ผล 1 ปีของการเข้าร่วมโปรแกรม ...pavita...

One-Year Follow-Up of Parent Management Training Program for Children with Externalizing Behavior Problems

Pavita Chongsuksiri et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 64 No. 2 April - June 2019 163

บทคดยอ

วตถประสงค เพอศกษาผลสมฤทธของโปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกทมพฤตกรรมซนสมาธสนและ/ หรอดอตอตาน ระยะยาว 6 เดอนและ 1 ป วธการศกษา เปนการศกษาแบบ Quasi-experimental study คดเลอกกลมทดลองจากผปกครองทเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกในป พ.ศ. 2558-2559 จ�านวน 39 ราย และกลมควบคมจ�านวน 32 ราย จากผปกครองของผปวยทมาตรวจทตกผปวยนอก ประเมน 1. พฤตกรรมสมาธสน ดอตอตาน 2. ความบกพรองทางหนาทในเดกและวยรนทปวยเปนโรคสมาธสน 3. การปฏบตตวของผปกครองตอเดก เปรยบเทยบผลกอนและหลงเขาอบรม ผลหลงอบรมเสรจสนอก 6 เดอน และ 1 ป โดยเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม และเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองกอนและหลงเขาโปรแกรมอบรม โดยใชการทดสอบ T-test และ ANCOVA ผลการศกษา ขอมลพนฐานของกลมทดลองและกลมควบคมมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต ในดาน เพศ อายของผปกครอง รายได และเกรดเฉลย การเปรยบเทยบคะแนนเฉลยในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองทนท และในอก 6 เดอน และ 1 ป พบวา คะแนนแบบประเมน modified IOWA Conners rating scale ฉบบภาษาไทย และ คะแนนแบบประเมน Weiss functional impairment rating scale ฉบบภาษาไทย มคะแนนเฉลยลดลงอยางมนยส�าคญทางสถต (p = 0.0024 และ 0.028 ตามล�าดบ) สวนคะแนนแบบประเมน modified parenting practice test มคะแนนเฉลยเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต (p = 0.005, 0.001 และ 0.038 ตามล�าดบ) เมอเปรยบเทยบความเปลยนแปลงของคะแนนเฉลยของแบบประเมนทง 3 ชด หลงอบรมทนท และในอก 6 เดอนและ 1 ป พบวา คะแนนของกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตสรป หลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครอง เดกมระดบความรนแรงดานพฤตกรรมซนสมาธสนดอตอตานและ ความบกพรองทางหนาทโดยรวมลดลง ผปกครองมการปฏบตตวตอเดกเหมาะสมมากขน เมอเปรยบเทยบกบกอนเขารวมอบรม โดยผลทไดยงคงอยเมอตดตามท 6 เดอนหลงเขารวมอบรม อยางไรกตามไมสามารถสรปผลใน 1 ปได เนองจากจ�านวนผเขารวมงานวจยนอยเกนไป เมอเปรยบเทยบผลระหวางกลมทดลองและกลมควบคมพบวาไมมความแตกตางระหวางกลม อยางไรกตามผลดงกลาวมขอจ�ากดเรองการมขอมลพนฐานทตางกนในบางปจจยระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

ค�าส�าคญ การปรบพฤตกรรม ปญหาพฤตกรรม พฤตกรรมดอตอตาน สมาธสน การปฏบตตวของผปกครองตอเดก

Corresponding author: ภาวตา จงสขศร

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2562; 64(2): 163-176

ผล 1 ปของการเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครอง

เพอปรบพฤตกรรมเดกทมปญหา สมาธสน ดอตอตาน

One-Year Follow-Up of Parent Management

Training Program for Children with Externalizing

Behavior Problems

ภาวตา จงสขศร*, สพร อภนนทเวช**, สรนดดา ปญญาภาส**Pavita Chongsuksiri*, Suporn Apinuntavech**, Sirinadda Punyapas** * ภาควชาจตเวชศาสตร โรงพยาบาลพทธชนราช** ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล* Department of Psychiatry, Buddhachinaraj Hospital** Department of Psychiatry, Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Mahidol University

ผล 1 ปของการเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกทมปญหา สมาธสน ดอตอตาน

ภาวตา จงสขศร และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 64 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2562164

ABSTRACT

Objectives : To study the long term effectiveness of parent management training program for

children with externalizing behavior problems at 6 months and 1 year follow up.

Methodology : This was a quasi-experimental study. The experimental group comprised of

39 parents of children with externalizing behavior problems who participated in the parent

management training during the year 2015-2016. The control group comprised of 32 parents who

attended the outpatient department. The tools used were general information questionnaire, the

modified IOWA Conners rating scale- Thai version, Weiss functional impairment rating scale- Thai

version and the modified parenting practice test. The data was analyzed using T-test and ANCOVA. Results : The demographic data between the experimental and control group was statistically different in the following areas: child’s sex, parent’s age, income and GPA. There’s a statistically significant change within the experimental group comparing baseline scores to immediate post-treatment and 6-month and 1-year follow up in the following measures: The modified IOWA Conners rating scale - Thai version (p = 0.024 and p = 0.028), Weiss functional impairment rating scale- Thai version (p = 0.005, 0.001 and 0.038) and the modified parenting practice test. (p = 0.005 and 0.001). There’s no statistically significant change between the control and the experimental group in all 3 measures.

Conclusion : Parent management training program reduced child externalizing behavior, decreased

functional impairment and improved parenting practices. The benefits were maintained for at least

6 months. Due to loss to follow up we cannot conclude whether the benefits were maintained at

1 year post-program. The results between the experimental and control group were not statistically

different. There’s limitation in comparing between these two groups as both had some different

baseline factors.

Keywords: behavior therapy, externalizing behavior, oppositional defiant behaviors, attention-deficit/

hyperactivity disorder, parenting practices

Corresponding author: Pavita Chongsuksiri

J Psychiatr Assoc Thailand 2019; 64(2): 163-176




บทน�าปญหาพฤตกรรมกาวราว ซนอยไมนง หรอดอตอ

ตานในเดก ซงเปนอาการแสดงของโรคสมาธสน และ

โรคดอตอตาน เปนปญหาทพบไดบอย ซงสงผลกระทบ

ตอทงพฒนาการของเดกและสมพนธภาพในครอบครว1

จงจดไดวาเปนปญหาทมความส�าคญ หากภาวะน

ยงด�าเนนตอไปอาจท�าใหเดกกลมนมโอกาสเสยงตอ

การกอปญหาอาชญากรรมในอนาคต2 ซงปจจยทมผล

ตอการเกดปญหาดานพฤตกรรมในวยเดกคอวธการ

เล ยงด ของผ ปกครองท ไม มประสทธภาพและ

ไมสม�าเสมอ3,4 การศกษาแบบการวเคราะหอภมาน

(meta-analysis) พบวาโปรแกรมอบรมผปกครองเพอ

ปรบพฤตกรรมเดก (parent management training;

PMT program) มประสทธภาพในการพฒนาความ

สมพนธระหวางผปกครองและเดก และทกษะในการ

เลยงดบตร ไดรบการยอมรบวาเปนการรกษาทเหมาะสม

ในการลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมของเดกมากทสด5-8

โดยโปรแกรมนไดรบการประเมนในการวจยเชงทดลอง

แบบสมและมกลมควบคม (randomized controlled

trial) ในเดกอายตงแต 2-17 ป โปรแกรมสวนใหญจะม

ลกษณะการน�าไปประยกตใชทคลายกน9 คอจะมการ

สอนผ ปกครองเรองป ญหาดานพฤตกรรมในเดก

ยกตวอยางปญหาพฤตกรรม เทคนคการปรบพฤตกรรม

มการเลนบทบาทสมมตแทนสถานการณจรงและมการ

ใหค�าตชมแนะน�า

มการศกษาในประเทศนอรเวย ประมาณรอยละ

60 ของผเขารวมโปรแกรมทงหมด ไดรบประโยชน

จากการเขารวมโปรแกรมนานอยางนอย 1-2 ป10 ใน

ประเทศไทยโปรแกรมอบรมผ ปกครองเพอปรบ

พฤตกรรมเดก ไดรบการพฒนาโดย รศ.นพ.ชาญวทย

พรนภดล ตงแตป พ.ศ. 2543 โดยโปรแกรมนจดเปน

ประจ�าปละ 2 ครง ทโรงพยาบาลศรราช โดยผเขารวม

โปรแกรมไมตองเสยคาใชจายในการอบรม ผอบรมคอ

แพทย ประจ� าบ านสาขาจต เวช เ ดกและวยร น

นกจตวทยา โปรแกรมนประยกตจาก Original 8

week-program ของ Dr.James Windell โปรแกรม

อบรมผ ปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกจดส�าหรบ

กล มผ ปกครองของเดกประมาณ 30 คนทมปญหา

พฤตกรรม ดอ ตอตาน ในแตละครงจะอบรมเปนเวลา

7 สปดาหตดตอกน โดยอบรมสปดาหละครง ครงละ

ประมาณ 3 ชวโมง รายละเอยดของการอบรมในแตละ

สปดาหมเนอหาดงน 1. ปจจยพนฐานทจ�าเปนส�าหรบ

การปรบพฤตกรรมเดก 2. ทกษะการสอสารและ

การสะทอนความรสก 3. การใหค�าชม 4. การใหรางวล

5. การท�าโทษ 6. การปรบพฤตกรรมแบบใหเหรยญ

รางวล 7. การฝกใชวธการปรบพฤตกรรม ซงทผานมายง

ไมไดมการศกษาถงผลระยะยาวของโปรแกรมน

ทผานมาในประเทศไทยมเพยงการศกษาผลของ

โปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกใน

ระยะสนเทานน ซงพบวาความสามารถในการปฏบตตว

ของผปกครองหลงไดรบการฝกอบรมมากกวากอนการ

ฝกอบรมและมากกวากลมผปกครองทไมไดรบการฝก

รวมถงลดความรนแรงของพฤตกรรมเดกดานอารมณ

เปลยนแปลงงายและดานการดอไมเชอฟงเมอเทยบกบ

กอนทผปกครองจะเขาฝกอบรม11 แตงานวจยดงกลาว

มขอจ�ากดเนองจากไมไดแสดงผลการประเมนทเปน

คะแนนดบโดยตรง

ผวจยจงเหนความจ�าเปนในการประเมนผลของ

โปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดก ตอโรค

สมาธสนและ/ หรอโรคดอตอตาน ในระยะยาว เพอทจะ

เปนประโยชนในการวางแผนการดแลผปวยในระยะยาว

ตอไป

วธการศกษา

รปแบบการศกษาเป นการศกษาวจยแบบ

quasi-experimental study (manipulation and

control only, without randomization)




ประชากรและกลมตวอยาง

กล มประชากรศกษาม เกณฑ ค ด เข าค อ

1) ผ ปกครองทเปนผดแลเดกและวยร น โดยเดกใน

ปกครองมอาย ระหวาง 5-12 ป และมปญหาดาน

พฤตกรรมแบบสมาธสน และ/ หรอดอต อต าน

2) ผปกครองสามารถสอสารภาษาไทยไดด 3) ไมเคยม

ประสบการณเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบ

พฤตกรรมเดก 4) ผปกครองทสมครใจเขารวมการวจย

ส�าหรบเกณฑการคดออกจากการศกษาคอ 1) ผปกครอง

ทมความบกพรองดานการมองเหน การฟง 2) ผปกครอง

ทเปนผดแลเดกทมความบกพรอง ดานระดบสตปญญา

หรอเปนโรคทางกลมออทซม

ค�านวณขนาดกลมตวอยาง โดยประมาณคา

สดสวนจากงานวจยทเกยวของดวยสตร Cohen’s effect

size คา effect size ทระดบ 0.8 ทระดบนยส�าคญ 0.05

(Z=1.96 : 2 sided test ) และอ�านาจการทดสอบเทากบ

รอยละ 80 (Z=0.842) ไดขนาดกลมตวอยาง คดเปน

25 รายตอกลม รวมเปน 50 ราย เพมกลมตวอยาง

อกรอยละ 20 เพอชดเชยการขาดหายของกลมตวอยาง

จากการถอนตวหรอมาเขารวมโปรแกรมไมครบ โดยสรป

จะใชตวอยางในการศกษากลมละ 30 ราย รวมเปน

60 ราย

ผปกครองทเขารวมโครงการวจยม 2 กลมคอ

กลมทไดเขารบการฝกอบรม และกลมทไมไดเขารบการ

ฝกอบรม

1. คดเลอกกลมทดลองจากผ ปกครองทมา

เขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดก

ทจดขนโดยสาขาวชาจตเวชเดกและวยรนในป พ.ศ.

2558-2559 ซงม 30 คน โดยรบทกคนทมคณสมบตท

ระบไวในเกณฑคดเลอก

2. คดเลอกกลมควบคมโดยหาขอมลจากแฟม

เวชระเบยนของผปวยเดกทมปญหาดานพฤตกรรมแบบ

สมาธสน และ/ หรอดอตอตาน กลาวคอ เดกทเปน

โรคสมาธสน เดกทเปนโรคดอตอตาน และ เดกทเปน

ทงโรคสมาธสนและดอตอตานรวมกน ทหนวยตรวจ

โรคจตเวชเดกและวยร น ภาควชาจตเวชศาสตร

ตกผปวยนอกชน 6 โรงพยาบาลศรราช ทมคณสมบต

ตรงกบระบไวในเกณฑคดเลอกเขารวมงานวจย และมา

รบการรกษาในชวงเวลาทด�าเนนโครงการเปนกลม

ควบคม โดยสมดวยวธ simple random sampling คอ

สมแฟมผปวยเดกทมาตรวจรกษาในชวงเวลาทใกลเคยง

กบตอนเกบขอมลกลมทดลอง และเชญชวนผปกครอง

ทมควนดหมายเปนเลขคใหเขารวมโครงการวจย

เครองมอทใชในการศกษา

1. แบบสอบถามขอมลทวไป (demographic

data)

ประกอบดวย

1) ขอมลของผปกครอง ความสมพนธกบ

เดก อาย สถานภาพสมรส อาชพ จ�านวนปในการดแล

เดก จ�านวนเดกทดแล จ�านวนชวโมงทดแลเดกตอวน

รายได จ�านวนครงทเขารวมการอบรม

2) ขอมลของเดก เพศ อาย วนจฉยทาง

จตเวช เกรดเฉลย

2. แบบประเมนพฤตกรรมเดกส�าหรบ

ผปกครองฉบบภาษาไทย (modified IOWA Conners

rating scale)

แบบประเมนดดแปลงมาจาก IOWA Conners

rating scale ของ Loney and Milich ใชส�าหรบคดกรอง

โรคสมาธสน ดอตอตานและตดตามผลการรกษาในเดก

อาย 5-12 ป ในการแปลผลสามารถแยกคะแนนออก

เปน 2 ดาน คอ ดานสมาธสนอยไมนงและ ดานดอ

ตอตาน หรอแปลผลโดยใชคะแนนรวมทงหมด โดยคะแนน

ทลดลงหมายถงอาการทลดลง แบบประเมนนแปลเปน

ภาษาไทยโดย รศ.นพ.ชาญวทย พรนภดล และคณะ

ผ ปกครองเป นผ ประเมนเดกด วยตนเอง

(self-report) ลกษณะของแบบประเมนเปนมาตร




ประมาณคา (rating scale) ประกอบดวยขอค�าถาม

จ�านวน 10 ขอ แบงเปนดานพฤตกรรมอย ไมสข

สมาธสน 5 ขอ และพฤตกรรมดอตอตาน 5 ขอ เกณฑ

การใหคะแนน ม 4 ระดบ จาก 0-3 โดยมเกณฑในการ

ใหคะแนนในแตละขอดงน ไมท�าเลย = 0 คะแนน

ท�าเลกนอย = 1 คะแนน ท�าคอนขางมาก = 2 คะแนน

ท�ามาก = 3 คะแนน คะแนนรวม 0-30 คะแนน โดย

มคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค เทากบ 0.863

คาความเทยงตรงของแบบสอบถาม (IOC: Index of

item objective congruence) ทกขอ ได > 0.5

3. แบบประเมนความบกพรองทางหนาท

ในเดกและวยร นทปวยเปนโรคสมาธสนฉบบ

ผปกครอง (Weiss functional impairment rating

scale-parent report: WFIRS-P)

พฒนาโดย Margaret D. Weiss แปลเปน

ภาษาไทยโดย ผศ.พญ.สรนดดา ปญญาภาส ใชส�าหรบ

ประเมนเดกอายต�ากวา 18 ป โดยใหผปกครองเปน

ผประเมนเดกดวยตนเอง จ�านวน 50 ขอ การประเมน

แบงเปน 6 ดาน ไดแก ดานครอบครวจ�านวน 10 ขอ

ดานการเรยนและพฤตกรรมในโรงเรยนจ�านวน 10 ขอ

ดานทกษะการใชชวตจ�านวน 10 ขอ ดานมมมองทมตอ

ตนเองจ�านวน 3 ขอ ดานทกษะการเขาสงคมจ�านวน

7 ขอ และดานพฤตกรรมเสยงอนๆ จ�านวน 10 ขอ เกณฑ

การใหคะแนนม 3 ระดบ จาก 0-3 โดยมเกณฑในการให

คะแนนในแตละขอดงน ไมเคยเกดขน = 0 คะแนน

เกดขนบางครง = 1 คะแนน เกดขนบอยๆ = 2 คะแนน

เกดขนเปนประจ�า = 3 คะแนน การคดคะแนน (scoring)

คดคะแนนเฉลยของแตละดาน หากดานใด มคะแนน

เฉลยมากกวา 1.5 คะแนน ถอวาผปวยมการ เสยหนาท

ในดานนนๆ จดตด (cut-off point) เปนดงน mildly

impaired function < 35, moderately impaired

function 35-45, severely impaired function 46-90,

extremely impaired function ≥ 91 แบบประเมนนม

คาความแมนตรงดานเนอหา (content validation

index-CVI) มากกวา 0.9 และมค าสมประสทธ

แอลฟาครอนบาคเทากบ 0.933

4. แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตว

ของผปกครองตอเดก (Modified parenting practice

test)

ใหผปกครองเปนผประเมนตนเอง (self-report)

ประกอบดวยค�าถาม 10 ข อ โดยค�าถามมความ

สอดคลองกบกจกรรมในโปรแกรมอบรมผปกครองเพอ

ปรบพฤตกรรมเดก เนอหาครอบคลมดานปจจยพนฐาน

ทจ�าเปนในการปรบพฤตกรรมเดก การสอสารทม

ประสทธภาพ การใหค�าชม การท�าโทษอยางเหมาะสม

โดยมเกณฑในการใหคะแนนในแตละขอดงน ไมเคย =

0 คะแนน บางครง = 1 คะแนน บอยครง = 2 คะแนน

โดยคะแนนทเพมขนหมายถงพฤตกรรมการปฏบตตว

ของผปกครองตอเดกทเหมาะสมขน คาสมประสทธ

แอลฟาครอนบาคเทากบ 0.708 คาความเทยงตรง

ของแบบสอบถาม (IOC: Index of item objective

congruence) ทกข อ ได > 0 .5 พฒนาโดย

รศ.นพ.ชาญวทย พรนภดล และคณะ

5. โปรแกรมอบรมผ ปกครองเพอปรบ

พฤตกรรมเดกทมปญหาสมาธสน และ/ หรอ

ดอตอตาน

ส�าหรบกลมควบคม จะไดรบการรกษาตาม

ปกตทหนวยตรวจโรคจตเวชเดกและวยรน ซงการรกษา

โรคสมาธสนจะประกอบดวยการใหยาและการให

ค�าแนะน�าผปกครองในการปรบพฤตกรรมเดก และ

การประสานครทโรงเรยนใหมความเขาใจเกยวกบ

โรคสมาธสน ดวยการสงจดหมายไปทโรงเรยน สวนการ

รกษาโรคดอตอตาน การรกษาคอการใหค�าแนะน�า

ผปกครองในการปรบพฤตกรรมเดก โดยหากมพฤตกรรม

กาวราวรนแรงอาจมการใชยารวมดวย




การเกบขอมล (Data collection)

เชญชวนกล มตวอยางทไดรบการตรวจจาก

แพทยเจาของไขแลวจากหนวยตรวจโรคจตเวชเดกและ

วยร น ภาควชาจตเวชศาสตร ตกผ ปวยนอกชน 6

โรงพยาบาลศรราช หรอสถานทจดโปรแกรมอบรม

ผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดก หลงจากนนผวจยจะ

ท�าการขอความยนยอมจากผเขารวมการวจย หลงไดรบ

ความยนยอมแลวทางผวจยจะใหผเขารวมการวจยตอบ

แบบประเมน 3 ชด ใชเวลาในการตอบแบบประเมน

ประมาณ 30- 45 นาท กรณทผปกครองสงสยหรอม

ขอซกถามจะมผวจยหรอผชวยวจยชวยอธบายและตอบ

ขอซกถามนน

ส�าหรบกลมทดลอง ใหท�าแบบทดสอบกอนท

จะเขารวมโปรแกรม และหลงจากเขารวมโปรแกรมเสรจ

แลวทนท จากนน ใหผชวยวจยน�าแบบประเมนใหผรวม

วจยตอบอกหลงจากเขารวมโปรแกรมจบไปแลวเปน

ระยะเวลา 6 เดอนและ 1 ป โดยจะน�าขอมลของ

ผปกครองทเขารวมโปรแกรมมากกวารอยละ 80 จาก

ทงหมด 7 ครงของโปรแกรมมาวเคราะห

ส�าหรบกลมควบคม ใหท�าแบบทดสอบครงแรก

ตอนทเขารวมงานวจยซงเปนชวงเวลาเดยวกบทกลม

ทดลองท�าแบบทดสอบครงแรก จากนนใหท�าแบบ

ทดสอบอกครงตอน 2, 8 และ 14 เดอนหลงเขารวมงาน

วจย

การศกษานไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในคน คณะแพทยศาสตรศรราช

พยาบาล มหาวทยาลยมหดล (Siriraj institutional

review board) รหสโครงการ 294/2558

ผลการศกษา การศกษาครงนมผเขารวมทงหมด 71 ราย โดย

แบงกลมผเขารวมวจยออกเปน 2 กลม ประกอบดวย

กลมทดลองจ�านวน 39 ราย ซงเขารวมอบรมตามความ

สมครใจ และกลมควบคมจ�านวน 32 ราย ซงไดเชญชวน

แบบสม ในกลมทดลองมผเขารวมวจยทเขารวมการ

อบรมนอยกวา 5 ครง 14 ราย จงไมไดน�าขอมลมาใชใน

การศกษา




ตารางท 1 เปรยบเทยบขอมลพนฐานของกลมทดลองและกลมควบคม

ขอมลทวไป กลมทดลอง

จ�านวน (รอยละ)

กลมควบคม

จ�านวน (รอยละ)

p-value

เพศของเดก ชาย

หญง

25 (64.1)

14 (35.9)

30 (93.8)

2 (6.2)

0.003*

ผปกครอง บดา

มารดา

ป ยา ตา ยาย

ลง ปา นา อา

8 (20.5)

25 (64.1)

5 (12.8)

1 (2.6)

4 (12.5)

28 (87.5)

0

0

0.076

สถานภาพสมรสของผปกครอง ค

หยา

35 (89.7)

4 (10.3)

26 (81.3)

6 (18.8)

0.330

อาชพของผปกครอง แมบาน

ธรกจ

ราชการ

พนกงานบรษท

รบจาง

8 (20.5)

13 (33.3)

10 (25.6)

6 (15.4)

2 (5.1)

9 (28.1)

8 (25.0)

3 (9.4)

7 (21.9)

5 (15.6)

0.219

วนจฉย สมาธสน

ดอตอตาน

สมาธสนและดอตอ

ตาน

37 (94.9)

1 (2.6)

1 (2.6)

30 (93.8)

0

2 (6.3)

0.5

เกรดเฉลย นอยกวา 2.00

2.00-2.49

2.50-2.99

3.00-3.49

3.50-4.00

1 (3.1)

4 (12.5)

8 (25.0)

2 (6.3)

17 (53.1)

2 (8.0)

2 (8.0)

11 (44.0)

8 (32.0)

2 (8.0)

0.03*

จ�านวนครงทเขารวมการอบรม (ครง) 5

6

7

5 (12.8)

14 (35.9)

20 (51.3)

อายเดก (ป) 9.3±2.1 8.4±1.7 0.069

อายผปกครอง (ป) 46.5±8.9 37.7±5.5 <0.001*

จ�านวนปในการดแลเดก 8.4±2.4 8.4±1.5 0.912

จ�านวนเดกทดแล 1.8±0.5 1.7±1.0 0.912

จ�านวนชวโมงทดแลตอวน 4.4±3.8 4.6±2.6 0.832

รายได (บาท) P 50

(P25, P75)

65,000

(30,000-100,000)

30,000

(15,000-50,000)

0.001*

*p<0.05




จากรปท 1 การเปรยบเทยบคะแนนเฉลย

±สวนเบยงเบนมาตรฐานระหวางกลมทดลองและกลม

ควบคมกอนเขาอบรม กล มทดลองมคะแนนเฉลย

15.8±6.7 กลมควบคมมคะแนนเฉลย 12.5±5.3 พบวา

คะแนนของกลมทดลองมากกวากลมควบคมอยางม

นยส�าคญทางสถต (p = 0.027) วเคราะหโดยใชสถต

Independent t-test

เมอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของคะแนน

เฉลยหลงอบรมทนท หลงอบรม 6 เดอนและ 1 ป พบวา

คะแนนของกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน

อยางมนยส�าคญทางสถต (p = 0.880, 0.798 และ

0.399 ตามล�าดบ) วเคราะหโดยใชสถต ANCOVA

โดยใช คะแนนเฉลยก อนอบรมเป นตวแปรร วม

(covariate)

การเปรยบเทยบคะแนนเฉลย±ส วนเบยง

เบนมาตรฐานระหวางกอนและหลงเขารวมโปรแกรม

อบรมผปกครองทนท ในอก 6 เดอนและ 1 ป ของแตละ

กลม วเคราะหโดยใชสถต Paired t-test

ในกลมทดลอง เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลย

กอนอบรมกบ หลงอบรมทนท หลงอบรม 6 เดอนและ

* (n1=32, n2=31)

** (n1=18, n2=24)

รปท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนแบบประเมน Modified IOWA Conners Rating Scale

ฉบบภาษาไทย กอนและหลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองทนท ในอก 6 เดอนและ 1 ป ระหวางกลมทดลองและ

กลมควบคม

คะแน

น M

odifie

d IO

WA

Con

ners

Rat

ing

Scal

e




1 ป พบวามการเปลยนแปลงคะแนนเฉลยลดลงอยางม

นยส�าคญทางสถต (p < 0.001, <0.001 และ >0.024

ตามล�าดบ)

ในกลมควบคม เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลย

กอนอบรมกบ หลงอบรมทนท หลงอบรม 6 เดอนและ

1 ป พบวามการเปลยนแปลงคะแนนเฉลยลดลงอยาง

มนยส�าคญทางสถต (p = 0.007, 0.001 และ <0.001

ตามล�าดบ)


เฉลยภายในกลมทดลองและกลมควบคมพบวามการ

เปลยนแปลงคะแนนเฉลยลดลงอยางมนยส�าคญทาง

สถต (p = 0.024) วเคราะหโดยใชสถต paired t-test

* (n1=32, n2=31)

** (n1=18, n2=24)

รปท 2 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนแบบประเมน Weiss Functional Impairment Rating

Scale ฉบบภาษาไทยกอนและหลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองทนท ในอก 6 เดอนและ 1 ป ระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคม

คะแน

น W

eiss

Fun

ctio

nal I

mpa

irmen

t Rat

ing

Scal

e




จากรปท 2 การเปรยบเทยบคะแนนเฉลย±สวน

เบยงเบนมาตรฐานระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

กอนเขาอบรม กลมทดลองมคะแนนเฉลย 0.91±0.36

กลมควบคมมคะแนนเฉลย 0.57±0.31พบวาคะแนนของ

กลมทดลองมากกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทาง

สถต (p < 0.01) วเคราะหโดยใชสถต independent t-test




อยางมนยส�าคญทางสถต (p = 0.912, 0.195 และ

0.329 ตามล�าดบ) วเคราะหโดยใชสถต ANCOVA โดย

ใชคะแนนเฉลยกอนอบรมเปนตวแปรรวม (covariate)


เฉลยภายในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรม

อบรมผปกครองทนท และในอก 6 เดอนและ 1 ป พบวา

มการเปลยนแปลงคะแนนเฉลยลดลงอยางมนยส�าคญ

ทางสถต (p = 0.028) ส�าหรบกลมควบคมพบวาไมมการ

เปลยนแปลงอยางมนยส�าคญทางสถตทหลงเขาอบรม

ผปกครองทนท และ ในอก 6 เดอน (p = 0.112, 0.240

ตามล�าดบ) แต มการเปลยนแปลงลดลงอยางม

นยส�าคญทางสถตท 1 ป (p = 0.024) วเคราะหโดยใช

สถต paired t-test

* (n1=32, n2=31)

** (n1=18, n2=24)

รปท 3 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนแบบประเมน modified parenting practice test กอน

และหลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองทนท ในอก 6 เดอนและ 1 ป ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

คะแน

น m

odifie

d pa

rent

ing

prac

tice

test




การเปรยบเทยบคะแนนเฉลย±สวนเบยงเบน

มาตรฐานของคะแนนแบบประเมน modified parenting

practice test ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมกอน

เขาอบรม กลมทดลองมคะแนนเฉลย 12.6±3.1 กลม

ควบคมมคะแนนเฉลย 13.9±2.5 พบวาคะแนนของกลม

ทดลองนอยกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต

(p < 0.001) วเคราะหโดยใชสถต independent t-test

(รปท 3)

เมอเปรยบเทยบความเปลยนแปลงของคะแนน



อยางมนยส�าคญทางสถต (p = 0.888, 0.302 และ 0.14

ตามล�าดบ) วเคราะหโดยใชสถต ANCOVA โดยใช

คะแนนเฉลยกอนอบรมเปนตวแปรรวม (covariate)


เฉลยในกลมทดลองกอนและหลงเขารวมโปรแกรม

อบรมผปกครองทนท และในอก 6 เดอนและ 1 ป พบวา

มการเปลยนแปลงคะแนนเฉลยเพมขนอยางมนยส�าคญ

ทางสถต (p = 0.005, 0.001 และ 0.038 ตามล�าดบ)

ส�าหรบกลมควบคมพบวาไมมการเปลยนแปลงอยางม

นยส�าคญทางสถต (p = 0.186, 0.614 และ 0.58

ตามล�าดบ) วเคราะหโดยใชสถต paired t-test

วจารณ การศกษาคร งน มวตถประสงค เพอศกษา

ผลสมฤทธของโปรแกรมอบรมผ ปกครองเพอปรบ

พฤตกรรมเดก หลงเขารวมโปรแกรมทนท ในอก 6 เดอน

และ 1 ป โดยเปรยบเทยบระหวางกลมทเขารบการอบรม

และกลมทไมไดเขารบการอบรม ในดานพฤตกรรมซน

สมาธสน ดอตอตาน ความบกพรองทางหนาทในเดก

และวยร น และการปฏบตตวของผ ปกครองตอเดก

เปนการศกษาผลของการเขาร วมโปรแกรมอบรม

ผ ปกครองในระยะยาว ซงไมเคยมการศกษาผลใน

ประเทศไทยมากอน มการประเมนความบกพรองทาง

หนาทในผปวยรวมดวย ซงทผานมาการศกษาเกยวกบ

โปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกจะ

ไมไดประเมนในดานดงกลาว

คณะผจดท�ามขอจ�ากดในการน�าผลการประเมน

ของทง 2 กลมมาเปรยบเทยบกนเนองจาก กลมทดลอง

และกล มควบคมมข อมลพนฐานทแตกตางกนใน

ดาน เพศ ฐานะทางเศรษฐกจสงคม และความรนแรง

ของพฤตกรรมซนสมาธสน ดอตอตาน ความบกพรอง

ทางหนาท และ การปฏบตตวของผปกครองตอเดก

นอกจากนการเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองเปนการ

เขารวมแบบสมครใจ ซงสงผลใหเกด selection bias

จงเปนไปไดวาผปกครองทมเดกทมพฤตกรรมทรนแรง

กวา มความรและการปฏบตตวตอเดกทไมเหมาะสม

มากกวา มแนวโนมทจะเขารวมโปรแกรมอบรม

ดวยขอจ�ากดดงกลาวขอมลของทงสองกลมจงไม

เหมาะทจะน�ามาเปรยบเทยบกน การวเคราะหผลการ

วจยนไมพบความแตกตางระหวางทง 2 กลม ในการ

ประเมนทง 3 ดาน ผลทไดไมสอดคลองกบงานวจยใน

ประเทศไทยเรองผลของโปรแกรมการฝกอบรมการ

ปรบพฤตกรรมเดกส�าหรบผปกครองตอการปฏบตตว

ของผปกครองตอเดก โดย Rimwitayagorn11 ซงพบวา

หลงไดรบการฝกอบรมความรนแรงของพฤตกรรมเดก

ดานอารมณเปลยนแปลงงายและดานการดอไมเชอฟง

ลดลง และผปกครองมการปฏบตตวตอเดกเหมาะสม

มากขนเมอเทยบกบกลมควบคม เนองจากมการใชการ

วเคราะหทางสถตทแตกตางกน นอกจากนการศกษา

ดงกลาวไดเกบขอมลจากกลมตวอยางจ�านวนนอยกวา

และมเกณฑคดเลอกทอายนอยกวาคออาย 2-12 ป

ซงจะสามารถอธบายไดว า กล มเดกกอนวยเรยน

(เดกชวงอาย 3-5 ป) ไดรบการรกษาแบบการปรบ

พฤตกรรมจะไดผลในการรกษามากกวาแบบการใชยา




มปจจยอนๆ ทสงผลตอการประเมนดงน ผวจย

ไมไดเกบขอมลเกยวกบความสม�าเสมอในการกนยา

รกษาโรคสมาธสน ไมไดคดกรองปญหาการใชสราหรอ

ยาเสพยตดและการปวยเป นโรคทางจตเวชของ

ผปกครอง นอกจากน มผปกครองในกลมทดลองมา

เขารวมโปรแกรมอบรมนอยกวา 5 ครง จงถกคดออก

จากการน�าผลมาวเคราะห สงผลใหตองเชญชวน

ผปกครองทมาเขารวมโปรแกรมอบรมทจดรอบถดไปอก

2 รอบมารวมงานวจย สวนกลมควบคมไดรบการรกษา

ตามปกต ซงประกอบดวยการใหยารกษา และการ

แนะน�าการปรบพฤตกรรมแกผปกครองและคร

ผ ว จยไดเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของ

คะแนนเฉลยภายในกลมทดลองกอนและหลงเขารวม

โปรแกรมอบรมผปกครองทนท และในอก 6 เดอนและ

1 ป พบวา หลงเขารวมโปรแกรมอบรมผปกครองทนท

เดกมระดบความรนแรงดานพฤตกรรมซนสมาธสนดอ

ตอตานลดลง ความบกพรองทางหนาทโดยรวมลดลง

สวนผปกครองมการปฏบตตวตอเดกอยางเหมาะสม

มากขน เมอเปรยบเทยบกบกอนเขารวมอบรม ถงแมจะ

ไมมหลกฐานทแสดงวาการปฏบตตวของผปกครองตอ

เดกเปนสาเหตหนงของโรคสมาธสน แตการเลยงดท

ไมเหมาะสม มการลงโทษรนแรงมกสงผลใหอาการของ

โรคสมาธสน ดอตอตานและกาวราว เปนมากขน หรอ

คงอยตอไป12

ผลการศกษายงพบวาระดบความรนแรงดาน

พฤตกรรมซนสมาธสนดอตอตานลดลง ความบกพรอง

ทางหนาทโดยรวมลดลง และผปกครองมการปฏบตตว

ตอเดกอยางเหมาะสมมากขน เมอประเมนหลงเขารวม

โปรแกรมอบรมทนท และยงคงอยเมอตดตามท 6 เดอน

หลงเขารวมอบรม ซงสอดคลองกบการศกษาของ

Hautmann และคณะทศกษา ผล 1 ปของการเขารวม

โปรแกรมอบรมผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกทม

ปญหา สมาธสนดอตอตาน ในผปกครองชาวเยอรมนท

พบวา เดกมพฤตกรรมทดขนและผปกครองมการปฏบต

ตวตอเดกเหมาะสมขนเมอตดตามหลงการรกษา 1 ป40

ซงผวจยไดลดขอจ�ากดของการศกษาของ Hautmann

ทไมไดคดผปกครองทมาเขารวมโปรแกรมนอยครงออก

ไป (ในการศกษาของ Hautmann หากผปกครองเขารวม

การอบรมเพยงครงเดยวจะจดอยในกลมทดลอง) และ

ไดเกบขอมลตวแปรกวนอนๆ เชน ผปกครองทมาเขารวม

โปรแกรมเปนผเลยงดหลก รายได การศกษา และความ

บกพรองทางหนาท ซงจะชวยในการน�ามาวเคราะหผล

ไดชดเจนขน

การศกษาของ Scott ทตดตามผล 1 ปของการ

เขารวมโปรแกรม Webster-Stratton Incredible Years

basic videotape group ของผปกครองของเดกอาย 3-8

ป ทมพฤตกรรมตอตานสงคม ประเมนโดยการใชแบบ

ประเมน semi-structured parent interview (PACS)

และแบบประเมน SDQ (strengths and difficulties

questionnaire) เพอประเมนพฤตกรรมเดก13 เมอ

ตดตามท 1 ป พบวาผลทเดกมพฤตกรรมเหมาะสมมาก

ขนยงคงมอย ซงการศกษาดงกลาวไมไดรวมเดกในกลม

ทเปนโรคสมาธสนดวย

โดยการศกษาทงของ Hautmann และ Scott13

ไมมกลมควบคมเปนตวเปรยบเทยบ อยางไรกตามผวจย

ไมสามารถสรปผลใน 1 ปได เนองจากจ�านวนผปกครอง

ทมาตดตามประเมนผลทระยะ 1 ปมจ�านวนนอยเกนไป

ปจจยทสงผลใหผลของโปรแกรมอบรมยงคงอย

เมอตดตามทระยะ 6 เดอน คอผปกครองมความเชอมน

ในความสามารถทจะดแลเดกมากขน (self-efficacy)

ลดรปแบบของความสมพนธในแงลบระหวางผปกครอง

และเดก และสงเสรมใหเกดสมพนธภาพทดขนใน

ครอบครว ซงโปรแกรมอบรมผปกครองมสวนประกอบ

ส�าคญหลายดานทจะสงเสรมความเชอมนในตนเองของ

ผปกครอง เชน การไดฝกทกษะ การเรยนรจากการเหน

ตนแบบทด14




สวนการเปลยนแปลงของคะแนนเฉลยภายใน

กล มควบคม พบวาเดกมระดบความรนแรงดาน

พฤตกรรมซนสมาธสนดอตอตานลดลง เนองจากการ

ปฏบตตวของผปกครองตอเดกไมใชปจจยเดยวทสงผล

ตอพฤตกรรมซน สมาธสน ดอตอตาน อาจจะมปจจยอน

เชน ครทโรงเรยนมการปรบพฤตกรรมเดก12 นอกจากน

เดกทไมไดเขารบการอบรมไดรบการรกษาโรคสมาธสน

และดอตอตาน อยางสม�าเสมอดวยยา และการพบ

จตแพทยหรอนกจตวทยาเพอปรบพฤตกรรมเปน

รายบคคลในบางกรณ ซงสอดคลองกบการศกษา MTA

ทพบวาการรกษาดวยยารวมกบการปรบพฤตกรรมไมได

มประสทธภาพในการรกษาอาการหลกของโรคสมาธสน

มากกวาการรกษาโดยการใชยาเพยงอยางเดยวอยางม

นยส�าคญทางสถต และการศกษาทพบวา ในเดก

วยเรยนทไดรบการรกษาดวยยาจะชวยลดอาการ

สมาธสนไดดกว าการรกษาแบบปรบพฤตกรรม15

นอกจากนผปกครองจากกลมทดลองและกลมควบคม

อาจไดมโอกาสพบปะกนและพดคยแลกเปลยนขอมล

ในการปฏบตตวตอเดกซงกนและกน

ส�าหรบการวจยครงตอไปอาจจะประเมนผลของ

โปรแกรมอบรมในดานอนๆ รวมดวย เชน ความพงพอใจ

ของเดกและผปกครอง คณภาพชวตของเดก และเกบ

ขอมลเรองคาใชจ ายในการด�าเนนการแลวน�าไป

วเคราะห cost effectiveness analysis เพอประเมน

ความคมคาของการจดโปรแกรมอบรม

สรป จากการศกษาผลของการเขารวมโปรแกรมอบรม

ผปกครองเพอปรบพฤตกรรมเดกทมปญหา สมาธสนดอ

ตอตานในระยะยาว พบวา หลงเขารวมโปรแกรมอบรม

ผปกครอง เดกมระดบความรนแรงดานพฤตกรรมซน

สมาธสนดอตอตานลดลง ความบกพรองทางหนาทโดย

รวมลดลง สวนผปกครองมการปฏบตตวตอเดกอยาง

เหมาะสมมากขน เมอเปรยบเทยบกบกอนเขารวมอบรม

โดยผลทไดยงคงอยเมอตดตามท 6 เดอนหลงเขารวม

อบรม อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบผลระหวางกลม

ทดลองและกล มควบคมพบวาไมมความแตกตาง

ระหวางกลมอาจมขอจ�ากดเนองจากจ�านวนผเขารวม

งานวจยนอยเกนไปและขอมลพนฐานยงมความ

แตกตางกน

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนได รบการสนบสนนและทน

พฒนาการวจยจากคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลขอขอบพระคณ นายสทธพล อดมพนธรก ทใหความช วยเหลอด านการวเคราะห ข อมลสถตงานวจย ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารยดร.นายแพทย วรภทร รตอาภาส�าหรบการใหค�าแนะน�า และนางชตมา แจงจตร ทชวยเหลอในดานการเกบขอมลงานวจย

เอกสารอางอง 1. Fossum S, Morch WT, Handegard BH, Drugli

MB. Childhood disruptive behaviors and family

functioning in clinically referred children: are

girls different from boys? Scand J Psychol

2007; 48: 375-82.

2. Moffitt TE. Adolescence-limited and life-course-

persistent antisocial behavior: a developmental

taxonomy. Psychol Rev 1993; 100: 674-701.

3. Mrug S, Windle M. Mediators of neighborhood

influences on externalizing behavior in

preadolescent children. J Abnorm Child

Psychol 2009; 37: 265-80.

4. Patterson GR, DeGarmo D, Forgatch MS.

Systematic changes in families following

prevention trials. J Abnorm Child Psychol

2004; 32: 621-33.




5. Dretzke J, Frew E, Davenport C, Barlow J,

Stewart-Brown S, Sandercock J, et al. The

effectiveness and cost-effectiveness of parent

training/education programmes for the

treatment of conduct disorder, including

oppositional defiant disorder, in children.

Health Technol Assess 2005; 9: iii, ix-x, 1-233.

6. Eyberg SM, Nelson MM, Boggs SR. Evidence-

based psychosocial treatments for children

and adolescents with disruptive behavior.

J Clin Child Adolesc Psychol 2008; 37: 215-37.

7. de Graaf I, Speetjens P, Smit F, de Wolff M,

Tavecchio L. Effectiveness of the Triple P

Positive Parenting Program on behavioral

problems in children: a meta-analysis. Behav

Modif 2008; 32: 714-35.

8. Sandler IN, Schoenfelder EN, Wolchik SA,

MacKinnon DP. Long-term impact of prevention

programs to promote effective parenting:

lasting effects but uncertain processes. Annu

Rev Psychol 2011; 62: 299-329.

9. Kazdin AE. Parent management training:

evidence, outcomes, and issues. J Am Acad

Child Adolesc Psychiatry 1997; 36: 1349-56.

10. Larsson B, Fossum S, Clifford G, Drugli MB,

Handegard BH, Morch WT. Treatment of

oppositional defiant and conduct problems in

young Norwegian children : results of a

randomized controlled trial. Eur Child Adolesc

Psychiatry 2009; 18: 42-52.

11. Rimwitayagorn V. The Effects of using a Parent

Management Training Program on Parent’s

Behavior towards Their Children. National

Research Council of Thailand, 2007.

12. Mash EJ, Johnston C. Attention-Deficit/

Hyperactivity disorder (ADHD) and the family:

A developmental psychopathology perspective.

Psychopathology and the family; 2005: 93-124.

13. Scott S. Do Parenting Programmes for Severe

Child Antisocial Behaviour Work over the

Longer Term, and for Whom? One Year

follow-up of a Multi-Centre Controlled Trial.

Behavioural and Cognitive Psychotherapy

2005; 33: 403-21.

14. Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying

theory of behavioral change. Psychol Rev

1977; 84: 191-215.

15. Kessler RC, Adler LA, Barkley R, Biederman

J, Conners CK, Faraone SV, et al. Patterns and

predictors of attention-deficit/hyperactivity

disorder persistence into adulthood: results

from the national comorbidity survey replication

Biol Psychiatry 2005; 57: 1442-51.

ผล 1 ปีของการเข้าร่วมโปรแกรม ...pavita...

Documents