bankalar ve bayraklar
Post on 27-Feb-2018
234 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
1/33
1
Bankalar ve bayraklar:Uluslararaslama anda
milliyetilik
Su n g u r S a v r a n
*Bu yaz daha evvel Mart '93'de, Snf Bilinci dergisinin 12. saysnda, iki
yaynlanmtr.
1992 yl, tarihin en byk yama ve soykrmnn balaynn 500. yldnmyd.
"Amerika'nn kefi" olarak anlan bu tarihsel olay, "Fatihler"in lkesi spanya'da
trenlerle kutland. On yldr sosyal demokrat bir hkmetin ynettii bu lkenin
banda bir kral var. Kraln kars Kralie Sofia'nn 500. yl vesilesiyle Ekim aynda
yapt bir konumay spanyol byk basn pek beeniyor ve bu konumadan
alntlar yapyordu. Neydi "Majesteleri"nin pek nemsenen mesaj? Kulak verelim:
Bugne kadar insan toplumu hibir zaman topyekun bir yokoluun tehdidi altndayaamamt; bugne kadar hibir zaman yeryznde global (kresel) sorunlarla
global lekte hesaplamasgereken btnlemibir insan toplumu varolmamt. Bu
olgu yadsnamaz bir kesinlik tayor, bu yzden de her tr alarm sinyalinin neden
gl biimde almaya balad anlalabilir hale geliyor: ekolojik tehlikeler,
kaynaklarn tkenii, grevler, ekonomik resesyon, nkleer tehdit, dborlar vb. vb.
Byk lde bilimsel bilginin rn olan teknolojik ilerlemeden kaynaklanan
gnmzn bu karmak ve dinamik dnyasnda, btn lkeler ve btn halklar
kendimizi bir karlklbamllk durumunda buluyoruz. [1]
"Majesteleri"nin grevleri nkleer tehdit ve ekolojik tehlikeler ile ayn solukta saym
olmasna taklmazsak, burada hi kukusuz dnya burjuvazisinin son dnemde yldz
parlayan yeni ideolojik erevesinin en temiz ifadelerinden birini buluyoruz.
Globalizm adn tayan bu yeni ideolojik akmn temelleri burada hayranlk verici
derecede ak ve seik biimde ifadesini bulmu: deien teknoloji, btnleen dnya,
sorunlarn ortakl, karlkl bamllk -- iki ksa paragrafta btn bunlara yer
verilmi.
Uluslararas burjuvazinin bu yeni "enternasyonalizmi"nin hedefleri ak:
emperyalizmin ekonomik ve politik hareketinde ulusal devletlerin yaratt engelleri
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[1]#[1]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[1]#[1] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
2/33
2
ortadan kaldrmak, bylece dnya apndaki emperyalist mdahalelere (dn Panama,
Irak, bugn Krdistan, Somali, yarn baka lkeler) bir meruiyet temeli yaratmak.[2]
Globalizm bu yzden ulusal devletlerin ve milliyetiliin ann getiini kantlama
abasnda. Bu yzden dnyann global (kresel) dzeyde tmyle btnletii
vurgulanyor.Ne var ki, btnyle ideolojik amalarla gelitirilmi olan bu teorik erevenin
boazna taklan bir kk klk var. Globalizmin ulusal devletlerin ve milliyetiliin
ann (ve modasnn) getiini bu kadar gl biimde belirttii dnem, her trden
milliyeti hareketin dnyaykasp kavurduu, uluslarn birbirinin boazna sarldbir
dnem tam da. Bu sorun karsnda globalizmin cevab, birazdan greceimiz gibi,
milliyetilii gemiin, 19. yzyln, hatta daha eski dnemlerin akldbir kalntsgibi
sunmak. Bylece, gnmz dnyasnn iki temel eilimi, sermayenin ve dnya
sisteminin uluslararas btnlemesi ile uluslararas politik dzende yaananparalanma ve blnme, ksaca syleyecek olursak uluslararaslama ile onun kar
kutbunda yer alan partiklarizm[3] birbirinden btnyle bamsz dinamikler
haline geliyor, hatta birbirlerine dsal olarak kart (antinomik) olgular olarak
sunuluyor.
Oysa gnmz dnyasnn bu iki temel eilimi, yani uluslararaslama ile
partiklarizm arasnda ok skbir balantvar: bunlar birbirlerine dsal olarak kart
iki olgu olmak bir yana, kelimenin en aranlamnda diyalektik bir elikinin iki kanad
olarak birbirlerini kar
l
kl
olarak belirliyor, gelitiriyor, koulland
r
yorlar.Partiklarizm, gemiin bir kalnts olmak bir yana, sermayenin hakimiyeti altnda
gelimekte olan bir uluslararaslama srecinin kanlmaz bir rn.
Bu yazda, gnmzn aklanmas gereken yakc sorunlarndan biri olan
milliyetiliin ykseliine bu ereve iinde bir cevap getirmeye alacam.
Milliyeti dalga karsnda globalizm
"Los Angeles'ten stanbul'a, Berlin'den Tokyo'ya... Globalleen Dnyann Dergisi."
Trkiye'nin kozmopolit aydnlar, emperyalist merkezin byk kentlerininsraland bir dizi iinde Trkiye'nin entelektel bakentinin adnn da gemesinden
kukusuz byk mutluluk duyacaktr. Artk Trkiye'nin kozmopolit burjuva aydnlar
da emperyalist merkezlerde gelien dnce akmlarnpopler bir slup iinde hzla
kendilerine aktaran bir dergiye kavumu durumdalar: kendini yukarda aktarlan
kelimelerle tanmlayan New Perspectives Quarterly Trkiye, daha sentetik ve
estetik adndan balayarak, ne kadar "global" bir perspektife sahip olduunu ortaya
koymuyor mu ? te bu dergi, birka ay nce yaynlanan 3. saysn "Milliyetilik
Rzgarlar
" konusuna ay
rm
. Burjuva bilim adamlar
ndan (Isaiah Berlin, RobertReich, Lester Thurow vb.) kapitalistlere (Walt Disney irketi'nin bakan Michael
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[2]#[2]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[3]#[3]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[3]#[3]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[2]#[2] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
3/33
3
Eisner), uluslararas kurulularda yneticilik yapm brokratlardan (eski BM genel
sekreter yardmcsBrian Urquhart, UNESCO'nun genel mdr Federico Mayor, Prens
Sadreddin Aa Han) eitli eilimlerden devlet adamlarna (eski Almanya dileri
bakan Genscher, talya dileri bakan de Michelis, spanya'nn sosyal demokrat
babakanFelipe Gonzalez vb.) kadar bir dizi "sekin" insann grlerine bavurmudergi. Globalizmin gnmzn milliyetilik dalgasna bakn kavrayabilmek iin ei
bulunmaz bir derleme.
Daha saynn ilk sayfalarndan, Trkiye yayncsnn dncelerini ieren "Gemie
mi Gelecee mi ?" balkl "Trkiye Perspektifi" yazs ile derginin Amerikal yayn
ynetmeni Nathan Gardels'in yorum yazs"Yeni Babil ve En Soylu Ac", globalizmin
gncel milliyetilik dalgasna nasl baktnaklkla ortaya koyuyor. imdi bu gr
ana hatlaryla zetleyelim.
(1) Dnya hzla btnlemeye gitmekte, ulusal devletin anlam ortadankalkmaktadr. Sorunlar global lekte zm beklediine gre, insan haklar, evreyi
koruma vb. nedenlerle BirlemiMilletler'in, ulusal egemenlii kstlayan bir mdahale
hakkolmalve bu hak hukuki gvence altna alnmaldr. Aynzamanda BM yrtme
yetkisiyle ve askeri yaptrm gcyle donatlmaldr.[4]
(2) Ulusal devletlerin ve milliyetiliin ann getii iddias ile "milliyetilik
rzgarlar" arasndaki eliki karsnda globalizmin ilk refleksi, dnyay ikiye
blmektir. Gnmzde iki uygarlk, "topran uygarlyla uydunun uygarl"
mevcuttur (Gardels): yani, Trkiye yay
nc
s
n
n deyiiyle "dnyan
n bir blmmilliyeti ve etnik ayaklanmalarla ondokuzuncu yzylyeniden yaarken br blm
de ulus-devletin zlmesini, teknopollerin douunu ve uydu uygarln yaamaya
balyor."[5]Bylece, dnya, ulusal devletin zlmesiyle globalleen bir alt btn ile
hala milliyetilikle itigal eden bir baka alt blme blnr. Burada globalizmin bir ilk
elikisiyle karlarz: adn yerkreden alan globalizm (kreselcilik) imdi "ksmi
globalizm" gibi kavramsal bir elikiyi ieren bir savunma hattna ekilmiolmaktadr !
(3) Bu ikilik, beraberinde globalizmin milliyetilik hakkndaki temel grn de
getirir. Milliyetilik "uydu uygarl"nn gereklerine tmyle ters der, gemiin, 19.
yzyln bir kalntsdr. Bu yzden de maddi temelleri yoktur, akld "manevi"
drtlerin bir rndr.[6] Globalizm, bu "ad" karakteri dolaysyla, gnmz
milliyetiliklerine kmseyici bir yaklamla "kabilecilik" (Frenke terimle "tribalism")
adn takar.[7] Bu yaklam, burjuva sosyal biliminde hakim metodoloji olan
modernleme teorisi ile birebir rtr. Bu teoriye gre, toplumsal deiim iinde
ortaya kan yeni toplumsal iliki ve biimler, eskiyle tam bir kartlk iinde ar ar
onun aleyhine geliir. "Geleneksel" ad verilen ilikiler nerede varln srdryorsa,
"modern" olan orada yeteri kadar kk salamamdemektir. Tersine, "modern" olan ne
kadar yaylrsa "geleneksel" olan o lde ortadan kalkar. Bu metodolojik yaklamn
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[4]#[4]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[6]#[6]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[7]#[7]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[7]#[7]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[6]#[6]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[4]#[4] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
4/33
4
dorusal bir tarihsel gelime anlay zerinde ykseldii aktr.[8] Bu anlayn
tarttmz konu erevesinde yaratteliki plak biimde ifade edilebilir: madem
milliyetilik modernlemenin (yani bu durumda globallemenin) yeterince yaylmam
olmasnn rndr, o zaman neden son dnemde globalleme sramalbir gelime
gstermiken milliyetilik azalmak bir yana azmtr ?(4) Nihayet, globalizmin milliyetilii an doldurmu bir ideoloji olarak sunmas,
ampirik gerekliin bir blmne gzn kapatmasngerekli hale getirir. Globalizme
gre milliyetilik brokratik ii devletlerinin ve azgelimi kapitalist lkelerin
("nc Dnya"nn) topranda hayat bulur, "uydu uygarl"n yaayan gelimi
kapitalist lkelerde milliyetilie hayat yoktur. Bu tezi en ak biimde NPQ'nun
Trkiye yayncs dile getiriyor: "Milliyeti ayaklanmalarla uraanlar kimlerdir ?
Bugne kadar totaliter ynetimlerin basks altnda yaayan veekonomik bakmdan
geri kalmblgelerin halklar."[9]Amerikalyayn ynetmeni de milliyeti hareketleriyle rnekliyor: "Srplar, Litvanyallar, Tacikler, Ruslar, Grcler ya da
Eritreliler..."[10] Grld gibi ayn kmeler szkonusu. Milliyeti hareketler
arasnda emperyalist lkelere yer yok. Bunun gerek dnyann verileriyle
uyumadnaada greceiz.
Globalizmin milliyetilik konusundaki grlerini bylece zetlemi oluyoruz. Artk
esas konumuza, gnmzde milliyetiliin ykseliinin ardndaki dinamiklerin
incelenmesine geebiliriz. Ama nce sermayenin uluslararaslamas srecine ksaca
bakmam
z yararl
olacak.
Sermayenin Uluslararaslamas
Her ideoloji gibi globalizm de gerek dnyann belirli vehelerini bir snfn (ya da
baka bir toplumsal grubun) karlar asndan yorumlayarak belirli bir kalba dker
ve sistemletirir. Dolaysyla, her ideoloji gibi, globalizmin de btnsel yaps iinde
ok nemli gerekler ksmi, arpk ve tek yanl biimde dile getirilir. Globalizm
szkonusu olduunda, bu ksmi, tek yanlgereklerin en nemlisi udur: sermayenin
uluslararaslama srecinde kinci Dnya Sava'ndan bu yana yaanan dev boyutlugelimeler, tek bir dnya sistemini yaratarak tekil uluslarn hayatn her geen gn
daha fazla iie sokmaktadr.
Sermayenin uluslararaslamas ve dnya ekonomisinin btnlemesi, somut
gstergeleriyle Trkiye insannn yaamnda bile o kadar aklkla grlebiliyor ki konu
zerinde uzun uzadya durmann bu yaznn amalar asndan gerei yok. Sadece,
uluslararaslamann boyutlar hakknda bir fikir verebilmesi ve sermayenin tarihsel
geliiminin yaratt elikilerin daha elle tutulur biimde farkedilebilmesi iin birka
noktaya deinmek yararl
olacak.
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[8]#[8]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[9]#[9]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[10]#[10]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[10]#[10]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[9]#[9]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[8]#[8] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
5/33
5
Birincisi, sermaye daha ykseliinin afandan balayarak yenidenretiminin
koullarn dnya apnda gelitirmeye ynelmi olsa bile (Amerika'nn talan,
Hindistan'n boyunduruk altna alnmas, Afrika'nn kleletirilmesi daha ilk birikimin
bile dnya apnda mekanizmalar yarattn gsteriyor), emperyalizm anda
uluslararaslama daha nce ancak marjinal olarak grlm biimler altnda ortayakar. Daha nce sermayenin Bat Avrupa'daki anavatanyla dnyann geri kalan
yreleri arasndaki ekonomik alveriesas olarak metalarn dolamyla, yani ticaretle
snrlkalrken, emperyalizm anda sermaye ihrac, yani sermayenin dnya apnda
dolam n plana geer. Emperyalizm ann balangcnda, sermaye ihracnn
arlkl biimi, banka kredilerinin, yani para sermayenin uluslararaslamas iken,
kinci Dnya Sava sonrasnda, emperyalizmin eilimleri olgunlatka, retim
sermayesinin dnya apnda dolam belirleyici biim haline gelir. Gnmz
kapitalizmine damgasn vuran ve bu dnemi 20. yzyln ilk yarsndan bilefarkllatran olgu, retimin uluslararaslamas srecidir. Bu konuda arpc bir
rnek iin sz Amerikalbir iktisatya brakalm:
rnein bir Amerikal, General Motors'dan bir Pontiac Le Mans ald zaman
uluslararasbir alveriyapmoluyor. Otomobil iin General Motors'a denen 20.000
dolarn yaklak 6.000 dolar el emei ve montaj iin Gney Kore'ye, 3.500 dolar
motor ve elektronik aygtlar gibi gelimiparalar iin Japonya'ya, 1.500 dolarmodel
ve izim mhendislii iin BatAlmanya'ya, 800 dolarkk paralar iin Tayvan ve
Singapur'a, 500 dolar
pazarlama iin ngiltere'ye, 100 dolar
bilgi ilemleri iinBarbados ya da rlanda'ya gidiyor. Kalan 7.600 dolar ise Detroit'teki strateji
uzmanlar, New York'taki banker ve avukatlar, Washington'da irketin lobisini
yapanlar, lke apndaki sigorta elemanlarve General Motors hisse sahipleri arasnda
paylalyor -- bunlarn ou ABD'de yaamakla birlikte, aralarnda yabanc uyruklu
olanlarn saysgiderek artyor.[11]
Sermaye ihracnn ve retimin uluslararaslamasnn belirleyici sre haline gelmesi
elbette dnya ticaretinin nemini ortadan kaldrmyor; tam tersine onu uyaryor, ama
bir yandan da kendine tabi hale getiriyor. Sermaye ihracnn meta ihrackarsndaki
bu belirleyiciliinin en arpc ifadelerinden biri udur: bugn ABD'nin ihracat ve
ithalatnn, yani toplam d ticaretinin yars, retimin uluslararaslamas dolaysyla
okuluslu irketlerin lkeden lkeye girdi ve rn transferinden
kaynaklanmaktadr.[12]
retim sermayesinin uluslararaslamasnn yansra ve byk lde ona elik eden
bir sre olarak para sermaye de uluslararaslamaktadr. Bu olgunun bankalarn,
kredinin, borsalarn, finans aralarnn uluslararaslamas gibi ok eitli veheleri
olmakla birlikte en arpc ynlerinden biri (ve daha sonra ele alacamz temel
elikilerden birine k tutan bir etken) dviz borsalarnda ileme giren para
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[11]#[11]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[12]#[12]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[12]#[12]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[11]#[11] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
6/33
6
sermayenin boyutlardr. Ernest Mandel'in verdii rakamlara gre, her gn dnya
dviz piyasalarna kan yzer gezer parann ortalama miktar 3 trilyon dolar
civarndadr. Bu gnlk miktar, uluslararas ticaretin yllk hacmine eittir! Aslnda
uluslararas kurulular asndan bile verilen rakamlar sadece birer tahmindir, kesin
miktar hi kimse tarafndan bilinmemektedir. Dolaysyla, Mandel'in de vurguladgibi, miktar bilinmeyen bireyin denetim altnda tutulabilmesi szkonusu bile
deildir.[13]
Ticarette, para dolamnda ve retimde ortaya kan dev boyutlu uluslararaslama,
dnya ekonomisini btn ulusal ekonomilerin iinde eridii bir kazan haline getirir.
Tek bir dnya ekonomisi, btn lkelerin ekonomik hayatn belirleyen temel etken
niteliini her geen gn daha fazla kazanmaktadr. Artk hibir lkenin kapitalistlerinin
ve devletinin baka lkelerdeki gelimeleri ikincil nem tayan gelimeler olarak
grmesi mmkn deildir. rnein ABD Kuzey rlanda'daki ulusal mcadeleyeyalnzca mttefiki ngiltere'nin bir sorunu olduu iin ilgi duymakla yetinemez; Kuzey
rlanda sorunu ayn zamanda ABD burjuvazisini dorudan doruya ilgilendirir nk
bugn bu politik birimin snrlar iindeki snai igcnn % 11'i Amerikan irketleri
tarafndan istihdam edilmektedir.[14]
Ekonominin uluslararaslamasnn bu gereklerinin dnya burjuvazisini politik
alanda yeni bir takm uluslararas yaplanmalara yneltmesi, globalizmin en temel
beklentilerinden biridir. Ben sorunu iki aamada ele almak istiyorum. nce, politik
alanda bu tr bir eilimin en olgun ifadesi olan Avrupa Topluluu'nu bu a
dantartarak bu rnekte politik yaplarn uluslararaslamasnn snr ve elikilerini ortaya
koymaya alacam. Bunun ardndan, tartmay genelletirerek bu yaznn ana
tezini gelitirecek, uluslararaslama ile milliyetilik arasndaki diyalektik ilikiyi
aklamaya alacam.
Avrupa Topluluu'nun nemi ve snrlar
Sermayenin uluslaraslamas, politik alanda ulusal devletin ve milliyetiliin
almas ynnde herhangi bir dinamik yaratyorsa, bugn bunun en ileri, en olgunbiimi Avrupa Topluluu'nda (AT) cisimleir. Zaman iinde deien adlarnn da
gsterdii gibi, bugnk AT balangta sadece bir Ortak Pazar'd. Sonra ekonomik
btnleme baka alanlara yaylnca Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) adn ald.
Nihayet, politik ve kltrel kaynama da topluluun hedefleri arasna girince AT ad
benimsendi. Bylece modern tarihte yepyeni bir deneyim ortaya kyordu: ulusal
devletler stnde yer alan bir devlet birimi, henz sre tamamlanmaktan uzak olsa
bile, ufukta bir ihtimal olarak gzkyordu.
AT olgusu globalizmi byler. nk bu yeni uluslarst devlet tasla
, globalizminen azndan gelimi kapitalist lkelerde ulusal devletlerin artk gnn doldurmu
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[13]#[13]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[14]#[14]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[14]#[14]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[13]#[13] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
7/33
7
olduu tezinin yaayan bir rnei gibidir. Son dnemde, ABD, Kanada ve Meksika
arasnda imzalanan NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Blgesi) szlemesi bile,
politik bir birleme iradesini iermeyen bir ticaret anlamas olduu iin bu tr bir
vaadi.
AT ulusal devletlerin ve milliyetiliin gelimi kapitalist alanda alm olduuyolunda kant olarak kullanlabilir mi? Buna kesin biimde hayr cevabn vermek
gerekir. Elbette, tarihi yzlerce yl geriye giden bir takm devletlerin st bir devlet
biriminde birlemeleri ihtimali, sadece kapitalist gelime asndan deil, ulus
sorununun kapitalizmi aan enternasyonalist zmnn ilk tohumlarn iermesi
bakmndan da dnya tarihsel bir neme sahiptir. Bu anlamda AT olgusunu, ve daha
da nemlisi bu olgunun ardnda yatan uluslararaslama eilimlerini kmsemek,
uluslarn alaca ve kaynaaca yeni bir dnya iin mcadele eden
enternasyonalistler asndan byk bir krlk olur. Ama bu noktann neminin altnizdikten sonra tekrarlamamz gerekiyor: AT olgusu, gnmzde ulusal devletlerin
ve milliyetiliin nemini yitirmiolduu iddiasna destek olarak kullanlamaz.
Her eyden nce undan dolay: AT'nun zellikle Tek Yasa ve Maastricht
anlamalaryla gndemine giren devletlerst devletin gereklemesi hibir biimde
garanti altnda deildir. Maastricht'in Danimarka halknca reddedilmesi, Fransa'da ise
kl pay ile onaylanm olmas, gelecek asndan tehlike sinyalleri ise, 1992
sonbaharnda yaanan para bunalmnda ortaklarn birbirine dmesi, sermayenin
farkl
ulusal devletlerde rgtlenmi dilimlerinin aras
ndaki elikilerin patlamal
biimde ortaya kmasna yol aarak AT projesinin ne kadar krlgan olduunu gzler
nne sermitir. Gerek para bunalmnda grld gibi ekonomik planda, gerekse
Krfez Sava, Yugoslavya bunalm ve benzeri uluslararas gelimelerde gzlendii
gibi politik planda, AT'nu oluturan emperyalist devletler ulusal temellerde srekli
olarak eliki iine dmektedir. yleyse AT olgusundan hareketle ulusal devletin ve
milliyetiliin imdiden alm olduunu ileri srmek, en hafif deyimle aceleciliktir.
Eilimler sadece eilimlerdir; tuntan bir zorunlulukla gerekleecekleri gibi bir garanti
yoktur, kar eilimler tarafndan yenilgiye uratlabilirler. Yarn ulusal devletin ve
milliyetiliin almas anlamna gelebilecek bir olguyu bugn bu eilimlerin
gereklemiolduu iddiasna kant gstermek soyut bir evrimciliin temel sorunuyla
karkaryadr: somutgerei anlayamamak.
Ama esas nemli olan bu deil. nk AT sadece bugn gereklemesinin nnde
varolan ulusal engeller dolaysyla deil, ayn zamanda yarn gereklese bile dnya
sistemi iinde temsil edecei konum bakmndan da ulusal devletin ve milliyetiliin
almas anlamn tamaz. Birka nedenden. Hereyden nce, AT bir proje olarak
sermayenin dnya apnda ulusal blmlenmelerini amay deil, tam tersine bu
ulusal blmlenmenin yaratt bir zgl sorunu, irili ufakl birok devlete blnm
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
8/33
8
olan Avrupa burjuvazisinin devasa lekte bir devlete (ve i ekonomiye) sahip ABD
burjuvazisi karsnda dt rekabet zaafn zmeyi hedefler. Yani burada
burjuvazinin ulusal devletler dzeyinde blnml veri olarak alnr; yalnzca
blnme erevesinde varolan g dengelerinin deitirilmesi hedeflenir. Eer AT,
btn badireleri atlatarak devletlerst bir devlet olarak kurulabilse bile bu yenidevlet yeni bir ulusal devlet karakteri tayacak ve bu karakterini zaman iinde
ynettii topluma da alayacaktr.
Birok ulusu bir araya getiren bir devletin bir "ulusal devlet" olarak an lmasartc
grnebilir. Ama byle bir nermeye tepki gstermeden nce, u soruyu sormakta
yarar var: bugn herkesin birer "ulus-devlet" olarak and spanya, Britanya ya da
Fransa ne anlamda birer ulusal devlet oluyor ? Ayrntya girmeden hatrlayalm ki,
spanya'da spanyollarn yansra kendilerini birer ulus olarak kabul eden Katalan,
Bask ve Galiya halklar, Britanya'da ngilizlerin yansra ayr uluslar olduklarnkimsenin tartmaybile aklna getirmedii skolar, Galliler ve rlandallar, Fransa'da
ise Bretonlardan Korsikallara kadar bir halklar kua yaar. rnein Fransz ulusu
diye bilinen ulus gerekte Fransz devriminden sonra Fransz devleti tarafndan
yaratlmtr.[15] Eer AT'n devletlerst bir devlet olarak kuruluu baaryla
tamamlanrsa, bu yeni devlet de, hi kuku yok, onyllara yaylacak bir sre iinde
kendi "Avrupa" ulusunu yaratacaktr. u sonuca varyoruz: "ulus-devlet" gibi
uygunsuz bir adla anlan mevcut devletleri o devletten bamsz olarak her zaman
varolmu bir ulusal zn temsilcisi olarak kabul etmek, milliyeti ideolojinin "ulus"kavramn fetiletiren tuzana dmektir. "Ulus-devlet", z itibaryla, yalnzca
burjuvazinin dnya apndaki politik rgtlenmesinin parallnn bir ifadesidir.
yleyse, AT bu parall devam ettiren, stelik emperyalistler aras rekabeti ve
mcadeleyi kztran yapsyla ulusal devletin ve (emperyalist) milliyetiliin
mantnn tutsadr.
kincisi, globalizmin gzbebei AT, baka bir adan da, milliyetilii amak bir yana
tersine resmi rklkurumlatran bir dinamie sahiptir. AT'nu oluturan oniki lke,
kendi aralarndaki snrlaradm adm ilga ederken bir yandan da Topluluun dndaki
dnyaya kar btnyle rk, yabanc dman bir korunma konumunu
benimsemektedir. snrlar kaldrmay ngren Tek Yasa'nn kabulnn hemen
ardndan imzalanan Schengen Antlamas, btn azgelimi uluslarn yelerine
Avrupa'nn kaplarnskskkapatr. Berlin Duvar'nn yklmasnn ardndan Avrupa,
kuatma altnda bir kale gibi etrafna yeni bir duvar ryor.[16]Bu duvarn malzemesi
rklktr. Milliyetilik gnn doldurduysa, neo-Nazi rkl tamamlayan bu resmi
rklk neden ?
AT'nun ulusal devletin ve milliyetiliin artk alm olduuna dayanak olarak
gsterilemeyeceini kantlayan nc bir olgu daha var: Avrupa Topluluu iinde
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[15]#[15]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[16]#[16]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[16]#[16]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[15]#[15] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
9/33
9
hemen hemen btn lkelerde gittike iddetlenen milliyetilik akmlar. Ksa bir
tarama, Britanya'da yz yldr sregiden rlanda sorununa imdi skoya ve Galler'de
bamszlk talebini bile gndeme getiren milliyeti hareketlerin eklendiini,
spanya'da srekli kanayan bir yara olan Bask sorununun yansra zellikle son
yllarda Katalan ve Galiya milliyetiliklerinin yeniden canlandn, Fransa'daKorsikallarn silaha sarlacak kadar tepki iinde olduklarn, Bretonlardan Oksitanlara
kadar birok halkn kltrel kimliklerini yeniden kefetmeye baladn, Belika'da ise
Franszca konuan Valonlar ile Hollandallarla akraba olan Flamanlar arasndaki
mcadelenin her geen yl daha keskin bir nitelik kazandn gsterecektir. te
milliyetiliin gnn doldurmu olduu bir dnya ! Gerekte bu milliyetiliklerin
ykselii ne raslantdr, ne de AT'nun gelimesinden bamszdr. Tam tersine,
milliyeti taleplerin ykselii dorudan doruya AT'nun gelimesinin, yani
uluslararaslamann bir rndr.Ama imdilik burada duralm. nk AT iindeki milliyetilikler, temelleri asndan
gnmz milliyetiliklerinin birou ile ortak dinamiklere sahip. Dolaysyla artk AT ile
ilgili tartmaybalayarak gnmzde genel olarak milliyeti hareketlerin ykseliini
aklamaya gememiz gerekiyor.AT ile ilgili tartmay yle noktalayabiliriz. Marx,
hisse senetli irketlerin zel mlkiyetin zel mlkiyet snrlar iinde ilgas olduunu
sylemiti.[17] Benzer bir syleyile yle diyebiliriz: AT, ulusal devletin ulusal
devletin belirledii snrlar iinde almasdr. Hisse senetli irketler nasl 20. yzylda
sermayenin en uygun varolu biimi haline geldiyse, eer kuruluu baar
ylatamamlanabilirse (eer!), AT da ulusal burjuva devletinin 21. yzyldaki en uygun
biimi olmaya adaydr.
Uluslararaslamann rn olarak milliyetilik
Globalizmin hayallerinin tersine, bir devletlerst devletin kurulmas yolunda
admlarn atlmakta olduu Avrupa'da bile, ulusal devletin ve milliyetiliin lm
fermann imzalamann yersiz olduunu grmbulunuyoruz. Ama henz milliyetilik
globalizmin hareket noktasnoluturan uluslararaslama srecinin karsnda dsalbir engel gibi grnyor. Henz bu yaznn temel tezini oluturan noktaytartmadk.
Bu nokta u: gnmzde, globalizmin en sekin corafi alan olan Avrupa'da bile
ykselmekte olan milliyetiliin temel dinamii, uluslararaslama srecinin kendisinde
yatar. Globalizmin diliyle syleyecek olursak, milliyetiliin mezarnkazd
dnlen kreselleme, kapitalist retim tarznn hakim olduu bir
dnyada, tam aksine, milliyetiliin redii yataktr. Baka bir deyile,
emperyalist kapitalizm koullarnda, kreselleme tam kartn, milliyeti
partiklarizmi harekete geirir. yleyse, uluslararas
lama ve milliyetilik kapitalizmdeayndiyalektik elikinin kart kutuplarnoluturur.
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[17]#[17]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[17]#[17] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
10/33
10
Anlalabilecei gibi, bu sylenenlerin nda gnmz milliyetilikleri globalizm
parspektifinde grnd gibi, 19.yzyldan kalnt olarak devralnan, gnn
koullaryla ilikisi olmayan, arkayik, akld drtlerin rn deildir. Tam tersine
modern bir olgunun, kapitalizmin en son gelime eilimlerini ifade eden
uluslararaslama srecinin uyard kendisi de modern bir olgudur. Elbette bunumilliyeti ideolojinin geriliinin ya da akldlnn karsna koymamak gerekir.
Milliyetilik kendi mantnda ierdii dlayclk dolaysyla, ideolojik yaklam
bakmndan, tek bir sistem haline gelmimodern dnyann karsnda yer alr. Ama
ideolojinin arkayiklii milliyeti hareketlerin ardnda son derecede iyi tanmlanm
gncel maddi karlar olmadanlamna gelmez. te tam da bu maddi karlardr ki,
onyllar boyunca birok toplumun barnda uyuyakalm olan milliyeti ideolojiyi
yeniden ayaklandrmtr.
Sorun baka bir biimde de ifade edilebilir: tartma konusu olan, farkl ulusalgruplar arasnda tarihten kaynaklanan sorunlar olup olmad deildir. Ulusal
kartlklar, hatta dmanlklar hemen hemen btn toplumlarn barnda srekli
olarak varln srdrmtr elbette. Ermenilerle Azeriler, Hrvatlarla Srplar,
Valonlarla Flamanlar arasnda teki etnik, ulusal gruba ynelik korku, kuku, nefret
hatta kin duygular hibir zaman tmyle ortadan kalkmamtr. Sorun udur:
gemiten beri varln srdren bu ulusal nyarglar, neden bugn birdenbire
evrensel biimde patlak vermitir ? Neden dn deil de bugn ? Milliyetilii sadece
ideoloji dnyas
ndaki ifadesiyle kavrayan globalizmin bu soruya doyurucu bir cevab
yoktur. Oysa milliyetiliin bugnk ykseliini somutolarak aklamak istiyorsak bu
soruya cevap vermek zorundayz.
(1) Varolan ulusal devletlerin bunalm
Uluslararaslama ile milliyetiliin kart kutuplar halinde oluturduu elikinin
dinamiini kavrayabilmek iin, nce sermayenin uluslararaslamasnn varolan ulusal
devletler zerindeki etkisini ele almamz gerekiyor. Her lkenin, farklderecelerde de
olsa, dnya ekonomisiyle ticaret, para sermaye akmlar ve retim alanlarnda artan
lekte btnlemesi, varolan devletlerin, ekonomik yaamn birer birimi olarak
nemine ciddi lde trpan vurur. Artan uluslararaslama sonucunda, gemite bir
lde kendi iinde btnlemi olan i pazar ilikileri yerini ekonominin farkl
kesimlerinin dorudan d dnyayla kurduu ilikilere terk etmeye balar.
Uluslararaslamay daha da st dzeye karmay hedefleyen yeni-liberal ekonomi
politikalar, devletin ekonomik hayatta kaynaklarn yeniden dalm konusundaki
ilevlerini daraltarak bu gelimeye ek bir katkda bulunur. Vaktiyle devletin dk faiz
politikas, gmrk duvarlar ve benzeri yntemlerle salad koruma andan
yararlanmakta olan eitli sermaye dilimlerinin devletten elde edebilecei karlar
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
11/33
11
snrlanmaya balar. Yine yeni-liberal politikalarn rn olarak, emperyalist lkelerde
"refah devleti" olarak anlan[18] politikalara son verilmesi ve sosyal harcamalarda
ksntya gidilmesi, varolan ulusal devletin emekilere verebilecei eylerin de
azalmasna yol aar. ("Refah devleti"nin bir karikatrnnn varolduu azgelimi
kapitalist lkelerde ise bu, zaten gln dzeyde olan sosyal harcamalar n iyicebudanmassonucunu yaratr.)
Bylece farkl toplumsal snflar asndan farkl nedenlerden kaynaklansa da,
toplumun byk ounluu asndan varolan ulusal devletin bir yeniden blm
mercii olarak ekim gc azalr. Eer szkonusu ulusal devlet farkl "rksal", etnik,
ulusal, dinsel gruplarn birarada yaamakta olduu bir politik birimse, bu farkl
gruplarortak bir devlete balayan balar da o lde zayflar. Bunun sonucunda o
gne dek arka planda kalm, zel hayat alanna ricat etmi, hatta uyuyakalmolan
etnik vb. kimlik yeni bir nem kazanmaya, kamu alann ve politikay igal etmeyebalar. Ksacas: uluslararaslamann andrd devlete balln azalmas
lsnde, ulusal farkllklar politik atmalarn konusu haline gelir.
Bu sreci somut rnekler araclyla canlandrmak olanakldr. Ele alnabilecek
saysz rnek arasndan ne deinelim. kinci sava sonrasdnemde rnek Ulusal
Salk Sistemi ile "refah devleti" uygulamalar arasnda n sralarda yer alm olan
Britanya'da, 1979'dan itibaren Thatcherizm'in taarruzu altnda emeki snflar salk,
eitim, emeklilik, konut, isizlik sigortas alanlarnda her geen ylla kazanlm
haklar
n
daha fazla yitirdiler. Devletin sosyal harcamalar
toplumun yoksul kesimleriasndan her zaman daha fazla nem tad iin, Britanya'nn greli olarak daha
fazla knt iindeki blgeleri olan skoya ve Galler'de ksntlar daha da byk
sorunlar yaratt. Zaten yzyllardr ngilizlerle huzursuz bir birlik iinde yaamakta
olan skolar ve Galliler iin, Britanya devletinin ekicilii azaldka, milliyeti bir
zme kulak verenlerin saflarkalabalklat. (Bu rnekte AT'nun ek bir nemi var,
buna dneceiz.) Sonu u: 1992 yl iinde kamuoyu yoklamalar skolarn %
30'unun tam bamszlktan, % 45'inin ise sko parlamentosunu ieren bir
zerklikten yana olduunu gsteriyor.[19]
Ayn akl yrtmeyi, Kanada'dan bamszlamak iin mcadele vermekte olan
Quebec ya da benzeri baka rnekler iin ne srmek mmkn. Ama ok daha ilgin
bir rnek var: Hindistan.
800 milyon insann yaad, onlarca dilin konuulduu, Hindularn, Mslmanlarn,
Sihlerin dinsel geleneklerini srdrd, birbirine kapalkastlara blnmbu zgn
ulusal devlet, lkede hkm sren yoksulluk ve sefalete ramen bir zellie sahipti:
ekonomide ok byk bir devlet kesimi araclyla kaynaklarn dalmbilinli biimde
denetleniyor ve farkletnik, dinsel vb. topluluklar arasndaki ilikileri dengede tutmak
amacyla kullanlyordu. Ne var ki, 1970'li yllarn ortalarndan itibaren ilk admlar
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[18]#[18]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[19]#[19]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[19]#[19]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[18]#[18] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
12/33
12
atlan bir yeni yneli 80'li yllarda hzlanarak srecek, yeni-liberalizm Hindistan'da
ekonomi politikasna hakim olacakt. Bu, eski dengelerin sarslmasna yol at. 80'li
yllarn sonuna gelindiinde, Pencap'ta Sihlerle Hindular, baka eyaletlerde ise
Hindularla Mslmanlar, insan akna eviren mezhep ve din kavgalarnda
(Ayodhya'daki Babr camisinin yklmasnda grld gibi) hibir kutsal deertanmadan birbirlerinin boazna sarldysa, bunun ardnda federal Hint devletinin
birlik ve btnlnn artk farklgruplar asndan eski ekim gcn yitirmesi yatar.
Bu yaz yazlrken zgr Gndem gazetesinde yaynlanan bir haber-yorum,
yukarda sylenenlerin bir kent leinde canl bir dorulanmasn rneklemektedir.
Burada anlatlan diyalektik, yani piyasann ve kapitalizmin gelimesinin etnik ve
cemaati mcadeleleri krklemesi olgusu, zgr Gndem'in ngiliz The
Independent gazetesinden aktard haberin balna bile yansyor: "Surat: Vahi
kapitalizmin, etnik kavgalar alevlendirdii bir kent".[20] Hindistan'n Gucerateyaletinde orta boy bir kent olan Surat, The Independentmuhabirinin anlatmyla,
farkl dinden insanlarn tmyle kaynambiimde yaadbir kent. yle yazyor
yazar:
Gucerat eyaletinin ilgin bir zellii deiik dinden insanlarn ayn soyadn
tamas...Yani teki eyaletlerdeki gibi ad ya da soyadndan bir insann dinini karmak
burada mmkn deil. Burada kaynam bir toplum szkonusu. Komu eyaletlerin
tersine, burada Mslmanlar Hindistan'n slam fatihlerinin dili olan Urduca
konumuyor. Halk Gucerata konuuyor. Hindular ve Mslmanlar birbirlerininbayramlarnberaber kutladklargibi benzer biimde giyiniyor ve aynbatl inanlara
sahipler.
Kardee yaamn srd bu ehre son yllarda, doal gaz olanaklar dolaysyla
byk apl bir sermaye akm oluyor. Vahi kapitalizmin gelimesiyle birlikte Hintli
brokratlar, kastlar ve dinler arasnda varolan gerilimlerin de ortadan kalkacana
inanyorlar (tipik bir modernlemeci beklenti). Ama tam tersi oluyor. stelik
geleneksel sanayi dallar olan prlanta iilii ve tekstil endstrisi darboaza girince
Hindu politikaclar Mslman aleyhtarln kkrtmaya balyor. Sonu: Ayodhya
olayndan sonra kentte iki taraftan tam 182 kii katlediliyor. The Independent
muhabirinin nihai yargsaktarlmaya deecek kadar billurlam:
Bugnlerde Surat Thatcher'in yaratt bir kenti andryor. Geleneksel
nyarglarn sarmalna dolanm vahi bir kapitalizmin saltanatszkonusu.
Bunun lmcl bir karm olduunu sylemek gereksiz herhalde.
Emperyalist lkelerden ve baml azgelimi lkelerden sonra, kapitalist
restorasyon srecini yaayan brokratik ii devletlerinden de bir rnek vermek
yararlolabilir. 1918'den beri birlikte yaayan ek ve Slovak halklar, 1 Ocak 1993'ten
itibaren birbirlerinden btnyle koptularsa, bunda hereyden ok, zengin ek
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[20]#[20]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[20]#[20] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
13/33
13
lkesinin ekonomiyi hzla zelletirmeye ynelik tercihinin, devletin yeniden blm
mekanizmalar araclyla greli yoksulluunu hafifletme olanan yitirecek olan
Slovak halknn karlaryla karkarya gelmesi byk rol oynamtr. (AT etkenine
aada dneceim.)[21]
(2) Ulusal bencilliin ahlan
Sermayenin uluslararaslamasnn yeni-liberalizmle glendirilmi etkisi altnda
ulusal devletin ekonomik hayattaki neminin anmas, piyasa srelerinin blm
alannda gittike daha dorudan biimde belirleyici hale gelmesi, birincisiyle skskya
bal ikinci bir etki daha yaratr. Birinci gelime, genel olarak btn etnik, ulusal vb.
gruplar iin geerliyken, ikincisini ayran "zengin" gruplarn bir tepkisi olmasdr. Bu
ikinci etki ulusal bencilliin ahlanmasolarak anlabilir. Ayn ulusal devletin snrlar
iinde onyllar boyu birlikte yaanan bir ekonomik gelime sreci iinde teki blgeler,etnik gruplar, uluslar karsnda ayrcalkl bir konuma kavuan bir (ya da birka)
ulusal grubun, ekim gc zayflam merkezi devletten kopma yoluyla kendinden
daha yoksul gruplar kaderleriyle babaa brakarak "keyi dnme" abas
szkonusudur burada.
Ulusal bencilliin ahlannn saysz rneini vermek mmkn. rnein Sovyetler
Birlii'nden ayrlma konusunda en srarl olan ve Birlii ilk frsatta terkeden eski
Sovyet cumhuriyetleri kk Baltk lkesi (Estonya, Letonya, Litvanya) olduysa,
bunda bu lkelerin 1940'ta Stalinist brokrasi taraf
ndan zorla ilhak edilmiolmalarnn yaratt tepki ve bu halklarn Slav dnyasndan ok skandinav kltrel
dnyasna yakn olmalar gibi etkenlerin yansra, belki de ilk srada, bu
cumhuriyetlerin Sovyetler Birlii iindeki greli ekonomik durumlarrol oynamtr. Bu
cumhuriyetlerde kii bana den ortalama ulusal gelir genel Sovyet ortalamasnn
birbuuk, Orta Asya cumhuriyetlerinin ortalamasnn ise katyd. Sovyet sistemi gibi
youn bir yeniden blm mekanizmasnn mevcut olduu bir sistemden kopmak bu
cumhuriyetlerin vatandalarnn Orta Asyalyoksul Sovyet vatandalarnn yknden
kurtulmasanlamn tayordu. Ayney Yugoslavya'nn dalmas iin szkonusudur:
bugn ikisi de bamszln elde etmi olan eski Yugoslav cumhuriyetlerinden
Slovenya'nn bakenti Llublijana, varlkl bir Kuzey talya ehrinden farkszdr;
Hrvatistan'n bakenti Zagreb ise orta zenginlikte bir talyan kentinden aakalmaz.
Slovenya'yve Hrvatistan'Yugoslav federasyonundan koparan temel etken, yaanan
derin bunalmn iinde yoksul Kosova ve Karada'n sorunlarna ortak olma ihtimalidir.
(Hem Baltk lkeleri, hem de zengin Yugoslav cumhuriyetlerinde milliyeti akmlar
zerinde AT'n rolne dneceiz.)
Ama ulusal bencillik konusunda en arpc rnek, talya'dan verilebilir. ronik
biimde burada szkonusu olan ulusal bencillik kendine bir ulusal kimlik bile
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[21]#[21]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[21]#[21] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
14/33
14
atfetmekten acizdir, ama sorunun plak bir maddi kar sorunu olduu, bir ulusun
manevi yaamyla hibir ilikisi olmadburada tam da bu nedenden dolayok daha
aklkla grlebilmektedir. Szkonusu olan, nce merkezinde Milano'nun yer ald
Lombardiya blgesinden balayarak ardndan btn Kuzey talya'ya yaylan bir
ayrlk harekettir. Umberto Bossi adl bir nderin ynetiminde nce LombardiyaLigas, ardndan Kuzey Ligas, seimlerde yldrm hzyla ykselen bir destek
salayarak yerleik parti sistemini sarsmay baarmtr. En son Eyll aynda
Mantova'da yaplan seimlerde Kuzey Ligas oylarn % 40'na yakn blmn
toplayarak blgede birinci parti haline gelmitir.[22]
Liga'nn grlerini ksaca zetlemek mmkn: Kuzey talya retir, Roma
brokrasisi ve Gney'in (nl Mezzogiorno'nun) yoksul halk tketir. Gney'e
onyllardr kaynak aktarmyaplmtr, Gney Kuzey'in srtndan yaamtr. Buna son
vermek iin Kuzey talya Roma'dan uzaklamaldr; ancak bir federasyon iinde birarada kalmaya raz olunabilir. Grld gibi, burada blgeciliin ardnda ekonomik
hesabn souk yz (ulusal bir mitolojinin gizemli giysilerinden yoksun olduu iin)
plak biimde gzlenebilmektedir. Aslnda, Kuzey Ligas'na hakim olan zihniyet bizim
de kendi deneyimimizden tandmz bir zihniyettir: Krtlerin Trkleri smrdn,
Krt blgeleri olmasaydTrkiye'nin Batsnn ok daha zengin olacanne srenler,
zellikle de daha ileri giderek "ver kurtul" iarn bu nedenle benimseyenler tam da
aynbencil zihniyetin temsilcileridir.
(3) Avrupa Topluluu'nun ekim gc
Sermayenin uluslararaslamasnn Avrasya kara paras zerinde milliyeti
hareketleri canlandran bir zgl boyutu, yukardan beri geerken deindiimiz AT
olgusudur. Bir ekonomik ve politik g olarak AT'nun ykselii, biri AT dnda, teki
AT iinde olmak zere, iki farklbiimde milliyeti hareketleri ve atmalarkkrtan
bir etki yaratmtr.
AT'nun Avrasya corafyasnda yarattpatlamaletkiyi kavrayabilmek iin, nasl bir
ekonomik, politik ve askeri dev olma vaadini tadnhatrlamak gerekiyor. Bugnk
12 yesi ile snrlkalsa bile, 350 milyona yaklaan nfusu ile ABD'nin ve Japonya'nn
de nnde dnyann en byk pazar olacak olan, nkleer gce sahip, smrgeci
gemii dolaysyla dnyann drt bir kesiyle ayrcalkl balarn koruyan
(Britanya'nn Commonwealth'i, Fransa'nn Mslman ve kara Afrika ile ilikileri,
spanya ve Portekiz'in Latin Amerika zerindeki etkisi vb.) gerek bir potansiyel
sperg grnmtr ufukta. te Avrasya kara parasnda son yllarda ortaya kan
alkantlar, altst olular, paralanmalar, baka eylerin yansra, AT'nun bir ekim
merkezi olarak ortaya kna ok yakndan baldr. Burada, aklk amacyla bir
noktann altn izmem gerekiyor: szn ettiim ey, AT emperyalizminin politik
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[22]#[22]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[22]#[22] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
15/33
15
taktik ve komplolarla altst olularve milliyeti ayrlklarbilinli biimde krklemesi
deil. Elbette bu da szkonusu; iin bu yanna aada deinme frsatn bulacaz.
Burada szn ettiim ey, politikalarndan ok gz kamatrc nesnel varlnn
gcyle AT'nun birok ulus ve lke zerinde yaratt, neredeyse kendiliinden oluan
ekim gc.AT'nun ekim alanna girdii iin altst olular yaayan, milliyeti hareketler
douran lkeler iki temel kategoriye ayrlabilir. lk kategoride eski "Sovyet bloku"nun
paras olan Dou Avrupa lkeleri yer alyor. Bata Dou Almanya olmak zere
ekoslovakya, Macaristan ve Polonya'da (daha geriden ve umutsuzca Romanya ve
Bulgaristan'da), ayrcalkltoplumsal katmanlar, 21. yzyln eiinde AT'na katldklar
takdirde ekonomik bakmdan geleceklerinin gvence altna alnm olaca
dncesiyle hareket etmi ve byk halk kitlelerini de bir lde ikna etmeyi
baarmlardr. 1989 depremi, baka eylerin yansra, Dou Avrupa'nn AT ilebtnlemeye aday olabilmek iin Sovyetler Birlii'nden kopuunun bir ifadesi
olmutur.
kinci kategori lke ya da ulus, federal karakterdeki brokratik ii devletlerinden
AT'nun bekleme odasna gemek amacyla kopan cumhuriyetlerdir. Gerek Baltk
cumhuriyetleri Sovyetler Birlii'nin, gerekse Slovenya ve Hrvatistan Yugoslavya'nn
birer btn olarak AT'na kabulnn mmkn olmadn bildikleri iin, greli
zenginlikleri sayesinde AT tarafndan kabul edilmek umuduyla kendi birliklerinden
kopmulard
r. Sovyet cumhuriyetlerinin Asya'da yer alanlar
n
n bir blmnn bile(rnein Grcistan ve Ermenistan) AT'nu gelecekleri iin bir alternatif olarak
grdklerine ilikin belirtiler mevcuttur. Nihayet, ek lkesi ile Slovakya'nn
birbirinden kopuunda, zengin eklerin AT ile hzla btnleme projeleri nemli bir rol
oynamtr.
AT'nun varl yalnzca kendi dndaki alanda deil, kendi bileenlerinin snrlar
iinde de milliyeti elikileri ve hareketleri krkleyen bir etki yaratmtr. Burada
sermayenin uluslararaslamasnn kendi kart olan milliyetilii canlandrmasndaki
paradoksun doruuna varyoruz. AT kendi alan iinde bir yandan Alman, Fransz,
talyan vb. ulusal kimlikleri tek bir pota iinde eritmeyi hedeflerken, te yandan
arpcbir ironi ile sko, Katalan, Valon ve benzeri, eskisinden de dar ulusal kimlikleri
canlandryor. Bu tuhaf etkinin ardnda yukarda szn ettiim dinamik yatyor:
AT'nun devletlerst bir devlet niteliiyle gelime potansiyelinin, varolan ulusal
devletlerin nemini andrmas. Yetkiler bakentlerden Brksel'e doru kaydka,
sko, Katalan ya da Valon burjuvazisi iin Britanya, spanya ya da Belika devletinin
nemi kaybolmaya balyor. Aslnda bu, iin mantnda ikin: eer Bat Avrupa
burjuvazisinin yeni devleti AT olacaksa, varolan devletlerin (belki federe birimler
niteliiyle saklayacaklarbazyetkiler dnda) birer devlet olarak kapasiteleri ortadan
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
16/33
16
kalkacak demektir. te bu olaslk, AT'nu oluturan devletler iinde ulusal merkezka
glere bir hareket kazandryor.
Uluslararaslamann milliyetilii krkleyen nc bir vehesine gemeden nce,
buraya kadar yaplm olan tahlilin yanl anlalmaya msait zgl bir vehesi
konusunda akla kavumak gerekir. Bu tahlil, uluslararaslamann kendi nesnelmant gerei milliyetilikleri krklemekte olduunu ortaya koymu olmal. Ama
ayneyi otomatik olarak ulusal devletler iin sylemek mmkn grnmyor. Tam
tersine, uluslararaslama, ulusal devletlerin ilevlerini zayflatarak bunlar gerekten
tarihin gl aktrleri olmaktan karmaya balyor. Bu durumda, globalizm en
azndan ulusal devlet konusunda haklgrnmektedir.
Ne var ki, bu hakllk yalnzca grntedir. Grnn aldatcolmasnn nedeni de,
gnmze dek genellikle sorgusuz sualsiz "ulus-devlet" olarak anlmolan devletlerin
ulusallkla ilikilerinin tek bir ulusu rgtlemekten ok baka uluslar asimile etmeyeynelik olmasdr. Baka bir deyile, bugn temeli uluslararaslama tarafndan
kemirilen "ulusal" devletlerin pek az, klasik anlamyla (yani tek bir ulusun devleti
olmak anlamnda) ulusal devlettir.[23] Tersine Dou'da Sovyetler Birlii ve
Yugoslavya'dan, Bat'da Britanya ve spanya'ya dek ulusal sorunlarla boumak
zorunda kalan btn bu devletler, devleti denetleyen ulus tek bile olsa, devletin bir
arada tuttuu uluslar bakmndan okuluslu devletlerdir. Bu adan bakldnda, ulusal
adan byk lde trde bir tarihsel oluuma sahip olan Almanya'da (Yahudi
sorununun Hitler sayesinde (!) nas
l zld biliniyor), sko, Bask ya da H
rvatsorunlarna benzer bir ulusal sorunun varolmay, ayn nermeyi tersinden kantlar.
Btn bunlar, sermayenin uluslararaslamasnn ulusal devletleri deil, tarihsel olarak
olumu biimiyle varolan devletleri bunalma soktuunu, ulusal kimlikleri silmek bir
yana daha da ayrtrdngsterir.
(4) Gmenler ve Naziler
Almanya'da etnik kken sorunundan kaynaklanan milliyetiliklerin yaanmadn
sylemek, Trkiyeli insanlarn gayet iyi bildii gibi, Almanya'da ulusal sorunlar
yaanmadanlamna gelmiyor. Aslnda Almanya bugn ykselen rkve neo-Nazi
hareketleriyle, ulusal sorunun ve milliyetiliin ykseliinde sermayenin
uluslaraslamasnn oynad roln bir baka vehesinin laboratuvar konumunda.
Sermayenin uluslararaslamasnn milliyeti rzgarlar krkleyen bu vehesi ii
g ile ilgili. Yukarda sermayenin uluslararaslamasnn farkl vehelerini ele
aldmzda, metalarn dolamnn (ticaretin), para sermayenin ve retim
sermayesinin uluslararaslamasna deinmitik. Oysa retimin uluslararaslamasnn
tek biimi sermayenin uluslararaslamas deildir. Sermayenin devresinde kar
karya geldii bir zgl meta vardr: emekgc. Bu metann dolamnn
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[23]#[23]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[23]#[23] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
17/33
17
uluslararaslamas, yani ii g, teki metalarn dolamndan farklolarak dolam
alannn deil retim alannn uluslararaslamas demektir. Sermaye retimi, bir
yandan retim sermayesinin yeryznn drt bir kesine akmas yoluyla
uluslararaslatrrken, bir yandan da dnya apndaki ileyi tarz sonucunda geim
aralarndan yoksun brakarak proleterletirdii yoksul lke emekilerini gelimikapitalist lkelere savurarak emperyalist lkelerin ii snfn da okuluslu bir snf
haline getirmektedir. gc g, kapitalizm yeryzne yayldka daha da byk
nem kazanacak yapsal bir zelliktir.
Bu olgu, kapitalizmin dnemsel bunalmlaryla birleince patlamalsonular dourur.
Sermaye bunalma girdiinde isizliin yaygnlamas (bugn OECD lkelerinde
yaklak 50 milyon isiz vardr) ve yedek sanayi ordusunun bymesi karsnda,
gmen iileri isizliin sorumlusu olarak gsteren rkideoloji, ii snfnbu yoldan
blmeye alan burjuvazinin de bilinli krklemesiyle, yaylr. Irklk, milliyetiliinemperyalist temellerde patolojik biimlere brnmesinden baka birey deildir.
Bylece bir kez daha, kapitalizm koullar altnda, uluslararaslamann nasl kendi
kartn yarattn grm oluyoruz. Dikkat edilmesi gereken nokta udur: burada
"modernleme" ilerledike, yani dnya ekonomisi btnletike zayflayacak deil
glenecek bir eilim olan igc gnden sz ediyoruz. Emperyalist milliyetilik
gemite rkln hedefi olarak gemi alarn yaratt etnik bileimleri
kullanyordu. Hitler'in kurbanYahudiler, Orta adan beri Orta Avrupa topraklarna
yerlemibir etnik topluluktu. O corafyadaki varl
klar
, sermayenin gelime dinamiiasndan btnyle raslantsald. Hitler'in bugnk torunlarnn rk saldrlarna
hedef olan Krt, Trk, Srp, Hrvat, Dou Avrupal gmenler ise, sermayenin,
neredeyse zorunlu bir yasann ileyii araclyla, kendi topraklarndan kopararak bu
corafyaya tad insanlardr. Ayn ey ABD'de de gzlenebilir. Amerika yerlileri
soykrma uratldktan sonra, Amerika'da rkln esas hedefleri, kle ticaretiyle
Amerika'ya zorla tanm olan Afrika kkenli siyahlarla Yahudilerdi. Bu iki grubun
ABD'ye yerlemesinden en azndan modern finans kapital sorumlu deildi. Ama bugn
ABD'de rkln kurbanlar arasna 27 milyon Afrika kkenli siyahn yansra, ezici
ounluu kinci Sava sonras bu lkeye gm 24 milyon Latin Amerika kkenli
insan da katlmtr.
Btn veriler ayn yne iaret ediyor: globalizmin ve genel olarak modernlemeci
burjuva dncesinin beklentilerinin aksine, modern kapitalizmin gelimesi
emperyalist milliyetilii (ve elbette onun karkutbunda bir savunma ideolojisi olarak
ezilen ulus milliyetiliini) geriletmek bir yana gelitirme dinamiini tamaktadr.
(5) Emperyalist strateji
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
18/33
18
Bu ana kadar kapitalizmin milliyetilik zerindeki etkisi bakmndan ele aldmz
veheleri, esas olarak maddi yapsndaki nesnel, neredeyse kendiliinden gelimelerdi.
imdi emperyalist devletlerin dnya politikas alannda srdrdkleri bilinli strateji
alanna giriyoruz.
Bu alana girerken ok dikkatli olmak gerekiyor. nk solun azmsanmayacak birblm, son dnemde yaanmakta olan milliyeti dalgay neredeyse yalnzca
emperyalizmin stratejisine balama eiliminde: buna gre, ABD ve teki emperyalist
devletler, bilinli bir politikayla, "Gney" halklarnblme ve birbirine drme yoluyla
hakimiyetlerini salamlatrma amacn gdyorlar. Byle bir aklama ii
devletlerindeki brokratik rejimleri yllar boyu gz kapal savunmu insanlarn
vicdann rahatlatma ilevini grebilir: eer hereyden emperyalizm sorumluysa,
brokratik rejimlerin farkluluslarn birbirini boazlamasnda fazla bir sorumluluu yok
demektir. Tabii, byle bir rahatlamann maliyeti de aktr: sorunlar patlamalbiimdeortaya ktnda bile gerekten kamak ve bylece gelecek iin ders karma
olanandan yoksun kalmak.
Byle bir aklama, ayn zamanda, bazlarna ezen ulus ovenizmini
gerekelendirmek amacyla, holanmad bir milliyetilii, emperyalizmin oyununa
gelmekle sulama frsatnyaratr. Ama bunun maliyeti de aktr: insanln kurtulu
mcadelesi asndan tmyle kart etkiler yapabilecek farklpolitik hareketleri, farkl
nitelikte milliyetilikleri ayn torbaya doldurarak zerine toptan "made in America"
damgas
n
vurmak !Aslnda gnmz dnyasnda emperyalizm tarafndan kkrtlmak bir yana, onun
tam karsnda yer alan ve btn planlarnbozan milliyeti hareketlerin varolmasbir
yana (bunlara aada dneceiz), dorudan doruya emperyalizmin desteini alan
hareketler bile yalnzca emperyalizmin politikasnn bir rn deildir. Dolaysyla,
emperyalizmin destekledii ulusal hareketlerin bile hakltalepleri varsa sol bu talepleri
ciddiye almaldr. Hakl taleplere kulak verilmemesi, bunlarn emperyalizmin
kullanmna terkedilmesi anlamna gelir. Kabul edilemeyecek tek ey, bir ulusal
hareketin, baka uluslar karsnda emperyalizmin aracroln oynamasdr.
Btn bunlar syledikten sonra, emperyalizmin genel bir eilim olarak, hakimiyeti
altndaki blgelerde mmkn olduunca kk ve zayf devletlerin oluumunu
hedefledii ve bundan dolay blc bir etken olarak zamana ve yere bal olarak
milliyetilii destekledii, hatta kkrttbelirtilmeli. Tarihsel olarak bunun en arpc
rneklerinden biri Balkanlarn Osmanlhakimiyetinden kurtulduu 20. yzyl banda,
blgenin birok kk devlete blnmesi konusunda emperyalizmin abalardr.
Politika literatrne de "Balkanlama" kavramyla katkda bulunan bu blnme
srecini bakn, o dnemde blgede gazetecilik yapmakta olan Trotskiy nasl tasvir
ediyor:
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
19/33
19
Balkan Yarmadas'nn cce devletleri arasndaki snrlar, ulusal koullara ya da
ulusal taleplere gre deil, savalarn, diplomatik hilelerin ve hanedan karlarnn
sonucu olarak izilmitir. Byk Devletler -en bata Rusya ve Avusturya- her zaman
Balkan halklarn ve devletlerini birbirlerine kar karmakta ve bunlar birbirlerini
zayflattktan sonra onlar kendi ekonomik ve politik etkilerine tabi klmaktabulmulardr karlarn. Balkan Yarmadas'nn bu "krk paralar"nda hkm sren
ufack hanedanlar, Avrupa'nn diplomatik hilelerinin aktarma kay roln
stlenmilerdir ve stlenmeye devam etmektedirler.[24]
Benzer biimde, gnmzde de emperyalizm, dnyann blgesinde, gerekten
milliyeti hareketlere destek vererek ulusal blnmeleri hzlandracak bir politik izgi
izliyor. Bu blgelerden biri, yzyl banda olduu gibi, yine Balkanlardr: zellikle
Alman emperyalizmi Hrvatistan ve Slovenya'ykendi nfuz alan iinde grd iin
Yugoslavya'nn blnmesinde batan itibaren aktif bir rol stlenmitir. teki blge iseOrtadou'dur. ABD Krfez Sava'yla gn yzne kan ve o gnden beri derinleen
politik ynelii ile Ortadou haritasn yeniden izmeye kararl olduunu ortaya
koymutur. u anda adm adm paralanmakta olan Irak muhtemelen ayrdevlete
blnecektir. Ardndan sra mollalar ran'na gelecektir. imdiden ran Azerileri,
Krtler ve Araplar zerinde bu ynde bir ajitasyon balatlmtr. Bu ynelite,
Sovyetler'in dalmasndan sonra ABD'nin Ortadou'daki dengeleri kendi karlarna
uygun biimde yourma isteinin yansra, ABD'nin blgedeki ana mttefiki srail'in
stratejik
karlar
da rol oynamaktad
r.[25]Bu iki blgenin d
nda, ABD Orta Asya'dada Trk milliyetiliini de seferber ederek Trk cumhuriyetlerinin BDT'den kopmas
iin alttan alta faaliyet srdrmeye balamtr.
(6) Ezilmiulusal gruplarn ayaa kalk
Son dnemde ykselen milliyetilik dalgasnn genellikle biri tekini ezen ulusal
gruplardeil, az ok aynkaderi paylaan, dnya sistemi iinde olsun, yaadlke
iinde olsun hiyerarinin az ok ayn basamaklarnda yer alan uluslar kar karya
getirmiolduu gerei, bize 20. yzyl boyunca milliyetiliin en yaygn grlen tr
olan ezilen ulus milliyetiliini unutturmamal. nk dnyann ezen uluslar ve ezilen
uluslar olarak ikiye blnm olmas, tam da uluslararaslamann kapitalist retim
tarzerevesinde aldzgl biimin, emperyalizmin yapsal bir zelliidir.
Bu konuda ilk akla gelen rnek elbette bizim yaadmz corafyada bir devrimci
ykselii yaayan Krt ulusal kurtulu mcadelesi. kinci nemli rnek onyllardr
artan bir gle apartheid rejiminin kalelerini dven Gney Afrika siyahlarnn
mcadelesi. Latin Amerikallar bata olmak zere Amerika yerlilerinin kta apnda
gelitirmekte olduu hareket Amerikan ktasnn geleceindeki mcadelelerin ipularn
veriyor. Nihayet emperyalizmin yreinde, ABD'de Los Angeles siyahlarnn 1992 yl
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[24]#[24]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[25]#[25]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[25]#[25]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[24]#[24] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
20/33
20
iinde "Adalet yoksa bar da yok" iaryla ayaklanmas, 90'l yllarn siyahlarn
mcadelesi bakmndan canlbalamasanlamn tayor. Bu rneklerin de gsterdii
gibi ulusal ve etnik baskdevam ettike ezilen uluslarn mcadelesi neminden hibir
ey yitirmeyecektir.
Milliyetiliin ykseliinde zgl etkenler
Bu yaznn esas konusu, sermayenin uluslararaslamasnn doruuna ulat,
dnyann ekonomik, politik, kltrel alardan ileri derecede bir btnleme yaad
bir dnemde milliyetiliin bu denli ykselmesinin yaratt paradoksu aklamak.
Dolaysyla, yaznn ana blmnde sermayenin uluslararaslamas ile milliyetiliin
ykselii arasnda varolan diyalektik nitelikteki nedensellik baninceledim. Bu etkeni
bylesine n plana karm olmam elbette milliyetiliin gnmzde yaad
canlanmann ardnda baka dinamiklerin de varolduunu grmezlikten gelmek
anlamn tamyor. Tahlili tek yanl ve indirgemeci bir dzeyde brakmamak iin
gnmz milliyetiliinin ardnda yatan teki dinamiklere de deinmemiz gerekiyor.
Yer snrlardolaysyla bu deinme satrbalarbiiminde olmak zorunda.
# Brokratik ii devletlerinin bunalm:Bugn yeryznde en youn ve kanl
ulusal mcadeleler, bata Sovyetler Birlii ve Yugoslavya olmak zere, zlmekte
olan brokratik ii devletlerinde yaanyor. Bunun nedeni, bu toplumlarn, yukarda
ortaya koymaya altm gibi, genel eilimlerden paylarnalmalarnn yansra, aynzamanda kendi doalarndan ve tarihsel gelimelerinden kaynaklanan dinamiklerin
etkisi altnda, farkl trden milliyetiliklerin reme alan haline gelmeleri. Buradaki
zgl etkenlerin banda, elbette, her lkede brokrasinin kapitalizmin ilgasndan
nceki devletten devrald ulusal ilikileri srdren, bylece hakim uluslar ile ezilen
uluslar arasndaki elikileri yeniden reten politik izgisi geliyor. Son derecede
karmak olan ve kendi bana bir incelemeyi hak eden bu konuya burada girmek
mmkn deil. Ayrca, Sovyetler Birlii szkonusu olduunda bu konuda yaynlanm
bir almadan yararlanmak da olanakl.[26]Yalnz burada ters ynden bir uyarnn yararl olacan dnyorum. Brokratik
sistemin byk bunalm, burjuvazinin szclerine ii devletlerinin kazanmlarnyok
sayma olananverdii gibi, burjuva ideolojisinin stnl geici olarak ele geirmi
olmas emperyalist lkelerin en kt yanlarnn bile yeni bir makyajla olumlu bir k
altnda sunulmas iin frsat yaratyor. Bunun bir rnei de farkl etnik gruplar
arasndaki ilikiler bakmndan ABD'nin esiz bir stnle sahip olduu yolundaki
iddiadr. UNESCO bakansfatyla ABD'yi gayet iyi tanmasgereken Federico Mayor,
bu lkede eitli etnik gruplar
n "nispi bir dostluk ve refah ortam
nda" yaad
n
syleyebilmektedir.[27] 83 yandaki dnce tarihisi Isaiah Berlin ise yle
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[26]#[26]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[27]#[27]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[27]#[27]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[26]#[26] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
21/33
21
diyebilmektedir: "Kendi zgn kltrlerini koruyabilen etnik gruplar yalnzca
Amerika'da var ve bundan kimse rahatszlk duymuyor. Yahudiler ve Koreliler kendi
gazetelerini ve kitaplarn yaynlayabiliyorlar, hatta duyduuma gre kendi TV
kanallarbile var."[28]nsan kulaklarna inanamyor: sanki sz edilen lke Ku Klux
Klan'n, 30 yldr sregiden zenci ayaklanmalarnn, politik cinayetlere kurban gidenMartin Luther King'in ve Malcolm X'in lkesi deil ! Sanki sz edilen lkede siyahlarn
ortalama geliri beyazlarnkinin yalnzca % 55-60' arasnda deil, sanki siyahlarn %
30'u mutlak yoksulluk snraltnda yaamyor ![29]Sanki polis byk kentlerde siyah
Amerikallar ve Latin Amerika kkenli yoksul genleri srekli rahatsz etmiyor,
dvmyor, ldrmyor.
Bir de iin teki yan var: Isaiah Berlin'in yukardaki alntda yer alan "yalnzca"
kelimesinin ima ettii yan. Sanki Amerika farkletnik gruplarn kltrel cenneti, buna
karlk baka hibir lke etnik gruplarn kendilerini kltrel olarak ifade etmelerineizin vermemi ! Bir tek Yugoslavya rneini hatrlamak yeter: bugn Yugoslavya'da
farkluluslar birbirinin boazna sarldysa bu bize bu lkede krk yl boyunca en kk
etnik gruplarn bile, kendi dillerinde yayn yapmak bir yana, ana dillerinde eitim
grdklerini ve federal devletin drt tane resmi dili olduunu unutturmamaldr.
Bu nokta zerinde hassasiyetle durmamn bir tek nedeni var: brokrasinin yaratt
kargaay deerlendirirken, burjuvazinin ideologlarnn yalan makinasnn etkisinde
kalarak ii devletlerindeki kazanmlar gzden karmamak gerektiini hatrlatmak.
Gelecein sosyalizmi iin gemiin bilanosu byk nem ta
yacakt
r. Bu bilanoyuise burjuva ideologlardeil sosyalistler yapacaktr.
# Ulussuz ulusal devletlerin bunalm: Avrasya'da bunalma giren "ulusal"
devletlerin yaadsorunlarn gerisinde bu devletlerin aslnda tek bir ulusu deil ok
sayda ulusu bir arada rgtlemesi yatyor. Afrika'da ise durum tam tersinedir: kara
ktadaki szde "ulusal" devletlerin nemli bir blm hibir ulusu iermez. Afrika
haritasnAvrupa haritasyla karlatracak olan biri, ilkinde snrlarn girintili kntl
niteliine karlk Afrika devletlerinin snrlarnn cetvelden km gibi dmdz
olduunu grecektir. Bunun nedeni aktr: bu devletler bamszla kavuurken
snrlar tmyle emperyalistlerin karlkl kar pazarlklarna (ya da tek bir
emperyalist lkenin bl ve ynet politikasna) balolarak izilmitir.
Bu tarihsel oluumun gnmze braktmiras ikilidir. Birincisi, Afrika toplumlar
henz bir uluslama sreci yaamadan, toplum iinden kaynaklanan hibir organik
gelime bir ulusun oluumuna iaret etmezken, emperyalist devletlerin ynetsel
birimleri temel alnarak snrlar izilen "ulusal" devletler, bazen birbirlerinin ezeli
dman olan kabileleri ayn devletin snrlar iinde birletirmitir. Bunun sonucu
gnmzde birok Afrika lkesinde merkezi devletin kabileler arasmcadele ve sava
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[28]#[28]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[29]#[29]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[29]#[29]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[28]#[28] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
22/33
22
dolaysyla bunalm iine girmesidir. Birka yl nce ad'da patlak veren i sava
gerekte bir kabileler sava idi. Angola'da MPLA ile UNITA arasnda hala sona
ermeyen sava, MPLA'nn bir demokratik devrimin grevleri dorultusunda verdii
mcadelenin yansra, kabileler aras mcadelelerin de rndr: MPLA esas olarak
bakent Luanda civarnda yaayan Kimbundular ile Zaire snrnda yaayanBakongolar temsil ederken, UNITA i blgelerde yaayan Umbundularn temsilcisi
niteliini tar.[30] Bugn ABD ynetiminde, Trkiye'nin de katld bir uluslararas
gcn igali altnda olan Somali'de ise, merkezi devletin bir kabileler sava
sonucunda btn otoritesini yitirdii biliniyor.
Snrlarn emperyalist karlara uygun izilmi olmasnn bir ikinci sonucu, dman
kabileler ayndevletin atsaltnda toplanrken aynkabilenin iki ayrdevletin snrlar
arasnda blnmesi olmutur. Somali bu adan da tipik bir rnektir. lke 1960'da
bamszlna kavutuunda, yalnzca (Fransz Somalisi diye de anlan) Cibuti,stratejik nemi dolaysyla Fransz smrge ynetiminin elinde kalmamt. Ayn
zamanda hem Etyopya'nn Ogaden blgesinde, hem de Kenya'nn kuzeyinde Somalili
kabilelerin yaad topraklar bulunuyordu.[31]Ogaden, Somali ile Etyopya arasnda
onyllarca srecek bir anlamazln konusu olacak, deien ittifaklar iinde ABD ve
Sovyetler Birlii'nin blgeye politik mdahalesi iin ortam yaratacakt.
Bu tartmadan kan bir sonuca da iaret etmeden geemeyeceim. Globalizmin
son yllarda parlayan milliyetiliklere ada bir aklama bulamad iin bunlar
gemiin kal
nt
s
ak
ld
mitolojilere atfettiini ve bu yzden "kabilecilik" ad
n
taktn biliyoruz. Vardmz noktada nihayet globalizmin hakl olduu bir yn
kefetmioluyoruz. Afrika'da baz lkelerde gerekten kabileci atmalar yaanyor.
Dolaysyla globalizmin teorik yaklam deilse bile kulland terminoloji Afrika iin
dorudur. Dou'yu ararken Bat'y kefeden Kolomb'dan 500 yl sonra, Kolomb'un
kendisi kadar smrgeci ruhlu torunlar, uydu teknolojisinden hareketle Afrika'daki
politik durumu aklamaybaarmlardr. Ne kadar global bir teori !
Konjonktrn nemi
Son dnemde milliyeti hareketlerin younluu konusunda buraya kadar yaplan
tahlil iki dizi etkene iaret ediyor. Birincisi, sermayenin uluslararaslamasve dnya
sisteminin btnlemesi dnyann btn yreleri zerinde genel olarak milliyetiliin
gndeme gelmesi ynnde bir etki yaratyor.kinci kmede yer alan etkenler ise belirli
blge ya da lkelere zg ve yerel etkiye sahip. Dikkatle bakldzaman grlecektir
ki, birinci, genel etken, sermayenin tarihsel hareketinin uzun dnemli, yapsal
eilimlerinden kaynaklanr, etkisi ancak onyllar zerinden llebilir. kinci kmede
sz edilen etkenlerden sadece biri, brokratik ii devletlerinin bunal
m
konjonktrelbir eilimdir. Bu konjonktrel etken, Yugoslavya'dan Orta Asya'ya kadar milliyeti
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[30]#[30]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[31]#[31]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[31]#[31]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[30]#[30] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
23/33
23
atmalarn neden bu kadar youn ve iddetli olduu sorusuna bir aklama getiriyor
elbette. Ama blgesel nitelik tayan bir etken olduu lde, baka blgelerdeki
hareketlere birer rnek olmann tesinde, milliyetiliin (ve baka biimleri altnda
partiklarizmin) genel ykseliini aklayamaz. rneklemek gerekirse, Sovyetler
Birlii'nin dalmasnn sko milliyetiliinin ykseliini, Valon-Flaman atmasn,Tamillerle Sinhallerin birbirini doramasn, Somali kabilelerinin birbirine girmesini ya
da Hindistan'da cemaati atmalarn barbarlk dzeyine varmasn toplu halde ve
btnsel olarak aklamasnbeklemek, nedensellik kavramntannmaz hale getirmek
olur.
yleyse yle bir soruyla kar karyayz: dnyann drt bir kesinde
milliyetiliklerin ve baka tr partiklarizmlerin son -be yl iinde hep birlikte
fkrmasneye baldr ? Soruyu baka biimde de sorabiliriz: bu yazda sz edilen
btn dinamikler neden tarihin bu annda aniden toplu halde su yzne kmtr ?Bu sorunun cevab, dnyann iinde yaamakta olduu genel konjonktrn iki temel
vehesinde yatyor.
# Dnya sisteminde altst olu: 20. yzyln tarihi ortaya neredeyse bir yasa
dzenliliiyle tekrarlanan bir ilikiyi karyor: milliyetilik, dnya sisteminin
bunalmlarnn atlaklarndan fkrr. 20. yzylda milliyetiliin bir salgn gibi
yeryzne yayldher dnem de dnya sisteminin byk bunalmlarna rastlar. I.
Dnya Sava
dnemi, Avrasya kara paras
nda byk imparatorluu devirmi,bunlardan ikisinin, Osmanl ve Habsburg hanedanlarnn topraklarnda birok ulusal
devlet kurulmutur. (Bu devletlerin ne lde "ulusal" olduu ayr konudur. "Ulus-
devlet" denen devletlerin aslnda belirli bir ulusun hakimiyetindeki devlet anlamn
tadnyukarda belirtmitim.) Sava'tan nce yaanan Balkan savalarise tam da
sistemin bunalmnn ilk gstergeleriydi ve henz yeni bir dnya savann kapnn
eiinde olmadgnmz dnyas iin uyarcbir nitelik tar. II. Dnya Savada
en azndan iki emperyalist imparatorluun (ngiltere ve Fransa) dalmasyla ve genel
olarak smrge sisteminin tasfiyesiyle sonuland. Sava srasnda in, Hindistan,
Hindiini ve Afrika'da parlayan milliyetilik akmlar meyvesini sava sonrasnda
emperyalistlerin kontrol altnda yaanan bir bamszlama srecinde verecekti.
Her iki durumda da milliyetilik bir neden deil bir sonutu. Dnya savalarne bir
Srp milliyetisinin Avusturya aridkn ldrmesinden, ne de Varova gettosundaki
direniten dodu. Her ikisinde de dnya sistemine hakim olan lkelerin arasndaki
dengelerin altst olmas sonucunda dnyann nfuz blgeleri asndan yeniden
blm ynnde domakta olan dinamikler, politikann alannn tesine taarak
zmlerini savaalannda buldu. Ama sistem bir kez bir deprem yaamaya, onyllar
boyu neredeyse kutsalmasna zerine titrenen ulusal snrlar bir kez sorgulanmaya
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
24/33
24
ve deimeye baladnda, nihai hedefi kendi ulusuna bir devlet edinmek olan
milliyetilik,[32] gnnn geldiini hissederek ayaa kalkar. Devletler sisteminin
bunalm, milliyetiliin fkrdverimli topraktr.
te gnmzde yaanan da budur. Dnya sistemi, 1980'li yllarn sonundan itibaren
II. Dnya Sava sonrasnda kurulmu olan istikrarn yitirmi ve kresel olarak biraltst olu dnemine girmitir. Bu dnem deiimini belirleyen dinamikleri
tartmann yeri buras deil. Yalnzca iki temel dinamie iaret etmekle yetinelim:
Avrupa'daki btn brokratik ii devletlerinin zl ve Avrupa (Alman) ve Japon
emperyalizmlerinin Amerikan hegemonyasnn maddi temellerini ortadan kaldrm
olmalar. Grld gibi, dnya sisteminin altst olu bunalmn harekete geiren
etkenlerin milliyetilikle dorudanhibir ilikisi yoktur. Bunalmyaratan, yine, dnya
sistemine hakim olan lkelerin arasndaki (ekonomik, politik, askeri vb.) dengelerde
ortaya kan radikal deiim olmutur. Bu deiim ise bata Avrasya kara parasndaolmak zere, btn dnyada devletler sistemini bunalma sokmutur. Yalta
sonrasnda kutsal gibi grnen uluslararas snrlar, bugn dnyann her yannda
sorgulanmakta ve tartlmaktadr. Helsinki Nihai Senedi (1975), bu bakmdan Yalta
dzeninin ge kalmbir onayyd.
Byk reklamla imzalanan Paris art (1992) ise, varolan snrlar deimez ilan
ediiyle tam bir karikatrdr.
te devletler sisteminin bu bunalmdr ki, milliyetilie 20. yzyln sonunda ou
insan
a
rtan bir rnesans yaama olana
n
yaratm
t
r. Elbette, bunal
m ve altstolu dinamii bir kez harekete getiinde, kervana her katlan milliyetilik, depremi
biraz daha sarsntlhale getirir. Belirli bir aamadan sonra neden ile sonu iie girer,
ikisini ayrmak olanaortadan kalkar. Ama bu tarihsel gelimenin genel bir zelliidir.
Laboratuvardan farkl olarak gerek dnyada, her sonu, ylml bir srecin
yaratlmasna katkda bulunarak aynzamanda bir neden haline gelir. nemli olan u
saptamadr: bunalmn temelinde dnya dengelerinin deimesi yatyor; bu yzden de
yeni bir denge kurulmadka, yeni bir istikrar yerlemedike, milliyeti mcadeleler
sistemin yarklarnda yaamaya devam edecektir. Yakn gelecekte gerici ya da ilerici,
her trden ulusal atma, mcadele ve boazlama olsa olsa yaylacaktr.
# Snf ve ulus: Dnya sisteminin bir altst olu dnemine girmi olmas, kendi
bana neden yalnzca ulusal mcadelelerin ykseli iine girdiini aklayamaz.
inde yaadmz konjonktrn ikinci bir vehesi, milliyetiliin (ve genel olarak
partiklarizmin) bu ykseliinin nkoulu olmutur: ii snf mcadelelerinin (baz
yerel istisnalar dnda) durgunluu.
Snf mcadelesinin son dnemdeki gelime erisi, kendi bana uzun uzadya
tartlmas gereken, ekonomik, sosyolojik, hatta felsefi boyutlar olan bir konu.
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[32]#[32]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[32]#[32] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
25/33
25
Burada ben yalnzca iki noktaya parmak basmak istiyorum. Birincisi, ii snfnn (ya
da proletaryann) toplumsal varlnn ortadan kalkmakta olduuna ilikin teorilerin
savunduu grn aksine, emperyalist lkelerin iileri bile 80'li yllarda gl
mcadeleler vermiler, ama bu mcadeleler yerel kald iin ou zaman yenilgiyle
sonulanmtr. Dolaysyla, snf mcadelesindeki durgunluun konjonktrel ve geiciolduunu ileri srmek, hi de dogmatik bir tavr deildir, gerek dnyann birok verisi
bu yne iaret etmektedir. kincisi, bu konjonktrel ve geici durum esas olarak[33]
ii snfnn politik rgtlenmesinin sorunlaryla, yani bir nderlik bunalmyla
belirlenmektedir. i hareketinin balca akmlar (klasik sosyal demokrasi, resmi
komnizm, Maocu ya da Arnavutu Stalinizm) bugn dnya apnda bir bunalm
iindedir. Bu geleneksel nderliklerin yerini henz baka bir nderlik alamadiindir
ki ii mcadeleleri yerel, ksmi ve yaltlmolarak kalmaktadr.
i snf mcadelelerindeki bu bunalm, snf aidiyetinin, snf kimliinin ii veemeki kitleler arasnda gerilemesine ve baka aidiyet ve kimliklerin (ulusal, dinsel,
etnik, kabile) n plana kmasna uygun bir ortam yaratr. Snf kimliklerinin
gerilemesi, bu yzden her trl partiklarizmin canlannn nkouludur. Koullar
deitii ve proletaryann snf mcadelesi ykseldii takdirde, partiklarizm ve en
bata milliyetilik bugnk konumunu yitirecektir. Bu bizi sonucumuzun eiine
getiriyor.
Milliyeti barbarl
n kar
s
nda proleter enternasyonalizmiBu yaznn banda, uluslararaslama srecinin kapitalist retim tarz erevesinde
srekli olarak kendi kartn dourduunu ileri srerken bunun kapitalizmin
gnmzde yaad en temel elikilerden birinin rn olduunu belirtmitim. Bu
aamada artk bu temel elikiyi ele alabiliriz. Yukarda grdmz gibi, sermayenin
uluslararaslamasnn yeni milliyetilikleri kkrtmas, kapitalist retimin btn birey
ve gruplar uluslararas piyasa denen girdaba srklemesinden kaynaklanr. Bu
yabanclam, herkesin iradesinden bamsz, kr ve bilinsiz biimde ileyen
dnyada, her birey ve grup dierleriyle karkarya gelir, birbirinin rakibi konumunagirer, blmden daha byk pay alma yolunda die dibir mcadeleye srklenir.
Dnya piyasassadece "insann insann kurdu" olduu bir ortam yaratmakla kalmaz;
ulusu da ulusun kurdu haline getirir. stelik, kapitalist retim tarznn hakimiyeti
altnda, bu blmn snrlarnihtiyalar deil, sermayenin art-deer albelirler.
Sermayenin itahhibir fiziksel ya da hayali ihtiyala snrl deildir. Hep daha ok
art-deer aray iinde olduundan ihtiyalar sonsuzdur. te btn bunlar, her
geen yl btnleen dnya ekonomisinin, snflararasmcadelenin yansra, uluslar
aras
nda bir blm mcadelesinin de k
zg
nlaan arenas
haline gelmesine yol aar.
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[33]#[33]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[33]#[33] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
26/33
26
Burada, nce, sermayenin yeryzn tek bir toplum haline getirmekle birlikte bu
tek toplumun zerinde tek bir devlet yaratmasnn glnn yaratt elikiyi
gryoruz. Para sermaye, yukarda anlatld gibi, devasa lekte bir
uluslararaslama yaamaktadr ama, uluslararas burjuvazi tek bir dnya paras
yaratamamaktadr. Sermaye akmlarnn ve retimin uluslararaslamas, en byde dahil tek tek lkelerde ekonomik konjonktrn denetim altna alnmasnolanaksz
klmtr ama, uluslararas burjuvazi bir dnya merkez bankas yaratamamaktadr.
Dnya burjuvazisinin karlaru ya da bu lkede ortaya kan gelimelerin, gerekirse
askeri yntemlerle denetim altna alnmasn dayatmaktadr ama, uluslararas
burjuvazi bir dnya ordusu yaratamamtr. te bu eliki, yani dnyann ekonomik
olarak btnleirken politik paralanmlnn sregitmesi, kapitalizmin 20. yzyl
sonunda yaadtemel elikilerden biridir.
Bu elikinin kendisi ise daha derinde yatan bir baka elikinin zerinde ykseliyor.Sermaye, kendi tarihsel hareketi iinde retime ve retici glere uluslararas bir
karakter kazandrr. Buna karlk ok sayda sermaye olarak var olmak sermayenin
doasndan ileri gelen bir zorunluluktur. Bu yzden sermayenin hakimiyetindeki bir
dnyada ok sayda devletin varlna son verilemez. nk varolan "ulusal" devletler
sermayenin farkl dilimleri iin en gl mcadele aralarndan biridir. yleyse
sermaye insanl, uluslararaslam bir ekonomi zerinde ykselen paralanm
(szde ulusal) bir devletler sistemi ile yaamaya mahkum eder. Ama bu tam da 20.
yzy
lda yaanan ve (kapitalizm srerse) 21. yzy
lda ok daha younluklayaanacana hi kuku olmayan byk bunalm ve savalarn anahtarn verir.
Kapitalizm, retimin ve retici glerin uluslararaslamasyla ulusal
devletlerin varlarasnda temel bir elikiden muzdariptir.
te bu elikiden dolaydr ki, insanlk birbirine yaklatka uzaklayor, kltrler
iie girdike birbirine dman oluyor, farkluluslardan insanlar birlikte yaadka ayr
dnyalarn insanlarhaline geliyor. te bu elikiden dolaydr ki uluslar birbirlerinin
boazna sarlyor, kitleler halinde birbirlerini doruyorlar. ster Halepe'de olsun, ister
Ayodhya'da, ister Johannesburg'da olsun, ister Baku'da, vatan, ulus ve din adna
ilenen cinayetler, milliyetiliin barbarlnasl kkrttnbelgeliyor.
Ama daha en kts balamad. Bugn tank olduumuz barbarlk sahneleri, farkl
uluslardan emperyalist burjuvazinin dnya zerinde hakimiyet iin verecei savan
yaratacatrajedinin yannda bir basit prova, prova ne demek, bir ilkokul msameresi
kadar masum kalr. Milliyetiliklerin en sinsisi, en kibirlisi, en saldrgan, olan
emperyalist milliyetilik, ayn zamanda teknolojinin gcyle donanmolduu iin en
barbardr da. Eer emperyalistler arasnda iyice younlamolan kar elikileri bir
takm nkoullarn gereklemesiyle insanln gndemine bir nc Dnya Sava'n
-
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
27/33
27
getirecek olursa, burjuva uygarlnn son rn, dnya tarihinde ei benzeri
grlmemibir barbarlk olacaktr.
Kapitalist retim tarznn hakim olduu bir dnya nmze iki alternatif koyuyor: ya
milliyeti boazlama, ya da gl uluslarn tekileri klece boyunduruk altnda
tuttuu bir emperyalist "bar", hangi emperyalist glerin hakimiyeti altnda olursaolsun bir "Yeni Dnya Dzeni". Bugnn konjonktr yerini bir istikrar dnemine
brakana kadar bunlardan birincisi neredeyse kanlmaz biimde insanln yaamna
damgasnvuracaktr. stikrara ve emperyalist "bar"a geiin yolunda muhtemeldir
ki milyonlarca insann vatan ve ulus uruna kanakacaktr. O durumda bile "bar"a
geiin garantisi yoktur: "Majesteleri" Kralie Sofia'nn hakl olarak belirttii gibi,
insanlk bir nc dnya savanda yok olma tehdidiyle karkaryadr.
Emperyalist ya da deil, insanln milliyeti boazlamalardan kurtuluunun tek
yolu ii snfnn nclnde uluslararas bir devrimci mcadelenin baaryaulamasdr. inde yaadmz gnlerde, emperyalizmin sinir merkezlerinde snf
mcadelesi zayfken, ii snfnn politik hareketi bir knt iindeyken bu tr bir
devrimci canlanma elbette ok dk bir olaslk gibi grnecektir. Ama bir an durup
dnelim. 1917 ylnda, btn "uygar dnya" birbirini doramakla megulken Rus
iileri ve askerleri dnya tarihinin grm olduu en baskc devletlerden birini
ykmadlar m ? Uluslararas ii snfhareketi sosyal ovenler tarafndan her lkede
emperyalist katliamn emrine koulmutu. Ama Rusya'daki devrim, snflar arasndaki
ilikiyi bir anda altst etti. Sava, Macaristan'dan talya'ya, Berlin'den Finlandiya'yakadar uzanan bir dizi baarlve baarsz devrimci ayaklanma tarafndan uurland.
Bugn belki tek bir lkede, belki bir blgede ortaya kacak bir devrimci ayaklanma
uluslararasii hareketinin fizyonomisini batan aadeitirecektir. Gney Afrika'da
ya da Brezilya'da baarlbir devrim, Avrupa'da ciddi bir kitlesel hareketlenme, Dou
Avrupa'da bir kitlesel patlama -- senaryolar oaltmak, olaslklar zerine
speklasyon yapmak mmkn; sylenemeyecek tek ey bu olaslklar gerekletiinde
uluslararasii hareketinde bir rnesans yaanmasnn mmkn olmad.
i snfnn nclnde bir uluslararasdevrim hareketinin milliyetiliin panzehiri
olarak sunulmasna bir itiraz daha yaplabilir: bugn birbirinin boazna sarlm
uluslar, yarn birbiriyle atmaya girecek yeni uluslar, devrimci bir proleter
hareketinin saflarnda bir araya gelebilecekler midir ? Hele bu uluslar ayn politik
birimin corafyas iinde bir arada yayorlarsa: Trk ile Krt'n, Bonak ile Srp'n,
beyaz Amerikalile siyahn, Amerika yerlisi ile criollo'nun[34], Hindu ile Mslman'n,
onca horlama ve aalanmadan, onca katliamdan sonra ayn saflarda yoldaa
mcadele etmesi mmkn mdr ?
Tarih mmkn olduunu gsteriyor. I. Dnya Sava'nda drt yl boyunca Rus ii
ve kyllerini, ldrlmemek iin ldren, onlara kar en oven duygularla
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[34]#[34]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[34]#[34] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
28/33
28
artlandrlan Alman iileri, Ekim devriminden sonra onlarla cephelerde kardee
sarlmadlar m, daha da ileri giderek onlar taklit edip 1918'de Alman Ekimi iin
ayaklanmadlar m? Ayndevletin snrlariinde yaayanlara da birok rnek var. II.
Dnya Sava dneminde Naziler Srplardorarken Hrvatlarkollayarak Yugoslavya
halklarnbirbirine drmeye alm, iki halkn eli kanlmilliyetileri de (her ikisi debir aamada Hitler'le ibirliine giren Hrvat Ustailer ve Srp etnikler) birbirlerine
kar en gaddar katliamlar dzenlemekte tereddt etmemilerdi. Ama kendisi bir
Hrvat olan Tito'nun btn Yugoslavya halklarndan seferber edilmiolan partizanlar,
igalci Nazi glerine ve ibirliki burjuva ynetimlerine kar verdikleri mcadele
sonucunda teki halklarolduu gibi, kanlbaklolmuSrp ve Hrvat emekilerini de
Yugoslav devrimi etrafnda birletirmeyi baardlar. Bugn Hrvat, Srp ve Bonaklarn
bir daha birlikte mcadele edemeyeceklerini dnenlere o dnemdeki boazlamann
bugnknden daha az kanl olmadn hatrlatmak gerekiyor. Dou Avrupa'nn birngiliz tarihisi (stelik komnizme hi sempati duymayan bir tarihi) durumun
trajikliini mkemmel biimde zetliyor:
Yugoslavya'da, bir ulusal kurtulusavaolmann yansra, etnik gruplar arasbir i
sava ve ideolojik bir sosyal devrimci sava nitelii de tayan sava, insan
tiksindirecek derecede ykcoldu. Yaklak bir milyon yedi yz elli bin --nfusun onda
birinden fazla-- insan ld. Hayvan srsnn yars telef oldu. Demiryolu
vagonlarnn ve tehizatnn yars, saban stokunun ve demiryolu kprlerinin drtte
, karayollar
n
n bete , sanayi retim kapasitesinin te biri, konut stokununbete biri imha oldu. Ama btn bu iddet ve katliamdan, bu nefret ve
blnmlkten, diren, kahramanlk, yeni bir ulusal birlik ve bir ortak hedef duygusu
doacakt.[35]
i hareketi elbette ne tek tek lkelerde, ne de dnya apnda kendi bana hareket
etmeyecek. Gerek tekil lkelerin her birinde, gerek dnya apnda, ileri gitmeye hazr,
burjuvaziyle nesnel olarak karlarelien btn toplumsal grup ve katmanlargenel
bir kurtulu bayrann altnda toplamak zorunda. te bu mttefiklerin arasnda en
nemli yerlerden biri ezilen ulus, rk ve etnik gruplarn kurtulu mcadelesine
ayrlacak. 21. yzyln devrimi, Amerika ktasnn yerlilerinin, ABD'nin siyahlarnn ve
Latin Amerikal gmenlerinin, Avrupa'nn yabanc iilerinin ve mltecilerinin, Kara
Afrika'nn ezilen uluslarnn, Ortadou'nun Krtlerinin ve Filistinlilerinin ve
bakalarnn, ve bakalarnn iinde yer alaca bir byk kltrel enlik olacak.
Devrim, bayrana sadece devrimci Marksist nderlerin deil, ezilen uluslarn
kahramanlarnn, bir Malcolm X'in, bir Steve Biko'nun, bir Jose Marti'nin, bir Tupac
Amaru'nun, bir Sultan Galiev'in, bir Franz Fanon'un, bir Amilcar Cabral'in adlarnda
yazacak. Lenin'in deyiiyle, "her kim 'ar' bir toplumsal devrim bekliyorsa, byle bir
devrimi grmek ona ksmet olmayacak."[36]
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[35]#[35]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[36]#[36]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[36]#[36]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[35]#[35] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
29/33
29
Bu doruysa, ulusal mcadeleler arasnda kkl ayrmlar yapmak zorundayz.
nsanln nihai kurtuluunun amalar asndan bakldnda, bugn yaanan
milliyeti dalga iinde yer alan farkl trden mcadeleleri ayn yere yerletiremeyiz.
ncelikle, emperyalist rklk ve milliyetilik, hangi bahanelerle hareket ederse etsin,
insanln geleceinin ve insan yaamnn dmandr. kincisi, dnya hiyerarisi iindekonumlar birbirine eit olan uluslarn karlkl milliyeti ekimeleri, burjuvazi ne
gereke gsterirse gstersin, gericidir. Bu milliyetiliklerin talepleri arasnda yalnzca
tarihsel bakmdan dzeltilmesi gereken hakszlklara kulak verilebilir. (Trkiye'de
Ermeni soykrmnn ya da Amerika'da Amerika yerlilerinin soykrmnn kabul edilmesi
ve buna uygun admlar atlmasbu tr taleplere en iyi rneklerdir.) Milliyeti bir ton
tasa bile mutlaka desteklenmesi gereken ulusal mcadeleler, ezilen ulus ve rklarn
kurtulu mcadelesidir. nk ezilen uluslar kurtulmadan insanlk baramaz.
Enternasyonalizmin yolu ezilen uluslarn kurtuluundan geer. Dolaysyla, ezilenuluslarn kurtuluhareketi, nesnel etkileri bakmndan, milliyetiliin gerici
kampnda deil, enternasyonalizmin kampndadr.[37]
Burjuvazi ise ne ezilen uluslarn, ne de enternasyonalizmin yanndadr. nk
globalizm enternasyonalizm deildir, bu yeni-liberalizm anda emperyalist
sermayenin dnya turunun nndeki engelleri kaldrmaya ynelik bir ideolojidir. Yani
tebdili kyafet etmi bir emperyalist milliyetiliktir. stelik globalizmin yaam
liberalizminki kadar krlgandr. Yarn kapitalist dnyann ekonomik bunalm
derinletiinde, bu sonbaharda ilk rneini grdmz ticaret savalar
kztnda[38], dviz piyasalar bunalma dtnde, emperyalist dnyada bugn
de gizliden gizliye verilmekte olan ekonomik sava ak hale geldiinde ve dnyay
ekonomik bloklara bldnde, burjuva ideologlar, dn Keynesilii nasl kolayca
terkettilerse, bugn de zerinde onca mrekkep ve nefes harcadklar globalist
grlerini terk ederek yeniden kaba milliyetiler haline gelmekte saknca
grmeyeceklerdir.
nsanln kardee kaynamasnn mcadelesini ancak proleter enternasyonalizmi
verebilir. Ama globalizmden farkl olarak proleter enternasyonalizmi milliyetiliin ve
ulusal devletlerin gnn doldurduunu, yzyllardr btn dnyay ezen beyaz
insann kstah kibrinin fermanyla ilan edemez. Enternasyonalizm, ulusal
dmanlklarn ve eitsizliklerin koullarnortadan kaldrmann mcadelesini vermek
demektir.[39] Ancak bu koullar devrimci bir altst olu srecinde adm adm
salanabilirse, ezilen uluslar ezenlerle, kendi devletlerinin verdii gvenceye de
yaslanarak, her an genileyen bir zincirin halkalarhalinde, federalizmin yolundan bir
dnya birliine doru yryebilirler. Eer bu gerekleirse, hibir ulus tekinin
yoksulluundan zengin olmad, hibir ulus bugnn beyaz insannn kibrini
tamadgn, "bu iddet ve katliamdan, bu nefret ve blnmlkten" yeni bir birlik
http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[37]#[37]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[38]#[38]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[39]#[39]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[39]#[39]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[38]#[38]http://www.iscimucadelesi.net/kuresel/bankalar_bayraklar.htm#[37]#[37] -
7/25/2019 Bankalar Ve Bayraklar
30/33
30
ruhu doacak, ancak o zaman ulus gerekten gnn doldurmu olacak ve nice
toplumsal biim gibi antropoloji mzelerinde yerini alacaktr.
[1]Madrid'de yaynlananABCgazetesi, 27 Ekim 1992, s. 3.
[2]Globalizmin ok daha ayrntlbir incelemesine Onbirinci Tez'in son saysnda yer
alan bir yazmda yer vermitim: "Globalizm, Milliyetilik, Enternasyonalizm. Bir
Uluslararas Demokrasi Program in neriler", say12, Ocak 1993. Elinizdeki yaz,
son dnemin milliyeti hareketlerinin dinamiini aratrmaya ynelik olduu iin,
globalizmin ayrntl bir eletirisini hedeflemiyor. Burada globalizm yalnzca ada
milliyetiliklerin aklanmasnda alternatif bir teorik ve ideolojik ereve kimliiyle ele
al
n
yor. Bu yaz
ile Onbirinci Tezyaz
s
birbirini tamamlar niteliktedir.[3]Partiklarizm terimini evrensel olann karsnda bir toplulua a
top related