เชน การใช เทคโนโลยสมยใหมในการผลตทางการเกษตร การใชสารเคม และการใชทรพยากรการเกษตร อยางสนเปลอง ไมมประสทธภาพ ขาดการบ ารงรกษา รวมถงการเพมขนของจ านวนประชากรทตองการทรพยากรการเกษตร เพอการด ารงชวตขนพนฐาน นอกจากนน ทรพยากรการเกษตรยงถกแยงชง จากภาคการผลตอน

1.๒.๒ ภมคมกน แมวาภาคเกษตรอาจจะประสบกบปญหาหรอเหตการณตางๆ ทเปนปจจยเสยง แตภาคเกษตรของประเทศยงคงมบทบาทส าคญตอวถความเปนอยของคนไทย และเปนเสาหลกของประเทศในการผลตอาหารเลยงพลเมอง ตลอดจนท าใหเกดความมนคงดานอาหารเปนแหลงผลตอาหารส าคญของโลก เนองจากมความเหมาะสมของทตงทางภมศาสตร และทรพยากรธรรมชาตมความอดมสมบรณ สามารถผลตสนคาเกษตรไดหลากหลายเพอการบรโภคภายในประเทศ และเพอการสงออกตางประเทศ สรางรายไดเขาประเทศอยางตอเนองไมนอยกวาปละ ๙๔๕,๐๐๐ ลานบาท (ชวงป 2550 - 2553) ขณะเดยวกนผลผลตทางการเกษตรยงเปนฐานวตถดบใหกบภาคอตสาหกรรมในประเทศและภาคบรการ อาท สนคาเกษตรแปรรป สมนไพร อาหารเพอสขภาพ ผลผลตทท าจากวสดธรรมชาตทไมท าลายสงแวดลอมและการทองเทยวเชงเกษตรทเปนทตองการของผบรโภค ทงในและนอกประเทศ นอกจากนนภาคเกษตรสามารถรกษาสภาพแวดลอมสเขยวใหกบประเทศเกดทศนยภาพสวยงามดงดด ใหนกทองเทยวมาเยยมชม ภาคเกษตรเปนทรองรบผทประสบปญหาจากการท างานในภาคอตสาหกรรม โดยเฉพาะเมอเกดวกฤตเศรษฐกจหรอผทไมสามารถใชชวตในเขตเมองได เพราะในภาคเกษตรไมมการก าหนดอายของคนท างาน และไมมกฎเกณฑทชดเจน ทกคนสามารถเขามาท างานหรอยายออกไปจากภาคเกษตรได อยางเสร จงเปนทพกพงของผคนมาโดยตลอด นอกจากนน ยงเปนแหลงวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณของประเทศทรวมจตใจเชอมโยงคนไทยไวดวยกน ดงนน จงเปนจดเดนและโอกาสของภาคเกษตร ในการสรางภมคมกนใหเกดการพฒนาอยางยงยน โดยมประเดนส าคญ ดงน

๑) การผนกก าลงสรางองคกร/เครอขาย สรางองคกร/เครอขายทมการด าเนนการในการพฒนาการเกษตรทมเปาหมายสอดคลองคลายคลงกนอยางเปนรปธรรมเขาดวยกน โดยจดท าแนวทางใหเกดขนอยางเปนรปธรรม เชน ในป ๒๕๕๘ มการจดตงประชาคมอาเซยน และประชาคมเศรษฐกจอาเซยน จะเปนโอกาสใหภาคเกษตรของไทย สามารถสงออกสนคาเกษตรไดมากขน สามารถพฒนาใหไทยเปนศนยกลางของอาเซยนในการรวมตลาด (Single Market) และใหมการเคลอนยายเสรดานสนคา บรการ การลงทน เงนทน และแรงงานฝมอ ทงนภาคเกษตรจะตองมความพรอม และด าเนนการในเชงรก เชน การหาแหลงวตถดบทมราคาถก การศกษาความตองการของผบรโภค และศกษาความเปนไปไดในการยายฐานการผลตไปยงประเทศอาเซยนทเหมาะสม เปนตน



๒) การเชอมโยงเครองมอและกลไกบรหารการเพอรบมอกบการเปลยนแปลง ภาคเกษตร การก าหนดนโยบายและมาตรการเออตอการพฒนาภาคเกษตรอยางเหมาะสม มประสทธภาพ มองคความรขอมล และระบบตดตามประเมนผลตลอดจนระบบเตอนภยทางการเกษตรทมประสทธภาพ มกฎหมาย มระเบยบขอบงคบและเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอสรางแรงจงใจ และเปลยนแปลงพฤตกรรม ลดการปลอยกาซเรอนกระจกและมลพษ อกทงชวยใหการบรหารจดการเกดความโปรงใสเปนธรรมกบทกภาคสวนในการเขาถงและการใชประโยชน

๓) เกษตรกรมการพงพาตนเองตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงจะเปนพนฐานเสรมสรางภมคมกนทเหมาะสมตอสงคมโลกในยคกระแสโลกาภวฒน โดยหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางของการเพมพนความรและขดความสามารถของคนใหรจกตนเอง มศกยภาพการเรยนร รจกทนทางเศรษฐกจและสงคมของตนเอง ในระดบทสามารถวเคราะหขอมลทตนมอยใหสามารถ ท าความเขาใจผลกระทบของการเปลยนแปลง ใหเกดปญญาความร เพอจะผลกดนใหเกดการเตรยมความพรอม และรจกเลอกใชประโยชนจากสถานการณทเกดขน รวมถงเปนการสนบสนนใหเกดการบรหารจดการทดขนในระดบตางๆ ทงในระดบการจดการชวตตนเอง ครอบครว และการประกอบอาชพ โดยอาจเรมตนจากการสงเสรมใหเกดความโปรงใส การมสวนรวมรบฟงความคดเหนของผอน การปฏบตทเปนธรรม ตอทกฝาย การสนบสนนใหเกดการรวมกลมและสรางเครอขาย ทางการผลตและการตลาด รวมถงการสงเสรม ใหเกดการแลกเปลยนความร ขอมลขาวสารและเทคโนโลยตางๆ ดวย อยางไรกตาม แนวคดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสามารถใชเปนยทธศาสตรการพฒนาทเปนองครวม เพอความสมดลและยงยน หรอเปนยทธศาสตรทใหความส าคญกบการเตรยมความพรอม และมงรกษาความสมดลของการพฒนา เพอใหเกดความยงยนของการใชทน ๓ ดาน อยางสมดลกน ไดแก ทนทางสงคม ทนทางเศรษฐกจ และทนทางทรพยากร โดยแตละพนทแมจะมวธการแกไขปญหาดวยวธการทตางกนไป แตสามารถสรางเครอขายแหงความรวมมอ เพอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกน รวมทงเชอมโยงผลประโยชน ระดบทองถน และผลประโยชนระดบชาตเขาดวยกน เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอไปได

๔) การพฒนาและการถายทอดองคความร ในโลกยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและตอเนองอยเสมอ ทงในเรองของเทคโนโลย การสอสาร สภาพเศรษฐกจ และขอมลขาวสารตาง ๆ จ าเปนอยางยงทตองรวมมอกนผลกดนใหเกดการปฏรประบบการสรางองคความร การจดการองคความร การพฒนาวทยาศาสตรและการถายทอดองคความรและเทคโนโลยอยางถกตองทนสมยและเหมาะสม ใหรอยางเทาทนสถานการณทเกดขนทงภายในประเทศ และตางประเทศ มกระบวนการคดทเปนระบบ มความรทางเทคโนโลยและเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมมาใชในการสรางและจดการระบบฐานขอมล เพอประโยชนในการวางแผนการผลต การตลาด ผนวกกบการน าความรและวธการจดการทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ ภมปญญาชาวบาน ภมปญญาทองถน เปนฐานในการพฒนาตอยอด



ความรของคนรนใหม จะท าใหภาคเกษตรเปนสงคมเกษตร เปนฐานความรทเกษตรกรไดรบโอกาสและมความสามารถในการเรยนรไดตลอดชวต

๕) ภาครฐจดใหมสวสดการเกษตรกร เพอใหเกษตรกรมรายไดทมนคง ลดภาระ ลดความเสยงตอการประกอบอาชพจากภยธรรมชาต ตลอดจนมความเปนอยทดขน โดยเรงผลกดนใหเกดระบบการประกนภยพชผล สวสดการในวยชรา ซงเรมจากกลมชาวนากอน

๖) การเขาถงแหลงเงนทนและขอมล ภาครฐสนบสนนให เกษตรกรจดตง กลมเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร ตลอดจนสรางเครอขาย เพอเพมความเขมแขงในการเขาถงแหลงเงนทนและแหลงขอมลตางๆ เปนกลไกเชอมโยงใหมการบรหารจดการอยางเปนระบบ รบทราบขาวสารลวงหนา เพอประโยชนในการพฒนาการผลตและบรการ สรางศกยภาพกลมใหเกดการสรางมลคาเพม เนนคณภาพของสนคาและตรงตามความตองการของผบรโภค

๗) การสงเสรมดานการเกษตร เพอรกษาระดบราคาสนคาเกษตรไมใหมความ ผนผวนมาก โดยการใหหนวยงานภาครฐ สถาบนเกษตรกร มบทบาทในการบรหารจดการสนคาเกษตรและมสวนรวมในการจดการดานการตลาดกบภาคเอกชนและองคกรชมชน เพอใหมชองทางการตลาด ในการจ าหนายสนคาเกษตรเพมขน โดยเฉพาะสนคาเกษตรตามฤดกาลทมชวงเวลาทผลผลตออกมาก รวมถงการบรหารจดการน าอยางเปนระบบ จะตองมการด าเนนงานทงระบบชลประทาน ขนาดใหญ ขนาดเลก การจดการแหลงน านอกเขตชลประทาน รวมทงการจดท าฝนหลวง เพอเตมเตมน าในชวงขาดแคลน และเพมประสทธภาพการผลต เพอเพมปรมาณการผลตและคณภาพของผลผลตใหเพยงพอกบความตองการ ทงดานอาหารและพลงงาน โดยใหความส าคญกบการสรางความสมดลระหวางพชอาหารและพชพลงงาน รวมทงสงเสรมการเกษตรแบบเครอขายวสาหกจ โดยสรางเครอขายเชอมโยงตงแตตนน าถงปลายน า รวมถงผทเกยวของกบวงจรการผลตของกลมใหเขารวมด าเนนการ เพอพฒนาสนคาเกษตรใหมคณภาพและมมลคาเพมอยางตอเนอง ตลอดจนสนบสนนใหมการคมครองทรพยสนทางปญญา โดยก าหนดขอบเขตและมาตรฐาน การคมครองทรพยสนทางปญญาประเภททส าคญ ไดแก สทธบตร เครองหมายการคา ลขสทธการออกแบบ สงบงชทางภมศาสตร และความลบทางการคา

๘) ภาครฐมหนวยงานก ากบดแลในการจดสรรทดนท ากนใหกบเกษตรกร โดยมการปรบพนทและจดท าโครงสรางพนฐานทเหมาะสมกบการเพาะปลกและจดสรร/จดรปใหแกเกษตรกร รวมทงใหค าแนะน า ดแลและหาตลาดใหกบผลผลตทไดรบเปนการด าเนนงานแบบครบวงจร

๙) การคมครองพนทเกษตรกรรม โดยค านงถงการใชทดนใหเกดประโยชนดานเกษตรกรรมอยางเตมท ปองกนการน าทดนทเหมาะแกการท าการเกษตรไปใชในกจกรรมอน หรอตกเปนของชาวตางชาต โดยคนไทยถอครองทดนแทน



2. ทศทางการพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11

๒.๑ วสยทศน

ในการจดท าแผนพฒนาการเกษตรระยะ ๕ ป ไดน ากรอบการพฒนาทง ๙ ประเดนขางตน รวมทงสถานการณเศรษฐกจ สงคม ทรพยากร นโยบายการเกษตร และการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis) ทงปจจยเสยง ภมคมกน น ามาพจารณาประมวลประกอบการวางแผนอยางรอบคอบ เปนรปธรรมและเปนทยอมรบของผทเกยวของ จงไดก าหนดวสยทศน ดงน

“เกษตรกรมคณภาพชวตทด ประชาชนมความมนคงดานอาหาร เปนฐานสรางรายไดใหแผนดน”

๒.๒ พนธกจ

๒.๒.๑ สงเสรมใหเกษตรกรมการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ๒.๒.๒ สงเสรมใหมการผลตสนคาเกษตรและอาหารทมประสทธภาพ เสรมสรางความ

มนคงดานอาหารและพลงงานอยางเหมาะสมและยงยน สามารถสรางมลคาเพมสอดคลองกบความตองการของตลาด และมมาตรฐานปลอดภยตอผบรโภคทงภายในและตางประเทศ

๒.๒.๓ สงเสรมใหมการจดสรรทรพยากรการผลตทางการเกษตร และโครงสรางพนฐานการเกษตรอยางพอเพยง มประสทธภาพยงยนและเปนมตรกบสงแวดลอม

๒.๒.๔ สงเสรมใหมการวจย พฒนา และถายทอดเทคโนโลยดานการเกษตรทเหมาะสม

2.๓ วตถประสงค เปาหมาย และตวชวด

๒.๓.๑ วตถประสงค

๑) เพอใหเกษตรกรมคณภาพชวตทด มอาชพทมนคง รายไดเพยงพอตอการ เลยงชพ และมความภมใจในอาชพ ๒) เพอเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรและอาหาร ใหมทงคณภาพและปรมาณเพยงพอตอความตองการ รวมถงการสรางมลคาเพม การผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมและจดสรรการผลตทเหมาะสมระหวางอาหารผลตภณฑและพลงงานทดแทน

๓) เพอใหมการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดล และยงยน

๒.๓.๒ เปาหมาย

๑) ความผาสกของเกษตรกรเพมขนเปนรอยละ ๘๐ ในป ๒๕๕๙ ๒) เศรษฐกจภาคเกษตรเตบโตเฉลยรอยละ ๓.๐ ตอป



๓) ทรพยากรการเกษตรมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรเพมขน

๒.๓.๓ ตวชวด

๑) ดชนชวดความผาสกของเกษตรกร ๒) อตราการเจรญเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศสาขาเกษตร ๓) พนทการเกษตรไดรบการบรหารจดการ

2.๔ ยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร

การพฒนาการเกษตรใหความส าคญตอการพฒนาเกษตรกรใหมคณภาพชวตทดตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง กาวทนตอการเปลยนแปลง การพฒนาการผลตสนคาเกษตรใหมประสทธภาพ และมความหลากหลาย ใหประชาชนมความมนคงดานอาหารและมผลผลตเพยงพอกบความตองการดานอาหารและพลงงาน รวมสรางเศรษฐกจของประเทศใหเจรญเตบโตอยางมคณภาพและมนคง เตรยมพรอมรองรบสถานการณการเปลยนแปลงทงในและนอกประเทศทปรบเปลยนอยางรวดเรว เพมขดความสามารถ ในการแขงขน และการพฒนาทรพยากรการเกษตรใหมการใชอยางมประสทธภาพควบคไปกบการอนรกษฟนฟ สรางโอกาสการเขาถงทรพยากรและมการใชประโยชนอยางทวถงและเปนธรรม โดยครอบคลมการด าเนนงานในเรองการพฒนาเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร งานการพฒนาการผลต และงานการพฒนาโครงสรางพนฐานและปจจยสนบสนน มงเนนการพฒนารายสนคา บรณาการโดยยดศกยภาพของพนท เปนหลก

อยางไรกตาม เนองจากยงมความไมเทาเทยมกนทางดานโอกาสและรายได จงแบงการพฒนาเกษตรกรออกเปน ๒ กลม โดยเนนแนวทางการด าเนนงานแกเกษตรกรแตละกลม ดงน

กลมท ๑ เกษตรกรรายยอย ประกอบดวย ๒ กลมยอย คอ กลมทหนง ผทมรายไดต ากวามาตรฐานการครองชพ (ต ากวาเสนความยากจน)

เปนการผลตแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกษตรกรสามารถเลยงตวเองไดในระดบทประหยดกอน เนนการจดหาทดนท ากน สรางความมนคงดานอาหารและรายได สรางโอกาสใหสามารถเขาถงแหลงทน และการแกไขปญหาหนสน

กลมทสอง ผทมรายไดตามมาตรฐานการครองชพหรอสงกวามาตรฐานการครองชพ หรอเกษตรเชงพาณชย เนนการสรางขดความสามารถในการแขงขน เพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรใหมมาตรฐานมากขน การถายทอดเทคโนโลย สรางองคความรและพฒนา ทกษะการผลต การตลาด และสามารถเขาถงแหลงทน

กลมท ๒ เกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชย เนนการสนบสนนใหสามารถเขาถงขอมล อ านวยความสะดวกทงดานการผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศ



และสนบสนนการรวมทนดานการวจย เพอใหเกดผลงานวจยทสามารถตอยอดในเชงพาณ ชย รวมทงผลกดนใหเกษตรกรรายใหญเขารวมกลมกบเกษตรกรรายยอย เพอเชอมโยงถายทอดเทคโนโลย ซงกนและกน ตลอดจนสงเสรมการพฒนาการรวมกลมการผลตและเชอมโยงสอตสาหกรรม ตงแตตนน าจนถงปลายน า เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน

ยทธศาสตรท ๑ พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร เพอใหเกษตรกรมความสามารถพงพาตนเองได มภมคมกนพรอมรบความเสยงดานการผลต การตลาด มการกระจายรายไดททวถง มความสามารถในการผลตและการตลาด กาวสผจดการฟารมทเปนมออาชพ (Smart Farmer) และสรางเกษตรกรรนใหมทดแทนรนเดม รวมทงสงเสรมใหองคกรเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรมการด าเนนงานอยางมประสทธภาพและยงยน ตลอดจนอ านวยความสะดวกใหกบเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชย โดยการ

๑) สรางความมนคงในการประกอบอาชพและรายไดใหกบเกษตรกรรายยอย โดยพฒนาระบบการประกนความเสยงทางการเกษตรใหเหมาะสมกบสนคาเกษตรและสถานการณทเกดจากภยธรรมชาต จดท าทะเบยนครวเรอนเกษตรกรทมขอมลการเกษตรทครบถวนทนสมยอยเสมอ ผลกดนใหมระบบสวสดการใหครอบคลมอยางทวถง และพฒนาระบบการคมครองทดนใหเกษตรกรรายยอยมทดนเปนของตนเอง หรอมสทธท ากนในทดน

๒) สรางองคความรใหกบเกษตรกรรายยอย โดยถายทอดกระบวนการเรยนรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพมพนความรและเทคโนโลยสมยใหมผสมผสานกบภมปญญาทองถน สรางสงคมแหงการเรยนรดานการจดการโลจสตกสภาคเกษตร เสรมสรางภมปญญาทางบญชในดานบญชตนทนอาชพ สงเสรมพฒนาความรของเกษตรกรใหเหมาะสมในแตละชวงอาย และสรางฐานขอมลกบชมชนดานการเกษตร

๓) สรางขดความสามารถใหกบเกษตรกรและชมชน ในการรบมอกบความเสยงจากภยธรรมชาต และการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ดวยการประชาสมพนธใหเกษตรกรและชมชนรและเขาใจผลกระทบ ความเสยงทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ถายทอดความรและเทคโนโลยทงใน เชงรกและการปรบตว

๔) สรางความมนคงปลอดภยดานอาหารในครวเรอนเกษตรกร เพอการพงพาตนเองและ การพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรและผบรโภคดวยการสงเสรมการท าเกษตรกรรมยงยน สงเสรมและสนบสนนใหมการจดการและเผยแพรองคความรและการพฒนาดานอาหาร ศกษาทกรปแบบอยางตอเนองและทวถง และสนบสนนใหมการปลกผกสวนครวปลอดสารพษเพอบรโภคในครวเรอน (City Farm) รวมถงสงเสรมใหน าของเหลอใชในครวเรอนหรอชมชนมาใชเปนพลงงานกาซชวภาพ



๕) สงเสรมและสนบสนนเกษตรกรรนใหมใหเขาสภาคเกษตร

๖) รวมมอกบสถาบนการศกษาในแตละพนท ปรบปรงระบบการเรยนการสอนใหเปนหลกสตรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการแตละทองถน

๗) จดหาทดนท ากน สรางโอกาสใหเกษตรกรสามารถเขาถงแหลงทน

๘) สนบสนนการด าเนนงานของสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร รวมทงสภาเกษตรกรสนบสนนการรวมกลมในระบบสหกรณ วสาหกจชมชน และกลมเกษตรกรในรปแบบตางๆ รวมทงยกระดบความสามารถในการแขงขนและขยายชองทางดานการตลาด ตลอดจนสนบสนนและพฒนาองคความร ใหมๆ แกผบรหารสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร รวมถงผน าวสาหกจชมชน

๙) อ านวยความสะดวกใหกบเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชยและอตสาหกรรม ดวยการปรบปรงกฎ ระเบยบ เพอลดปญหาอปสรรคทางการคา สามารถเขาถงขอมลขาวสารทงดานการผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศ สรางมาตรการจงใจใหกบเกษตรกรรายใหญทประสบความส าเรจใหเขามามสวนรวมในการพฒนาการเกษตร ผลกดนใหเกษตรกรรายใหญรวมมอกบเกษตรกรรายยอย เพอพฒนาการรวมกลมการผลตและเชอมโยงสอตสาหกรรม

ยทธศาสตรท ๒ พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และ ความมนคงอาหาร เพอสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขง ท าใหเกดความมนคงในอาชพ และรายไดใหกบเกษตรกร พฒนาคณภาพสนคาเกษตรและอาหารใหมความสามารถในการแขงขน ประชาชนมความมนคงดานอาหารและมผลผลตเพยงพอกบความตองการดานอาหารและพลงงาน รวมทงสงเสรมใหมการน าผลงานวจยและพฒนาดานการเกษตรไปใชประโยชนมากขน โดยการ

๑) พฒนาการผลตและการสรางมลคาเพม เนนลดตนทนการผลต และพฒนาคณภาพ มาตรฐานสนคาเกษตร ผลกดนและสรางโอกาสใหเกดแนวความคดเศรษฐกจสรางสรรคในภาคเกษตรสงเสรมและสนบสนนการท าประมงทะเลลก พฒนาการเพาะเลยงสตวน าเศรษฐกจ การก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ และการพฒนาโลจสตกส

๒) สงเสรมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Production) ดวยการสงเสรมการใชเทคโนโลยสะอาด การเกษตรสเขยว การปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices : GAP) การท าเกษตรอนทรย ลดการเผาตอซง ลดมลพษจากแหลงผลตภาคการเกษตร ศกษาการปลดปลอย กาซเรอนกระจก และสรางความรความเขาใจ รวมทงประโยชนทจะไดรบจากการซอขายคารบอนเครดต

๓) เสรมสรางการผลตสนคาเกษตรทเปนพชอาหารและพลงงานใหเกดความมนคง รวมทงสนบสนนเพอจดสรรผลผลตพชอาหารและพลงงานใหเพยงพอตอการบรโภคและทดแทนพลงงาน



๔) สนบสนนการพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตร ดวยการสงเสรมการจดตงศนยกลางการคาสนคาเกษตร (Hub) สงเสรมการขยายตลาดเฉพาะ สนบสนนการสรางเครอขายการผลต การตลาด และ การบรโภค พฒนาทกษะ องคความรและการใชประโยชนจากตลาดกลาง ตลาดสนคาเกษตรลวงหนา รวมทงผลกดนการพฒนาตลาดสนคาเกษตร โดยรวมกบธรกจรานอาหารไทยในตางประเทศทมอยทวโลก

๕) สรางความเชอมโยงกบเศรษฐกจภมภาคและระหวางประเทศ มงเนนการสราง ความรวมมอทางเหลยมเศรษฐกจตางๆ เปนศนยกลางการผลต การคาสนคาเกษตร และเสนทางการขนสง เพอเพมชองทางการจ าหนายและกระจายรายได โดยเฉพาะจากกลมประชาคมอาเซยน รวมทงสงเสรมความรวมมอในการพฒนาบรหารจดการทรพยากรดนและน าอยางบรณาการและเปนระบบในภมภาคอาเซยน ก าหนดมาตรการด าเนนงานแตละชวงเวลา เพอเตรยมการเขาสประชาคมอาเซยนอยางเปนขนตอนและรปธรรม ทงการปรบปรงระเบยบทเกยวของกบการลงทน การพฒนาระบบสารเทศ สรางมาตรฐานและการตรวจสอบสนคาเกษตร ตลอดจนสงเสรมความรวมมอระหวางรฐบาลกบรฐบาล (Government to Government : G to G)

๖) สงเสรมและพฒนางานวจยดานการเกษตร สนบสนนงานวจย พนธพช สตว สตวน า จลนทรย เครองจกรกลการเกษตร นวตกรรมและเทคโนโลย รวมทงพชพลงงานทดแทน โดยใหมการ บรณาการงานวจยระหวางภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา และสถาบนวจย ตลอดจนสนบสนนการน าผลงานวจย ผลงานประดษฐคดคนดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมมาขยายผลสการพฒนา การเกษตร ศกษาวจยความตองการของผบรโภคส าหรบสนคาเกษตร รวมถงสรางแรงจงใจใหเยาวชนเขาใจและเหนประโยชนของการวจย การประดษฐคดคนเพอสรางสรรคผลงานเชงนวตกรรม พฒนาไปสการ ตอยอดในเชงพาณชย

ยทธศาสตรท ๓ พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน เพอสรางและพฒนาการใชทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานทางการเกษตรอยางมประสทธภาพ ฟนฟทรพยากรการเกษตรใหมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรอยางยงยน และเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงสนบสนนใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอม โดยการ

๑) สงเสรมและพฒนาทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานการเกษตรอยางมประสทธภาพและยงยน ดวยการเรงรดการฟนฟและปรบปรงคณภาพดนทเสอมโทรม วางระบบการใชทดนตามศกยภาพของทดน จดหาทดนเอกชนมาพฒนาและจดสรรใหกบเกษตรกรไรทดนท ากนหรอมทดนนอย เพมประสทธภาพการบรหารจดการน าเพอการเกษตร การบรหารจดการทรพยากรประมง และเรงรดการศกษาความเหมาะสมในการจดสรรน าจากแหลงน าภายในประเทศและระหวางประเทศ รวมทง



พฒนาองคความรและสนบสนนใหผมสวนไดเสยและภาคเครอขายเขามามสวนรวมในการบรหารจดการลมน าในทกระดบ ตลอดจนบรณาการหนวยงานทรบผดชอบดานการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร โดยเฉพาะทรพยากรน าใหมการบรหารจดการทเปนเอกภาพและเปนไปในแนวทางเดยวกน

๒) สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรใชทรพยากรการผลตอยางเหมาะสมและยงยน โดยการสรางความเขาใจในการใชปยอนทรยและสงเสรมใหเกษตรกรใชสารเคมอยาง เหมาะสม และถกตอง ก ากบดแลการใชสารเคมบรเวณพนทสงและพนทตนน าล าธาร ตลอดจนควบคมการโฆษณาและสงเสรมการขายสารเคมการเกษตรทกชนด

๓) สนบสนนและผลกดนใหเกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร โดยใหเกษตรกรและทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรในทองถนของตนเองมากขน ทงดานการบ ารงรกษา การอนรกษ การฟนฟและการใชประโยชนอยางยงยนและสมดล

๔) เตรยมความพรอมรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและวางระบบการปองกนและบรรเทาปญหาภยธรรมชาต ดวยการจดท าแผนปองกนและระบบเฝาระวงเตอนภย เพอลดความเสยงจากอนตรายและความเสยหายทจะเกดกบเกษตรกร การตดตามขาวสาร และสรางแกมลงเพมเตมเพอลดหรอชะลออตราการไหลของน าหลาก รวมทงพฒนาเทคโนโลยในการปฏบตการฝนหลวงทงบคลากรและเครองมอ

๕) พฒนากฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรใหเหมาะสม และสอดคลองกบสถานการณ รวมทงศกษาแนวทางรองรบและเตรยมความพรอม เพอใหมการด าเนนการตามกฎ ระเบยบทก าลงจะเกดขน เชน รางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. .... ทใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม (ภาษมลพษ ภาษเพอการอนรกษทรพยากรและการท าการเกษตรทสงผลตอสงแวดลอม)

๒.๕ การแปลงแผนไปสการปฏบต

กระบวนการส าคญทจะน าแผนพฒนาการเกษตรของประเทศไปปฏบตใหผลตามวตถประสงคและเปาหมายของแผน กระบวนการดงกลาวไดมพฒนาการมาเปนล าดบทงกลไก กระบวนการ และผมสวนเกยวของภายใตสถานการณแวดลอมทเปลยนแปลงไปและมผลตอการบรหารการพฒนาประเทศ การผนกพลงของทกภาคสวนในการสรางสงคมทมความสข เสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนภายใตวสยทศนของแผน จงเปนเงอนไขทส าคญของการบรหารจดการแผนฯ ไปสการปฏบต ซงมแนวทางการด าเนนงานดงน

๒.๕.๑ จดใหมขนตอนการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบต โดยสงเสรมใหทกภาคสวนรวมผลกดนแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปสการปฏบต โดยจดท า แนวทางการสอสารประชาสมพนธ โดยใชหลกการตลาดสรางความตระหนกและยอมรบแผน จดท า



แนวทางการแปลงแผนพฒนาการเกษตร และสรางความเขาใจใหภาคการเมองยอมรบเปาประสงคและแนวทางการพฒนาของแผน รวมทงจดเวทและกระบวนการทเนนการปฏบตการรวมกนในการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตร

๒.๕.๒ สรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ แผนพฒนาเศรษฐกจการเกษตรและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ นโยบายรฐบาล แผนการบรหารราชการแผนดน และแผนระดบอนๆ โดยมทศทางการพฒนาทตอบสนองตอยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร ทง ๓ ดาน ไดแก ดานสงคมเพอการพฒนาคณภาพชวตเกษตรกร ดานเศรษฐกจเพอพฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตรและความมนคงดานอาหาร และดานสงแวดลอมเพอการพฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน เพอการพฒนาทยงยน

๒.๕.๓ ใหความส าคญกบบทบาทของหนวยงานทเกยวของและสรางกลไกในระดบตางๆ ใหเชอมโยงประสานงานกนอยางเปนระบบ ทงหนวยงานภาครฐสวนกลาง สวนภมภาค องคกรปกครองสวนทองถน และชมชนใหเขามามสวนรวมในการบรหารจดการและรวมผลกดนใหน าแผนพฒนาการเกษตรไปปฏบต

๒.๕.๔ ตดตามประเมนผลแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ โดยใหความส าคญกบการตดตามความกาวหนา ประเมนผลส าเรจและผลกระทบของการด าเนนงานอยางตอเนอง ตามประเดนการพฒนายทธศาสตร และผลการพฒนาในภาพรวมและระดบพนท รวมทงเสรมสรางกลไกการตรวจสอบของภาคประชาชนใหเขมแขง พฒนาศกยภาพใหมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เปนเครองมอตรวจสอบโครงการตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ และสามารถจดท าขอมลทน ามาใชประกอบการตรวจสอบไดอยางถกตองชดเจน

ทงน ทกภาคสวนมบทบาทและมสวนรวมเปนสวนหนงในการผลกดนใหแผนพฒนาการเกษตรเกดสมฤทธผล โดยการพฒนาไปสความส าเรจนน ทกภาคสวนทเกยวของควรด าเนนการ ดงน ๑) พฒนาบคลากรดานเกษตรและสหกรณ ๒) พฒนากระบวนการท างานของหนวยงานดานเกษตรและสหกรณ รวมทงสรางระบบธรรมาภบาลใหเปนทยอมรบของทกภาคสวน ๓) พฒนากฎหมายทเกยวของกบดานการเกษตรและสหกรณใหเหมาะสม ๔) พฒนาปรบปรงรปแบบโครงสรางและการด าเนนงานระหวางหนวยงานทเกยวของ และ ๕) พฒนาระบบบรหารจดการงานเทคโนโลยสารสนเทศภาคการเกษตรและสหกรณ





สวนท ๓ รายละเอยดยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร

ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙)



ยทธศาสตรท 1

พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร

1. สถานการณ

การวเคราะหสภาวะแวดลอม ผลการพฒนาการเกษตรทผานมา และสถานการณท ส าคญ ในปจจบนทมผลตอภาคเกษตร พบวา สดสวนผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) สาขาเกษตร มแนวโนมลดลงมาโดยตลอด เนองจากภาคเศรษฐกจอนโดยเฉพาะอตสาหกรรมการสงออก การบรการ และการทองเทยวเตบโตอยางรวดเรว แตภาคเกษตรยงคงมความส าคญอยางยงตอระบบเศรษฐกจของประเทศ เพราะเกยวของกบคนจ านวนมาก เปนฐานพลงเศรษฐกจทส าคญเพราะเปนแหลงรายไดทแทจรงของประเทศ และสามารถสรางความมนคงดานอาหารใหกบประเทศและทวโลกได รวมทงยงเปนวถชวตและวฒนธรรมของชาตสบมานาน การพฒนาสงคมของเกษตรกรใหเปนส งคมทยงยนจงถอเปนหวใจของการพฒนาการเกษตร

การพฒนาทผานมาในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 8 - 10 ประเทศไทยมพนทชลประทานเพยง รอยละ 22.30 ของพนทการเกษตร (131.59 ลานไร) สวนพนทจ านวนมากของประเทศทเหลอเปนพนททอาศยน าฝน ซงจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหภาคอตสาหกรรมและบรการมการใชพนททเหมาะสมเพอการเกษตร (เขตชลประทาน) เพมขน สงผลใหการถอครองทดนทางการเกษตรของเกษตรกรโดยเฉลยลดลงเหลอครวเรอนละ 22.44 ไร การกระจายการถอครองทดนกระจกตวอยในมอเจาของทดนเพยงไมกรายโดยเกษตรกรมากกวาครงถอครองทดนต ากวา 20 ไรตอครวเรอน และรอยละ 27.44 เปนเกษตรกรทไมมทดนเปนของตนเอง ซงเปนปญหาทส าคญเรอรงมาเปนเวลานาน รวมทงการบรหารจดการน าทไมเหมาะสมและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผลกระทบตอการผลต รายได และการกระจายรายไดของเกษตรกร

การเจรญเตบโตในสาขาเกษตรทเพมขน สวนหนงเปนผลมาจากเงนสดคงเหลอกอนการช าระหนและทรพยสนของครวเรอนเกษตรกรเพมขนรอยละ 3.82 และ 4.42 ตามล าดบ นอกจากนดชนชวดความผาสกของเกษตรกรเพมขนจากรอยละ 75.82 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 เปนรอยละ 78.36 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 รวมทงเมอจ าแนกครวเรอนเกษตรตามรายไดออกเปน 5 กลม พบวาสดสวนรายไดของกลมทมรายไดมากทสดตอกลมทมรายไดนอยทสดมความตางกนลดลงจาก รอยละ 19.39 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 เปนรอยละ 18.02 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 อยางไรกตามพบวา ครวเรอนเกษตรกรยงมหนสนเพมขนรอยละ 4.99 แตอยใตเสนความยากจน (Poverty line) ลดลงจาก 2.31 ลานครวเรอน เปน 1.75 ลานครวเรอน



ส าหรบสดสวนประชากรในภาคเกษตรมแนวโนมลดลงจากรอยละ 57.71 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 เปนรอยละ 36.30 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 ซงคนกลมนเปนกลมทภาครฐตองดแล อยางตอเนอง เพราะนอกจากจะเปนผผลตอาหารและสรางรายไดใหกบประเทศแลว ยงมฐานะความเปนอยดอยกวาคนกลมอาชพอนๆ ในสงคม รวมทงครวเรอนเกษตรกรยงกาวเขาสสงคมของผสงอาย โดยสดสวนสมาชกในครวเรอนทมอายมากกวา 65 ป มแนวโนมเพมขนจากรอยละ 6.99 เปนรอยละ 8.82 และ ผทอยในวยท างาน (อาย 15-65 ป) มสดสวนเพมขนเพยงเลกนอยจากรอยละ 69.01 เปนรอยละ 69.87 เนองจากคนกลมนบางสวนไมไดท าการเกษตรตลอดฤดการผลต รายไดไมเพยงพอกบการครองชพ ตองเขาสเมองหลวงหรอโรงงานอตสาหกรรมเพอหารายไดเสรม ขณะทสดสวนผทอายไมถงเกณฑท างาน (นอยกวา 15 ป) ลดลงจากรอยละ 24.00 เปนรอยละ 21.31 เมอกาวสวยท างาน สวนใหญจะไมกลบมาท าอาชพทางการเกษตร ท าใหโครงสรางการผลตทใชแรงงานในครวเรอนเปลยนไปเปนการใชองคความรและเทคโนโลยมากขน

แมวาจะไดด าเนนการแกไขปญหาการขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรมาอยางตอเนอง เชน มการสรางและพฒนากลมยวเกษตรกร ปลกจตส านกใหมทศนคตทดตออาชพเกษตรกรรม สรางแรงจงใจ ในการจดสรรทดนท ากนและการสนบสนนเงนทน พรอมทงสนบสนนการพฒนายวเกษตรกรใหเปนเกษตรกรรนใหมแบบมออาชพ แตจากการประเมนศกยภาพกลมยวเกษตรกร พบวายงมกลมยวเกษตรกรจ านวนมากทอยในเกณฑตองปรบปรง นอกจากนมการสงเสรมการถายทอดกระบวนการเรยนรตาม แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เกษตรทฤษฎใหม เกษตรผสมผสาน รวมทงไดมการถายทอดเทคโนโลยสมยใหมผสมผสานกบภมปญญาทองถน แตเกษตรกรน ามาประยกตใชนอยจงมความเสยงตอการประกอบอาชพ และการสรางความมนคงดานอาหารของครวเรอน

สถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกรมสวนส าคญในการสรางความมนคงดานอาหาร และความเขมแขงใหกบครวเรอนเกษตรกร และยงท าใหเกดความรวมมอ การชวยเหลอซงกนและกน เพอกาวไปสการเพมขดความสามารถในการแขงขน การคาขายปจจยการผลตและผลผลตรวมกน รวมทงเปนแหลงออมเงน และสนเชอใหกบครวเรอนเกษตรกรดวย โดยสหกรณ กลมเกษตรกร และวสาหกจชมชน เปนสถาบนทมบทบาททางการเกษตรมาก และมแนวโนมของจ านวนสมาชก ทนด าเนนงาน และปรมาณธรกจเพมขน ซงผลการประเมนพบวา สหกรณและวสาหกจชมชนมากกวาครงมการด าเนนงานไดมาตรฐาน ส าหรบการรวมกลมรปแบบอนๆ มทงกลมทจดทะเบยนเปนนตบคคล และไมไดจดทะเบยน ในระยะเวลา 3 ป ทผานมา มการขยายตวเพมขนมาก แตยงไมมการประเมนมาตรฐานของกลมดงกลาว

จากสถานการณขางตน ปญหาหลกทยงคงเกดขนกบเกษตรกรไทย คอ ปญหาความยากจน การกระจายรายไดทไมเปนธรรม ท าใหคณภาพชวตของเกษตรกรไมดเทาทควร สงผลกระทบถงปญหา



อนๆ ตามมามากมาย เชน ไมมทดนท ากน ขาดเงนทนปรบปรงการผลต ดนขาดความอดมสมบรณ การบรหารจดการน าไมเหมาะสม ท าใหปรมาณน าไมเพยงพอตอการผลต ผลผลตตอไรต า ประกอบกบไมมความรความเขาใจดานการจดการฟารมทดพอ สงผลกระทบตอผลผลต รายได และการมหนสนสง การรวมกลมในรปแบบตางๆ ยงไมมความเขมแขงเพยงพอ จงท าใหขาดอ านาจตอรองในดานการซ อปจจยการผลตราคาถกรวมกน ขาดเครอขายในการกระจายสนคาสผบรโภค รวมทงการขายสนคาเกษตรใหไดราคาทเปนธรรม

การพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 11 ภาคเกษตรยงคงยดคนเปนศนยกลาง ของการพฒนาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เนนการพฒนาเกษตรกรใหมความเขมแขงและ มคณภาพชวตทดซงมแนวทางการพฒนาทเปนรปธรรม เสรมสรางความเขมแขงใหกบเกษตรกร เนนกระบวนการถายทอดองคความรอยางเปนระบบ ใหสามารถแกไขปญหาพงพาตนเองได เพอใหการพฒนาการเกษตรมความเหมาะสมและยงยน ทงการผลตเพอการสงออก และการผลตเพอความมนคงดานอาหารของครวเรอน ตลอดจนเกษตรกรมคณภาพชวตทด

อยางไรกตาม เนองจากยงมความไมเทาเทยมกนทางดานโอกาสและรายได จงแบงการพฒนาเกษตรกรออกเปน 2 กลม โดยเนนแนวทางการด าเนนงานแกเกษตรกรแตละกลม ดงน

กลมท 1 เกษตรกรรายยอย ประกอบดวย ๒ กลมยอย คอ กลมทหนง ผทมรายไดต ากวามาตรฐานการครองชพ (ต ากวาเสนความยากจน) เปน

การผลตแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกษตรกรสามารถเลยงตวเองไดในระดบทประหยดกอน เนนการจดหาทดนท ากน สรางความมนคงดานอาหารและรายได สรางโอกาสใหสามารถเขาถงแหลงทน และการแกไขปญหาหนสน

กลมทสอง ผทมรายไดตามมาตรฐานการครองชพหรอสงกวามาตรฐาน เนนการสราง ขดความสามารถในการแขงขน เพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรใหมมาตรฐานมากขน การถายทอดเทคโนโลย สรางองคความรและพฒนาทกษะการผลต การตลาด และสามารถเขาถงแหลงทน

กลมท 2 เกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรเชงพาณชย หรอเกษตรเชงอตสาหกรรม เนนการสนบสนนใหสามารถเขาถงขอมล อ านวยความสะดวกทงดานการผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศและสนบสนนการรวมทนดานการวจย เพอใหเกดผลงานวจยทสามารถตอยอดในเชงพาณชย รวมทงผลกดนใหเกษตรกรรายใหญรวมกลมกบเกษตรกรรายยอย เพอเชอมโยงถายทอดเทคโนโลยซงกนและกน ตลอดจนสงเสรมการพฒนาการรวมกลมการผลตและเชอมโยงสอตสาหกรรม ตงแตตนน าจนถงปลายน า เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน



2. วตถประสงค

2.1 เพอใหเกษตรกรรายยอยมความสามารถพงพาตนเองได มภมคมกนพรอมรบความเสยงดาน การผลต การตลาด และมการกระจายรายไดททวถง

2.2 เพอใหเกษตรกรรายยอยเชงพาณชยเปนผมความสามารถในการผลต และการตลาด กาวสผจดการฟารมทเปนมออาชพ (Smart Farmer) รวมทงสรางเกษตรกรรนใหมทดแทนรนเดม เพอท าการเกษตรทประสบความส าเรจในอาชพ

2.3 เพอสงเสรมใหองคกรเกษตรกร และสถาบนเกษตรกรใหมการด าเนนงานอยาง มประสทธภาพและยงยน

๒.๔ เพออ านวยความสะดวกใหกบเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรเชงพาณชย เพมขดความ สามารถทางการแขงขน

3. เปาหมาย 3.1 สดสวนรายไดเงนสดสทธทางการเกษตรตอรายไดเงนสดสทธของครวเรอนเกษตรกร

เพมขนไมนอยกวารอยละ 5 ในป 2559 และสดสวนหนสนตอทรพยสนของครวเรอนเกษตรกรลดลง 3.2 รายไดของเกษตรกรระหวางกลมมรายไดนอยทสด และกลมมรายไดมากทสด มความตางกน

ลดลงเหลอ 15 เทาในป 2559 3.3 เกษตรกรท าเกษตรกรรมยงยนเพมขน 3.4 ผมการศกษาสงเขาสภาคเกษตรมากขน 3.5 องคกรเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกร มการด าเนนงานทมมาตรฐานเพมขนรอยละ 4

และมปรมาณธรกจเพมขนรอยละ 14 ในป 2559 รวมถงเครอขายมการด าเนนงานอยางตอเนอง

4. ตวชวด 4.1 สดสวนรายไดเงนสดสทธทางการเกษตรตอรายไดเงนสดสทธของครวเรอนเกษตรกร และ

สดสวนหนสนตอทรพยสนของครวเรอนเกษตรกร 4.2 สดสวนรายไดของเกษตรกลมทมรายไดนอยทสดและมากทสด 4.3 จ านวนเกษตรกรและพนทเกษตรกรรมยงยน 4.4 จ านวนเกษตรกรทไดรบการศกษาอบรมทเขาสภาคเกษตร 4.5 จ านวนองคกรเกษตรกรหรอสถาบนเกษตรกรทมมาตรฐาน และรอยละของปรมาณธรกจ

และจ านวนเครอขาย



5. แนวทางการพฒนา

5.1 แนวทางการพฒนาเกษตรกรรายยอย

๕.๑.๑ สรางความมนคงในการประกอบอาชพและรายไดใหแกเกษตรกร ดวยการ

๑) สงเสรมและพฒนาระบบการประกนความเสยงการเกษตรใหเหมาะสมกบสนคาเกษตรและสถานการณทเกดจากภยธรรมชาต การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ เพอปองกนและลดความเสยหายในการผลตสนคาเกษตร เปนการสรางหลกประกนทมนคงในอาชพ และรายไดของครวเรอนเกษตรกรใหมความเขมแขงและยงยน โดย

- บรหารจดการศตรพชและการเขตกรรมอยางทวถงเพอลดความเสยงใหกบเกษตรกรในการผลตสนคาเกษตรและอาหาร โดยการใหความรตามหลกวชาการทงการใช ปยเคม ปยอนทรย และอนนทรย ปยพชสด การใชสารเคม ชววธทถกตอง

- สรางเสถยรภาพรายไดใหกบเกษตรกร โดยการประกนความเสยงดานราคาและผลผลตสนคาเกษตรใหกบครวเรอนเกษตรกรอยางเหมาะสม เปนธรรมและทวถง

- ประกนภยพชผลทางการเกษตรใหสามารถคมครองความเสยงดานการผลต ทางการเกษตรทมผลกระทบจากภยธรรมชาต โดยใชวทยาศาสตรชวยในการพสจนความเสยหาย

- สนบสนนการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร รวมทงสนบสนนกลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร ใหสามารถเขาถงแหลงเงนทนในอตราดอกเบยเงนกต า เพอชวยเหลอเกษตรกรใหมตนทนการผลตทลดลง และลดการพงพาแหลงเงนกนอกระบบ รวมทงฟนฟและพฒนาอาชพการเกษตรเพอแกไขปญหาหนสนเกษตรกร

๒) จดท าทะเบยนครวเรอนเกษตรกรทมขอมลการเกษตรทครบถวนและทนสมยอยเสมอ เพอความสะดวกในการสนบสนน ชวยเหลอ และพฒนาเกษตรกร

๓) ผลกดนใหมการพฒนาระบบสวสดการใหครอบคลมแรงงานดานการเกษตร ซงเปนแรงงานนอกระบบ ใหมการประกนสงคมครอบคลมอยางทวถง สอดคลองกบความตองการ และความจ าเปนของเกษตรกร อาท กองทนสวสดการชาวนา

๔) พฒนาระบบการคมครองทดนใหเกษตรกรรายยอยมทดนเปนของตนเอง หรอมสทธท ากนในทดน รวมถงการคมครองพนททมศกยภาพทางการเกษตร



๕.๑.๒ สรางองคความรใหกบเกษตรกร เพอรองรบบรบทการเปลยนแปลง โดยพฒนาเกษตรกรไปสการเปนผประกอบการทงดานการผลต การตลาด และการบรหารจดการ เนนกระบวนการถายทอดองคความรอยางเปนระบบใหสามารถแกไขปญหาพงพาตนเองได เพอกาวไปสผจดการฟารมแบบมออาชพ (Smart Farmer) โดย

๑) ถายทอดกระบวนการเรยนรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง คอ ใชหลกพอประมาณ ความมเหตผล มภมคมกน พงพาตนเองได ในการด าเนนชวตและการประกอบอาชพผานศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ศนยปราชญ และเครอขาย รวมทงหนวยงานทเกยวของ

๒) เพมพนความรและเทคโนโลยสมยใหมใหแกปราชญชาวบาน เพอใหสามารถประยกตภมปญญาทมอยใหเหมาะสมและทนตอการเปลยนแปลงของสถานการณทางการเกษตร

๓) ถายทอดเทคโนโลยสมยใหม ผสมผสานกบภมปญญาทองถน ผานหนวยงานของรฐและเอกชนใหกบเกษตรกร รวมทงพฒนาและเสรมสรางองคความรดานวทยาศาสตร และเทคโนโลย ทเหมาะสมทางการเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม

๔) สรางสงคมแหงการเรยนรดานการจดการโลจสตกสภาคเกษตรแกบคลากรทงภาครฐ เอกชน เกษตรกรและสถาบนเกษตรกร เพอเพมขดความสามารถในการแขงขน สามารถเลอกแนวทางการผลตทเหมาะสม กระบวนการผลตใหมการจดการทด ผลตสนคาทมคณภาพและปลอดภยดวยตนทนต า

๕) เสรมสรางภมปญญาทางบญชแกเกษตรกรไทย สบญชตนทนอาชพ ส าหรบเกษตรกรทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนใหไดรบโอกาสเรยนร การจดท าบญชรบ-จายในครวเรอน โดยใชหลกการท าบญชตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รรายได รายจาย หนสน รจกพงพาตนเอง และทศทางอนาคต อนจะสงผลใหสามารถวางแผนการประกอบอาชพอยางจรงจง และตอเนอง ซงนอกจากเกษตรกรจะไดรบความรในการจดท าบญช รรายได รายจาย รจกควบคมการใชจายเงนแลว ยงท าใหเกษตรกรมวนยทางการเงน รจกการออมเงน รวมทงรจกวธการลดตนทนการผลต เชน การท า ปยหมก ปยคอก ปยชวภาพ ไวใชในการประกอบอาชพเกษตรกรรม เพอหลดพนจากความยากจนและมอนาคตทด

๖) สงเสรมและพฒนาความรของเกษตรกรใหเหมาะสมในแตละชวงอาย ซงควรเปนรปแบบทท าใหเกษตรกรสนใจทจะคนควา ทดลองหรอน าไปประยกตตอยอดใชประโยชนไดจรง ผลกดนใหเกษตรกรโดยเฉลยมความรพนฐานสงขน รวมมอกบเอกชนชวยพฒนาใหเกษตรกรกาวหนา ไดมโอกาสศกษาดงานเทคโนโลยการเกษตร การผลตและการตลาดสนคาเกษตร ทงในและตางประเทศ



๗) สรางฐานขอมลกบชมชนดานการเกษตร เพอสรางเครอขายเชอมโยงระหวางชมชน โดย

- สงเสรมและสนบสนนใหมการสรางฐานความรและประสบการณของผสงอาย ปราชญชาวบาน หรอผมความรภมปญญาทองถนมาใชประโยชนในการพฒนาการเกษตร ทเหมาะสมกบสภาพพนทนนๆ

- สงเสรมและสนบสนนใหมการสรางฐานความรการใชเทคโนโลยสมยใหม รวมกบภมปญญา และวฒนธรรมทสรางความเขมแขงแกสงคมเกษตร

- สรางและพฒนาอาสาสมครเกษตรหมบานและเครอขาย เพอสนบสนนและด าเนนกจกรรมพฒนาการเกษตรของภาครฐ รวมทงเผยแพรขอมลและใหบรการการเกษตรในดานตางๆ แกเกษตรกร

- เพมความสามารถและชองทางในการรบรขาวสารใหเกษตรกรเขาใจและใชขอมลเปนอยางทวถง รวมทงพฒนาสอทางการเกษตรในวงกวาง โดยใหมศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร (Agricultural Economic Operation Center : AEOC) เพอตดตาม รายงานสถานการณทางเศรษฐกจการเกษตร การสงสญญาณเตอนภยทางการเกษตร (Early Warning) โดยเฉพาะภยธรรมชาต เชน ภยแลง อทกภย และภยทางเศรษฐกจ รวมทงรวมกบหนวยงานทเชอมโยงถงเกษตรกรรายบคคล เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สรางระบบการเรยนรทางอเลกทรอนกส (E – Learning) จดตงตประชาสมพนธ (Kiosk) ซงเปนการใหบรการขอมลทงดานการผลต และการตลาดในแบบระบบหนาจอสมผสแกเกษตรกรและประชาชนทสนใจ พรอมระบบสนทนากบผเชยวชาญในแบบ Web Camera เพอเผยแพรและบรการขอมลขาวสาร นโยบายมาตรการดานการเกษตรทรวดเรว กระจายอยางทวถงในระดบทองท รวมทงสามารถสอสารไดสองทางระหวางเกษตรกรกบภาครฐ ซงจะชวยใหเกษตรกรรบทราบขอมลอยางรวดเรว สามารถน าขอมลไปใชประโยชนในการตดสนใจ และชวยเพมโอกาสในการรบรเทาทนสถานการณทเปลยนแปลงไปไดรวดเรวขน รวมทงจดใหมรายการโทรทศนดานการเกษตร เพอเผยแพรความรแกเกษตรกรและประชาชนทวไป

๕.๑.๓ สรางขดความสามารถใหกบเกษตรกรและชมชนในการรบมอกบความเสยง จากภยธรรมชาต และการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) โดย

๑) ประชาสมพนธใหเกษตรกรและชมชน รและเขาใจถงผลกระทบความเสยง ทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพอากาศและการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ในระยะยาวและตระหนกถงผลทจะตามมา



๒) ถายทอดความรและเทคโนโลยทงเชงรก และการปรบตว และสามารถรบมอกบการเปลยนแปลง สภาพอากาศและการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ใหกบเกษตรกร ในชมชน ทงภาคการผลต อตสาหกรรมการเกษตร และผประกอบการของภาคการเกษตรขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) โดยการเสรมสรางความร ทกษะทางภาษาของประเทศคคา และความเขาใจในเรองกฎระเบยบขอตกลงตางๆ ทเกยวกบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) เกดขน ใหสามารถเลอกแนวทางการผลตทเหมาะสม กระบวนการผลตใหมการจดการทด ผลตสนคาทมคณภาพและปลอดภย ตนทนต า ซงจะสนบสนนขดความสามารถในการแขงขน และลดขอกดกนทางการคาของตางประเทศในมาตรการดานสขอนามย และสขอนามยพช รวมทงมาตรการดานการลดผลกระทบสงแวดลอม โดยเปนการเตรยมความพรอมของธรกจ และขยายตลาดตามโอกาสและขอตกลงใหมๆ รวมทงเตรยมความพรอมเกษตรกรเพอปรบตวในการใชเทคโนโลยและเครองจกรกลทางการเกษตรเพอทดแทนแรงงานเกษตร

๕.๑.๔ สรางความมนคง ปลอดภยดานอาหารในครวเรอนเกษตรกรและชมชน เพอเปนหนทางไปสการพงพาตนเองและการพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรและผบรโภค ซงนอกจากจะเปนการลด ความเสยงดานการผลต การตลาด ยงชวยใหเกดความมนคงและปลอดภยดานอาหารดวย โดย

๑) สงเสรมใหเกษตรกรท าการเกษตรกรรมยงยน เพอใหเกดความสมดลของเกษตรกรรม โดยจดใหมกลไกใหความรและขบเคลอนทงระดบชมชนและระดบประเทศ ไดแก การเกษตรแบบผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม วนเกษตร เกษตรอนทรยและเกษตรธรรมชาต ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางความมนคงดานอาหารและดานเศรษฐกจ ตงแตรากฐานของชมชนทไมสงผลกระทบตอระบบนเวศ ซงเปนระบบเกษตรกรรมทมความสมพนธและเกอกลกบสภาพทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแตละภมสงคมของประเทศ ปรบระบบการใชทดน และรณรงคใหเกษตรกรใชสารชวภาพทดแทนการใชสารเคม สามารถใหผลผลตทปลอดภยอยางเพยงพอในการยงชพ มการผลตทหลากหลายเพอลดความเสยงภยทางเศรษฐกจและการพงพาปจจยภายนอกไรนา โดยผานกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางเกษตรกรจนมความมนใจทสงผานแนวทางไปสอนาคต โดยสนบสนนใหเกษตรกรบรหารจดการฟารมอยางเหมาะสมตอสภาพแวดลอม และผลตอาหารปลอดภย ใชบรโภคไดในครวเรอนอยางเพยงพอ และเปนทยอมรบของตลาด โดยเนนใหสามารถใชปจจยการผลตอยางเหมาะสม ใหผลผลตสง ตนทนการผลตตอหนวยต า ท าใหสภาพเศรษฐกจและนเวศวทยาทางการเกษตรเกดความยงยน รวมทงสนบสนนการสรางตลาดรองรบสนคาเกษตร โดยด าเนนการใหสอดคลองและเอออ านวยซงกนและกน

๒) สงเสรมและสนบสนนใหมการจดการและเผยแพรองคความรและการพฒนาดานอาหารศกษาทกรปแบบอยางตอเนองและทวถง โดยบรณาการ การด าเนนงานของหนวยงาน ทเกยวของทกภาคสวนเพอสงเสรมการบรโภคทเหมาะสมตอสขภาพ และคณภาพชวตของบคคลและชมชน



ดวยการรณรงคใหผทเกยวของไดตระหนก และมจตส านกรวมกนผลตอาหารใหปลอดภยและมคณภาพ ใหผบรโภคมความร ความเขาใจในการตดสนใจและเลอกซออาหารทสะอาด ถกหลกอนามย เพอลดอตราการเกดโรคทเกยวเนองกบการบรโภคอาหารทไมถกตอง สวนเกษตรกรและผประกอบการไดรบขอมลขาวสารทจ าเปนเพอสนบสนนการผลตอาหารทมคณภาพและปลอดภย

๓) สนบสนนใหประชาชนทวไปท าสวนผกคนเมอง (City farm) ดวยการสงเสรมและสนบสนนการปลกผกสวนครวปลอดสารพษส าหรบกลมครวเรอนหรอชมชนทมความสนใจ เพอชวยใหคนเมองสามารถพงตนเองดานอาหารไดมากขน และเกดความมนคงทางอาหารของครวเรอน อกทง ยงมสวนชวยแกปญหาความยากจน ลดโลกรอน และเสรมสรางสขภาพใหแขงแรงสมบรณทงกายใจ ไดอยางด ทส าคญการปลกผกยงเปนกจกรรมทชวยสานสมพนธอนดใหเกดขนในสงคมเมองไดอกดวย โดยใชเครอขายสงคมออนไลน (Social Network) เปนกลไกด าเนนงานในการ

- เสรมสรางการเรยนรและสนบสนนใหเกดการพฒนาความรเรองการเกษตร การแลกเปลยนเรยนร ของชมชนในเมองและชานเมอง รณรงคเผยแพรแนวคดอยางเปนรปธรรมสสาธารณะ

- สรางความสมพนธอนดระหวางกนของกลมคนในเมองและเพมพนท สเขยวในเขตเมองกอใหเกดสงแวดลอมทดตอคนเมองมากขน

๔) สงเสรมใหมการน าของเหลอใชในครวเรอนหรอในชมชน เชน มลสตว ขยะ ฟาง แกลบ เศษไมมาใชเปนพลงงานกาซชวภาพ เพอลดคาใชจายในการผลต คาใชจายในครวเรอน ลดมลภาวะ หากเหลอใชสามารถขายพลงงานความรอนและไฟฟาเพอเพมรายไดใหแกชมชนและทองถน เพอสรางความมนคง และภมคมกนใหภาคเกษตรสามารถพงตนเองได และเผชญกบปจจยเสยงตาง ๆ ไดอยางมนคง

๕.๑.๕ สงเสรมและสนบสนนเกษตรกรรนใหมใหเขาสภาคเกษตร เพอปลกฝงและสรางแรงจงใจใหเยาวชนรกและภมใจในอาชพเกษตรกรรม และเปนการขบเคลอนภาคเกษตรในอนาคต โดย

๑) รวมมอกบสถาบนการศกษาในแตละพนทอยางจรงจง ปรบปรงระบบการเรยนการสอนใหเปนหลกสตรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการแตละทองถนเพอน าไปสการสรางองคความรและบคลากรทมความสามารถในการแกไขปญหาดานการเกษตรในทองถน เพอใหมความสามารถในการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรกรรมบนฐานของความรและขอมลเปนหลก รวมทงการใหทนการฝกงานทงในประเทศ และตางประเทศ ทนการศกษาทงระยะสน และระยะยาว

๒) จดหาทดนท ากน สรางโอกาสใหสามารถเขาถงแหลงทนเพอการผลต เพอใหสามารถเขาสอาชพเกษตรไดอยางมนคงและยงยน



๕.๑.๖ บรหารและจดการองคความรโดยชมชน เพอเผยแพรขอมลขาวสารความร แลกเปลยนประสบการณระหวางเกษตรกร และเพมชองทางการสอสารใหสงคมทวไปไดรบรเขาใจสภาพปญหาและขอมล ดานการเกษตรของประเทศอยางถกตอง

๕.๑.๗ สนบสนนการด าเนนงานของสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร

๑) สนบสนนการด าเนนงานของสภาเกษตรกร ในการก าหนดนโยบายทเชอมโยง กบแผนพฒนาดานการเกษตรสสภาเกษตรกรทเอออ านวยตอการผลต การตลาด ใหสามารถน าไปจดท าแผนปฏบตการในระดบชมชน เพอใหเกษตรกรน าไปปฏบตไดอยางเปนรปธรรม

๒) สนบสนนการรวมกลมในระบบสหกรณ วสาหกจหรอวสาหกจชมชน กลมเกษตรกรรปแบบตางๆ มสวนรวมและการบรณาการท างานของทกภาคสวน เพอสรางความมนคงดานอาหารและพลงงานทงในระดบครวเรอน ชมชน และระดบประเทศอยางเปนระบบ รวมทงสามารถเชอมโยงกบกลไกการบรหารจดการภาครฐและองคกรเกษตรกรทเกยวของ

๓) สงเสรมและพฒนาระบบการรวมกลมเกษตรกร สหกรณ และวสาหกจชมชน เพอใหมขดความสามารถในการด าเนนธรกจ การบรหารจดการ และเปนทพงของสมาชก โดย

- พฒนาการสรางเครอขาย ใหมการเชอมโยงกนตงแตการเปนผรวบรวมผลผลต การขนสง จนถงเปนผจ าหนายผลผลตทางการเกษตร เพอสรางความเขมแขง สรางอ านาจ การตอรอง และลดความเสยงดานราคาผลผลต ไดแก การเชอมโยงเครอขายระหวางสถาบนเกษตรกรหรอองคกรเกษตรกรกนเอง การเชอมโยงระหวางองคการบรหารสวนต าบล กบองคการบรหารสวนจงหวด รวมถงการเชอมโยงในภมภาคและระหวางภมภาคจนถงผสงออก สามารถสรางความเขมแขงใหกบสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกรตงแตระดบชนบทถงระดบประเทศ และตางประเทศ

- สนบสนนการรวมกลมใหมศกยภาพ เพอพฒนาความสามารถในการด าเนนกจการ และเขาสระบบมาตรฐาน ใหมความเขมแขงและมความสามารถในการด าเนนงาน โดยการประเมนมาตรฐานการด าเนนงานของกลมเกษตรกรตาง ๆ ทกระดบและในกลมทมความเขมแขงมากสงเสรมใหสามารถตอยอดเปนผผลตสนคาเกษตรแปรรป อตสาหกรรมเกษตร และเปนผสงออกสนคาเกษตรเองโดยตรง กลมทเขมแขงปานกลาง ควรไดรบการพฒนาใหมศกยภาพเพมขน สวนกลม ทไมเขมแขงและไมสามารถด าเนนกจการตอไปไดควรจะยบเลกกจการ

- สนบสนนการเชอมความสมพนธระหวางสถาบนเกษตรกร และองคกรเอกชน เพอเปนการขยายเครอขายการตลาดและขอมลขาวสารทางเทคโนโลย



- ผลกดนใหสถาบนเกษตรกร องคกรเกษตรกร และกลมอาชพตาง ๆ มการจดท าบญชรายรบรายจาย และจดท าใหเปนปจจบน เพอใหการด าเนนงานโปรงใส และตรวจสอบได รวมทงสรางเครองมอในตรวจสอบการด าเนนงาน

- พฒนาขดความสามารถในการด าเนนงานดานการเงนของสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร พรอมกบการพฒนาความรพนฐานทางการเงนแกสมาชก

- ประชาสมพนธ รณรงคใหเกษตรกรเขาใจในปรชญาของการรวมกลมของระบบสหกรณ/วสาหกจชมชน ในเรองสทธหนาทการเขารวมเปนสมาชกเพอเปนก าลงส าคญ คอยสอดสองดแลรกษาผลประโยชนของสมาชก รวมทงจดแสดงและจ าหนายสนคาของสหกรณ วสาหกจชมชน กลมเกษตรกรทไดมาตรฐาน พฒนาบคลากรในการจดการธรกจ และสรางภาคเครอขายความรวมมอทงภายในและภายนอกประเทศ

๔) ยกระดบความสามารถในการแขงขนและขยายชองทางดานการตลาดของธรกจกลมเกษตรกร สหกรณและวสาหกจชมชนใหสามารถน าองคความร นวตกรรมและเทคโนโลยการผลต บนฐานความคดรเรมสรางสรรคมาใชในการสรางมลคาเพมสนคา

๕) สนบสนนและพฒนาองคความรใหมๆ แกผบรหารสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร เพอใหมความรทนตอเหตการณทเปลยนแปลง และสามารถน าไปประยกตใชในการประกอบอาชพการเกษตร รวมทงถายทอดไปยงสมาชกหรอเกษตรกรรนใหมได

5.๒ แนวทางการพฒนาเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชย เนนการอ านวย ความสะดวกใหกบเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชยและเชงอตสาหกรรม โดย

๕.๒.๑ ปรบปรงกฎ ระเบยบเพอลดปญหาอปสรรคในทางการคาสนคาเกษตร

๕.๒.๒ สงเสรมใหเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชยและเชงอตสาหกรรมไดสราง ขดความสามารถในการแขงขน ดวยการอ านวยความสะดวกขอมล ขาวสารทงดานการผลต การตลาด การลงทนทางการเกษตรในตางประเทศ ใหสามารถผลตอยางมประสทธภาพ สรางมลคาเพมและ เพมคณคาใหกบสนคาเกษตร ปรบปรงและจดระบบการตรวจสอบรบรองคณภาพสนคาใหมมาตรฐาน นาเชอถอและสามารถตรวจสอบยอนกลบได โดยเฉพาะการขายเทคโนโลยการเกษตร

๕.๒.๓ สรางมาตรการจงใจใหเกษตรกรรายใหญทท าการเกษตรพาณชยทประสบผลส าเรจจากอาชพเขามามสวนรวมในการพฒนาภาคเกษตร เนนการรวมทนดานการวจย เพอปรบปรงคณภาพสนคาเพมผลตภาพแรงงานงานวจยดานเทคโนโลยการจดการโลจสตกส สามารถตอยอดใน เชงพาณชย



๕.๒.๔ ผลกดนใหเกษตรกรรายใหญรวมมอกบเกษตรกรรายยอยเพอพฒนาการรวมกลมการผลตและเชอมโยงสอตสาหกรรม ตลอดหวงโซอปทานของสนคาเกษตร เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน และตรงกบความตองการของตลาดภายในและตางประเทศ ผานการสงเสรมในรปแบบเครอขายวสาหกจ เชอมโยงถายทอดเทคโนโลยซงกนและกน ตงแตตนน าจนถงปลายน า เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนตามหลกเศรษฐกจพอเพยงพงพากนเองในชมชน ซงหากประสบผลส าเรจจะขยายผลไปยงชมชนตาง ๆ ทวประเทศ ใหเอกชนมสวนรวมในการพฒนาคณภาพสนคาเกษตร และอาหารดวย



ยทธศาสตรท ๒

พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร

๑. สถานการณ

ประเทศไทยมสภาพทางภมศาสตรทเหมาะสมกบการผลตทางการเกษตรมความหลากหลายทางชวภาพ มการใชภมปญญาแบบผสมผสานและสอดคลองกบภมสงคมแตละทองถน โดยมพนทท าการเกษตร ๑๓๑.๕๙ ลานไร หรอประมาณรอยละ ๔๑.๐๓ ของพนททงประเทศ สามารถผลตสนคาเกษตรทงพช ปศสตว และประมง เพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศและสงออกสรางรายไดใหกบประเทศมาตลอด โดยมมลคาการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑเพมขนจาก ๐.๔๘ ลานลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ (ป ๒๕๔๐) เปน ๑.๐๙ ลานลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ (ป ๒๕๕๓) ซงสนคาเกษตรและอาหารสงออกทส าคญ อาท ยางพารา ขาว กง ออยโรงงาน ผลไม มนส าปะหลง ไกเนอ เปนตน นอกจากนผลผลตสนคาเกษตรยงใชเปนวตถดบทส าคญเพอการแปรรปในอตสาหกรรม ท าใหประเทศไทยเปนประเทศผผลตสนคาเกษตรและอาหารรายใหญของโลก

แมวาการผลตสนคาเกษตรและอาหารของไทยจะมปรมาณเพยงพอส าหรบบรโภคภายในประเทศ เปนวตถดบส าหรบอตสาหกรรมแปรรปสนคาเกษตรและการสงออก แตยงมประสทธภาพการผลตต า ตนทนการผลตสง เนองจากสภาพปญหาดนเสอมโทรม ปรมาณน าไมเพยงพอกบความตองการ การใชปจจยการผลตในปรมาณทไมเหมาะสม เกษตรกรขาดความรความเขาใจการใชปจจยการผลตและเทคโนโลย ทถกตอง ประกอบกบการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทเปนผลใหเกดความแปรปรวนของปรมาณน าฝน ระดบอณหภมทมแนวโนมสงขน การเปลยนแปลงของฤดกาลทไมแนนอน รวมทงภยธรรมชาตทคาดการณไดยาก สงผลกระทบโดยตรงตอผลผลตทางการเกษตร ในขณะเดยวกนประเทศไทยก าลงเขาสสงคมผสงอาย ซงรวมทงประชากรทอยในภาคเกษตรดวย โดยพบวาสดสวนประชากรวยแรงงานทเปนสมาชกในครวเรอนเกษตรลดลงจากรอยละ ๗๓.๙๐ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ เปนรอยละ ๖๘.๖๐ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ และสดสวนของประชากรผสงอายเพมขนจากรอยละ ๕.๒๐ เปนรอยละ ๙.๘๐ ในชวงเวลาเดยวกน ท าใหความเขมแขงของภาคเกษตรไทยมแนวโนมลดลง ประกอบกบคนหนมสาวไมสนใจท าการเกษตรและมการยายจากภาคเกษตรไปสภาคการผลตอนทใหผลตอบแทนสงกวา ท าให ภาคเกษตรตองเผชญกบความเสยงดานแรงงานมากขน นอกจากนน ยงมการพงพาตางประเทศทงปจจย การผลตและตลาดสงออก เชน เทคโนโลย ปยเคม และสารก าจดศตรพช ซงเปนปจจยการผลตทสงผลตอตนทนการผลต และตองเผชญความเสยงกบความผนผวนดานราคา ขณะทความตองการสนคาเกษตร และอาหารทงภายในประเทศและของโลก มแนวโนมเพมขนอยางรวดเรว สงผลตอการผลตสนคาเกษตรและอาหารเพอรองรบความตองการ และความมนคงอาหารในอนาคต นอกจากน ความตองการใชพลงงาน มแนวโนมสงขนตามการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ สงผลใหสญเสยเงนตราตางประเทศจากการน าเขา



เชอเพลงและพลงงาน ดวยเหตนหลายประเทศในโลกรวมทงประเทศไทยมนโยบายพฒนาและสงเสรมการใชพลงงานทดแทนจากพชมากขน ท าใหมความตองการพชพลงงานทดแทนมากขน เชน มนส าปะหลง ออยโรงงาน และปาลมน ามนและมการเปลยนแปลงรปแบบการใชประโยชนผลผลตการเกษตร จากการปลกเพอเปนพชอาหารมาเปนพชพลงงานมากขน กอใหเกดผลกระทบตอปรมาณผลผลตอาหาร รวมทงความมนคงอาหารของประเทศและการสงออก

การปรบตวเขาสเศรษฐกจโลกแบบหลายศนยกลางรวมทงภมภาคเอเชย มการเชอมโยงของประเทศในภมภาคตางๆ มมากขน และมการรวมกลมทางเศรษฐกจเพมขน ประเทศไทยตองปรบบทบาทรองรบการเปลยนแปลงทงดานการขยายความรวมมอ การคมนาคมขนสง การพฒนาแลกเปลยนความรทงดานทรพยากรมนษย เทคโนโลยและสารสนเทศกบกลมประเทศตางๆ โดยเฉพาะการเขาสประชาคมอาเซยน ซงไทยไดรบการยอมรบในการเปนศนยกลางธรกจและการคาในภมภาค เนนเพมการใช สทธประโยชนจากความตกลงทางการคาเสรใหมากขน เพอเสรมสรางความไดเปรยบจากศกยภาพทตง เพอสรางความมนคงดานอาหารและพลงงาน โดยพฒนาศกยภาพผประกอบการใหสามารถเชอมโยงการคาและการลงทน สามารถประกอบธรกจระหวางประเทศไดอยางมประสทธภาพ รวมทงการปฏรปกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ ใหเออประโยชนตอการประกอบธรกจการคา เพอรองรบการเปดเสรทางการคา มากขน

จากสถานการณดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวามการน าสนคาเกษตรไปเปนวตถดบในการผลต และใชประโยชนอยางหลากหลายมากขน รวมทงมโอกาสจากการเพมปรมาณผลผลตเพอรองรบ ความตองการทงภายในประเทศและของโลก แตประสทธภาพการผลตของไทยยงต ามสนคาเกษตรบางชนด การผลตไมไดมาตรฐาน ขาดแคลนแรงงานภาคเกษตร ตลอดจนไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ การพฒนาการเกษตรในอนาคตจงตองสรางภมคมกนภาคเกษตรใหเขมแขง ก าหนดแนวทางเชงรก และสรางความสมดลส าหรบการผลตสนคาเกษตร ทงทเปนอาหารและไมใชอาหารใหเปนรปธรรม

๒. วตถประสงค

๒.๑ เพอสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขง เปนฐานการผลตของภาคการผลตอนๆ ท าใหเกดความมนคงในอาชพ และรายไดใหกบเกษตรกร

๒.๒ เพอพฒนาคณภาพสนคาเกษตรและอาหารใหมความสามารถในการแขงขน

๒.๓ เพอใหประชาชนมความมนคงดานอาหาร และมผลผลตเพยงพอกบความตองการดานอาหารและพลงงาน โดยใหความส าคญกบความตองการดานอาหารเปนล าดบแรก

๒.๔ เพอสงเสรมใหมและน าผลงานวจยพฒนาดานการเกษตรไปใชประโยชนมากขน



๓. เปาหมาย

๓.๑ เพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรใหมคณภาพมาตรฐาน และเพยงพอตอความตองการ

๓.๒ มลคาสนคาเกษตรและผลตภณฑเพมขน

๓.๓ เพมสดสวนคาใชจายในการวจยและพฒนาดานการเกษตร และมการน าผลงานไปใชประโยชนมากขน

๔. ตวชวด

๔.๑ ผลผลตรวม และตนทนการผลตตอหนวยของสนคาเกษตร

๔.๒ จ านวนฟารม/โรงงาน ทไดรบการรบรองคณภาพมาตรฐาน

๔.๓ มลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศสาขาเกษตรและแปรรปเกษตร

๔.๔ สดสวนคาใชจายเพอการวจยและพฒนาดานการเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศสาขาเกษตร และจ านวนผลงานวจยทมการน าไปใชประโยชน

๕. แนวทางการพฒนา

๕.๑ การพฒนาการผลตและการสรางมลคาเพม เพอเพมศกยภาพการผลตในเชงพาณชยและอตสาหกรรม รองรบการบรโภคภายในประเทศ และสครวโลก รวมทงการเปดตลาดเสรสนคาเกษตร ทเพมขน ทงในปจจบนและอนาคต โดยเฉพาะประชาคมอาเซยน ดวยการ

๕.๑.๑ พฒนาประสทธภาพการผลต ลดตนทนการผลต และพฒนาคณภาพ มาตรฐานสนคาเกษตร เนนการสงเสรมและพฒนากระบวนการผลต ปรบระบบการผลตใหมประสทธภาพ ทกขนตอน โดย

๑) ผลกดนการด าเนนงานยทธศาสตรรายสนคาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม โดยผานหนวยงานทงภาครฐและเอกชน โดยเฉพาะหนวยงานในภมภาค สภาเกษตรกร และองคกรบรหารสวนทองถน

๒) สงเสรมแนวทางการลดตนทนการผลตสนคาเกษตร ดวยการ - สงเสรมการใชเทคโนโลยและนวตกรรมผสมผสานกบภมปญญาทองถน

รวมทงปจจยตางๆ เพอการผลตทเหมาะสมตามความสามารถของเกษตรกร รวมทงการใชปยทถกวธ และจ าเปนตามคณสมบตของดนแตละชนด เพอใหสามารถเพมผลผลตตอพนท และเพมรายไดใหแกเกษตรกร

- บรหารจดการระบบการพฒนาพนธและการผลตพนธใหมคณภาพ มาตรฐานตามทกฎหมายก าหนด โดยสงเสรมการมสวนรวมของชมชนและกลมเกษตรกรทมศกยภาพใหมบทบาท



ในการพฒนาพนธและผลตพนธ สนบสนนการเคลอนยายพนธพชทมความส าคญของทองถนหนงไปยงทองถนอน ทมศกยภาพทางการเพาะปลก เพอลดความสญเสยจากการเกดภยพบตทางธรรมชาต เชน พนธทเรยนของจงหวดนนทบร เปนตน รวมทงการจ าหนายพนธใหแกเกษตรกรในราคาทเปนธรรม

- พฒนาระบบสารสนเทศเตอนภยดานการเกษตร เพอแจงใหเกษตรกรเตรยมพรอมรบกบสถานการณ เพอลดความเสยหายทอาจจะเกดขนท เกดขนจากภยธรรมชาตและภยเศรษฐกจทมผลกระทบตอการผลตการเกษตรไดทนทวงท

๕.๑.๒ สงเสรมและสนบสนนการท าประมงทะเลลก และพฒนาการเพาะเลยงสตวน าเศรษฐกจรวมกบผประกอบการภาคเอกชนทมศกยภาพ โดยใหความรและสนบสนนการลงทนบางสวน การพฒนาสนคาประมงใหมคณภาพ ปลอดภยตงแตตนน าถงปลายน า และพฒนากระบวนการตรวจสอบคณภาพสตวน าใหไดตามมาตรฐานสากล พรอมทงเสรมสรางความสามารถในการปรบตวของผประกอบการประมงในทกระดบใหพรอมตอการเปลยนแปลงสภาวะโลกรอน กฎ ระเบยบ ขอก าหนดตางๆ ทงภายในและระหวางประเทศ เกยวกบการปองกนและยบยง และขจดการท าประมงทผดกฎหมาย ขาดการรายงานและไรการควบคม (Illegal Unreported and Unregulated Fishing : IUU Fishing) ใหสามารถท าประมงอยางมความรบผดชอบ รวมทงจดระบบการเพาะเลยงสตวน าชายฝงและการเพาะเลยงสตวน าจดทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอรกษาสมดลของการผลตและการใชทรพยากรประมงอยางยงยน

๕.๑.๓ สงเสรมและพฒนาศกยภาพการผลตสนคาปศสตว รวมถงสตวเลยง ใหสามารถแขงขนไดสอดคลองตามความตองการและกลไกตลาด เสรมสรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรในเรองเงนทน พนธสตว อาหารสตว ความรและเทคโนโลยการจดการฟารมและการเลยงสตว เพอใหมความสามารถเพมผลผลต ลดตนทนและสรางมลคาเพม พฒนาระบบการตรวจสอบรบรองคณภาพสนคาปศสตวและกระบวนการผลตใหมคณภาพปลอดภยตอผบรโภค ด าเนนการควบคมปองกนและบ าบดโรคสตวใหมประสทธภาพ และสนบสนนอ านวยความสะดวกในการด าเนนการขยายตลาดสนคาปศสตวทงภายในประเทศและสงออก รวมทงสงเสรมการท าปศสตวอนทรยตามแนวเกษตรกรรมยงยน

๕.๑.๔ จดตงสถาบนการจดการผลผลตหลงการเกบเกยว เพอปองกนและรกษาคณภาพและมาตรฐานผลผลตกอนไปสตลาด พฒนาการใชนวตกรรมและเทคโนโลยการผลต รวมถงเครองจกรกลการเกษตรใหเหมาะสมกบสภาพของฟารมและการผลตในพนท การจดการหลงการ เกบเกยวเพอลดการสญเสย โดยด าเนนงานผานสถาบนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร

๕.๑.๕ ก าหนดมาตรฐาน ความปลอดภยและการตรวจรบรองคณภาพสนคา สนบสนนและสรางแรงจงใจเพอใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตรและอาหารตามมาตรฐานทก าหนด อาท การปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices : GAP) การใชหลกเกณฑวธการทดในการผลต



อาหาร (Good Manufacturing Practices : GMP) และการผลตสนคาเกษตรอนทรยตามมาตรฐานเกษตรอนทรยโดยการถายทอดความรความเขาใจเกยวกบมาตรฐาน ลดภาระคาใชจายในการตรวจสอบรบรอง เพอขยายการผลตสนคาเกษตรและอาหารทมคณภาพมาตรฐาน ปลอดภย และสรางความเชอมนใหแกผบรโภค รวมทงสามารถตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) และผลกดนใหเกดมาตรฐานเดยวกนในอาเซยนเมอเขาสการเปนประชาคมอาเซยน

๕.๑.๖ สรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตร โดย ๑) ผลกดนและสรางโอกาสใหเกดแนวความคดเศรษฐกจสรางสรรคในภาคเกษตร

โดยสนบสนนการพฒนาภมปญญาใหเกดการสรางนวตกรรมในการแปรรปผลตภณฑ ตลอดจนเครองจกร เครองมอทางการเกษตร เทคโนโลยชวภาพและฐานความรทางชวภาพ เพอเพมมลคาสนคาเกษตร และลดปญหาผลผลตเกนความตองการของตลาด รวมทงลดความสญเสยหลงการเกบเกยว ตลอดจนประสานกบภาคธรกจในการสงเสรมและการขยายตลาดสนคาเกษตรแปรรป

๒) สรางตราสนคา ตราสญลกษณ และบรรจภณฑทแสดงคณประโยชนทผบรโภคไดรบ เพอใหสนคาเกษตรมความเปนเอกลกษณ มมาตรฐานความปลอดภยตามหลกวชาการ เพอเปนทางเลอกส าหรบผบรโภคในประเทศ และผลกดนไปสตลาดตางประเทศ

๓) สงเสรมแหลงผลตสนคาเกษตรใหเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรแบบครบวงจรเพอสรางรายไดเสรมจากการจ าหนายสนคาเกษตร สนคาแปรรป สนคาหตถกรรม และการใหบรการตางๆ โดยเนนการน าภมปญญา วถชวต และวฒนธรรมความเปนอยแบบชนบท รวมทง เอกลกษณทองถนเปนแหลงสรางความรดานการเกษตรและจดขายทผกโยงประวตศาสตร

๔) สงเสรมการโฆษณา ประชาสมพนธ คณประโยชนหรอสรรพคณสนคาเกษตรของประเทศไทย เพอสรางมลคาเพม และลดการน าเขาจากตางประเทศ

๕.๑.๗ ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) ดวยการก าหนด ๑) สนคาเกษตรทมความส าคญตอภาวะเศรษฐกจและสงคม เนนสนคาเกษตร

ส าคญตามยทธศาสตรการพฒนาดานการเกษตรของ 18 กลมจงหวด การผลตสนคาเกษตร 5 อนดบแรกของแตละจงหวด (Top 5) ทง 77 จงหวด สนคาเกษตรสงออกของไทยทมมลคาสงสด 10 อนดบแรกของประเทศ (Top 10) และสนคาเปาหมายตามแนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรครวไทยสครวโลก โดยการขบเคลอนในระดบพนทใชขอมลทางกายภาพในระดบต าบลทกรมพฒนาทดน ไดด าเนนการไวแลว และขอมลการประกาศเขตเกษตรเศรษฐกจของสนคาเกษตร 13 ชนด ทสอดคลองกบสถานการณปจจบนทเปลยนแปลงไป ดวยการก าหนดกรอบแนวคดการด าเนนงานใน ๒ ระดบ คอ

(๑) ระดบพนท ซงเปนการท างานในลกษณะมสวนรวม (Participation) และน าสการปฏบต (Practical) โดย



- ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) เพอการสงเสรม ซงเชอมโยงถงโครงสรางพนฐานและปจจยการผลต เชน ระบบชลประทาน ทดน พนธ เพอใหเกดการเพมประสทธภาพการผลตจากการลดตนทน ลดความเสยง และผลผลตมคณภาพ

- ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) เพอการ Matching Demand และ Supply ทเชอมโยงถงการพจารณาการผลตและตลาดในแตละพนท อาท ออยโรงงาน

- ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) เพอการปองกนและไมท าลายทรพยากรธรรมชาต เปนการพจารณาถงสนคาทตองการปองกนการระบาดของโรค การผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอรกษาทรพยากร สภาพแวดลอม และผลกระทบอนเกดจากภมอากาศเปลยนแปลง เชน การด าเนนงานเรอง Food safety การ Zoning เพอปองกนการระบาดของไขหวดนก การ Zoning เพอปองกนน าเคมเขาทนาเลยงกง เปนตน

(๒) ระดบทสอง คอ ระดบภาพรวมของประเทศ (Macro Economics) พจารณาในเชงเศรษฐกจทงในเรองของ (1) ระยะเวลา (Time) หมายถง สนคาเกษตรทตองบรหารเวลาควบคมใหผลผลตออกมาสอดคลองกบตลาดบรโภค และบรหารจดการขนสงใหรวดเรว โดยเฉพาะสนคาทเนาเสยงาย เชน ปาลมน ามน ตองใชเวลาขนสงถงโรงสกดน ามนภายใน 24 ชวโมง น านมดบตองใชรถ Cooler Tank (2) รปแบบ (Form) หมายถง รปแบบของสนคาและคณภาพมาตรฐาน นบจากตนน า (Primary product) ไปจนถงปลายน า (Finished product) ตลาดแตละแหงตองการในระดบใด คณภาพมาตรฐานใด อาท ยางจะตองมการปฏบตในประเภทผลตภณฑยางใหตรงกบตลาดตองการ และ (3) ตนทนและคาขนสง (Place) หมายถง แหลงผลตและแหลงบรโภคควรตองพจารณาบรหารจดการตามระบบโลจสตกสใหตนทนลดลงต า ซงจะน าไปสระบบเครอขายวสาหกจ (Cluster) สนคาตงแตตนน าถงปลายน า

๒) ด าเนนการสนบสนนก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) ในรปแบบอน ๆ โดย (๑) การพฒนาการเกษตรรปแบบนคมการเกษตร โดยการด าเนนท างานอยาง

บรณาการครบวงจร มมาตรการสงเสรมและพฒนาการผลตควบคกบมาตรการการตลาดทเชอมโยงกบอตสาหกรรมการเกษตร

(๒) สงเสรมการท าการเกษตรแบบกลมการผลตหรอเครอขายวสาหกจ (Cluster) เพอพฒนาความสามารถในการแขงขนของภาคเกษตร ดวยการ

- สนบสนนการรวมกลมทเขมแขงของผประกอบการและผเกยวของกบวงจรการด าเนนกจกรรมของกลม ใหมการรวมมอเกอหนนและเสรมกจการซงกนและกน และผลกดนใหมผประสานงานเครอขายวสาหกจ (Cluster Development Agent : CDA) เพอเปนกลไกส าคญทจะประสานเชอมโยงกลไกทกกลมทเกยวของในเครอขายวสาหกจเขาดวยกน



- พฒนาการเชอมโยงดานการผลต การแปรรป และการตลาด ตงแตตนน าถงปลายน า สนบสนนและสงเสรมกลมสนคาทมศกยภาพสง รวมถงอาหารฮาลาล เพอเพมมลคาใหกบสนคาและสรางโอกาสทางการตลาด ยกระดบสนคาใหมคณภาพและมความปลอดภยตามมาตรฐานสากล

- สงเสรมการท าเกษตรพนธะสญญา (Contract Farming) ระหวางสถาบนเกษตรกรหรอองคกรเกษตรกรกบผประกอบการ โดยมกลไกก ากบดแลใหมความเหมาะสม รวมทงการใชเครอขายเปนกลไกเชอมโยงใหเกดความส าเรจ

๕.๑.๘ การพฒนาโลจสตกสของสนคาเกษตร โดย ๑) ศกษาตนทนระบบโลจสตกสและหวงโซอปทานของสนคาเกษตร รวมกบ

หนวยงานทเกยวของ เพอวางแผนบรหารจดการการขนสงสนคาเกษตรอยางมประสทธภาพ

๒) สนบสนนการพฒนาและเพมประสทธภาพระบบการบรหารจดการโลจสตกสของภาคเกษตร อาท ตงแตระบบล าเลยงในระดบไรนา การใชประโยชนจากไซโล ฉาง ลานตาก ระบบรวบรวม กระจายสนคา ทเชอมโยงตลอดหวงโซอปทาน (Supply Chain Optimization) สามารถตรวจสอบการเคลอนยายของสนคา เพอลดความสญเสยและตนทนจากการเนาเสยของสนคาทมสาเหตจากกระบวนการเกบรกษาและระบบขนสงสนคาทไมไดมาตรฐาน โดยพฒนาระบบขนสงทมการควบคมอณหภม (Cool Chain) ระบบตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) และสนบสนนใหผผลตหรอสมาคมธรกจเฉพาะดานเขามามบทบาทในการจดระบบการบรหารโลจสตกสของสนคาเกษตรรวมกบภาครฐ

๓) พฒนาเทคโนโลยเพอใหขอมลขาวสาร (Communication Flow) ดานการตลาด และความตองการผลผลตทางการเกษตร มการไหลลนและกระจายไปสเกษตรกรผผลตอยางทวถงและทนตอสถานการณ เพอใหเกษตรกรสามารถใชประโยชนจากขอมลขาวสารในการวางแผนการผลตใหสมพนธกบฤดกาลและความตองการของผบรโภค (Demand Driven)

๔) สงเสรมการท างานแบบบรณาการระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอพฒนาระบบโลจสตกสภาคเกษตรของไทย และสนบสนนการด าเนนงานศนยกลางการเชอมโยงขอมลแบบบรณาการของประเทศ เพอใหบรการแบบเบดเสรจจากการตดตอเพยงจดเดยว หรอ การเชอมโยงขอมลแบบอเลกทรอนกส (National Single Window)

๕.๒ สงเสรมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Production) ดวยการ ๕.๒.๑ ก าหนดมาตรการจงใจเพอสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสะอาด โดยการ

ด าเนนงานดานเศรษฐกจการเกษตรสเขยว (Green and Cool Agricultural Economy) ดวยการสงเสรมกระบวนการผลตสนคาเกษตรทดและเหมาะสม (GAP) และสงเสรมการท าเกษตรอนทรย ลดการเผาตอซงเพอลดมลพษจากแหลงผลตภาคเกษตร รวมทงผลกดนใหภาคเกษตรและอสาหกรรมเกษตร น าวสดเหลอใชในฟารมและโรงงาน กลบมาผลตพลงงานทดแทนใชในฟารมและโรงงาน เพอลดตนทนการ



ผลตและรกษาสงแวดลอม หากเหลอใชสามารถน าไปขายโรงงานผลตไฟฟา เพอสรางรายไดใหเกษตรกรและผประกอบการ

๕.๒.๒ ส ารวจ ศกษา และน าผลการศกษาเรองการปลดปลอยกาซเรอนกระจก ซงจะท าใหเกดภาวะโลกรอน เพอเตรยมการปรบทศทางการผลตของภาคเกษตร โดยในระยะแรก ผลกดนใหเกษตรกรผลตสนคาอาหารปลอดภยทกครวเรอน รวมทงก าหนดเขต พนทเหมาะสมในการเขาสเกษตร อนทรย พรอมสรางมาตรการจงใจใหการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

๕.๒.๓ สงเสรมและพฒนาองคความร ขอมลตลาดซอขายคารบอนเครดต และการรวมตวกนในระดบภมภาค ในการเตรยมมาตรการรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงสรางความรความเขาใจและประโยชนทจะไดรบจากคารบอนเครดตในอนาคต

๕.๓ เสรมสรางการผลตสนคาเกษตรทเปนพชอาหารและพลงงานใหเกดความมนคง ดวยการ

๕.๓.๑ สงเสรมการผลตพชอาหารและพชพลงงานทดแทนใหมความเหมาะสม โดยมการก าหนดเปาหมายรวมกนระหวางภาคเกษตร อตสาหกรรม และพลงงาน โดยใหความส าคญกบดานอาหารเปนอนดบแรก

๕.๓.๒ สนบสนนใหด าเนนมาตรการเพอจดสรรผลผลตใหเพยงพอตอการบรโภคและทดแทนพลงงาน ดวยการผลตสนคาเกษตรอาหารอยางเพยงพอ ประชากรสามารถเขาถงอาหาร มการน าไปใชประโยชนอยางเหมาะสม และรกษาเสถยรภาพการผลตอยางยงยนภายใตทรพยากร ทมอยอยางจ ากด

๕.๓.๓ สงเสรมและสนบสนนการจดตงระบบส ารองอาหารระดบประเทศ พรอมกลไกการกระจายอาหารทมประสทธภาพ เพอใหประชาชนตองเขาถงอาหารตลอดเวลาไมมความเสยงในการเขาถงอาหารเมอเกดการขาดแคลนในภาวะฉกเฉน (Food Emergency) อาท กรณการเกดภยพบตทางธรรมชาต (อทกภย ภยแลง แผนดนไหว) และส ารองเมลดพนธพชเพอชวยเหลอเกษตรกรในพนทประสบภยพบตทางธรรมชาต รวมทงการวางแผนปองกนการขาดแคลนวตถดบในอตสาหกรรมอาหารและอาหารสตวทตองพงการน าเขาจากตางประเทศ

๕.๔ สนบสนนการพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตร โดยการ

๕.๔.๑ สงเสรมการจดตงศนยกลางการคาสนคาเกษตร (Hub) ทเปนธรกจแบบครบวงจร หรอการจดตงศนยรวบรวมและกระจายสนคาเกษตรใหมความหลากหลายในดานชนดและมาตรฐานสนคา ในตลาดหลกทงในประเทศและตางประเทศ เพอเปนการสรางโอกาสใหเกษตรกร กลมเกษตรกรทผลตสนคาไดมาตรฐานสามารถน าสนคาเขาไปจ าหนาย เนนการใชระบบตลาดกลางในระดบพนทหรอชมชน โดยสถาบนเกษตรกรหรอองคกรเกษตรกรเปนผรวบรวมผลผลต เพอกระจายไปยงตลาดระดบตางๆ และสามารถเขาสตลาดสมยใหม (Modern trade) รวมทงการสรางหลกประกน



ความมนคงของพนทจ าหนายสนคา เพอใหเกดการพฒนาประสทธภาพของระบบตลาดสนคาเกษตร และชวยสรางความเขมแขงใหกบอาชพเกษตรกร

๕.๔.๒ สงเสรมใหมการขยายตลาดเฉพาะ (Niche Market) โดยการผลตสนคาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการเฉพาะของแตละตลาด เชน ตลาดสนคาฮาลาล สนคาเกษตรอนทรย สนคาเพอสขภาพ เปนตน

๕.๔.๓ สนบสนนการสรางเครอขายการผลต การตลาด และการบรโภค ทเกอกลกน โดยการใหหนวยงานภาครฐ สถาบนเกษตรกร และองคกรเกษตรกร มบทบาทในการบรหารจดการสนคาเกษตรและมสวนรวมในการจดการดานการตลาดกบภาคเอกชน โดยพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตรระดบพนท เพอใหมชองทางการตลาดในการจ าหนายสนคาเกษตรเพมขน ทงตลาดส าหรบสนคาเกษตรตามฤดกาลทมชวงเวลาทผลผลตออกมาก (Seasonal Market) และตลาดส าหรบสนคาเกษตรทมการบรโภคประจ าวน (Day to Day Market)

๕.๔.๔ พฒนาทกษะและองคความรดานการตลาดสนคาเกษตรและใชประโยชนจากตลาดสนคาเกษตรลวงหนาใหแกเกษตรกร เพอสรางโอกาสทางการตลาดใหกบสนคาเกษตร

๕.๔.๕ ผลกดนการพฒนาตลาดสนคาเกษตร โดยรวมกบธรกจรานอาหารไทยในตางประเทศทมอยทวโลก ดวยการรบรองคณภาพ มาตรฐานวตถดบหรอผลตภณฑจากผลผลตทางการเกษตรของไทยทในการใชผลตอาหาร เพอสรางความเชอมนจากผลผลตทางการเกษตรของไทย

๕.๕ สรางความเชอมโยงกบเศรษฐกจภมภาคและระหวางประเทศ โดยการ ๕.๕.๑ ระยะแรก ศกษา กฎระเบยบตางๆ ของประเทศคคาทจะมผลกระทบตอการคา

สนคาเกษตร เพอน าไปปรบปรงระบบการผลตใหสอดคลองกบกฎระเบยบของประเทศคคา และ ลดอปสรรค หรอขอกดกนทางการคาทงมาตรการดานภาษและไมใชภาษ ตดตามและวเคราะหความเคลอนไหวของสถานการณการคา การผลตในภมภาคอาเซยน และผลกระทบท อาจเกดขนของ แตละสนคา หรอประโยชนทประเทศไทยจะไดรบจากการรวมเปนตลาดเดยวและมฐานการผลตรวมกน การเพมศกยภาพการแขงขน การพฒนาทเทาเทยมกน และการเชอมโยงกบตลาดโลก รวมทงการก าหนดมาตรการจงใจเพอการคาและการลงทนใหกบนานาประเทศ โดยเฉพาะการเตรยมการรองรบการลงทนดานเกษตรกรรมขามชาต เ พอใหมการลงทนดานเกษตรกรรมอยางรบผดชอบ (Responsible Agricultural Investment : RAI)

๕.๕.๒ สงเสรมความรวมมอระหวางประเทศภายใตกรอบความรวมมอทาง เหล ยมเศรษฐกจตางๆ ในภมภาคอาเซยน กลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) และกลมอาเซยนบวกสาม (จน ญปน เกาหล) โดยเฉพาะกบประเทศเพอนบานในการผลต



การตลาด การวจยพฒนาสนคาเกษตรทเปนทตองการของตลาด และบรหารจดการทรพยากรทมแนวโนมไดรบผลกระทบจากสภาพภมอากาศโลกทเปลยนแปลง ทงในระดบพหภาคและทวภาค รวมทงการมงเปนศนยกลางการผลต การคาสนคาเกษตร และเสนทางการขนสงของอาเซยน

๕.๕.๓ สงเสรมความรวมมอในการพฒนาบรหารจดการทรพยากรดนและน าอยางบรณาการและเปนระบบในภมภาคอาเซยน

๕.๕.๔ ก าหนดมาตรการด าเนนงานแตละชวงเวลา เพอเตรยมการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนอยางเปนขนตอนทชดเจน เพอใหเกดผลอยางเปนรปธรรม โดย

๑) ปรบปรงกฎระเบยบทเกยวของกบการลงทนใหรดกม ทนสมย และสนบสนนการลงทนในประเทศเพอนบานเพอใชสทธพเศษทางการคา (Generalized System of Preferences : GSP)

๒) พฒนาระบบสารสนเทศ/เสรมความมนคงและความปลอดภยดานอาหารในภมภาค รวมถงแจงเตอนมาตรการ/กฎระเบยบของประเทศสมาชกอาเซยน

๓) สรางมาตรฐานและการตรวจสอบสนคาเกษตร เปนเครองมอส าคญไดทงในเชงรก และปกปองการสงออกและการน าเขาสนคาจากตางประเทศ รวมถงการยกระดบมาตรฐานสนคาเกษตรอาเซยนในภาพรวม โดยการ

- ผลกดนมาตรฐานของไทยใหเปนมาตรฐานของอาเซยน โดยถายทอดเทคโนโลย การเขาสสนคาเกษตรทไดมาตรฐานใหกบประเทศเพอนบาน เพอปรบมาตรฐานดานความปลอดภยและคณภาพในอาเซยนส าหรบพช ปศสตว และประมงใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล ส าหรบเปนฐานการผลตวตถดบในการสรางมลคาเพม สงออกสนคาเกษตรและอาหารไปยงกลมประเทศอนทวโลกไดมากขน และสะดวกรวดเรวยงขน

- สงเสรมการแลกเปลยนเรยนรกบประเทศสมาชก และเพมขดความสามารถในการบรหารจดการปองกนการระบาดโรคพชและสตว โดยก าหนดมาตรการเฝาระวงการแพรระบาดของโรคและแมลง การกกกนพชและสตวทน าเขาจากตางประเทศ การจดท าเขตปลอดโรคระบาดสตว รวมทงเพมการผลตวคซนในการปองกนโรคสตว และวธการปองกนก าจดศตรพช

- เพมศกยภาพดานกกกนพชและสตวของไทย ก าหนดมาตรการ กฎระเบยบ เพอปองกนสนคาทไมมคณภาพหรอไมไดมาตรฐาน เนนความเขมงวดในการเคลอนยายสนคาพช ปศสตวและประมง รวมทงปรบประสานระบบกกกนและวธการตรวจสอบสขอนามยพชและสตว

๕.๕.๕ สงเสรมความรวมมอระหวางรฐบาลกบรฐบาล (Government to Government : G to G) เพอแลกเปลยนผลผลตการเกษตรกบปจจยการผลตทประเทศไทยไมสามารถผลตแตมความจ าเปนตอการผลตสนคาเกษตร รวมทงสนบสนนการจดกจกรรมแสดงสนคาและผลตภณฑทางการเกษตรในตางประเทศ เพอเพมชองทางในการจ าหนายและการกระจายรายได



๕.๖ สงเสรมและพฒนางานวจยดานการเกษตร เพอพฒนาความสามารถในการแขงขน ดานการเกษตรของประเทศ ดวยการ

๕.๖.๑ สนบสนนการวจยและพฒนาพนธพช พนธสตว สตวน า และจลนทรย ทสามารถรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงเสรมและพฒนางานวจยอาหารสตว สนบสนนและสงเสรมงานวจยและพฒนาเพอเพมประสทธภาพการผลตพชพลงงานทดแทนทเหมาะสมกบประเทศและใหผลตอบแทนสง อาท มนส าปะหลง ปาลมน ามน และพชพลงงานทดแทนชนดอนในอนาคตทไมไดใชเปนวตถดบในการผลตอาหาร เชน สาหราย เปนตน รวมทงการสรางนวตกรรมตลอดหวงโซสนคาเกษตรและอาหาร เพอใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองดานอาหารและพลงงานในอนาคตไดอยางยงยน

๕.๖.๒ การวจยเครองจกรกลการเกษตร เทคโนโลย และนวตกรรมเพอเพมมลคาและลดการสญเสยผลผลตในกระบวนการปลก การเกบเกยว การขนสง ตลอดจนการเกบรกษาในยงฉาง รวมทงการวจยนวตกรรมเครองจกร เครองมอเพอใชในการแปรรปขนตนในฟารม และการผลตระหวางการขนสง เชน เครองหบปาลมในแปลงเกษตรกร การใชเทคโนโลยการเพาะฟกลกไกระหวางการขนสง เพอสรางมลคาเพมใหแกเกษตรกร และลดการสญเสยของผลผลต เปนตน

๕.๖.๓ สรางความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน ผประกอบการ สถาบนการศกษา และสถาบนวจย เพอรวมก าหนดแนวทางการวจยอยางเปนระบบในรปแบบบรณาการ ซงจะท าให ทศทางการวจยภาคการเกษตรของประเทศมความชดเจนยงขน รวมทงสงเสรมการสรางเครอขาย ดานการวจยและนวตกรรม เพอการตอยอดและใชประโยชนองคความร เทคโนโลยจากการวจย และการประดษฐคดคนในเชงพาณชย โดยเนนการมสวนรวมของเกษตรกรในกระบวนการวจย และพฒนา

๕.๖.๔ สนบสนนและสงเสรมการน าผลงานวจย และผลงานประดษฐคดคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาขยายผลสการพฒนาภาคเกษตรควบคกบการพฒนาระบบวจย และนวตกรรมใหสนองความตองการของภาคการผลต รวมทงผลกดนผลงานวจยดานการเกษตรไปด าเนนการตออยางเปนรปธรรม

๕.๖.๕ สนบสนนใหมการพฒนางานวจยพนธพชรวมถงพชพลงงานทดแทน งานวจย พนธสตว พนธ สตวน าและจลนทรย โดยการดดแปลงพนธกรรม (Genetically Modified Organisms : GMOs) ทง ๓ ระดบ คอ ระดบหองปฏบตการ ระดบโรงเรอน และระดบแปลงทดลอง ทควบคมได โดยตองผานระบบและกระบวนการตรวจสอบความปลอดภยตอมนษยและสงแวดลอมใน ทกขนตอนและทกชนดของพช สตว สตวน า และจลนทรยทวจยและพฒนา เพอเตรยมความพรอมส การพฒนาเชงพาณชย เพอเพมประสทธภาพการผลตและขดความสามารถการแขงขน รวมถงใหสงคมม



ทางเลอก ในการผลตและการบรโภคสนคาเกษตรทมการดดแปลงพนธกรรม ทงน ตองมการสรางความรความเขาใจทถกตองโดยอาศยขอเทจจรงบนพนฐานทางวทยาศาสตร

๕.๖.๖ สนบสนนการศกษาวจยความตองการของผบรโภคส าหรบสนคาเกษตร เพอใหทราบความตองการของตลาดทมตอสนคาเกษตรในแงมมตางๆ เชน ดานการผลตท เปนมตร กบสงแวดลอม ดานผลตภณฑทมคณภาพ มาตรฐาน และปลอดภยตอผบรโภค ดานสนคาเกษตรอนทรย การบรรจภณฑ การตดฉลากโภชนาการแสดงขอมลเพอการตดสนใจส าหรบการผบรโภค เปนตน

๕.๖.๗ สรางแรงจงใจใหเยาวชนไดเขาใจและเหนประโยชนของการวจย และการประดษฐคดคนเพอสรางสรรคผลงานในเชงนวตกรรม และพฒนาสการตอยอดในเชงพาณชย เพอเพมมลคาอยางเปนรปธรรม



ยทธศาสตรท ๓

พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน

๑. สถานการณ

ทรพยากรและโครงสรางพนฐานการเกษตรมความส าคญตอการพฒนาภาคเกษตร เนองจากเปนปจจยการผลตพนฐานในการท าการเกษตร โดยเฉพาะดานทรพยากรทดน ทรพยากรน า ทรพยากรประมง และความหลากหลายทางชวภาพ จากการพฒนาทผานมามการน าทรพยากรการเกษตรไปใชประโยชน เกนกวาอตราการเกดทดแทนหรอการฟนตวตามธรรมชาต ท าใหความอดมสมบรณลดลงอยางรวดเรว ตลอดจนปญหาของการใชทดนทไมเหมาะสม การใชสารเคมทางการเกษตร การขาดแคลนน า แหลงท าการประมงถกท าลาย และการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพซงเกดจากกจกรรมของมนษย ทงการน ามาใชในการพฒนาประเทศ การขยายตวทางเศรษฐกจ การขยายตวของประชากร การเปลยนแปลงทางสงคม และการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ท าใหทรพยากรการเกษตรอยในสภาพทเสอมโทรม และปจจบนไดสงผลกระทบกบประเทศไทยอยางรนแรง จากสถานการณการเกดอทกภยใหญเกอบทกพนทในประเทศ ดงนน การพฒนาประเทศในระยะตอไป จงมขอจ ากดและตนทนสง ความสามารถในการแขงขนลดลง อยางไรกตาม ทกภาคสวนกไดตระหนกและใหความรวมมอทจะแกไขปญหาอยางตอเนองมาตลอด เพอปองกนและลดปญหาทอาจเกดจากภยพบตทางธรรมชาต โดยมประเดนทส าคญ ดงน

ทรพยากรทดน เปนทรพยากรพนฐานทสรางปจจยการผลตทจ าเปนตอการด ารงชวตมากมาย ปจจบนทรพยากรดนเกดปญหาความเสอมโทรมทงจากธรรมชาตและจากการใชทดนทไมเหมาะสม เชน การชะลางพงทลายของดน ดนขาดอนทรยวตถ เปนตน สาเหตความเสอมโทรมของดนเพอการเกษตร เนองจากมการน าทดนไปใชประโยชนอยางไมมประสทธภาพ การปลกพชทไมเหมาะสมกบคณสมบตของดนหรอปลกพชทจะท าใหคณภาพของดนเสอมลงอยางรวดเรว และปญหาทเกดจากสภาพของทรพยากรดนเอง เชน ดนเคม ดนเปรยว ดนทราย และดนทมปฏกรยาเปนกรด เปนตน นอกจากนเกษตรกรยงมการใชสารเคมอยางไมถกตองและเหมาะสมเปนปญหาทตองไดรบการฟนฟ และปรบปรงบ ารงดน รวมถงผลพวงจากการขยายตวทางเศรษฐกจในปจจบนท าใหมการน าทดนทเหมาะสมกบการเกษตรไปใชเพอกจกรรมอน ๆ โดยพบวามการบรหารจดการทดนยงไมเหมาะสม อาจท าใหเกดผลกระทบ ตอความมนคงทางอาหาร ของประเทศและความเปนอยของเกษตรกร

ทรพยากรน า ประเทศไทยประสบกบสถานการณน าทงในเชงปรมาณและคณภาพทกภาคของประเทศมปญหาการใชน าเพอการเกษตร คอ บางพนทขาดแคลนน าในฤดแลง ตองการใหมการขยายระบบชลประทานเพมขน แมน าสายส าคญ ๆ ของประเทศมน าไหลตามธรรมชาตนอยและน าทวมในฤดฝน บางพนทตองการการปองกนภยเนองจากน าทวมทรนแรงขนทกป สาเหตเกดจากหลายปจจย เชน การบกรก ท าลายพนทบรเวณตนน าล าธาร การบรหารจดการน าไมมประสทธภาพ เปนตน รวมถงในบางพนทม



พนทปลกพชทมความตองการน ามากในชวงฤดแลง ตลอดจนการเกดปญหาน าเนาเสยในแมน าและ แหลงน าขนาดใหญ ดงนน การพฒนาแหลงน าและพนทชลประทาน จงมความส าคญมากตอการผลตของภาคเกษตร ปจจบนประเทศไทยมพนทชลประทาน จ านวน ๒๙.๓๔ ลานไร คดเปนรอยละ ๒๒.๓๐ ของพนทการเกษตรของประเทศ หรอคดเปนรอยละ ๔๘.๙๐ ของศกยภาพของการพฒนาพนทชลประทานทงหมด (๖๐ ลานไร) ยงคงมพนททมศกยภาพทควรไดรบการพฒนาเปนพนทชลประทานไดอก ๓๐.๖๖ ลานไร โดยในป ๒๕๕๓ มแหลงเกบกกน า ทงอางเกบน า ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกม ความจทงสนประมาณ ๗๕,๘๑๒ ลานลกบาศกเมตร นอกจากนทผานมาไดมการพฒนาแหลงน าในไรนาใหกบเกษตรกรในพนทนอกเขตชลประทานทมสวนชวยใหเกษตรกรมแหลงน าไวใช อยางไรกตาม คาดวาประเทศไทยยงคงมภาวการณขาดแคลนน าเพมมากขนอยางตอเนอง

ทรพยากรประมง มความส าคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศ เปนแหลงผลตอาหารโปรตนส าหรบประชาชน และเปนแหลงทมาของรายได การจางแรงงานและอตสาหกรรมตอเนองอ นๆ อกจ านวนมาก ซงประเทศไทยเปนประเทศหนงทประสบความส าเรจในการพฒนาการประมง มผลผลตและมลคาการสงออกสงเปนอนดบตน ๆ ของโลก โดยในชวงป ๒๕๔๑ - ๒๕๕๐ ผลผลตสตวน าของไทย มปรมาณระหวาง ๓.๒ - ๔.๑ ลานตน อนเนองมาจากความสามารถในพฒนาเครองมอประมง ทมประสทธภาพสง อยางไรกตามการพฒนาเครองมอประมงดงกลาวมสงเกนกวาศกยภาพการผลต ของทรพยากรประมงตามธรรมชาต อกทงยงประสบปญหาการท าลายทรพยากรประมงทเกดจาก การทงสารปนเปอนลงสทะเลทงจากแหลงอตสาหกรรม เกษตรกรรม และชมชน รวมท งเกดปญหา ความขดแยงในการท าประมงตามมา ท าใหเกดความเสอมโทรมของแหลงทรพยากรประมงและผลผลตสตวน าลดลง

การบรหารจดการทรพยากรการเกษตร ในปจจบนยงพบวามการใชประโยชนจากสงทมอยเดม ไมทวถงและไมเตมประสทธภาพ ทงทรพยากรดน น า และประมง รวมถงยงขาดกลไก การเชอมโยงระหวางภาครฐ เอกชน ชมชน และเกษตรกรอยางตอเนอง การพฒนาในระยะตอไป จงควรพฒนาทรพยากรการเกษตรใหมประสทธภาพ สมดล และยงยน

๒. วตถประสงค ๒.๑ เพอสรางและพฒนาการใชทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานการเกษตรอย างม

ประสทธภาพ ๒.๒ เพอฟนฟทรพยากรการเกษตรใหมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรอยางยงยน

และเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ๒.๓ เพอสนบสนนใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร

และสงแวดลอม



๓. เปาหมาย

๓.๑ ขยายพนทชลประทานเพมขน ๓.๓๕ ลานไร ในป ๒๕๕๙

๓.๒ ทรพยากรทดนไดรบการบรหารจดการไมนอยกวาปละ ๒.๑๕ ลานไร

๓.๓ พนทท าการประมง และแหลงอาศยสตวน าไดรบการบรหารจดการไมนอยกวาปละ ๘.๘ ลานไร และ ๖๐ แหง

๓.๔ องคกรเกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรเพมขน

๔. ตวชวด

๔.๑ จ านวนพนทชลประทาน

๔.๒ จ านวนทดนทไดรบการบรหารจดการ

๔.๓ พนทท าการประมงทไดรบการบรหารจดการ

๔.๔ จ านวนแหลงอาศยสตวน า

๔.๕ จ านวนองคกรเกษตรกรทมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร

๕. แนวทางการพฒนา ๕.๑ สงเสรมและพฒนาทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานการเกษตรอยางม

ประสทธภาพและยงยน เพอชวยรกษาฐานการผลตสนคาเกษตรและอาหารใหคงความอดมสมบรณ เกดความสมดลและยงยน รวมถงเพออ านวยความสะดวกใหสามารถรองรบตอการเพมประสทธภาพ การผลตและการตลาด ใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได โดย

๕.๑.๑ ปรบปรงการบรหารจดการทดนและการกระจายการถอครองทดนใหเกดความ เปนธรรมและคมครองความมนคงและฐานการด ารงชวตของเกษตรกรยากจน ดวยการ

๑) เรงรดการฟนฟและปรบปรงคณภาพดนทเสอมโทรม โดยใชทงวธกลและ วธธรรมชาต จากการใชระบบพชในพนททเปนปญหาตอการน าไปใชประโยชนทางการเกษตร เชน พนทดนเคม ดนเปรยว ดนขาดอนทรย เปนตน และพนททเตรยมการส าหรบการจดสรรใหกบเกษตรกร สามารถน าไปใชประโยชนไดทนท รวมถงการปลกหญาแฝกและการปลกพชคลมดน รวมทง ใหมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงส าหรบการน าพนทลาดชนทไมเหมาะสมไปใชท าการเกษตร เพอปองกนและ ลดปญหาการชะลางพงทลายของหนาดน

๒) วางระบบการใชทดนตามศกยภาพของทดน



๓) จดหาทดนเอกชนมาพฒนาและจดสรรใหกบเกษตรกรไรทดนท ากน หรอมทดนนอย มรายไดไมเพยงพอตอการยงชพ รวมทงจดตงธนาคารทดนเพอรวบรวมและน าทดน ทยงไม ไดใชประโยชนมาจดสรรใหกบเกษตรกรรายยอยมากขน สนบสนนการด าเน นการใหได สทธใชประโยชนทดนของรฐแกเกษตรกรและชมชน รวมถงรกษาและคมครองพนททมศกยภาพ ทางการเกษตร และสนบสนนใหเกษตรกรรายยอยมทดนเปนของตนเองหรอมสทธท ากนในทดน

๕.๑.๒ เพมประสทธภาพการบรหารจดการน าเพอการเกษตร เพอเพมประสทธภาพใน การผลต และเพมขดความสามารถในการแขงขนภาคเกษตร ดวยการ

๑) พฒนาแหลงน า เพมปรมาณเกบกกน าและขยายพนทชลประทาน ใหครอบคลมพนททมศกยภาพ

๒) เพมประสทธภาพของกลไกบรหารจดการน าใหสงขน ขยายขอบเขตการสบน าดวยไฟฟา เสรมสรางการมสวนรวมของเกษตรกรและชมชนในกระบวนการพฒนาแหลงน าธรรมชาตทมอยเดม ฟนฟการขดลอกคคลอง

๓) สนบสนนใหมการพฒนาแหลงน าขนาดเลกในไรนาและชมชน ขยายเขตการ จดรปทดน เพอเพมประสทธภาพการใชน าและการผลตสงเสรมการใชน าใหเกดประโยชนสงสดทสามารถเกบน าเพอการเกษตรและอปโภคบรโภคไดอยางพอเพยง เพอสรางความมนคงและปจจยพนฐานใน การผลตของเกษตรกรและชมชน

๕.๑.๓ เรงรดการศกษาความเหมาะสมในการจดสรรน าจากแหลงน าภายในประเทศ และระหวางประเทศ ไปสแหลงน าภายในประเทศทมปญหาขาดแคลนน าซ าซาก โดยพจารณาความเปนไปไดของภาพรวมทงระบบและไมกระทบตอสวนรวมทงในประเทศและระหวางประเทศ รวมถงผลกดนใหเกดการด าเนนการตอไป

๕.๑.๔ พฒนาองคความรและสนบสนนใหมผมสวนไดเสยและภาคเครอขายเขามาม สวนรวมในการบรหารจดการลมน าในทกระดบ เพอลดความขดแยงในการใชน าระหวางภาคประชาชน ภาคเกษตร และภาคอตสาหกรรม

๕.๑.๕ สงเสรมและสนบสนนใหภาคเอกชนมาเขามสวนรวมในการลงทนดานโครงสรางพนฐานทางการเกษตรเพมขน ตลอดจนใชประโยชนจากโครงสรางพนฐานทมอยแลวใหเตมประสทธภาพ อาท การปรบปรงและขยายระบบชลประทาน (คสงน าและคระบายน า)

๕.๑.๖ บรณาการหนวยงานทรบผดชอบดานการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร โดยเฉพาะทรพยากรน า เพอใหการบรหารจดการมความเปนเอกภาพและเปนไปในแนวทางเดยวกน ใหสามารถปองกนปญหาอทกภยและภยแลงได โดยใหมการบรหารจดการอยางเปนระบบทงพนท



การประสานงาน ระยะเวลาด าเนนกจกรรมตลอดจนงบประมาณ รวมถงสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนเขามามสวนรวม

๕.๑.๗ เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรประมง เพอรองรบการผลตทยงยนและเพมขดสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ โดย

๑) เรงรดและผลกดนใหมการบงคบใชกฎหมายทมอยอยางจรงจง ๒) เตรยมพรอมรองรบความตกลงระหวางประเทศและผลกระทบทอาจจะ

เกดขนจากการออกกฎระเบยบตาง ๆ ของประเทศคคา ทงการตรวจรบรองทางวทยาศาสตร และการใหความรแกผทเกยวของ รวมทงปองกน ยบยง และขจดการท าประมงทผดกฎหมายขาดการรายงานและ ไรการควบคม

๓) พฒนาและฟนฟแหลงทรพยากรประมงท เสอมโทรม เ พอเสรมสรางความสามารถในการปรบตวของทรพยากรประมง โดยมงเนนพนททเสยงตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และพนททไดรบผลกระทบรนแรงจากภยธรรมชาต ยกเลกเครองมอประมงทท าลายลาง รวมทงสงเสรมและสนบสนนการท าปะการงเทยม เพอเพมแหลงทอยอาศยใหกบสตวน า

๔) ศกษา วจย และพฒนาการเพาะเลยงสายพนธสตวน า ทหายากหรอใกลสญพนธ เพอคงความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทย

๕.๒ สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรใชทรพยากรการผลตอยางเหมาะสมและยงยน โดย ๕.๒.๑ สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรใชสารเคมอยางถกตองและเหมาะสม

๕.๒.๒ สงเสรมและสนบสนนใหหนวยงานทเกยวของเขาไปเผยแพรองคความร และเสรมสรางความเขาใจทถกตอง รวมถงใหค าปรกษาและขอเสนอแนะเกยวกบการใชปยเคม และสารเคมทางการเกษตร ทถกตองและเหมาะสมในแตละสนคาเกษตรใหกบเกษตรกรทกพนท เพอไมกอใหเกดสารเคมตกคางในดนและน า รวมทงสนบสนนการผลตป ยหมก ปยน าชวภาพ และ ปย พชสด

๕.๒.๓ เรงรดและผลกดนการก ากบดแลและควบคมการใชสารเคมทางการเกษตรอยางจรงจง ในการท าการเกษตรบรเวณพนทสงและพนทตนน าล าธาร ควบคกบการน ามาตรการอนรกษดน และน ามาใชเพอปองกนและลดการชะลางพงทลายของดน

๕.๒.๔ พฒนาและยกระดบระบบการก ากบดแลเรองการขายสารเคมการเกษตร ใหมการด าเนนการอยางมประสทธภาพรดกม รวมถงพฒนาหลกเกณฑเพอเปนขอบงคบ ทางกฎหมาย ในการควบคมการโฆษณาและการสงเสรมการขายสารเคมการเกษตรทกชนดตงแตตนทางจนถงปลายทาง (ระบบรานคา ตวแทนจ าหนาย พนกงานขาย ชองทางการจ าหนาย และวธการจ าหนาย)



๕.๓ สนบสนนและผลกดนใหเกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตร โดย

๕.๓.๑ สรางแรงจงใจใหกบเกษตรกรหรอชมชนทองถนผมบทบาทในการปกปองดแลทรพยากรทางการเกษตร โดยใหไดรบคาชดเชยหรอคาตอบแทนซงอาจอยในรปของตวเงน หรอสงตอบแทนอนทไมใชตวเงน เชน การลดหยอนภาษหรอคาธรรมเนยมการถอครองทดน การถายทอดความรและเทคโนโลย เปนตน

๕.๓.๒ สนบสนนและผลกดนใหเกษตรกรมโอกาสการเขาถงทรพยากรการเกษตร เพอลดปญหาความขดแยงทเกดจากการแยงสทธการใชทรพยากร โดยการใหเกษตรกรเขามามสวนรวมบรหารจดการทรพยากรการเกษตรในทองถนตนเองใหมากขน ทงดานการบ ารงรกษา การอนรกษ การฟนฟและการใชประโยชนอยางยงยนและสมดล

๕.๔ เตรยมความพรอมรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและวางระบบการปองกนและบรรเทาปญหาภยธรรมชาต เพอปองกนและลดปญหาความรนแรงของ การเกดภยพบตทางธรรมชาต เปนการลดความเสยงจากอนตรายและความเสยหายทจะเกดกบเกษตรกร และเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการน าในชนบรรยากาศใหเกดฝนในปรมาณและ การกระจายทเหมาะสม โดย

๕.๔.๑ จดท าแผนทและจดล าดบพนทเสยงทงในระดบประเทศ ภมภาค และจงหวด รวมทงวเคราะหพนทเสยงภย เพอก าหนดมาตรการในการปองกนและชวยเหลอผประสบภยเพอเตรยมรบสถานการณในแตละชวงทงปญหาอทกภย ปญหาภยแลง ฝนทงชวง ทใชทงมาตรการดานกายภาพ โครงสรางพนฐาน และการควบคมกจกรรมทางเศรษฐกจและการตงถนฐานในเขตพนทเสยงภย

๕.๔.๒ พฒนายกระดบการจดการภยพบตใหมประสทธภาพ โดยเชอมโยงขอมล ประสานงาน และบรณาการงานกบผทเกยวของทกภาคสวน เพอน าขอมลไปใชตดสนใจด าเนนการ ไดทนทวงท ก าหนดมาตรการด าเนนงานใหครอบคลมตงแตระยะการเตรยมการปองกน และ ลดผลกระทบ ระยะการเตรยมพรอมรบภย ระยะการจดการในภาวะฉกเฉน และระยะการจดการหลงเกดภย โดยจดท าแผนปองกนภยพบต ระบบการเฝาระวงเตอนภย การตดตามขาวสาร เพอเปนการกระจายขาวผานสอตาง ๆ และแจงเตอนภยใหกบเกษตรกรและผเกยวของทกภาคสวนเปนระยะ ๆ รวมทงเตรยมความพรอมรองรบปญหาภยพบต โดยการขดลอกคคลอง ทางระบายน าทตนเขน กอสรางแกมลงเพมเตม เพอลดหรอชะลออตราการไหลของน าหลาก กอสราง ซอมแซมปรบปรงบ ารงรกษาอาคารชลประทาน เพอการปองกนและระบายน าทงพนทการเกษตรและพนทชมชนเมอง รวมถงประชาสมพนธอยางตอเนองและทวถงใหกบเกษตรกรทอยในพนทเสยง

๕.๔.๓ พฒนาระบบการใหความชวยเหลอแกเกษตรกรผประสบภยธรรมชาต เพอเปนการใหความชวยเหลอ ฟนฟสภาพรางกาย จตใจ และทอยอาศยใหใกลเคยงกบกอนเกดภยพบตมากทสด



ดวยการจดท าประกนภยใหกบเกษตรกรผประสบภยธรรมชาต ในระยะแรกเรมด าเนนการในพนททประสบภยธรรมชาตซ าซากกอน และด าเนนการในระยะตอไปใหครอบคลมพนททวประเทศ

๕.๔.๔ สนบสนนการปฏบตการฝนหลวง เพอเพมปรมาณน าในพนทเกษตรกรรม และเขอน รวมทงพนททเปนแหลงเกบกกน า ตลอดจนประชาชนผใชน าทวไป และพนทประสบปญหาภยแลง

๕.๔.๕ สงเสรมและสนบสนนการวจยและพฒนาเทคโนโลยฝนหลวงและการดดแปรสภาพอากาศอยางตอเนอง เพอเพมประสทธภาพการปฏบตการใหสามารถรองรบความเปลยนแปลงของสภาพอากาศและสภาวะฝน ใหทนตอสถานการณอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ

๕.๔.๖ สนบสนนการจดหาเครองมอ วสด และอปกรณ ในการปฏบตการฝนหลวงททนสมยและมประสทธภาพ เพอกอใหเกดประโยชนสงสดในการปฏบตการจรงแตละครง

๕.๔.๗ สนบสนนการพฒนาองคความรและการแลกเปลยนเรยนรในสาขาวทยาศาสตรบรรยากาศและการดดแปรสภาพอากาศทางดานอตนยมวทยา เคม ฟสกส คณตศาสตร สถต และดานการบนกบหนวยงานทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ เพอใหบคลากรทเกยวของกบการปฏบตการฝนหลวงมความรความสามารถอยางเชยวชาญ

๕.๕ พฒนากฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ โดย

๕.๕.๑ พฒนาปรบปรงกฎหมายเฉพาะใหมความเหมาะสมและเปนปจจบน รวมทงการบงคบใชกฎหมาย ใหมความเปนธรรมและทวถง เชน กฎหมายในดานการคมครองพนธพชและสมนไพร ดานการประมง ดานการจดการและปฏรปทดน การเชาทดนเพอเกษตรกรรม การคมครองพนทเกษตรกรรม เปนตน

๕.๕.๒ ศกษาแนวทางรองรบและเตรยมความพรอม เพอใหมการด าเนนการตามกฎ ระเบยบทก าลงจะเกดขน เชน รางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. .... ทใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม (ภาษมลพษ ภาษเพอการอนรกษทรพยากรและการท าการเกษตรทสงผลตอสงแวดลอม) ภาษผลตภณฑหรอคาธรรมเนยมผลตภณฑ และคาธรรมเนยมการจดการมลพษ การวางหลกประกนความเสยง หรอความเสยหายตอสงแวดลอม การก าหนดสทธการปลอยมลพษ ซงหนวยงานทเกยวของจะตองไปด าเนนการรางกฎหมายรอง และพจารณาก าหนดอตราการจดเกบภาษ และคาธรรมเนยมทเหมาะสมตามประเภทของธรกจตอไป





สวนท ๔ กระบวนการขบเคลอนแผนสการปฏบต



๑. กระบวนการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบต

ในการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบตนน จะมหลายระดบตงแตแผนของหนวยงานภาครฐในสวนกลาง แลวกระจายไปในระดบพนทอยางเปนขนเปนตอนตงแตทศทาง วตถประสงค เปาหมาย ยทธศาสตรของแผนพฒนาการเกษตร และตวช วดความส าเรจลงสแผนระดบตางๆ จากสวนกลางสระดบกลมจงหวด/จงหวด และสระดบพนท/ทองถน ดงน

๑.๑ สงเสรมใหทกภาคสวนรวมผลกดนแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปสการปฏบต โดย สรางความเขาใจในวตถประสงค เปาหมาย และบทบาท ทยดแนวพระราชด ารส “เขาใจ – เขาถง – พฒนา” กบทกภาคทมสวนรวมน าแผนไปปฏบต ซงตองเขาใจสถานการณและ การเปลยนแปลง เขาใจประชาชนแตละพนท และเขาถงความตองการของประชาชน น าไปส การสงเสรมใหประชาชนพฒนาตนเองและมสวนรวมพฒนาชมชนใหเขมแขง โดยเฉพาะ ผมสวนเกยวของในระดบพนท โดยการ

๑.๑.๑ จดท าแนวทางการสอสารประชาสมพนธ โดยใชหลกการตลาดสรางความตระหนกและยอมรบแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ เปนเครองมอในการพฒนาแบบบรณาการททกภาคสามารถน าไปปรบใชใหบงเกดผลจรง โดยเผยแพรแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ใหทกภาคสวนรบร เกดความรวมมอในการน าแผนไปปฏบตอยางจรงจง รวมทงจดท าเอกสารรวบรวมวธการขบเคลอนแผนและกจกรรมการพฒนาในรปแบบตางๆ หรอกรณตวอยางทประสบความส าเรจโดยการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐและทกภาคสวนเผยแพรน าไปปรบใชตามความเหมาะสม

๑.๑.๒ จดท าแนวทางการแปลงแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปสการปฏบตเผยแพรแกภาคการพฒนา เพอเปนแนวทางในการประสานแผนรวมกนและน าไปปรบใชไดตามความเหมาะสมและมความชดเจนในการพฒนาดานตางๆ อยางเปนรปธรรม

๑.๑.๓ สรางความเขาใจใหภาคการเมองยอมรบเปาประสงคและแนวทางการพฒนาของแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปใชในการผสมผสานในการจดท านโยบาย ของพรรคและนโยบายของรฐบาล โดยพจารณาล าดบความส าคญ โดยเฉพาะนโยบายทเกยวกบ การวางรากฐานการพฒนาในระยะยาว

๑.๑.๔ จดเวทและกระบวนการทเนนการปฏบตการรวมกน โดยใชความรความเขาใจทงดานสาระการพฒนา ความแตกตางของสภาพแวดลอมของแตละพนท ความเขาใจซงกนและกนใน กลมผเกยวของ และการท างานแบบเครอขาย เปนวธการผลกดนการพฒนาในแตละระดบและพนท



เปดโอกาสใหประชาชนแลกเปลยนความรและประสบการณ น าเสนอขอมลขาวสาร สภาพปญหา และความตองการของชมชน ขอจ ากด ศกยภาพของพนทและผเกยวของ เกดการประสานประโยชนการพฒนา

๑.๒ สรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ กบแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ นโยบายรฐบาล แผนการบรหารราชการแผนดน และแผนระดบอนๆ โดยมทศทางการพฒนาทตอบสนองตอยทธศาสตรการพฒนาการเกษตรทง ๓ ดาน ไดแก ดานสงคมเพอการพฒนาคณภาพชวตเกษตรกร ดานเศรษฐกจเพอพฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตรและความมนคงดานอาหาร และดานสงแวดลอมเพอการพฒนาทรพยากรการเกษตรอยาง มประสทธภาพ สมดลและยงยน เพอการพฒนาทยงยน โดยมคนและชมชนเปนศนยกลางการพฒนา บนพนฐานการมสวนรวมของผมสวนเกยวของทกฝายในการเชอมโยงเปาหมายหลกของแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปสเปาหมายและวธปฏบตของแผนแตละระดบ รวมถงก าหนดความรบผดชอบตอการบรรลเปาหมายหลก และใชแผนพฒนาระดบภาค แผนพฒนาระดบจงหวด/กลมจงหวด เปนเครองมอหลกในการขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรลงสพนท โดยค านงถงศกยภาพของพนทและความตองการของประชาชน ดงน

๑.๒.๑ การบรณาการในระดบนโยบาย สวนราชการทเกยวของจดท าแผนการบรหารราชการแผนดน โดยมสาระส าคญบนพนฐานหลกการทสอดคลองกบแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ นโยบายของรฐบาลทไดแถลงไวตอรฐสภา และนโยบายกระทรวงเกษตรและสหกรณและหนวยงานของรฐอนๆ ทเกยวกบภาคเกษตร ก าหนดเปาหมายและตวชวดใหสอดคลองกน ทงประเดนยทธศาสตรการพฒนา เปาหมายและผลสมฤทธของงาน พรอมทงประมาณการงบประมาณ และทรพยากรตางๆ ทจะตองใช ระยะเวลาด าเนนการ และการตดตามประเมนผล เพอใหกระทรวง/กรมใชเปนกรอบการจดท าแผนปฏบตราชการ ๔ ป และแผนปฏบตราชการประจ าป เปนการเชอมโยงยทธศาสตรแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ กบภารกจหลกของหนวยงานตางๆ อยางบรณาการทมหนวยงานรบผดชอบหลกและหนวยงานรวมด าเนนการในแตละประเดนยทธศาสตรการพฒนาทชดเจน

๑.๒.๒ การจดท ายทธศาสตรการจดสรรงบประมาณแบบมสวนรวม โดย

๑) การจดท ากรอบงบประมาณภาพรวมของการพฒนาการเกษตรของประเทศ ส านกงบประมาณรวมกบหนวยงานกลางจดท ายทธศาสตรการจดสรรงบประมาณระยะปานกลาง ๕ ป การจดสรรงบประมาณประจ าป และแนวทางการจดท าแผนงาน/โครงการทเปนระบบครบวงจร ทงการวางแผน ด าเนนการตดตามประเมนผล และน ามาปรบปรงแผนต างๆ โดยยดแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ เปนกรอบหลก จดท าเครองมอ อาท รายงานการตดตามประเมนผลการพฒนาประเทศทงในระดบภาพรวม ระดบพนท และแผนงานโครงการทส าคญ เพอแสดง



ความกาวหนาของแผนงาน/โครงการพฒนาและประเดนทตองเรงรดด าเนนงานตอไป ส าหรบเปนขอมลประกอบการพจารณาอนมตงบประมาณทงในขนตอนการเสนอคณะรฐมนตรและการอภปรายของคณะกรรมาธการกอนน าเสนอทประชมรฐสภาเพอลงมตอนมตตอไป

๒) การจดสรรงบประมาณลงพนท ส านกงบประมาณและหนวยงานทเกยวของ ยดกรอบแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ เปนกรอบการพจารณาจดสรรงบประมาณสนบสนนแผนพฒนาจงหวด/กลมจงหวด และทองถน พรอมทงสรางกระบวนการทท าให ทกกระทรวง จงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน เขาใจความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาการเกษตรกบระบบงบประมาณของประเทศ ทงการจดสรรงบประมาณแบบรายกระทรวง กลมภารกจ และการจดสรรตามมตพนท รวมทงก าหนดแนวทางการจดสรรงบประมาณใหแตละกระทรวงและพนทสามารถด าเนนการตามยทธศาสตรการพฒนาฯ ไดอยางครอบคลมและคลองตว ในการจดท า ค าของบประมาณ การจดสรรงบประมาณ และการบรหารงบประมาณระดบพนท ควรก าหนด ใหมผแทนภาคการพฒนาทงภาคเอกชน และประชาชนในสดสวนท เหมาะสมเขารวมในกลไก และกระบวนการงบประมาณตงแตการบรหารจดการและการตดตามประเมนผลการใชจายงบประมาณ เพอใหการจดสรรงบประมาณสอดคลองกบกจกรรมการพฒนาทตอบสนองความตองการของประชาชนในพนทอยางจรงจง

๓) การแปลงแผนไปสการปฏบต โดย

(๑) การจดท าแผนโดยกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวน โดยยด “คนเปนศนยกลางการพฒนา และการบรณาการงาน/หนวยงาน” บรณาการในระดบนโยบาย การจดท ายทธศาสตร และการจดสรรงบประมาณ และใหครอบคลมการด าเนนงานในเรองการพฒนาเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร งานการพฒนาการผลต และงานการพฒนาโครงสรางพนฐานและปจจยสนบสนน มงเนน การพฒนารายสนคา บรณาการโดยยดศกยภาพของพนทเปนหลก



ภาพท ๑ การแปลงแผนไปสการปฏบตในเชงยทธศาสตรพฒนาสนคา (Commodity - Based) เชงยทธศาสตรพฒนาพนท (Area - Based) และเชงยทธศาสตรพฒนาตามวาระส าคญ (Agenda - Based)

(๒) การแปลงแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ สแผนปฏบตราชการ ๔ ป และแผนปฏบตราชการประจ าปของกระทรวงและกรม โดยน าแผนงานการพฒนาประเดนส าคญในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ จากทง ๓ ยทธศาสตรเปนกรอบในการจดท ายทธศาสตรกระทรวงทเปนไปในทศทางเดยวกบแผนการบรหารราชการแผนดน ส าหรบเสนอของบประมาณสนบสนนในระยะเวลา ๔ ป และแปลงสแผนปฏบตราชการประจ าป โดยพจารณาความสอดคลองของยทธศาสตรพฒนาสนคา ยทธศาสตรพฒนาพนท ตลอดจนใหความส าคญกบการน าผลงานวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาปรบใชเพอเพมประสทธภาพการด าเนนงาน

(๓) การบรณาการในระดบพนท สรางเวทสาธารณะส าหรบทกภาคสวน เขารวมไดอยางเทาเทยมกนเปนการเชอมโยงแผนในแตละระดบอยางบรณาการใชแผนพฒนาภาคทแปลงจากแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ลงสระดบพนท เปนกรอบในการจดท าแผนจงหวด/กลมจงหวด และเปนเครองมอเชอมโยงในลกษณะบนลงลางทงวสยทศน เปาประสงค เปาหมาย ตวชวด และยทธศาสตร ของแผนพฒนาภาค น าไปสการก าหนดแผนงาน/โครงการทเปนไปในทศทางเดยวกน มความชดเจน เปนเหตเปนผล และตอบสนองตอความตองการของประชาชนในพนท ขณะเดยวกนแผนจงหวด/กลมจงหวด จะตองบรณาการในลกษณะลางขนบน โดยน าแผนทองถน/ชมชนมาบรณาการไวในแผนจงหวด/กลมจงหวดดวย โดยองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนจดท าแผนพฒนาทองถน /ชมชนทน าขอมลของ

พฒนาคณภาพชวตเกษตรกรฯพฒนาคณภาพชวตเกษตรกรฯ

พฒนาขดความสามารถในการผลตฯพฒนาขดความสามารถในการผลตฯ

พฒนาทรพยากรการเกษตรฯพฒนาทรพยากรการเกษตรฯ

๑๑

๒๒

๓๓

ยทธศาสตรพฒนาสนคายทธศาสตรพฒนาสนคา ยทธศาสตรพฒนาพนทยทธศาสตรพฒนาพนท

-สรางรายไดกบเกษตรกร -องคความรทางการเกษตร -สนบสนนสถาบนเกษตรกร -สรางฐานขอมลชมชน

-พฒนาการผลตและสราง มลคาเพมสนคาเกษตร -จดสรรพชอาหารและพลงงาน -พฒนาระบบตลาด

-พฒนาแหลงน า ดน ประมง -กากบดแลการใชสารเคม -เกษตรกรมบทบาทปกปอง ดแลทรพยากร

ยทธศาสตรยทธศาสตร

พฒนาพฒนา ตามวาระตามวาระส าคญส าคญ



ชมชนมาสะทอนปญหาดานตางๆ แลวประมวลเปนความตองการเพอจดท างบประมาณใหสอดคลองกบปญหาตางๆ ทเกดขนผานกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในพนท

(๔) การบรณาการแผนภาครฐรวมกบภาคเอกชน ภาคเอกชนน าแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ไปประกอบการจดท ายทธศาสตรของภาคเอกชน ทใหความส าคญกบการสงเสรมการลงทนภายใตยทธศาสตรการพฒนาประเทศทจะท าใหเศรษฐกจ ทงในภาพรวมและระดบพนทกาวหนา เปนการผลกดนใหการพฒนาประเทศมการพฒนาไปในแนวทางเดยวกน

๑.๓ การตดตามประเมนผลแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑

๑.๓.๑ การประเมนผลส าเรจและผลกระทบของการด าเนนงาน ใหความส าคญกบการตดตามความกาวหนาอยางตอเนอง ตามประเดนการพฒนายทธศาสตร และผลการพฒนาในภาพรวม ในปแรกของแผนจะตดตามความกาวหนาของกระบวนการผลกดนแผนสการปฏบตเปนกระบวนการทตอเนองจากแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๐ พรอมทงพฒนาตวชวดทสะทอนผลการพฒนาอยางชดเจน ปท ๒ ตดตามความกาวหนาการด าเนนงานตามประเดนการพฒนาทมล าดบความส าคญสง ปท ๓ และปท ๔ จะตดตามความกาวหนาพรอมทงประเมนผลผลต ผลลพธ และผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนการตามประเดนการพฒนาและในภาพรวมของแผน และจดท ารายงานเสนอคณะรฐมนตรเปนรายป เพอมมตใหหนวยงานรบผดชอบด าเนนการตอไป

๑.๓.๒ กลไกการตดตามประเมนผลแผนพฒนาการเกษตรฯ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑

๑) การตดตามประเมนผลการบรหารจดการแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ สการปฏบตในภาพรวม โดยคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร และสหกรณ ท าหนาทก าหนดแนวทางการตดตามความกาวหนาการบรหารจดการแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ สการปฏบต ประสานการตดตามประเมนผลกบคณะกรรมการระดบชาตชดตางๆ ด าเนนการการตดตามประเมนผลกระทบการพฒนาในภาพรวม และรายงานตอคณะรฐมนตรทกสนป

๒) การตดตามประเมนผลการพฒนาระดบพนท ด าเนนการโดยคณะกรรมการ นโยบายบรหารงานจงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการ (ก.น.จ.) คณะกรรมการก ากบการปฏบตราชการในภมภาค (กกภ.) และปรบระบบการตรวจราชการ ใหเปนเครองมอในการก ากบและตดตามประเมนผลการแปลงแผนสการปฏบตอยางมประสทธภาพ โดยจดตงกลไกกลาง ทประกอบดวย ผตรวจราชการของกระทรวงตางๆ มอ านาจในการตรวจสอบ ตงแตความถกตองของแผน การมสวนรวมของผมสวนเกยวของ และการใชงบประมาณทใหเปนไปตามเปาหมาย



๓) เสรมสรางกลไกการตรวจสอบของภาคประชาชนใหเขมแขง พฒนาศกยภาพใหมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เปนเครองมอตรวจสอบโครงการตางๆไดอยางมประสทธภาพ และสามารถจดท าขอมลทน ามาใชประกอบการตรวจสอบไดอยางถกตองชดเจน โดยคณะกรรมการในแตละระดบ ทงในสวนกลาง ระดบภมภาค และระดบพนท /ทองถน ซงมองคประกอบของคณะกรรมการคลอบคลมทกภาคสวน

ทงน การขบเคลอนแผนพฒนาการเกษตรสการปฏบตขางตนเปนไปตามกรอบแนวคดการแปลงแผนไปสการปฏบต (Conceptual Framework) ดงน

ภาพท 2 กรอบแนวคดการแปลงแผนไปสการปฏบต (Conceptual Framework)

๒. แนวทางการขบเคลอนการปฏบตการตามแผน

๒.๑ หนวยงานสามารถเชอมโยง เปาหมาย ตวชวด และกลยทธ จากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สแผนพฒนาการเกษตร และยทธศาสตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมทงเชอมโยงนโยบายรฐบาล สแผนปฏบตราชการ ๔ ป ทงในระดบกระทรวง กรม จงหวด และกลมจงหวด

๒.๒ ก าหนดเจาภาพ (Owner) ทงหนวยงานทเปนเจาภาพหลกหรอเจาภาพรวมครบถวนทกตวชวด

การสรางความเขาใจและเชอมโยงแผน

กลไกการขบเคลอนและตดตามผล

สวนภมภาค

สวนกลาง

สวนทองถน

ทศทางการพฒนาและแปลงแผนสการปฏบต

- แผนฯ ฉบบท๑๑ - นโยบายรฐบาล - แผนกระทรวง/กรม

- ยทธศาสตรกลมจงหวด / จงหวด - ยทธศาสตรหนวยงาน

- แผนพฒนาทองถน อบต./อบจ. - แผนชมชน/หมบาน

ตดตา

มประ

เมนผ

ล

ยดแนวพระราชดารส “เขาใจ เขาถง พฒนา”

ยดหลกการมสวนรวมของ ทกภาคสวน บรณาการงาน/

งบประมาณ คนเปนศนยกลาง

ใหความสาคญกบการพฒนารายกลมสนคา (Sector) ตลอดหวงโซอปทาน (Supply Chain)

ตอบสนองยทธศาสตรการพฒนาการเกษตร ๓ ยทธศาสตร

ท งดานการพฒนาสงคม เศรษฐกจ ทรพยากรสงแวดลอม

เพอการพฒนาอยางยงยน

- คณะกรรมการนโยบายฯ - คณะกรรมการระดบชาตชดตางๆ

- สภาเกษตรกร - คณะกรรมการหมบาน - อาสาสมครเกษตร

- คณะกรรมการนโยบายบรหารงานในภมภาค/ กลมจงหวด/จงหวด -



๒.๓ สรางความเขาใจในการด าเนนการตามยทธศาสตร มาตรการหลก มาตรการยอย และโครงการเรงดวนอยางทวถง

๒.๔ ด าเนนการขบเคลอนการปฏบตราชการประจ าปอยางจรงจงและตอเนอง

๒.๕ พฒนาระบบก ากบตดตามการด าเนนงานทชดเจนมประสทธภาพ

๒.๖ สรปและรายงานผลการปฏบตราชการประจ าปใหเสรจทนเวลาทก าหนด

๓. บทบาทของหนวยงาน

ทกภาคสวนมบทบาทและมสวนรวมเปนสวนหนงในการผลกดนใหแผน พฒนาการเกษตร เกดสมฤทธผล รวมทงเปนผรวมไดรบผลกระทบหรอผลประโยชนหรอมสวนไดสวนเสยจากการพฒนาหรอการเปลยนแปลงสภาพและคณภาพของแผนพฒนาการเกษตรดวยกนทงสน ดงนน เพอใหผลของการพฒนามงสการพฒนาอยางมประสทธภาพและยงยน การมสวนร วมของทกภาคสวนตลอดกระบวนการพฒนาควบคไปกบการสรางจตส านก ความรบผดชอบในหนาท การถายทอดองคความรใหกบทกภาคสวน และการสรางกลไกใหเออตอการใชและรบประโยชนอยางเปนธรรมทวถง รวมทงรวมรบผดชอบตอผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนกจกรรมของตน ซงเปนสงจ าเปนทจะน าการพฒนาไปสความส าเรจ ดงนนทกภาคสวนทเกยวของควรด าเนนการ ดงน

๓.๑ พฒนาบคลากรดานเกษตรและสหกรณ

๓.๑.๑ พฒนาบคลากรทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณใหเปนมออาชพ ปฏบตงานเตมศกยภาพ พรอมรบการเปลยนแปลง ตดตามสถานการณความเคลอนไหวทเกดขน เพอใหสามารถรเทาทนและปรบตวไดทนทวงท มความคดเชงสรางสรรค โดยคดแตกตางจากผอน สรางเครอขายและพนธมตรทงภายในประเทศหรอระหวางประเทศ โดยการ

๑) พฒนาบคลากรทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ ใหมความรความสามารถทเปนประโยชนตอหนาทความรบผดชอบของตน เพอใหการปฏบตงาน เปนไปดวยความถกตองและมประสทธภาพ เชน การตรวจรบรองคณภาพมาตรฐานสนคาเกษตรการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมเพอเพมประสทธภาพสนคาเกษตร เปนตน โดยการสงเสรมและสนบสนนการฝกอบรม การเรยนร การเพมทกษะ ความรดานวชาการเกษตร และการเสรมทกษะภาษาตางประเทศใหแกบคลากร รวมทงสนบสนนการใหทนการศกษาระดบอดมศกษาในสาขาทมความจ าเปนและขาดแคลน ตลอดจนการใหทนหลงปรญญาเอก (Post Doctoral Training) และทนผชวยนกวจย (Research Assistantship) เพอตอยอดงานวจย รวมทงพฒนาสายงานวจยใหนกวจยมความกาวหนาในวชาชพ

๒) พฒนาองคความรของบคลากรภาครฐทางการเกษตร โดยเฉพาะบคลากรทใกลชดเกษตรกร ใหมความรภาพรวมและวสยทศนในดานการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ



การบรหารการเปลยนแปลง และการจดการความเสยง เพอใหสามารถเปนผใหค าแนะน าแกเกษตรกร ในพนทไดอยางถกตองและเหมาะสมตอสภาวะดานธรกจ สงคม และสภาพแวดลอมในยคโลกาภวตน ทเปนประโยชนแกผประกอบการและเกษตรกรในพนท

๓) การเตรยมแผนสรางบคลากรทดแทน (Succession Plan) เพอรองรบอตราก าลงทจะเกษยณอาย โดยจดใหมการเรยนรและพฒนาทมงเนนการเรยนรจากประสบการณจรงและกรณศกษาการจดท าคมอท างาน เพอสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพมาตรฐาน

๓.๑.๒ ปลกฝงจตส านก คานยม คณธรรม จรยธรรม และสรางวนย แกบคลากรภาครฐทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ โดยการ

๑) สงเสรมการปลกฝงจตส านก คานยม คณธรรม จรยธรรม และสรางวนย แกบคลากรทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ

๒) มงเนนการสรางกจกรรมในการสรางภาพลกษณอนดใหกบเจาหนาท ทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณในสายตาประชาชนใหเกดความเชอมน ตอการปฏบตงาน

๓.๒ พฒนากระบวนการท างานของหนวยงานดานเกษตรและสหกรณ รวมทงสรางระบบ ธรรมาภบาลใหเปนทยอมรบของทกภาคสวน เพอใหหนวยงานมการวางแผนในการพฒนาหนวยงาน ระบบและกระบวนการท างาน และกรอบอตราก าลงทเหมาะสมกบการขบเคลอนในปจจบนและเตรยมความพรอมส าหรบอนาคต โดยการ

๓.๒.๑ เรงรดการปรบปรงรปแบบโครงสรางหนวยงานทซ าซอนใหเกดความชดเจน

๓.๒.๒ วเคราะหการจดสรรงบประมาณอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะงบประมาณ บรณาการโครงการส าคญตางๆ

๓.๒.๓ ศกษารปแบบการเพมบทบาทภาคเอกชนในโครงการลงทนภาครฐ (Public Private Partnership : PPPs) ทเหมาะสมในภาคเกษตร เพอเปนการเปดโอกาสใหเอกชนเขามามสวนรวมด าเนนการ ในกจการดานการพฒนาการเกษตรตางๆ ของรฐ เชน โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) การตรวจรบรองคณภาพสนคาเกษตร และการใหบรการสาธารณะ เพอลดภาระการลงทน ของภาครฐ เพมประสทธภาพการลงทน การบรหารจดการ รวมทงเปนการถายทอดองคความร และเทคโนโลยระหวางกน

๓.๒.๔ ผลกดนใหมหนวยงานเชงรกทจะสงเสรม รองรบ และเตรยมความพรอมดานเศรษฐกจสรางสรรค ดานพลงงานทดแทน ดานความตกลงระหวางประเทศโดยเฉพาะประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) เพอใหมแผนงานหรอแนวทางปฏบตงาน ทชดเจนทนตอการด าเนนการ ตามกฎระเบยบทก าลงจะเกดขน ใหสามารถแขงขนไดเมอมการเปดเสร



และตองกระตนใหทกภาคสวนทเกยวของ ตองปรบตว เตรยมตวรบมอใหกบผทอาจไดรบผลกระทบ เสนอแนะลทางการใชประโยชนใหกบผทจะไดประโยชน

๓.๒.๕ ปรบบทบาทหนวยงานใหเปนผสนบสนนการพฒนาดานการเกษตร และสหกรณ โดยมการก าหนดใหมกลไกตรวจสอบการด าเนนงานแบบมสวนรวมของชมชนในระดบพนท

๓.๒.๖ สรางและพฒนาระบบควบคมภายในของหนวยงานทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน

๓.๓ พฒนากฎหมายทเกยวของกบดานการเกษตรและสหกรณใหเหมาะสม โดยการ

๓.๓.๑ พฒนากฎหมายทเกยวของกบดานการเกษตรและสหกรณ ทงในดานสวสดการ ของเกษตรกร สนคาเกษตร สนเชอดอกเบยต าทางการเกษตร ใหเหมาะสมและสอดคลองกบภาวะเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และการคมครองใหผมสวนเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนไดอยาง มประสทธภาพ

๓.๓.๒ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของใหสอดคลอง

๑) กฎระเบยบและกฎกตกาใหมๆในการจดการเศรษฐกจโลกทสงผลตอการผลตภาคเกษตรของไทย เพอใหมกฎหมายทเปนสากล โปรงใส เปนธรรม เออตอการสรางวฒนธรรมทเปนเครอขายทเหนประโยชนรวมกน น าไปสการยกระดบความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจภาคเกษตรของประเทศ

๒) พฒนาปรบปรงระบบกฎหมายเฉพาะ ใหมความเหมาะสมและเปนปจจบน รวมทงการบงคบใชกฎหมายใหมความเปนธรรมและทวถง อาท กฎหมายดานการคมครอง พนธพช และสมนไพร ดานการประมง ดานการจดการและปฏรปทดน รวมถงการผลกดนกฎหมายใหมทมความจ าเปนในเรองสวสดการเกษตรกร และการคมครองพนทเกษตรกรรม เปนตน

๓) ศกษาแนวทางรองรบและเตรยมความพรอม เพอใหมการด าเนนการ ตามกฎ ระเบยบทก าลงจะเกดขน เชน รางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ .ศ. .... ทใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม (ภาษมลพษ ภาษเพอการอนรกษทรพยากรและการท าการเกษตรทสงผลตอสงแวดลอม) ภาษผลตภณฑหรอคาธรรมเนยมผลตภณฑ และคาธรรมเนยมการจดการมลพษ การวางหลกประกนความเสยง หรอความเสยหายตอสงแวดลอม การก าหนดสทธการปลอยมลพษ ซงเปนกฎหมายแมบท ทจะก าหนดเพดานอตราภาษและคาธรรมเนยมในการจดเกบไว ซงหนวยงานทเกยวของจะตองด าเนนการรางกฎหมายรองและพจารณาก าหนดอตราการจดเกบภาษ และคาธรรมเนยมทเหมาะสมตามประเภทของธรกจตอไป



๓.๔ พฒนาปรบปรงรปแบบโครงสรางและการด าเนนงานระหวางหนวยงานทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ รวมทงสนบสนนการมสวนรวมจากทกภาคสวน โดยการ

๓.๔.๑ ผลกดนการบรณาการโครงการตางๆ ของหนวยงานทเกยวของในการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ ประกอบการเชอมโยงแผนงาน/โครงการการพฒนาการเกษตร และสหกรณสแผนจงหวด และกลมจงหวดในพนท เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคในการด าเนนงานแผนงาน/โครงการ ไดอยางมประสทธภาพ

๓.๔.๒ สนบสนนการด าเนนงานพฒนาการเกษตรรวมกบสถาบนการศกษาหรอสถาบนการวจยเฉพาะทาง เพอเปนการถายทอดองคความรและเทคโนโลยระหวางกน อาท การวจยในดานพฒนา เครองมอเครองจกร ดานนวตกรรมเกษตรอนทรย ดานนาโนเทคโนโลยการเกษตร

๓.๔.๓ สนบสนนการถายโอนภารกจดานการตรวจรบรองคณภาพสนคาเกษตรบางชนด และ/หรอการรบรองคณภาพฟารมสองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)/ชมชน/ภาคเอกชน โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณควบคมใหเปนไปตามมาตรฐานสากล เ พอใหองคกรดงกลาวเขามามบทบาทขยายการบรหารจดการใหรวดเรว กวางขวาง และมมาตรฐานมากขน โดยบรณาการงานพฒนาในระดบพนทอยางมประสทธภาพและประสทธผลตรงตามความตองการของพนท

๓.๔.๔ วางระบบการบรหารจดการดานการเกษตรและสหกรณ ส าหรบพนทเฉพาะเพอแกไขปญหาทเกดขนในแตละพนท อาท จงหวดชายแดนภาคใต การบรหารกลมจงหวดทตดกบชายแดนพนทเศรษฐกจพเศษ

๓.๕ พฒนาระบบบรหารจดการงานเทคโนโลยสารสนเทศภาคการเกษตรและสหกรณ โดยการ

๓.๕.๑ พฒนาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณทเชอมโยงขอมลสารสนเทศการเกษตรแตละสาขา ไดแก พช ปศสตว ประมง และบรการทางการเกษตร รวมทงขอมลดานผลการวจยพนธ ระบบตลาดสนคาเกษตร ขอมลดานปจจยการผลต เชน การใชประโยชนทดน ทรพยากรดน และทรพยากรน า โดยใหเกดความคลองตวสงดวยการใชเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ ทสามารถใหการปฏบตงานตางๆทเกยวของส าเรจอยางทนการณ ถกตอง แมนย า เพอน าไปใชในวางแผน การผลตดานการเกษตร การปองกนและแกไขปญหาภยพบต ยกระดบคณภาพชวต และเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ

๓.๕.๒ สนบสนนการเขาถงและการใหบรการขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณ ทอ านวยความสะดวกใหกบผใชประโยชน อาท หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน สถาบนการศกษา โดยเฉพาะเกษตรกรสามารถเขาถงแหลงขอมล ไดรวดเรวและถกตองเพอสามารถน าขอมลดงกลาว



ไปวางแผนการผลตทางการเกษตรไดอยางมประสทธภาพ รวมถงการใหบรการถงตวบคคลผานระบบศนยบรการรวมและระบบรฐบาลอเลกทรอนกส

๓.๕.๓ พฒนาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณใหมมาตรฐานสากล โดยการ สรางความรวมมอในการพฒนาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณกบองคการนานาชาตทมฐานขอมลสารสนเทศดงกลาวและประชาคมโลกใหการยอมรบ อาท World Trade Organization (WTO) และ Food and Agriculture Organization (FAO) เปนตน เพอเปนรากฐานในการพฒนาใหประเทศไทยเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการเกษตรและสหกรณในระดบสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตตอไป

๓.๕.๔ พฒนาศนยวเคราะหและตดตามผลกระทบดานเศรษฐกจการเกษตร โดยมการพฒนาการเชอมโยงขอมลและประสานงานกนระหวางหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ และภาคเอกชน พรอมทงมผเชยวชาญเฉพาะดานทเปนทยอมรบในวงการวชาการมาท าหนาทในการว เคราะหและ ใหขอเสนอแนะเชงนโยบายในสวนทเกยวของ เพอใหขอมลแกผมอ านาจใชในการตดสนใจด าเนนการไดอยางทนทวงท รวมถงสามารถกระจายขาวผานสอ เพอน าเสนอผลการวเคราะห การเตอนภยรายวน รายสปดาห หรอสรปผลงานรายเดอน

ทงน ความส าคญของบทบาทหนวยงานในการพฒนาบคลากร กระบวนการท างานตลอดจนโครงสรางการด าเนนงานใหเกดสมฤทธผลแลว ควรมการสรางกลไกในระดบตางๆ ใหเชอมโยงประสานงานอยางเปนระบบ ดงน

๑) หนวยงานภาครฐสวนกลาง สรางความรความเขาใจในวตถประสงคของแผนยทธศาสตรใหกบกลมเปาหมายทเกยวของทกภาคสวนไดรบรและเกดการยอมรบ โดยน าไปผสมผสานและสอดแทรกไวในแผนปฏบตการตางๆ ผานรปแบบ การประชม สมมนา หรอการประชาสมพนธเปนระยะๆ อยางตอเนอง เพอเปนการขบเคลอนเชงความคดใหทกภาคสวนเขาใจวตถประสงคและเนอหาสาระของแผนยทธศาสตร และสามารถก าหนดแนวทางการด าเนนงานทมงสจดหมายเดยวกน

๒) หนวยงานภาครฐสวนภมภาค ท าความเขาใจและผลกดนแผนยทธศาสตรจากหนวยงานภาครฐสวนกลางมาถายทอดและแปลงแผนสระดบจงหวด/กลมจงหวด พนท ใหประสบความส าเรจมงสจดหมายเดยวกน โดยการผสมผสานและสอดแทรกในแผนปฏบตราชการ

๓) องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน เขามามสวนรวมในการบรหารจดการและรวมผลกดนใหน าแผนพฒนาการเกษตรไปปฏบต

นอกจากนน เพอใหการบรหารจดการเปนไปอยางมประสทธภาพ ควรมกลไกขบเคลอนใหเกดการด าเนนงานอยางจรงจง และสามารถเชอมโยงบทบาทภารกจใหมการขบเคลอนและรบทราบปญหาพรอมทงแกปญหาไดไมสงผลกระทบตอภาพรวม โดยมคณะกรรมการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม ทสามารถบรณาการในทกระดบตลอดจนขบเคลอนไดทงในภาครฐและเอกชน





สวนท ๕ แผนงานส าคญ

ภายใตประเดนยทธศาสตรแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙)



ประเดนยทธศาสตร/ แนวทางพฒนา

แผนงาน/โครงการ/กจกรรม หนวยงาน ทเกยวของ

๑. พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร เพอใหเกษตรกรมความสามารถพงพาตนเองได มภมคมกนพรอมรบความเสยงดานการผลต การตลาดและมการกระจายรายไดททวถง เปนผมความสามารถในการผลตและการตลาด กาวสผจดการฟารมทเปน มออาชพ (Smart Farmer) รวมทงสรางเกษตรกรรนใหมทดแทนรนเดม เพอท าการเกษตรทประสบความส าเรจในอาชพ และสงเสรมใหองคกรเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรใหมการด าเนนงานอยางมประสทธภาพและยงยน

๑.๑ สรางความมนคงในอาชพและรายไดใหแกเกษตรกร พฒนาระบบการประกนความเสยง ทางการเกษตรใหเหมาะสมกบสนคาเกษตรและสถานการณ ทเกดจากภยธรรมชาต จดท าทะเบยนครวเรอนเกษตรกรทม ขอมลการเกษตรทครบถวนทนสมยอยเสมอ ผลกดนใหมระบบสวสดการใหครอบคลมอยางทวถงและพฒนาระบบการคมครองทดนใหเกษตรกร รายยอยมทดนเปนของตนเองหรอมสทธท ากนในทดน

๑) สรางเสถยรภาพรายไดใหกบเกษตรกร (โครงการรบจ าน า)

กษ. พณ. กค. กฟก. มท. พม. รง.

๒) จดท าทะเบยนเกษตรกร ๓) สนบสนนการแกไขปญหาหนสนและฟนฟ

อาชพของเกษตรกร

๔) จดตงกองทนสวสดการชาวนา ๕) ประกนภยพชผลทางการเกษตร ๖) พฒนาระบบการคมครองทดน ใหเกษตรกรรายยอย

๗) พฒนาระบบการคมครองทดนใหเกษตรกรรายยอย

๘) สงเสรมและพฒนาอาชพดานการเกษตร ๙) โครงการสรางอาชพใหมใหคนวางงาน ๑๐) โครงการยกระดบฝมอแรงงาน

นอกภาคเกษตรเพอยกระดบรายได

๑๑) ตรวจแรงงานนอกระบบ (แรงงานใน งานเกษตรกรรม)

๑๒) โครงการพฒนาแรงงานในและนอก ระบบ "ปลอดภยและสขภาพอนามยด"

๑.๒ สรางองคความรใหกบเกษตรกรถายทอดกระบวนการเรยนรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพมพนความร และเทคโนโลยสมยใหมผสมผสานกบภมปญญาทองถนเสรมสรางภมปญญาทางบญชในดานบญชตนทนอาชพและด านว ทยาศาสตร เข าส Smart Farmer รวมทงถายทอด

๑) โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร กษ. กปร. มท. กห. ศธ. ๒) พฒนาสนบสนนโครงการหลวง และขยายผลโครงการหลวง

๓) ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ๔) ถายทอดกระบวนการเรยนรตาม

แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

๕) ถายทอดเทคโนโลยดานการเกษตร ๖) โครงการพฒนาภมปญญาทางบญช สบญชตนทนอาชพ





เทคโนโลยสมยใหม ผสมผสานภมปญญาทองถน ตลอดจนสรางฐานขอมลชมชนดานการเกษตรมาใชประโยชนในการพฒนาการเกษตรเพมความสามารถและชองทางการรบรขาวสารอยางทวถง

๗) ฐานขอมลกบชมชนดานการเกษตร

๑.๓ สรางขดความสามารถใหกบเกษตรกรและชมชนในการรบมอกบความเส ยงจากภยธรรมชาต ประชาสมพนธใหเกษตรกร และชมชน ร และเขาใจผลกระทบของโลกรอน ถายทอดความรและเทคโนโลยในการปรบตว

๑) ถายทอดความรเพอปรบตวและรบมอ กบความเสยงจากภยธรรมชาต

กษ. ทส. มท. วท. พน.

๒) สงเสรมใหมการน าของเหลอใชใน ครวเรอนหรอในชมชนมาผลตเปน พลงงานทดแทนในระดบครวเรอน

๑.๔ สรางความมนคง ปลอดภย ด านอาหาร ในคร ว เร อนเกษตรกร สงเสรมใหมการผลตอาหารเพยงพอปลอดภย สงเสรมการท าเกษตรกรรม ยงยน และสนบสนนใหมการปลกผกสวนครวปลอดสารพษเพอบรโภคในครวเรอน (City Farm)

๑) สงเสรมการเกษตรกรรมยงยน กษ. มท. ทส. อก. สธ. ๒) สงเสรมใหเกษตรกรและชมชนมความร

ดานอาหารศกษา ศธ. กทม.

๓) สงเสรมและสนบสนนการปลกพช-ผก ปลอดสารพษในครวเรอน (City Farm)

๑.๕ สงเสรมและสนบสนนเกษตรกร รนใหม ให เขาสภาคเกษตร

รวมมอกบ สถาบนการศกษา การปรบปรงระบบ การเรยนการสอนให เป นหล กส ตร ทสอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการแตละทองถนจดหาทดนท ากน สรางโอกาสให เกษตรกรสามารถเขาถง

๑) สรางและพฒนาเกษตรกรรนใหม กษ. ศธ. สกว. มท. ๒) พฒนาเกษตรกรคลนลกใหม ๓) อาสาสมครเกษตร ๔) เผยแพรและประชาสมพนธ ดานการเกษตร

๕) รายการโทรทศนเพอการเกษตร





แหล งทนและใหชมชนเปนแหลงเผยแพรขอมลขาวสารแลกเปลยนประสบการณ

๑.๖ สนบสนนการด าเนนงานของ

สถาบ น / อ งค ก ร เ กษตรกร รวมทงสภาเกษตรกรแหงชาต และพฒนาระบบการรวมกลม ท ง ใ น ร ป แบบของสหกรณ วสาหกจชมชน และกลมสงเสรมอาชพตางๆ พฒนาองคความรน ว ต ก ร รมและ เทค โน โ ลย ก า ร ผ ล ต ใ ห ม ๆ ย ก ร ะ ด บความสามารถในการแข งขน และชองทางการตลาด

๑) สนบสนนการด าเนนงานของสภาเกษตรกร กษ. สกช. ๒) สงเสรมและพฒนาระบบการรวมกลม

สถาบน/องคกรเกษตรกร และวสาหกจชมชน

๓) สนบสนนและพฒนาองคความร แกผบรหารสถาบนเกษตรกร องคกร

เกษตรกร และวสาหกจชมชน

๔) แผนงานพฒนาขดความสามารถในการ ด าเนนงานของสหกรณและกลมเกษตรกร

๕) แผนงานสงเสรมและพฒนาการด าเนนธรกจของสหกรณและกลมเกษตรกร

6) โครงการสงเสรมและพฒนาการออม ในระบบสหกรณ

๒. พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตรและความมนคงดานอาหาร

เพอสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขง เปนฐานการผลตของภาคการผลตอนๆ ทท าใหเกด ความมนคงในอาชพ และรายไดใหกบเกษตรกร พฒนาคณภาพสนคาเกษตรและอาหารใหมความสามารถในการแขงขน ประชาชนมความมนคงดานอาหาร และมผลผลตเพยงพอกบความตองการดานอาหารและพลงงาน โดยใหความส าคญกบความตองการ ดานอาหารเปนล าดบแรก และสงเสรมใหมและน าผลงานวจ ยพฒนาดานการเกษตรไปใชประโยชนมากขน

๒.๑ การพฒนาการผลตและสรางมลคาเพมลดตนทนการผลต และพฒนาคณภาพ ผลกดนแนวคดเศรษฐกจสรางสรรค ภาคเกษตร สงเสรมการท า การเกษตรแบบกลมการผลต ห ร อ เ ค ร อ ข า ย ว ส า ห ก จ (Cluster) สร า งม ลค า เ พ มใหกบสนคาเกษตรและเพมประสทธภาพการบรหาร

โลจสตกส

1) โครงการพฒนาระบบบรหารจดการน าเพอการเกษตร

2) พฒนาระบบสารสนเทศเตอนภยดานการเกษตร

3) ผลกดนการด าเนนงานยทธศาสตรรายสนคา 4) ก าหนดเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) 5) พฒนาการเชอมโยงดานการผลตการ

แปรรปและการตลาด 6) บรหารจดการระบบการพฒนาพนธและ

การผลตพนธ 7) ก าหนดมาตรฐาน พฒนาระบบตรวจสอบ

รบรอง และพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

กษ. พณ. อก. วท. พน. อก. สธ. ศธ. คค. ธกส. เอกชน





8) สงเสรมการท าเกษตรพนธะสญญา 9) ลดตนทนการผลตสนคาเกษตร 10) พฒนาและบรหารจดการระบบโลจสตกส

ดานการเกษตร 11) ระบบการส ารองอาหารรองรบภยพบต

(Food Emergency) 12) โครงการจดระบบการปลกขาว

(พชหลงนา) 13) โครงการนคมการเกษตร 14) พฒนาสขภาพสตว 15) ใหบรการเครองจกรกลการเกษตร 16) ด าเนนการเพอรองรบกฎระเบยบของ

ประเทศคคา 17) สรางตราสนคาและตราสญลกษณ 18) เสรมสรางคณคาใหกบผลตภณฑ

อาหารไทย 19) ผลกดนและสรางโอกาสใหเกดแนวความคด

เศรษฐกจสรางสรรคในภาคเกษตร 20) สงเสรมแหลงผลตสนคาเกษตรใหเปน

แหลงทองเทยวเชงเกษตร 21) พฒนาองคความรของอตสาหกรรม

อาหารเพอเชอมโยง กบ Food Intelligence Center

22) โครงการกอสรางอาคารชานชาลา ขนถายสนคาและคลงสนคา

๒3) โครงการกอสรางศนยเปลยนถาย รปแบบการขนสงสนคาเชยงของ จ.เชยงราย ระยะท ๑

๒4) โครงการกอสรางทางหลวง ทางหลวง ชนบท สนบสนนการขนสงแบบตอเนอง

๒5) โครงการกอสรางทางคในเสนทางรถไฟ สายชายฝงทะเลตะวนออก ชวงฉะเชงเทรา-คลองสบเกา-แกงคอย

๒6) โครงการกอสรางสถานบรรจและแยก สนคากลอง (ไอ.ซ.ด) แหงท ๒





๒7) งานกอสรางทาเทยบเรอเชยงแสน แหงท ๒ จ.เชยงราย

๒8) กอสรางสถานขนสงสนคาทางล าน า เพอการประหยดพลงงาน

๒.๒ สงเสรมการผลตทเปนมตรกบ สงแวดลอม (Green Product)

ส ง เสร มการใช เทคโนโลย สะอาดการเกษตรส เข ยว การปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices : GAP) การท าเกษตรอนทรย ลดการเผา ตอซงลดมลพษจากแหล งผล ตภาคการเกษตรศกษาการปลดปลอย กาซเรอนกระจกและสรางความรความเขาใจรวมทงประโยชนทจ ะ ได ร บ จ ากการซ อ ข ายคารบอนเครดต

๑) เกษตรอนทรย กษ. พณ. อก. ศธ. พน. ๒) การใชเทคโนโลยสะอาดกบกระบวน การผลตสนคาเกษตรและอาหาร

วท.

๓) สงเสรมและจดการแกไขปญหาการผลต สนคาปศสตวใหเปนมตรกบสงแวดลอม

๒.๓ เสรมสร างการผลตสนค า เกษตรท เปนพชอาหารและ พลงงาน ใหเกดความมนคง สนบสนน เพอจดสรรผลผลตพชอาหารและพล งงานใหเพยงพอตอการบรโภคและทดแทนพลงงาน

(แผนงานโครงการด าเนนการใน ยทธศาสตรสนคาเกษตร)

๒.๔ สนบสนนการพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตร พฒนาทกษะองคความรและการใช ประโยชน จากตลาดกลาง ตลาดสนคาเกษตรลวงหน า รวมท งสนบสนน การสร างเครอขายการผลตการตลาด

๑) สนบสนนการใชตลาดกลางสนคาเกษตร กษ. อก. กค. พณ. ๒) โครงการจดระบบตลาดสนคาเกษตร ในระดบพนท

เอกชน

๓) สนบสนนการสรางเครอขายการผลต การตลาดและการบรโภค

๔) พฒนาทกษะและองคความร ดานการตลาดสนคาเกษตร

๕) สนบสนนตลาดสนคาเกษตรลวงหนา





๒ .๕ ส ร า ง ค ว า ม เ ช อ ม โ ย ง ก บ เศรษฐกจภมภาคและระหวางประเทศสรางความรวมมอทางเหลยมเศรษฐกจตางๆ เปนศนยกลางการผลต การค าสนคาเกษตร และเสนทางการขนสง เ พอเ พมชองทางการจ าหนายและกระจาย รายได โดยเฉพาะจากกลมประชาคม เศรษฐกจอาเซยน รวมทงการเตรยมการรองรบการลงทนดานเกษตรกรรม ข ามชาต เ พ อ ใหมการลงทน ดานเกษตรกรรม อยางรบผดชอบ (Responsible Agricultural Investment : RAI)

๑) ความรวมมอระหวางประเทศ กษ. พณ. กต. พน. 2) การศกษาขอมลกฎระเบยบตางๆ ของ

ประเทศคคา 3) การเปดเสรทางการคา

4) การประชมเจรจาภายใตกรอบความตกลง ๕) การจดกจกรรมแสดงสนคาและผลตภณฑ ทางการเกษตร 6) สงเสรม ปกปอง และแกไขปญหาอปสรรค

ทางการคา 7) โครงการเพมประสทธภาพระบบ การออกใบอนญาต/ใบรบรอง เพอรองรบ ระบบ National Single Window ๘) โครงการจดท าแผนปฏบตการเพอให ประ เทศไทย เป นศนย กลางการค า

เอทานอลในภมภาคเอเซย 9) โครงการศกษาการบรหารจดการพช อาหารและพชพลงงานของประเทศไทย

๒.๖ สนบสนนงานวจยและพฒนา ดานการเกษตร สนบสนน งานวจย พนธพช สตว สตวน า จ ล น ท ร ย เ ค ร อ ง จ ก ร ก ล การ เกษตรนว ตกรรมและ เทคโนโลย รวมทงพชพลงงาน ทดแทน โดยใหม การบรณาการ งานวจยระหวางภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา และถาบนวจย ตลอดจนการพฒนางานวจยตาม ความตองการใชประโยชน

๑) วจยและพฒนาพนธพช พนธสตว สตวน า และจลนทรย

๒) วจยเทคโนโลยและนวตกรรม

กษ. สกว. สวก. ศธ. วท. อก.

๓) วจยพฒนาทดนและเทคโนโลยชวภาพเพอเพมผลผลต

๔) สนบสนนใหมการพฒนางานวจยพนธพช พนธสตว พนธสตวน า และจลนทรย โดยการดดแปลงพนธกรรม (Genetically Modified Organisms : GMOs)

๓. พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน เพอสรางและพฒนาการใชทรพยากรการเกษตรและโครงสรางพนฐานการเกษตรอยางมประสทธภาพ

ฟนฟทรพยากรการเกษตรใหมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรอยางยงยน และเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ และสนบสนนใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอม





๓.๑ สงเสรมและพฒนาทรพยากร การ เกษตรและโครงสร า งพนฐานการ เกษตรอย างมประสทธภาพและยงยน เรงรดการฟนฟและปรบปรงคณภาพดนท เส อมโทรม วางระบบ การใชทดนตามศกยภาพของทดนและจดหาทดนเอกชนมาพ ฒ น า แ ล ะ จ ด ส ร ร ใ ห ก บเกษตรกรไรทดนท ากนหรอมทดนนอย

๑) เพมประสทธภาพการบรหารจดการน า เพอการเกษตร

กษ. มท. ทส.

๒) กระจายการถอครองทดน ๓) บรหารจดการดน ๔) เพมประสทธภาพการบรหารจดการ ทรพยากรประมง

๕) โครงการสงเสรมการประมงนอกนานน า ๖) โครงการน ารองการพฒนามาตรฐาน

เรอประมงเพอลดแรงงานประมง

๗) แผนการจดสรางปะการงเทยม

๓.๒ สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรใชทรพยากรการผลตอยางยงยนและเหมาะสม สรางความเขาใจในการใชปยอนทรยและสงเสรมให เกษตรกรใชสารเคมอย างเหมาะสมและถกตอง ก ากบดแลการใชสารเคมบรเวณพนทส งและพนทตนน าล าธาร ตลอดจนควบคมการโฆษณาและสงเสรมการขายสาร เคม การเกษตร ทกชนด

๑) เสรมสรางความรความเขาใจทถกตองในการใชปยอนทรยและสารเคม

กษ. วท. ศธ. สคบ. สธ. NGOs

๒) เรงรดการก ากบดแลและควบคมการใชสารเคมทางการเกษตรอยางจรงจง

๓) ก ากบดแลการขายสารเคมการเกษตร ๔) พฒนา กฎ ระเบยบ ขอบงคบทางกฎหมาย

เพอควบคมการโฆษณาและการสงเสรมการขายสารเคมการเกษตรทกชนด

๕) แผนยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาต ๖) ฟนฟทรพยากรประมงในทะเลสาบสงขลา ๗) พฒนาตามแผนแมบทการจดการประมง ทะเลไทย

๓ .๓ สน บ สน นและผล กด น ให เกษตรกรมสวนรวมในการบรหารจดการ ทรพยากรการเกษตรโดยเกษตรกรและทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรในทองถนตนเองใหมากขน ท งดานการบ ารงรกษาการอนรกษ การฟนฟและการใชประโยชนอยางยงยนและสมดล

๑) เสรมบทบาทในการปกปองดแลทรพยากร ทางการเกษตรของชมชนทองถน

กษ. มท. ทส.

๒) สนบสนนใหเกษตรกรเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรการเกษตรในทองถนตนเอง





๓.๔ เตรยมความพรอมรองรบ ผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและวางระบบการปองกนและบรรเทาปญหาภยธรรมชาต จดท าแผนปองกนและระบบเฝ าระวงเตอนภย เพอเปนการลดความเสยงจากอนตรายและความเสยหายทจะเกดกบเกษตรกร การตดตามขาวสาร และสรางแกมลงเพมเตมเพอลดหรอชะลออตราการไหลของน าหลาก รวมทงพฒนาเทคโนโลยในการปฏบตการฝนหลวง ท งบคลากรและเครองมอ

๑) ปองกนภยพบตดานการเกษตรระบบการเฝาระวงเตอนภย และระบบการกระจายขอมลสเกษตรกร

กษ. มท. ทส. ทก. วท.

๒) เตอนภยพบตแหงชาต ๓) ปองกนบรรเทาภยจากน า ๔) โครงการจดท าฐานขอมลการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ ๕) โครงการสรางแมขายการจดการทรพยากร

น าชมชน ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

๖) ปฏบตการฝนหลวงและการบรการดานการบน ๗) วจยเพอเพมประสทธภาพการ ปฏบตการฝนหลวง

8) โครงการปรบปรงประสทธภาพและบ ารง รกษาสถานโทรมาตรตรวจวดสภาพอากาศ อตโนมต

๓.๕ พฒนากฎหมายทเกยวของกบ การบรหารจดการทรพยากร การเกษตรให เหมาะสมและสอดคล องก บสถานการณ ศกษาแนวทางรองร บและ เตรยม ความพรอม เพอให มการด าเนนการตามกฎระเบยบ ทก าล งจะเกดขน เชน ร างพระราชบญญ ต มาตรการ กา ร ค ล ง เ พ อ ส ง แ ว ด ล อ ม พ.ศ. .... ทใหความส าคญกบการจดการสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม (ภาษมลพษ ภาษเพอการอนรกษทรพยากรและการท าการเกษตรทสงผลตอสงแวดลอม)

๑) ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ กษ. ๒) ศกษาแนวทางรองรบและเตรยมความพรอม

การด าเนนงานตาม กฎ ระเบยบดานทรพยากรและสงแวดลอม



ค าอธบายอกษรยอหนวยงานทเกยวของ

กค. กระทรวงการคลง กต. กระทรวงการตางประเทศ กก. กระทรวงการทองเทยวและกฬา พม. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กษ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ คม. กระทรวงคมนาคม ทส. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทก. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พน. กระทรวงพลงงาน พณ. กระทรวงพาณชย มท. กระทรวงมหาดไทย รง. กระทรวงแรงงาน วธ. กระทรวงวฒนธรรม วท. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศธ. กระทรวงศกษาธการ สธ. กระทรวงสาธารณสข อก. กระทรวงอตสาหกรรม ทบ. กองทพบก

สกว. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

สทบ. ส านกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต สคก. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สคบ. ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

สวก. ส านกงานพฒนาการวจยการเกษตร (องคการมหาชน) สวทช. ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

สศช. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต อปท. องคการปกครองสวนทองถน ธ.ก.ส. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

กปร. ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อนเนองมาจากพระราชด าร

กฟก. ส านกงานกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร สกช. ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต NGOs องคกรพฒนาเอกชน สมาคมเทคโนโลยชวภาพสมพนธ สถาบน/องคกรเกษตรกร เอกชน

http://www.google.co.th/url?q=http://www.trf.or.th/&sa=U&ei=nfnmTu-eMsnqrAea84m4Bw&ved=0CBAQFjAA&usg=AFQjCNE7ePAirWwq9RP-dNh-CpODMD8psg

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0-2940-6671-2 โทรสาร. 0-2579-2593 E-mail : [email protected]

แผนพัฒนาการเกษตร...

Documents