รายวิชา เคมีเพิ่มเติม5...

~ 1 ~

รายวชา เคมเพมเตม5 แบบทดสอบกอนเรยน

ชดท 2

หนวยการเรยนรท 2

ชนมธยมศกษาปท 6 สารประกอบไฮโดรคารบอน

เวลา 10 นาท เรอง แอลเคน 10 คะแนน

ค าชแจง ใหนกเรยนกากบาท ()เลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว ลงในกระดาษค าตอบ

1. จากการศกษาสมบตทางกายภาพของแอลเคน พบวา

1 .เปนโมเลกลโคเวเลนตไมมขว

2. มกลนเฉพาะตว เชน แกสทเปนแกสหงตม

3. ไมละลายน าและมความหนาแนนนอยกวาน า

4.โมเลกลเลกจะเปนของแขง เมอใหญขนจะเปนของเหลว และแกสในทสด

จากคณสมบตดงกลาวขอใดถกตอง

ก. ขอ 1, 2 และ 3

ข. ขอ 2, 3 และ 4

ค. ขอ 1, 3 และ 4

ง. ขอ 1, 2, 3 และ 4

2. ปฏกรยาตอไปน เกดขนกบแอลเคนยกเวนปฏกรยาใด

ก. การเตม

ข. การสนดาป

ค.การแทนท

ง. การแตกสลาย

3. แอลเคนในขอใดมสถานะเปนของเหลว

ก. C3H8

ข. C2H6

ค. C6H14

ง. C20H44

~ 2 ~

4. ขอใดคอผลตภณฑทไดจากการเผาไหมอยางสมบรณของแอลเคน

ก. CO2 และ CO

ข. CO และ H2O

ค. CO2 และ CH4

ง. CO2 และ H2O

5. สตรโครงสรางแบบเสนและมมของสารตอไปน มชอตามระบบ IUPAC ดงขอใด

ก. 2-ethyl -2,4,5-trimethyl octane

ข. 2-methyl-2,4-dimethyl hexane

ค. 2,2,5–trimethyl -4,5-diethyl octane

ง. 2,2,5-triethyl-1,2,4-trimethyl octane

6. สตรโครงสรางแบบเสนและมมของสารตอไปน มชอตามระบบ IUPAC ดงขอใด

ก. 12–chloro-2-methyl-9-ethyl-5-(1,1-dimethyl ethyl) tridecane

ข. 11–chloro -5,5-dimethyl tridecane

ค. 12–bromo-methyl-9-ethyl-5-(1,1-dimethyl ethyl) tridecane

ง. 2,12–dimethyl -5,9-diethyl tridecane

Cl

~ 3 ~

7. สตรโครงสรางแบบผสมของสารตอไปน มชอตามระบบ Common Name ดงขอใด

ก. 2-ethyl -2,4-dimethyl pentane

ข. 3,3,5-trimethyl hexane

ค. isononane

ง. Neononane

8. เฮปเทน เพนเทน บวเทน และเฮกเซน มจดเดอดเรยงตามล าดบดงขอใด

ก. เฮกเซน < เฮปเทน < บวเทน < เพนเทน

ข. เฮกเซน < เพนเทน < เฮปเทน < บวเทน

ค. บวเทน < เฮกเซน < เพนเทน < เฮปเทน

ง. บวเทน < เพนเทน < เฮกเซน < เฮปเทน

9. สารประกอบใดตอไปน จดเดอดสงทสด

ก.

ข.

ค.

ง.

CH3 C CH2 CH

CH2

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3 CH

CH3

CH3

CH3 C

CH3

CH3

CH3

CH3CH2 CH2 CH3

CH3CH2 CH3

~ 4 ~

10. ผลจากการศกษาสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงพบวา มคณสมบตดงน

1. เปนสารระเหยงาย

2. ไมฟอกจางสดางทบทม

3. สารประกอบนมโครงสรางไมเปนวง

4. ไมท าปฏกรยากบโบรมนใน CCl4 ในทมด

5. ท าปฏกรยากบโบรมนใน CCl4 ทมแสงสวาง เกดแกสทมสมบตเปนกรด

จากคณสมบตดงกลาวตรงกบสตรโมเลกลของสารประกอบไฮโดรคารบอน ขอใด

ก. C3H6

ข. C3H8

ค. C6H12

ง. C6H14

~ 5 ~

ชอ.................................................นามสกล......................................................เลขท...................

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบในแบบทดสอบ แลวท าเครองหมาย X ลงใน ทถกตองทสดเพยงขอเดยว

ขอ ก ข ค ง

คะแนนเตม 10

คะแนนทได

ผลการประเมน

ดมาก

ด

พอใช

ปรบปรง

ลงชอ……………………………………..ผประเมน

(………………………………………)

วนท……………….เดอน…………………พ.ศ…………

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เกณฑการใหคะแนน

คะแนนระหวาง 9-10 อยในเกณฑ ดมาก

คะแนนระหวาง 7-8 อยในเกณฑ ด

คะแนนระหวาง 5-6 อยในเกณฑ พอใช

คะแนนระหวาง 0-4 อยในเกณฑ ปรบปรง

รายวชา เคมเพมเตม 5 กระดาษค าตอบกอนเรยน

ชดท 2

หนวยการเรยนรท 2

ชนมธยมศกษาปท 6 สารประกอบไฮโดรคารบอน

เวลา 10 นาท เรอง แอลเคน 10 คะแนน

~ 6 ~

ชดกจกรรมยอยท 2.1 เรอง สมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน

ประกอบแผนการจดการเรยนรท 4

เรอง สมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน เวลา 1 ชวโมง

ผลการเรยนร

เขยนสตรโครงสราง เรยกชอ ทดลอง อธบายสมบตทางกายภาพ สมบตทางเคม

การเกดปฏกรยาเคม ประโยชนและโทษของ แอลเคน ไซโคลแอลแคน แอลคน ไซโคลแอลคน

แอลไคน ไซโคลแอลไคน และ อะโรมาตกไฮโดรคารบอน

จดประสงคการเรยนร

ดานความร(Knowledge)

อธบายสตรโครงสราง การเรยกชอ ของแอลเคน

ดานทกษะกระบวนการ(Process)

1. เขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

2. เรยกชอแอลเคน

ดานคณลกษณะอนพงประสงค(Attitude)

ความมงมนในการท างาน (มความตงใจและเอาใจใสตอการเรยนและมความรบผดชอบใน

การท างาน มความพยายามและอดทนเพอใหส าเรจตามเปาหมาย)

~ 7 ~

สมรรถนะส าคญของผเรยน

1. การสอสาร (ใชภาษาถายทอดความคด ความร ความเขาใจ ความรสกและทศนของตนเอง

เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม)

2. การคด (เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคด อยางสรางสรรค

การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอน าไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศ

เพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม)

วธด าเนนกจกรรม

1. ขนตรวจสอบความรเดม (Elicitation Phase)

1.1 ตรวจสอบความความรพนฐานเดมของนกเรยน เรอง สารประกอบไฮโดรคารบอน เพอ

เชอมโยงความรเดมไปยงความรเรอง แอลเคน โดยครและนกเรยนรวมกนอภปราย เกยวกบ

เรอง สารประกอบไฮโดรคารบอน โดยครเขยนสตรโครงสรางของมเทน (CH4) พรอมแสดงโมเดล

แบบจ าลองอะตอมของมเทน

1.2 ครซกถามนกเรยนเกยวกบมเทน นกเรยนตอบค าถาม เพอน าไปสการใหความรในเรอง

แอลเคน

2. ขนเราความสนใจ (Engagement Phase)

นกเรยนศกษาสอวดทศน ชดท 1 เรอง Alkane

3.ขนส ารวจและคนหา (Exploration Phase)

3.1 นกเรยนแบงกลม 4-5 คน แบบ Group of Four โดยแตละคนมหนาทดงน

คนท 1 ท าหนาทเปนคณอ านวย (Facilitator) มหนาทดแล เชน ใหมการเรมตน

ท างานกระตนใหทกคนท างานใหเสรจทนเวลา

คนท 2 ท าหนาทเปนคณวางแผน (Planner) มหนาทเปนผวางแผนการท างานและ

รบสงอปกรณจากคร

~ 8 ~

3. ขนส ารวจและคนหา (Exploration Phase)(ตอ)

คนท 3 ท าหนาทเปนคณKM (Knowledge Management Manager) มหนาทเปนผจดการองค

ความร โดยเปนผสรปผลการเรยนร

คนท 4 ท าหนาทเปนคณเสนอ (Reporter) มหนาทเปนผรายงานผลการเรยนร โดยเปนผดแลการ

บนทกขอมลตางๆ ท างานรวมกนอยางใกลชดกบคนท 3 และประสานงานกบครเมอมปญหา (ใหมการ

เปลยนหนาทกนเมอท ากจกรรมเสรจแตละครง และมการเปลยนสมาชกในกลมเดมเมอสลบหนาทกน

ครบในกลมเดม)

หมายเหต สมาชกกลมใดม 5 คน ใหคนท 5 ท าหนาทรวมกบคนท 3

3.2 นกเรยนแตละกลมรบใบความรและศกษาความรเกยวกบแอลเคนจากใบความรท 2.1 สมบต

ทวไปและการเรยกชอแอลเคน

3.3 นกเรยนชวยกนตอ Jigsaw โครงสรางของแอลเคนของกลมตวเอง กลมละ 5 โครงสรางพรอม

กบอานชอแอลเคนทปรากฏบนแผน Jigsaw ทนกเรยนตอเรยบรอยแลว หลงจากนนนกเรยนท า

ใบกจกรรมท 2.1 การเรยกชอแอลเคน

3.4 นกเรยนท าใบกจกรรมท 2.2 การเขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

4. ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase)

ครและนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรป เกยวกบสมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน

5. ขนขยายความร (Elaborate Phase)

นกเรยนท าใบกจกรรมท 2.3 รไวใชวา ครใหความรเพมเกยวกบการเรยกชอแอลเคนเชงซอน

6. ขนประเมนผล (Evaluation Phase)

6.1 นกเรยนแตละคนพจารณาวาจากหวขอทเรยนมาและการปฏบตกจกรรม มจดใดบางทยงไม

เขาใจ หรอยงมขอสงสย ถามครชวยอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจ

6.2 นกเรยนรวมกนประเมนการปฏบตกจกรรมกลมวามปญหาหรออปสรรคใดและไดมการแกไข

อยางไรบาง

6.3 ทดสอบความเขาใจของนกเรยนโดยการใหนกเรยน ตอบค าถามลงในสมดแบบฝกหด

~ 9 ~

6. ขนประเมนผล (Evaluation Phase) (ตอ)

6.4 นกเรยนรวมกนสรปเกยวกบสมบตทวไปและการอานชอแอลเคนโดยรวมกนสรป เขยนลงใน

Exit ticket

7. ขนน าความรไปใช(Extension Phase)

7.1 ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนทไดรบ จากการปฏบตกจกรรม

7.2 นกเรยนศกษาใบความรท 2.2 เรอง แอลเคนกบสตรโครงสรางในชวตประจ าวน แลวนกเรยน

น าความรทไดเขยนเปนแผนผงความคดในใบกจกรรมท 2.4 เรอง แอลเคนกบสตรโครงสรางใน

ชวตประจ าวน

~ 10 ~

ใบความรท 2.1 สมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน

สมบตทวไปของแอลเคน (Alkane)

1. สตรทวไป เปน CnH2n + 2 เมอ n = 1, 2, 3, …

2. เปนสารประกอบไฮโดรคารบอนอมตว มพนธะเดยวทงหมดในโครงสราง

3. แอลเคน มชอเรยกอกอยางหนงวา พาราฟน ไฮโดรคารบอน (parafin hydrocarbon)

หรอเรยกสนๆ วา พาราฟน

4. แอลเคนมทงทเกดในธรรมชาต เชน น ามนดบ (coal tar) น ามนปโตรเลยม

และแกสธรรมชาต นอกจากนยงสามารถสงเคราะหขนมาได

5. แอลเคนตวแรก คอ มเทน มสตรเปน CH4 เปนแกสธรรมชาต บางทเรยกวา

แกสโคลน (marsh gas)

6. เมอแทนท H ใน CH4 ดวย - CH3 CH3CH3 = ethane

แทนท H ใน CH3CH3 ดวย - CH3 C3H8 = propane

ดงนน เขยนเปนอนกรม CH4, C2H6, C3H8, C4H10,... จะเพมทละ -CH2- เรยกวา

"Homologous series " เรยกสารแตละตววา "homolog"

7. แอลเคนทม คารบอน 4 อะตอมขนไปจะมไอโซเมอร

การเขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

พนธะระหวางคารบอนกบคารบอน และคารบอนกบไฮโดรเจนในแอลเคน เปนพนธะ

โคเวเลนตแบบพนธะเดยวทงหมด ซงมความยาวพนธะเทากบ 154 พโคเมตร และ 109

พโคเมตร ตามล าดบ และคารบอนทกอะตอมในโมเลกลเกดไฮบรไดเซซน (hybridization)

แบบ sp3 และ sp3 hybridization คารบอนจะสรางพนธะเดยวทงหมด

~ 11 ~

ภาพท 1 ไฮบรไดเซชนของ 2s และ 2p ออรบทลของคารบอนอะตอมไดเปน sp3

ไฮบรดออรบทล

ทมา: พนต รตะนานกล (2555)

ภาพท 2 การเกดโมเลกลของมเทนจากการสรางพนธะซกมาโดยใช sp3 ไฮบรดออรบทล

ของคารบอนอะตอม กบ s-ออรบทล ของไฮโดรเจนอะตอม

ทมา: พนต รตะนานกล (2555)

~ 12 ~

ตาราง 1 โครงสรางลวอสแบบเสนและโครงสราง 3 มต (มเทน อเทน บวเทนและ เพนเทน)

ชอสาร สตร

โมเลกล

โครงสรางลวอสแบบเสน แบบจ าลองโมเลกล 3 มต

มเทน CH4

อเทน C2H6

โพรเพน C3H8

บวเทน C4H10

เพนเทน C5H12

ภาพท 3 แบบจ าลองโมเลกล 3 มต

ทมา : นภาพร วารรตน . 2556

C H

H

H

H

C C

H

H

H H

H

H

C C

H

H

H H

C

H

H

H

H

C C

H

H

H H

C

H

H

H

C H

H

H

C C

H

H

H H

C

H

H

H

C C

H

H

H

H

H

~ 13 ~

การเรยกชอแอลเคน (Nomenclature of alkane)

การเรยกชอแอลเคน เรยกได 3 แบบ คอ

1.แบบ Formula Name

2.แบบสามญ (Common Name)

3.แบบระบบ IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry)

1.แบบ Formula Name

อานชอโดยนบจ านวน C อะตอม ทงหมดทอยในสตรโครงสราง โดยอานจ านวน

C อะตอม เปนแบบตวเลขกรก แลวตอทายดวย - ane

= propane

= pentane

2.แบบ Common Name

ใชเรยกชอโมเลกลเลกๆทไมซบซอน เนองจากแอลเคน 4 อะตอมขนไป มมากกวา

1 ไอโซเมอร ถาโมเลกลใหญขน การเรยกชอแอลเคนในระบบ Common Name มหลกการ

ดงน

1. นบจ านวนอะตอม C ทงหมดทมในโครงสรางนนแบบ Formula Name

2. โครงสรางทม 3 อะตอมขนไปใหใชค าวา normal (n-) น าหนาชอโครงสรางทเปน

โซตรง และใชค าวา iso หรอ neo น าหนาชอโครงสรางทเปนโซกง

กรณทโครงสรางเปนโซตรงใหเตม n – น าหนาชอระบบ Formula Name เชน

= n – propane

= n – hexane

CH3 CH2 CH3

CH3 CH2 CH2 CH2 CH3

CH3 CH2 CH3

CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3

~ 14 ~

กรณทโครงสรางเปนโซกงใหเตม iso- น าหนาชอ Formula Name เชน

= isopentane

= isohexane

กรณทโครงสรางเปนโซกงมหม CH3- 2 หม ตอกบคารบอนอะตอมต าแหนงท 2 (บน-ลาง)

ของ โซคารบอน ใหเตม neo น าหนาชอในระบบ Formula Name เชน

= neopentane

= neohexane

3. แบบ IUPAC

การเรยกชอแอลเคนในระบบ IUPAC มหลกการดงน

1.เลอกโซคารบอนเปนโซตรงและโซทยาวทสดซงจะถอวาเปนโซหลก ใหเรยกชอโครงสราง

หลก ตามจ านวนคารบอนทม แลวลงทายดวย -ane (เ -น) โซคารบอนไมจ าเปนตองอย

ในแนวนอนเดยวกนจะซกแซกอยางไรกได เชน

CH3 CH CH2 CH2

CH3

CH3

CH3 C CH3

CH3

CH3

CH3 C CH2 CH3

CH3

CH3

CH3 CH CH2 CH3

CH3

~ 15 ~

2. ถาเปนโมเลกลสายยาวทมกงหรอโซกง ใหเลอกโครงสรางหลกทคารบอนตอกนเปนสาย

ยาวทสดกอน ถาโซหลกมขนาดเทากนแลวใหเลอกโซหลกทมหมแทนทมาเกาะมากกวา และ

ในการก าหนดต าแหนงของโซหลกใหค านงถงต าแหนงของโซกงโดยก าหนดใหโซกงเรมตนเปน

ต าแหนงตวเลขทนอยทสด แลวเรยกชอโครงสรางหลกลงทายดวย -ane (เ - น)หลงจากนนจง

พจารณาสวนทเปนกง เชน

CH3 CH

CH2CH3

CH2 CH2 CH3

1 2 3 4 5

CH3 CH

CH2CH3

CH2 CH2 CH3

1

3 4 5 6

2

CH3 CH

CH2 CH3

CH2 CH2 CH CH3

CH2 CH2 CH3

12

3 4 5 6

7 8 9

ก าหนดโซหลกถกตอง โซหลกคารบอน

6 อะตอม อานวา hexane

ก าหนดโซหลกไมถกตอง

ก าหนดโซหลกถกตอง โซหลกคารบอน

9 อะตอม อานวา nonane

ก าหนดโซหลกไมถกตอง

CH3 CH

CH2CH3

CH2 CH2 CH CH3

CH2 CH2 CH3

1 2 3 4 5 6

~ 16 ~

CH3 CH

CH

CH2

CH

CH3

CH3

CH2 CH3

CH

CH3

CH3

7

4 3

2

1

65

CH3 CH

CH

CH2

CH

CH3

CH3

CH2 CH3

CH

CH3

CH3

1

4 5

6

7

23

CH3 CH

CH

CH2

CH

CH3

CH3

CH2 CH3

CH

CH3

CH3

1

23

4 5 6 7

ก าหนดโซหลกถกตอง โซหลก

คารบอน 7 อะตอม อานวา heptane

แตก าหนดต าแหนงของโซกงไม

ถกตอง

ก าหนดโซหลกถกตอง โซหลก

คารบอน 7 อะตอม อานวา

heptanes ก าหนดต าแหนงของ

โซกงถกตอง

ก าหนดโซหลกและต าแหนงโซกง

ไมถกตอง

~ 17 ~

2.1 สวนทเปนโซกง เรยกวา หมแอลคล(alkyl) หรอหมแทนท การเรยกชอหมแอลคลม

หลกการ ดงน

1) หมแอลคล (alkyl group) หมายถง หมทเกดจากการลดจ านวนอะตอมของ

ไฮโดรเจนใน แอลเคน 1 อะตอม หรอ หมแอลคล คอ แอลเคนทไฮโดรเจนลดลง 1 อะตอม

เขยนสตรทวไปเปน -R โดยท R = CnH2n + 1

2) การนบจ านวนคารบอนในโครงสรางหลกเพอบอกต าแหนงของหมแอลคลใหใช

ตวเลขทมคานอยทสด และใหต าแหนงทต ากวาเปนหมทเลกกวา

3) ตรวจดวามหมแอลคลอะไรบางตออยกบคารบอนต าแหนงไหนของโครงสรางหลก

ใหเรยกชอหมแอลคลนนโดยเขยนเลขบอกต าแหนงไวหนาชอพรอมกบม

ขด ( - ) คนกลาง

CH3 CH CH2

CH2CH3

CH2 CH3

1 2

3 4 5 63-methyl hexane

3- ethyl pentane CH3 CH2 CH CH2 CH3

CH2 CH3

21 43 5

~ 18 ~

CH

CH2CH3

CH2 CH2 CH CH3

CH2 CH2 CH3

12

3 4 5 6

7 8 9

CH2 CH3

4) ถามหมแอลคลตางชนดมาตอกบโครงสรางหลกใหเรยกทกหมตามล าดบตวอกษร

ภาษาองกฤษ (ไมรวมจ านวนหม เชน di, tri , tetra) หรออานเรยงจากหมเลกไปหาหมใหญ

กได พรอมกบบอกต าแหนงของหมแอลคลแตละหมดวย เชน

5) ถามหมแอลคลทเหมอนกนหลายหมใหบอกต าแหนงทกๆหม และใชเครองหมาย

comma , คนระหวางตวเลขบอกต าแหนง สวนจ านวนหมทเหมอนกนใหบอกจ านวนหมดวย

เชน di = 2, tri = 3 , tetra = 4 , penta = 5 , hexa = 6 , hepta = 7 , octa = 8 ,

nona = 9 , deca = 10 เปนตน

CH3 CH2 C CH2 CH3

CH2 CH3

21 43 5

CH3 อานแบบเรยงหมเลกไปหมใหญ

3-methyl -3-ethyl hexane

อานแบบเรยงตวอกษร

3-ethyl -3-methyl hexane

อานแบบเรยงหมเลกไปหมใหญ

6-methyl -3-ethyl nonane

อานแบบเรยงตวอกษร

3-ethyl -6-methyl nonane

~ 19 ~

CH3 CH

CH

CH2

CH

CH3

CH3

CH2 CH3

CH

CH3

CH3

7

4 3

2

1

65

6) ส าหรบหมเกาะทซบซอน หรอหมทเปนแบบกงซอนกง ใหอานชอโดยระบต าแหนงของกง

หลกตามดวยขดคน (-) และวงเลบ ภายในวงเลบระบต าแหนงของกงตามดวยชอของกงยอย

และชอของกงหลก และมหลกการการอานชอกงยอยและกงหลกดงน

อานแบบเรยงหมเลกไปหมใหญ

2,4,5-trimethyl -3-ethyl heptane

อานแบบเรยงตวอกษร

3-ethyl -2,4,5-trimethyl heptane

CH3 CH

CH2 CH3

CH2 CH2 CH CH3

CH2 CH2 CH3

12

3 4 5 6

7 8 9 อานแบบเรยงหมเลกไปหมใหญ

3,6-dimethyl nonane

CH

CH2CH3

CH CH3

1 2 3

CH3

1-ethyl-2-methyl propyl group

~ 20 ~

เชน

1,1,3-trimethyl butyl group CH CH2 CH

1 2 3

CH3

CH3

CH3

4

CH3

3 – methyl – 6 - (2 – methyl propyl ) decane

CH3 CH2 CH

CH3

CH2 CH2 CH

CH2 CH2 CH2 CH3

CH2 CH2

CH3

CH3

1 2 3 4 5 6

7 8 9 10

1 2 3

~ 21 ~

ใบกจกรรมท 2.1 การเรยกชอแอลเคน

ค าชแจง ใหนกเรยนเรยกชอแอลเคนทก าหนดใหถกตอง

เรยกชอแอลเคน จดประสงคการเรยนร

1. เรยกชอแอลเคน แบบ IUPAC

1.1

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.3

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.4

………………………………………………………………………………………………………………………………..

~ 22 ~

1.5

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.6

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.7

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.8

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

CH3 CH

CH

CH2

CH

CH3

CH3

CH2 CH3

CH

CH3

CH3

CH3 C

CH2CH3

CH CH2 CH2

Cl CH2 CH3

CH2 C

Cl

Cl

CH3

CH3 C

CH2 CH3

CH CH2 CH3

Cl CH2 CH3

CH3 CH2 CH CH2 CH2 CH

CH2 CH2 CH2 CH3

CH2 CH

CH3

CH3

CH3

~ 23 ~

2. อานชอแอลเคน แบบ Formula Name และ แบบ Common Name

2.1

แบบ Formula Name …………………………………………………………………………………………………..

แบบ Common Name……………………………………………………………………………………………………

2.2

แบบ Formula Name ……………………………………………………………………………………………………

แบบ Common Name……………………………………………………………………………………………………

2.3

แบบ Formula Name ……………………………………………………………………………………………..

แบบ Common Name………………………………………………………………………………………………..

2.4

แบบ Formula Name …………………………………………………………………………………………….

แบบ Common Name……………………….…………………………………………………………………..

CH3 C CH2 CH3

CH3

CH3

~ 24 ~

ใบกจกรรมท 2.2

การเขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

ค าชแจง นกเรยนเขยนสตรโมเลกลและสตรโครงสรางแบบเสนและมม

จากชอแอลเคนทก าหนดให

จดประสงคการเรยนร เขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

1. 3-ethyl hexane

2. 2,3,3-trimethyl pentane

~ 25 ~

3. 4-ethyl-2,2-dimethyl octane

4. 3–ethyl–2–methyl hexane

5. 1,7-dichloro-4-(2-chloroethyl) heptane

~ 26 ~

6. 3-bromo-4-chloro-5-propyl-5-methyl octane

7. 1,1,1-trifluoro-4-(2-methylpropyl) nonane

8. 1,8-dibromo-4-(2-iodo-2-methylpropyl) decane

~ 27 ~

ใบกจกรรมท 2.3 รไวใชวา

ค าชแจง นกเรยนตอบค าถามจากโจทยทก าหนดให

จดประสงคการเรยนร 1. เขยนสตรโมเลกล สตรโครงสรางของแอลเคน

2. เรยกชอแอลเคน

1. What is the name of the follow molecule

………………………………………………………………………………………………………………………………

2. What is the name of the follow molecules

……………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Draw line angle structural and molecular formula of the follow

3-methyl-4-ethyl haxane

Br Cl

~ 28 ~

ใบความรท 2.2 แอลเคนกบโครงสราง

ในชวตประจ าวน

1. CH4 เปนสารประกอบแอลเคนทเรยกวา มเทน(Methane) ใชเปนเชอเพลงในโรงไฟฟา

และโรงงานตาง ๆ ใชเปนวตถดบในการผลตเคมภณฑตาง มสตรโครงสรางดงน

Methane (CH4)

ภาพท 4 แบบจ าลองโมเลกล 3 มต ของ Methane (CH4)

ทมา : นภาพร วารรตน (2556 )

2. อเทน (C2H6)และโพรเพน (C3H8) ใชผลตเอทลน (C2H4) และโพรพลน (C3H6) เพอเปนสาร

ตงตนในการผลตเมดพลาสตก มสตรโครงสรางดงน

Ethane (C2H6)

ภาพท 5 แบบจ าลองโมเลกล 3 มต ของ Ethane (C2H6)

ทมา : นภาพร วารรตน (2556)

~ 29 ~

Propane (C3H8)

ภาพท 6 แบบจ าลองโมเลกล 3 มต ของ Propane (C3H8)

ทมา : นภาพร วารรตน (2556 )

3. แกสผสมระหวางโพรเพน (C3H8) กบบวเทน (C4H10) ใชเปนแกสเชอเพลงหงตม แกสทง

สองไดจากการกลนปโตรเลยมและแกสธรรมชาต เมอบรรจในถงเหลกภายใตความดนสง จะมสถานะ

เปนของเหลว บวเทน (C4H10) มสตรโครงสราง ดงน

butane (C4H10 )

ภาพท 7 แบบจ าลองโมเลกล 3 มต ของ butane (C4H10 )

ทมา : นภาพร วารรตน (2556 )

~ 30 ~

ใบกจกรรมท 2.4

แอลเคนกบสตรโครงสรางในชวตประจ าวน

ค าชแจง นกเรยนเขยนแผนผงความคด เกยวกบแอลเคนและสตรโครงสรางในชวตประจ าวน

จดประสงคการเรยนร 1. เขยนสตรโครงสรางของแอลเคน

2. เรยกชอแอลเคน

สตรโครงสราง

ชอแอลเคน Methane

แอลเคนและสตรโครงสรางในชวตประจ าวน

C H

H

H

H

~ 31 ~

ชดกจกรรมยอยท 2.2 เรอง สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน

ประกอบแผนการจดการเรยนรท 5

เรอง สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน เวลา 2 ชวโมง

ผลการเรยนร

เขยนสตรโครงสราง เรยกชอ ทดลอง อธบาย สมบตทางกายภาพ สมบตทางเคม

การเกดปฏกรยาเคม ประโยชนและโทษของ แอลเคน ไซโคลแอลแคน แอลคน ไซโคลแอลคน

แอลไคน ไซโคลแอลไคน และ อะโรมาตกไฮโดรคารบอน

จดประสงคการเรยนร

ดานความร(Knowledge)

อธบายสมบตทางกายภาพ สมบตทางเคม ประโยชนหรอโทษของของแอลเคน

ดานทกษะกระบวนการ(Process)

การเขยนสมการเคมและเขยนผลตภณฑจากปฏกรยาเคมแอลเคน

ดานคณลกษณะอนพงประสงค(Attitude)

มงมนในการท างาน (มความตงใจและเอาใจใสตอการเรยนและมความรบผดชอบใน

การท างาน มความพยายามและอดทนเพอใหส าเรจตามเปาหมาย)

~ 32 ~

สมรรถนะส าคญของผเรยน

1. การสอสาร (ใชภาษาถายทอดความคด ความร ความเขาใจ ความรสกและทศนของตนเอง

เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม)

2. การคด (เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคด อยางสรางสรรค

การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอน าไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศ

เพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม)

วธด าเนนกจกรรม

1. ขนตรวจสอบความรเดม (Elicitation Phase)

1.1 ตรวจสอบความความรพนฐานเดมของนกเรยน เรอง สมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน เพอ

เชอมโยงความรเดมไปยงความรเรอง สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน โดยครและ

นกเรยนรวมกนอภปราย เกยวกบเรอง สมบตทวไปและการเรยกชอแอลเคน

1.2 ครซกถามนกเรยนเกยวกบสมบตทวไปของแอลเคนนกเรยนตอบค าถาม เพอน าไปสการให

ความรในเรองสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน

2.ขนเราความสนใจ (Engagement Phase)

นกเรยนรวมกนด สอวดทศนชดท 2 เรอง Reaction of Alkane Song พรอมรองตาม

~ 33 ~

3.ขนส ารวจและคนหา (Exploration Phase)

3.1 นกเรยนแบงกลม 4-5 คน แบบ Group of Four โดยแตละคนมหนาทดงน

คนท 1 ท าหนาทเปนคณอ านวย (Facilitator) มหนาทดแล เชน ใหมการเรมตนท างาน กระตน

ใหทกคนท างานใหเสรจทนเวลา

คนท 2 ท าหนาทเปนคณวางแผน (Planner) มหนาทเปนผวางแผนการท างานและรบสง

อปกรณจากคร

คนท 3 ท าหนาทเปนคณ KM (Knowledge Management Manager) มหนาทเปนผจดการ

องคความร โดยเปนผสรปผลการเรยนร

คนท 4 ท าหนาทเปนคณเสนอ (Reporter) มหนาทเปนผรายงานผลการเรยนร โดยเปนผดแล

การบนทกขอมลตางๆ ท างานรวมกนอยางใกลชดกบคนท 3 และประสานงานกบครเมอมปญหา (ใหม

การเปลยนหนาทกนเมอท ากจกรรมเสรจแตละครง และมการเปลยนสมาชกในกลมเดมเมอสลบ

หนาทกนครบในกลมเดม)

หมายเหต สมาชกกลมใดม 5 คน ใหคนท 5 ท าหนาทรวมกบคนท 3

3.2 นกเรยนแตละกลมรบใบความรและศกษาความรเกยวกบสมบตทางกายภาพและ

สมบตทางเคมของแอลเคนจากใบความรท 2.3 สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน

3.3 นกเรยนท าใบกจกรรมท 2.5 สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน

4. ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase)

ครและนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรป เกยวกบสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของ

แอลเคน

5. ขนขยายความร (Elaborate Phase)

นกเรยนท าใบกจกรรมท 2.6 สมการเคมและผลตภณฑของแอลเคนและใบกจกรรมท 2.7

ฝกสมองประลองปญญา

~ 34 ~

6. ขนประเมนผล (Evaluation Phase)

6.1 นกเรยนแตละคนพจารณาวาจากหวขอทเรยนมาและการปฏบตกจกรรม มจดใดบางทยงไม

เขาใจ หรอยงมขอสงสย ถามครชวยอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจ

6.2 นกเรยนรวมกนประเมนการปฏบตกจกรรมกลมวามปญหาหรออปสรรคใดและไดมการแกไข

อยางไรบาง

6.3 ทดสอบความเขาใจของนกเรยนโดยการใหนกเรยน ตอบค าถามลงในสมดแบบฝกหด

6.4 นกเรยนรวมกนสรปเกยวกบสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน โดยรวมกน

สรป ลงใน Exit ticket

7. ขนน าความรไปใช(Extension Phase)

7.1 ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนทไดรบ จากการปฏบตกจกรรม

7.2 นกเรยนเขยนเปนแผนผงความคดในใบกจกรรมท 2.8 ปฏกรยาเคมของแอลเคนทพบใน

ชวตประจ าวน

~ 35 ~

ใบความรท 2.3 สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคม

ของแอลเคน

สมบตทางกายภาพของแอลเคน

1.สถานะแอลเคน แอลเคนม 3 สถานะ คอ จ านวนคารบอน 1-4 อะตอมจะเปนแกส

จ านวนคารบอน 5-17 อะตอม จะเปนของเหลว จ านวนคารบอน 18 อะตอมจะเปนของแขง

2. แอลเคนเปนสารประกอบทไมมสและไมมกลน ดงนน เมอน ามาใชเปนเชอเพลงจงตองใสสาร

ทมกลนไปดวย เชน butyl mercaptan เพอเปนตวบอกใหทราบวามแกสรวหรอไม

3. แอลเคนเปนโมเลกลโคเวเลนตชนดไมมขวจงไมละลายในตวท าละลายทมขว เชน น า

แตละลายไดดในตวท าละลายทไมมขว เชน เบนซน โทลอน

4. แอลเคนไมน าไฟฟาในทกสถานะ

5. มความหนาแนนนอยกวาน า ความหนาแนนมากทสดประมาณ 0.8 g/cm3 ดงนน

แอลเคนจงลอยน า แอลเคนทมโครงสรางในลกษณะเดยวกน เมอ C ในโมเลกลเพมขน

ความหนาแนนจะเพมขน

6. แอลเคนมจดเดอดและจดหลอมเหลว(m.p-b.p)คอนขางต า เนองจากเปนโมเลกลไมมขว

จงมแรงระหวางโมเลกลเพยงชนดเดยว คอ แรงแวนเดอรวาลส ซงเปนแรงทออน ดงนน

จดเดอดจงคอนขางต า

~ 36 ~

8.จดเดอดของแอลเคนจะเพมขนเมอมวลโมเลกลเพมขน แอลเคนทมโครงสรางแบบโซตรงจะม

จดเดอดสงกวาชนดทเปนโซกงเมอมจ านวน C อะตอม เทากน เนองจากชนดทเปนโซตรงม

พนทผวของโมเลกลซงจะกอใหเกดแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมากกวาชนดทเปนโซกง ยงม

สาขามากเทาใดจะยงมจดเดอดต าลงเทานน เชน

มจดเดอด 36.1 องศาเซลเซยส

มจดเดอด 27.9 องศาเซลเซยส

มจดเดอด 9.5 องศาเซลเซยส

CH3 CH2 CH2 CH2 CH3

CH3 CH CH2 CH3

CH3

C

CH3

CH3

CH3CH3

~ 37 ~

ภาพท 8 เปรยบเทยบจดเดอดจดหลอมเหลวของแอลเคนโซตรงเมอจ านวนคารบอน

เพมขน

ทมา: โรงเรยนมหดลวทยานสรณ.เคมอนทรย (Oranig chemistry) (2009)

ภาพท 9 จดเดอดจดหลอมเหลวของแอลเคนโซตรงและเปนวงเมอจ านวนคารบอนเพมขน

ทมา: โรงเรยนมหดลวทยานสรณ.เคมอนทรย (Oranig chemistry) (2009)

~ 38 ~

ตาราง 2 เปรยบเทยบจดเดอดและจดหลอมเหลวของแอลเคนโซตรงบางชนด

จ านวน

คารบอน

อะตอม

แอลเคน จดหลอมเหลว

(oC)

จดเดอด

(oC) ชอ สตร

โมเลกล

1 มเทน (methane) CH4 -182.5 -161.5

2 อเทน (ethane) C2H6 -182.8 -88.6

3 โพรเพน (propane) C3H8 -187.7 -42.1

4 บวเทน (butane) C4H10 -138.3 -0.5

5 เพนเทน (pentane) C5H12 -129.7 36.1

6 เฮกเซน (hexane) C6H14 -95.3 68.7

7 เฮปเทน (heptane) C7H16 -90.6 98.4

8 ออกเทน (octane) C8H18 -56.8 125.7

10 เดกเคน (decane) C10H22 -29.6 174.1

12 โดเดคเคน(dodecane) C12H24 -9.6 216.3

14 เตตระเดกเค (tetradecane) C14H26 5.8 253.6

16 เฮกซะเดกเค (hexadecane) C16H34 18.1 286.9

18 ออกตะเดกเค (octadecane) C18H38 28.2 316.3

20 ไอโคเซน (eiosane) C20H42 36.6 343.0

ทมา: สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. เคม เลม 5 หนา 22

~ 39 ~

สมบตทางเคมของแอลเคน

โดยทวๆ ไปแอลเคนเปนสารประกอบทคอนขางเฉอย เกดปฏกรยากบสารเคมตางๆ ท

อณหภมหองชา จงไดเรยกอกอยางหนงวา พาราฟน (parafin) ซงมาจากภาษาละตนคอ

parum affinis ซงหมายถงไมถกท าลายดวยกรด เบส ตวออกซไดส หรอตวรดวซ จงไมเหมาะแกการ

ทดลองในหองปฏบตการ แตในกระบวนการทางอตสาหกรรมสามารถท าใหเกดปฏกรยาได

เนองจากแอลเคนเปนสารประกอบของคารบอนทอมตวจงไมเกดปฏกรยาการเตมแตจะ

เกดปฏกรยาการแทนทโดยมปฏกรยาทส าคญดงน

1.ปฏกรยาการเผาไหม (combustion oxidation)

เมอแอลเคนท าปฏกรยากบออกซเจนจะตดไฟไดงาย ไมมเขมาและคายความรอนมาก

ซงเปนเหตผลหนงทใชแอลเคนเปนเชอเพลง ไดผลตภณฑ เปน CO2 และ H2O เขยนเปน

สมการทว ๆ ไปไดดงน

CnH2n+2 + ( 2

13 n ) O2 nCO2 + )1( n H2O

เชน C5H12 + 8O2 5CO2 + 6H2O

2C2H6 + 7O2 4CO2 + 6H2O

~ 40 ~

2.ปฏกรยาการแทนท (substitution reaction)

ปฏกรยาท ไฮโดรเจน ในแอลเคนถกแทนทดวยอะตอมหรอกลมอะตอมอน ๆ ถาถกแทนท

ดวยธาตแฮโลเจน เชน Cl2 ,Br2 จะเรยกวา ปฏกรยาฮาโลจเนชน (halogenation)โดยถาใช Cl2 จะ

เรยกเปนชอเฉพาะวาปฏกรยา คลอรเนชน (chlorination) และถาใช Br2 จะเรยกปฏกรยา

โบรมเนชน (bromination) ส าหรบ F2 ไมใชเพราะเกดปฏกรยารนแรง I2 ไมใชเพราะเปน

ของแขงซงไมไวตอการเกดปฏกรยาทงนปฏกรยาทจะเกดขนไดตองมแสงสวางเปนตวชวยได

ผลตภณฑเปนแอลคลเฮไลด(alkyl halide) และแกส ไฮโดรเจนเฮไลด เขยนเปนสมการทว ๆ ไป

ดงน

CnH2n +2 + X2 แสง

CnH2n + 1X + HX

เชน

ตวอยางท 1

CH4 + Cl2 แสง

+ HCl

ภาพท 10 A substitution reaction : one hydrogen atom is being replaced by a chlorine atom

ทมา :Oon Hook Leong (2010)

CH3 Cl

~ 41 ~

ตวอยางท 2

+ Br2 แสง

+ HBr

หรอ

+ HBr

หรอ

+ HBr

ปฏกรยาดงกลาวจะเหนไดวา สามารถเกดผลตภณฑไดหลายชนด แตจะมผลตภณฑทเปน

ผลตภณฑหลกขนอยกบความวองไวในการเกดปฏกรยาของแฮโลเจน

C C C C C CH

H H H H

H H HHH

H

H

H

H

C C C C C CH

H H H H

H H HHH

Br

H

H

H

C C C C C CH

H H H Br

H H HHH

H

H

H

H

C C C C C CH

H H Br H

H H HHH

H

H

H

H

~ 42 ~

ตวอยางท 3

+ Cl2 แสง

+ HCl

หรอ

+ Cl2 แสง

+ HCl

ตวอยางท 4

+ Cl2 แสง

+ HCl

หรอ

+ Cl2

แสง + HCl

ตวอยางท 5

+ Cl2

แสง + HCl

CH3 CH2 CH3CH3 CH2 CH2 Cl

CH3 CH2 CH3 CH3 CH CH3

Cl

CH3 CH CH3

CH3

CH3 CH CH2

CH3

Cl

CH3 CH CH3

CH3

CH3 C CH3

CH3

Cl

CH3 CH CH2

CH3

CH3 CH3 CH CH2

CH3

CH2 Cl

~ 43 ~

+ Cl2

แสง + HCl

หรอ

+ Cl2

แสง + HCl

หรอ

+ Cl2

แสง

+ HCl

3.มเทนท าปฏบตกบแกสออกซเจนทอณหภม 1500 องศาเซลเซยสไดอะเซทลน(C2H2)

คารบอนมอนอกไซด (CO) และแกสไฮโดรเจน ( H2)

เชน

6CH4 + O2 C 1500 C2 H2 + 2CO + H2

CH3 CH CH2

CH3

CH3

CH3 CH CH2

CH3

CH3

CH3 CH CH2

CH3

CH3

CH3 CH CH

CH3

CH3

Cl

CH3 C

CH3

Cl

CH2 CH3

CH2 CH CH2

CH3

CH3Cl

~ 44 ~

ใบกจกรรมท 2.5 สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถาม

จดประสงคการเรยนร อธบายสมบตทางกายภาพ สมบตทางเคม การเกดปฏกรยาเคม

1. X ,Y และ Z เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน เมอสาร X และ Y ท าปฏกรยากบสารละลาย

โบรมน และสาร Z ท าปฏกรยากบออกซเจนจะเกดปฏกรยาดงสมการ

X + Br2 C4H9Br + HBr ………………(1)

Y + Cl2 C6H11Cl + HCl ………………(2)

Z + 8O2 5CO2 + 6H2O ………………(3)

ก. X ,Y และ Z มสตรโมเลกลอยางไรตามล าดบ

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

ข. X ,Y และ Z เปนสารประกอบไฮโดรคารบอนประเภทอมตวหรอไมอมตว

……………………………………………………………………………………………………………………………….

ค. บอกชอปฏกรยาทเกดขนในปฏกรยาท (1) , (2) และ (3) ตามล าดบ

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………

ง. ถาสาร Z ท าปฏกรยากบสารละลายโบรมนจะเกดปฏกรยาชนดใด จงใชสตรโมเลกลเขยน

สมการแสดงปฏกรยาทเกดขน

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………

~ 45 ~

2.เรยงล าดบจดเดอดสารประกอบแอลเคน จากมากไปนอย

A.

B.

C.

D.

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………

CH3 CH

CH2CH3

CH2 CH2 CH3

CH3 CH2 CH2 CH2CH2 CH2

CH3 CH

CH

CH3

CH3

CH3

CH3 C

CH2 CH3

CH2 CH3

CH3

~ 46 ~

ใบกจกรรมท 2.6

เรอง สมการเคมและผลตภณฑของแอลเคน

ค าชแจง เขยนผลตภณฑทไดจากปฏกรยาเคมพรอมทงดลสมการเคมและระบประเภท

ปฏกรยาเคม

จดประสงคการเรยนร การเขยนสมการเคมและเขยนผลตภณฑจากปฏกรยาเคมแอลเคน

1. + Br2 แสง …………………….……………………………………………

ปฏกรยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2. + Cl2 แสง …………………….……………………………………………

ปฏกรยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3. + Cl2 แสง …………….……………………………………………

ปฏกรยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4. + O2 ……………………………………(แกสออกซเจนมากเกนพอ)

ปฏกรยา ………………………………………………………………………………………………………………………………………..

CH3 CH2 CH

CH3

CH3

CH3 CH2 CH

CH3

CH3

CH3 CH2 CH2 CH3

CH3 CH CH CH3

CH3 CH3

~ 47 ~

ใบกจกรรมท 2.7 ฝกสมองประลองปญญา

ค าชแจง นกเรยนตอบค าถาม

จดประสงคการเรยนร การเขยนสมการเคมและเขยนผลตภณฑจากปฏกรยาเคมแอลเคน

1. Which compound can take part in substitution reaction with bromine

A. methane B. ethene

C . propene D. ethanol

………………………………………………………………………………………………………………………………

6) Look at the following reation

+ Cl2 + HCl

a) What are the necessary co nditions for this reaction to take place

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

b) The reaction is a substitution reaction. Explain what a “substitution reaction” means

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

c) Any hydrogen atom in an alkane can be involved in a substitution reaction. Give one

other possible product of the above reaction .

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

C C C

H

H

H

H H

H

H H

C C C

H

H

H

H H

Cl

H H

~ 48 ~

ชดกจกรรมยอยท 2.3 เรอง ประโยชนและโทษของแอลเคน

ประกอบแผนการจดการเรยนรท 6

เรอง ประโยชนและโทษของแอลเคน เวลา 1 ชวโมง

ผลการเรยนร

เขยนสตรโครงสราง เรยกชอ ทดลอง อธบายสมบตทางกายภาพ สมบตทางเคม

การเกดปฏกรยาเคม ประโยชนและโทษของแอลเคน ไซโคลแอลแคน แอลคน ไซโคลแอลคน

แอลไคน ไซโคลแอลไคน และ อะโรมาตกไฮโดรคารบอน

จดประสงคการเรยนร

ดานความร(Knowledge)

อธบายประโยชนและโทษของของแอลเคน

ดานทกษะกระบวนการ(Process)

เขยนแผนผงความคดประโยชนของแอลเคน

ดานคณลกษณะอนพงประสงค(Attitude)

มงมนในการท างาน (มความตงใจและเอาใจใสตอการเรยนและมความรบผดชอบใน

การท างาน มความพยายามและอดทนเพอใหส าเรจตามเปาหมาย)

~ 49 ~

สมรรถนะส าคญของผเรยน

1. การสอสาร (ใชภาษาถายทอดความคด ความร ความเขาใจ ความรสกและทศนของตนเอง

เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม)

2. การคด (เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคด อยางสรางสรรค

การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอน าไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศ

เพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม)

วธด าเนนกจกรรม

1. ขนตรวจสอบความรเดม (Elicitation Phase)

1.1 ตรวจสอบความความรพนฐานเดมของนกเรยน เรอง สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของ

แอลเคน เพอเชอมโยงความรเดมไปยงความรเรอง ประโยชนของแอลเคน โดยครและนกเรยนรวมกน

อภปราย เกยวกบ สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน

1.2 ครซกถามนกเรยนเกยวกบสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมของแอลเคน นกเรยนตอบ

ค าถาม เพอน าไปสการใหความรในเรอง ประโยชนของแอลเคน

2.ขนเราความสนใจ (Engagement Phase)

นกเรยนรวมกนด สอ power point เรอง ประโยชนและโทษของแอลเคน

3.ขนส ารวจและคนหา (Exploration Phase)

3.1 นกเรยนแบงกลม 4-5 คน แบบ Group of Four โดยแตละคนมหนาทดงน

คนท 1 ท าหนาทเปนคณอ านวย (Facilitator) มหนาทดแล เชน ใหมการเรมตน

ท างานกระตนใหทกคนท างานใหเสรจทนเวลา

~ 50 ~

คนท 2 ท าหนาทเปนคณวางแผน (Planner) มหนาทเปนผวางแผนการท างานและ

รบสงอปกรณจากคร

คนท 3 ท าหนาทเปนคณ KM (Knowledge Management Manager) มหนาทเปน

ผจดการองคความร โดยเปนผสรปผลการเรยนร

คนท 4 ท าหนาทเปนคณเสนอ (Reporter) มหนาทเปนผรายงานผลการเรยนร

โดยเปนผดแลการบนทกขอมลตางๆ ท างานรวมกนอยางใกลชดกบคนท 3 และประสานงานกบครเมอ

มปญหา (ใหมการเปลยนหนาทกนเมอท ากจกรรมเสรจแตละครง และมการเปลยนสมาชกในกลม

เดมเมอสลบหนาทกนครบในกลมเดม)

หมายเหต สมาชกกลมใดม 5 คน ใหคนท 5 ท าหนาทรวมกบคนท 3

3.2 นกเรยนรบใบความรและศกษาความรเกยวกบประโยชนและโทษของแอลเคนจากใบความรท

2.4 ประโยชนและโทษของแอลเคน

3.3 นกเรยนท าใบกจกรรมท 2.8 ประโยชนและโทษของแอลเคน

4. ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase)

ครและนกเรยนรวมกนอภปรายใหไดขอสรป เกยวกบประโยชนและโทษของแอลเคน

5. ขนขยายความร (Elaborate Phase)

ครใหความรเพมเตมเกยวกบประโยชนและโทษของแอลเคน

6. ขนประเมนผล (Evaluation Phase)

6.1 นกเรยนแตละคนพจารณาวาจากหวขอทเรยนมาและการปฏบตกจกรรม มจดใดบางทยงไม

เขาใจ หรอยงมขอสงสย ถามครชวยอธบายเพมเตมใหนกเรยนเขาใจ

6.2 นกเรยนรวมกนประเมนการปฏบตกจกรรมกลมวามปญหาหรออปสรรคใดและไดมการแกไข

อยางไรบาง

6.3 ทดสอบความเขาใจของนกเรยนโดยการใหนกเรยน ตอบค าถามลงในสมดแบบฝกหด

6.4 นกเรยนรวมกนสรปเกยวกบ ประโยชนและโทษของแอลเคน โดยรวมกนสรป เขยนลงใน Exit

Ticket

~ 51 ~

7. ขนน าความรไปใช(Extension Phase)

7.1 ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบประโยชนทไดรบ จากการปฏบตกจกรรม

7.2 นกเรยนน าความรทไดไปสบคนเพมเตมและยกตวอยางผลตภณฑของแอลเคนทพบใน

ชวตประจ าวนมา 1 ชนด ประกอบการท าใบกจกรรมท 2.9 ผลตภณฑของแอลเคนทพบใน

ชวตประจ าวน

~ 52 ~

ใบความรท 2.4 ประโยชนและโทษของแอลเคน

ประโยชนของแอลเคน

1.แอลเคนเปนสวนประกอบหลกของน ามนปโตรเลยมซงเกดจากการทบถมของซากพช

และซากสตวเปนเวลาหลาย ๆ ลานป ท าใหเกดการยอยสลายและแปรรปจากซากพชและสตว

เปนน ามนปโตรเลยมผลตผลทไดจากการกลนแยกสวนจากน ามนปโตรเลยมมสวนประกอบ

เปนแอลเคนทมขนาดโมเลกลแตกตางกน

ภาพท 11 ปโตรเลยม (Petroleum)

ทมา : พลงงานปโตรเลยม (2556)

~ 53 ~

2.แกสปโตรเลยมเหลว (แอลพจ) เปนแกสทไดจากการกลนปโตรเลยม แลวบรรจใน

ถงเหลกภายใตความดนสงไดเปนของเหลว กใชเปนแกส หงตมเชนเดยวกน ของผสม

ระหวางเพนเทนถงโดเดคเคนท าน ามนเบนซนซงเปนเชอเพลงในรถยนตแกสโซลน

ของผสมของแอลเคนทม C14 ถง C19 ใชท าน ามนดเซล ซงเปนเชอเพลงในรถยนต

แกสโซลน โรงไฟฟา โรงงานอตสาหกรรม ของผสมของ แอลเคนทม C19 ถง C35

ใชท าน ามนหลอลนในเครองยนต

ภาพท 12 รถตดแกส LPG

ทมา : ขอดขอเสยของการตดแกสรถยนต (2014)

~ 54 ~

แกส CNG (Compressed Natural Gas) ประกอบดวยมเทนทบรสทธมากกวารอยละ 60

หามน าไปบรรจใสถงดวยแรงดนสองรอยบารเพอเอาไปใชกบรถยนต มคาความรอนทเรยก

วามเทนนมเบอร(คลายกบออกเทนนมเบอรในเบนซนหรอซเทนนมเบอรในดเซล)

เปนพลงงานทดแทนรปแบบใหมทถกน ามาใชงานอยางตอเนองดวยจดเดนในเรองของ

การเผาไหมทสมบรณ และมคามลพษตา ซงจากคณลกษณะของ แกสซเอนจเหมาะ

ทจะน ามาใชกบเครองยนตสนดาปภายในทมอตราสวนก าลงอดสงผลตก าลงไดอยางเตมท

และมคาแกสคารบอนไดออกไซดในไอเสยต ามาก อยางไรกตาม การใชแกสซเอนจ

ขอจ ากดคอ ตองใชพนทจดเกบถงบรรจแกสขนาดใหญเพอใหไดเชอเพลงทเพยงพอ

ในการเดนทางระยะไกล ท าใหพนทในการบรรทกสมภาระลดลง

ภาพท 13 ถงบรรจแกส CNGหรอ NGV

ทมา : ระบบแกส CNG อปกรณแตละชนดทควรรจก (2557)

~ 55 ~

3.แกสผสมระหวางโพรเพน และ บวเทน ใชเปนแกส หงตมตามบานเรอน

ภาพท 14 เปลวไฟจากแกสหงตม ทมา : การดแลรกษาเตาแกส (2015)

4.อเทน (C2H6) ใชเปนวตถดบตงตนในการผลตเอทลน ซงเปนวตถดบส าหรบ

การผลตเมดพลาสตกโพลเอทลน ทใช ผลตเปนผลตภณฑพลาสตกชนด ตางๆ เชน

ถงพลาสตก หลอดยาสฟน ขวดแชมพ และเสนใยพลาสตก

~ 56 ~

ภาพท 15 พอลเอทลนผสมแปงมนส าปะหลงทยอยสลายไดทางชวภาพ ส าหรบใชงานเชงพาณชย

ทมา: ธนดา ตระกลสจรตโชค (2014)

5.โพรเพนใชเปนวตถดบตงตนในการผลตโพรพลนซงใชเปนวตถดบในการ ผลตเมด

พลาสตกโพลโพรพลนทใช ผลตเปนผลตภณฑพลาสตกชนด ตางๆ เชน บรรจภณฑ

ปลอกหมสายไฟ และสายเคเบลงาน เคลอบกระดาษ วสดอดรอยรว กาว

และอปกรณภายในรถยนต

ภาพท 16 เมดพลาสตกโพลโพรพลน

ทมา:คณสมบตของพลาสตกประเภท pp (2013)

~ 57 ~

ภาพท 17 พลาสตกโพลโพรพลน (Polypropylene) หรอ พพ (PP)

ทมา: ธนาวด ลจากภย(2008)

~ 58 ~

โทษของแอลเคน

1.แอลเคนสามารถละลายสารอนทรยไมมขวได เชน ไขมนและน ามน เมอสดดมไอของ

แอลเคนเขาไปจะท าใหเปนอนตรายกบเนอเยอปอด เพราะ ไปละลายไขมนในผนงเซลลทปอด

ถาสดดมในปรมาณทมาก นอกจากจะท าใหเกดการระคายเคองในหลอดลมและปอดแลว ยง

กอใหเกดการขาดออกซเจนดวย อาการทเกดขนอาจมไดดงน คอ วงเวยน ปวดศรษะ คลนไส

ออนเพลย งวงนอนและอาจตายไดหากขาดออกซเจนนานเกนไป

2.แอลเคนบางชนดทใชเปนตวท าละลาย เชน เฮกเซน ท าใหผวหนงแหงเจบ คนและแตก

เพราะ ไปละลายน ามนทผวหนง ท าใหผวหนงขาดความชมชนจงแหงและแตก นอกจากนนยง

ท าใหผวหนงมความตานทานตอเชอโรคและอาการแพไดนอยลง เพราะ ไขมนธรรมชาต ท

เคลอบผวหนง ซงท าหนาทเปนเกราะปองกนไมใหเชอโรคเขาสรางกายไดงายถกชะลางไป

~ 59 ~

ใบกจกรรมท 2.8

ประโยชนของแอลเคนในชวตประจ าวน

ค าชแจง นกเรยนเขยนแผนผงความคด เกยวกบประโยชนของแอลเคนในชวตประจ าวน

ประโยชนของแอลเคนในชวตประจ าวน

~ 60 ~

ใบกจกรรมท 2.9

ผลตภณฑของแอลเคนทพบในชวตประจ าวน

ค าชแจง นกเรยนเขยนแผนผงความคด เกยวกบผลตภณฑของแอลเคนในชวตประจ าวน

ผลตภณฑของแอลเคนในชวตประจ าวน

~ 61 ~

รายวชา เคมเพมเตม 5 แบบทดสอบหลงเรยน

ชดท 2

หนวยการเรยนรท 2

ชนมธยมศกษาปท 6 สารประกอบไฮโดรคารบอน

เวลา 10 นาท เรอง แอลเคน 10 คะแนน

ค าชแจง ใหนกเรยนกากบาท ()เลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว ลงในกระดาษค าตอบ

1.ปฏกรยาตอไปน เกดขนกบสารประกอบแอลเคนยกเวนปฏกรยาใด

ก. การเตม

ข. การสนดาป

ค.การแทนท

ง. การแตกสลาย

2.ผลจากการศกษาสารประกอบไฮโดรคารบอนชนดหนงพบวา

1. เปนสารระเหยงาย

2. ไมฟอกจางสดางทบทม

3. สารประกอบนมโครงสรางไมเปนวง

4. ไมท าปฏกรยากบโบรมนใน CCl4 ในทมด

5. ท าปฏกรยากบโบรมนใน CCl4 ทมแสงสวาง เกดแกสทมสมบตเปนกรด

ขอใดเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน

ก. C3H6

ข. C3H8

ค. C6H12

ง. C6H14

3.ขอใดคอผลตภณฑทไดจากการเผาไหมอยางสมบรณของสารประกอบแอลเคน

ก. CO2 และ CO

ข. CO และ H2O

ค.CO2 และ CH4

ง. CO2 และ H2O

~ 62 ~

4. ขอใดถกตองเกยวกบสารประกอบแอลเคน

1 .เปนโมเลกลโคเวเลนตไมมขว

2. มกลนเฉพาะตว เชน แกสทเปนแกสหงตม

3. ไมละลายน าและมความหนาแนนนอยกวาน า

4.โมเลกลเลกจะเปนของแขง เมอใหญขนจะเปนของเหลว และแกส ในทสด

ก. ขอ 1, 2 และ 3

ข. ขอ 2, 3 และ 4

ค. ขอ 1, 3 และ 4

ง. ขอ 1, 2, 3 และ 4

5.แอลเคนในขอใดมสถานะเปนของเหลว

ก. C3H8

ข. C2H6

ค. C6H14

ง. C20H44

6.สตรโครงสรางแบบเสนและมมของสารตอไปน มชอตามระบบ IUPAC ดงขอใด

ก. 2-ethyl -2,4,5-trimethyl octane

ข. 2-methyl-2,4-dimethyl hexane

ค. 2,2,5–trimethyl -4,5-diethyl octane

ง. 2,2,5-triethyl-1,2,4-trimethyl octane

~ 63 ~

7.สตรโครงสรางแบบเสนและมมของสารตอไปน มชอตามระบบ IUPAC ดงขอใด

ก. 12–chloro-2-methyl-9-ethyl-5-(1,1-dimethyl ethyl) tridecane

ข. 11–chloro -5,5-dimethyl tridecane

ค. 12–bromo-methyl-9-ethyl-5-(1,1-dimethyl ethyl) tridecane

ง. 2,12–dimethyl -5,9-diethyl tridecane

8.สตรโครงสรางแบบผสมของสารตอไปน มชอตามระบบ Common Name ดงขอใด

ก. 2-ethyl -2,4-dimethyl pentane

ข. 3,3,5-trimethyl hexane

ค. isononane

ง. Neononane

9.เฮปเทน เพนเทน บวเทน และเฮกเซน มจดเดอดเรยงตามล าดบดงขอใด

ก. เฮกเซน < เฮปเทน < บวเทน < เพนเทน

ข. เฮกเซน < เพนเทน < เฮปเทน < บวเทน

ค. บวเทน < เฮกเซน < เพนเทน < เฮปเทน

ง. บวเทน < เพนเทน < เฮกเซน < เฮปเทน

Cl

CH3 C CH2 CH

CH2

CH3

CH3

CH3

CH3

~ 64 ~

10.สารประกอบใดตอไปน จดเดอดสงทสด

ก.

ข.

ค.

ง.

CH3 CH

CH3

CH3

CH3 C

CH3

CH3

CH3

CH3CH2 CH2 CH3

CH3CH2 CH3

~ 65 ~

รายวชา เคมเพมเตม 5 กระดาษค าตอบหลงเรยน

ชดท 2

หนวยการเรยนรท 2

ชนมธยมศกษาปท 6 สารประกอบไฮโดรคารบอน

เวลา 10 นาท เรอง แอลเคน 10 คะแนน

ชอ...................................................นามสกล..................................................เลขท...................

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบในแบบทดสอบ แลวท าเครองหมาย X ลงใน ทถกตอง ทสดเพยงขอเดยว

ขอ ก ข ค ง

คะแนนเตม 10

คะแนนทได

ผลการประเมน

ดมาก

ด

พอใช

ปรบปรง

ลงชอ……………………………………..ผประเมน

(………………………………………)

วนท……………….เดอน…………………พ.ศ…………

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เกณฑการใหคะแนน

คะแนนระหวาง 9-10 อยในเกณฑ ดมาก

คะแนนระหวาง 7-8 อยในเกณฑ ด

คะแนนระหวาง 5-6 อยในเกณฑ พอใช

คะแนนระหวาง 0-4 อยในเกณฑ ปรบปรง