féasta focal - ccea.org.uk · (101-200) spléach-chártaí is spléach-chártaí iad seo is...

Féasta Focal‘Ba chóir go mbeadh an phleanáil don litearthacht…, ní amháin sna ceachtanna teanga agus litearthachta… ach thar an churaclam ar fad bunaithe ar chláir struchtúrtha atá in oiriúint do riachtanais gach ranga ar an iomlán agus do riachtanais a dhaltaí aonair. Ba chóir go gcuirfeadh sé daltaí ar a gcumas leis an eolas, tuiscint agus scileanna atá sonraithe i riachtanais reachtúla an churaclaim athbhreithnithe a fhorbairt. Ní mór go mbeadh ionchais mhóra ag na múinteoirí do gach dalta.’ (‘Gach Scoil ina Scoil Mhaith’. An Roinn Oideachas Meitheamh 2008)

Díríonn Féasta Focal ar an chéad 200 focal ardmhinicíochta sa Ghaeilge i léitheoireacht páistí ag leibhéal na bunscolaíochta. Tá tábhacht nach beag ag baint leis na focail seo cionn is gurb iad is minice a thagann aníos i mbunús na dtéacsanna léitheoireachta ach go mbíonn deacrachtaí ag roinnt páistí le cuid acu. Cuideoidh Féasta Focal leis na páistí sin na focail a aithint agus a úsáid trí na cleachtaí agus na cluichí san acmhainn agus iad ag obair ina n-aonar nó i ngrúpaí. Is acmhainn é seo is féidir a úsáid de réir mar is gá nó is mian go háirithe de réir bharúil phroifisúnta an mhúinteora ar riachtanais an pháiste. Ní cúrsa ná scéim struchtúrtha léitheoireachta é ná acmhainn a thacaíonn le modheolaíocht ar leith ach ba chóir dó trí úsáid thomhaiste muinín an pháiste a bhfuil na deacrachtaí sin aige/aici a threisiú.

‘Is féidir deacrachtaí foghlama a chosc nó a mhaolú do go leor páistí trí mheasúnuithe luatha cuimsitheacha ar a gcuid feidhmíochta, le straitéisí idirghabhála cuí ina dhiaidh sin a mhaolaíonn na baic atá ann ar fhoghlaim. Tugann taighde le fios … go ndéanann taighde, diagnóis agus soláthar ceart ag céim luath difríocht mhór do dheiseanna saoil.’ (‘An Bealach Chun Tosaigh do Riachtanais Speisialta Oideachais agus Chuimsiú’. An Roinn Oideachais Lúnasa 2009)

Tá áit lárnach ag measúnú múnlaitheach inár scoileanna agus is féidir le háit lárnach bheith ag ‘Féasta Focal’ sa mheasúnú seo fosta. Tig leis an mhúinteoir a aithint go bhfuil feabhas ag teacht ar dhaltaí tríd an dóigh a bhfuil siad ábalta na focail a úsáid agus iad ag caint, ag scríobh agus ag léamh.

Tá sé tábhachtach go bhfuil siad ábalta na focail a aithint agus a thuiscint i gcomhthéacsanna difriúla trasna an churaclaim. Ní focail gan nasc iad.

Ní acmhainn do pháistí le Riachtanais Bhreise amháin ‘Féasta Focal’ agus mar sin de is féidir a úsáid le gach páiste. Tugann ‘Féasta Focal’ dúshraith do gach páiste tabhairt faoi gach aon ghné den churaclam.

Tá sé iontach tábhachtach go mbaineann na páistí sult agus spraoi as ‘Féasta Focal’. Moltar cloí leis na céimeanna éagsúla agus na háiseanna breise i ngach aon chéim a úsáid le tuiscint iomlán a dhaingniú. Nuair atá an múinteoir sásta go bhfuil na focail ar eolas ag páistí ag céim ar leith moltar na páistí a bhogadh ar aghaidh ansin chuig an chéad chéim eile. Tá sé iontach tábhachtach go dtuigeann na páistí roimh ré na gníomhaíochtaí agus na cluichí ag gach céim.

Is cinnte nach mbeadh ‘Féasta Focal’ ann gan an taighde cuimsitheach a bhí déanta ag Dr. Gabrielle Nig Uidhir, Coláiste Ollscoile Naomh Muire, Béal Feirste, mar chuid de ‘Áis Mheasúnaithe sa Luathlitearthacht: Treoir do Theagasc na Litearthachta’ agus beimid faoi chomaoin go deo aici as. Ba í Gabrielle a d’aimsigh an chéad 200 focal ardmhinicíochta agus is ar an taighde seo a bunaíodh ‘Féasta Focal’. Ar ndóigh, beimid faoi chomaoin go mór fosta ag Risteard Mac Daibhéid a chuir an pacáiste seo le chéile do CCEA agus a d’obair go dúthrachtach lena chur ar fáil don earnáil. Chomh maith leis sin, táimid iontach buíoch fosta do pháistí Ghaelscoil Éadain Mhóir Doire a thriail na cluichí agus na leathanaigh thacaíochta agus a thug moltaí dúinn.

Tá ‘Féasta Focal’ ar fáil chomh maith ar shuíomh gréasáin Churaclam Thuaisceart Éireann, www.nicurriculum.org.uk, áit ar féidir leis an mhúinteoir na háiseanna éagsúla a íoslódáil.

Clár (101-200)

Spléach-chártaí

Is spléach-chártaí iad seo is féidir leat a úsaid agus tú ag obair le páiste aonarach nó le grúpa beag.

Is lena n-úsáid mar thagairt amháin a dearadh na cártaí seo. Molaimid go ndéantar iad a fhótachóipeáil nó a íoslódáil ó shuíomh gréasáin Churaclam Thuaisceart Éireann: www.nicurriculum.org.uk

Póstaeir Focal

Nótaí don mhúinteoir:

Is féidir na póstaeir focal a chur thart ar bhallaí an tseomra ranga le cuidiú leis na páistí na focail a aithint.

1 2

Foca

il 10

1–11

0

Foca

il 10

1–11

0

air

deas

Foca

il 10

1–11

0

Foca

il 10

1–11

0

43

beid

h

mha

maí

Foca

il 10

1–11

0

Foca

il 10

1–11

0

65

siúl

duin

e

Foca

il 10

1–11

0

Foca

il 10

1–11

0

87

thug

cad

Foca

il 10

1–11

0

Foca

il 10

1–11

0

109

mad

adh

nua

Foca

il 11

1–12

0

Foca

il 11

1–12

0

1 2

tábl

adu

it

Foca

il 11

1–12

0

Foca

il 11

1–12

0

43

d’ith

agat

Foca

il 11

1–12

0

Foca

il 11

1–12

0

65

ocra

s

mhá

la

Foca

il 11

1–12

0

Foca

il 11

1–12

0

87

dtí

linn

Foca

il 11

1–12

0

Foca

il 11

1–12

0

109

thóg

abha

ile

1 2

Foca

il 12

1–13

0

Foca

il 12

1–13

0

chra

nn

stop

Foca

il 12

1–13

0

Foca

il 12

1–13

0

43

bhea

gba

Foca

il 12

1–13

0

Foca

il 12

1–13

0

65

teac

ht

féin

Foca

il 12

1–13

0

Foca

il 12

1–13

0

87

agam

arís

Foca

il 12

1–13

0

Foca

il 12

1–13

0

109

léir

slán

Foca

il 13

1–14

0

Foca

il 13

1–14

0

1 2

ubh

chis

tin

Foca

il 13

1–14

0

Foca

il 13

1–14

0

43

chod

ladh

ná

Foca

il 13

1–14

0

Foca

il 13

1–14

0

65

leab

har

chai

th

Foca

il 13

1–14

0

Foca

il 13

1–14

0

87

óld’

osca

il

Foca

il 13

1–14

0

Foca

il 13

1–14

0

109

d’am

harc

liom

sa

1 2

Foca

il 14

1–15

0

Foca

il 14

1–15

0

nach

béar

Foca

il 14

1–15

0

Foca

il 14

1–15

0

43

mad

ram

uid

Foca

il 14

1–15

0

Foca

il 14

1–15

0

65

úll

chea

nnai

gh

Foca

il 14

1–15

0

Foca

il 14

1–15

0

87

níor

tae

Foca

il 14

1–15

0

Foca

il 14

1–15

0

109

lán

lean

aí

Foca

il 15

1–16

0

Foca

il 15

1–16

0

1 2

dear

gia

d

Foca

il 15

1–16

0

Foca

il 15

1–16

0

43

bosc

acu

ir

Foca

il 15

1–16

0

Foca

il 15

1–16

0

65

eile

féid

ir

Foca

il 15

1–16

0

Foca

il 15

1–16

0

87

cailí

ndh

aidí

Foca

il 15

1–16

0

Foca

il 15

1–16

0

109

d’im

igh

dora

s

1 2

Foca

il 16

1–17

0

Foca

il 16

1–17

0

shui

ghbí

Foca

il 16

1–17

0

Foca

il 16

1–17

0

43

gasú

rlá

mh

Foca

il 16

1–17

0

Foca

il 16

1–17

0

65

dhea

s

fliuc

h

Foca

il 16

1–17

0

Foca

il 16

1–17

0

87

boch

t

d’fh

éach

Foca

il 16

1–17

0

Foca

il 16

1–17

0

109

snám

h

carr

Foca

il 17

1–18

0

Foca

il 17

1–18

0

1 2

faoi

nga

sta

Foca

il 17

1–18

0

Foca

il 17

1–18

0

43

ais

dhéa

nam

h

Foca

il 17

1–18

0

Foca

il 17

1–18

0

65

lá

seom

ra

Foca

il 17

1–18

0

Foca

il 17

1–18

0

87

Nol

lag

oích

e

Foca

il 17

1–18

0

Foca

il 17

1–18

0

109

chat

haoi

r

mbo

rd

1 2

Foca

il 18

1–19

0

Foca

il 18

1–19

0

bán

stad

Foca

il 18

1–19

0

Foca

il 18

1–19

0

43

cain

tba

baí

Foca

il 18

1–19

0

Foca

il 18

1–19

0

65

dúirt

phái

rc

Foca

il 18

1–19

0

Foca

il 18

1–19

0

87

leo

phoi

st

Foca

il 18

1–19

0

Foca

il 18

1–19

0

109

fost

agh

é

Foca

il 19

1–20

0

Foca

il 19

1–20

0

1 2

daid

eo

fóill

Foca

il 19

1–20

0

Foca

il 19

1–20

0

43

acu

brio

scaí

Foca

il 19

1–20

0

Foca

il 19

1–20

0

65

rug

teid

í

Foca

il 19

1–20

0

Foca

il 19

1–20

0

87

inni

um

amó

Foca

il 19

1–20

0

Foca

il 19

1–20

0

109

capa

lldá

na

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

101

air

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

102

deas

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

103

mha

maí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

104

beid

h

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

105

duin

e

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

106

siúl

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

107

cad

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

108

thug

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

109

nua

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

110

mad

adh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

111

tábl

a

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

112

duit

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

113

agat

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

114

d’ith

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

115

ocra

s

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

116

mhá

la

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

117

linn

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

118

dtí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

119

abha

ile

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

120

thóg

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

121

stop

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

122

chra

nn

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

123

ba

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

124

bhea

g

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

125

féin

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

126

teac

ht

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

127

arís

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

128

agam

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

129

slán

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

130

léir

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

131

chis

tin

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

132

ubh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

133

ná

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

134

chod

ladh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

135

chai

th

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

136

leab

har

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

137

d’os

cail

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

138

ól

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

139

liom

sa

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

140

d’am

harc

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

141

béar

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

142

nach

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

143

mui

d

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

144

mad

ra

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

145

chea

nnai

gh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

146

úll

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

147

tae

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

148

níor

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

149

lean

aí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

150

lán

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

151

iad

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

152

dear

g

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

153

cuir

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

154

bosc

a

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

155

féid

ir

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

156

eile

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

157

dhai

dí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

158

cailí

n

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

159

dora

s

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

160

d’im

igh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

161

bí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

162

shui

gh

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

163

lám

h

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

164

gasú

r

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

165

fliuc

h

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

166

dhea

s

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

167

d’fh

éach

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

168

boch

t

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

169

carr

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

170

snám

h

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

171

gast

a

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

172

faoi

n

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

173

dhéa

nam

h

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

174

ais

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

175

seom

ra

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

176

lá

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

177

oích

e

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

178

Nol

lag

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

179

mbo

rd

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

180

chat

haoi

r

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

181

stad

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

182

bán

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

183

baba

í

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

184

cain

t

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

185

phái

rc

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

186

dúirt

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

187

phoi

st

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

188

leo

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

189

ghé

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

190

fost

a

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

191

fóill

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

192

daid

eo

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

193

brio

scaí

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

194

acu

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

195

teid

í

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

196

rug

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

197

mam

ó

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

198

inni

u

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

199

dána

An

dara

100

Foc

al A

rdm

hini

cíoc

hta

(Foc

ail 1

01–2

00)

200

capa

ll

focalfocalféastafocal