รายงานผลวิจัย เรื่อง ศึกษาบท...

รายงานผลวจย

เรอง

ศกษาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช

ตอนไหวพระ และตอนบวงสรวง

ชลต มณวรรณ

วภาดา ไกรส าอาง

รายงานวจยฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต

สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พทธศกราช 2556

ชลต มณวรรณ วภาดา ไกรสาอาง 2556 : ศกษาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตด

ดอกไมฉายกรช ตอน ไหวพระ และตอนบวงสรวง

สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตรไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

อาจารยทปรกษาหลก : ผชวยศาสตราจารย ภาคม บารงสข

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ

ศกษาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช ตอน ไหวพระ และ

ตอนบวงสรวง

ประชากรทใชในครง คอ บทเพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพประชากรกลมตวอยาง กลม

ตวอยางการวจยครงน คอ เรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช ตอไหวพระ และตอนบวงสรวง ประชากร

กลมตวอยางนเปนวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง เพราะบทละครดกดาบรรพเรองอเหนาทง 3 ตอนน เปน

ละครทกรมพระยานรศฯ พระนพนธขน อกทงทานไดเปนผบกเบกวงดกดาบรรพ

ละครดกดาบรรพเปนละครทถกประดษฐขนในสมยรชกาลท 5 โดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟา

กรมพระยานรศรานวดตวงศ ไวใชเพอแสดงในโรงละครดกดาบรรพและไวเลนเพอตอนรบแขกบานแขก

เมองมการกเลนการรองทสวยงาม ไพเราะ ซงกลาวไดวา การทาละครดกดาบรรพขนมาตองอาศยความร

ความสามารถ สต ปญญาอนชาญฉลาด และความรตางๆมากมาย อกทงความสมพนธระหวางบทละครและ

บทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนาทง 3 ตอนน ไดมความสมพนธและความเหมาะสมของการ

นาเพลงมาบรรจเพอใชในการแสดงละคร บทเพลงมความสมพนธกบบทละครเปนอยางมาก บทเพลงเปน

ตวทเชอมใหละครดาเนนเรองไดตดตอกน

กตตกรรมประกาศ

ในการทาวจยครงนจะไมสาเรจไปไดดวยดหากวาขาดคาแนะนาทดจากผทรงคณวฒศาสตราจารย

ภาคม บารงสข ซงอาจารยเจาของวชา 01385491 หลกและระเบยบวธวจยทางดนตร ซงทานไดกรณาให

ความร ตรวจสอบ และคาปรกษาตางๆ ลวนมแตคาแนะนาทดเปนประโยชนตอการศกษาเปนอยางมากและ

ขอกราบขอบพระคณศาสตราจารยภาคม บารงสข ทใหความเมตตากรณาแกผวจย หากผดพลาดประการใด

ขออภย ณ ทนดวย

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย บญชวย โสวตร ทกรณาสละเวลามาใหความร ขอมล ทเปน

ประโยชนในการทาวจย

ขอกราบขอบพระคณ เจาหนาทหองสมดของจฬาลงกรณมหาวทยาลย ทชวยสบคนเอกสารขอมล

ตางๆทใชประกอบในการทาวจย

ขอขอบพระคณ เจาหนาทอาคารศลปวฒนธรรม ชนหองสมดดนตรไทย ทกรณาใหความรวมมอให

ผวจยไดสบคนขอมลตางๆรวมทงคาแนะนาทดและเปนประโยชนอยางมาก

ขอขอบคณเพอนๆ ทกคนในสาขาวชาดนตรไทย ทชวยใหคาปรกษาแนะนาเรองราวตางๆในการทา

วจย

สดทายน ขอกราบขอบพระคณครอบครวอยางสดซง ทใหความเขาใจและกาลงใจทด ในการทางาน

วจยครงนและใหคอยชวยเหลอตางๆ

ชลต มณวรรณ

วภาดา ไกรสาอาง

22 กนยายน 25556

สารบญ

หนา

บทคดยอ

กตตกรรมประกาศ

ค าน า

บทท 1 บทน า 1

วตถประสงค ของการศกษา 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

ขอบเขตของการศกษา 3

วธการดาเนนการวจย 3

ระยะเวลาในการวจย 3

บทท 2 เอกสารทเกยวของ 4

ความหมายของดนตรไทย 4

ทมาของเพลงหนาพาทย 7

ทมาของวงปพาทยดกดาบรรพ 13

ความหมายของละคร 17

ตานานการเกดละครดกดาบรรพ 20

งานวจยทเกยวของ 26

บทท 3 วธการด าเนนการวจย 29

ประชากรและกลมตวอยาง 29

คนควารวบรวมขอมล 29

งานวจยทเกยวของ 30

สารบญ(ตอ)

เกบขอมลภาคสนาม 30

เครองมอในการวจย 31

วธการเกบรวบรวมขอมล 31

การวเคราะหขอมล 3

บทท 4 ผลการศกษา

ตานานละครดกดาบรรพ 33

บทละครดกดาบรรพ 35

ดนตรและเพลง 35

ละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช 35

-ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร 47

ตอนท 2 ไหวพระ 50

-ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร 58

ตอนท 3 บวงสรวง 60

-ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร 62

บทท 5สรปผล อภปรายผล ขอเสนอแนะ

สรปผล 65

อภปราย 67

อปสรรค 67

ขอเสนอแนะ 67

บรรณนานกรม 68

สารบญ(ตอ)

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ประวตสมเดจพระบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศ 71

ภาคผนวก ข ประวตและบทสมภาษณจาก อาจารยบญชวย โสวตร 73

ภาคผนวก ค ประวตผศกษา 78

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 เรองเพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 47

2 เพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 48

3 เพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 58

4 เพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 59

5 เรองเพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 62

6 เรองเพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร 63

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 ครบญชวย โสวตร 76

2 หลงการการสมภาษณครบญชวย โสวตร 77

บทท 1

บทน า

ความส าคญและความเปนมา

ดนตรไทย ถอไดวาเปนศลปะทางวฒนธรรมของไทย ซงมคณคาและเปนมรดกของชนชาตไทยมา

ตงแตโบราณ ถอเปนความภาคภมใจของคนไทยทกคนทบานเมองเรามดนตรประจาชาตถอใหเหนถง

ความเจรญทางดานศลปวฒนธรรมเปนอยางด และดนตรไทยยงเปนสวนหนงของชวตคนไทยตงแต

โบราณจวบจนถงปจจบน ไมวาจะเปนทางดานความเชอพธกรรมของคนไทยกยงใชดนตรไทยเขามา

ประกอบพธดวย อกทงดนตรไทยยงใชในการประกอบการแสดงตางๆเชน การรา โขน ละคร และการ

แสดงอนๆอกมากมาย ดงเชนท นารนาถ วรรณพรณ (2547:1) ไดกลาวไววา

“ดนตรไทยนบเปนศลปะแขนงหนงทมคณคา เปนมรดกทางวฒนธรรมซงเปนเอกลกษณประจ า

ชาต และบทบาทหนาททส าคญของดนตรไทยประการหนงกคอ การบรรเลงประกอบการแสดงรปแบบ

ตางๆ เชน โขน ละคร ฟอนร าเปนตน นนลวนมความสมพนธทเกยวของอยางใกลชด”

วรรณคดบทละคร คอการนาเรองราวตางๆจากวรรณคดนามาประพนธใหเปนบทประพนธทาเปน

บทละครโดยผประพนธเขยนขนใหตดตาตรงใจผชมมกจะไพเราะดวยถอยคาสานวนภาษาเพอใชใน

การแสดงละครตางๆ เชน การแสดงโขน ละคร นอก ละครใน ละครดกดาบรรพ เปนตน ดงเชนท นนท

ทยา ลาดวน (2531:1) กลาวไววา

“วรรณคดการละครหรอวรรณคดบทละครเรยกเปนบญญตศพทวา “ นาฏวรรณคด ” หมายถง บท

ประพนธทเขยนขนเพอใชแสดงละคร ไดแกบททใชแสดงโขน บททใชแสดงหน บททใชแสดงละคร

(ละครนอก ละครใน ละครดกด าบรรพ ฯลฯ)”

ละครดกดาบรรพ เปนละครทไดรบการปรบปรงขนใหมในชวงรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว รชกาลท 5 โดยพฒนามาจากการแสดงละครโอเปราของฝรงเพอเลนตอนรบแขก

2

บานแขกเมองโดยวงดนตรทใชประกอบการแสดงแบบใชฉากประกอบใหสมจรงในการแบงฉาก

และแบงตอนในการแสดงผเลนจะตองเปนทงผรองและผแสดงดวย สวนละครทนามาทาเปนบทละคร

นนคอ เรองอเหนา วรรณคดรตนโกสนทรตอนตน พระราชนพนธโดยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลา

นภาลย รชกาลท2 ทรงพระราชนพนธเพอใชในบทละครรา ตอมาในรชสมยรชกาลท 5 สมเดจพระเจา

บรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวตวงศ ไดนาบทพระราชนพนธเรองอเหนามาทาเปนบทละคร

เรยกวา บทละครดกดาบรรพเพอใชในการแสดงละครละครดกดาบรรพดงเชนท นนททยา ลาดวน

(2531:1) ไดกลาวไววา

“ละครดกด าบรรพเลนออกโรงครงแรกในคนวนท 27 ธนวาคม พ.ศ.2442 ณ โรงละครดกด าบรรพ

ในบานเจาพระยาเทเวศรฯ ในการตอนรบเจาชายเฮนร พระอนชาของสมเดจพระเจากรงปราสเซยพระ

ราชอาคนตกะของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว”

จากการศกษาไดพบวา เบญญทพย อาไพรตนพล (2545: 2) “ วเคราะหเปรยบเทยบการบรรเลง

ดนตรไทยประกอบการแสดงละครในและละครดกดาบรรพ เรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช” นจง

เปนการจดทาขนเพอศกษาประวตความเปนมาของละครและละครดกดาบรรพ วเคราะหเปรยบเทยบ

การบรรเลงดนตรไทยประกอบการแสดงละครในละครดกดาบรรพ เรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉาย

กรช ผวจยฉบบนเปนประโยชนในการชวยอนรกษและสบทอดศลปวฒนธรรมอนทรงคณคาแขนงนให

คงอย ตลอดจนเปนประโยชนแกผทสนใจสบไป

ดงทกลาวมาขางตนวา เมอมการนาวรรณคดมาทาเปนบทละคร เพอใชในการแสดงละครตางๆสงท

จาเปนลาดบ ตอมา คอการนาดนตรมาบรรเลงประกอบการแสดง เพอสรางใหละครนนนา

ตดตามอกทงดนตรยงเปนการเชอมใหเรองราวของบทละครและเนอเรองตดตอกน ดงนนบทละครและ

ดนตรเปนตวกระตนททาใหผศกษาสนใจทจะศกษาความสมพนธของดนตรและบทละครขน ผวจยจง

เลอกบทละครดกดาบรรพเรองอเหนาซงเปนบทละครของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยา

นรศรานวตตวงศ ประกอบดวย 3 ตอน 5 ฉากดวยกนคอ ตอนท 1 ตดดอกไมฉายกรช ตอนท 2 ไหว

พระ ตอนท 3 บวงสรวง การทาวจยครงนจะศกษาทง 3 ตอน เพอศกษาโนตเพลง บทละคร ประวตเพลง

และความหมายของเพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพ

3

วตถประสงค ของการศกษา

1. เพอศกษาประวตความเปนมาของละครดกดาบรรพ

2. เพอศกษาถงความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลงเรองอเหนา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอทราบถงประวตความเปนมาของละครดกดาบรรพ

2. เพอทราบถงความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลงเรองอเหนา

ขอบเขตของการศกษา

ศกษาการแสดงละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอน ตดดอกไมฉายกรช ตอน ไหวพระ และตอน

บวงสรวง โดยศกษาถงโนตเพลง ประวต บทละครและความหมายของเพลงทใชในการแสดงประกอบละคร

ดกดาบรรพเรองอเหนา

วธการด าเนนการวจย

งานวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ

ระยะเวลาในการวจย

เรมตงแตเดอน มถนายน – เดอนกนยายน

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

ละครดกดาบรรพ เปนละครทปรบปรงขนใหมในสมยรชกาลท ๕ ซงเปนการแสดงทมแบบแผน วง

ดนตรทใชแสดงกเปนวงดนตรเฉพาะ ผวจยศกษาคาควาวจยเรองศกษาบทเพลงทใชประกอบละครดกดา

บรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช ตอนไหวพระ ตอนบวงสรวง ซงเปนบทละครของสมเดจพระเจา

บรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศทรงพระราชนพนธขน ซงจาเปนอยางยงทผวจยจะจองศกษา

เรองราวและความเปนมาตางๆ ทมความเกยวของและประวตความเปนมา เพอเปนผลตอการทาความเขาใจ

ในการวจยฉบบน ซงผวจยไดแบงหวขอดงน

1.ความหมายของดนตรไทย

2.ทมาของเพลงหนาพาทย

3.ทมาของวงปพาทยดกดาบรรพ

4.ความหมายของละคร

5.ตานานการเกดละครดกดาบรรพ

6.งานวจยทเกยวของ

1.ความหมายของดนตรไทย

ดนตรไทยเปนงานศลปแขนงหนงและเปนเครองดนตรในการขบกลอมตามกรยาทาทางของมนษย

ทพงกระทาได เชน ดด ส ต เปา และยงมบทบาททสาคญตอชวตมนษย ซงเปนเครองมอทสามารถ

ตอบสนองความรสกอยางมาก นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของดนตรไทยไวดงน

5

ศาสตราจารย ด.ร.อทศ นาคสวสด(2513:1) กลาววา ศลปะแหงการดนตรไทยนน นบไดวาเจรญรงเรองมา

ชานาน แตเปนทนาเสยดายทชาวไทยเราเองหาไดมความรสกซาบซงถงคณคาแหงศลปะนไม มนอยทานนก

ทจะเขาถงดนตรไทยและเขาใจในคณคาอนลาเลศ มหนาซ ายงมคนไทยบางจาพวกพยายามทจะลมลาง

ทาลายศลปะอนนใหสญไป โดยเขาใจผดวาเปนเครองทาใหเกดความอบอายขายหนาแกชาต เพราะวาเวลา

นเรานงกางเกงฝรงผกเนคไทกนหมด แลวเหตไฉนไยจะมานงตระนาดกนอย ในเมอกางเกงกเปนฝรงไป

แลว เครองดนตรกควรเปนฝรงไปดวย ทานวาของทานอยางนน และเรองนถาจะวาตอไปใหสดเรอง กเหน

จะตองเปลยนชอประเทศไทยเปนประเทศฝรงอะไรสกประเทศหนงเปนแนจงจะเหมาะสมกน

สมาคมนกแตงเพลง(2527:9) ใหความหมายวา ศลปะการดนตรนน สบเนองมาไดไมนอยกวา ๗๐๐

ป ศาสตราจารยมนตร ตราโมท ไดกลาวไววาการดนตรไทยตลอดจนเครองดนตรไทยเพงจะมาปรากฏ

หลกฐานชดเจนกตอเมอถงยคสโขทย นาเสยดายทกอนหนานหลกฐานไมมปรากฏ ทาใหไมทราบวาเครอง

ดนตรของไทยในสมยนนมสงใดบาง และมรปรางอยางไรแตสนนษฐานวาคงตองมระเบยบแบบแผนเปนวง

เปนคณะ และเครองดนตรบรรเลงไดไพเราะตามกาลสมย

มนตร ตราโม(2540:7) กลาววา ธรรมชาตของมนษยเรา เมอมใจราเรงกมกแสดงออกมาดวยกายและ

วาจา ยงในขณะทอยเปนหมๆกนดวยแลว การแสดงความราเรงนนกดเหมอนจะยงครกครนมากขน เปนตน

วา ตบมอหรอรองราทาเพลงไปพรอมกน การเปนเชนนมาตงแตสมยดกดาบรรพของมนษยแลว กการตบมอ

และรองกนไปดวยความคะนองใจนแหละเปนตนของประวตกาลของการดนตร และตอๆมากมผหาวตถท

พอจะหาได เปนตนวา เขาหรอกระดกสตว หรอทอนไมอะไรกไดตามเพมเตมกนเขามาประกอบ ตบาง เปา

บาง แลวกคอยเจรญตอมา

ชนตร ภกาญน(2544:1) กลาววา ดนตรไทยอนเปนมรดกของคนไทยทงชาตนน มใชจะเปนเพยง

เครองมอทใหความบนเทงแกผฟงเทานน แตมรดกของไทยชนนเปนผนาทางวฒนธรรม อนเปนหวใจของ

ความเปนชนชาตไทยดวย

6

ดนตรไทยเปนสวนหนงของการรกษาไทย เพราะดนตรไทยจะมแมแบบทจะตองยดถอภาษาไทย

เปนหลก ดงจะเหนไดจากการขบรองเพลงไทยนน ผรองจะตองเปนผมความสนทดจดเจนในภาษาไทยอยาง

ด จงจะสามารถรองเพลงไทยไดอยางมความไพเราะ

บทรองของเพลงไทยสวนใหญมกจะถกนามาจากวรรณคดทมชอเสยงทมความงามทงการใชภาษา

และความหมาย ตลอดรวมไปถงการออกเสยงทเปนจงหวะทวงทานองสงตา ทภาษาดนตรเรยกวา “ทานอง

เพลง”

ดนตรไทยอดมศกษาเทดไท 80 พรรษามหาราชน(ครงท 35:6) ใหความหมายวา ดนตรไทยเปน

มรดกทาววฒนธรรมของชนชาตไทยมาแตโบราณ ซงดนตรไทยมการพฒนามาตงแตอดตจนถงปจจบน โดย

แบงออกเปน ๔ ยค

1.สมยกอนกรงสโขทยเปนราชธาน

2.สมยกรงสโขทยเปนราชธาน

3.สมยกรงศรอยธยา

4.สมยกรงรตนโกสนทร

จากการศกษาพบวา ตงแตสมยกอนกรสโขทยเปนราชธานสบเนองมาจากกรงรตนโกสนทร ดนตร

ไทยไดมพฒนาการขนมาอยางเปนระบบระเบยบแบบแผนตามความสนใจของคนในสงคมและความ

เจรญกาวหนาทางวฒนธรรม ศลปะวฒนธรรมแขนงนเกดจากการสงสมทางภมปญญาของบรรพบรษไทย

โดยศลปะแขนงนไดมการววฒนพฒนาในดานตางๆ เรอยมาควบคไปกบวถชวตและความเปนอยของคน

ไทยในสงคมไทย

7

2.ทมาของเพลงหนาพาทย

เพลงหนาพาทยนนถอเปนเพลงชนสง และมความศกดสทธ จงมกจะบรรเลงตามขนบดงเดม ไม

นยมดดแปลงหรอแตงเดมอยางเพลงทใชบรรเลงทวไป นอกจากนแลว เพลงหนาพาทยยงเปนเพลงทใช

บรรเลงเพยงอยางเดยว ไมมบทรองหรอเนอรองประกอบ นกวชาการหลายทานใหความหมายไวดงน

ประดษฐ อนทนล(2526:29) กลาววา เพลงหนาพาทย คอเพลงทใชบรรเลงประกอบอากปกรยาของ

ผแสดงละคร โขนละครหรอใชบรรเลงประกอบพธไหวคร และพธมงคลตางๆ แบงเปน 2 ชนด คอ

- หนาพาทยธรรมดา ใชบรรเลงประกอบการแสดงลเก หรอละคร

- หนาพาทยชนสง ใชบรรเลงประกอบพธไหวคร ดนตรและนาฏศลปประกอบการแสดงโขน

หรอ

หนงใหญ เพลงหนาพาทยสาหรบโขนละคร มดงน

เพลงตระนมต ใชประกอบในทาแปลงตวของพระหรอนางผสงศกด

เพลงกระบองกน ใชประกอบการแปลงตวของละครทสาคญๆ สาหรบพระนางทเปนยกษ

เพลงรวสามลาและเพลงคกพาทย ใชบรรเลงประกอบการแสดงแผลงฤทธเดช หรอแสดง

อาการโกรธเคองอยางนาเกรงขามของผมฤทธเดช

เพลงเสมอ ใชประกอบกรยาไปมาในระยะใกล เชน เดนออกจากฉาก ออกมานงบลลงก

เพลงเชด ใชประกอบกรยาไปมาหรอเดนทางในระยะไกล และใชประกอบโลดไล การรบ

ราฆาฟนกน

เพลงเชดนอก ใชประกอบกรยาตวละครทไมใชมนษยโลดไลกน ถามนษยโลดไลสตวใชเพลง

เฉดฉาน

เพลงกลม ใชประกอบกรยาไปมาของเทวดาผใหญ

เพลงโคมเวยง ใชประกอบกรยาไปมาของเทวดาผนอย และตองไปกนเปนหม

8

เพลงพญาเดน ใชสาหรบพระมหากษตรยเสดจพระราชดาเนนเปนหมพรอมดวยขาราชบรพาร

เพลงทะแยกลองโยน ใชประกอบกรรยาเดนเปนขบวนพยหยาตรา

เพลงเซนเหลา ใชประกอบกรยาการดมสรา

เพลงนงกน ใชในพธไหวครตอนเชญครมาแลวถงเวลาถวายเครองกระยาบวชสงเวย ปพาทย

บรรเลงเพลงน

เพลงตระนอน ใชสาหรบตวละครทสงศกดเขาทบรรทม

เพลงทยอย ใชเมอตวละครไดรบความสะเทอนใจอยางรนแรง เชน เดนพลาง รองไหพลาง

เพลงโอด ใชประกอบกรยาการรองไหของตวละคร

เพลงสาธการ ใชอญเชญพระรตนตรย เทพยดา และสงศกดสทธทงหลาย

มนตร ตราโมท(2527:97) กลาววา เพลงหนาพาทยนกไดแก เพลงทบรรเลงประกอบกบกรยา

เคลอนไหว หรอเปลยนแปลงตางๆ ทงของมนษย ของสตว ของวตถตางๆ ของธรรมชาต และอนๆ เชน เดน

นอน วง กลายราง เกดขน สญไป ลมพด ฝนตก อะไรเหลานเปนตน ไมวากรยานนๆ จะแลเหนเปนตวตน

เชน ในการแสดงโขนละคร หรอเปนกรยาสมมตไมแลเหนตวตน เชนการประกอบพธอญเชญเทวดาให

เสดจมา แลวกบรรเลงเพลงประกอบ ถาเปนการบรรเลงประกอบกรยานนๆแลว กเรยกวา เพลงหนาพาทย

ทงสน ดงจะไดยกตวอยางเพลงหนาพาทยสามญ ทควรรไว ดงน

- บรรเลงเพลงเชด ประกอบกรยาไปมาไกลๆ หรอ รบเรง หรอวาตอสกน

- บรรเลงเพลงเสมอ ประกอบกรยาไปมาไกลๆ จากหองหนงไปอกหองหนง เชน ออกจาก

หนาหองนอนไปหองรบแขก ออกจากหองรบแขกไปหองเฉลยง เปนตน

- บรรเลงเพลงโอด ประกอบกรยาการรองไห หรอสลบ หรอตายไดทงนน

- บรรเลงเพลงเหาะ ประกอบกรยาไปมาในอากาศของเทวดา

9

- บรรเลงเพลงโล ประกอบกรยาไปมาหรอเคลอนไหวในนาทงของ มนษย สตว หรอ วตถ

ใดๆ กได

- บรรเลงเพลงตระนอน ประกอบกบกรยาการนอน

- บรรเลงเพลงตระนมต ประกอบการรายอาคมคาถา ทจะใหเปลยนแปลง เกดขน หรอสญไป หรอ

ประสงคอยางอนดวยความศกดสทธของคาถาอาคมนน

ทรงวทย แกวศร(2533:10) กลาววา เพลงหนาพาทย ใชบรรเลงประกอบอากปกรยาของตวโขน

ละคร เชน เมอจะเดนทางกใชเพลงเชด เมอจะรองกใชเพลงโอด เมอจะอาบนากใชเพลงลงสรงเปนตน

อมรา กลาเจรญ(2535:121) กลาววา เพลงหนาพาทย หมายถง เพลงทใชบรรเลงประกอบกรยา

อารมณของตวละคร เพลงหนาพาทยเปนเพลงทมทานอง และจงหวะกาหนดเปนแบบแผน รวมทงกาหนด

โอกาสใชไวอยางแนนอน โดยทวไปเพลงหนาพาทยจะไมมบทรอง ใชบรรเลงเปนทานองเทานน ทบรรจ

เนอรองกมบาง พพบไดแกเพลงตระนมตร เพลงกราวนอก เปนตน เพลงหนาพาทยสวนมากจะมทารา

กาหนดไวเฉพาะในแตละเพลง และเพลงหนาพาทยเพลงเดยวกน การใชทาราของตวละครไทยคอ พระ นาง

ยกษ ลง ยอมจะแตกตางกนไปดวย

เพลงหนาพาทย แบงออกเปน หนาพาทยธรรมดา หนาพาทยชนสง

หนาพาทยธรรมดา หมายถง เพลงหนาพาทยทใชประกอบกรยา อารมณ โดยปกตทวๆไป เชน เพลง

ชา เพลงเรว เชด เสมอ รว โอด เปนตน

หนาพาทยชนสง หรอเรยกอกอยางหนงวา “เพลงคร” ซงถอวาเปนเพลงทศกดสทธ ผทผานพธ

ครอบและไหวครทางดนตร และนาฏศลปแลว เมอไดยนเพลงหนาพาทยชนสง กจะยกมอไหวระลกถงคร

อาจารย ทไดประสทธประสาทวชาให เพลงหนาพาทยชนสงมความหมาย มศกดและความยงใหญเฉพาะ

เพลง เชน สาธการ ตระนมต บาทสกณ ชานาญ คกพาทย เปนตน

ปรมาจารยทางนาฏศลปไทย ทานไดกาหนดความหมายของเพลงหนาพาทยและวธใชแบงออกเปน

หมวดใหญ 7 หมวด ดงตวอยางโดยสงเขปตอไปน

10

หมวดท 1 เพลงหนาพาทยสาหรบประกอบกรยาของตวละคร เชน

- เชด แสดงการเดนทางไปมาโดยรบรอน หรอเดนทางในระยะไกล

- เสมอ แสดงการเดนทางไปมาระยะใกลๆ เพลงเสมอนอกจากเพลงเสมอธรรมดาแลว ยงมเพลง

เสมอตามลกษณะของตวละครและสญชาตของตวละครอก เชน เสมอลาว เสมอมอญ เสมอพมา เสมอมาร

เสมอเถร เปนตน

- เพลงฉง แสดงกรยาการเคลอนไหวนวยนาดกรดกราย เลนสนกสนาน ชมสวน หรอเทยวววเวยน

อยในสถานทแหงหนง

- บาทสกณ แสดงการเคลอนไหวไปมาอยางพธรตอง ใชเฉพาะกบตวละครทเปนตวพระทมศกด

เชน พระราม พระลกษณ เปนตน

- พระยาเดน แสดงกรยาไปมาทไมรบรอน สาหรบผสงศกด

- รกรน แสดงการไปอยางมระเบยบเปนหมวดหม เชน การขามสมทรของกองทพพระราม

- เสมอขามสมทร ใชเฉพาะตวพระราม เมอจองถนนแลว นากองทพเดนขามสมทรเทานน

- ชบ แสดงกรยาไปมา สาหรบนางกานล หรอคนรบใช

- เหาะ ใชสาหรบการไปมาทางอากาศของเทวดาหรอนางฟา

- โคมเวยง สาหรบการไปมาของเทวดาหรอนางฟา

- กลม การไปมาของตวละครทสงศกด เชน พระอนทร เจาเงาะ ในเรองสงขทอง

- เขามาน สาหรบการเขาไปในสถานทใดสถานทหนง

- แผละ ใชสาหรบการไปมาของสตวมปก เชน นก ครฑ เปนตน

หมวดท 2 หนาพาทยสาหรบการยกพล

- กราวนอก สาหรบมนษยและลง

- กราวใน สาหรบยกษ

11

- กราวกลาง สาหรบมนษย

หมวดท 3 หนาพาทยสาหรบการรนเรงสนกสนาน

- กราวรา ฉลองความสาเรจ สนกสนาน เยาะเยย

- สนวล แสดงความราเรงเบกบานใจสาหรบสตร

- เพลงชาเพลงเรว แสดงความเบกบานใจ หรอการไปมาอยางมระเบยบและสวยงาม

หมวดท 4 หนาพาทยสาหรบการแสดงอทธฤทธหรอปาฏหารย

- ตระนมต การแปลงตว การชบคนตาบใหฟน หรอบนดาลใหเกดสงใดๆ ขน

- ตระสนนบาต การประชมเพอกระทาพธสาคญตางๆ

- ชานาญ การนมตหรอประสทธประสาท

- ตระบองกน การนมตหรอประสทธประสาท

- คกพาทย แสดงเดช แสดงอารมณของผมฤทธ

- รว ใชทวไปในการแสดงเดช หรอแสดงปรากฏการณโดยฉบพลน

หมวดท 5 หนาพาทยสาหรบการตอสและการตดตาม

- เชดกลอง ใชในการตอสโดยทวไป

- เชดฉง ใชรากอนการแผลงศร หรอกระทากจทสาคญ

- เชดฉาน ใชสาหรบคนตดตามสตว เชน พระรามตามกวาง ยาหรนตามนกยง เปนตน

- เชดนอก ใชสาหรบการตอสหรอการไลตดตามสตว เชน หนมานไลจบนางสพรรณมจฉา เปนตน

หมวดท 6 หนาพาทยสาหรบการแสดงอารมณทวไป

- กลอม การทาใหสบายอารมณเพอใหกลบ

- โลม สาหรบการเลาโลมดวยความรก

12

- โอด การรองไห

- ทยอย เสยใจ เศราใจ ใชในขณะทตวละครกาลงเคลอนทไป เชน เดนรองไห สะอกสะอน

หมวดท 7 หนาพาทยเบดเตลด

- ตระนอน สาหรบแสดงการนอน

- ลงสรง สาหรบการอาบนา

- เสนเหลา นงกน สาหรบการเสพสรา และการกน

- ปลกตนไม สาหรบการปลกตนไม

มนตร ตราโมท(2540:42) ใหความหมายวา ประเภทเพลงหนาพาทย ยงแยกออกไดเปน 2 อยางคอ

1.ประเภทเพลงไหวคร ไดแกเพลงหนาพาทยตางๆ ทมระบชอไวในตาราซงวาดวยการไหวคร เชน

ตระพระปรคนธรรพ โปรยเขาตอก เปนตน

2.ประเภทเพลงหนาพาทยพเศษ ไดแกเพลงหนาพาทยตางๆ ซงอยนอกตาราไหวคร สาหรบ

ประกอบโขนละครและอนๆ เชน เพลงพระยาเดน ดาเนนพราหมณ เปนตน

จากการศกษาผวจยพบวา เพลงหนาพาทยเปนเพลงทใชบรรเลงประกอบกรยาตางๆ ไมวาจะเปน

กรยาของมนษย ของสตว ของวตถตางๆ ของธรรมชาต และอนๆ เชน เดน นอน วง กลายราง เกดขน สญไป

ลมพด ฝนตก อะไรเหลานเปนตน ไมวากรยานนๆ จะแลเหนเปนตวตนกตาม ประเภทเพลงหนาพาทย ยง

แยกออกไดเปน 2 อยางคอ

1.ประเภทเพลงไหวคร ไดแกเพลงหนาพาทยตางๆ ทมระบชอไวในตาราซงวาดวยการไหวคร เชน

ตระพระปรคนธรรพ โปรยเขาตอก เปนตน

2.ประเภทเพลงหนาพาทยพเศษ ไดแกเพลงหนาพาทยตางๆ ซงอยนอกตาราไหวคร สาหรบ

ประกอบโขนละครและอนๆ เชน เพลงพระยาเดน ดาเนนพราหมณ เปนตน

13

3.ทมาของวงปพาทยดกด าบรรพ

วงปพาทยดกดาบรรพเปนวงดนตรของไทยประเภทหนง มพฒนาการมาจากวงปพาทยไมนวม

ปรบปรงขนใหมเพอใชในการแสดง ”ละครดกดาบรรพ” นกวชาการหลายทานไดใหขอมลเกยวกบประวต

วงปพาทยดกดาบรรพไววา

เกรดความรเรองดนตรไทยของกรมศลปากร(2521:14) กลาววา ปพาทยดกดาบรรพ เปนวงปพาทย

ทสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงปรบปรงขนใหมสาหรบใชประกอบการแสดงละครดกดา

บรรพ เมอราว 40 กวาปมาน มเครองบรรเลงคอ 1.ระนาดเอก(ใชไมนวม) 2.ระนาดทม 3.ระนาดทมเหลก 4.

ฆองวงใหญ 5.ขลยเพยงออ 6.ขลยอ 7.ซออ 8.ฆองหย(ม 7 ลก เสยงเรยงลาดบ 7 เสยง) 9.ตะโพน 10.กลอง

ตะโพน(ใชตะโพนถอดเทาหงายขนตแทนกลองทด) 2 ลก และ 11.ฉง 1 ค บางเพลงกใช 12. กลองแขกต

ประกอบจงหวะ เชนเดยวกบปพาทยไมแขงและไมนวม

ธนต อยโพธ(2523:127) กลาววา สมเดจเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ ไดทรง

ประทานอธบายตานานของปพาทยดกดาบรรพไววา “พ.ศ. 2434 เจาพระยาเทเวศรฯ ไปยโรป ไปเหน

ละคอนออปะราทฝรงเลน ชอบตดใจ กลบมาทลชวนใหเสดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรฯ ทรงชวยรวมมอกน

คดอานขยายการเลนละครใหเปนอยางออปะราไทย กตกลงกน เจาพระยาเทเวศจงใหสรางโรงละครขนใหม

ในบานของทาน ทางรมถนนอษฎางค ใหเรยกชอวา “โรงละครดกดาบรรพ” โดยประสงคจะใชคาวา “ดกดา

บรรพ” นนเปนชอละคร มใหเรยกกนวา “ละครเจาพระยาเทเวศฯ” อยางแตกอน (เพราะแตกอนใครๆ กเรยก

กนวาละครเจาพระยาเทเวศฯ และโรงละคอนเจาพระยาเทเวศฯ) แตชอนนเกดขนพรอมกบเลนละครไทย

เปนอยางใหม คนทงหลายจงเอาชอคณะ (และชอโรงละคอน) ไปเรยกกนเปนชอละครทเลนอยางออปะราวา

“ละครดกดาบรรพ” ตดตอมา ละครดกดาบรรพแรกเลนเมอ พ.ศ. 2442 ในการรบแขกเมองซงเคามาเฝาในป

นน

การปรบปรงปพาทยดกดาบรรพ สมเดจเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรง

ประทานอธบายวธปรบเครองปพาทยดกดาบรรพแกทานเจาคณอนมาน ราชธนวา”เครองปพาทยละคอนดก

14

ดาบรรพ ทานถามคนเอาเครองมอทกชน ตามททานเจยรนยถามไปกถกหมดแลว เวนแตซออยางเดยว เมอ

ครงเจาพระยาเทเวศรฯเลนนนไมใช เมอเจาพระยาวรพงศเลนเอาใสเขา เหนสโอกๆ ไปเกอบไมมเวลาหยด

อนเรองเครองทาเพลงนนไมจาเปนตองจากด จะใสอะไร จะถอนอะไรกได สดแตใหเหมาะแกการเลนกเปน

แลว หวใจเครองปพาทยละครดกดาบรรพอยทคดเลอกเสยงเลกๆออกหมด ดวยฟงหหนวก ผทเขาคดเอา

เครองเสยงเลกเขามาผสมแตกอน เขาตองการใหดงกกกอง แตละครดกดาบรรพตองการไพเราะ จงคดเอา

อายทหนวกหออก คงเอาไวแตทเสยงนมนวลและเสยงทเปนหลก แลวซ าตองการเสยงทตาลงไป จงคดจด

เอาฆองหยเขาปน นกมาแตฆองโหมงแตโหมงใบเดยว เนอเพลงไปทางไหนกดงโหมงยนอย ฟงขวางห จง

จดใหมฆองใหญหลายใบ ตเปนจงหวะผนเสยงไปตามเนอเพลง ควรทจะภมใจวาคดไดใหมฟนดขนมาก แต

เปลา ทางชวาเขามแลวทาแลว อนง ไมนวมกมมานานแลว พวกปพาทยเขาใช ในทนจะเรยกวาสาหรบตใน

มง เพอทองเพลงและไลมอ ไมใหหนวกหเพอนบาน ใครจะเอามาเลนเปนของจรงจงขนไมทราบ จาไดแตวา

เจาพระยาเทเวศรทานเอาไมนวมมาเลนรบรองในบานทาน สวนทเอาตะโพนใชตางกลองทดนน กเพราะป

พาทยทาไมนวม ถาเอากลองใหญเขาตกจะดงกลบเสยงปพาทยเสยหมด จงเปลยนใชตะโพน ซงจะหยบเอา

ไดงายทสด ทจรงเรยกวาปพาทยดกดาบรรพ นนมไดปรงขนสาหรบเลนละครดกดาบรรพ เลนรบรองอย

กอน รสกวาฟงด มละครดกดาบรรพขน กโอนเอาไปทาเทานนเอง

สรพล สวรรณ(2549:40) กลาววา สมยรชกาลท 5 มววฒนาการอยางเดยวในเรองเครองดนตร คอ

“วงปพาทยดกดาบรรพ” ซงบรรเลงครงแรกเมอ พ.ศ. 2442 ซงเปนการผสมใหแปลกออกไป เปนวงท

บรรเลงประกอบละคร ชอดกดาบรรพนสบตอจากชอโรงละคนมาเปนละคร แลวจากชอละครมาเปนชอวง

ดนตร เพราะวาโรงละครของเจาพระยาเทเวศรทานมละครแสดงอยใครๆ กเรยกละครเจาพระยาเทเวศร โรง

ละครเจาพระยาเทเวศร ทานไมชอบใหชอของทานเปนชอโรงละคร เมอสรางโรงละครขนใหมทานกตงชอ

โรงละครวา โรงละครดกดาบรรพ ขณะนนเองกรมพระยาเทเวศรไดขอใหสมเดจเจาฟากรมพระยานรศราน

วตตวงศ ปรบปรงละครขนอกแบบหนงซงทานไดใหแบบของโอเปรามาเลาถวาย ใหปรบปรงละครไทยให

คลายโอเปรา สมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศ ไดทรงนาเอาเรองพระราชนพนธของรชกาลท ๒ มา

ปรบปรงใหมใหเปนละครทรองเอง และบทรองนนมแตคาพด ไมมบทบอกชอตวละครหรอบทบอกกรยา

บอกอารมณ ละครแบบนเมอไดแสดงรบแขกเมองเสรจแลวกมาแสดงเกบเงนทโรงละครทเจาพระยาเทเวศ

รสรางขนใหมชอโรงละครดกดาบรรพเปนครงแรก ประชาชนกเรยกกนวา ละครดกดาบรรพ เพราะวาโรง

ละครชอดกดาบรรพ ละครทเลนกควรเรยกละครดกดาบรรพ บทละครทนามาเลนคอ เรองสงขทอง เรองคาว

15

เรองอเหนา เรองสงขศลปะชย เปนตน ฉะนน วงปพาทยทปรบปรงนนกตองเปนปพาทยดกดาบรรพ การ

ปรบปรงวงปพาทย ทานปรบปรงโดยเอาเสยง เสยงสง และเสยงดงมากออกหมด ใหเหลอไวแตพวกเสยงทม

ตา นมนวล ในวงปพาทยทเครองใหมกเอาฆองเลกออก ระนาดเอกเหลกออก ปออก กลองทดดงมากเอาออก

สวนระนาดเอกกดงมาก แตระนาดเอกเปนหลกของวงกคงไว แตเปลยนไมตเปนไมนวม สวนกลองทดนา

ออกแลวยงมเพลงหนาพาทยอย มเพลงโอด เพลงเชด เพลงเสมอ จงเอาตะโพนมาแกไขโดยเอาเทาออก ตง

หนาขน ตสองลก ตดขาวสกใหเปนเสยงตมๆตอมๆ ใชสาหรบตแทนกลองทดได อกอยางหนงควรมเสยงตา

ทเทยบอยางเบส(bass) ของสากล จงเอาฆองหยมา 7 ลก เลอกเอาเสยงเรยงลาดบกนได 7 เสยงมาต มเสยงมา

แขวนต จะเปนหยหรอฆองชย(ฆองทตเวลางานฤกษ-งานสวดมนต) หามา 7 ลกตแทนโหมง เทยบใหเปน

เสยงเรยงลาดบกน 7 เสยง แขวนต เวลาจบจงหวะกตได เวลาตเปนทานองเพลงหางๆ อยางเบส มเสยง

กระหมครมนมนวล ฟงแลวไพเราะอยงหนง วงปพาทยนกเลยไดชอวา “วงปพาทยดกดาบรรพ” ไปดวย สง

ทเพมเตมขนในรชกาลท 5

ประดษฐ อนทนล(2541:50) กลาววา วงปพาทยดกดาบรรพ เปนวงดนตรซงสมเดจเจาฟากรมพระ

ยานรศรานวดตวงศทรงปรบปรงขนใหม ในสมยรชกาลท 5 เพอใชบรรเลงประกอบการแสดงละครอยาง

ใหมของเจาพระยาเทเวศรวงษววฒน ซงภายหลงเรยกวา “ละครดกดาบรรพ” ทาใหวงดนตรชนดนไดชอวา

“วงปพาทยดกดาบรรพ” เชนกน ลกษณะการปรบปรงวงกโดยการตดเครองดนตรทมเสยงสงแหลมออก

เหลอแตเครองดนตรทมแตเสยงทมนมนวล และประดษฐเครองดนตรทเหมาะสมขนใหมบางอยาง เครอง

ดนตรในวงปพาทยดกดาบรรพประกอบดวย ระนาดเอก ฆองวงใหญ ระนาดทม ระราดทมเหลก ขลย ซออ

กลองแขก ตะโพน กลองตะโพน (ประดษฐทาขนใหม) ฆองหย (ฆอง 7 ใบ ประดษฐขนใหม) และเครอง

กากบจงหวะ

รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร(2542:76) กลาววา วงดนตรชนดนใชบรรเลงประกอบการแสดงละครดก

ดาบรรพ ซงเปนละครทสมเดจพระเจาบรมวงศธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศไดทรงปรบปรงให

เปนละครของเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน(ม.ร.ว.หลาน กญชร) มฉากเปลยนไปตามเนอเรอง และตวละคร

สามารถพดเจรจาเองไดโดยไมตองอาศยคนพากย เครองดนตรทผสมอยในวงปพาทยชนดน คดเลอกเอา

เฉพาะเครองดนตรทมเสยงทมตานมนวล ซงประกอบดวยดงน

16

ระนาดเอก 1 ราง

ระนาดทม 1 ราง

ระนาดทมเหลก 1 ราง

ฆองวงใหญ 1 ราง

ซออ 1 คน

ขลยอ 1 เลา

ขลยเพยงออ 1 เลา

ฆองหย 1 ชด

ตะโพน 1 ใบ

กลองตะโพน 1 ใบ

กลองแขก 1 ค

ฉง 1 ค

จากการศกษาผวจยพบวา วงดนตรชนดนใชบรรเลงประกอบการแสดงละครดกดาบรรพ ซงเปน

ละครทสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศไดทรงปรบปรง ในสมยรชกาลท 5 ให

เปนละครของเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน(ม.ร.ว.หลาน กญชร) ซงภายหลงเรยกวา ”ละครดกดาบรรพ” ทา

ใหวงดนตรชนดนไดชอวา “วงปพาทยดกดาบรรพ” ในการแสดงละครดกดาบรรพตองการเสยงทไพเราะ จง

คดเอาเสยงเลกๆออกหมด ดวยฟงหนวกห คงเอาไวแตเสยงทนมนวลและเสยงทเปนหลก แลวซ าตองการ

เสยงทตาลงไปอก จงคดเอาฆองหยเขามาผสมกบวงปพาทยดกดาบรรพ จงจดใหมฆองใหญหลายใบ ตเปน

จงหวะผนเสยงไปตามเนอเพลง มฉากเปลยนไปตามเนอเรอง และตวละครสามารถพดเจรจาเองไดโดยไม

ตองอาศยคนพากย

17

4.ความหมายของละคร

ละครเปนการแสดงทดาเนนเปนเรองราว เกดจากการนาภาพประสบการณและจนตนาการของ

มนษยมาผกเปนเรองราว โดยมผแสดงเปนผสอความหมาย มจดมงหมายเพอใหความบนเทง สนกสนาน

เพลดเพลน หรอเราความรสกของผดและใหแนวคด คตธรรมและปรชญาแกผด โดยนกวชาการไดให

ความหมายเกยวกบ “ละคร” ไวดงน

ผศ.พาณ สสวย(2540:34) กลาววา ละครเปนการแสดงทเลนเปนเรองมเนอความตอเนองกน เปน

ศลปะทแสดงการเคลอนไหวรางกายใหเขากบจงหวะเนอรองและทานองเพลงหรอเลยนแบบชวตจรง จดอย

ในขอบขายของศลปะไมปรากฏรปทรง (Non-Visual Art) การละครไทยมมานานแลว มแบบแผนของการ

แสดงทงบทบาทและลลาเปนเอกลกษณเฉพาะตน แตกตางจากการแสดงละครของชนชาตอนอยางเหนได

ชด

คาวา ”ละคร” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานใหความหมาย “การมหรสพ” อยางหนงเลมเปน

เรองราวตางๆตามความน ละครเปนการแสดงทตองมเนอเรองเปนสาคญ ถงแมจะเปนการละเลนทแสดง

กรยาทาทางซงจะเปนราหรอเตนกตองมเนอเรองประกอยดวย

ประดษฐ อนทนล(2536:107) ใหความหมายวา “ละคร” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

ไดใหความหมายไววา “การมหรสพอยางหนง เลนเปนเรองเปนราวตางๆ”

ละครแทดงเดมทนบเปนแบบฉบบของละครไทยนน ปรากฏหลกฐานวาเปนทนยมแพรหลายกนมา

ตงแตสมยกรงศรอยธยาตอนตน จนกระทงถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ แหง

กรงรตนโกสนทร มอย ๓ ประเภท และววฒนาการมาตามลาดบ คอ 1.ละครชาตร 2.ละครนอก และ 3.ละคร

ใน ครนถงสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร นบตงแตนนมา

การละครของไทยกไดมการปรบปรงเปลยนแปลงและพฒนาไปจากเดม ทงนเพราะไดรบอทธพลมาจากการ

ละครแบบตะวนตก เกดละครทปรบปรงขนใหมอกหลายประเภท ไดแก ละครดกดาบรรพ ละครพนทาง

18

ละครพด ละครรอง ละครพดสลบลา และละครสงตค โดยเหตทมละคอยางใหมเกดขนอกหลายประเภท

ดงกลาวทงแตละประเภทกมรปแบบละวธการแสดงแตกตางกน ดงนน เมอราวปลายสมยรชกาลท 5 จงไดม

จาแนกประเภทละครของไทยออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ

ก. ละครรา หมายถง ละครประเภททใชศลปะการรายราดาเนนเรอง

ข. ละครรอง หมายถง ละครประเภททใชศลปะการรองดาเนนเรอง

ค. ละครพด หมายถง ละครประเภททใชศลปะการพดดาเนนเรอง

ในบรรดาละครตางๆ ของไทยทนบวาเปนละครรานน มอย 5 ประเภท คอ ละครชาตร ละครนอก

ละครใน ละครดกดาบรรพ และละครพนทาง ละครรา ทงหมดนยงอาจแบงยอยเปน 2 ประเภท คอ

1. ละครราแทดงเดม มมาแตสมยอยธยาจนถงสมยรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ไดแก ละคร

ชาตร ละครนอก และละครใน

2. ละครราทปรบปรงขนใหมในสมยรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร ไดแก ละครดกดาบรรพ

และละครพนทาง

ผศ.สมนมาลย นมเนตพนธ(2541:19) กลาววา การละครไทยเปนทรวมของศลปะเกอบทกประเภท

โดยเฉพาะศลปะสาขาวจตรศลป อนไดแก ประตมากรรม จตรกรรม สถาปตยกรรมทปรากฏอยในวรรณคด

บทละครเกอบทกเรองและวรรณกรรมทบทละครจะตองใชภาษาเปนสอใหผชมละครไดเขาใจเรอง เขาใจ

บทบาทของตวละคร ลกษณะนสย การแตงกาย ประการสดทายทการละครไทยจะขาดเสยมไดกคอ ศลปะ

สาขาดรยางคศลปและนาฏศลป ซงนบวาเปนหวใจสาคญของการละครไทย

เรณ โกศนานนท(2542:45) ใหความหมายวา ละครนบวาเปนวจตรศลปประเภทหนงของโลก

แทจรงคอเรองราวในลกษณะของการสนทนาทกลาวถงความขดแยงและสภาพความเปนไปของชวตดาน

ตางๆของมนษยทนาไปแสดงบนเวททจดไวเฉพาะ โดยอาศยคาพดและทาทาง บทบาท ชวยสอความหมาย

ใหผดไดทราบถงความเปนไปตางๆ เปนชวงๆ หรอเปนตอนๆ จงเหนไดวาในละครไมมการอาบนา กนขาว

แตงตว อยางชวตประจาวน ถงจะมบางแตกเปนชวงหนงๆ ของการแสดงเทานน

19

ละครเปนการแสดงซงมการผกเรอง แตเนอเรอง ขอความ ถอยคาประกอบเหตการณเกยวโยง

สมพนธกบสวนประกอบอนๆ ม ฉาก แสง เสยง เปนตนละครไทยแตเดมแสดงกนกลางแจง ไมมสง

ประกอบอะไรทงสน แตจะตองมการฟอนรา บรรเลงดนตร การขบรอง และเจรจาตามความเหมาะสมของ

เนอเรอง สวนเรองทนามาแสดงละครนนมไดจากดอยเฉพาะเรองใดเรองหนงเหมอนการแสดงโขน

วมลศร อปรมย(2553:106) กลาววา การละครเปนเรองของการสะทอนชวตของคนเรา ซงมทงทกข

และสข หลกการของการละครในแบบสากล จงไดแบงการละคนออกเปน 2 ประเภทหลก คอ สขนาฏกรรม

(Comedy) และ โศกนาฏกรรม (Tragedy) ซงกอาศยหลกการของสภาพความเปนจรงของมนษยนนเอง

นอกจากนนกมการแสดงแบบทเรยกวา Melodrama หมายถงละครกนใจในลกษณะรนแรง อยางไรกดการ

จบของละครแบบไมสมหวงเปนจดสาคญซงมาในรปแบบโศกนาฏกรรม ซงบางสมยนยมกนมาก

สวนการละครของไทยในสมยโบราณ ยงไมไดจดระบบระเบยบแบบแผนใหเรยบรอยเราจงไม

สามารถแยกประเภทของการละครแตละชนดของเนอเรองใหออกจากกนได

ครนถงสมยกรงศรอยธยา จงไดมการจดแบบแผนใหมระบบระเบยบขน มการตงชอละครทแสดง

กนโดนแยกสงทเหมอนกนเขาไวดวยกน และสงทแตกตางกนออกเปนประเภท เรากสามารถไดระบบ

ระเบยบกฎเกณฑของการแสดงแตละประเภท เพอใหคนรนหลงไดศกษากนตอไป

จากการศกษาผวจยพบวา ละครไทยเปนทรวมของศลปะเกอบทกประเภท โดยเฉพาะศลปะสาขา

วจตรศลป มลกษณะเรองราวในการสนทนาทกลาวถงความขดแยงและสภาพความเปนไปของชวตดาน

ตางๆ เปนการแสดงทเลนเปนเรองมเนอความตอเนองกน เปนศลปะทแสดงการเคลอนไหวรางกายใหเขากบ

จงหวะเนอรองและทานองเพลงหรอเลยนแบบชวตจรง มการผกเรอง แตเนอเรอง ขอความ ถอยคาประกอบ

เหตการณเกยวโยงสมพนธกบสวนประกอบอนๆ ม ฉาก แสง เสยง เปนตน ซงการละครไทยมมานานแลว ม

แบบแผนของการแสดงทงบทบาทและลลาเปนเอกลกษณเฉพาะตน แตกตางจากการแสดงละครของชาตอน

อยางเหนไดชดในบรรดาละครตางๆ ของไทยทนบวาเปนละครรานน มอย 5 ประเภท คอ ละครชาตร ละคร

นอกละครใน ละครดกดาบรรพ และละครพนทาง ละครรา ทงหมดนยงอาจแบงยอยเปน 2 ประเภท คอ

20

1. ละครราแทดงเดม มมาแตสมยอยธยาจนถงสมยรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ไดแก ละคร

ชาตร ละครนอก และละครใน

2. ละครราทปรบปรงขนใหมในสมยรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร ไดแก ละครดกดาบรรพ

และละครพนทาง

ประการสดทายทการละครไทยจะขาดเสยมไดกคอ ศลปะสาขาดรยางคศลปและนาฏศลป ซงนบวา

เปนหวใจสาคญของการละครไทย

5.ต านานการเกดละครดกด าบรรพ

เปนละครทเกดขนในสมยรชกาลท 5 กาเนดขน ณ บานเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน(ม.ร.ว. หลาน

กญชร) โดยแสดง ณ โรงละครทตงชอวา “โรงละครดกดาบรรพ” เจาพระยาเทเวศรวงศววฒน ไดเดนทาง

ไปยโรปเมอป พ.ศ. 2434 และมโอกาสไดชมละครโอเปรา ซงทานชนชมการแสดงมาก เมอกลบมาจงคดทา

ละครโอเปราใหเปนแบบไทย โดยนกวชาการไดใหขอมลเกยวกบละครดกดาบรรพไวดงน

วรรณคดการละคร(2531:29) กลาววา ละครดกดาบรรพของเจาพระยาเทเวศรฯ มลกษณะดงน

1.บทละคร ลกษณะของบทละครดกดาบรรพเขยนเปนตอนๆ เฉพาะทเหนวาจะเลนไดสนก ไม

เขยนตลอดเรองอยางบทละครนอกบทละครใน ประการทสาคญทแตกตางจากบทละครชนดอนๆ กคอ บท

รองและบทเจรจามความสาคญเทาๆกน มสวนในการดาเนนเรองเทาๆกน จะตดสวนหนงสวนใดออกมได

ถาตดออกเรองจะขาดทนท

2.ผแสดง ดวยเหตทละครของเจาพระยาเทเวศรฯ เดมเปนละครผหญงเมอมาเลนละครดกดาบรรพ

จงใชผหญงแสดงเกอบทงหมด มผชายบางกเปนแตตวประกอบ เชน เปนเสนา เปนทหารรบใช

การแตงตว ละครดกดาบรรพของเจาพระยาเทเวศรฯ แตงอยางยนเครองอยางละครนอกละครใน ม

เปลยนแปลงบาง เชน เงาะไมสวมหวเงาะ ใชวธแตงหนาและผมใหดเปนเงาะแทน เพอสะดวกแกการทตว

ละครจะตองรองและเจรจาเอง

21

3.วธแสดง ละครดกดาบรรพของเจาพระยาเทเวศรฯ ยดแบบแผนการราไทย ใชราเพลง กบ ราใชบท

ราเพลงคอราตามหนาพาทยใชตามโอกาส สวนมากเปนราใชบทคอทาทาทางไปตามบทรองและบทเจรจา

แบบแผนการแสดงยดแบบละครในเปนสวนใหญ คอมงอวดศลปะทงดงามทกดาน ตงแตความงามของตว

ละคร การรา การรอง ดนตร ไปจนถงการจดเวทจดฉาก

วธแสดงละครดกดาบรรพมลกษณะทเหมอนละครนอก 3 ประการ คอ ดาเนนเรองรวดเรว ตวละคร

รา รอง เจรจาเอง ถอวาการแสดงบทเปนสวนสาคญ ละครดกดาบรรพตองแสดงบทใหเหนชดแจงสมจรง

บทโศก ดใจ รองให ฯลฯ ตองแสดงใหเหนสมจรง เพราะละครดกดาบรรพไมมบอกบทกรยาอาการของตว

ละคร ผดรไดจากการแสดงของตวละครเทานน

4.โรง ฉาก ละครดกดาบรรพของเจาพระยาเทเวศรฯ ตองปลกโรงละครประจาท ตองยกพนทาเวทม

มานกน การแสดงนนเขาจะแบงเปนฉากๆ มการเปดปดมานเมอจบฉาก การจดฉากยกหลกความสมจรง เนอ

เรองเปนปากจดฉากเปนปา บางทใชสตวจรงๆ เชน นก คางคาว ไก ชาง ไวในฉากปาดวย

5.ดนตร ละครดกดาบรรพใชปพาทยเครองใหญ แตปรบปรงเสยใหมใหมเสยงนมนวลเหมาแกการ

บรรเลงในโรง โดยเปลยนเครองดนตรบางชน เชนใชซออและขลยแทนปนอกปใน ระนาดตดวยไมนวม ตด

ฆองวงเลกออกเพราะเสยงแหลมเกนไป เสยงปพาทยดกดาบรรพจงทมนมกวาเสยงปพาทยเครองใหญ

ผศ.สมนมาลย นมเนตพนธ(2541:143) กลาววา การแสดงละครดกดาบรรพผดแปลกจากละครรา

แบบเดม เพราะผแสดงรองเองราเอง ไมมคาบรรยายกรยาของตวละคร ซงสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟา

กรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงอธบายประทานพระยาอนมานราชธนไววา “ทตดคากรยาออกกเพราะเหน

วา ละครทาอะไรกยอมเหนอยดวยกนแลว ทาไมจะตองบอกอก”

เนองจากละครดกดาบรรพตองการความรวดเรวในการแสดง จงมการแสดงเปนฉากแบบตะวนตกม

การสรางฉากและเปลยนฉากตามทองเรอง เพอใหผชมละครทราบวาเรองนน ตอนนน เกดในสถานทแหงใด

การจดฉากละครดกดาบรรพ ม.จ.หญงดวงใจ จตรพงษ ไดทรงเลาวธทสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรม

พระยานรศรานวดตวงศ ทรงจดฉากละครดกดาบรรพวา

22

ฉากแสดงนนทรงแบงเวทจดเปน 3 หอง เรมเลนฉากท 1 ทหนาหอง ซงทงฉากนนไวใชเลนตอนท

ตองใชทนอย มตวละครนอย จบฉากแลวกรอเลนฉากท 2 ในหองกลาง ซงจดเตรยมไวแลว ฉากท 3 จงใช

ฉากใหญเตมท

ละครดกดาบรรพมชอเสยงและมรายไดดกวาละครประเภทอน เพราะไดมการปรบปรงการแสดง

ความเปนไปในทองเรองของละครดกดาบรรพ พยายามแสดงใหสมจรงมากทสด มการตกแตงฉาก สถานท

ใชแสง ส เสยงประกอบฉาก เชน ใชไฟ แสดงใหทราบวาขณะนเปนเวลากลางคน กลางวน ฉากฟาแสบ ฝน

ตก ไฟไหม เหลานเปนเคลดลบของละครดกดาบรรพทมชอเสยง รายไดดกวาละครโรงประเภทอนๆ ในการ

แสดงตองใชความจรงเปนหลก แสดงใหเหนจรงเหนจง และแสดงตอนหนงๆนนตองแสดงสนๆ ใหผชม

ละครมความรสกอยากจะไดชมละครตออก เชน ในเรองอเหนาตอนชมดง ทรงจดใหมอปกรณประกอบฉาก

มากมาย มนกเกาะอยบนกงไม และยงชกใยนกใหเขาโพรงไดตามบท ผชมละครไดเหนบาง ไมเหนบาง ใคร

ไมทนเหนเมอมาพดคยกเสยดาย อยากเหนตองมาชมอกครง

เรองทแสดงละครดกดาบรรพสวนมากกเปนเรองเดยวกบละครนอก บทละครดกดาบรรพซงสมเดจ

พระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศทรงนพนธ มอย 8 เรอง คอ

1.เรองสงขทอง 2.เรองคาว

3.เรองอเหนา 4.เรองสงขศลปชย ภาคตน

5.เรองกรงพานชมทวป 6.เรองรามเกยรต

7.เรองอณรท 8.เรองมณพชย

ศลปะการแสดงของไทย(2542:79) กลาววา ละครดกดาบรรพ เปนละครราทปรงปรงขนในสมย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (ระหวาง พ.ศ. 2411-2453) โดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟา

กรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงเปนผจดทาบทละครแนวใหม โดยนาแบบอยางการแสดงละครของ

ชาวตะวนตกเขามาผสม แตทรงยดแนวการแสดงละครในเปนหลก ใหชอวา ละครดกดาบรรพ ตามชอโรง

ละครของเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน (ม.ร.ว.หลาน กญชร)

23

บททใชประกอบการแสดง เปนบททนามาจากบทละครนอก-ละครในหรอบทโขนของเดม นามา

ปรบปรงใหม ดาเนนเรองตามเหตการณทเกดขนเฉพาะหนาคนด ไมมการบอกอารมณของตวแสดงดวยบท

กลอน จะใชทาทางและบทรอง บทเจรจาแทน ทาใหผดรเรองเขาใจงายขน

การแสดง ผแสดงจะตองเปนผรองและราเอง โดยไมมผขบรองใหอยางละครนอก-ละครใน ฯลฯ

ดงนนการคดเลอกตวแสดงละครดกดาบรรพจงตองใหผแสดงมความสามารถทงรองและราไดด

การแสดง ใชวงปพาทยดกดาบรรพ บรรจเพลงรองทไดรบการปรบปรงใหเขากบวงปพาทย

การแตงกาย สวนใหญจะแตงกายแบบยนเครองทงฝายพระและฝายนาง

มฉากและแสง ประกอบตามบรรยากาศของเรองละคร

เรณ โกศนานนท(2542:48) กลาววา สมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

ทรงอธบายเกยวกบละครดกดาบรรพไวในเรองบนทกความรวา “ตอไปนจะอธบายถงละครดกดาบรรพสบ

มาแตเลนคอนเสด ซงในระยะแรกเจาพระเทเวศร ทานจดเลนอยกอน รองเพลงตางๆซงเหนวาไพเราะและ

ใชบทรวงๆแลวแตจะฉวยมาไดไมวาจากทใด ถดมาระยะทสอง ฉนเองเปนผออกความคดเหนไมด ควรจะ

ใชบทใหตดตอ และจดเพลงรองทออนทแขง ทเนบ ทรกรนใหเหมากบบท ตางกเหนดดวยกนจงชวนกนจด

เลนทนน คอนเสดกรองเปนเรอง ตอมาในระยะทสามเกดมความเหนขนวา ถาจดใหมตวออกเลนตามบท

รองจะดดขนอกมากกเปนอนเหนชอบพรอมกนจงจดขนเปนละครดกดาบรรพดวยประการดงน ความลบใน

ละครดกดาบรรพมอยหนอยหนง ฉนเปนคนปรงบท ฉนไมเดนตามแบบแผนละครเกา คอ ตดคากลาวถงคา

กรยาทงหมดคงมแตคาพด ทาเปนรองบาง แลวแตทควร ทตดคากลาวถงกรยาออก กเพราะเหนวาละครทา

อะไรกยอมเหนอยดวยกนแลว ทาไมจะตองบอกอก การกระทาอนนไดสตมาแตจดเลนละครเรอง อณรท

แบบเกาตอนทศมขขนไปเยยมนางอษา เหนนอนอยกบอณรทกโกรธ ถบอณรทตกเตยงลงไป เจาพระยา

เทเวศรเดอดรอนวา การจะรองสนบททศมขแลวจบบทอณรท กวาจะลกขนรบกนได อณรทลงไปนอนไมม

มลอยนานเตมท ไมดเลย จะทาอยางไรด ฉนกออกความคดเหนวา จะไปรองดาเนนเรองอยทาไม ทศมขเชด

ปงๆขนไป เหนเขากโกรธถบเอาตกเตยง อณรทกลกขนรบกน เทานนพอ ทานเหนดวยใหทาตาม ดดขนเปน

อนมาก แตบทละคอนทไมรองกรยานนจะใชไดดแตเลนละคอน แมจะเอามาเปนหนงอานเลน จะไมร

เรองราวไปทางไหนเลย”

24

ผศ.วณา วสเพญ(2549:168) กลาววา ละครดกดาบรรพมองคประกอบแสดง 4 ประการดงน

1.โรงและฉาก มการนาฉากมาใชแสดงแบบตะวนตก ฉากแสดงนนสมเดจฯ กรมพระยานรศฯ ทรง

แบงเวทเปน 3 หอง เรมเลนฉาก 1 ทหนาหอง ซงทงฉากกนไวใชเลนตอนทตองใชเนอทนอย มตวละครนอย

จบฉากแลวกรอ เลนฉากท 2 ในหองกลางทจดเตรยมไวแลวฉากท 3 จงใชฉากใหญเตมท โดยวางบทไวให

ใชฉากเลกสลบฉากใหญตามลาดบ วธนทาใหเปลยนฉากไดรวดเรวมาก คนดไมตองเบอคอย การแสดง

ละครดกดาบรรพนน คลายกบการแสดงละครในปจจบนทตองรวมมอกนหลายคน ละครโรงนมรายไดดกวา

โรงอน เพราะใชความจรงเปนหลก เลนใหเหนจรงเหนจง จดใหมเครองประกอบฉาก เชน อเหนาตอนชมดง

จะมนก มไกเกาะอยตามกงไม ฉากตอนคางคาวกมคางคาวออกมา และมหลกวา ฉากสดทายตองใหดกวา

ฉากอนทงหมด โดยมตวละครมากๆ รางามๆ ทกเรองเพอใหดมโหฬารอยาง FINALE อยางละครโอเปรา

แบบตะวนตก เมอเลกแลวคนดจะไดเบกบานเกดความอาลยและตดใจ

2.การแตงกาย ละครนเปนละครราทปรบปรงขน จงมแตบางเรองเทานนทมการเปลยนแปลง สวน

การแตงกายละครในซงเปนตนเดมของแบบฉบบอนดงาม ละครดกดาบรรพกยงคงรกษาไวสบมา แตการแต

กายบางสวนไดพยายามแตงใหตรงกบความเปนจรงมากขน ทมการเปลยนแปลงคอ การแตงหนา โดยเหตท

สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศฯทรงเปนชางเขยน ไดทรงนาศลปะการเขยนมาใชกบตวละคร เชน หนาเงาะ

หนายกษ ไมโปรดใหใสหวโขน เพราะทาใหดงมงาม ทรงเขยนตามแบบชางเขยนแทน เปนตน

3.วธการแสดง

- เปนการแสดงทเนนการตบทใหสมจรง เชนบทตอสจะสกนจรงๆ บทลมกจะทงตวลมทนท ไม

ตองรอใหเพลงบรรเลงหรอบทรองถงตอนนนจงลมแบบละครเดม การแสดงความเปนไปในทองเรองก

พยายามใหสมจรงมากทสด เชน ตกเหว กใหคนดเปนตกเหวจรงๆ

- บทละครมแตบททเปนคาพด เปนคากลอนเพอใหทองจาขนใจไดงาย ไมมบทเลาเรองวาใครทา

อะไร ทไหน อยางไร แตจะตบทเลย การเจรจาใหตวละครเจรจาเหมอนการพดจรงๆ ไมใชรายกลอนเปน

จงหวะ เนนการแสดงทแนบเนยนคลองแคลว ดวยวธนทาใหดาเนนเรองไดเรว

25

- การจดฉากทสมจรงทาใหไมตองมบทบรรยายฉาก ไมมบทชมความงามของตวละครเพราะ

มองเหนตวละครอยแลว ไมมบทบรรยายกรยาอาการของตวละคร เพราะตวละครเคลอนไหวอยางไรก

มองเหน

- การแสดงถาตองการความไพเราะกใหขบรองดวยเพลง มทงอารมดดน โกรธ โศก เกยวพาราส ถา

ทมเถยงทะเลาะจะใชการเจรจา โดยตวละครรองเอง ราเอง เจรจาเอง คนดเขาใจไดรวดเรว สามารถยอเรอง

ละครทเคยเลนหลายคนจงจบ ใหจบไดภายใน ๓-๔ ชวโมง

- มการราตบทเปนพน ไมคอยมราหนาพาทย เมอถงฉากทพอจะแทรกการฟอนรางามๆ จงแทรก

บางแต ใชทารา

- มการจดทาสจบตรเลาเรองแจกแกผดใหเขาใจเคาโครงเรอง

- เนองจากสมยกอนยงไมมไฟฉาย ไฟส ไมโครโฟนฯ ผเลนละครตองใชหลกการแสดงละครแทๆ

คอตองหดรอง หดพดใหดงและฟงชดเจน ซงใชการฝกเปนสาคญ

- มการนาการอานฉนท การรายมนตของพราหมณ การสวดมนต มารองในการแสดง ถาในเรองม

การประกอบพธ บางทนาการขบรองของเดก เพลงพนบาน ขบเสภา เหเรอ ฯลฯ มาใชดวย

4. ปพาทยประกอบการแสดง ปพาทยใชกบละครชนดน ตองตงวงเปนพเศษ มเครองประกอบผด

กบวงปพาทยทวๆ ไปกลาวคอ เลอกใชแตเครองบรรเลงมเสยงนม ฟงไพเราะหโดยใชระนาดเอก ตดวยไม

นวมผสมกบระนาดทมกบระนาดทมเหลก สวนฆองนนใชแตฆองใหญวงเดยว ฆองเลกตดออกไปเพราะม

เสยงแหลม เพมซออและขลยสาหรบใชแทนปนอกและปใน กลองทดไมใชแตใชกลองตะโพนแทนเพราะม

ขนาดยอยลงมา เปนการลดระดบเสยง เนองจากละครเลนอยในหองขนาดไมใหญ เสยงไมควรดงเกนไป ป

พาทยชนดนเมอผสมวง บรรเลงจะฟงเยอกเยนนมนวลและออนหวานกวาปพาทยธรรมดา

จากการศกษาผวจยพบวา ละครดกดาบรรพเปนการพฒนามาจากละครนอกละครใน ซงผดแปลก

ไปจากละครแบบเดม เพราะผแสดงรองเองราเอง บทละครไมมคาบรรยายของตวละคร ผดสามารถรไดวา

ตวละครทาอะไร จากการแสดงของตวละครเอง การแตงกายจะแตงกายแบบยนเครองละครนอกละครใน

การแตงกายบางสวนพยายามแตงใหตรงกบความเปนจรงมากทสด เปนการแสดงทเนนการตบทใหสมจรง

26

เพราะฉะนนผแสดงจะตองรอง รา เจรจาเอง บทละครจะมแตบททเปนคาพด เปนคากลอนเพอใหทองจาได

งายขน ดวยละครดกดาบรรพพยายามแสดงใหสมจรงมากทสดจงจาเปนตองมฉาก เพอใหผชมละครทราบ

วาเรองนน ตอนนน เกดขนในทแหงใด มการสรางฉากและเปลยนฉากตามทองเรอง ทาใหไมตองมบท

บรรยายฉาก งานดนตรปพาทยกปรบปรงจากวงปพาทยเครองใหญ แตปรบปรงเสยใหมใหมเสยงนมนวล

เหมาะแกการบรรเลงในโรง โดยเปลยนเครองดนตรบางชน เชนใชซออและขลยแทนปนอกปใน ระนาดต

ดวยไมนวม ตดฆองวงเลกออกเพราะเสยงแหลมเกนไป เรยกวงทบรรเลงในการแสดงละครดกดาบรรพวา

วงปพาทยดกดาบรรพ เสยงปพาทยดกดาบรรพจงทมนมกวาเสยงปพาทยเครองใหญ และยงใหเสยงนมนวล

ฟงไพเราะหมาก

6.งานวจยทเกยวของ

พจนาพร กนกแกว( 2532 : 91) ไดทาการวจยเรอง ดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา

ตอนไหวพระ จากการวจยพบวา ดนตรไทยหรอวงดนตรไทยนบวาเปนเปนปจจยสาคญกบการแสดงละคร

มไทยเพราะเปนสงทชวยเสรมสรางใหมความสมจรงและทาใหละครนาสนใจยงขน รวมทงทาหนาทดาเนน

เนอเรองใหตดตอ ในตอเนองกนไป ดนตรทนามาบรรเลงประกอบการแสดงสวยใหญเปนวงปพาทยเครอง

หา สวนการนาวงชนดอนๆ ไปใชในการประกอบการแสดงกขนอยกบโอกาสและความยงใหญของงาน ใน

สมยรชกาลท 5 ไดเกดวงดนตรพเศษซงรจกชอกนวา “วงปพาทยดกดาบรรพ” ใชบรรเลงประกอบการแสดง

ละครดกดาบรรพ จากการศกษา บทละครของไทยเปนบทละครทไดรบการปรบปรงมาจากบทละครเดม ซง

เปนวรรณคดประเภท วรรณคดการละคร

นารนาถ วรรณพรณ (2547 : 31) ไดทาการวจยเรอง วเคราะหบทบาทของดนตรไทยกบบทละคร

ดกดาบรรพเรอง อเหนา ตอน บวงสรวง จากการวจยพบวา การบรรเลงดนตรไทย มความซบซอนมหลก

วชาการของแตละวงดนตรโดยเฉพาะอยางยงถาเปนการบรรเลงของวงปพาทยดกดาบรรพดวยแลว ยงม

ความซบซอนมากขนไปอกทงนเพราะ ลกษณะของการผสมวง ทมการปรบเปลยนเครองดนตรทใหไวแต

เครองดนตรทมเสยงทมนมนวล เพอทจะใหเสยงออกมาไพเราะ ไมขดห เหมาะแกการแสดงละครดกดา

บรรพ เพลงทใชประกอบนนตองเปนเพลงทแสดงถงอารมณ หรอเพลงหนาพาทยทใชประกอบกรยาตางๆ

บรรเลงตดตอกนทาใหบทละครมการดาเนนเรองราวอยางตอเนอง ทาใหเกดความรสกทไมขาดตอน เกด

27

ความสมบรณทงดนตรและบทละครทเชอมโยงกนอยางกลมกลน การบรรเลงดนตรเพอถายทอดอารมณ

เพลงตอบทประพนธนน จะตองคานงถงความหมายของบทเพลง

อจฉรา เจรญภกด ( 2533 : 38 )ไดทาการวจยเรอง ศกษาทางรองของอาจารย เจรญใจ สนทรวาทน

ในบทละครดกดาบรรพเรอง คาวตอนเผาพระขรรค จากการวจยพบวา ปพาทยดกดาบรรพเกดขนสมย

รชกาลท 5 พระองคทรงโปรดเกลาฯ ใหจดดนตรสาหรบขบกลอมภายในอาคารเพอบรรเลงตอนรบพระราช

อาคณตกะ ปพาทยดกดาบรรพและละครดกดาบรรพ ถอวาเปนการแสดงทจดรวมของศลปะหลายดาน เชน

สถานทแสดงฉาก เครองแตงการซงจะแตงตวอยางละครราจรงๆ ผแสดงจะตองแสดงความสามารถของตน

ใหปรากฏตอผชม เพราะผแสดงจะตองเปนเปนผขบรองและราไปดวย ซงจะตองอาศยความสามารถเฉพาะ

บคคลและการฝกฝนเปนอนมาก สาหรบวธการรอง ของ อาจารยเจรญใจนน นบไดวาเปนการรองทดเพราะ

มทงความไพเราะและความประณต การแสดงออกของอารมณเพลง ซงตองอาศยทกษะ ในการขบรองทด

ในขบรองเพลงละครนนเปนการขบรองทเสนอเรองราว ดงนนการถายทอดอารมณเพลงในบทละครดวย

วธการอลแยบยลนนจงเปนสงสาคญ

เบญญทพย อาไพรตนพล( 2545 : 53-54) ไดทาการวจยเรองวเคราะหเปรยบเทยบการบรรเลงดนตร

ไทยประกอบการแสดงละครในและละครดกดาบรรพ เรอง อเหนา ตอน ตดดอกไมฉายกรช จากการวจย

พบวา ละครดกดาบรรพปรบปรงขนใหมในสมยรชกาลท 5 เนนทจะใหเกดความงดงามสมบรณพรอมใน

ทกๆดาน เนองจากเปนบทละครทปรบปรงขนใหม บทจะกระชบและการดาเนนเรองจะรวดเรว จงทาใหการ

บรรเลงดนตรในละครดกดาบรรพดาเนนไปอยางรวดเรว ภาษาและถอยคาทใชเปนลกษณะของการรองและ

การเจรจาเปนหลก และมการเปลยนแปลงในเรองของการใชเพลงเพอใหเขากบบทละครทแตงขนใหมดวย

สรยพร กรางสะอาด (2546: 40-42 ) ไดทาการวจยเรอง ศกษาและเปรยบเทยบลกษณะการแสดง

ละครดกดาบรรพกบละครรอง จากการวจยพบวา ละครดกดาบรรพเปนละครทเกดขนเปนครงแรกในสมย

รชกาลท 5 โดย สมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศ กบ เจาพระยาเทเวศรวงศ

ววฒน โดยมแนวคดจากการแสดงละครอปรากรของตะวนตก นามาประยกตเปนการแสดงแบบของไทย

28

และตองอาศยความสามารถทางศลปะไวหลายดาน ไดแก ดานวรรณกรรม ดานดรยางศลป ดานนาฏศลป

และดานการออกแบบ โดยใชออกแบบฉากหรอสถานทในการจดการแสดง

จากการศกษางานวจยทเกยวของพบวา ผวจยไดศกษากระบวนการ การทาวจยทเกยวของกบ

การศกษาละครดกดาบรรพและวงปพาทยดกดาบรรพ และไดนามาเปนแนวทางในการทาวจยในครงน

5

บทท 3

วธการด าเนนการวจย

การดาเนนการวจยครงนเปนวจยเชงคณภาพ เกบขอมลโดยการการศกษาเรองราวจากหนงสอ และ

การชมวดโอเทปบนทกภาพและมการสมภาษณ อาจารยบญชวย โสวตร เรองปพาทยดกดาบรรพ ไวเปน

เครองประกอบงานวจย เพอใหงานวจยบรรลตามเปาหมาย ผวจยมการดาเนนงานดงน

1 . ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร คอ บทเพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพ

ประชากรกลมตวอยาง

กลมตวอยางการวจยครงน คอ เรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช ตอไหวพระ และตอน

บวงสรวง ประชากรกลมตวอยางนเปนวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง เพราะบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา

ทง 3 ตอนน เปนละครทกรมพระยานรศฯ พระนพนธขน อกทงทานไดเปนผบกเบกวงดกดาบรรพ

2. คนควารวบรวมขอมล

2.1 เอกสารทางวชาการและงานวจยตางๆ

2.1.1 หนงสอทเกยวของกบปพาทยดกดาบรรพ

2.1.2 หนงสอทมการบนทกเรองราวตางๆในรชสมย รชกาบท 5

2.1.3 หนงสอทเกยวกบวรรณคดไทย

2.1.4 หนงสอทวรรณคดการละคร

30

2.2 งานวจยทเกยวของ

2.2.1 ดวงเดอน จนตาบญ . 2533 . ความแตกตางระหวางการขบรองเพลงละครในและละครนอก .

หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณทต ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปกรรมศาตร. จฬาลงกรณมหาวทยาลย .

2.2.2 ประภสสร วองรตนพทกษ . 2544 . ตวอยางเพลงระบาบนเทงทปรากฏอยในละครวรรณคด

ประเภทตางๆ .หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาดรยางคศลป คณะ

ศลปรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2.2.3 อจฉรา เจรญภกด . 2533 . ศกษาทางรองของอาจารยเจรญใจ สนทรวาทน ในบทละครดกดา

บรรพเรองคาว ตอนเผาพระขรรค . หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาด

รยางคศลป คณะศลปรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2.2.4 นารนาถ วรรณพรณ . 2547. วเคราะหบทบาทของดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพเรอง

อเหนา ตอน บวงสรวง . หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาดรยางคศลป

คณะศลปรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2.2.5 วทยา วอนกลา . 2554. ดนตรไทยในนราศสนทรภ .หลดศตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต

สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตรไทย คณะมนษศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

2.2.6 พจนาพร กนกแกว . 2532 .ดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนไหวพระ .

หลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรบณฑต ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปรรมศาต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

2.3 เกบขอมลภาคสนาม

การวจยครงน มการเกบขอมลภาคสนามดงน

2.3.1 เกบมลงานวจยจากหองสมดคณะศลปกรรม จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2.3.2 เกบมลเรองปพาทยดกดาบรรพจาก อาคารศลปวฒนธรรม จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2.3.3 ตดตอขอความอนเคราะหนาวดโอเทปบนทกภาพ เพอนามาศกษางานวจยครงน

31

2.3.4 ตดตอขอสมภาษณ อาจารยบญชวย โสวตร เพอนาขอมลมาใชประกอบการวจย

2.3.5 นดวนเพอสมภาษณ อาจารยบญชวย โสวตร

2.3.6 ทาการสมภาษณ อาจารยบญชวย โสวตร

2.3.7 รวบรวมและวเคราะหขอมล

3. เครองมอในการวจย

3.1 ศกษาคนควาขอมลการแสดงละครดกดาบรรพเรองอเหนา

3.2 ศกษาละครดกดาบรรพเรองอเหนาจากวดโอเทปบนทกภาพ

3.3 สรางแบฟอรมการสมภาษณ เปนการสมาภาษรแบบไมมโครงสราง มขนตอนในการ

สมภาษณดงน

3.3.1 ศกษางานวจยและเอกสารทเกยวของ

3.3.2 กาหนดประเดนตางๆทตองการทราบ

4. วธการเกบรวบรวมขอมล

ในการดาเนนการวจย ไดนาเนนการเกบขอมลดงน

4.1 สารวจวรรณคดการละครทหนาสนใจ ในทนคอละครดกดาบรรพเรองอเหนา

4.2 หาขอมลเกยวกบเรองละครดกดาบรรพ

4.3 ตดตอกบทางเจาหนาท ทอาคารศลปวฒนธรรม เพอขอนาเทปบนทกภาพออกมาศกษา

และมาประกอบการวจย

4.4 ตดตออาจารย บญชวย โสวตร เพอสอบถามขอมลเกยวกบปพาทยดกดาบรรพเพอนา

ขอมลมาประกอบการวจย

32

4.5 ทาการเกบขอมล ถายภาพ บนทกภาพและเสยง

4.6 วเคราะหขอมล

5.การวเคราะหขอมล

ในการศกษาขอมลในการวจยเรองการศกษาการแสดงละครดกดาบรรพ โดยการศกษาบทเพลง

ประกอบในการแสดงละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอน ไหวพระ ตอน ตดดอกไมฉายกรช และตอน

บวงสรวง ในเชงอธบาย ดงน

5.1 วเคราะหขอมลโดยการดการแสดง ฟงเพลง ศกษาหาประวตเพลง โนตเพลง ความหมายของ

เพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพ

5.2 นาขอมลทไดจาก ขอ 5.1 มาทาการเรยบเรยง

บทท 4

ผลการศกษา

ในการศกษาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช ตอนไหวพระ

และตอน บวงสรวง ผวจยไดศกษาตามขนตอนดงตอไปน

ต านานละครดกด าบรรพ

ละครดกดาบรรพเปนละครทถกประดษฐขนในสมยรชกาลท 5 โดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจา

ฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ไวใชเพอแสดงในโรงละครดกดาบรรพ เนอเรองโดยสวนมากตดตอนมา

จากวรรณคดทมชอเสยง เชน อเหนา สงขทอง เปนตน

ในสมยรชกาลท 5 เปนยคทมแขกฝรง ชาวตางชาตเขามาเฝาอยเปนเนองนจ พระองศจงมพระราช

ประสงคใหมการละเลนสาหรบแขกเมอง จงดารสสงใหเจาพระยาเทเวศรวงศววฒน อธบดกรมมหรสพใน

สมยนน และมละครผหญงเปนของตนเอง คดจดการ แสดงเพอตอนรบแขกเมองพวกนน ประกอบกบ

เจาพระยาเทเวศรฯ ไดเคยฟงการขบรองท สมเดจเจาฟากรมพระยานรศราฯ จดใหพวกทหารเขาเลนผสมวง

ดวยกนครงหนงแลวเกดตดใจ จงทลเชญขอใหมาชวยอานวยจดแสดงตามตามพระประสงคของรชกาลท 5

ดวยกน สมเดจ เจาฟากรพระยานรศฯ ทรงรบอาสาคดเลอกบทและเพลงดนตร ตลอดจนอานวยการซกซอม

สวนเจาพระยาเทเวศฯ เปนผเลอกหาคนขบรองกบดนตร จงมการขบรองทเรยกวา คอนเสต ตามแบบอยาง

ตะวนตกเกดขน และไดมการปรบปรงการละเลนเรอยมาใหวจตรพสดารมากยงขน

คอนเสตทเลนครงแรกนน มคนรองเปนชายและหญงคนละพวก นงบนเวทในหอง รบแขกบรรเลง

เพลงตางๆ ทไพเราะ การขบรองเปนไปในลกษณะประสานเสยงชาย หญง เขากบเครองปพาทย ใครไดฟงก

ตดใจชนชอบมาก ทงชาวไทยและชาวตางประเทศ จงมการ แสดงประเภทนอยางตอเนอง ตอมาสมเดจเจา

ฟากรมพระยานรศฯ ทรงพระดารแกไขใหบท ขบรองเปนเรองเดยวตอกนตงแตตนจนจบ เชนคดเอาบท

ละครเรองรามเกยรตและเรองอเหนา มาปรบปรงเปนบทละครลานาตางๆใหเขากบเรอง เกดเปน คอนเสต

เรอง เลนในงานตางๆ และมผนาไปอดลงแผนเสยงฟงกนอยางแพรหลาย ตอมาเจาพระยาเทเวศรฯ ไดคด

34

พสดารไป อกดวยการนาตวละครออกมาราใหเขากบเพลงคอนเสต เคยเลนเรอง นางนารายณปราบนนทก

ถวายพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทอดพระเนตรในงานรบแขกฝรง ครงหนง ซงปรากฎวามคน

ชอบกนมาก นบแตนนมาจงเรมมเคาของละครดกดาบรรพ แตเพราะวาคอนเสตอยางมตวละครนนเลนยาก

นอกจากจะประสมเสยงคนขบรองและปพาทย ใหไพเราะแลวยงตองหาตวละครใหเหมาะแกการเลนดวย จง

ไมใครไดมการเลนบอยนก

ตอมาเมอเจาพระยาเทเวศรฯ ไดมโอกาสเดนทางไปยโรป เหนละครโอเปราทฝรงเลนแลวเกดตดใจ

กลบมาทลชวนใหสมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ รวมมอกนคดละครคอนเสตดงกลาวใหเปนอยางโอเปรา

ไทย โดยเจาพระยาเทเวศรฯ จะสรางโรงทาเครอง และใหละครผหญงของทานเลน ขอใหสมเดจเจาฟากรม

พระยานรศฯ ทรงคดบทและจดกระบวนลานาทละครจะขบรองบาง กตกลงกน เจาพระยาเทเวศรฯ ไดใหชอ

โรงละครใหมของทานวา โรงละครดกดาบรรพ โดยประสงควาจะใหชอ ดกดาบรรพ เปนชอคณะละครของ

ทาน คนทงหลายจงเรยกชอละครทเลนอยางโอเปราไทยวา ละครดกดาบรรพ ตามชอคณะละครของทาน

ละครดกดาบรรพไดออกเลนครงแรกเมอ พ.ศ. 2442 ในการตอนรบแขกบานแขกเมอง นบแตนนมาในการ

รบแขกบานแขกเมองกโปรดใหดคอนเสตอยางแตกอน และในเวลาปรกต กใหมการเลนละครดกดาบรรพ

ตอมาเจาพระยาเทเวศรฯ ไดลมเจบลงและออกจากราชการ เลยเลกเลนละคร ละครดกดาบรรพกเลกเลนแต

นนมา คนทงหลายทเคยดละครบางกเกบ บทละครเหลานนเอาไว บางกอดเสยงการแสดงนนลงแผน จงทา

ใหละครดกดาบรรพไมสญหาย ถงแมวาในยคนนจะเลกเลนไปแลวกตาม ครงในรชกาลพระบาทสมเดจพระ

มงกฎเกลาเจาอยหว กรมมหรสพ และเจาของโรงละครบางโรง ไดนาละครดกดาบรรพกลบมาฟนเลนกนอก

เนองๆ

เมอสมยท สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ เปนสภานายกหอพระสมดสาหรบพระนคร จงได

เสาะหาบทละครดกดาบรรพมาจากทตางๆ คอเรอง สงขทอง คาว อเหนา สงขศลปชย และ กรงพาณชมทวป

รวมหาเรอง และทลขอใหสมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ ชวยทรงตรวจชาระตนฉบบใหเรยบรอยแลวเกบ

รวมรกษาไวทหอพระสมดฯ จนถง พ.ศ. 2467 ในปนน เจาคณพระประยรวงศ อายครบ70ป รชกาลท6 ทรง

พระกรณาโปรดจดงานฉลอง อายพระราชทานเปนการสนองคณ จงดารสสงมายงหองสมด ใหเลอกเรองละ

พมพเปน หนงสอสาหรบพระราชทานแจกในงานนน สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพเสนอวาควรจะ

พมพประชมบทละครดกดาบรรพพระราชทานแจก กทรงเหนควรดวย บทละครดกดาบรรพจงไดเรมพมพ

เปนครงแรกเมอ พ.ศ.2467

35

บทละครดกด าบรรพ

การแสดงละครดกดาบรรพ มการทาบทใหเปนไปตามจดมงหมายของการแสดงคลายกบบทละคร

ใน แตหากบททใชแสดงมการปรบปรงใหกระชบและรวดเรวยงขนและมการแทรกบทรองบทเจรจาเพอเพม

ความสนกสนามมากยงขน แตเนอหาสาคญๆของเรองกยงคงไวตามเดม ผทชมกไดดความงดงามของการรา

และฟงดนตรทมเสยงทมตา รนห ไพเราะ

ดนตรและเพลง

ดนตรทใชประกอบการแสดงบรรเลงโดยวงปพาทยดกดาบรรพ ซงประกอบดวยระนาดเอก (ไม

นวม) ระนาดทม ระนาดทมเหลก ฆองวงใหญ หองหย ซออ ขลยอ ตะโพน ฉง กลองแขก ขลยเพยงออ

ดนตรเหลานมเสยงไพเราะนมห เพลงทใชเปนเพลงทคดเลอกมาโดยเฉพาะใหเหมะสมกบบทรอง บางเพลง

สมเดจฯ เจาฟากรมพระนรศรานวตวงศทรงขน เชน เพลงเวสสกรรมในเรองสงศลปชย เพลงชาประสมใน

เรองอเหนา นอกจากนนยงมการนาเพลงชาวบาน เชน เพลงฉอย เสภา มาแทรก บางครงทรงเอาการละเลน

พนบานมาแทรกและทรงคดทานองขบรองใหเขากน เชน รองลางกลนหาง ในเรองอเหนาตอนพเลยงและ

กดาหยนเลนงกนหาง บางตอนมรองทานองเสนาะทใชในการอาน เชน รองทานองสรภญญะ รองทานอง

อานฉนทเรองคาว

การขบรองมการดดแปลงใหแปลกไปเชนบางตอน เมอรองแลวจะรบปพาทย เพอใหผชมไดฟงทง

เพลงทรองตามบท และฟงดนตรไปดวยในขณะทดเรองราว บางตอนเปนการรองลาเขาซอ รองลาเขาเสยง

ระฆง ซงจะมซออหรอเสยงระฆงเคลาไปในขณะรอง

ละครดกด าบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช

บทรองเปนตอนทนางบษบาและพเลยงนางกานลพากนไปอาบนาและไปเทยวชมศาลเทพารกษ

นางบษบาสงใหพเลยงและนางกานลชวยกนเกบดอกไมตางๆมาทาเปนบหงาราไปถวายเทพารกษ อเหนาเฝา

คดถงนางบษบาจงไปเทยวชมศาลเทพารกษเพอใหคลายความคดถง และพบนางคอมยบลซงเปนนางกานล

ของนางบษบามาเกบดอกปะหนนและหลงทาง จงอาสาพากลบโดยขอใหนาดอกปะหนนทอเหนาเขยนสาร

ไวบนกลบดอกปะหนนไปสงใหนางบษบา เมอนางบษบาอานสารกรวาเปนอเหนาทเขยนมาวารายจรกาวา

ไมคควรกบนาง กโกรธอเหนาและฉกดอกปะหนนทง

36

บทละครดกด าบรรพ

เรองอเหนา

3 ตอน 5 ฉาก

ตอนท 1 ตดดอกไมฉายกรช

โหมโรงแรก

ปพาทยทาเพลง ตระนอน – รว – สนวล – เพลงฉง

ฉากปา ท 1

ปพาทยทาเพลงเรว ( อเหนา สงคามารตา กบพเลยง เสนา กดาหยน ออก ) ลา

รองร าชมดงรบปพาทย

อเหนา- นาชมททาพนาเวศ

เสนา- ทประเทศแทบเนนสงขร

สงคา- พฤกษารมแสงทนกร

เสนา- ลมพดเกสรขจรมา

อเหนา- ลาดวนหวนหอมพะยอมแยม

เสนา- พกลแกมแกมเกดฤษณา

สงคา- ไมผลหอยยอยระยา

เสนา- หลนกลาดดาษดาพนาลย

รองล าแมศรทรงเครองรบปพาทย

37

อเหนา- เสยงนกโพระดก มนรองโฮกโปก โฮกโปกอยหนไหน

เสนา- พระพทธเจาขา กงเพกานนเปนไร

ตวเขยวเขยวเอาเสยวไป เขาโพรงไมทางนเอย ฯ

สงคา- เสยงนกกางเขน ออจบตอไมเอน เจรจาอยจ

เสนา- พระพทธเจาขา นาเอนดเตมท

แตเลยงไมรอดเปนยอดด ดนจนหวฉกปกหกเอย ฯ

อเหนา- นกกาหวาเสยงหวาน รองกองดงดาน เสยงกงวานยงนก

เสนา- บราณทานวาไว มนไขใหกาฟก

เทจจรงไมประจกษ พระพทธเจาขาเอย ฯ

อเหนา- นไกหรออะไร อยจรงจรงแหละไก พอทกไปกขนจา

เสนา- ขนคกอยคนละถน ตวไหนบนเขาหา

พระพทธเขาขา ตกนสนทาทางเอย ฯ

ฝงกานล- (รองในโรง) ดอกเอย ดอกมะซาง

รกกนจรงอยาทงขวาง อยาเหนหางกนเอย ฯ

อเหนา- อยาอกทกไป เสยงอะไรนน (ตรบฟง)

รองล าแขกกลอมเจา (ในโรง)

ฝงกานล- ปเลาบนง บากนราบา

เจะสเลมน ยะดรายา

กาเลาตกนน ยามนบาร

38

ตนตดมาราห อาเยรมาตา

ปราวกะจ ปเละตางะ

ปะคงปนจา สะเตยงมาต ฯ

(อเหนาไลบรวารกลบหลงเขาโรง องศเองสะกดตามเสยงรอง)

รองล าแขกถอนสายบว

(ยบลรองในโรงแลวเดนออกมา)

ยบล- อาเยรปาซง สอรงฮเลยร (ทวน)

ตนยงมดรา ยะฮยะฮารา (ทวน)

รองล าแขกลนดาดง

วาลตวนหะบ ตาฮอาดด

มดาดนตฮา ดาปดสะลามด

วนนอรอมน อาเยรมะนเดะ

มดาดนตฮา ซางดบาหยะเร

ปราวปเตะ เกนปาลาง

ลนตยปาก อนสสาตาวโละ

อาเยรเลย ปาเตะกอน

สดบมานต เจะปนนงมก ฯ

(ลกไมหลนตกใจ รองหวดวงเขาแอบตนไม) ปพาทยทารวฉง

39

เจรจา

(ภาวนา) ปะตาๆ ปะตา ระกะลา กาลาๆ ปะๆ

ปะตาระ กะลา ปะตาระกาลา ปะตาระกาลา (เรยก)

แมเตะ แมเตะจา มานแนะ (ซะเงอดเหนลกไมหลนอก)

ออ (หวเราะ) ลกไมหลน ตกใจเสยเกอบตาย

แมเตะจา แมเตะ มานแนะ จะบอกอะไรให เอะ

เงยบเทยว (เทยวมอง) แมเตะจา แมเตะ แมน

แมเงาะ แมเงาะ (ตกใจ) หายไปหมด ไมเหบอสกคน

(ตะโกน) แมน แมเตะ ก (นงตรบฟง) เอะ ไมม

ใครกรบ ก (นงฟง) ตายตาย ไมมใครไดยน ก

(นงฟง) เขาพากนทงไปเสยหมด ก (นงฟง) ก

(สะอน) คราวนอคอมตายแลว

ปพาทยทาเพลงโอดสองชน

รองล าแขกเรวรบปพาทย

โอโออนจจาตวก มาเทยวหลงอยในปากวาง

จะกลบไปกไมรแหงทาง เยนคาจะคางอยปาน

สงหสตวในไพรมใชเลน มนเหนมนจะขบหวบ

(อเหนาออกยนอยขางหลง)

40

จะผนหนาพงใครกไมม ครงนเหนจะตายวายชวา (สะอน)

เจรจา

อเหนา- อคอม รองไหทาไมวะ

ยบล- (เหลยวดพศ) ทลหมอมแกว อคอมรอดตวแลว (กราบตน)

ปพาทยท าเพลงโอดเอม

อเหนา- เองชอไร

ยบล- หมอมฉนชอยบลเพคะ

อเหนา- มาแตไหน

ยบล- มาแตเมองดาหาเพคะ

อเหนา- เปนบาวใคร

ยบล- หมอมฉนเปนขาพระบตรเพคะ

อเหนา- ออ เดยวนแมบษบาอยไหนวะ

ยบล- เสดจประทบอยทศาลเพคะ

อเหนา- กทาไมเองมาอยเสยทนเลา

ยบล- รบสงใหเกบดอกไม จะทรงทาบหงาบชาพระเปนเจา ตะวายงขาดดอกปะหนน

หมอมมาเทยวหา จะเอาไปถวายเพคะ

อเหนา- แลวกยงไงถงมานงรองไหอยลา

ยบล- เมอมานะมาหลายคนดวยกน แลวเขาพากนทงเสยหมด หมอมฉนหลงอยคนเดยว

จะกลบไปกไมถก ถงไดรองไห ไดโปรดชวยหมอนฉนสกทเถอะทลหมอมแกว

41

อเหนา- ออ มนยากอย แตกกออกสงสาร เองจะมาตายเสยเปลาๆ ไมเขาเรอง

เสอสางกลางปามนมใชเลนหนา

ยบล- (สะอน) ทลหมอมแกว ไดโปรดชวยชวตไวสกทเถอะ อยาใหตายเสยเลย

อเหนา- จะชวยเองกไดหรอก แตเองคดจะแทนคณขามงไหม

ยบล- โอ ทลหมอมแกว ครงนอยบลเหมอนตายแลว ถาฝาพระบาทชวยใหรอดชวต

กเหมอนชบขนใหม พระคณเหลอลนพนทจะประมาณ การทจะแทนพระคณนะพนวสย

อยบล เปนแตทาส ไมไดเปนไท ไมมอะไรนอกจาก เลอดเนอและนาใจ ขอถวายฝาพระ

บาทถาหากเปนประโยชน จะโปรดประการใด กขอฉลองพระเดชพระคณทงสน

อเหนา- กกไมคดจะใหเองแทนคณเกนกวาทเองจะทาได ถาเองรบสญญาจะทาตามกบงคบแลว

กจะพาเองไปสงใหถงศาล

ยบล- เพคะหมอมฉนจะทาตามรบสงทกอยางๆแลวแตพระประสงค

อเหนา- ดละ ยงงนเองคอยอยทนกอนนะ กไปประเดยวจะกลบมา

ยบล- เพคะ

ปพาทยท าตนเพลงเขามาน (อเหนาเขาโรง)

ยบล- เสดจไปขางไหน (ยนชะเงอ) เลยวลงไปซอกเขาโนนแนะ เสดจไปทาไมนะ (นง) เจบใจ

นก กเกอบตายคราวนกเพราะอ-ฮย อยากจะตงชอเสยใหมนเพราะนก กลบไปเถอะนะ จะ

วาเสยใหแสบไสเทยว ถาอคอมยงขนคบตอไป อคอมกไมใชคน แม เคราะหดหนกหนา

หาไมกตายงอกอน หากวาเผอญทานเสดจมาพบเขาถงไดรอดตว ดใจละกะขนสวรรคทง

เปน ยงหนกใจอยอยาง เดยวแหละ เสดจกลบมาจะรบสงบงคบยงไงกไมร เอาสญญา

ออกแขงแรง จะตองพระประสงค ยงไงหนอ (นงคด) แลไมเหนเลย (หวเราะ) ถารบสง

เอาเปนหมอมละยบเทยว ตะวาเปนไปไมได เปนอนขาดรปรางเรามนออกลกชยงง

ทานจะมายามาแสอะไร ตะพระบตรนะงามงาม ทานยงไม ตองพระประสงคไปหลงจน

ตะหรา อยากเหนนก หนาตาจะเปนยงไงนะ จะงามกวาพระบตรขอล เราสกเทาไร

42

นะ หรอบางทไมสงามอะไรนกกเปนได ตะวาคงเกง เหนยวเอาไวเสยอยหมด ไม

ปลอยมาเทยว เจาเราถงไดระหกระเหนยงง วาทจรงนางจนตะหราทานกถกทาเปนเรามง

(หวเราะ) กไมปลอยเหมอนกนแหละ ฮอเมอไรจะเสดจกลบมากไมร จะยงไงยงไงจะไดร

แลวรรอด ไป ราคาญนก (ลกไป) ฮอ ยงไมเสดจกลบ มาคอยจอยคนเดยวยงงไม

สนกสกนด (ลกไมหลน) วาย คณพระชวย (สะดง) ฮย อายลกผทะเลนหลนเอา

คนตกใจบอยๆ (แหงน) ออ นกมนกน (เดนไปแหงนดตะวน) ตะวนบายแลวละ ยง

ไมเสดจกลบมาอก (ดตนทาง) หรอทานจะไมชวย จะบอกตรงๆกลวจะวงตามไป

แกลงหลอกใหคอยหลงอยกไมร เออเสดจกลบมาโนนแลว น แหละทานเปน

กษตรยตรสแลวไมคนคา เรามนทาสปญญาออน เวลาในกระสบกระสาย (หวเราะ)

เกดสงสยพระวาจากษตรยกเปนได (เตรยมเฝา)

ปพาทยท าปลายเพลงเขามาน (อเหนาออก)

อเหนา- นแนะ (สงดอกลาเจยก) เองเอาดอกปะหนนนไป ใครถามวาไดมาแตไหน เองอยาบอก

เลยนะ

ยบล- เพคะ (รบดอกลาเจยก)

อเหนา- รตรงเขาไป สงใหถงมอแมบษบาเองเทยวนะ

ยบล- เพคะ

อเหนา- มาเถอะ กจะพาไปสง

ปพาทยท าเพลงเรว (อเหนากลบยบลเขาโรง)

43

ฉากลานวด ท 2

(บษบา กบพเลยง และนางกานลออก)

รองชมตลาด

บษบา- โอศาลงามประเสรฐเพรศแพรว

กานล- ลวนแลวดวยอไรไพจตร

บษบา- พระวมานสามหลงดงนฤมต

กานล- มระเบยงตอตดเปนวงกง

บษบา- พนสะอาดลาดลวนศลาเลยน

กานล- แลเตยนไมมธลผง

บษบา- ทสถานลานวดจงหวดวง

กานล- บรรจงปรายโปรยโรยทราย

บษบา- รกชาตดาษดานาชม

กานล- รนรมใบบงสรยฉาย

บษบา- นาเทยวนาเลนเยนสบาย

กานล- มาเถดมาราถวายเทวา ฯ

รองล าค าหวานรบปพาทย

บษบา- จะจบระบาราฟอน ทอดกรกรดกรายซายขวา

กานล- ใหงามงอนออนจรตกรยา ดงกนราลงเลนชลธ

บษบา- ลดเลยวเทยวทองใหคลองเคลา ซอนจงหวะประเทาใหถถ

44

กานล- รายเรยงเคยงคใหดด เปนทสนกสขสาราญ ฯ

รองล าแขกประเทศรบปพาทย

บษบา- จะรองเรอยรบขบครวญ

กานล- โหยหวนสาเนยงเสยงประสาน

บษบา- บาเรอเทวาหนาพระลาน

กานล- ใหกงวานเพราะพรอมกองระงม

บษบา- แมศรเอย แมศรสาวสะ

กานล- ยกมอไหวพระ แลวจะมคนชม

บษบา- ขนควเจากตอ ทงคอเจากกลม

กานล- ดไมลมปลมอารมณ ชมแมศรเอย ฯ

รองล าวลนดาโอดรบปพาทย

บษบา- รนกลนบปผาสารพน

กานล- มะลวลยเกดกระถนลนจ

แกวพกลกรรณการสารภ ปบจาปหอมฟงจรงใจ

(อเหนานายบลออกทางไหลเขา ชทางใหเขาพวก)

ชวยกนเกบผกาบรรดาม ถวายพระบตรศรใส

จะไดทาบหงาราไป ถวายไทเทวาเวลาเยน ฯ

45

ปพาทยทาเพลงแมลงภทอง (บษบาเกบดอกไมมานงปลด นางกานลเกบดอกไมมาถวาย บษบา

เลอก ยบลออกถวายดอกลาเจยก บษบาปลดกลบเหนหนงสอกอาน แลวฉกทงเสย นางกานลแยงกนเกบ

เหนบมวย)

เจรจา

บาหยน- ดอกปะหนนนมนเปนยงไงนะ เดมทรบสงใหเทยวหา ครนไดมาสไมเปนแกนสาร เหน

ทอดพระเนตรอยเปนนาน นาจะมเหตการณอะไรสกอยาง ไหนเอามาดทหรอ (เกบเอา

กลบ ลาเจยกมาด) เอ มหนงสอ

ประเสหรน- ไหนวากะไร (เอากลบลาเจยกเรยงตอกน แลวพเลยงทงสเขาลอมอาน)

รองล าเอกบทรบปพาทย

บาหยน- จรการปชวตาศกด ไมควรคเคยงพกตร

สามพเลยง- สมครสมาน

บาหยน- ดงกากาจชาตชาสาธารณ มาประมาณหมายหงส

สามพเลยง- พงศพระยา

บาหยน- แมแผนดนสนชายทพงเขย อยามคเลย

สามพเลยง- จะดกวา

บาหยน- พพลอยรอนใจแทนเจาทกเวลา หรอวาสนานอง

สามพเลยง- จะตองกน ฯ

เจรจา

บาหยน- อยาไดสงสยเลย ไมใชใครดอก ระเดนมนตรกเรปนเทยวละ ทาไมถงรไดนะ วารบสงให

หาดอก ปะหนน ชางเสาะหามาไดอยางพระประสงค แลวสงมาตางราชสาสน ทาไมถง

46

ไดพบนางคอม แลววานใหเปนทตถอมาถวาย ยบล ยบล ยบลเอย ไปขางไหนลาน แม

เลกๆนะ ใครเหนยบลมงไหม มนอยทไหน

กานล- ไมทราบมไดเลยเจาคะ

บาหยน- พากนไปเทยวหาดทหรอ มาแลวหลบหนาไปขางไหน เรยกมานดทหรอ ขาอยากจะถาม

ใหรเรองสกหนอย

ปพาทยทาเพลงฉงตรง (นางกานลเทยวหายบล อเหนาออกบนไหลเขา ฉายกรชแสงเขาตาบษบา

รองหวดสลบ) ปพาทยทาเพลงโอด (พเลยงกานลตกใจ ชวยกนแกไขฟนขน)

เจรจา

บาหยน- เปนอะไรหนาเพคะ ถงไดรองออกสดพระสรเสยง แลวเลยสลบไสลไมไดสมประดยงงนา

เพคะ

บษบา- ไมทราบเลยคะพ นองดอะไรเลนมนกเผลอไป ไมทราบวาอะไร เปนแสงวาบปลามมา

เขาตา นองกตกใจสนสต ไมรสกตวเทยวแลคะพ

(พเลยงตรวจหาเหต)

บาหยน- ยากทจะรวาอะไร (นงคด) ตะวาเหตทเปนชนน กะหนงสอในกลบปะหนน เหนจะเกยว

กนกระมงจะหลอน

ประเสหรน- ฉนกคดวายงงน คงเปนอนเดยวกนแหละ

บาหยน- บายแลวละ เสดจกลบเถอะเพคะ

ปพาทยทาเพลเรว (บษบา กบพเลยงนางกานลเขาโรง)

47

ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร

ผวจยสามารถแบงเพลงตามหลกของละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช

ไดดงน

1. เพลงหนาพาทย

เพลงหนาพาทย

ชอเพลง

ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1. ตระนอน เพลงทใชเพอแสดงการนอน ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยในชวงแรกของการแสดงเบกโรงในชดโหมโรง

2. รว เพลงทใชแสดงอทธฤทธปาฎหารย สาแดงเดช แสดงการปรากฏการโดยฉบพลน ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยในชวงแรกของการ แสดงเบกโรงในชดโหมโรง

3. สนวล เพลงทใชแสดงการรนเรงสนกสนาน เบกบานใจอยางธรรมดาของสตร ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยในชวงแรกของการแสดงเบกโรงในชดโหมโรง

4. เพลงฉง เพลงฉงใชกบกรยาไปมา กรดกรายนวยนาด พรพไร ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยในชวงแรกของการแสดงเบกโรงในชดโหมโรง

5. เพลงเรว ใชแสดงการเดนอยางเรงรบ หรอเพอความเบกบานใจ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ซงตวละครอเหนา สงคามารตา กบพเลยง เสนากดาหยน กาลงเดนอยในปา

7. เพลงโอด ใชกบการแสดงการองไห ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยชวงทนางคอมพลดหลงจากนางกานลทกาลงเกบดอกไม จงทาใหนางคอมรสกกลวหาทางกลบไมได

8. เพลงเขามาน ใชในการเขาไปในสถานทใดสถานทหนง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชเมออเหนาออกโรง เขาโรง ในขณะทกาลงสนทนากบนางคอม(ยบล)

9. เพลงเรว ใชแสดงการเดนอยางเรงรบ หรอเพอความเบกบานใจ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชเมอจบฉากท ๑ ในขณะทอเหนากบยบลจบการ

48

สนทนาและไดเขาโรง 10. เพลงฉงตรง ใชกบกรยานวยนาด กรดกราย พรพไร หรอเลนสนกสนาน เชน ชม

สวนหรอเทยววนเวยนอยในสถานทแหงใดแหงหนง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา เพลงนบรรเลงในขณะทนางกานลเทยวหายบล

11. เพลงโอด ใชกบการแสดงการรองไห ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชบรรเลงเมออเหนาไดฉายกรช แสงเขาตาบษบารองหวดสลบ ทาใหพเลยงตกใจ ชวยกนแกไขฟนขน

12. เพลงเรว ใชแสดงการเดนอยางเรงรบ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชในขณะทนางบษบากบพเลยงและนางกานลพากนเขาโรง เปนอนจบ ตอนตดดอกไมฉายกรช

ตารางท 1 เรองเพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

2 . เพลงเกรด

เพลงเกรด

ชอเพลง

ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1 . เพลงชมดง

เปนเพลงเกาไมปรากฏชอผแตง เพลงชมดงม 2 แบบ คอชมดงในและชมดงนอก เปนทานองเพลงเพอแสดงความชนชมความงดงาม ใชบรรจในเพลงชมธรรมชาตและเพลงแสดงความธรรมชาตชมการแตงการกม ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชในตอนทอเหนากาลงเดนปา อยในฉากท1 มความเหมาะสมระหวางบทเพลงและบทละคร

2.เพลงแมศรทรงเครอง

เปนเพลงทสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศ ทรงไดนพนธขนเพอใชในการแสดงละครดกดาบรรพโดยเฉพาะเปนเพลงไทยทมความไพเราะอกเพลงหนง มความเหมะสมเพราะเปนเพลงทแตงมาใชในการแสดงละครดกดาบรรพโดยเฉพาะ

3.เพลงแขกกลอมเจา เปนเพลงทใชประกอบการแสดงละคร สมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดง

49

ละคร 4.เพลงแขกถอนสายบว เปนเพลงทใชประกอบการแสดงละคร สมเดจฯกรมพระยานรศรานวต

ตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร

5. เพลงแขกลนดาดง ทใชประกอบการแสดงละคร สมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร

6. เพลงแขกเรว ใชประกอบการแสดงละคร สมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร

7. เพลงชมตลาด เปนเพลงทใชขบรองชมบานชมเมองและชมการแตงตวในการแสดงละครมมาแตโบราณในละครดกดาบรรพมความเหมาะสมเพราะในการบรรจบทรองเปนการบรรยายความงามของธรรมชาต

8. เพลงคาหวาน เปนเพลงทมอตราจงหวะ 2 ชน ทานองเกาสมนอยธยาเปนเพลงทอนเดยวบรรจอยในเพลงตบเรองนางไห ในการใชประกอบละครดกดาบรรพมความเหมะสมกบการแสดงเพราะทานองของเพลงคาหวานมความไพเราะหวานซง ตรงกบบทรองของเรอง

9. เพลงแขกประเทศ เปนเพลงสาหรบรองและบรรเลง มอยในเพลงสองไมและเพลงเรวทานองของเพลงหมายถงการเผชญภย หรอฝาฟนตอสกบอปสรรคตางๆ ในละครดกดาบรรพมความเหมาะสมเพราะเพลงกบบทรองไดมความเชอมดยงกน

10 . เพลงวลนดาโอด เปนเพลงทมสาเนยงฝรง มกใชรองประกอบการแสดงละคร ในละครดกดาบรรพ ไมมความเหมาะสมเพราะเพลงมความขดแยงกบบทรอง

11. เพลงแมลงภทอง เปนเพลงจาพวกเพลงเรอง ในการแสดงละครดกดาบรรพ มความเหมาะสมเพราะเปนเพลงมความไพเราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร

12 . เพลงเอกบท เปนทใชประกอบการแสดงละคร ซงสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศนามาบรรจเพอใหเหมะสมกบบทรอง

ตารางท 2 เพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

50

ตอนท 2 ไหวพระ

โหมโรงกลาง

ปพาทยทาเพลงลมพดชายเขา

ฉากหนาวหาร ท 3

(อเหนากบสงคามารตานงอยหนาวหาร ดพเลยงและกดาหยนวงเตนเลนอะไรตางๆ ทหลงเลนงกนหาง พ

เลยงเปนพองแมง กดาหยนเปนลกง)

รองลางกลนหาง

พอง- แมเอยแมง เจาไปอยทไหนมา

แมง- ฉนไปกนนาหนา กลบมาเมอตะก

พอง- ไปกนนาบอไหน จงบอกไปใหถวนถ

แมง- ฉนจะบอกบดเดยวน

พอง- บอกไปซอยาเนนชา

แมง- ไปกนนาเอย ไปกนนาบอหน

ลกง- ไปกนนาบอหน บนไปบนมา (ทวน)

แมง- บนเอยบนรอน ดงกนนรบนเวหา

ลกง- รกเจากนรา บนมาบนไปเอย ฯ (ทวน)

พอง- เราจะขอถามอกสกหนอย

แมง- ถามอะไรบอยบอยไปทเดยว

พอง- เออเมอเจาไปเทยว กนนาบอเดยวหรอไฉน

แมง- เราไปกนอกบอ หนงหนาเจาพองใหญ

51

พอง- ไปกนนาบออะไร จงบอกไปเรวเถดหนา

แมง- ไปกนนาเอย กนนาบอโศก

ลกง- ไปกนนาบอโศก โยกไปโยกมา (ทวน)

แมง- โศกเอยโศกเศรา คดถงเจาทกเวลา

ลกง- รกเจาพวงดอกโศก โยกมาโยกไปเอย (ทวน)

เจรจา

แมง- กนหวหรอกนหาง

พอง- กนกลางตลอดตว (ไล)

(นางกานลออก)

กานล- นใคร พวกไหนนะ มาเลนอกทกครกโครมอยทน จนจะคาอยรามะรอละยงไมกลบอก

พระประเทยบจะเสดจขนมาแนะ ไปเสยใหพน (กลบเขาโรง)

ปพาทยทารว (อเหนาไลเสนาเขาโรง แตตวอเหนากบสงคามารตา และประสนตา หลบเขาวหาร)

ปพาทยทาเพลงเรว (มะดหว บษบา กบสพเลยงและนางกานลออก มะดหวหามนางกานลใหอย

แตหนาวหาร) ปดฉาก ปพาทยทาเพลงเชดฉง

ฉากในวหารนอยท 4

(อหนากบสงคามารตาและประสนตา แอดดอยทประต เหนมะดหวจะเขาวหาร กวงหนแอบหนง

พระ) ปพาทยทาเพลงเรว (มะดหวพาบษบากบสพเลยงตามออก) ลา (นงไหวพระ)

รองลาขบไมบณเฑาะว

มะดหว- พระเปนเจา จงโปรดเกลาใหแจงปญหา

ขอถวายประทปบชา (จดเทยน)

นเทยนบษบานาร (ปกเทยน)

52

นเทยนอเหนานดดา (ปกเทยน)

นเทยนจรกากรงศร (ปกเทยน)

เทยนทองทงสามเลมน ขอจงเปนทเสยงทาย ฯ

ปพาทยทาเพลงขบไมบณเฑาะว

เจรจา

แมบษบา จงเสยงทายอธษฐานทหรอวา ถาเจาจะไดขางไหน กขอใหประจกษทกแท แมจะได

ขางระตจรกา จงใหเทยนอเหนาพยาดบ ถาจะกลบไดขางอเหนาพยา กใหเทยนจรกาดบไป

ขอใหหมดมลทลสนสงสย จงวาไปเถดหนาแมนะ

(เหนบษบาไมวา)

ยงไงเลา อยาอายเลยหนา จงวาไปเถอะ

บษบา- ลกกระดากปากอดสใจ จะใหวาเหมอนคาพระมารดา ลกจะวาออกมายงไงได

มะดหว- จะกระดากกระเดองไปทาไม เราอยดวยกนแตเทาน ไมมใครอกละในวหาร

บาหยน- แขงพระทยเถอะเพคะ อยาใหเนนนานเลย จะไดแจงการทเดอดรอน

มะดหว- จงตงจตอธษฐานดวยวาจา จงฟงคามารดาสงสอน เอาซตงใจไหวพระปฎมากร ดวง

สมรของแมจงวาไปเถอะหนาแมนะ

บษบา- พระมารดาจะใหลกวายงไงเพคะ

มะดหว- เอา แมจะสอนใหวา เจาวาตามไปเถอะ

รองล าแขกนกเอยง

มะดหว- แมขาจะไดขางไหนแน

บษบา- แมขาจะไดขางไหนแน

53

มะดหว- ใหประจกษทกแทจงหนกหนา

บษบา- ใหประจกษทกแทจงหนกหนา

มะดหว- แมจะไดขางระตจรกา

บษบา- แมจะไดขางระตจรกา

มะดหว- ใหเทยนพยานนดบไป

บษบา- ใหเทยนพยานนดบไป

มะดหว- แมจะไดขางอเหนากเรปน

บษบา- แมจะไดขางอเหนากเรปน

มะดหว- ใหรศมเพลงนนแจมใส

บษบา- ใหรศมเพลงนนแจมใส

มะดหว- ใหเทยนจรกาดบทนใด

บษบา- ใหเทยนจรกาดบทนใด

มะดหว- ขอใหเหนประจกษฉบพลน

บษบา- ขอใหเหนประจกษฉบพลน

รองล าครอบจกวาลรบปพาทย

อเหนา- อนนางบษบานงเยาว จะไดแกอเหนาแมนมน

จรกาใชวงศเทวญ แมไดครองกนจะรายนก

54

รองราย

มะดหว- เกดมาไมไดยนใครลอเลา

สพเลยง- พระเปนเจากลาวคาใหประจกษ

มะดหว- ชะรอยวาบญของลกรก

สพเลยง- ศกดสทธนกเหนแทแนกระไร

รองล าเชอ

มะดหว- ซงพระองคตรสมาทงน ขาบาทยงมความสงสย

ดวยอเหนามไดชอบใจ จงเกดเหตเภทภยดงน

เขาไปเลยงระเดนจนตะหรา จะทงขวางรางหยาไมตองท

(เออน)

เจรจา

พระปฎมาไมยกพาท ดซนแนแมบษบา แมทลเทาไรกไมตอบถอย

ชะรอยบญแมนอยเปนหนกหนา ลกรกจงกลาววาจา ใหเหมอนแมวาหนอยเปนไร

รองล าเชอ

บษบา- ซงพระองคตรสมาทงน ขาบาทยงมความสงสย

ดวยอเหนามไดชอบใจ จงเกดเหตเภทภยเปนโลกา

จนตะหราวาตเปนทรก ไยจะรางหางหกมาดาหา

อเหนา- จนตะหราใชวงศเทวา อเหนากบบษบานาร

55

วาสนาเขาเคยคกน ทจะมรกนนกใชท

บดนตามมาถงคร กเพราะมใจแสนเสนหนาง ฯ

ปพาทยทาเพลงคกพาทยลาหนง (อเหนาตอนคางคาวออกเทยนดบ พเลยงคลาหาเทยน สาเหงดหา

ไดเขาไปจดในโรง อเหนาออกโลมนาง)

เจรจา

บษบา- วาย มอชายถกลก พระมารดาชวยดวย

มะดหว- อะไร อยารองใหมนครนเครงไปเลย แมตองตวเจาเองหรอกวาอยทไหน ใครจะสามารถ

อาจใจเขามาไดถงในน

ปพาทยทาเพลงคกพาทยลาสอง (อเหนาเหนแสงไฟหนเขาหลงพระ) ปพาทยทาเพลงชบ (สาเหงด

ถอเทยนออก มะดหวจดเทยนใหม)

เจรจา

มะดหว- แมบษบา ทลตอไปอกทหรอลก วาอเหนาผกพนมาตดตาม ดวยความเสนหหานนสงสย

ซงมาจากหมนหยา กเพราะดาหามภย แตพอไหวพระเสรจสรรพ แลวจะกลบ จะวามา

เพราะรกยงไงนะ

รองล าแขกปตตานเขาซอรบปพาทย

บษบา- อเหนาหรอมาตามดวยความรก ขอนไมประจกษยงสงสย

ซงมาจากหมนหยาเวยงชย เพราะดาหามภยจงไคลคลา

หวงจะชวยรณรงคสงคราม มใชมความเสนหา

นแวะมาไหวพระปฎมา แลวจะไปหมนหยาธาน ฯ

56

รองล าสนวล

อเหนา- โฉมงาม ชางซกไซไตถามจจ

แมมเชอวาจาพาท แตนอยามาบชาเรา

ปพาทยทาเพลงคกพาทยลาหนง (อเหนาตอนคางคาวออกเทยนดบ ประเสหรนฉวยเทยนเขาไปจด

ในโรง อเหนาออกโลมนาง)

เจรจา

บษบา- วาย พระมารดาเพคะ ชวยลกดวย พระพเขามาได ขมเหงลกไมเกรงใจ ผลกไสกไมฟง

มะดหว- (ตกใจ) สาเหงด ไปจดเทยนมาเรวเรว

สาเหงด- ประเสหรนไปแลวเพคะ

ปพาทยทาเพลงคกพาทยลาสอง (ประเสหรนครอบไฟเขาไปจดใหม) ปพาทยทาเพลงชบ (ประ

เสหรนครอบไฟมาเปด พากนตกตะลง)

เจรจา

มะดหว- นยงไงถงไดดหมนนก องอาจราชศกดหนกหนาเทยว แตเราเปนผใหญกากบมา ยงกลา

ทาไดถงเพยงน ฮกฮกหกหาญไมคดกลว ถอตววามศกดศร จะเกรงใจใครมงกไมม เหน

ดแลวหรอยงไงนะ

อเหนา- กบษบาพระบดาไดยกให ลกไมไดดหมนเหมอนยงวา แตยงเยาวเคยอยดวยกนมา พระ

มารดากรอยดวยกน หกหาญเอาไปใหระต สดรกสดรทจะอดกลน สตายไมเสยดายชวน

จะทราบถงทรงธรรมกตามทเถอะ

มะดหว- เจาวาไดดวยมฤทธรงค ตามธรรมเนยมรวมพงศอสญหยา ถงไดตนาหงนกนแตเยาวมา

หวงวาไมใหวงศอนปน ครงเมอเจรญขนทงสอง ทาวเธอจะปองปลกใหเปนผล นดแตง

57

การววาหมงคล กศลไมเคยคกนมา เจาตดวาไมเลยงไมด ใหมคเถอะตามปรารถนา

การจงขาดกนตงแตนนมา ทรงธรรมกไมวาประการใด ครงขางจรกาเขามากลาว สม

พระทยทาวเธอจงยกให เจามาหยาบหยามเอาตามใจ แกลงจะใหไดความอายน

อเหนา- หากไมเลยงบษบานะ ใครทลพระมารดาเปนถวนถ พระมารดาทไหนมาวายงง ขอใหช

คนชวเอาตวมา นางคนนนเปนของลก ลกรกใครพนผกอยหนกหนา พระมารดาวาของ

จรกา กใหเอาตวเขามาชงชย ถาแมแพนนแลถงจะสงนาง ในเดยวนทจะวางอยาสงสย

ชวนกนขมเหงไมเกรงใจ เอาเมยเคาไปใหจรกา

มะดหว- เจารกนองทายงงทไหนได คนรไปขายพระบาทเทาทงสอง ถาจะใครใหไดเหมอนอยางใจ

ปอง คอยตรกตรองใหเปนปกตกน ถารกกอยาใหนองอาย แมจะชวยเบยงบายผอนผน

เหนจะสมยงใจเจาผกพน ทจะทาดงดนไปยงง กจะทรงพระพโรธมากไป ทไหนจะได

นอง รกน เจาจงคดดใหชอบท สดแทแตดดวยกน ดอกหนาเจานะ

อเหนา- พระมารดาจงใหสตยแกลกรก จาเพาะพกตรพระปฎมากอน ถาแมจะรบไดแนนอน ถง

จะวางกรใหกลบไป

มะดหว- เอาเถอะ แมจะทลเบยงบายใหพระหายโกรธ พระจะเคองคมโทษไปถงไหน จะผอนผน

วอนวาภวไนย สดแตจะใหไดแกเจานแหละ

รองล านกจากรบปพาทย

อเหนา- พระองคไดรบวาจา จะวางนางบษบาให

จะขอเปลยนอาภรณบงอรไว พอจะไดชมพลางตางกนยา ฯ

(อเหนาถอดอาภรณใหมะดหวรบสวมใหบษบา แลวถอดอาภรณบษบาใหอเหนา มะดหวพานาง

บษบาเขาโรง) ปพาทยทาเพลงกนนรรา

58

ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร

ผวจยสามารถแบงเพลงตามหลกของละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนไหวพระ

ไดดงน

1. เพลงหนาพาทย

เพลงหนาพาทย

ชอเพลง ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1. เพลงรว เปนเพลงทใชแสดงอทธฤทธปาฎหารย สาแดงเดช แสดงการปรากฏการโดยฉบพลน ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมะสมระหวางเพลงกบบทละครเพราะเหตการณตอจากนจะมการเกดปฏหารขน

2. เพลงเรว ใชแสดงการเดนอยางเรงรบ หรอเพอความเบกบานใจ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมะสมระหวางบทเพลงกบลทละครเพราะตอนนเปนการบรรเลงลวนแตในการแสดงบษบาเรงรบทจะไปวหาร

3.เพลงเชดฉง ใชรากอนแผลงศรหรอการกระทากจสาคญๆ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมระหวางเพลงกบบทละครเพราะเพลงนเปนเพลงปดฉากในทองเรองและกาลงจะเรมฉากตอไป

4.คกพาทย ใชเพอแสดงเดช แสดงอารมณของผมฤทธ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมระหวางบทเพลงเพราะเหตการทใชเพลงนจะเกดปาฏหารในวหาร

5. เพลงชบ ใชสาหรบกรยาไปมาของนางกานล ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาสมระหวางบทเพลงกบบทละครเพราะเพลงนบรรเลงอยในชวงชลมนของนางกานลในบทละคร

ตารางท 3 เพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

59

2. เพลงเกรด

เพลงเกรด

ชอเพลง ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1.เพลงลมพดชายเขา เปนเพลงเกา ไมปรากฏผแตง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมระหวางบทเพลงกบบทละครเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศไดบรรจไวในชดโหมโรงกลางซงเปนการเบกโรงของตอนไหวพระ

2.เพลงงกลนหาง เปนพระนพนธของสมเดจฯ กรมพระยานรศรานวตตวงศ เปนการละเลนทใชในการละครดกดาบรรพเรองอเหนา มความเหมะสมระหวางบทเพลงและบทละครเปนอยางมาก

3.เพลงขบไมบณเฑาะว เพลงอตราจงหวะสองชน ทานองเกาสมยโบราณ ในบทละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมระหวางบทเพลงและบทละครเพราะในการแสดงของเรองไดทาการจดเทยนไหวพระทาใหเพลงทกบการแสดงมความตนเตาเราใจ

5.เพลงครอบจกรวาล เปนเพลง 2 ชน สมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดง

6.เพลงแขกปตตาน เปนทานองเกา ไมปรากฏนามผแตง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมแกระหวางบทเพลงและบทละครเพราะทานองเพลงมความโศกเศราและบทละครเปนชวงทอเหนาตดพอในความรก

7.เพลงสนวล เปนเพลง 2 ชนใชสาหรบฟอนราของบทนางทมกรยากระตงกระตง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดง

8.เพลงนกจาก ไมทราบขอมลผแตง ใชรองและบรรเลงประกอบการแสดงโขนละคร มความเหมาะสมระหวางบทเพงและบทละครเพราะวาทานองเพลงมความโศกเศราและบทละครเปนความโศกเศรา

9.เพลงกนนรรา เปนเพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพ สมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศรงไดนามาบรรจในการแสงละครตางๆ มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดง

ตารางท 4 เพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

60

ตอนท 3 บวงสรวง

โหมโรงสด

ปพาทยทาเพลงกลองโยน – รว (เปดฉาก)

ฉากในวหารใหญ ท 5

ปพาทยทาเพลงเรว (ตารวจใหญซายขวานาทาวดาหาพรอมดวยมเหส กบบษบา สยตรา อเหนา ส

หรานากง กรตตปาต สงคามารตา ลาสา จรกา ออกพรอมทงเสนา) ปพาทยทา วา (ตางคนเขานงท

ทาวดาหาจดเทยนธป) ปพาทยทาเพลงสาธการ (พรอมกนไหวสามหน)

รองล าชาผสมเขาเสยงระฆง

ดาหา- อญขยมบงคมบรมบาท

กษตรย- บาบวงเทวราชรงสรรค

ดาหา- ขอถวายเครองสงเวยพลกรรม

กษตรย- ภเขาเงนสวรรณอาไพ

ดาหา- ทงแพะแกะโคกระทงมหงสา

กษตรย- สงละพนนานานอยใหญ

ดาหา- แกคาซงบาบวงไว

กษตรย- ขอใหเปนสขสถาพร ฯ

ปพาทยทาเพลงสระบหรง

61

เจรจา

ดาหา- จงชวนกนขบรา ทาสกการะเทพเจา

ปราศจากสรรพสงเศรา เลนใหสาราญใจเถอะ ฯ

(อเหนาอดเออนตาย)

สหรา- เชญเสดจสขอรบ

อเหนา- ยงอดอดไมคลองใจ คดอะไรยงไมออก เจาไปกอนพเถอะนองเอย

รองล าฝรงร าเทารบปพาทย

สหรา- ยอกรขนประนมเหนอเกศ ไหวไทเทเวศรงสรรค

ศกดสทธฤทธไกรใครจะทน ซงรบพลกรรมบาบวง

องคอสญแดหวาวราฤทธ สงสถตอยในไศลหลวง

เชญดขบราทงปวง ซงไดบวงสรวงถวายเอย ฯ

กลองแขกทาเพลงสะระหมา (สหรานากงรา)

รองล าตนฝรงรบปพาทย

อเหนา- ยอกรกงเกลาบงคม องคบรมอสญแดหวา

ผใดองอาจอหงการ จงจตรษยาสาธารณ

อนดวงดอกฟาสมาลย ของเราปลกไวในสถาน

มนไมเกรงพกตรจะหกราญ จงสงหารอยาไวมนเลย ฯ

ปพาทยทาเพลงตาเขงเจาเซง (อเหนารา)

62

รองล าฝรงจรการบปพาทย

จรกา- ยอกรขนเพยงศโรเพศ ไหวไทเทเวศนอยใหญ

อนมทพเนตรสองไป อยาไดเขาดวยคนราย

จงสงหาญผลาญหมรษยา ใหประจกษแกตาคนทงหลาย

ขามไดคดคดหยาบคาย ขอใหเสรจสมหมายมาเอย ฯ

ปพาทยทาเพลงเรว – ลา – รว (ทาวดาหาลาพระ นาบรวารออกหนาโรง ถวายบงคมสรรเสรญพระ

บารม)

( เพลงสรรเสรญพระบารมใชบทเดยวกบเรองสงขทอง )

ความสมพนธระหวางบทเพลงและละคร

ผวจยสามารถแบงเพลงตามหลกของละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวง ไดดงน

1. เพลงหนาพาทย

เพลงหนาพาทย

ชอเพลง

ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1. เพลงกลองโยน ชอเพลงหนาพาทยซงใชทานองเพลงทะแย มาบรรเลงอยางเพลงเรอง และตองตกลองหนาทบกลองโยนเลยน วธการตกลองชนะในกระบวนแหในการเสดจพระราชดาเนนโดย กระบวนพยหยาตราสถลมารค ป

63

ชวามกเปาเพลงทะแยกลองโยน เขากบกลองชนะในกระบวนเสดจ เรยกสน ๆ วา กลองโยน ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาใชเปนชวงแรกในการแสดงเบกโรงในชดโหมโรง

2. รว เพลงทใชแสดงอทธฤทธปาฎหารย สาแดงเดช แสดงการปรากฏการโดยฉบพลน ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาอยในชวงแรกของการแสดงเบกโรงในชดโหมโรง

3. เพลงเรว ใชแสดงการเดนอยางเรงรบ หรอเพอความเบกบานใจ ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ใชขณะทนายทหารกาลงนาทพทาวดาหาพรอมดวยมเหส กบบษบา สยตรา อเหนา สหรานากง กรตตปาต สงคามารตา ลาสา จรกา ออกพรอมทงเสนา

4. เพลงวา เพลงวาเปนเพลงทใชบรรเลงกอนทละครจะออกตวมาบรรเลง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ไดเลนเพลงวาหลงจากททกคนไดเขานงท

5. เพลงสาธการ ประธานในมณฑลพธไหวครจดธปเทยน บชาพระรตนตรยเรมพธกรรม ในละครดกดาบรรพเรองอเหนามความสอดคลองกนมาก เพราะในขณะทใชเพลงนนน ทาวดาหาไดเรมจดธปเทยนบชาเทพเจา

6. เพลงลา เพลงทผขบรองและบรรเลงแสดงเปนอนดบสดทายกอนทการแสดงจะจบลง ในละครดกดาบรรพเรองอเหนาใชบรรเลงขณะททาวดาหาลาพระ และนาบรวารออกหนาโรง ซงสอดคลองกน

ตารางท 5 เรองเพลงหนาพาทย ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

2 . เพลงเกรด

เพลงเกรด ชอเพลง

ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

1 . เพลงชา

เปนเพลงเกาไมปรากฏชอผแตง มกอยปรากฏอยในการแสดงละคร ใชเพอใหเกดความสอดคลองและเกดความสมจรงกบเนอเรองในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ซงสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตต

64

ผสม

วงศนามาบรรจเพอใหเหมะสมกบบทรอง ในการขบรองไดมการนาระฆงใบบวมาตประกอบกบการรองดวย

1. เพลงสระบหรง เปนเพลงทมอารมณในลกษณะของการดาเนนเรองราวไปเรอยๆ เปนเพลงบรรเลง เมอนามาบรรเลงในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวง จงนามาใชประกอบการรองตอจากการรองชาผสม ดงนนรอยตอของเพลงจงไดใชเพลงสระบหรงมาบรรเลงเคลากบการเจรจา และดาเนนไปอยางราบเรยบ

2. เพลงฝรงราเทา เปนเพลงทใชประกอบการแสดงละครและประกอบลลาทารา ในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ซงสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร เพอดาเนนเรองราวไปเรอยๆเพอใหเหมาะสมกบบทรอง

3. เพลงสะระหมา เปนการใชประกอบการแสดงรา ประเภทการตอส เชน รากระบกระบอง แตในบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวง จะใชตอนท สหรานากงรากรชถวายเทพยดา

4. เพลงตาเขง เปนการใชประกอบการแสดงรา แตในบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวง จะใชตอนท อเหนารากรชถวายเทพยดาและเปนการสรางสสนในตอนนใหนาชมยงขน

5. เพลงฝรงจรกา เปนเพลงทใชในละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนบวงสรวงในบทของจรกา ซงสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศเปนผนามาบรรจในการแสดงละคร มความเหมาะสมเพราะสมเดจฯกรมพระยานรศรานวตตวงศนามาบรรจเพอใหเหมะสมกบบทรอง

ตารางท 6 เรองเพลงเกรด ความหมายของเพลงและความสมพนธระหวางเพลงและละคร

บทท 5

สรปผล อภปรายผล ขอเสนอแนะ

จากการศกษาบทเพลงทใชประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอน ตดดอกไมฉายกรช ตอน

ไหวพระ และตอนบวงสรวง ผวจยมวตถประสงคดงตอไปน

3. เพอศกษาประวตความเปนมาของละครดกดาบรรพ

4. เพอศกษาถงความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลงเรองอเหนา

สรปผล

1. เพอศกษาประวตความเปนมาของละครดกด าบรรพ

ละครดกดาบรรพเปนละครทถกประดษฐขนในสมยรชกาลท 5 โดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟา

กรมพระยานรศรานวดตวงศ ไวใชเพอแสดงในโรงละครดกดาบรรพ

ในสมยรชกาลท 5 เปนยคทมแขกฝรง ชาวตางชาตเขามาเฝาอยเปนเนองนจ พระองศจงมพระราช

ประสงคใหมการละเลนสาหรบแขกเมอง จงดารสสงใหเจาพระยาเทเวศวงศววฒน อธบดกรมมหรสพใน

สมยนน และมละครผหญงเปนของตนเอง คดจดการ แสดงเพอตอนรบแขกเมองพวกนนคอนเสตทเลนครง

แรกนน มคนรองเปนชายและหญงคนละพวก นงบนเวทในหอง รบแขกบรรเลงเพลงตางๆ ทไพเราะ การขบ

รองเปนไปในลกษณะประสานเสยงชาย หญง เขากบเครองปพาทย ใครไดฟงกตดใจชนชอบมาก ทงชาว

ไทยและชาวตางประเทศ

66

เมอเจาพระยาเทเวศรฯ ไดมโอกาสเดนทางไปยโรป เหนละครโอเปราทฝรงเลนแลวเกดตดใจ กลบมา

ทลชวนใหสมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ รวมมอกนคดละครคอนเสตดงกลาวใหเปนอยางโอเปราไทย โดย

เจาพระยาเทเวศรฯ จะสรางโรงทาเครอง และใหละครผหญงของทานเลน ขอใหสมเดจเจาฟากรมพระยา

นรศฯ ทรงคดบทและจดกระบวนลานาทละครจะขบรองบาง กตกลงกน เจาพระยาเทเวศรฯ ไดใหชอโรง

ละครใหมของทานวา โรงละครดกดาบรรพ โดยประสงควาจะใหชอ ดกดาบรรพ เปนชอคณะละครของ

ทาน คนทงหลายจงเรยกชอละครทเลนอยางโอเปราไทยวา ละครดกดาบรรพตอมาเจาพระยาเทเวศรฯ ไดลม

เจบลงและออกจากราชการ เลยเลกเลนละคร ละครดกดาบรรพกเลกเลนแตนนมา คนทงหลายทเคยดละคร

บางกเกบ บทละครเหลานนเอาไว บางกอดเสยงการแสดงนนลงแผน จงทาใหละครดกดาบรรพไมสญหาย

เมอสมยท สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ เปนสภานายกหอพระสมดสาหรบพระนคร จงไดเสาะหา

บทละครดกดาบรรพมาจากทตางๆ คอเรอง สงขทอง คาว อเหนา สงขศลปชย และ กรงพาณชมทวป รวมหา

เรอง และทลขอใหสมเดจเจาฟากรมพระยานรศฯ ชวยทรงตรวจชาระตนฉบบใหเรยบรอยแลวเกบรวมรกษา

ไวทหอพระสมดฯ

กลาวไดวา ละครดกดาบรรพเปนละครทถกประดษฐขนในสมยรชกาลท 5 โดยสมเดจพระเจาบรมวงศ

เธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ไวใชเพอแสดงในโรงละครดกดาบรรพและไวเลนเพอตอนรบแขก

บานแขกเมองมการกเลนการรองทสวยงาม ไพเราะ ซงกลาวไดวา การทาละครดกดาบรรพขนมาตองอาศย

ความรความสามารถ สต ปญญาอนชาญฉลาด และความรตางๆมากมาย

2. เพอศกษาถงความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลงเรองอเหนา

การแสดงละครดกดาบรรพ มการทาบทใหเปนไปตามจดมงหมายของการแสดงคลายกบบทละครใน

แตหากบททใชแสดงมการปรบปรงใหกระชบและรวดเรวยงขนและมการแทรกบทรองบทเจรจาเพอเพม

ความสนกสนามมากยงขน แตเนอหาสาคญๆของเรองกยงคงไวตามเดม ผทชมกไดดความงดงามของการรา

และฟงดนตรทมเสยงทมตา รนห ไพเราะ อกทงบทเพลงและบทละครเปนสงทเราสามารถเรยกไดวาเปนสง

ทกลมกลนกนจนยากทแยกออกไปได ทางผวจยไดทาการบอกความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลง

ของละครดกดาบรรพไวในบทท 4 ผลการศกษา ไวแลว

67

กลาวไดวา ความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนาทง 3

ตอนน ไดมความสมพนธและความเหมาะสมของการนาเพลงมาบรรจเพอใชในการแสดงละคร บทเพลงม

ความสมพนธกบบทละครเปนอยางมาก บทเพลงเปนตวทเชอมใหละครดาเนนเรองไดตดตอกน

อภปราย

1.ศกษาประวตความเปนมาของละครดกดาบรรพ จากการศกษาพบวา การจะจดทาละคร

ดกดาบรรพตองอาศย ความสามารถ ความรตางๆ มากมาย ซงสอดคลองกบ สรยพร กรางสะอาด

(2546) ไดทาการวจยเรองศกษาเปรยบเทยบลกษณะการแสดงละครดกดาบรรพกบละครรอง

ผลการวจย การจดทาละครดกดาบรรพตองอาศยความสมารถทางศลปะหลายดาน

2.ศกษาถงความสมพนธระหวางบทละครและบทเพลง จากการศกษาพบวา บทแพลงม

ความสมพนธกบบทละครเปน อยางมากเพราะเพลงจะเปนตวเชอมใหการดาเนนเรองตดตอกน ซง

สอดคลองกบ พจนาพร กนกแกว ( 2532 ) ไดทาการวจยเรอง ดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพ

เรองอเหนาตอนไหวพระ ผลการวจย เพลงบรรเลงแสดงใหเหนถงอารมณและเพลงบรรเลงจะทา

หนาทเชอมโยงเนอเรองใหตดตอกน

อปสรรค 1. เวลามนอยในการทาวจย

2. ขอมลวจยของเรองละครดกดาบรรพเรองอเหนามนอย

3. รปภาพสวนมากมการหามเผยแพร

4. อปกรณในการถายรปหาย

ขอเสนอแนะ

จากทไดวจย เรอง ศกษาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนตดดอกไมฉายกรช

ตอนไหวพระ และตอนบวงสรวง พบวาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพยงมวรรณคดเรองอนๆอก

มากมาย ผวจยจงอยากเสนอแนะใหผทสนใจทาบทเพลงประกอบละครดกดาบรรพตอไป

บรรณานกรม

เฉลมศกด พกลศร . 2542 . สงคตนยมวาดวยดนตรไทย .กรงเทพมหานคร : โอ.เอส พรนตง เฮาส

ดวงเดอน จนตาบญ . 2533 . ความแตกตางระหวางการขบรองเพลงละครในและละครนอก . หลกสตร

ศลปกรรมศาสตรบณทต ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปกรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ธนต อยโพธ . 2521. เครองดนตรไทยพรอมดวยตานานการผสมวง มโหร ปพาทย และเครองสาย .กรม

ศลปากร

ธวช บญญวจารณ . 2521 . เกรดความรเรองดนตรไทย . กรงเทพมหานคร กรมศลลปากร

นนททยา ลาดวน .2531.วรรณคดการละคร . พมพครงท1 .กรงเทพมหานคร :โอ.เอส พรนตง เฮาส

นารนาถ วรรณพรณ . 2547. วเคราะหบทบาทของดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพเรอง อเหนา ตอน

บวงสรวง . หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาดรยางคศลป คณะ

ศลปกรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

นรนดร นวมารค และ สคนธ ดวงพตรา . 2521. ประวตวรรณคด ท 061 .พมพครงท 2 .กรงเทพฯ :

สานกพมพอกษรเจรญทศน

69

บญชวย โสวตร.2556. สมภาษณ. 13 กนยายน 2556

ประภสสร วองรตนพทกษ . 2544 . ตวอยางเพลงระบาบนเทงทปรากฏอยในละครวรรณคดประเภทตางๆ .

หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปรรมศาตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เปลอง ณ นคร . 2545 . ประวตวรรณคดไทย .พมพครงท 13 .กรงเทพมหานคร :โรงพมพไทยวฒนาพานช

พงษศลป อรณรตน . 2553 . มโหรวจกษณ .พมพครงท 1.กรงเทพมหานคร : จรลสนทวงศการพมพ.

พงษศลป อรณรตน . 2554 . ปฐมบทดนตรไทย .พพครงท 2 . นครปฐม : มหาวทยาลยศลปกร.

พจนาพร กนกแกว . 2532 .ดนตรไทยกบบทละครดกดาบรรพเรองอเหนา ตอนไหวพระ .หลกสตรปรญญา

ศลปกรรมศาสตรบณฑต ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พรพรรณ ธารานมาศ . 2524. วรรณคดไทยสมยรตนโกสนทร . กรงเทพฯ :เรองศลป

เรณ โกศนานนท . 2542 . นาฎดรยางคสงคตกบสงคมไทย .พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร :

โรงพมพไทยวฒนาพานช .

วชร รมยะนนทน . 2538. ววฒนาการวรรณคด .พมพครงท2 .กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

70

วทยา วอนกลา . 2554. ดนตรไทยในนราศสนทรภ .หลดศตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาดนตร

ไทย ภาควชาดนตรไทย คณะมนษศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วณา วสเพญ .2549. วรรณคดการละคร พมพครงท 2.มหาสารคาม : หางหนสวนจากดอภชาตการพพ

ศภชย รตนโกมท และสะอาด อนทรสาล . 2518. ประวตวรรณคดไทยลวชาการประพนธ . กรงเทพฯ :

วชรนทรการพมพ

สงบศก ธรรมวหาร . 2545. ดรยางคไทย .พมพครงท 3 .กรงเทพ ฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย

สนท ตงทว. 2528. วรรณคดและวรรณกรรมไทยเบองตน .กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร

สมถวล วเศษสมบต . 2527 .วรรณคดการละคร . กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากดอกษรบณทต

สรพล สวรรณ . 2549.ดนตรไทยในวฒนธรรมไทย .พมพครงท 1 . กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

สวทย สงโยคะ และประทป เหมอนนล . 2518.ประวตวรรณคดไทย .พมพครงท 1 . กรงเทพฯ :โรงพมพ

อกษรสมพนธ

อจฉรา เจรญภกด . 2533 . ศกษาทางรองของอาจารยเจรญใจ สนทรวาทน ในบทละครดกดาบรรพเรองคาว

ตอนเผาพระขรรค . หลกสตรศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาดรยางคศลปไทย ภาควชาดรยางคศลป

คณะศลปรรมศาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

71

ภาคผนวก ก

ประวตสมเดจพระบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศ

72

ประวตสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

สมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ พระนามเดม พระองคเจาจตรเจรญ ทรงประสตเมอวนท

๒๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๐๖ ทตาหนกในพระบรมมหาราชวง ทรงมพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

รชกาลท ๔ เปนสมเดจพระราชบดาและพระองคเจาหญงพรรณราย (หญงแฉ) เปนพระมารดา และทรงม

พระเชษฐภคนรวมพระมารดาองคเดยว คอ พระองคเจาหญงกรรณกาแกว เมอประสตครบ ๓ วนกมพธเวยน

เทยนสมโภชตาหนกทประสต เมอพระชนมายครบเดอน กมพระราชพธสมโภชเดอนตอไปตามพระราช

ประเพณ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดทรงพระราชทานพระนามพรอมทงทรงพระราชนพนธ

คาถาพระราชทานพระพร ทรงพระราชนพนธเปนภาษามคธ พรอมทงพระราชทานของทาขวญสมโภชอน

ประกอบดวย ทองแทง เงนแทง เงนตรา ขน ชอนทองคาสาหรบเสวยนา กบจมรกตสาหรบผกพระศอดวย

ในฐานะทพระองคทรงเปนพระเจาลกเธอในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงรบ

การศกษาอยางดทสดเทาทมในสมยของพระองคทาน นอกจากนนพระองคทานยงไดทรงศกษาในวชาการ

แขนงอนๆ อนเปนการแสดงวาทรงมแววหรอสญลกษณในทางวชาการ ในงานชาง และงานศลปะ ทรงรอบ

รและทรงมพระปรชาสามารถในทางศลปกรรมแทบทกแขนง ทงดานจตรกรรม ประตมากรมสถาปตยกรรม

มณฑนศลป นาฏศลป ดรยางคศลป ตลอดจนโบราณคด ประวตศาสตร วรรณคด อกษรศาสตร และนรกต

ศาสตร ดงผลงานตางๆ ของพระองคทานไดปรากฏใหชาวสยามรนหลงไดชนชมในความงดงาม ความ

ไพเราะ และเปนขอมลทางประวตศาสตรใหไดศกษาคนควาหาความรอยในปจจบน ทรงสบเชอสายศลปน

และวชาการมาจากบรรพบรษหลายพระองคและหลายทานและมพระราชปรชาสามารถในการชางอยางยอด

เยยมและลกซงทงในทางทฤษฎและปฏบต ยงทรงพระราชนพนธหนงสอตางๆไวมากมายหลายดาน ทงบท

รอยกรอง รอยแกว รวมทงภาษาไทยและภาษาอน แมศลปะดานนาฏศลปและการละครกทรงสนทดอยไม

นอย

ดวยคณลกษณะแหงความทรงมพระปรชาสามารถของทาน องคการวทยาศาสตรและวฒนธรรม

แหงสหประชาชาต หรอทเรยกยอๆวา UNESCOไดลงมตยนยนใหพระองคทานทรงเปนบคคลสาคญของ

โลก ซงตองเฉลมฉลองวนครบรอบรอยปแหงวนประสตของพระองคทานในประเทศเครอสมาชก ไดจดให

มการบรรยายพระประวตและผลงานของพระองค ไดทรงปฏบตและบาเพญมาแลวในอดต พระองคทาน

มไดทรงเปนแตเพยงรฐบรษผทรงพระปรชาสามารถและยงทรงเปนยอดศลปนไทยอนมความสาคญอยางยง

73

ภาคผนวก ข

ประวตและบทสมภาษณจาก อาจารยบญชวย โสวตร

74

ประวตอาจารยบญชวย โสวตร

อาจารยบญชวย โสวตร เกดเมอวนเสารท ๑๖ มกราคม ๒๔๙๐ ทจงหวดพระนครศรอยธยา อาจารย

บญชวย โสวตร เกดในครอบครวทสบเชอสายทางดานดนตรมาตงแตครงบรรพบรษ สบมาถงบดากได

ประกอบอาชพดานดนตรไทยโดยมวงดนตรไทยเปนของตนเอง ทาใหไดศกษาดานดนตรไทยจากบดามา

ตงแตวยเดก จากนนไดเขาศกษาวชาดนตรเปนวชาเฉพาะทวทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร เครองมอเอก

ระนาดทม โดยมอาจารยประสทธ ถาวร เปนครผสอน จนสามารถบรรเลงไดถงระดบเพลงเชดจน ๖ ชน

(ทาง ๔ ชน) จงไดรบมอบหมายใหคดวธดาเนนกระสวนทานองระนาดทมดวยตนเอง ระหวางทศกษา

วชาเอกยงไดศกษาวชาโทดานการขบรองกบครสาคญหลายทาน เชน ครจมลม กลตณฑ ครลนจ ครอษา ส

คนธมาลย ครศรนาฎ เสรมสร และไดมโอกาสเพมเตมความรจาก ครทวม ประสทธกล รวมทงดานการ

กาพษ เสภา กบครประพนธ สคนธชาต และครประเวท กมท นอกจากนยงไดศกษาดานเครองสายกบครทอง

ด สจรตกล รวมดวย

ตอมาอาจารยบญ ชวยโสวตร ไดมโอกาสศกษาดานเครองเปากบครดานเครองเปาคนสาคญของ

โลก คอ ครเทยบ คงลายทอง กลาวไดวาเรมตงแต ก.ไก เปนตนไปจนถงเพลงเดยว ทาใหมความร

ความสามารถในระดบทไมมใครเปาไดทนทเดยวและดานความสามรถทโดดเดนทาใหไดรบคดเลอกให

ปฏบตงานเปนขาราชการชนจตวาระดบ ๒ ตงแตยงไมจบการศกษา โดยปฏบตเครองเปาเปนเครองมอเอก

สบมาจนไดรบราชการทแผนกดรยางคไทย กรมศลปากร

จากคณสมบตทเปนผใฝรอยเปนนจ ทาใหอาจารยบญชวย โสวตร ไดไปศกษาตอเพมเตมทางดาน

ดนตรอกครง ทงระนาดเอก ระนาดทม และฆองวงใหญ กบครคนสาคญของสานกเสนาะดรยางค (แชม

สนทรวาทน) คอ ครสอน วงฆอง ทงในดานของเพลงเกรด เพลงเรอง และเพลงเดยว ในขณะเดยวกนกยงคง

ฝกฝนเครองเปาอยเสมอ โดยเฉพาะ “ปชวา” เมอไดศกษากบครเทยบ คงลายทอง จนถงกระบวนการสาคญ

คอ “บวลอย” แลว จงไดศกษาดานเครองหนงเรอง “บวลอย” กบครพรง ดนตรรส ครเครองหนงทนกวชาช

พดนตรไทยยกยองวาเปนครชนยอดในเรองบวลอย สงผลใหอาจารยบญชวย โสวตร มความรทลมลก เพราะ

ไดเคยศกษาความรพนฐานดานเครองหนงมากอนแลวกบครม ทรพยเยน และแมกระทงเครองหนงในป

พาทยมอญ กไดศกษากบครโม ปลมปรชา ทบานศาลาตนจนทน

75

จากการใฝศกษา ฝกฝน คนควา ทดลองอยางตอเนองมามไดขาด ทาใหอาจารยบญชวย โสวตร เปน

ผทมความรอบรและลมลกในวชาการทางดรยางคศลปเปนอยางยง เสมอนเปนคลงของความรทไดสงสมมา

ตงแตวยเดกจนกระทงมประสบการณในการปฏบตราชการทแผนกดรยางคไทย กรมศลปากร จนถงวทยาลย

นาฏศลป กรมศลปากร และจากการทเปนผมความรรอบดานนเองทาใหอาจารยบญชวย โสวตร ไดมโอกาส

สรางคณปการทมากยงกบวงวชาการและวชาชพดนตรไทย โดยไดรวมยกรางหลกสตรศลปนบณฑต ดาน

ดรยางคไทยใหผศกษาวชาดนตรไทยเปนเอก ไดมโอกาสศกษาระดบอดมศกษาเปนหลกสตรแรกของ

ประเทศไทยทคณะศลปกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยทาหนาทเปนอาจารยผสอนและเปนปชน

ยาจารยทสาคญสบมาจนเกษยณอายราชการ

ดวยความรความสามารถและประสบการณดงกลาว หลงจากเกษยณอายราชการแลว จงไดรบเชญ

ใหดารงตาแหนง “ผเชยวชาญดนตรไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย” ณ สานกบรหารศลปวฒธรรม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสรางสรรคผลงานดานดนตรไทยใหกบสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลยสบเนอง

มามไดขาด ทงดานงานประพนธ งานประดษฐ งานบรรเลง การบนทกเสยง การถายทอดความรและงานวจย

นบตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๖ ทปฏบตราชการทจฬาลงกรณมหาวทยาลยมาจวบจนปจจบน อาจารยบญ

ชวย โสวตร ไดสรางพฒนาวชาการและวชาชพดนตรไทยมาเปนลาดบความตอเนอง ดวยความทมเทและ

เสยสละดวยอดมการณทมนคงเพอสบรกษาเอกลกษณชาตใหยนยงเปนปกแผน สามารถประกาศใหสงคม

ไดรบรถงความเปนอารยของชาตไทยโดยมไดเหนแกประโยชนสวนตน ดวยยงคงดารงตาแหนงอาจารยเตม

ขนมาจนเกษยณอายราชการ

บทสมภาษณจากอาจารยบญชวย โสวตร

บญชวย โสวตร(13 กนยายน 2556) กลาววา ปพาทยดกดาบรรพเปนการผสมวงดนตรไทยในสมยสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท ๕ หวหนาในการจดทาคอสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศเปน

แมงานในการทจะดแลงานในครงนน เดมทเดยวปพาทยดกดาบรรพเปนการผสมวงเพอการแสดงในมตนน

โดยรวมเปนวงชนดทผสมวงใหไดเสยงทนมนวล ตามแนวการเจรญสมพนธไมตรทางอารายธรรมระหวาง

สงคมไทยกบสงคมยโรป เปนการดาเนนแนวคดมตตามนน และไดนาเอางานดนตรของไทยซงแตเดมไมได

ใช จะใชอยกบการซอมเปนสวนใหญ กไดเอามารวมวงจดประสมวงขนสาหรบการใชแสดงละครดกดา

บรรพ ซงมตในการแสดงละครดกดาบรรพนนจะตองไดมตของงามนนคอ ตางาม หงาม ใจงาม สาหรบ

76

ดนตรกจะเปนเรองของหงาม หมความไพเราะเพราะฉะนนมนเปนองคประกอบกน ในความนมนวลของ

เสยงดนตรกจะใหคณคาในความไพเราะเปนหลก ทจรงทานไดนาของทมอยแลวซงแตเดมใชในการซอม

เพอไมใหเกดการรกห รบกวนผอน และไมสงเสยงไปไกลนน ทานจงเหนประโยชนจากตรงนนจงไดนามา

ผสมวงขน ชอเรยกไปตามลกษณะของละคร จะมสวนทเกยวของบงชวามคณสมบตเฉพาะตวอย จากคาท

ทานไดอธบายเกยวกบเรองของการฟงดนตรหรอททานเรยกวาการแสดงละครมด จากความทวาฟงละครมด

หรอการฟงดนตรแลวจนตนาการถงละครเพลงโดยไมมผแสดง เปนสงทยนยนวาเปนเจตนาสวนหนงใช

สาหรบการบรรเลงเปนการสาคญ โดยจะสามารถบรรเลงเปนเรองของดนตรโดยไมตองใชการแสดงเปน

สวนประกอบ

รปภาพท ๑ ครบญชวย โสวตร 13 กนยายน 2556

77

รปภาพท ๒ หลงการการสมภาษณครบญชวย โสวตร 13 กนยายน 2556

78

ภาคผนวก ค

ประวตผศกษา

79

ประวตนสตผท าวจย

นสตชนปท 4 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วทยาเขตบางเขน กรงเทพมหานคร

ประวตสวนตว

ชอ นายชลต มณวรรณ

วน เดอน ป เกด 4 สงหาคม 2534

ทอยปจจบน 451/3 ถนนจระ ตาบลในเมอง อาเภอเมอง

จงหวดบรรมย 31000

ประวตการศกษา

-สาเรจการศกษาระดบประถมศกษาจากโรงเรยนอนบาลบรรมย

-สาเรจการศกษาระดบชนมธยมศกษาจากโรงเรยนบรรมยพทยาคม

-ปจจบนเปนนสตชนปท 4 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประวตการศกษาดานดนตร

- เรมเรยนดนตรไทยครงแรกกบบดากอน ตอนประถมศกษาปท 3 โดยหดขมเปนเครองมอแรก

80

- เมอเขาสมธยมศกษาไดเรมเรยน ซออ กบครเมธา ภกดพพฒน และไดครอบฉงกบคณคร และ

ครเหนแววในดานจะเขจงใหหดจะเข ตอนมธยมศกษาปท 4 เรอยมาจนถงปจจบน

- หลงจากนนไดเขาศกษาในระดบปรญญาตรทสาขาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะ

มนษยศาสตร ไดตอเพลงในหลกสตรตามกาหนด โดยเรยน จะเข กบ คณครณรงค เขยนทองกล

81

ประวตนสตผท าวจย

นสตชนปท 4 สาขาดนตรไทย ภาควชาดนตร

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาตร

วทยาเขตบางเขน กรงเทพมหานคร

ประวตสวนตว

ขอ นางสาววภาดา ไกรสาอาง

วนเดอนปเกด 4 มกราคม 2535

ทอยปจจบน 36/1 หม 5 ตาบล บานเลน อาเภอบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา 13160

ประวตการศกษา

- สาเรจการศกษาระดบชนประถมศกษาจากโรงเรยนวดชมพลนกายาราม

- สาเรจการศกษาระดบชนมธยมศกษาจากโรงเรยนจอมสรางคอปถมภ

- ปจจบนเปนนสตชนปท 4 สาขาดนตรไทย ภาควชาดนตรคณะมนษยศาสตร

82

ประวตการศกษาทางดานดนตร

- เรมเรยนดนตรไทยครงแรกทโรงเรยนวดชมพลนการาม ตอนชนประถามศกษาปท 2 โดยหด

เลนกรบคเปนเครองมอแรก ซงเรยนกบคร พรรณณ สอนวสยและอาจารยศรภม เขตตคง

ตอมาชนมธยมศกษาปท 4 จงเรมเรยนจะเข

- เมอเขาสชนมธยมศกษา ไดเลนเรองมอเดมแตมการตอเพลงเพมมากขน ทโรงเรยนจอมสรางค

อปถมภ

- หลงจากนนไดเขาตอเขาศกษาตอในระดบปรญญาตรทสาขาดนตรไทย ภาควชาดนตร ๕ณะ

มนษยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดตอเพลงในหลกสตตามทมหาวทยาลยกาหนด และ

ไดเรยนจะเขซงเปนเครองมอเอกกบผชวยศาตราจารยณรงค เขยนทองกล

- เรยนระนาดทมกบผชวยศาตราจารยภาคม บารงสข

- เรยนตะโพนและกลองแขกกบครอนชา บรพนธ