การปฏิสนธิและการเจริญเติบโตของพืชดอก...

การถายละอองเรณและการปฏสนธ

Double fertilizationegg + sperm nucleus embryo (ตนออน)polar nuclers + sperm nucleus endosperm

1

2

ชนดของผลOvule เมลด (Seed) ovary ผล (fruit)•

• ผนงรงไข เปลยนแปลงไปเปน ผนงผล (Pericarp) ทมลกษณะตาง ๆ ผนงมเนอ เชน แตงโม มะเขอเทศ เชอรรผนงแหง เชน ล าไย ลนจผนงมหนาม เชน ทเรยน สละผนงมขน เชน เงาะ กวผนงมตอมน ามน เชน มะกรด มะนาวผนงมเสนใย เชน มะพราว ตาล

ผลทมฐานรองดอก เจรญรวมดวย เชน ฝรง ชมพ สาล แอปเปล มะมวงหมพานต

3

CLASSIFICATION OF FRUITS

4

เชน ตะขบ สม ทเรยน ลนจ เงาะ ล าไย องน กระถน สละ มะพราว ขาวโพด มงคด มะปราง มะละกอ แตงโม แตงไทย มะเฟอง มะยม มะกอก

ผลเดยว (simple fruit)

5

ผลกลม (aggregate fruit)

เชน บวหลวง การเวก กระดงงา จ าป จ าปา กหลาบ สตรอเบอรร นอยหนา 6

ผลรวม (multiple fruit)

เชน สปปะรด ยอ สาเก ขนน หมอน มะเดอ7

Parthenocarpic fruit

8

ผลทมฐานรองดอกเจรญรวมดวย

9

การเจรญและพฒนาภายหลงการปฏสนธของพชดอก

10

11

12

13

สวนประกอบของเมลด

• Seed coat ท าหนาทปองกนอนตรายใหกบ embryo ทอยภายใน และยงชวยปองกนไมใหเมลดงอกจนกวาจะไดรบสภาวะแวดลอมทเหมาะสม

14

• Embryo เจรญมาจาก zygote- radicle เปนสวนปลายสดของแกน embryo เปนสวนแรกทเจรญยดออกมาเปนรากอนแรกของพช พชบางชนดมเนอเยอหอหมรากแรกเกด (coleorhiza) เชน ขาว ขาวโพด- hypocotyl ล าตนใตใบเลยง- cotyladon อาจม 1 ใบ(monocot) หรอ 2 ใบ(dicot) ตดบนปลาย hypocotyl บางชนดมอาหารสะสมไวเลยงตนกลา เชน ถว บว มะขาม มะมวง และจาวมะพราว บางชนดท าหนาทสงเคราะหดวยแสงเพอสรางอาหารใหกบตนกลาในระยะแรกกอนใบแทจะพฒนาเตมท- epicotyl เปนสวนของ embryo ทอยเหนอใบเลยง ซงจะเจรญไปเปนล าตน และสรางใบแท ในพชบางชนดมเนอเยอพเศษหมยอดแรกเกด (coleoptile)

• Endosperm ท าหนาทเกบสะสมอาหาร เชน แปง โปรตน หรอไขมน ส าหรบการเจรญเตบโตของ embryo เชน ขาว ขาวโพด ละหง บางชนดเอนโดสเปรมไมพฒนาหรอพฒนานอย เชน กลวยไม บางชนดถกใชเปนอาหารระหวางการพฒนาเมอเมลดเจรญเตมทจงไมพบเอนโดสเปรม เพราะใบเลยงท าหนาทเกบสะสมอาหารแทน เชน ถวชนดตาง ๆ

15

16

17

การงอกของเมลด(germination of seeds)

18

19

ปจจยทมผลตอการงอกของเมลดปจจยภายนอก

• ตวแปรตนของแตละการทดลองนคออะไร20

ปจจยทางกายภาพบางประการทมผลตอการงอกของเมลดพชชนดหนง

• ปจจยทมผลตอการงอกของเมลดพชชนดนคออะไร• นกเรยนจะสรปผลการทดลองนไดอยางไร

หลอดทดลอง ปจจยทางกายภาพ ผลการทดลองน า อณหภม (C) อากาศ

ก ใหน า 37 ม งอกข ไมใหน า 37 ม ไมงอกค ใหน า 10 ม ไมงอกง ใหน า 37 ไมม ไมงอก

21

• น าหรอความชน ท าใหเปลอกเมลดออนตว น าและแกสออกซเจนผานเขาไปในเมลดมากขน เปนตวกระตนการเกดปฏกรยาทางชวเคมภายในเซลล เชน กระตนการสรางเอนไซมเพอยอยสลายอาหารทสะสมในเมลด น าเปนตวท าละลายสารและชวยในการล าเลยงสารอาหารไปใหเอมบรโอใชในการงอก

• ออกซเจน ขณะงอกเมลดมอตราการหายใจสงเพอใชในกระบวนการสลายสารอาหารเพอใหไดพลงงาน แตพชบางชนดสามารถงอกไดดในสภาพทมออกซเจนต าความชนสง เชน พชน าบางชนด หรอบางชนดจะไมงอกเมอออกซเจนไมเพยงพอ เชน วชพช

• อณหภม เมลดพชแตละชนดตองการอณหภมทเหมาะสมในการงอกแตกตางกน• แสง เมลดพชบางชนดจะงอกไดเมอมแสง เชน วชพชตางๆ สาบเสอ ยาสบ ผกกาดหอม ปอ บางชนดไมตองการแสง เชน ผกบงจน กระเจยบ แตงกวา ฝาย ขาวโพด

22

ปจจยภายใน• สภาพพกตวของเมลด (seed dormancy) เมลดพชทวไปเมอไดรบสงแวดลอมทเหมาะสมสภาพพกตวจะหมดไปท าใหเอมบรโอสามารถเจรญเตบโตได บางชนดมสภาพพกตวสนมาก เชน ขนน มะละกอ มะขามเทศ, บางชนดไมมสภาพกตวเลย เชน โกงกาง, บางชนดมสภาพพกตวนานมาก แตเมลดพชบางชนดแมอยในสภาพแวดลอมทเหมาะสมกยงอยในสภาพพกตว1. เปลอกเมลด บางชนดหนาและแขงมากท าใหน าไมสามารถผานเขาสภายในเมลดได ในธรรมชาตจะมการท าลายสภาพพกตว เชน ยอยสลายโดยจลนทรยในดน(มะมวง, ปาลม), ผานระบบยอยอาหารของสตวเลยงลกดวยนมหรอนกแลวถายเปนมล(โพธ ไทร ตะขบ), ถกไฟเผา(หญา ไผบางชนด ตะเคยน สก)2. เปลอกเมลดมสารซงไมยอมใหน าซมผาน เชน ไข ควทน ลกนน ซเบอรน แกไขโดยการแชเมลดในน า3. เปลอกเมลดไมยอมใหแกสออกซเจนผาน เชน พชวงศหญาบางชนด แกไขโดยใชวธกล เชน ทบท าใหเปลอกเมลดแตกออก

23

24

• Embryo เมลดไมสามารถงอกไดหากเอมบรโอเจรญไมเตมทจะตองรอเวลาชวงหนงเมลดจงจะงอกได เชน มะพราว วธแกคอ ตองทงไวใหเอมบรโอเจรญเตมทอยในผลเปนระยะเวลาหนง

• Endosperm เมลดพชบางชนดมนอยมาก เชน กลวยไม จงท าใหไมมอาหารเพยงพอส าหรบเลยงเอมบรโอระหวางการงอก วธแกคอ ในธรรมชาตพบวามไมคอรไรซาบางชนดเจรญรวมกบเมลดเพอชวยยอยสลายสารอนทรย, น าไปเลยงในอาหารเพาะเลยงและใสสารกระตนการงอก

• สารเคม สารเคมบางชนดจะยบยงการงอกของเมลด เชน กรดแอบไซซกทมสมบตยบยงการท างานของเอนไซมทเกยวของกบการงอกเคลอบอย วธแกไขคอ ฝนทตกหรอน าเมลดมาลางน า, ใชสารเรงการงอก เชน gibberellin ; GA, ตดใบเลยงของเอมบรโอ, ฤดหนาวหรออากาศเยนท าใหกรดแอบไซซกลดง GA หรอ cytokinin ทสงเสรมการงอกของเมลดเพมขน

25

การตรวจสอบคณภาพของเมลดพนธ• การตรวจสอบคณภาพของเมลดพนธมหลายประการ เชน ความสามารถในการงอกหรอความมชวต, ความแขงแรง, ความบรสทธ, ความชน ฯลฯ

• การวดดชนการงอกของเมลดพนธ ใชหลกการวา เมลดใดทมความแขงแรงมากยอมจะงอกไดเรวกวา

ดชนการงอกของเมลดพนธ = ผลบวกของ { }

- นบจ านวนเมลดงอกทกวนแลวบนทกจนกวาจะไมมเมลดงอกเพมอก- เปรยบเทยบกบพชนดเดยวกน แตจากหลายแหลง (จ านวนเมลดเทากน)

26

ตารางการงอกของตนกลาถวเหลองจาก 3 แหลง

1. ดชนการงอกของถวเหลองในแหลง A B และ C เปนเทาใดตามล าดบ2. ถานกเรยนเปนเกษตรกรไมควรเลอกเมลดพนธจากแหลงใดมาปลก เพราะเหตใด 27

การอนรกษพชพนธ• เกบรกษาพนธกรรมของพช• ใชขยายพนธ• ใชในการปรบปรงพนธในอนาคต• ขนตอนการอนรกษพนธพช

1. รวบรวมเมลดพนธและบนทกประวต2. คดขนาดเมลดพนธ3. ท าความสะอาดและทดสอบการงอก4. ท าเมลดใหแหงและเกบรกษาในภาชนะ5. น าไปเกบทอณหภม -20 ถง 0 C

(สามารถเกบไดนาน 20 ป)

ตวอยางหองเกบเมลดพนธพชทอณหภม-20 ถง 0 C

ธนาคารเชอพนธพช จ.ปทมธาน28

การสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชดอกและการขยายพนธพช

• การสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชตามธรรมชาตโดยใชสวนตาง ๆ ของพช

29

เนอเยอจากสวน ตวอยางพชราก โมก ปบล าตนใตดน ขง ขา กลวย ไผไหล ผกตบชวา บวบก บว สตรอเบอรใบ กหลาบหน เศรษฐหมนลาน คว าตายหงายเปนชอดอก ปานศรนารายณ ขงแดง

การเพาะเลยงเนอเยอพช (plant tissue culture) คอการน าเอาสวนใดของพช ไดแก อวยวะ เนอเยอ เซลล หรอเซลลทไมมผนงเซลลทเรยกวาโพรโตพลาสต (protoplast)ของพช มาเลยงในอาหารสงเคราะห (synthetic media) ซงประกอบดวยเกลอ แรธาต น าตาล วตามน และฮอรโมนพชในสภาพปลอดเชอ (aseptic condition) จากเชอราและแบคทเรย และในสภาพแวดลอมทควบคม เชน อณหภม ความชน และแสงสวาง

• ชนสวนของพชทเพาะเลยงจะมการเจรญได 3 รปแบบ 1. เจรญเปนตนทมรากหรอบางทกมดอก เรยกวาเกด organogenesis2. เจรญเปนแคลลส (callus) ซงเปนกลมของเซลล สวนใหญจะเปน parenchyma cell ทยงไมเปลยนแปลงไปเปนตนหรอรากแตกสามารถเปนตนได3. เจรญไปเปน embryoid ซงมลกษณะเหมอน embryo ทไดจาก zygote แต embryoid ไดมาจาก somatic cell จะเจรญเตบโตเปนตนทมรากตอไป

30

• ขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอ1. ตดแบงชนสวนพชทฟอกฆาเชอแลว 2. ยายชนสวนลงในอาหารวน3. การเกดแคลลส 4. การชกน าใหเกดตน5. การชกน าใหเกดราก 6. ยายตนทไดไปปลกในกระถาง

31

เมลดเทยม (artificial seed)

32

การวดการเจรญเตบโตของพช• วธทนยมใช คอ การวดมวลหรอน าหนกของพชการวดน าหนกสด ไมสามารถบอกมวลชวภาพทแทจรงทงหมดเพราะมน าอยดวยการวดน าหนกแหง ท าไดโดยการน าพชทงตนมาอบใหน าระเหยหมด ไดคามวล

ชวภาพทแทจรง• นอกจากนยงใชวธอน ๆ เชน วดความสง, วดเสนรอบวงของล าตน, นบจ านวนใบ

33

กราฟแสดงการเจรญเตบโต

34

35

ดอกกลวย

36

ดอกขาว

37

ดอกขาวโพด

38

ดอกชบา

39

Quiz จงตอบค าถามตอไปน1. จากภาพ จงเตมสวนประกอบตามหมายเลขใหถกตอง

40

2.1 จากภาพหมายเลขใดเมอไดรบการปฏสนธแลวจะเจรญเปน endosperm2.2 หมายเลขใดเมอไดรบการปฏสนธแลวจะกลายเปนไซโกต2.3 ถาหมายเลข 1 มโครโมโซมเทากบ 36 หมายเลข 3 และ 2 มโครโมโซมเทาใด

41