Ömür Önhon
Post on 31-Dec-2015
43 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Örgütsel Değişimde İdeoloji ve Adaletin Sembolik
Yapılandırılması “Ideology and the symbolic construction of
fairness in organizational change”
Ömür Önhon
Giriş
• Örgütsel (Organizasyonel) Değişim
• Yönetim söylevlerindeki ideoloji
• Çalışanlarda adalet algısının sembolik olarak
yapılandırılması
Örgütsel Değişim
• Mc Kinley (1998) bir yapısı olan ve içinde iş güvenliğini
içeren değişimlerin, paydaşlar ve diğer ilgili kişiler
nezdinde daha haklı görüldüğünü teşhis etmiştir.
• Bu değişimler ayrıca bir adalet ruhu da içermelidir.
Araştırma sonuçları adalet algısının değişim hareketinin
verimli ve başarılı olmasına pozitif yönde katkı yaptığını
ortaya koyar.
İdeoloji
• Bendix (1975) yönetsel ideolojiyi şöyle tanımlamıştır; “İktisadi
kuruluşlarda yetki isteyen ve bu yetkiyi açıklayıcı ve haklı kılıcı
açıklamaları arayan kişiler için kabul edilmiş fikirler”
• Kritik teori, kritik söylev analizlerinde ideoloji ve dilin kesiştiği
noktalar üzerinde durmuştur. Dil ortaya çıktığı toplum
tarafından yapısal ve bilişsel çerçeve şeklinde kendiliğinden
şekillendirilmiştir. Bu çerçeveler çıkar çatışmaları arasından
çıkan güç ilişkileri ve sadakat çabaları ile şekillenmiştir.
Sembolik Yapı
• Sosyal yapılandırılmış gerçeklik teorisi, örgüt üyelerinin
gerçeklik anlayışlarını dış çevredeki uyarıcıların etkisiyle
yapılandırması ve bunu kendi gerçekleri olarak
kabullenmeleridir.
• Sembolik yapılandırma da sosyal çevrede baskın olan
örnekler, mantık, anlamlar ve değerlerin içselleştirilmesi
özelinde Sosyal yapılandırmayla paralel proseslere
sahiptir.
Sembolik Yapı
• Sembolik yapı özelinde, güçlü insanlar ve kuruluşların,
bir konunun bir boyutu üzerinde konuşma yetkisi ve
istenenlerin vurgulanması için dilin seçimi gibi iletişim
şekilleri üzerinde büyük etkisi olduğunu teşhis etmiştir.
• Bu sayede güçlü insanlar ve kuruluşlar, örgüt tarafından
kabul edilen örnekleri, fikirleri, mantığı, anlam ve
değerleri diğerlerine empoze ederler.
Adalet Algısı
• Değişim ajanları, diğerlerinin değişimi, yönetimin bilişsel
çerçevesi yönünde anlamaları ve yorumlamalarını teşvik
etmek amacıyla fikirleri, normları ve değerleri –
ideolojileri- kontrol eder ve yayarlar. Bu adalet algısını
anlamamızı zorlaştırır.
Adalet Algısı
• Liderler iş ilişkilerini kurallaştırmak ve haklı göstermek
yönünde hayali adalet algılarını oluşturacak dil
özelliklerini kullanırlar. Buradaki iş ilişkilerinden kasıt
işverenle çalışan arasındaki değişimin neden olduğu
sosyal kontrat değişiklidir.
Metod
• İdeolojik yorum metodu uygulamaları, çalışan işveren
sosyal kontratının değişimi gibi bir çekişmeli alana işaret
eden sembolik metin formlarının kalitatif yorumlanması
şeklindedir.
Örneklem
• Bu araştırmada önemli bir örgütsel değişimi açıklayan ve
karakterize eden – çalışan işveren ilişkisinin doğracağı
sonuçlar gibi - konuşmalar ve basılmış yayınlar analiz
edilmiştir. Yönetim hedefleri, resmi duruş gibi ideolojik dil
kullanımına firmaların dergi yayınlarında sıkça rastlanır.
• Yeni iş ilişkilerinin doğuracağı sonuçları içeren beş ayrı
söylev örneği seçilmiştir.
Örneklem
• Fischer in Kodak’taki çalışan işveren ilişkileri hakkındaki
yorumları
• Dannerman’ın General Electric’teki son değişimleri
anlatan konuşmaları
• Motorola’nın işten çıkarma duyurusu
• Raytheon’un işten çıkarma duyurusu
• Unisource’un işten çıkarma duyurusu
Analiz
• Thompson (1990) çatısı ideolojik operasyonun beş genel
çeşidinden oluşur;
• Kanunlaştırma, meşrulaştırma
• Parçalama
• Birleştirme
• Bir olgu haline getirme
• İkiyüzlüleştirme
Kanunlaştırma
• Kanunlaştırma, bir durumu adil ve desteğe değer gibi
gösterme örneğinde olduğu gibi meşruluk algısının nasıl
şekillendirildiği prosesidir.
• Örgütsel bir kanunlaştırma, gerçekleme, genelleme ve
öykü haline gelmeyle sonuçlanır.
• “Sizi işten çıkardığımız için çok üzgünüz fakat
daralan Pazar talebi karşısında üretimimizi kısmak
zorundayız” gibi (Motorola) sebep gösterme
gerçekleme stratejisidir.
Kanunlaştırma
• Bu söylevi okuyanın bu durumu kabul etmek dışında bir
seçeneği yoktur. Pazar şartları yönetim kararının önüne
geçmiştir ve bu gerçeklik kural haline gelmiştir.
• Raytheon da işten çıkarırken “bu hareket, firma,
müşteri ve işte kalan çalışanlarımız için en doğru
olandır. Bu herkesin lehinedir ve hemen işleme
geçirilmelidir” şeklinde genelleme yapmıştır. Bütünün
refahı için bir kısmın feda edilmesi haklı gösterilmiştir ve
kural haline gelmiştir.
İkiyüzlüleştirme
• Asimetrik örgütsel güç ilişkilerini örtbas etmek için kullanılan
dile ikiyüzlüleştirme denir.
• Çıkartma, Abartma, mecazi dil kullanma stratejileri kullanılır.
• Çıkartma örneğinde Fischer “ Eski amerikan yönetim
modeli babacan ve kontrolcüydü. Firmalar çalışanlarının
maaşlarını ödemek için borçlanırlardı ve herkes bir işte
hayatı boyunca çalışırdı” söylevinde eski, babacan ve
kontrol ifadeleriyle bu yönetim modeline negatiflik yüklemiştir.
İkiyüzlüleştirme
• Abartma örneğinde ise “Motorola müşterileriyle beraber
hergün bir mucize yaratmak için fikir ve teknoloji
geliştirir.” söylevinde okuyucuların dikkati Motorola’nın
15.000 kişiyi işten çıkardığı gerçeğinden başka yöne çekilir.
• Unisource işten çıkarmaları duyururken firma sözcüsü
“operasyonlarımız daha yalın ve güçlü olacak, revize
planlarımız bize güç ve esneklik kazandıracak”
sözcükleriyle atlet metaforu kullanmış ve olayın doğasını
gizlemistir.(mecazi dil kullanma)
Birleştirme
• Birleştirme’de standartlaştırma ve sembolleştirme
stratejileri kullanılır.
• Standartlaştırmada, neyin iyi olduğu ile ilgili kabul
edilebilir ölçülerin olduğu standartlar serisi oluşturulur.
• Fisher söylevinde “firma değerleri bizim kim
olduğumuzu ve kendimizi nasıl yönlendireceğimizi
tanımlar. Ben bu değerlerin çalşan olmanın ilk
koşulu olarak tanımlıyorum” şeklinde değer
standartlarını koymuştur.
Birleştirme
• Raytheon şirketinin başkanı “ Biz pazarda en verimli
rekabet eden firma olmalıyız. Örgütün değişiminde
ve üretimin verimliliğinin arttırılmasında en güçlü
enstruman olan 6 sigmayı faaliyete geçireceğiz”
söylevinde 6 sigmayı kalite ve verimliliğin sembolü olarak
kullanmıştır.
Parçalama
• Fisherin GE söylemindeki eski ve babacan yönetim
tarzının geçerli olmayacağı ve bu eski yapının parçası
olan kişilerin tasfiye edileceği şeklindeki farklılaştırma
ifadeleri, parçalama stratejisinde kullanılan insanları yaş,
sağlık durumu, etnik köken şeklinde ayırma faktörleridir.
Bir olgu haline getirme
• Geçici ve şarta bağlı bir durumu doğal ve kalıcıymış gibi
sunma tekniği, olmayan bir şeyi olgu haline getirme
stratejisidir. Doğallaştırma, Dışsallaştırma ve iki gramatik
alet şeklinde üç farklı şekli vardır.
• Fisher “Kodak firmasının çalışanlarıyla ilişkisi global
performans hedefleriyle ilişkilidir. Bu da daha farklı
daha fazla kadın, azınlık ve diğer kültürler bu ilişkinin
bir parçası olmalıdır” söylevinde arkada yatan farklı ve
ucuz iş gücü ihtiyacını doğallaştırmaktadır.
Bir olgu haline getirme
• Dışsallaştırmaya örnek olarak Fisherin “yeni bir çaba
veya fırsatı değerlendirebilmeleri için çalışanlarımızı
daha rekabetçi yapmalıyız. 21 ci yüzyıla yaklaşırken
çalışanlarımızın herşeye hazırlıklı olmasını istiyoruz
çünkü artık hayat boyu iş garantisi olmayacak”
söylevinde işten çıkarmaları 21 ci yüzyılla gelen
ekonomik şartlara bağlayarak iş güvencesinin
olmamasını haklı sebeplere dayandırmaya çalışmıştır.
Bir olgu haline getirme
• İsimleştirme ve pasifleştirme iki gramatik alet stratejisini
oluşturmaktadır.
• İsimleştirmede fiiller isim olarak kullanılır. Böylece olayın
detayı gizlenir. Ör: “Downsizing” “Restructuring”
• Pasifleştirmede fiilin pasif hali kullanılır. ”bizi
yaklaştığımız yeni bir liderlik arayışından ayırdılar”
aslında “biz yeni bir liderlik yaklaşımı istiyorduk”
ifadesinin pasif hale getirilmiş halidir.
Sonuç ve Tartışma
• Yukarıdaki tekniklerin kullanılmasıyla, örgütsel değişim
söylevleri değişim operasyonunun anlatılmasının
yanısıra bu aktivitelerin adil olduğu algısını da
okuyucuda oluşturur.
• Söylevlerin içindeki ideoloji organizasyonel değişimin
haklı olduğunu ve desteklenmesi gerekliliğini de anlatır.
• Her zaman adalet algısı oluşmaz tepki de doğar
• Quantitatif bir araştırma yapılması bu bulguları
destekleyecektir.
top related