اهداف و اصول درمان اعتیاد

اعتیاد درمان اصول و اهداف

قدوسی آرش دکترمسمومیتها و قانونی پزشکی متخصص

استادیارghodousi@khuisf.ac.ir

چیست؟ اعتیاد

باليني تشخيصطبق افيوني مواد به وابستگي تشخيصي معيارهاي

DSM-IVبنديطبقه ) دورة ) يك در زير موارد از بيشتر و مورد سه است 12وجود :ماهه

مواد • مصرف عدم صورت در ترك عالئم (بروز (، اسهال يا درد پا بيني، آبريزش يا مانند . ترك عالئم بروز از اجتناب براي مواد مصرف لزوم

به • تدريجي تحمل، افزايش به نياز اثر معناي به دستيابي براي مصرف مقدار . قبلي مقدار مصرف ادامة صورت در دلخواه اثر از برخورداري عدم يا دلخواه،

• . فرد خود انتظار از بيش مدتي يا ميزان به مصرفكوشش • يا دائمي . تمايل مصرف كنترل يا ترك براي ناموفق هاي

زيادي زمان فعاليت صرف از در ناشي آثار بهبود يا مصرف تهيه، براي الزم هايماده.

فعاليت كاهش يا تفريحي قطع و اجتماعي، شغلي، مهم .هاي مواد مصرف دليل به . رواني و جسمي مشكالت ايجاد عليرغم مواد مصرف ادامه

: اعتياد

:اين عادت ميتواند

:اعتياد به مواد مخدر در ايران هزار نفر فروشنده و دالل 500احتماال تا

.خرده پا وجود دارد تن مواد مخدر در ايران مصرف 1000ساالنه

مي گردد. تن مواد مخدر توسط نيروي 200ساالنه

انتظامي كشف مي گردد. تن )معادل 4000توليد افغانستان ساالنه تا

محل ( تخمين زده ميليون دالر در 100مي شود.

ميليارد تومان هزينه دارد!!4500ساالنه

( جرائم و (1اعتیاد

میدهد نشان بررسی قبل 80یک معتادین درصدکه حالی در اند نداشته بزهکاری هیچ اعتیاد 67از

. اند شده جرم مرتکب اعتیاد از پس درصدبا آموزان دانش بزهکاری دیگر تحقیق در

. یابد می افزایش اعتیاد افزایششخصیت اختالل ،اعتیاد،بروز دیگری بررسی در

است شده عنوان فرد در اجتمائی ضد

( جرائم و انواع( 2اعتیاد :

: اشخاص علیه سرقت،قاچاق،اقدام مواد تهیه امر در : روسپیگری،باج مواد برای مال قانونی غیر تهیه در

مشابه جرائم و گیری،شرارت،قماربازیعمومی های خشونت

( ،همسر آزاری کودک خانگی های خشونتآزاری،خودکشی...(

: کار در مباالتی رانندگی،بی خالف عمد شبه جرائم

اجتمائی های آسیب و اعتیاد

مسمومیت( هنگام زود تزریق 10تا 8مرگ زمان از سال

میمیرند(طالق

فراری دخترانخیابانی کودکان

( یک هر دیگران کردن میکنند 3معتاد معتاد را نفرسال در

(40تا 35بیکاری) بیکارند درصد

: اين تركيبات

مواد افيوني: ترياك، شيره، هرويين، مورفين، كدئين، متادون، كريستال

مواد محرك: كوكايين، كراك، آمفتامين، آيسمواد تهم زا: ال اس دي، اكستازي

حشيشآرامبخش ها: ديازپام، لورازپام، اكسازپام،

الكلنيكوتين

Marijuana

Health effects include:Increased heart rateBloodshot eyesDry mouth and throatIncreased appetiteShort-term memory lossReduced concentration and coordinationParanoiaPsychosis

Cocaine

Health effects include:Dilated pupilsElevated blood pressure, heart rate, respiratory rate, and body temperatureStuffy or runny noseUlcerated mucous membranes of the noseCardiac arrestRespiratory failure

Depressants

Health effects include:Calmness and relaxed muscles

Slurred speech

Staggering gait

Altered perception

Respiratory depression

Coma

Death

Narcotics

Health effects include:Feeling of euphoriaDrowsinessNauseaVomitingSlow and shallow breathingClammy skinConvulsionsComaDeath

HallucinogensHealth effects include:

Sense of distance and estrangementMood disorders Dilated pupilsElevated body temperature, heart rate, and blood pressureLoss of appetiteSleeplessnessTremorsHeart and lung failure

StimulantsHealth effects include:

Increased blood pressure, heart and respiratory ratesDilated pupilsDecreased appetiteSweating and high feverTremorsLoss of coordinationPhysical collapseStrokeHeart failure

InhalantsHealth effects include:

Short-term memory lossLoss of smellNauseaVomitingFatigueBrain damageConvulsionsComaCardiac arrestNervous system damageDeath

: مصرف اين تركيبات

لذت بخش است.با گذشت زمان به اثرات آن ها تحمل ايجاد مي

گردد.با قطع مصرف عالئم ناخوشايند شكل مي گيرد.

براي حفظ وضع موجود نياز به مصرف روز افزون آن وجود خواهد داشت.

شيوع اعتياد به مواد مخدر در بعضي از كشورها

Population No of Opioid Users

Australia 19.4 Million 80,000-120,000

Austria 8.2 Million 50,000

Canada 31.6 Million 125,000

France 60 Million 150,000-200,000

Germany 83 Million 100,000-150,000

Iran 66 Million 1,500,000-2,000,000

Italy 57.7 Million 277,000-303,000

UK 59.6 Million 350,000

USA 278 Million 980,000

هروئین مصرف عوارض

زیستی:•ارگانها • همه در جسمی عوارضمرگ • به منجر اوردوز

روانی: •روانی • افتادگی کار از

اجتماعی:•ایدز•روسپیگری•جرائم•

تعداد موارد جديد آلودگي به ويروس ايدز در اوكراينتعداد موارد جديد آلودگي به ويروس ايدز در اوكراين

5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000

1998

1997

1996

1995

1994

1993

Source: National AIDS Programme, Ukraine, 1999

108 158 196

1,546

4,399 3,947

15,462

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

93 94 95 96 97 98 99

Year of registration

Nu

mb

er o

f H

IV i

nfe

ctio

ns

Source: Russian Federal AIDS Centre, Moscow

تعداد موارد آلودگي به ويروس ايدز در روسيهتعداد موارد آلودگي به ويروس ايدز در روسيه

درصدي از موارد آلودگي به ويروس ايدز در درصدي از موارد آلودگي به ويروس ايدز در كشورهاي مختلف كه بر اثر اعتياد تزريقي ايجاد كشورهاي مختلف كه بر اثر اعتياد تزريقي ايجاد

((19991999گرديده است)گرديده است)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Canada China Latvia Malaysia Moldova RussianFederation

Ukraine Viet Nam

Source: National AIDS Programmes

Per

cen

tag

e

وابستگي هایدرمانبه مواد مخدر

هدف از درمان اعتياد:

كاهش مصرف مواد مخدركاهش عوارض جسماني مواد مخدر

Overdoseمسموميت و

بيماري هاي عفوني مانند ايدز و هپاتيت

كاهش عوارض خانوادگي اعتيادكاهش عوارض رواني اعتياد

كاهش عوارض اجتماعي اعتيادجرم و جنايت

بيكاري

Core Components of Comprehensive Services

MedicalMedicalMental Mental HealthHealth

VocationalVocational

EducationalEducational

LegalLegalAIDS / AIDS /

HIV RisksHIV Risks

FinancialFinancial

Housing & Housing &

TransportationTransportation

Child Child CareCare

FamilyFamily

Continuing Care

Case Management

Urine Monitoring

Self-Help)AA/NA)

Pharmaco-therapy

Group/Individual Counseling

AbstinenceBasedIntake

Assessment

Treatment Plans

CoreCoreTreatmentTreatment

Etheridge, Hubbard, Anderson, Craddock, & Flynn, 1997 )PAB(

هدف از درمان اعتياد فقط قطع !يا كاهش مصرف نيست

! نيست در اولويت نیزگاهي حتي كاهش مصرف

رويكردهاي درمان اعتياد

Abstinence Orientedرويكرد پرهيز مدار

Harm Reductionرويكرد كاهش آسيب

فرعی اهداف

) درد ) کمر طبی درمانروانپزشکی درمان

دارویی غیر درمانهای انواع

درمان برنامه انتخاب

ماده نوعمصرف شیوهاعتیاد مدت

فرد وابستگی شدتای زمینه اختالالت

خانوادگی و اجتماعی های حمایتطبی زمینهای بیماریهای

تحصیالتدرآمد

درمان قبلی تجارببودن دسترس در

AdequateStay in Tx

PosttreatmentPosttreatment

DrugDrugUseUse

DrugDrugUseUse

CrimeCrimeCrimeCrime

SocialSocialRelationsRelations

SocialSocialRelationsRelations

Program

Participation

Therapeutic

Relationship

Behavioral

Change

Cognitive

Change

PatientReadiness

for Tx

Targeted Targeted InterventionsInterventionsGet Focused!!

درمان شیوه انتخاب

درمانگر و بیمار عهده براست!

تزريق هرويين

كشيدن هرويين

خوردن ترياك

تدخين ترياك

استفاده از روش هاي پرهيز مدار

استفاده از روش هاي كاهش آسيب

وابستگان به مواد

مخدر

مصرف قطع

Detoxification

كاهش عود

كاهش عوارض

SufficientSufficientRetentionRetention

SufficientSufficientRetentionRetention

PosttreatmentPosttreatment

DrugDrugUseUse

DrugDrugUseUse

CrimeCrimeCrimeCrime

SocialSocialRelationsRelations

SocialSocialRelationsRelations

PatientPatientAttributesAttributesat Intakeat Intake

PatientPatientAttributesAttributesat Intakeat Intake

MotivMotiv

Simpson, 2001 )Addiction(

Early Early EngagementEngagement

Early Early RecoveryRecovery

ProgramProgram

ParticipationParticipation

TherapeuticTherapeutic

RelationshipRelationship

BehavioralBehavioral

ChangeChange

Psycho-SocialPsycho-Social

ChangeChange

Engagement

روش هاي عمده سم زدايي

استفاده از كلونيدين و ساير آگونيست هاي گيرنده هاي 2آلفا

) متادون / استفاده از آگونيست هاي مواد افيونيبوپرنورفین(

استفاده از آنتاگونيست هاي مواد افيوني: روش سريع و فوق سريع

استفاده توام از آگونيست و آنتاگونيست هاي مواد افيوني

دراعتیاد تشخیصی اولیه : دانستنیهای

نیست واحد اختالل یک اعتیاد روانپزشکی اختالل نوعی معتادین تمامی ٲتقریب

دارند از دارند 90بیش اساسی افسردگی آنها درصد از دارند 60بیشتر همراه اختالل دو ن آنا درصد دارند چندگانه اعتیاد معتادین پنجم یک حدود30 - 10 دارند زندان سابقه درصد موارد اند HIVباالترین معتادان مثبت

اصول کلی درمان اعتیاد:

نیست فردی درمان نیست تنها درمانگر نیست واحد درمانی روش نیست نوع یک اختالل نیست قاطع درمان نیست یکسان نتیجه

دنباله -اصول کلی درمان

مواد از دوری زمان افزایش درمان هدفاست

کنترل در بایستی معتاد نزدیکان و خانوادهکنند مشارکت درمان صحیح

روانپزشک شامل درمان ، ، تیم روانشناسمیباشد عمومی پزشک مشاور و مددکار ،

ولی پذیر انعطاف درمان ریزی برنامهاست جانبه همه

دنباله -اصول کلی درمان

: وظایفتیمدرمان :درمان روانپزشک و تیم هدایت ، درمان مشی خط تعیین

همراه روانپزشکی اختالالت مدت دراز: عمومی ترک پزشک جسمی عوارض کنترل ، زدایی سم

مدت کوتاه پیگیری درمان و: کنترل روانشناس روشهای آموزش ، فردی رواندرمانی

خانواده وآموزش درمانی گروه ، مصرف وسوسه:فواصل مددکار در درمان ارزیابی پیگیری ، شده تعیین

آنها کاهش به وکمک استرسها

“Addiction treatment” integrative programs:

Education آموزش Detoxification )pharmacotherapy( زدايي سم

Individual psychotherapy فردي رواندرماني

Family counseling خانواده مشاوره

Group therapy درماني گروه

Therapeutic community مدار درمان اجتماع ۩

Psychosocial rehabilitations تواني ۩ بازRelapse prevention programs عود از پيشگيري

زدایی سم Detoxification روشهایmethods

بسیارکندVery slow کندSlow سریعRapid فوقسریع Ultra rapid

درمان اما باید بدانیم :متادون ممكن است با

.باعث افسردگي و قصد خود كشي گردد.باعث تشديد مصرف ساير مواد مخدر گردد

.باعث تشديد پرخاشگري شودباعث بروز عالئم جسماني با منشا روان-تني

.گردد.باعث ساير رفتارهاي اعتيادي شود

متادون در صورت اجراي اما در درمان با:ناسبم

.باعث افسردگي و قصد خود كشي گردد.باعث تشديد مصرف ساير مواد مخدر گردد

.باعث تشديد پرخاشگري شودباعث بروز عالئم جسماني با منشا روان-تني

.گردد.باعث ساير رفتارهاي اعتيادي شود

ماه به 2 3 4 5 6 7 8 9 10زمان1

بدون مداخله

استفاده از نالتركسون

نالتركسون+ مداخالت روانشناختي

درمان دراز مدت با متادون

بيماراني درصداند كرده ترك كه

؟

زدایی سم از پس

میزان نگهدارنده درمان عدم صورت درباالست عود

راههاي عام كاهش عود در معتادان

گما اعتياد بپرهيزيد یحتي االمكان از انگ و است را تقويت كنيد therapeutic allianceرابطه درماني

درمان را قانونمند و ساختار يافته كنيدمشاوره فراهم سازيد!

بر عدم مصرف از طريق كنترل ادرار يا روشهاي ديگر نظارت كنيد

خانواده را درگير درمان سازيدبراي پرهيز پاداش قائل شويد

راههاي اختصاصي كاهش عود در معتادان

رواندرماني و مشاوره تخصصيرواندرماني شناختي

Contingencyرفتار درماني) حساسيت زدايي، management)

NAگروه هاي خانواده درماني

Therapeutic communityاجتماع درمان مدار Community Reinforcement Approach

درمان منسجم با نالتركسوندرمان نگهدارنده با متادون

:راهكارهاي عمده در كاهش آسيب

زدودن بار اخالقي و قانوني از مسئله مصرف مواد مخدر!

فراهم سازي درمان نگهدارنده يا جايگزين )متادون و بوپرنورفين(

آموزش راههاي مصرف صحيح مواد مخدرفراهم سازي راههاي صحيح مصرف مواد مخدر!

)توزيع سرنگ، ايجاد اماكن مصرف(فراهم سازي بهداشتي مواد مخدر

نگهدارنده درمانهای

متادوننورفین بوپره

نالترکسونLAAM

تریاک شربت

درمان نگهدارنده موثر است زيرا:

ماده جايگزين سالم تر است جذب ساده و معين دارد

نيمه عمر طوالني داردخوراكي است

خالص استارزان است

توسط افراد سالم عرضه مي گردددر محيط سالم عرضه مي شود

(2درمان نگهدارنده موثر است زيرا ) :

معتاد مي كند stigmaرفع انگ و تنش اجتماعي را تقليل مي دهد

همكاري خانواده را دامن مي زند! فردي معتادان را schemaاعتماد بنفس و

بهبود مي بخشد!

(3درمان نگهدارنده موثر است زيرا ) :

نظام قاچاق را مضمحل مي سازد از سود دالالن ميكاهد

از تعداد دالالن مي كاهداز فساد اجتماعي اعتياد مي كاهد!

(:4درمان نگهدارنده موثر است زيرا )

بخاطر ماهيت متادون و بوپرنورفين از رفتارهاي تكانه اي كاسته مي شود

پرخاشگري و جرم و جنايت كم مي شودرفتارهاي بي مباالت جنسي تقليل مي يابد

رفتارهاي خطر ساز مصرف كم مي شوند!

بیمار به 32در زندان سابقه با متأهل سالهکراک گرم یک حاضر حال در که سرقت دلیل

بار چند سابقه و میکشد شیشه گرم نیم وو دارد را روانپزشکی بیمارستان در بستری

والپورات سدیم با درمان تحت حاضر حال دراست کراک فروش وی فعلی شغل و است

!!! میکنید؟ آغاز را درمانی چه

ghodousi@khuisf.ac.ir

تشکر با