basenet ujore dhe pellgu ujembledhes i bovilles janar

Punoi:Isida Rrapi

Barjam Boci

Shqiperia shtrihet ne Gadishullin e Ballkanit

Siperfaqja e saj eshte 28’748km2

Gjatesia e vijes kufijtare eshte 1094km

637 kufi tokesor

316 kufi detar

48km kufi lumor

73km kufi liqenor

Laget nga dy dete Adriatik ne Perendim dhe deti Jon ne J-P

Lumenjte kryesor jane:

Drini

Vjosa

Shkumbini

Mati

Erzeni

Buna

Semani

Gjatesia 160km

Derdhet ne detin Adriatik

Ne afersi te Kuksit formohet nga dy dege Drini i zi dhe Drini i Bardhe

Drini i zi buron nga malet e Zhbelshit

Drini i Bardhe buron nga Shen Naumi Maqedoni

Prurje vjetore (330-340m/s)

Buron nga liqeni i Shkodres

Gjatesia 44km

Karakterizohet me klime mesdhetare fushore

Me rreshje 1600-1800mm/vite

Me temperature mesdhetare te ajrit 16-18oC

Eshte i vetmi lume qe ka delte natyrore

Me largesi 1,3km nga dalja prej liqenit te Shkodres

Liqenet kryesore jane:

Liqeni i Shkodres

Liqeni i Ohrit

Liqeni i Prespes

Liqeni i Fierzes

Liqeni i Butrintit

Shtrihet ne VP te Shqiperise

Siperfaqja 368km2,149km2 ndodhen ne Shqiperi

43m(i gjate)14m(i gjere)7-10m(i thelle)

Rreshje vjetore 2000mm/vite

Temperature 26oC

Nepermjet lumit te Bunes liqeni derdhet ne detin Adriatik

Furnizohet nga lumenjte si(Perroi i Thate,ai i Varkes,Rrjollit dhe ujerat nentokesore)

Liqeni i Ohrit eshte 695 m mbi nivelin e detit

Siperfaqja 358km2

30,4km i gjate dhe 14,8 i gjere

Thellesia maksimale eshte 288m

Furnizohet nga burime te shumta dhe ujera nenujore

Pellgu ujembledhes i Bovilles

Ne kete studim eshte synuar njohja e gjendjes

fiziko-kimike dhe biologjike e ujerave te liqenit.Ndikimet qe kane ujrat qe rrjedhin ne te.Njohja me tej natyrore

dhe bioligjike ne te gjitha hapesirat e pellgut ujembledhes,ndikimi i njeriut etj.Gjithashtu te

studiojme prurjet,rreshjet,temperaturat,terrenin etj.dhe problemet shqetesuese te ndotjes dhe te erozionit

Te mbledhim informacion mbi ujembledhesin e Bovilles

Te realizojme nje raport rreth basenit ujor qe kemi zgjedh

Te bejme nje vrojtim pamor si vizita ne terren dhe analizim te hollesishem per informacion te mbledhur

Shtrihet ne krahun lindor-VL te Tiranes

Shtrihet ne krahinen Malore qendrore midis dy vargmaleve kryesore

Ne P kufizohet nga malet e Gamtit(1’267m) dhe Brarit(1’214m) dhe nga Dajti ne JL

Nga ana lindore kufizohet me malet e Xibrit(1’531m) dhe te Kotit(1’391m) te vendosur ne VP midis malit te Skenderbeut dhe ne JL te malit me Gropa

Ne pellgun e Bovilles bene pjese dhe korridori i Vilezes.Ne kete korridor perfshihet gjithe pellgu i siperm i lumit te Terkuzes

Pellgo ndertohet me depozitime flishore(argjila ,ranore etj)

Relievi eshte kodrinor-malor,ku rreshqitja dhe erozioni eshte teper aktive

Terreni eshte shume i thyer ku formohen lugina dhe kemi te pranishme gjithe llojet e tokave(te hirta,te kafenjta dhe te murme pyjore)

Bovilla perfshihet ne dy nenzona klimatike(mesdhetare kodrinore 500-600m dhe mesdhetare paramalore ne lartesi te medha) kemi dhe mesdhetare malore

Ne zonat kodrinore mbizoterojne rreshjet e shiut (vjeshte-dimer) kurse majat e maleve mbulohen me debore

*Sipërfaqja e liqenit 4.6km

*Sipërfaqja e basenit 98km

*Thellësia 18-53m

*Furnizohet mesatarisht 105x10m në vitë

*Koha hidraulike 1.5 vjet

*Jetëgjatësia 2.4 vjet

*Niveli normal i ujërave të ujëmbledhësit arrin deri në lartësine 318m mbi nivelin e detit

*Temperatura mesatare luhatet 7.6gradeC-18.2 gradeC

*Rreshjet luhatem nga 1200mm-1300mm/vit

*Erozioni është shumë intensive 20-30%

Bimesia në pellgun e Bovillës përfshin katër zona fitoklimatike:

*Zona e pyjeve dhe shkurrëve mesdhetare(300-600m)

*Zona e dushqeve(600-1000m)

*Zona e ahut(1000-1600m)

*Zona e kullotave malore(mbi 1500m)

*Bimesia barishtore eshte e perhapur ne te gjithe hapesirat e zhveshura dhe shtrihet ne zonen e kullotave ne lartesine 1’500m mbi nivelin e detit

*Territori pershkrohet nga nje rrjet i dendur hidrografik si nga dega e lumit Terkuz dhe nga burime te tjera te vogla

*Perrenjte me kryesor jane si i Zall Bastarit dhe i Bruzit te cilat trasportojne materiale inerte ne pjeset e ulta

Stationi S1 (45-48)limnoligjine e liqenitStacioni S2(30-36)prurje kryesore dhe anesore te degezimitStacioniS3(thellesi maksimale 32)prurjet kryesore te liqenit

Eshte nje tregues i vecant i “shendetit”te liqeni.dy jane burrimet natyrore ne ujerat e liqenit:

Fotozinteza e algave dhe bimeve ujoreDifuzioni nga ajri

Nivelet me te larta rezultojne ne Janar-Mars dhe me te ultat muajin Maj-Korrik. Rezulton se niveli minimal në shtresën e hipolimnit luhatet nga 45në 55% (me vlerë mesatare të dy viteve 73%),

Ndërsa niveli maksimal në shtresën e epilimnit luhatet ndërmjet 80-115% (me vlerë mesatare 98%).

Pra, mund të arrihet në përfundimin se liqeni i Bovillës është mjaft i oksigjenuar gjatë gjithë vitit, madje edhe në shtresat e thella të ujërave

.

Ato luhate relativisht pak, mesatarisht nga 7.64 në 8.33; vlerat maksimale janë luhatur ndërmjet 7.82 dhe 8.47, ndërsa ato minimale ndërmjet 7.39 dhe 8.15

Si mund të pritej, vlerat më të larta të pH-it janë gjetur në pranverë, menjëherë pas periudhave të përzierjes, kur aktiviteti I fotosintezës ka qenë maksimal

Profili I pH-it me thellësinë paraqet një maksimum nështresën 5-10 m

Në periudhat e shtresëzimit të liqenit, zvogëlimi i pH-it me thellësinë arrin deri në 0.56 njësipër shkak të proceseve të dekompozimit të gjallesave në shtresat e thella.

*Gjatë periudhave të shtresëzimit vërehet një rritje e përcjellshmërisë deri në thellësinë 10-15 m dhe vlera konstante në thellësitë më të mëdha jane te joneve të tretura në ujë. Nivelet e përcjellshmërisë elektrike të ujërave të liqenit të Bovillës janë shumë më të ulëta sesa kufiri i rekomanduar sipas Direktivës së BE

Turbullirat jane te larta ne S2-S3 aq jane afer liqenit por kulimi ne arrijne ne S1 ku eshte derdhja e lumenjve dhe perrenjve

Shkarkimet e reshjeve trasportojne mbeturina organike (argjilave,llumrave dhe materiale te tjera)

Nje pasoj tjeter eshte mbushja e fundit te liqeni duke zvogeluar aftesine ujembajtese te tij

*Pjesa me e madhe e pellgut eshte e banuar nga rreth 9 fshatra me 5’600 banore

*Ndikimi i njerzve ndikon ne ndotjen e ujerave te liqenit eshte e dukshme ne nitrate,anomium dhe permbajtje bakteriale

*Prerja e drureve shte nje aktivitet kryesor per mbijetesen e banoreve keshtu qe mbulesa bimore eshte degraduar ne shpatet lindor te pellgut

*18%-22% jane te zhveshura plotesisht pa bimesi

*Zhveshja e tokave ndihmuar dhe nga strukturat flishore-argjilore bene qe aftesi ujembajtese te jete e paket ku ujerat e liqenit te luhaten dukshem gjate shirave

*Gërryerja,zhveshja nga bimësia për shkak të prerjeve dhe rreshjet e vrullshme kanë nxitur e forcuar vatrat e erozionit si dhe gërryerjen e shpateve dhe rrëshqitjet vecanërisht gjatë dimrit.

*Shtrati i Tërkuzës është i mbushur me zallishte që pritet të zgjerohet cdo herë dhe më shumë.

*Shpejtësia e sedimentimit është shumë e larte 1-1.3m/vitë e cila duket dhe nga vlera të larta të lëndëve të ngurta pezull në lumin e Tërkuzës

*Fitoplaktoni në ujëmbledhësin e Bovillës zhvillohet relativisht gjatë periudhës pranverë-vjeshtë,me një kulm shume të dukshën në muajin Maj deri në 9’300 qel/ml prane kullës së marrjes së ujit (S1).

*Zhvillim i madh është në shtresat deri në 1-10m të cilat janë me temperaturë më të lartë nga shtesat fundore deri në 20m.Vlerat më të ulta janë vërejtur ne sezonin e dimrit(nëntor-janar)periudhë e vetme kur gjithë uji është me të njëjtën temperaturë.

*Rreth 150 lloje algash mikroskopike janë gjetur në fitoplaktonin e Bovillës.

*Fitoplaktoni kap vlera të larta edhe gjatë shtatorit(6’300qel/ml në S1 në thëllësinë 1-5m,deri në 7’300qel/ml në S3 thellësi 10m,)si dhe në korrik deri në 5’600qel/ml në thellësinë 10m.

Erozioni dhe shkalla e lartë e sedimentimit mund të parandalohen duke ndihmuar shtimin e mbulesës bimore. Tipi i bimësisë mund të kombinohet nga përzierje bimësh barishtore, shkurresh dhe drurësh nga flora spontane e pellgut. Masa të rëndësishme janë edhe ndërtimi i veprave sado të thjeshta hidroteknike, si prita nëpër përrenj, ujëmbledhës të vegjël etj.

Nga studimi është arritur në përfundimin se, për shumë parametra fiziko-kimikë, cilësia e ujit të Bovillës i përket kategorisë A1, sipas Standardit të Bashkimit Evropian për ujërat sipërfaqësore që shfrytëzohen për ujë të pijshëm, sidomos për pH-in, përcjellshmërinë, ushqyesit (nitratet, fosfatet) etj

Pavarësisht nga prodhimtaria e varfër biologjike, Liqeni i Bovillës karakterizohet nga tejpamja e ulët dhe turbullira relativisht e lartë, sidomos gjatë reshjeve. Po në këtë periudhë vihen re përkeqësime në përmbajtjen e Fe, në koliformet dhe streptokokët fekale. Për disa parametra të tjerë, cilësia e ujërave përkeqësohet kryesisht gjatë periudhës së shtresimit të plotë (maj – shtator), si për oksigjenin e tretur në shtresat e thella, për amoniumin etj. Arsyeja e kësaj gjendje është ndikimi negativ i aktivitetit të njeriut në pellgun ujëmbledhës

Erozioni i tokës, mbulesa e varfër bimore bien menjëherë në sy në gjithë hapësirën e basenit ujëmbledhës; gërryerjet masive me pasoja mbathjen e liqenit nxiten shumë nga prerjet për dru zjarri, kullotjet (sidomos prej dhive) dhe zjarret.

Faleminderit!!Faleminderit!!

Suksese te Suksese te gjitheve…!!!gjitheve…!!!