พระมโหสถ

เรอง พระมโหสถ ชาดกเปนชาดกเรองท 5 จากทศชาตชาดก โดยกลาวถงพระโคตมโพธสตวซงเสวยพระชาตเพอบำาเพญปญญาบารมอนเปนพนฐานทนำาไปสการตรสรเปนพระโคตมพทธเจาในทสด

จดทำาโดย นกเรยนชน ม.4/41. นายกตตเมศ โปษณพนธ เลขท 2 7. น.ส. อาทตตยา ลลตสวรรณ เลขท 172. นาย.ณฐชนนทร สทธเดชากล เลขท 3 8. น.ส. ณชฑาภรษ รงชวาลา เลขท 213. นายนภสนธ เดชสวรรณ เลขท 7 9. น.ส. ณฐนชา เพมสวรรณ เลขท 244. นายวรเทพ ทองทาบ เลขท 11 10. น.ส. ธดารตน หนดวง เลขท 275. น.ส.ธวลรตน แกวงาม เลขท 15 11. น.ส.พรลดา ชยเจรญ เลขท 326. น.ส.นภาพร เจรญพรรค เลขท 1612. น.ส.ลกษณาพร สลออน เลขท 35

13. น.ส.อาทมา เผาคง เลขท 39

ณ แควนวเทหรฐ

มพระราชาผยงใหญ ทรงมพระนามวา พระเจาวเทหราช

พระเจาวเทหะนนฝนเหนวามกองเพลง 4 กองลกโชตชวง สงเทยมกำาแพงเมอง แตแลวกมกองเพลงอกกองหนง ผดพลงขนทามกลางกองเพลงทงสนน ในตอนแรกเปนเพยงจดเลกๆ แตไมนานกลบลกโชตชวงจนกลบแสงของกองไฟมมพระลานไปสน แตเปนแสงไฟทเยนสบายตามาก

พระราชาทรงเลาเรองททานฝนใหเหลาปโรหตทงหลายฟง

ทานเสนกะจงพเคราะหลกษณะพระสบนอยางถถวน เลงดดวงชะตาของพระองคและดวงชะตาเมอง กเหนตองดวยลกษณะแหงศภนมต จงไดกราบทลแกพระเจาวเทหะ

“ขอเดชะพระอาญามพนเกลา ขอพระองคอยาได

ทรงหวาดหวนพระหฤทยไปเลยพระเจาขา พระสบน

นมตนนเปนมหามงคล หาไดมภยอนตรายใดๆ มา

พองพานพระองค และพระราชอาณาจกรของพระองคแตอยางใดเลย พระเจาขา”

กลาวถงหมบานปาจนยวมชฌคาม อนตงอยทางทศตะวนออกของกรงมถลานคร แควนวเทหรฐ ไดมมหาเศรษฐผมงคงนามวา สรวฒกะ ภรรยาของเศรษฐชอวา สมนาเทว ทงสองอยรวมกนมานานแรมป

เมอนางสมนาเทวคลอดบตร นางไมมความทกขเลยเพราะบตรชายนนคลอดงายและเมอคลอดออกมาทารกนอยยงกำาแทงโอสถแทงหนง ซงเปนยาทรงสรรพคณวเศษตดมาดวยเปนทนาอศจรรย

“แมจา แมจงใหโอสถนแกเหลา

คนไข ทเจบปวยดวยอาการอยางใดอยางหนงเถด”

เมอมารดาทราบดงนนแลวจงทดลองนำายาไปฝนใหผเปนสามซงปวยเปนโรคปวดศรษะมานานถง ๗ ป ทนททชโลมยาทวศระษะอาการปวดหวกหายเปนปลดทง บรรดาชาวบานทราบขาวจงแหงมาขอยา มหาเศรษฐจงไดตงชอบตรชายวา มโหสถกมาร แปลวา ผมแทงโอสถอนมอปการะมากแกมหาชน

เมอมโหสถกมารอายได 7 ป รปรางของมโหสถกมารกยงสมบรณงดงาม ผวพรรณเปลงปลงประหนงหลอดวยทองคำา แลดสงาผาเผยกวากมารอน ทงยงมกำาลงมากดจชางสาร

วนหนงขณะมโหสถกำาลงเลนกบเพอนอย ฝนกตกลงมาโดยฉบพลนทำาให เหลากมารทงหลายตองวงหลบฝนกนอยางอลหมาน ชนกนจนไดรบความบาดเจบ และหลายครงทสตวปาเขามาทำาลายของบรเวณนนจนเสยหาย หรอแมกระทงชาวบานชาวเมองทเดนผานบรเวณนนกไมไดรบความสะดวกเลย

เราตองหาทางแกไขปญหาทเกดขนน

มโหสถจงคดวาจะรวมเงนกบเพอนๆทำาศาลาขนเพอเปนประโยชนแกทกๆคน เมอรวมเงนเสรจแลวจงไปขอใหนายชงทำาศาลาให

“เพอนเอย พวกเราไดรบความลำาบากมามากแลว ยามทฝนตกพวกเรากเปยกปอน

ยามทแดดรอนพวกเรากประดจวาถกยาง นบจากนไป

พวกเราจะไมลำาบากอกแลว เราจะสรางศาลาขนสกหลง กะวาจะใหใหญพอไวเปนทวงเลน เปนทนง ทนอนของพวกเรา

ได เพอนๆ คดวาจะดไหมละถาเราจะมศาลาสกหลงหนง”

มโหสถกมารแมอายเพยง ๗ ขวบแตเปนผมสตปญญาเปยมดวยปฏภาณ ไดสงเกตเหนนายชางขงเชอกไมถกแบบ กตรงรเขาไปใกลๆ และพดถงวธแกปญหา แตนายชงกไมไดแกไขอะไรเพราะคดเพยงวาเปนคำาพดของเดก

นายชาง ขอทานจงหยดกอน ทานขงเชอกอยางน เหนทจะขงผดแบบเสยแลว ธรรมดาวาการงานทเรมตนดวยความผดพลาด งานททำาตอๆ

ไปกมแตจะผดพลาดตามไปดวย ฉะนน ขอทานจงชวยกนขงเชอกใหมเถด

มโหสถ : แมเพยงการขงเชอกทานยงขงไมถกแลวจะรบทรพยของเราไดอยางไรกนพวกชาง :พวกเรากทำาดทสดแลวเราไมรวาจะตองทำาอยางไรแลว พอมโหสถมโหสถ : ไมเปนไรงนสงเชอกมาใหเราดวยบญญาธการของพระโพธสตวจงสามารถทำาใหเดกตวเลกๆสามารถผกเงอนทซบซอนไดจงทำาใหเหลาชางไมตกใจกนเปนอยางมาก และยอมรบในความสามารถของมโหสถ

ในทสดศาลาหลงนจงปรากฏวาสงางามลำาสมย เปรยบไดกบสธรรมาเทวสภาบนสรวงสวรรค ไดชะลอมาสภพมนษย มหองตางๆ สำาหรบดกเลน หญงคลอดบตร ทพกสงฆ และนกเดนทางรวมไปถงทอยของคนไรบาน

ทางดานพระเจาวเทหะนนตางกรอนใจอยากพบวากมารทเกดนนอยทใด เสนกะเหนวาพระองคทรงสนใจเรองบณฑตนอยผนมากจงไดบอกทอยใหแกพระราชา

เมอทราบดงนนพระราชาจงสงเหลาอำามาตยทง 4 คนไปทางตะวนออกเพอสบหาวาใครกนเปนผกอสรางศาลาทเหมอนสรวงสวรรคเชนน เหลาอำามาตยไดถามชาวบานจนไดคำาตอบวามโหสถกมาร บตรสรวฒกเศรษฐ บณฑตนอยแหงบานปาจนยวมชฌคาม เปนผอำานวยการกอสราง

ยงไดฟงเสยงรำาลอถงกมารผปรชาสามารถแลว กอนประกอบกบวยของกมารกมาพองตรงกนกบพระสบนนมต กยงทำาใหเกดความมนใจวา มโหสถกมารผน เหนท“วาจะตองเปนบณฑตทพระราชาทรงมพระราชดำารสใหสบหาเปนแน ฝายพระเจาว”เทหราช ครนทรงสดบคำากราบทลของทตแลว กทรงปราโมทยยงนก

“เปนอยางไรเลาทานอาจารย กอำามาตยเขามา

รายงานเชนน ทานอาจารยเหนวาเราควรจะนำาบณฑตนอยนนมาได

หรอยง”

ทานเสนกะเพงจะไดทราบขาวนน กตะลงอยครหนง คดวา โอ นหรอ ทควรจะ“เรยกวาเปนขาวด กแนละอาจเปนขาวดสำาหรบพระองค แตสำาหรบเราแลว สมควรจะเรยกวาเปนขาวรายมากกวา”

“หากมโหสถกมารนไดเขามาอยในราชสำานกเมอ

ใด เรากคงหมดความสำาคญ แมพระราชากจก

ทรงลมเราไปเสยสน ไมชาเรากจะตกตำาหมดรศม แมลาภ ยศ บรวาร และความเปนใหญกจะพลอยสญสน

จำาเราจะตองกราบทลทดทานไวกอน”

อาจารยเสนกะเหนพระองคทรงนงแสดงทาทครนคดอย ไมตรสสงใดออกมาเลย กไมรวาพระราชาทรงคดอยางไรอย หากปลอยใหนงนานไป กหวนใจวาพระราชาจะทรงกรวตน จงรบกราบทลอธบายเพอปกปองตนเองวา

ขอเดชะ ขาแตพระองคผเปนเจาของชาววเทหรฐ ทขาพระพทธเจากราบทลทดทานเชนน เพราะตรองเหนดวยเกลาวา หากบณฑตท

พระองคจะทรงโปรดเกลาฯรบไวในฐานะราชบณฑตนน ดวยเหตเพยงการใหชางสรางศาลา

เทานน เมอขาวนแพรไปทวชมพทวป พระราชาตางเมองกอาจทรงรำาลกถงพระองคดวยความดแคลนกเปนได แตในทางกลบกน หาก

พระราชาเหลานนทราบวา ผทจะมาเปนราชบณฑตของพระองค จะตองผานการทดสอบภมปญญาอยางเขมงวด ไฉนเลยจะไมกลว

เกรงในพระบารม ขอพระองคทรงใครครวญดเถด พระเจาขา”

ในระหวางทอำามาตยของพระเจาวเทหราชคอยเฝาดมโหสถกมารอยอยางใกลชดนน กไดปรากฏเหตมากมายหลายเรอง ซงลวนเปนประจกษพยาน ยนยนในความเปนผมปญญาอนยอดยง ดงนน เมอใดกตามทเกดเหตการณตางๆ ขน อำามาตยกจะถอโอกาสนำาความนนขนกราบทลพระราชา โดยผานทตผทำาหนาทสงสาสนทกคราวไป

ครงหนง มเหยยวตวหนงบนผานโรงฆาสตว บงเอญเหนชนเนอขนาดฝามอ ทคนฆาสตววางไวบนเขยงเตรยมนำาไปขาย กหวงจะไดลมลองโอชารสของเนอนนใหสมอยาก จงเฝารอทเผลอ เมอเหนคนฆาสตวงวนอยกบการลบมด กรบโฉบลงตรงชนเนอโดยเรว ครนควาไปไดสำาเรจ กดอกดใจ รบบนหนอยางสบายอารมณ

ขณะนนเอง มโหสถกมารกบสหายทง ๑,๐๐๐ คน พากนเลนกนอยในสนามกฬา เหนเหยยวคาบชนเนอกะรองกะแรงบนผานมาในบรเวณนน กพากนนกสนก อยากจะแยงชนเนอจากเหยยว จงตกลงกนวา หากใครสามารถจะควาชนเนอนนมาได กจะถอวาเปนผชนะ ระหวางวงตางแหงนมองฟาจงพากนสะดดกอนหนลมไปตามๆกน

มโหสถกมารเหนเชนนน กรองหาม บอกใหพวกกมารเหลานนหยดเสย แลวอาสาจะไลตามเหยยวนนเองกลาวดงนแลว มโหสถกมารกรบวงกวดไปโดยเรวจนสดกำาลง ราวกบลมพดผานนภากาศ สายตากจบจองอยทเงาของเหยยวทปรากฏอยบนพนดน โดยไมตองแหงนดบนฟาเลย

มโหสถกมารไลกวดเหยยวนนในระยะกระชนชด ไมชากเหยยบเงาเหยยวได ตบมอผางผาง! ตวาดขนไปดวยเสยงดงสนน ทำาใหเหยยวนนตกใจและปลอยชนเนอลงมา

เมอพระราชาไดทราบขาว ทานทรงฉงนพระหฤทยและพดสนทนากบเสนาถงเหตการณดงกลาว

“อะไรกนทานอาจารย บคคลผสามารถเลง

เหนไดทงบนฟาและบนดน

พรอมกนเชนน ควรจะเรยกวาผมปรชาญาณอนยอดเยยมมใช

หรอ”

ไมเปนการยากอนใดดอก พระเจาขา ทานเสนกะ”

กราบทลยนยน เพยงแคใช“ความคดเลกนอยเทานน กอาจจะกระทำาได กเรองนนมเหตใหตองคด เนองดวย

มโหสถกมารเหนสหายพากนไดรบความลำาบาก จงไดคดหาหนทางแกไข ดงนน จงยงถอวาเปนความคดทม

เงอนไขใหคด เปนความเหนทมเงาปรากฏอยแลว จงหาใชเรองยากทจะคดอานเชน

นน พระเจาขา”

เหตการณคดลกวว ชายเจาของววนำาววไปกนหญาและเผลอหลบไปใตตนไม

เขาตนขนมาไมพบววของเขาจงออกตามหาและพบวาววของเขาถกขโมยไป ชายทงสองจงถกเถยงกนวาววตวนเปนววของตน

จนในทสดกไปขอใหมโหสถแกคดให มโหสถบณฑตจงถามชายทงสองวา หากเราจะวนจฉย“ความของทานทงสองโดยยตธรรม ทานทงสองจะยอมฟงคำาวนจฉยของเราหรอไม ชายทง”

สองกรบคำา

มโหสถคดวาการวนจฉยครงนจะตองใหเปนไปตามมตมหาชน จงถามชายทเปนโจรกอนวา ทานใหโคของ“ทานกนและดมอะไร กระผมใหโคดมยาค ใหกนงา แปง และขนมสด ขอรบ โจรตอบ มโหสถจงหนไปถาม” “ ”เจาของโคดวยคำาถามเดยวกน ชายเจาของโคตอบวา กระผมใหกนหญาอยางเดยวเทานนแหละนายทาน“

มโหสถจงใหคนใชนำาถาดพรอมใบประยงคมาดวยกำาหนง สงใหตำาในครกจนแหลก ขยำาดวยนำา แลวกรอกนำานนใสปากโค โคดมเขาไปไดหนอยหนง กสำารอกออกมาเตมถาดนน ปรากฏวามแตใบหญาลวนๆ ไมมสงใดเจอปนเลย

ฝายโจรเมอเหนความจรงปรากฏเชนนน กไมอาจทำาหนาดานปากแขงอกตอไป จำาตองยอมรบความเปนจรง ดวยสหนาทเหมอนกำาลงแกผาอยทามกลางมหาชนวา ใชครบ “กระผมเปนโจร เมอมโหสถทราบแลวกตกเตอนและสงสอนวาอยาทำาเชนนอกจงละเวน”การกระทำากรรมครงนเสย แลวจงรกษาศลไวใหด เผอวาทกขนนจะไดลดหยอนผอนเบาลง”

เมอพระราชาทราบขาวกรสกยนดและอยากรบมโหสถกมารเขามาทำางานในวงยงนก

แตเสนกะกหาขออางมาโดยตลอดวายงไมดพออาจมขอผดพลาดหรออะไรตางๆตอไป

คดแยงลกนางยกษเหนเดกนอยนารกนอนพกผอนอยใตตนไมนางกำาลงหวจงแปลงรางเปน หญงสาวชาวบานและเดนเขาไปขออมลกของสาวชาวบาน อางวาเมอกอนฉนเคยมแตเขาไมอยแลว

ทางหญงชาวบานกไมไดเอะใจอะไรพอรบปากวาใหอมไดนางยกษกอมลกของนางและพาไปนางรสกไมพอใจจงพยายามทวงลกคนแตนางยกษไมใหคน

และมโหสถกมาตดสนคดใหโดยใครดงเดกไดคนๆนนกเอาไป

ฝายยกษกดงเดกอยางแรงหวงวาถาไดมามอนเราคงอมเปนอยางแนนอน สวนแมของเดกนนเมอเหนเดกเจบกปลอยมอทดงอยและรองไหฟมฟายททารกเจบเพราะการกระทำาของตน

มโหสถจงใหชาวบานชวยกนตดสนวาใครเปนแมของเดกเหลาชาวบานตางตอบเปนเสยงเดยวกนวาคอหญงชาวบานเพราะไมมแมคนไหนมความสขหรอไมรสกอะไรเมอลกนนเกดความเจบปวด

มโหสถ : เจาจะเอาเดกคนนไปทำาอะไรหรอนางยกษ : ฉนจะเอาเดกคนนไปกน

ตอแตนไป เจาจงสมาทานเบญจศลเถดนะ แลวพงตงใจรกษาใหบรสทธไปจนตลอด

ชวต ขอใหเจาพงสำาเหนยกไวในใจเสมอวา เราจกเวนจากการเบยดเบยนชวตและ

ทรพยสนของผอนไปจนกวาชวตจะหาไม เจาจะทำาไดไหมละ

นางยกษณใครครวญวา ชาตกำาเนดยกษณ“ทเปนอยน กตำาทรามมากพอแลว ไมควรเลยทจะมาซำาเตม

ตนเองใหตกตำาในชาตตอไปอก เมอคดดงน”แลว ในทสด จงตดสน

ใจรบปากมโหสถวา ทำาไมฉนจะทำาไมได“

ละพอ”

ในทสดพระราชาทนไมไหวจงออกกลอบายทแยบยลเพอใหมโหสถกมารมาแกไขเพอทดสอบปญญาของมโหสถกมารตามทพระองคตองการ

ชาวบานปาจนยวมชฌคามทกคนจงฟง พระเจาวเทหราช เจาเหนอหวแหงมถลานคร ใครจะทราบวา ทอนไมตะเคยนน ทางไหนเปนโคน ทางไหนเปนปลาย ทงนใหนำาคำาตอบกลบมาแจงแกเราโดยเรงดวน ภายในระยะเวลาชววนหนงกบอกคนหนง อยาใหเกนกวานน มเชนนน จะตองถกปรบเปนพนยหลวงถง 1000 กหาปณะ”

ประชาชนตางแกปญหาทพระราชากำาหนดไมไดจงตางพากนวาพระราชา ทคดคำาถามเชนนออกมาใหพวกเขาเดอดรอน

ชายชราลองแลวลองอก จนเรมทอใจ ในทสดจงเสนอวา หรอเราจะลองไป“ปรกษาพอมโหสถบตรของทานสรวฒกะ ทานทงหลายเหนวาอยางไร และทกคน”ตางเหนตามชายชรา

มโหสถจงแกปญหาโดยการนำาไมทอนนนวางลงไปในนำา แทนจะจมลงไปในนำาเทากน กลบกลายเปนวา ขางหนงกลบจมลงไปมากกวาอกขางหนง

มโหสถจงอธบายวา ดานทลอยนำานนเบาจงนาจะเปนสวนบน สวนดานทจมนำานาจะเปนสวนโคนเพราะมเนอไมอยอยางหนาแนนจงจม

ผสงสารกมารายงานถงวธการแกปญหาของมโหสถ พระราชาจงพอใจมาก และสงปญหาไปทดสอบปญหาของมโหสถอยเสอมๆ และกไดคำาตอบเปนทนาพงพอใจทกครง

ในทสดมโหสถกไดมาทำางานในราชวงรบใชพระราชา ยงเวลาผานไปพระราชากโปรดปรานในตวมโหสถเพมไปเรอยๆพอๆกบความอจฉาในตวมโหสถของเหลาอำามาตย

นางอทมพรเทวเหนวาถงเวลาทมโหสถควรจะมคตรองไดแลวจงพยายามหาคครองใหแตมโหสถกลบบอกปฏเสธไปแลวบอกวาตนจะเลอกหาครครองดวยตนเองนางอทมพรกใหโอกาส มโหสถจงกราบทลลา

ในการเดนทางครงน มโหสถไมปรารถนาจะใหใครร จงไดปกปดฐานะของตนไว โดยปลอมตวเปนชางชน ถอวสดอปกรณเยบชนพรอมดวยถงหนงขนาดยอมบรรจเงน ๑,๐๐๐ กหาปณะและผาสาฎกเนอดผนหนง แลวรบบายหนาไปทางเหนอ ลดเลาะผานละเมาะไม และทวทศนอนนารนรมยแหงทองทงขาวสาลสทอง โดยมงสบานอตรยวมชฌคามซงตงอยทางทศเหนอของมถลานคร

การพบกนเพยงครงแรกระหวางชายหนมกบหญงสาวกเกดความรสกตองตาตองใจกนเชนน กเนองดวยบพเพสนนวาส คอไดเคยอยรวมกนมา และเคยไดสรางบญรวมกนมาในภพชาตกอน ซงมโหสถบณฑตและนางอมรากอยในกฎเกณฑน

หลงจากนนมโหสถกออกอบายวาเปนชางเยบผาจะมาชวยเหลอนางขอพกอยบานนางสก 2-3 วน นางกไมปฏเสธอะไร และยงปฏบตตนเปนแมศรเรอนทดมความอดทน ตางๆรวมถงมปญญาทด มโหสถจงไดแตงงานกบนางอมรา

พวกเหลาเสนายงไมหยดความคดทจะขบไลมโหสถออกไปเพอเรยกคนตำาแหนงของพวกตนกลบมาจงรวมความคดจะใสรายมโหสถ จนมโหสถถกขบไลออกจากราชวง

ครนรตตกาลใกลรง ขณะทพระเจาวเทหราชกำาลงทรงพระบรรทมภายในหองพระบรรทม เทวดาตนนนจงแสดงกายใหปรากฏ แหวกกำาพฉตรออกมาตอเบองพระพกตรของพระเจาวเทหราช ออกมายนอยในอากาศใหพระเจาวเทหราชไดทอดพระเนตร พรอมกบแผรศมกายใหสวางไสวสาดกระทบไปทงหองบรรทมของทาวเธอ

เทวดาตงคำาถามใหพระเจาวเทหะคด หากคนพรงน ทานยงไมอาจจะแกปญหาของเราได หรอไมสามารถหาใครมาชวย“แกปญหานได ทานนนแหละ จะตองไดรบโทษทณฑอยางใหญหลวงทเดยว แตถงอยางไรพระเจาวเทหะกคดไมออก”เสยท

พระเจาวเทหะจงนำาเรองนไปเลาใหเหลาอำามาตยทงสฟง แตกไมมใครสามารถแกปญหานได

เหลาอำามาตยจงออกตามหามโหสถ และพบวาเขาเปนลกศษยชางป นหมออยทสำานกแหงหนง จงขอรองใหมโหสถกลบมาแกปญหา

ในทสดมโหสถกสามารถแกปญหาทเทวดาคดไดสำาเรจ

มโหสถนนกไดกลบเขามารบราชการและเปนทโปรดปรานของกษตรยวเทหะสบตอไปจนเมอจบยคของกษตรยวเทหะแลวมโหสถกไดไปรบราชการรบใชพระราชาในกรงปญจาละ ดวยความซอสตยจนสนอายขย

คตธรรม : บำาเพญปญญาบารม

ปญญาอนลำาเลศนนยอมทำาคณใหแกบคคล ยงกวามทรพยนบแสน แมมมปญญาดงปราชญ แตถาเปนผรจกคดใหรอบคอบกอน กยอมเปนผมปญญาและประพฤตชอบแลว"

ขอจบการนำาเสนอเพยงเทาน

ขอบคณทรบชม ขอบคณ คะ/ครบ