การวิจัยเชิงคุณภาพ และ...

การวจยเชงคณภาพ และ

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

อาจารย ศรรตน ศรโพลา

หวขอในการแลกเปลยนเรยนร

1. การวจยเชงคณภาพ

2. ประเภทของงานวจยเชงคณภาพ

3. วธการเกบขอมลเชงคณภาพ

4. การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

5. ตวอยางการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

1. การวจยเชงคณภาพ

คอการแสวงหาความร ความจรงทเกยวกบปรากฏการณทางสงคม โดยใหความส าคญกบความรสกนกคด และโลกทศนของบคคล (Subjectivity) ใหความสนใจกบขอมลเชงคณลกษณะ (Qualitative data) ทอยในธรรมชาตของปรากฏการณนนๆ (ศรพร จรวฒนกล, 2553)

“ความจรงไมไดมหนงเดยว และความจรงไมใชสงตายตว”

การวจยเชงคณภาพ vs. วธวจยเชงคณภาพ

การวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) มความครอบคลมทงความเชอเรองความร ความจรงและ

กระบวนการวจย วธวจยเชงคณภาพ (Qualitative method) เทคนควธการเกบขอมลเชงคณภาพหรอขอมลเชงคณลกษณะ เชน

In-depth interview, participant or non-participant observation , Focus group etc.

สรปเปนแนวคด/ทฤษฎ

อปนย (inductive)

ตความ เชอมโยงความสมพนธ

ความจรงตางๆ ทปรากฏในบรบท

2. ประเภทของงานวจยเชงคณภาพ

การวจยเชงชาตพนธวรรณนา (Ethnography)

การวจยเชงปรากฏการณวทยา(Phenomenology)

การวจยเชงสรางทฤษฎจากขอมล (Grounded theory)

การศกษารายกรณ (Case study research)

การวจยเชงปฏบตการ (Action research)

การวจยเชงชาตพนธวรรณนา (Ethnography)

เปนการวจยทมงเนนการอธบายกลมคนหรอวฒนธรรม ซงวฒนธรรมในทนหมายถงความคด ความเชอและความรตางๆ ทกอรปการด าเนนชวต การประพฤตปฏบตของคนในสงคม ขนบธรรมเนยมประเพณ

เปนการศกษาเพอท าความเขาใจวถชวตหรอวฒนธรรมของสงคมทศกษาในแงมมตางๆ อยางละเอยด

“วฒนธรรม” เปนเปาหมายหลก หรอ เปนศนยกลางของการคนหาความจรงดวยวธการวจยเชงชาตพนธวรรณนา

การวจยเชงชาตพนธวรรณนา (Ethnography) (ตอ)

เปนการศกษาทท าไดทงในระดบมหภาค (macro ethnography) และระดบจลภาค (micro ethnography)

• ระดบมหภาค เชน คนอสาน ชาวลานนา ชนไทลอ เปนตน

• ระดบจลภาค เชน สมาชก อบต. หมอพนบานอสาน พนกงานวชาการใน มมส. เปนตน

การวจยเชงปรากฏการณวทยา (Phenomenology)

การวจยนมเปาหมายเพอตความหมายของปรากฏการณทศกษาจากประสบการณชวตของบคคลทด าเนนอยในสภาวการณหนง เปนการท าความเขาใจโลกทศนของบคคล

การวจยเชงปรากฏการณวทยา(Phenomenology) (ตอ)

การวจยเชงปรากฏการณวทยา ใหความส าคญกบการใหความหมายและการรบรของผใหขอมลหลก ซงมประสบการณตรงในปรากฏการณทศกษา เชน

• ประสบการณการฝกปฏบตงานบนคลนกของนสตพยาบาล

• ประสบการณการหยารางของสตรในภาคอสาน

• การรบรและใหความหมายการเปนมารดาของสตรวยรน

การวจยเชงสรางทฤษฎจากขอมล (Grounded theory)

เปนวธการวจยทมรากฐานมาจากศาสตรทางดานสงคมวทยา (sociology) โดยมวตถประสงคเพอสรางทฤษฎหรอหลกการจากขอเทจจรงทไดจากสถานการณจรง และตามการรบรของผทอยในสถานการณนน

เปนการวจยทเหมาะสมกบการศกษาเพออธบายปรากฏการณทยงไมชดเจน หรอยงไมทราบถงองคความรทมอย โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบพฤตกรรมของบคคล

การศกษารายกรณ (Case study research)

คอวธการวจยทมงศกษากรณทเฉพาะเจาะจง จดเนนอยทสงทถกศกษา ซงมขอบเขตทก าหนดไดชดเจน มความสมบรณในตวเอง

(ชาย โพธสตา, 2554)

หวใจส าคญของการเลอกกรณศกษา คอ ตองเปนรายกรณทมความส าคญและเปนประโยชนตอการสรางองคความรใหม เชน • กรณทแปลกแหวกแนว ไมเหมอนใคร

• กรณทหลากหลายมากทสด

• กรณทมลกษณะวกฤต (อาจเปนความพเศษทางบวกหรอทางลบ)

• กรณทเปนลกษณะเดนทวๆ ไป

(ศรพร, 2553)

การวจยเชงปฏบตการ (Action research)

เปนการวจยทมงคนหาวธการปรบปรงเปลยนแปลง หรอพฒนาการปฏบตหรอการด าเนนงานในบรบทเฉพาะ ซงแบบการวจยเชงปฏบตการนมความเฉพาะคอ มการลงมอปฏบตเพอใหเกดการเปลยนแปลง โดยมความรวมมอกนอยางใกลชดระหวางนกวจย ผปฏบตงานในหนวยงาน องคกร หรอชมชนทท าการวจย

3. วธการเกบขอมลเชงคณภาพ

การสงเกตและการบนทกภาคสนาม

การสนทนากลม

การสมภาษณ

• เปนทางการ / ไมเปนทางการ

• มโครงสราง / ไมมโครงสราง

การตรวจสอบขอมล

การสงเกตและการบนทกภาคสนาม

การสงเกต แบงเปน • การสงเกตแบบมสวนรวม (participant observation)

• การสงเกตแบบไมมสวนรวม (non-participant observation)

การบนทกภาคสนาม

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

การวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

การวเคราะหแกนสาระ (Thematic Analysis)

การวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

ขนตอนท 1 การจดระบบจ าแนกประเภทเนอหา มรายละเอยดดงน

• สอดคลองกบวตถประสงคของการวจย น าไปสการตอบปญหาการวจย

• มความครอบคลมในรายละเอยดของเนอหามากพอ

• ขอมลมความเดนชดในตนเอง

• ไมซ าซอน หรอคลายคลงจนเหลอมกน

• ใชหลกเดยวกนในการจ าแนกประเภท

ขนตอนท 2 ก าหนดหนวยของเนอหาทจะลงมอจ าแนกเพอการแจงนบ

ขนตอนท 3 ก าหนดวธแจงนบ เชน นบเวลา สถานท ความถ เปนตน

• ขนตอนนยดหลกของความเปนวตถวสย คอการพจารณาจากเนอหาทปรากฏโดยนกวจยตองไมมอคตหรอความรสกของตนเองเขาไปเกยวของ

การวเคราะหเนอหา (Content Analysis) (ตอ)

การวเคราะหแกนสาระ (Thematic Analysis)

กระบวนการวเคราะห 1. วางแนวทางการวเคราะหเบองตนโดยใชทฤษฎทหลากหลาย ทม

ความเกยวของกบงานวจย

2. จดระบบขอมลและแยกประเภทของขอมลใหเปนหมวดหม เชน

• การลดทอนขอมลลง (data reduction)

• การใหดชนขอมล (ดชนเชงบรรยาย ดชนเชงตความ ดชนเชงอธบาย)

ตวอยางการใหดชนขอมล (ดชนเชงอธบาย)

แถว บทสนทนา Code

41 กถาสอบใบประกอบวชาชพผาน กคอเราไดขนทะเบยน แลวทกอยางกถกตองตามกฎหมาย แตวาถาสมมตเราไมไดใบประกอบวชาชพ โอเคละ บางโรงบาลเคาอาจจะรบเรา แตกเผอ กเหมอนกบแบบไมมใบรองรบเรา กแบบเกดแอคซเดนทขนมาอะไรแบบน คอ มนกผดเตมๆ โทษมนนาจะหนกกวาคนอน (s.013)

ความเสยงของการไมมใบประกอบวชาชพ

กระบวนการวเคราะห 3. ใหรหส (code) ส าหรบการอางองหรอคนหาขอมล ควรจด

ประเภทของขอมลหรอดชนใหเปนระบบเดยวกน วธการใหรหสไมมกฎตายตว แลวแตความสะดวกของผวจยในการคนหาขอมล

4. ตความ (interpret) คอการพยายามดงความหมายออกมาจากขอมลทมอย โดยการหาความเชอมโยงของขอมล ดความสมพนธตางๆ ทปรากฏ การตความม 2 แบบ คอ แบบบรรยาย และแบบสรางความสมพนธ

การวเคราะหแกนสาระ (Thematic Analysis) (ตอ)

5. สรางขอสรป จากกระบวนการตความ • การสรางขอสรปอยางงาย เปนการสรางขอสรปจากการน าขอมลท

แยกประเภท หรอจดระบบจ าแนกเปนชดๆ น ามาเปรยบเทยบกน

• สรางขอสรปเชงอปนย เปนการสรางขอสรปเชงนามธรรม ทไดจากการตความขอมลจากรปธรรมหรอปรากฏการทมองเหน แลวตงขอสมมตฐานชวคราวหลายๆ ขอเพอหาขอสรปและเชอมโยงความสมพนธกบขอสรปยอยอนๆ

การวเคราะหแกนสาระ (Thematic Analysis) (ตอ)

สรปการวเคราะห

• ขนตอนท 1 อานและท าความเขาใจขอความหรอถอยค าตางๆ ทปรากฏในบนทก

• ขนตอนท 2 จบประเดนส าคญตงเปนดชน แลวจดระบบใหรหส

• ขนตอนท 3 จดหมวดหม จ าแนกประเภท

• ขนตอนท 4 ตความ ตรวจสอบความหมาย

• ขนตอนท 5 สรางขอสรปจากดชน หมวดหมและความหมายทงหมด

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ตวอยางบนทกภาคสนาม (Field note)

ตวอยางการใหรหสขอมล

ตวอยางการจดหมวดหมรหส

ตวอยางการวเคราะหและจดTheme