afl606 pasakalye

Afl 606d: teorya at kritika Randy T. Nobleza 11481161/ PHARFIL 2nd term 2014-15

Daloy ng Pag-uulat

Panitikan ng Pilipinas 110

Panunuring Pampanitikan ng Pilipinas

Kritisismo ni Soledad Reyes

Kilates ni Rose Torres-Yu

Deskripsyon

Pagbasa at pagbuo ng kahulugan ng espesipikong teksto o mga teksto na tinatawag na panitikan ang sakop ng Panunuring Pampanitikan. Tinatawag din itong Kritisismong Pampanitikan. Sa pangkalahatan, kinikilatis dito ang panitikan, inaalam ang mahusay sa hindi, ang kanonisado at mga naisasantabi. Ang pananaw at katambal na paraan sa pagkilatis sa panitikan ay hindi nabuo at nanatiling iisa.

Layunin

makilala ang ugnayan ng teoryang pampanitikan at panunuri

makilala ang iba’t ibang perspektib sa panitikan at ang kaakibat na praktika sa panunuri

maunawaan ang historikal at panlipunang konteksto ng pag-imbulog ng iba’t ibang praktika sa panunuri sa PIlipinas

magkaroon ng pagkakataon para sa sariling praktika sa panunuri, gabay at gamit ang iba’t ibang perspektib sa panunuri

maunawaan at magbuo ang komiment ng estudyanteng potensyiyal na iskolar, sa imperatibo ng pagbuo ng Filipinong diskurso sa kultura

Paraan ng Pag-aaral

Pagbasa ng seleksyon, talakayan at pagsulat ng panunuri ng mga paraan ang pag-aaral

Teksto at babasahin

Bienvenido Lumbera (pangkalahatang editor) Joi Barrious, Rolando B. Tolentino, Rene Villanueva (pangalawang editor) Paano Magbasa ng Panitikang Filipino, mga babasahing pangkolehiyo. Quezon City: University of the Philippines Press at Likhaan: UP Creative Writing Center. 2000.

Balangkas ng Kurso

panghahawan ng landas

kritisismo sa Pilipinas sa pananaw ng mga kritikong Filipino lumbera reyes almario hosillos

Balangkas ng Kurso

panunuring naglandas sa Pilipinas pormalismo makalipunang panunuri

bagong perspektib: kultura at mga salik ng uri, kasarian, lahi at etnisidad

bagong perspektib: ang mambabasang tagabuo ng kahulugan

bagong perspektib: postkolonyal

balangkas ng Aralin at Aktibidad

paghahawan ng landas

kritisismo sa Pilipinas sa pnanaw ng mga kritikong Filipino: Lumbera at Reyes

kritisismo sa Pilipinas sa pananaw ng mga kritikong Filipino: Almario at Hosillos

kritisismo sa Pilpinas sa pananaw ng kritikong Filipino: integrasyon


perspektib sa panunuri: pormalismo

makalipunang panunuri: historical, sosyolohikal, marxista

makalipunang panunuri: historkcal, sosyolohikal, marxista

perspektib na nasyonalistiko: historikal, sosyolohikal, marxista

mga bagong perspektib: kultural at mga salik na uri at kasarian


mga bagong perspektib: kultura (salik ng lahi, etnisidad)

pagbasa ng kritiko

pakikipag-usap sa imbitadong kritiko

bagong perspektib: mga mambabasang tagabuo ng kahulugan

praktikal na pnunuri: ang estudyante bilang mambabasa

bagong perspektib: teoryang postkolonyal at panunuri

Kilates/kilatis

kilates ang titulo ng teksbuk na ito para sa introduksyon sa panunuri ng Panitikan ng Pilipinas. Inaalam, tinatantiya, tinitimbang, binubusisi, sinisipat, kinikilates ng Filipino ang isang bagay para alamin o di kaya ay tiyakin kung nagustihan niya ito o di kaya ay tatanggaping mahalaga at may kabuluhan.

Sa pag-alam, tinitingnan itong mabuti o sinisipat para makitang mabuti ang hindi kaagad nakikita sa unang tingin. Binubusisi ng isang ginang ang kinikilong isda o karne para matiyak na sariwa o bago ito. Tinitimbang ang alahera ang alahas na isinasangla o ipinagbibili upang amsigurong hindi ito peke o itinubog lamang sag into o pilak. Ang iba;t ibang kilos na binanggit sa pagkilala ay kasamang lahat sa masaklaw na salitang pagkilates/ pagkilatis.

Pagbasa ng Teksto: iba’t ibang lente, iba-ibang liwanag

Bukod sa iba pang maaaring bigyang pansin, sikaping alamin kung paano sasagot ng kanilang panunuri ang mga tanong na:

anong karanasan na siyang paksa ng representasyon ng mga akdang binasa ang tinukoy sa bawat pagbasa?

Paano inilalarawan o nirerepresenta ang karanasan?

Anu-anong mga pamamaraang pampanitikan ang ginagamit sa mga akda?

Anong bisa ng represenatsyon ang tinutukoy ng mga nagsuri?

Ano ang naging tugon nila rito?


Sa loob ng sistemang ito ng panunuri , pagiging tiyak ang paggamit ng mga sinundang ideya at mga paghahanda sa pamamagitan ng gabay na ibinibigay sa mga sumusunod na tanong:


anong karanasan sa akda ang hinihingi nito sa kasangkutan?

Anong kamalayan ang pinaiiral ng akda?

Bakit ganoon ang ugali/ paniniwala ng mga tauhan?

Ano-ano ang minamahalaga sa paglalarawang ito? Bakit?

Kaninong ideolohiya ang pinatitibay o di kaya ay kinokontra ng akda?

Paano ito nagagawa ng teksto?


Sa hanap ng mag kritikong FIlipinong gumamit ng mga ideyang nabanggit, partikular noong dekada 70. Sinusuri at hinuhusgahan ang akda ng isang manunulat ng mga tanong na:

ano ang sinasabi ng akda?

Paano ito sinabi?

Kalian ito nasulat?

Sino ang sumulat?

Para kanino ito isinulat?

Kritisismo ni Soledad Reyes

Mga teorya

ang moralistikong pananaw

ang historikal/ sosyolohikal na pananaw

ang sikolohikal/ biograpikal/ arketipal na pananaw

formalismo/ bagong kritisismo

ang marxistang pananaw

ang istrukturalistang pananaw

teorya ng pagtanggap/ teorya ng pagbasa

ang feministang pananaw

bagong historisismo/ pag-aaral na kultural

introduksyon

mayaman ang Pilipinas sa iba’t ibang uri ng panitikan – mula sa mga sinaunang akda sa tardisyong pasalita hanggang sa mga kathang nakasulat. Bagamat ang sistematikong pagkalap ng mga akda at ang pagsasaaklat ng mga ito ay nagaganap pa rin sa kasalukuyan, marami nang pagtatangka na magbigay ng pagsusuri sa naturang mga akda na tinaguriang panitikan.

Ang konteksto ng paglikha ng panunuring pampanitikan.

Hindi sumakatuwid nakapagtataka na maging isang teatro ng tunggalian para sa isip at damdamin ng mga mag-aaral ang mga paaralan sa Pilipinas. Sa isang panig, ang kulturang halaw at nag-ugat sa Estados Unidos at sa kabilang dako ay ang kulturang ninanais ng mga higit na nakatatandang Pilipino na maunawaan at mahalin ng mga Pilipino.

Ang konteksto ng paglikha ng panunuring pampanitikan.

Ang ganitong di magkapantay na tagisan ng lakas ay matatagpuan sa mga sanaysay at aklat na sa kawalan ng higit na tiyak na mga salita ay maituturing na panunuring-pampanitikan na may kasamang kasaysayang pampanitikan at kaunting teorya.

Ilang oryentasyong kritikal

sa mga aklat na ginagamit sa mag kolehiyo at unibersidad sa pagtuturo ng katutubong panitikan, maraming sagot na ibinigay sa mga sumusunod na mahahalagang katanungan:

ano ang panitikan?

Ano ang kaugnayan nito sa buhay?

Anu-anong mga elemnto ang bumubuo rito?

Kabilang sa mga kinagawiang sagot ang mga sumusunod na pormulasyon:

ang panitikan ay isang salamin, isang larawan, isang repleksyon o representasyon ng buhay/ karanasan/ lipunan/ kasaysayan.

Isa pang tradisyunal na sagot ang nagtuturing sa panitikan bilang likhang-isip na ginagamitan ng magandang salita o mga talinhaga upang ipamalas ang aliw-iw at galaw ng buhay.

Kabilang sa mga kinagawiang sagot ang mga sumusunod na pormulasyon:

Tinatanggap din ang paniniwalang ang panitikan ay isang kathang nilikha upang mapagkunan ng aral o leksiyon na mapagbubunga ng mambaba o nakikinig sa sarilin buhay.

Ang isa pang kaisipan ay nag-uugnay sa panitikan at sinong na pang habang panahon sapagkat unibersal ang mga tinatalakay nitong tema.

Para sa ibang manunulat, ang panitikan ay tagapagpalaganap ng mag ideyal at kaisipan, mga adhika at simulain, bukjod sa pagiging instrument sa pagbuo ng karakter ng tao.

Ilang implikasyon sa pagsusuri sa akda

Sa harap ng ganitong pagdidiin sa unibersal na katangian at bisa ng panitikan, hindi nabibigyan ng puwang ang mga akdang ipinalalagay na hindi pampanitikan. Mga produkto ng kultura na naging popular sa milyun-milyong Pilipino. Tinutukoy rito ang mga komiks, pelikula, telebisyon at ilan pang aspekto ng kultura na sa tingin ng mga kritiko ng panitikan ay walang halaga at walang silbi sapagkat wala silang ginagawa sa pagpapalalalim ng pang-unawa ng tao sa kanilang mga karanasan sa buhay.

Layunin ng aklat

sinasagot nito ang ipinalalagay na matinding pangangailangan s aisang aklat na magpapaliwanag ng mga teoretikal na batayan ng mga perspektibong malaon nang ginagamit at namayani sa ating bansa.

Isinalang-alang nito ang ilang mga makabagong perspektibo at teorya na sa palagay ng may-akda ay lubhang mahalaga at patuloy na pagpapaunlad ng kristismo sa bansa

Ninanais nitong buksan ang makipot na daigdig ng kritisismo sa ating bansa s atinataawag na pag-aaral na kultural . sa simplikstikong pananw, palalawakin ang disiplina ng kritisiso upang maisangkap ang mga pagsusir ng mga tekstong hindi karaniwang kabilang o ituring na pampantikan.

Susuriin hidni lamang ang nobela, tulad, dula at maikling kwento

Ibinabahagi sa karaniwang mambabasa ang ilang malinaw na halimabawa ng aktwal na kritisismo na naisulat nan g mga kritikikong Pilipino.

Kongklusyon

Isang ideyal ang makabuo ng sistema ng teorya na magsasaalang-alang sa mga ispesipikong kondisyon na nagsasanga-sanga sa pagsulat. Subalit pansamantala, maaaring pumili mula sa masalimuot na kalipunan ng mga teorya sa ibang bansa hanggang marating ang panahong mapagigitaw ang katutubong pagbalangkas ng mga kritikal na kaisipan na hinango sa mga karanasan ng ating anunulat at mambabasa na determinado ng isang komplikadong serye ng ugnayang historikal at estitiko.

afl606 pasakalye

Data & Analytics